HEB GOD LIEF BOVEN ALLES EN UW NAASTE ALS UZELF. De oorsprong van het christelijke dubbelgebod
|
|
- Christina Boer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 HEB GOD LIEF BOVEN ALLES EN UW NAASTE ALS UZELF. De oorsprong van het christelijke dubbelgebod In Mattheüs 22 wordt het verhaal verteld van een aantal incidenten die zich tussen Jezus enerzijds, en de geestelijke leiders van Judea anderzijds zouden hebben afgespeeld. De laatsten proberen met strikvragen Jezus ertoe te brengen onverantwoorde uitspraken te doen op het gebied van politiek, ethiek en godsdienst. Onder andere vraagt één van hen, een wetgeleerde, wat naar Jezus opvatting het belangrijkste gebod in de wet is. Het antwoord luidt (Matt. 22:37-39): Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat. Ditzelfde verhaal komt ook in twee andere evangeliën voor, in Marcus en in Lucas, maar met de nodige varianten. In het evangelie naar Johannes komt het als zodanig niet voor; wel kennen we de uitspraak die erin gedaan wordt ook uit de brieven van Paulus, maar slechts voor de helft, en zonder dat ze aan Jezus wordt toegeschreven. In deze bijdrage wil ik een aantal opmerkingen maken bij de historische en literaire achtergrond van dit verhaal en het erin vervatte dubbele gebod. 1. Een half dubbelgebod? De evangeliën naar Marcus, Mattheüs en Lucas worden de synoptische evangeliën genoemd, omdat, wanneer men ze in kolommen naast elkaar afdrukt, hun verhaalstof in één oogopslag (in het Grieks: in een synopsis) vergeleken kan worden. Dan blijkt dat ze veel verhaalstof gemeenschappelijk hebben, die bovendien dikwijls in dezelfde woorden wordt verteld en vaak ook nog eens in dezelfde volgorde. Het kan daarom niet anders, dan dat de auteurs van deze geschriften op de een of andere manier met elkaars werk bekend zijn geweest. In de gangbaarste verklaring voor de literaire verhoudingen tussen deze drie evangeliën gaat men ervan uit dat het oudste evangelie dat naar Marcus is, en dat zowel Mattheüs als Lucas het werk van Marcus heeft gekend. Daarnaast hebben Mattheüs en Lucas een gemeenschappelijke tweede schriftelijke bron gekend, die niet meer bestaat, en met de letter Q wordt aangeduid (van het Duitse woord Quelle voor bron ). Ten slotte hebben Mattheüs en vooral Lucas elk nog de beschikking gehad over materiaal dat de ander niet kende (Mattheüs en Lucas kenden elkaar dus ook niet). Volgens deze theorie betekent het feit dat het zogenaamde dubbelgebod in alle drie de evangeliën voorkomt, dat Mattheüs en Lucas het aan Marcus hebben ontleend, en dat dus de versie van Marcus (en
2 JOHANNES MAGLIANO-TROMP HEB GOD LIEF BOVEN ALLES EN UW NAASTE ALS UZELF 2 niet die van Mattheüs die ik in de inleiding aanhaalde) de oudste is. Marcus versie vinden we in 12:29-31: Jezus antwoordde: Het voornaamste is: Luister, Israël! De Heer, onze God, is de enige Heer; heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand en met heel uw kracht. Het op een na belangrijkste is dit: Heb uw naaste lief als uzelf. Er zijn geen geboden belangrijker dan deze. Deze twee geboden zijn citaten uit het Oude Testament, de joodse bijbel die ook Jezus bijbel was. Het eerste is een citaat van Deut. 6:4-5, ook bekend als de eerste regels van het Sjema-gebed dat joden van oudsher dagelijks reciteren; het tweede haalt Lev. 19:18 aan (vgl. Lev. 19:33). Op de vraag wat het belangrijkste gebod is, wordt hier dus een heel concreet antwoord gegeven: uit de talrijke voorschriften die de boeken van Mozes bevatten, worden er twee geselecteerd. In Mattheüs en Lucas wordt het verband met de joodse bijbel wat losser gemaakt, en worden de twee geboden nauwer op elkaar betrokken, als twee kanten van dezelfde zaak. Mattheüs laat het Luister, Israël! weg, vereenvoudigt de verwijzing naar Deuteronomium in taalkundige en stilistische zin en stelt, anders dan Marcus, dat het tweede gebod niet minder belangrijk is dan het eerste (Matt. 22:38-39); Lucas legt het antwoord in de mond van de wetgeleerde zelf (vgl. reeds Marc. 12:32-34), en presenteert het als één enkel gebod: Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw kracht en met heel uw verstand, en uw naaste als uzelf (Luc. 10:27). De stelling dat het tweede gebod even groot is als het eerste, of de combinatie van beide in één gebod, is in de eerste plaats literair gemotiveerd: in de oudste versie van het verhaal, die van Marcus, wordt aan Jezus immers gevraagd welk éne gebod het grootste is, en bij wijze van antwoord komen er dan twee. Dat is onhandig gezegd, en de andere evangelisten proberen dat recht te zetten. Hoe dan ook is duidelijk dat de verknoping van beide geboden tot een enkel dubbelgebod secundair is. Als we dan ook het gebod tot naastenliefde elders tegenkomen zonder enig verband met het gebod tot het liefhebben van God, is dat niet een gemutileerd of gehalveerd dubbelgebod, maar een voorbeeld van het zelfstandig gebruik van het citaat van Lev. 19:18, zoals dat ook ten grondslag moet hebben gelegen aan de secundaire verbinding met Deut. 6: Het enkele gebod tot naastenliefde Het gebod tot naastenliefde wordt ook gevonden in de brieven van Paulus, tot tweemaal toe, in Gal. 5:14 en in Rom. 13:9. In de brief aan de Galatiërs schrijft de apostel het volgende (5:13-14): Broeders en zusters, u bent geroepen om vrij te zijn. Misbruik die vrijheid niet om uw eigen verlangens te bevredigen, maar dien elkaar in liefde, want de hele wet is vervuld in één uitspraak: Heb uw naaste lief als uzelf. En in de brief aan de Romeinen (13:8-10):
3 JOHANNES MAGLIANO-TROMP HEB GOD LIEF BOVEN ALLES EN UW NAASTE ALS UZELF 3 Wees elkaar niets schuldig, behalve liefde, want wie de ander liefheeft, heeft de gehele wet vervuld. Want: Pleeg geen overspel, pleeg geen moord, steel niet, zet uw zinnen niet op wat van een ander is deze en alle andere geboden worden samengevat in deze ene uitspraak: Heb uw naaste lief als uzelf. De liefde berokkent uw naaste geen kwaad, dus de wet vindt zijn vervulling in de liefde. In deze gevallen wordt Lev. 19:18 aangehaald als vervulling of samenvatting van heel de wet, ongeveer dus zoals in de evangeliën, waar het gebod tot naastenliefde wordt aangewezen als het tweede grote gebod bij uitstek. Dit kan niet worden verklaard doordat Paulus afhankelijk zou zijn van de evangelien. De brieven van Paulus stammen uit de jaren vijftig van de eerste eeuw, en zijn daarmee de oudste bewaarde christelijke geschriften. Paulus kan de evangeliën niet hebben gekend, en heeft het gebod dus daaraan niet ontleend. Andersom is er geen enkele reden om aan te nemen dat Marcus de brieven van Paulus heeft gekend. Beiden, Marcus en Paulus, zullen uit gemeenschappelijke bron, maar onafhankelijk van elkaar hebben geleerd dat Lev. 19:18 de samenvatting en vervulling van al Gods geboden was. In die gemeenschappelijke bron, die de mondelinge traditie zal zijn geweest, werd de oorsprong van die opvatting over Lev. 19:18 niet aan Jezus toegeschreven, zoals we mogen concluderen uit het feit dat Paulus hem niet met deze opvatting in verband brengt. Een derde getuige die deze conclusie ondersteunt, is de brief van Jakobus; daar staat in 2:8 het volgende: Wanneer u het koninklijke gebod volbrengt dat de Schrift geeft: Heb uw naaste lief als uzelf, dan handelt u juist. De aanduiding het koninklijke gebod brengt de hoge waardering die de auteur van deze brief voor deze regel heeft; koninklijk betekent hier zoveel als het opperste of hoofdgebod. Dat is zeker niet hetzelfde als samenvatting van alle andere geboden, maar komt in zekere zin wel in die buurt. Het citaat functioneert in de context van Jakobus 2 als de grondslag van alle andere geboden. Daarover aanstonds meer. Netzomin als bij Paulus wordt het gebod aan Jezus toegeschreven. Uit het voorgaande volgt dat de voorstelling dat het gebod tot naastenliefde als hoofdsom van de wet reeds bestond vóórdat Marcus en Paulus haar onafhankelijk van elkaar tot uitdrukking brachten; dat het in oorsprong geen verband houdt met de figuur van Jezus; en dat de combinatie met het gebod God lief te hebben evenmin oorspronkelijk is. Op grond van deze bevindingen is het nu ook mogelijk de plaats van het gebod in Matt. 19:16-19 te bepalen. Daar staat: Nu kwam er iemand naar Jezus toe met de vraag: Meester, wat voor goeds moet ik doen om het eeuwige leven te verwerven? Hij antwoordde: Waarom vraag je me naar het goede? Er is er maar één die goed is. Als je het leven wilt binnengaan, houd je dan aan zijn geboden. Welke? vroeg hij. Deze, antwoordde Jezus, pleeg geen moord, pleeg geen overspel, steel niet, leg geen vals getuigenis af, toon eerbied voor uw vader en moeder, en ook: heb uw naaste lief als uzelf.
4 JOHANNES MAGLIANO-TROMP HEB GOD LIEF BOVEN ALLES EN UW NAASTE ALS UZELF 4 Net als in Rom. 13:8-10 wordt hier het gebod tot naastenliefde in verband gebracht met een aantal van de Tien Geboden. Maar Paulus wijst het citaat uit Leviticus aan als samenvatting van heel de wet is; op deze plaats in Mattheüs is het daarentegen één van zes cruciale geboden. Er is geen verband met het gebod tot het liefhebben van God, en het citaat uit Leviticus is dan ook geen afgeleide van het dubbelgebod, zoals dat verderop in Mattheüs 22, op basis van Marcus, wordt geconstrueerd, maar eenvoudig nòg een geval waarin het gebod tot naastenliefde wordt toegepast. 3. De Gulden Regel Lev. 19:18 is niet de enige samenvatting van de wet als geheel die in het Nieuwe Testament wordt geboden. Bekend is Matth. 7:12: Behandel anderen dus steeds zoals je zou willen dat ze jullie behandelen. Dat is het hart van de Wet en de Profeten. Wet en profeten worden hier samengevat in wat bekend staat als de Gulden Regel, de korte formule waarop de Griekse en Hellenistische ethiek kon worden teruggebracht: als je met iemand omgaat, verplaats je dan in die persoon en bedenk hoe die zal ervaren wat je met hem doet of tot haar zegt. Voor Mattheüs, die zowel het liefdesgebod uit Leviticus als de Gulden Regel aanwijst als samenvatting van de wet, betekenen beide dus ongeveer hetzelfde. De regel staat ook in Luc. 6:31: Behandel anderen zoals je wilt dat ze jullie behandelen. Op deze plaats wordt niet beweerd dat wet en profeten zijn samengevat in de Gulden Regel; integendeel, Luc. 6:31 maakt deel uit van een hele lijst van diverse ethische voorschriften (6:17-38). Hieruit kunnen we opmaken dat de Gulden Regel niet noodzakelijk opgevat hoeft te worden als de samenvatting van alle andere wetten en voorschriften. In deze context functioneert de Gulden Regel ongeveer als het citaat uit Leviticus in Mattheüs 19 en Jakobus 2, als één van de hoofdgeboden. Zoals gezegd is de Gulden Regel overbekend uit de Griekse en Hellenistische ethiek. De formulering ervan varieert nogal, zoals er ook tussen de versies van Matth. 7:12 en Luc. 6:31 verschillen bestaan, maar het idee is steeds hetzelfde. Het wordt bijvoorbeeld reeds aangetroffen in het werk van Herodotus, de historicus uit de vijfde eeuw voor Christus (Historiën III 142; VII 136), maar is met name in het werk van de moralisten vanaf de eerste eeuw voor Christus heel gangbaar. De regel bestaat in allerlei vormen en varianten: Behandel je ouders zoals je wilt dat je kinderen jouzelf behandelen (Ps.- Isocrates, Aan Demonicus 14); Dat wat je kwaad maakt als anderen het je aandoen, doe dat ook niet anderen aan (Isocrates, Nicocles 61; vgl. Disticha Catonis I 30; Tobit 4:15); Alles wat je wilt dat je onderdanen denken en doen, zeg en doe dat ook zelf (Dio Cassius, Romeinse geschiedenis LII 34); dit is een willekeurige greep uit heel veel plaatsen meer. In dit verband verdient de vroeg tweede-eeuwse auteur Hierocles het iets uitgebreider aangehaald te worden (Stobaei anthologium IV ):
5 JOHANNES MAGLIANO-TROMP HEB GOD LIEF BOVEN ALLES EN UW NAASTE ALS UZELF 5 Mijn eerste advies is duidelijk, eenvoudig en geldig voor alle mensen, want alle mensen zullen dit woord als duidelijk erkennen: Behandel iedereen zoals je zou willen als hij jou was en jij hem. Iemand zou zelfs zijn dienaar goed behandelen als hij erover na zou denken hou hij behandeld zou willen worden als de slaaf de meester was en de meester de slaaf. Iets dergelijks kan gezegd worden over ouders in betrekking tot hun kinderen en kinderen in betrekking tot hun ouders, kortom, over alle mensen in hun betrekkingen tot alle andere mensen. Hierocles gaat nog uitgebreid op zijn eigen stelling in, maar voor ons is dit genoeg. Dat de een meester is, en de ander slaaf, is maar het gevolg van toeval, of de loop van de geschiedenis, en rechtvaardigt daarom niet dat de meester zijn dienaar slecht behandelt. Moreel juist handelen is niet afhankelijk van de eigen sociale positie en die van de ander, dat zou willekeur in de hand werken; wie zich daarom in de positie van de ander inleeft, en jegens een ander zo handelt als hij zou willen dat hij behandeld zou worden, zal nooit willekeurig en altijd juist handelen. Dit is het morele fundament dat door de Gulden Regel wordt gelegd. Ook in joodse teksten uit de Hellenistische periode komt de regel voor, bijvoorbeeld in Brief van Aristeas 207, waarin een wijze uit Jeruzalem het volgende advies geeft aan de koning van Egypte: Zoals uzelf niet wilt dat u kwaad overkomt, maar dat u alle mogelijke goede dingen tot uw beschikking hebt, moet u dienovereenkomstig handelen met betrekking tot uw onderdanen, ook als zij fouten maken. Het zou onzinnig zijn te beweren dat de Gulden Regel zoals die in de evangeliën voorkomt ontleend is aan de Hellenistische filosofie. De regel is wijsverbreid en komt ook voor in culturen die nooit met de Grieken in aanraking zijn geweest. Ze wordt bijvoorbeeld ook toegeschreven aan de Chinese wijze Confucius uit de zesde eeuw voor Christus. Zo algemeen is de Gulden Regel dat de ethicus Van Oyen haar nog in 1971 heeft aanbevolen als universele norm als grondslag voor een nieuwe wereldethiek. Hoe dat verder zij, het is duidelijk dat van ontlening van de regel door de ene aan de andere cultuur geen sprake hoeft te zijn. Als het zo is dat de Gulden Regel oud, en min of meer algemeen bekend was, dan mogen we ook concluderen dat het liefdesgebod in Leviticus 19 niets anders is dan de Oudtestamentische variant van de regel. Dit wordt bevestigd door het onmiddellijke verband waarin het gebod geplaatst is. In Lev. 19:17-18 staat het als volgt. Wees niet haatdragend. Als je iemand iets te verwijten hebt, roep hem dan ter verantwoording en laad niet omwille van een ander schuld op je door je te wreken of wrok te blijven koesteren. Heb je naaste lief als jezelf. De formulering in Lev. 19:33-34, even verderop in dezelfde lijst voorschriften, is voor onze vraagstelling veelzeggend: Iemand die als vreemdeling in jullie land verblijft, mag je niet onderdrukken. Behandel vreemdelingen die bij jullie wonen als geboren Israëlieten. Heb hen lief als jezelf, want jullie zijn zelf vreemdelingen geweest in Egypte.
6 JOHANNES MAGLIANO-TROMP HEB GOD LIEF BOVEN ALLES EN UW NAASTE ALS UZELF 6 Heel duidelijk wordt in deze passage dat met het gebod tot naastenliefde tot uitdrukking wordt gebracht dat men zich in de plaats van zijn naasten moet inleven; je had zelf wel een Egyptenaar kunnen zijn, en dat je Israëliet bent, is geen verdienste van jezelf. De redenering is precies dezelfde als die van Hierocles, hierboven aangehaald. Wanneer dus de evangelist Mattheüs in 7:12 dit voorschrift identificeert met de Gulden Regel, dan doet hij dat volkomen terecht. 4. De verbinding van de Gulden Regel met het gebod God lief te hebben Als uit het voorgaande duidelijk blijkt dat het gebod tot naastenliefde geen andere regel is dan de Gulden Regel, en dat die een van oorsprong zelfstandig bestaande en gangbare hoofdregel voor moreel juist handelen is geweest, dan moet nu de vraag gesteld worden waarom de auteur van het evangelie naar Marcus deze regel heeft willen verbinden met de eerste zin van het joodse dagelijkse gebed, het Sjema, waarvan de eerste zin een gebod is tot het van harte liefhebben van God. Weliswaar is er bij Marcus nog geen sprake van een dubbelgebod, dat van de liefde tot God en de liefde tot de naaste twee kanten van één medaille maakt, maar hij noemt wel degelijk beide geboden als het antwoord op de vraag wat het ene grootste gebod is. Hiermee maakt de evangelist gebruik van een bij de Hellenistische moralisten dikwijls voorkomend schema, dat vroomheid of godsdienstigheid presenteert als de op God gerichte pendant van de op de medemens gerichte rechtvaardigheid of menslievendheid. In de Griekse literatuur sinds de vijfde eeuw voor Christus zijn talrijke plaatsen te vinden waar de ethische plichten van mensen op de algemene noemers worden gebracht van plichten jegens God enerzijds, en jegens de mens anderzijds. Strijk en zet vindt men de combinatie in de latere Hellenistische literatuur: het is alleen de godsdienstige en rechtvaardige mens die juist leeft. Ook in het jodendom van de Hellenistische periode komt deze parallellie heel vaak voor, en dan ook in het Nieuwe Testament, bijvoorbeeld als koning Herodes Johannes de Doper als een rechtvaardig en heilig man (Marcus 6:20) beschouwt. Jezus zelf wordt bijvoorbeeld de Heilige en Rechtvaardige (genoemd (Hand. 3:14). Als gebod komt de combinatie voor in 1 Joh. 4:20-21: Als iemand zegt: Ik heb God lief, maar hij haat zijn broeder of zuster, is hij een leugenaar. Want iemand kan onmogelijk God, die hij nooit gezien heeft, liefhebben als hij de ander, die hij wel ziet, niet liefheeft. We hebben dan ook dit gebod van hem gekregen: wie God liefheeft, moet ook de ander liefhebben. Zo gezien is het enige bijzondere van de combinatie van beide geboden in het evangelie naar Marcus (en de daarvan afhankelijke Mattheüs en Lucas), dat ze algemeen gangbare regels en schema s formuleert door bijbelse geboden te citeren. Dit laatste is eenvoudig te verklaren vanuit de context van het verhaal dat in Marcus wordt verteld: hem wordt nu eenmaal door een schriftgeleerde gevráágd om een verwijzing naar het grootste gebod.
7 JOHANNES MAGLIANO-TROMP HEB GOD LIEF BOVEN ALLES EN UW NAASTE ALS UZELF 7 Samenvatting In het evangelieverhaal volgens Marcus wordt een schriftgeleerde opgevoerd die aan Jezus vraagt wat volgens hem het grootste gebod is. Als antwoord worden twee geboden geciteerd: Deut. 6:4-5 en Lev. 19:18. Het eerste citaat, door joden vanouds dagelijks gebeden, is het gebod God van ganser harte lief te hebben. Het tweede citaat is het gebod dat men de naaste liefheeft als zichzelf; het gebod tot naastenliefde mag gelden als een variant van de ook in deze tijd algemeen bekende en gangbare Gulden Regel, die in deze en andere vormen zelfstandig voorkomt, ook in het Nieuwe Testament. Door het combineren van deze twee geboden beantwoordt de auteur van het evangelie aan het gangbare Hellenistische schema dat een goed mens zijn plichten vervult tegenover zowel God als medemens. Dat Mattheüs en vooral Lucas hun best doen de aldus gecombineerde geboden samen te voegen tot één enkel gebod met twee aspecten, kan verklaard worden door het narratieve gegeven dat de vragensteller nu eenmaal om één enkel gebod gevraagd had. De combinatie van deze twee citaten komt buiten het evangelie naar Marcus en de daarvan afhankelijke evangeliën naar Mattheüs en Lucas niet voor. Daarom mag veilig worden aangenomen dat de combinatie het eigen creatieve werk van de evangelist Marcus is. Uytenbogaert (Centrum voor religie en cultuur, Den Haag), 6 april 2006 Alle bijbelcitaten uit de Nieuwe Bijbelvertaling, Haarlem/Den Bosch 2004 P.S. Alexander, Jesus and the Golden Rule, in: J.H. Charlesworth & L.L. Johns, Hillel and Jesus. Comparative Studies of Two Major Religious Leaders, Minneapolis 1997, pp K. Berger, Die Gesetzesauslegung Jesu. Ihr historischer Hintergrund im Judentum und im Alten Testament (Wissenschaftliche Monographien zum Alten und Neuen Testament 40), Neukirchen-Vluyn 1972 M. Boas & H.J. Botschuyver (eds.), Disticha Catonis, Amsterdam 1952 E. Cary (ed.), Dio s Roman History VI, London/New York 1917 A. Dihle, Die Goldene Regel. Eine Einführung in die Geschichte der antiken und frühchristlichen Vulgärethik, Göttingen 1962, Goldene Regel, in: T. Klauser et alii (eds.), Reallexikon für Antike und Christentum XI, Leipzig/Stuttgart 1981, cols P. Foster, Why Did Matthew Get the Shema Wrong? A Study of Matthew 22:37, Journal of Biblical Literature 122 (2003), pp H.W. Hollander, The Words of Jesus: From Oral Traditions to Written Record in Paul and Q, Novum Testamentum 42 (2000), pp J. Gründel & H. van Oyen, Ethik ohne Normen? Zu den Weisungen des Evangeliums (Kleine ökumenische Schriften 4), Freiburg &c B.G. Mandilaras (ed.), Isocrates. Opera omnia II, München/Leipzig 2003 J. Nissen, The Distinctive Character of the New Testament Love Command in Relation to Hellenistic Judaism. Historical and Hermeneutical Reflections, in: P. Borgen & S. Giversen, The New Testament and Hellenistic Judaism, Aarhus 1995, pp o A. Pelletier (ed.), Lettre d Aristée à Philocrate (Sources chrétiennes 89), Paris 1962 C. Wachsmuth & O. Hense (ed.), Johannis Stobaei anthologium, Berlin
In de serie Twee op de kansel. Thema: Wat is ons essentieel?
In de serie Twee op de kansel Rabbijn Albert Ringer (Liberale joodse gemeente Rotterdam) Dr Christiane Berkvens-Stevelinck (Remonstranten Rotterdam) Thema: Wat is ons essentieel? Lezing : Deuteronomium
Nadere informatieWaarom doet Hij dat zo? Om de diepste bedoeling van Gods geboden aan te geven. Daar kom ik straks op terug. Hij geeft in de Bergrede de beloften en
1 De Bijbel open 2013 5 (02-02) Vandaag bespreken we een vraag over de betekenis van de Wet die God aan Israel gaf voor de christelijke gemeente van het Nieuwe Testament en dus voor ons. Is het zo dat
Nadere informatieleren omgaan met Diversiteit In je gemeente
Bijbelstudie 1 Korintiërs Diversiteit in de kerk is van alle tijden. En nu onze cultuur en de kerk minder goed op elkaar aansluiten dan wel eens gedacht, worden we vaker bepaald bij de verschillen tussen
Nadere informatieIEDEREEN IS BELANGRIJK VOOR GOD prediking 23-2-2008 Door: Peter Sleebos 1
1 Lezen: Gen. 1:27 Je bent belangrijk voor God!! Het maakt niet uit hoe je er uitziet, het maakt niet uit wat je allemaal kunt, voor Gods liefde is iedereen gelijkwaardig. Toen Jezus stierf aan het kruis
Nadere informatieBijbelteksten Feest van Genade
Week 1 Zoals een hinde smacht naar stromend water, zo smacht mijn ziel naar U, o God. (Psalm 42:2) Mozes sloeg steeds buiten het kamp, op ruime afstand ervan, een tent op die hij de ontmoetingstent noemde.
Nadere informatie1 Korintiёrs 1:9. Marcus 10:45. Handelingen 4:12. Johannes 17:3. 1 Korintiёrs 3:16. Johannes 15:9,10. Psalm 32:8
[1] [2] [3] Johannes 3:16 1 Korintiёrs 1:9 Johannes 3:19 God wil met ons omgaan God wil met ons omgaan Zonde brengt scheiding [4] [5] [6] Romeinen 3:23 Marcus 10:45 Romeinen 5:8 Zonde brengt scheiding
Nadere informatie16 Leg over een ander geen vals getuigenis af. Exodus 20
1Toen sprak God deze woorden: 2 Ik ben de HEER, uw God, die u uit Egypte, uit de slavernij, heeft bevrijd. 3Vereer naast mij geen andere goden. 4Maak geen godenbeelden, geen enkele afbeelding van iets
Nadere informatieJezus, het licht van de wereld
Jezus, het licht van de wereld Het evangelie naar Johannes 8: 1-30 1 Overzicht 1. De overspelige vrouw 2. Jezus als het Licht der wereld 3. Twistgesprekken met de Farizeeën 2 De overspelige vrouw Bijbeltekst
Nadere informatieLiefde. De sociale leer van de Kerk
Liefde De sociale leer van de Kerk De sociale leer van de Kerk Over de liefde Het evangelie roept ons op om ons in te zetten voor onze naasten. Maar hoe weet je nu wat er gedaan moet worden, zeker in een
Nadere informatieNeem nu even tijd om de Heilige Geest te vragen je te helpen bij deze studie en inzicht te geven in zowel het Woord als in je eigen leven.
Doel B: Relatie met Jezus de Koning : studenten ontwikkelen zich, vanuit een persoonlijke overtuiging, als leerling, vertrouweling en toegewijde volgeling van Jezus op elk terrein van hun leven. Doel van
Nadere informatieCHE: Community Health Education Gezondheid Geestelijk voedsel Levensonderhoud SOFT EVANGELISM/DISCIPLESHIP Je kunt niet de hele wereld veranderen, maar je kunt wel de wereld van één mens
Nadere informatieWie is er nou blind? Het evangelie naar Johannes 9:1-41 22-9-2015
Wie is er nou blind? Het evangelie naar Johannes 9:1-41 1 Inleiding (1) Schrijver: Johannes, discipel en apostel (noemt zichzelf: de discipel van wie Jezus hield) Doel (Joh 20:31): dat je gelooft dat Jezus
Nadere informatieGrondwet van het Koninkrijk
Grondwet van het Koninkrijk Matteüs 22: 34-40 Traject24, 14 februari 2016 Bijbelgedeelte: Matt 22:35-40 35 Om hem op de proef te stellen vroeg een van hen, een wetgeleerde: 36 'Meester, wat is het grootste
Nadere informatie15 Afgeschaft/vervuld
85 Wat doe ik hier vandaag? P Ik ontdek welke betekenis de wetten van het Oude Testament voor mij hebben. P Ik ontdek hoe Jezus met de regels uit het Oude Testament omging. P Ik weet wat er wordt bedoeld
Nadere informatieHet dubbelgebod en de zin van ons bestaan (22 februari 2009)
1 Het dubbelgebod en de zin van ons bestaan (22 februari 2009) De achtergrond van de vraag naar het belangrijkste gebod De vraag waar wij vanochtend mee te maken hebben is de vraag naar het grote of anders
Nadere informatieDoel van Bijbelstudie
Bijbelstudie Hebreeën 4:12 Want het woord Gods is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard en het dringt door, zó diep, dat het vaneen scheidt ziel en geest, gewrichten en merg, en het
Nadere informatieBASIS THEOLOGIE: GOD WOORD
Algemene Bijbelstudie Seizoen 2017-2018 BASIS THEOLOGIE: GOD WOORD Inleiding Op de 9 Algemene Bijbelstudieavonden (van oktober tot en met juni) zullen naar plan de volgende Basis Theologie onderwerpen
Nadere informatieWij zingen voor de dienst: Lied 825 : 1 en 2 Nieuwe Liedbundel De wereld is van Hem vervuld
Wij zingen voor de dienst: Lied 825 : 1 en 2 Nieuwe Liedbundel De wereld is van Hem vervuld Mededelingen Wij zingen als aanvangslied: Psalm 146 : 1 en 2 Nieuwe Liedbundel Zing, mijn ziel, voor God,
Nadere informatieOPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35
God en je naasten liefhebben LES 3 DEEL 5 DISCIPLE OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Luk 15:11-32 Joh 3:14-17, Joh 15:9-17 Matt 5:43-48, Joh 13:33-35 Wat leer
Nadere informatieDe gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen
Nadere informatieWat zegt Hij nu!?! Voor wat, hoort wat!? Is God nu ook al zo!?
Wat zegt Hij nu!?! Voor wat, hoort wat!? Is God nu ook al zo!? Ma$eüs 6:14-15 14 Want indien gij de mensen hun overtredingen vergee;, zal uw hemelse Vader ook u vergeven; 15 maar indien gij de mensen niet
Nadere informatieBIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 1. Les 1 - De oorsprong van de Bijbel. In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling
BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 1 Les 1 - De oorsprong van de Bijbel In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Deze bijbelstudies zijn vooral bedoeld voor jongeren van 11
Nadere informatieWie kwaad smeden, komen zij niet op een dwaalweg? Wie goed doen, oogsten zij geen liefde en trouw?
Spreuken 3,3 Mogen liefde en trouw je nooit verlaten, wind ze om je hals, schrijf ze in je hart. Spreuken 14,22 Wie kwaad smeden, komen zij niet op een dwaalweg? Wie goed doen, oogsten zij geen liefde
Nadere informatieRomeinen 1:1-5 & 21-31, 6:13-22
Romeinen 1:1-5 & 21-31, 6:13-22 Rom 1: 1-5 Van Paulus, dienaar van Christus Jezus, geroepen tot apostel en uitgekozen om het evangelie van God te verkondigen, dat al bij monde van zijn profeten in de heilige
Nadere informatieassie voor het leven Noteer voor jezelf een aantal opmerkingen en kernwoorden Lees de tekst nog eens door en bespreek met elkaar als groep
Galaten 5: 13 en 14, 16 en 17, 22 tot 25 Broeders en zusters, u bent geroepen om vrij te zijn. Misbruik die vrijheid niet om uw eigen verlangens te bevredigen, maar dien elkaar in liefde, want de hele
Nadere informatieOnderwijs voor de hele mens
Onderwijs voor de hele mens De sociale leer van de Kerk De sociale leer van de Kerk Over onderwijs Het evangelie roept ons op om ons in te zetten voor onze naasten. Maar hoe weet je nu wat er gedaan moet
Nadere informatieFormulier om de christelijke doop te bedienen aan de kinderen van de gelovigen (1)
Formulier om de christelijke doop te bedienen aan de kinderen van de gelovigen (1) Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Over de doop Bij de doop word je in water ondergedompeld of ermee besprenkeld.
Nadere informatieOm wie gaat het? Het evangelie naar Johannes 3:22-4:2. dinsdag 10 maart 2015
Om wie gaat het? Het evangelie naar Johannes 3:22-4:2 dinsdag 10 maart 2015 1 Terugblik Doel van Johannes met het evangelie (Joh 20:30-31): dat je gelooft dat Jezus de Zoon van God is dat je daardoor het
Nadere informatieIn het voetspoor van...
In het voetspoor van... Bijbelse figuren en hun levensgeheim voor jongeren van 2 en 3 jaar drs. M. van Campen Zevende druk Zoetermeer Inhoud. Timotheüs - op school bij God 7 2. Adam - een gevallen mens
Nadere informatieMededelingen door de ouderling van dienst. Gijs van Ginkel Ouderling Scriba
Mededelingen door de ouderling van dienst Gijs van Ginkel Ouderling Scriba Psalm 62 vers 1 Psalm 62 vers 1 Lied 62b vers 1 (Nieuwe Liedboek) Lied 62b vers 1 (Nieuwe Liedboek) Psalm 62 vers 5 Psalm 62 vers
Nadere informatieAvond 8 De hele wet in één woord: liefde!
Avond 8 De hele wet in één woord: liefde! Achtergrondinformatie Inleiding Bedoeling van deze les is dat de jongeren nog een keer de stof van de laatste twee blokken samenvatten, en dat nog een keer onderstreept
Nadere informatieTIEN GEBODEN TIEN SCHILDERIJEN. Bart Jan Bakker. en teksten
TIEN GEBODEN TIEN SCHILDERIJEN en teksten Bart Jan Bakker Deze bundel met afbeeldingen van schilderingen op papier en begeleidende teksten bevat mijn werk uit de periode augustus 2013 tot en met oktober
Nadere informatieBIJBELSTUDIE Hoe versterk ik mijn relatie met God. Door het jongerenbestuur van de Moeder Godskerk
BIJBELSTUDIE Hoe versterk ik mijn relatie met God Door het jongerenbestuur van de Moeder Godskerk 1 GEBED 2 Welkom Hoe versterk ik mijn relatie met God Methodes en technieken delen hoe dit te bereiken
Nadere informatieEen leven dicht bij God kan niet zonder gebed. Daarover gaat deze Bijbelstudie.
Een leven dicht bij God kan niet zonder gebed. Daarover gaat deze Bijbelstudie. Wat is bidden? Bidden is: In contact komen met de levende God, de Schepper van Hemel en Aarde In het Oude Testament bad de
Nadere informatieAls je niet goed weet hoe je moet bidden, kun je het leren! Daarom gaan we in deze les kijken wat God ons te zeggen heeft over gebed.
Les 2: Bidden. Bidden is praten met God. En dat heb je nodig, om Hem te leren kennen. Als je bidt kom je als het ware bij God in zijn huiskamer en ga je Hem dingen vertellen en vragen. Dan zal Hij ook
Nadere informatieNieuwe geboorte in het koninkrijk. les 1 FOLLOW
Nieuwe geboorte in het koninkrijk les 1 DEEL 3 FOLLOW DE GEBOORTE Leven begint met een man en vrouw die elkaar liefhebben. Diep in het binnenste van de buik van de moeder ontstaat nieuw leven. Het duurt
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatieProtestantse gemeente Michaëlkerk Leersum. zondag 11 november achtste zondag van de herfsttijd-
Protestantse gemeente Michaëlkerk Leersum zondag 11 november 2018 -achtste zondag van de herfsttijd- Zondag van de Mantelzorg (Cornelisz Droochsloot: Sint Maarten) voorganger: begeleiding: ds. Pieter Goedendorp
Nadere informatieHet belang van het profetisch woord. De Bijbel open 16-09-15
De Bijbel open 16-09-15 2 Petr.3: 3 Dit vooral moet u weten, dat er in de laatste dagen spotters met spotternij zullen komen, die naar hun eigen begeerten wandelen, 4 en zeggen: Waar blijft de belofte
Nadere informatieWELKOM! Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën
WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen
Nadere informatieRelatie <> Religie. Beste Galsem,
RelatieReligie BesteGalsem, Hetfeitdatjouwpatientnuopeenchristelijkevenementisisnietongevaarlijk.Hetgeestelijke levenvanjouwpatientzalgrotesprongenmakennaarhetkampvandevijandtoe.watikjou aanraadisomditnietafteremmen,maaromdittebederven.brengjouwpatientincontactmet
Nadere informatieWELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus. NT-les 1 ETS-jaar 1
WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen
Nadere informatieDISCIPELSCHAP BIJBELSTUDIE VGSU BLOK
DISCIPELSCHAP BIJBELSTUDIE VGSU BLOK 4 2010-2011 INHOUD Inleiding... 5 Avond 1... 6 Avond 2... 8 Avond 3... 10 Avond 4... 12 3 4 INLEIDING Een ieder die niet zijn kruis draagt en achter Mij aankomt, die
Nadere informatieJezus en jij. Tekst: Willem de Vink. Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink
Jezus en jij Tekst: Willem de Vink Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink Vooraf Jezus en jij Minidagboek Vink, Willem de ISBN 978-90-8601-101-8 NUR 248, 707 Boekverzorging: Marian
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het zijn bekende en lastige woorden die we vandaag hebben gelezen. Keer de ander je linker wang toe als je wordt geslagen. Heb je vijanden lief. Als
Nadere informatieGemeente van onze HEER Jezus Christus, gasten, luisteraars,
Preek over Galaten 4:21-5:1 Gemeente van onze HEER Jezus Christus, gasten, luisteraars, Wie van jullie heeft er wel eens stamboomonderzoek gedaan in de familie? In onze familie heeft iemand dat wel eens
Nadere informatieLucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn?
Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn? Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op: hmveurink@gmail.com. Bij deze preek is geen powerpoint
Nadere informatieHeilig Jaar van Barmhartigheid
Heilig Jaar van Barmhartigheid van 8 december 2015 tot 20 november 2016 Paus Franciscus heeft alle mensen van de hele wereld uitgenodigd voor een heilig Jaar van Barmhartigheid. Dit hele jaar is er extra
Nadere informatieIk wil gaan kijken naar de eerste brief van Johannes. Ik wil een stukje daarvan vers voor vers doorlopen.
Luister naar het lied: City on the hill de eerste brief van de apostel Johannes (NBV) (H1 en H2) Naastenliefde Sinds een tijdje ben ik werkzaam in Guernsey een van de kanaal eilanden tussen de Franse en
Nadere informatieHet nieuwe verbond Een Stap in je geloof. Kortrijk, 25 februari 2015
Het nieuwe verbond Een Stap in je geloof Kortrijk, 25 februari 2015 Je bestemming Schema Hoe ziet ons leven nu eruit? Wat is de prediking van Jezus De zegen van het Nieuwe Verbond Veranderingen van het
Nadere informatiede praktijk te brengen is van belang voor ieder mens. Jezelf misleiden
- 1 - Jezelf misleiden Er wordt in het nieuwe testament op tamelijk veel plaatsen gesproken over misleiding; dat wij door anderen misleid kunnen worden maar ook, dat wij onszelf kunnen misleiden. We gaan
Nadere informatieGeloof Brengt Verandering Toets 1 - antwoorden
Toets 1 - antwoorden Geloof (1-11) Lesstof: Hoofdstuk 1 1. Wat is noodzakelijk om van God te kunnen ontvangen? Geloof [1] 2. Noem vier uitingen van geloof. - Geloof voor redding [1.2] - Geloof en werken
Nadere informatieWoord oor v a v n n L e L v e e v n Mei 2011
Woord van Leven Mei 2011 Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Matteüs 22,37 Welk gebod is het belangrijkste van alle geboden? Die vraag was in de tijd
Nadere informatieHet huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15
Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen
Nadere informatieIslam voor iedereen. Is de bijbel een openbaring van God. auteur: Shabir Ally. revisie: Abdul-Jabbar van de Ven. revisie: Yassien Abo Abdillah
Is de bijbel een openbaring van God ] لونلدية - dutch [ nederlands - auteur: Shabir Ally revisie: Abdul-Jabbar van de Ven revisie: Yassien Abo Abdillah Kantoor voor da'wa Rabwah (Riyad) 2013-1434 Islam
Nadere informatieGemeente. Zijspoortje. De Bijbelse Encyclopedie leert ons dat het woord kerk afgeleid is van het Griekse woord [kuriakè], dat des Heren betekent.
Gemeente Wanneer je aan iemand vraagt Weet jij wat een kerk is?, zal het antwoord niet zo lang op zich laten wachten. Dat is een gebouw waar gelovige mensen samenkomen! Het kan ook voorkomen, dat men aan
Nadere informatie1. Gods eigendom. Op Toonhoogte 265
Jaarreeks 1: Jaarreeks 1: 1. Gods eigendom Abba, Vader, U alleen U behoor ik toe. U alleen doorgrondt mijn hart. U behoort het toe. Laat mijn hart steeds vurig zijn, U laat nooit alleen U behoor ik toe.
Nadere informatieWaarom zou ik geloven?
Waarom zou ik geloven? Een uitnodiging om na te denken over je geloof Philip Nunn - De Bron Deel #1: 1 nov 2015 Deel #2: 22 nov 2015 Mijn doel met de 2 toespraken Ik probeer je te laten zien dat het christelijke
Nadere informatieHet is nog in de Paastijd - maar met de schriftlezing uit Johannes zijn we weer terug in de geschiedenis van Jezus vóór zijn lijden en sterven.
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Het is de vijfde zondag van Pasen. Zondag Cantate -oftewel: Zing! Dat hebben we gedaan, met Psalm 98 die ons daartoe oproept, met andere liederen. Dat doen we graag
Nadere informatieWaarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf?
Les 5 - Redding Vier feiten die je moet kennen om het Evangelie goed te begrijpen In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf? In
Nadere informatieZoek en vind - Deel 3. Zoek en vind de ander
Preek van Martijn Piet d.d. 30 januari 2011 Zoek en vind - Deel 3. Zoek en vind de ander Vanmorgen de derde preek in de serie Zoek en vind. Twee weken geleden heb ik gesproken over het zoeken en vinden
Nadere informatieleesplan voor het dagelijks lezen van de Bijbel
leesplan voor het dagelijks lezen van de Bijbel Uw woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad (Psalm 119:105) Een uitgave van Met Open Bijbel Adres Postbus 520, 3800 AM Amersfoort Internet:
Nadere informatiePreek Psalm 78:1-8 20 september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I
Preek Gemeente van Christus, De mooiste dingen in het leven kun je niet als erfernis wegschenken Let er maar eens op. De belangrijkste dingen zijn geen erfstuk. Zeker, je kunt mooie spulletjes erven. Of
Nadere informatieHet Koninkrijk Gods. Synopsis van de evangeliën volgens Matteüs 8, 19, 20 en 22, Marcus 10, Lukas 10, 17 en 18 en Johannes 6
Het Koninkrijk Gods Synopsis van de evangeliën volgens Matteüs 8, 19, 20 en 22, Marcus 10, Lukas 10, 17 en 18 en Johannes 6 Dit toneel is samengesteld uit een selectie van de meest sprekende dialogen uit
Nadere informatieOntmoetingskerk Heerde Zondag 14 januari 2018 Voorganger: Ds. Hanneke Diermanse Koster: Gijsbert Pap Organist: Henk van der Maten Lector: Muriëlle
Ontmoetingskerk Heerde Zondag 14 januari 2018 Voorganger: Ds. Hanneke Diermanse Koster: Gijsbert Pap Organist: Henk van der Maten Lector: Muriëlle Stijf Beamer: Hanneke Gerritsen Zingen: Psalm 66:1,2,7
Nadere informatieVijf redenen waarom dit waar is
Les 14 Eeuwige zekerheid Vijf redenen waarom dit waar is In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Is de echte (ware) gelovige voor eeuwig veilig en geborgen in Christus? Voor
Nadere informatieAlpha Cursus IGGDS DE HOEKSTEN Woensdag 22 april 2015 Restaurant Algorfa Bijeenkomst 12 Waarom en hoe zou ik het anderen vertellen?
Alpha Cursus IGGDS DE HOEKSTEN Woensdag 22 april 2015 Restaurant Algorfa Bijeenkomst 12 Waarom en hoe zou ik het anderen vertellen? Inleiding Paul van der Laan 1. IJsbreker: GOED NIEUWS VERSPREIDT ZICH
Nadere informatieEen cultuur van liefhebben... 1 Joh. 4:7-21
Een cultuur van liefhebben... 1 Joh. 4:7-21 7 Geliefden, laten wij elkander liefhebben, want de liefde is van God; en een ieder, die liefheeft, is uit God geboren en kent God. 8 Wie niet liefheeft, kent
Nadere informatieEn Jezus zei tegen hem: Waarom noemt u Mij goed? Niemand is goed behalve Eén, namelijk God. 19
Welkom en opening Intro Jouw passie Schrijf op het hart wat jouw passie is. Waar ga jij met hart en ziel voor? Bijbel Marcus 10: 17-31 7 En toen Hij naar buiten ging om op weg te gaan, snelde er iemand
Nadere informatieDOPEN. Th ema s N i e u w L e v e n M a as tri ch t. Geloven = dopen
Th ema s N i e u w L e v e n M a as tri ch t DOPEN Geloven = dopen Op veel plekken in de bijbel wordt gesproken over dopen. Maar als je onbekend bent met dopen, waar moet je dan beginnen? We hopen dat
Nadere informatieZondag 8 november 2015 Sint Maarten de oogst van ons leven
Zondag 8 november 2015 Sint Maarten de oogst van ons leven Lezing: Marcus 12 : 28 34 De herfst brengt voor veel mensen een zekere weemoedigheid.: de bladeren vallen, de zomer is echt voorbij. In de herfst
Nadere informatieGeloven is vertrouwen. Ik geloof het wel. de waarheid omtrent iets of iemand aannemen. Over het
Geloven Geloven is vertrouwen GGeloven is ten diepste je vertrouwen hechten aan iets of iemand, de waarheid omtrent iets of iemand aannemen. Over het geloven in God zegt de Bijbel: Het geloof is de vaste
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het zijn lezingen die er niet om liegen, vandaag. Mozes, die het volk de wet voorhoudt, als een keus tussen leven en dood. En Jezus lijkt er nog een
Nadere informatieLaten wij elkander liefhebben
- 1 - Laten wij elkander liefhebben In 1 Johannes 4:7 lezen we de volgende woorden: 7 Geliefden, laten wij elkander liefhebben, want de liefde is uit God; en een ieder, die liefheeft, is uit God geboren
Nadere informatieDe gelijkenis van de twee zonen. Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten
De gelijkenis van de twee zonen Lees : Mattheüs 21:28-32 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel
Nadere informatieHet Jezusgebed. de woestijnvaders en het Jezusgebed
Het Jezusgebed de woestijnvaders en het Jezusgebed deel 3... door abba Yvan De vader of de abba is een vergeestelijkt iemand die de ziel van de mens kent door zijn eigen ervaring. Hij hoeft niet noodzakelijk
Nadere informatieLuister, Israël: de HEER, onze God, de HEER is de enige!
Votum en groet Ps 116:1,10 Gebed Lezen Mar 12:28-33 Zingen Ps 18: 1 Lezen Deut 6:1-9 Zingen Ps 78: 1,2 Preek HC 34 Deut 6:4-9 Zingen GK 11 Geloof belijden Zingen GK 158 Dankgebed Collecte Slotzang LB 416
Nadere informatieWat zegt Paulus in Romeinen 7:7-12?
Wat zegt Paulus in Romeinen 7:7-12? Romeinen 7:7. Paulus stelt weer een vraag, die het voorafgaande mogelijk oproept bij mensen. Hij zei immers, dat de wet (vroeger) zondige hartstochten in ons opriep
Nadere informatieBijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 2
Bijbelstudies voor de Bruggroepen 2012-2013 Romeinen studie 2 Bijbelstudies voor de Bruggroepen van de protestantse gemeente De Brug in Amersfoort, seizoen 2012-2013 Schrijvers: Iwan Dekker, Leantine Dekker,
Nadere informatiedoor een engel uit de gevangenis werd bevrijd lezen we in Hand. 12:12 het volgende: Wie is Marcus
- 1 - Wie is Marcus Wie is Marcus? Hij is niet één van de apostelen maar hoe heeft hij dan het evangelie van Marcus kunnen schrijven? Volgens de overlevering heeft hij dit evangelie in Rome geschreven.
Nadere informatie1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4).
BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 4 Les 4 - Redding: Waarom is het voor ieder mens nodig om gered te worden? In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 1) De ongelovige
Nadere informatieDe Waarheid ten onder houden
De Waarheid ten onder houden Romeinen 1:18-20 R. Brinkman, www.yarah.nl De waarheid ten onder houden Romeinen 1:18-20 (NBG) 18 Want toorn van God openbaart zich van de hemel over alle goddeloosheid en
Nadere informatiewat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen
vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is
Nadere informatieFormulier om het heilig avondmaal te vieren (3)
Formulier om het heilig avondmaal te vieren (3) Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Instelling Het avondmaal is door onze verlosser zelf ingesteld. Want de apostel Paulus verklaart: Wat ik heb ontvangen
Nadere informatieZondag 17 maart Voorganger: Ds. Jennie Lambers-Niers. Organist: Eril Nijzink
Zondag 17 maart 2019 Voorganger: Ds. Jennie Lambers-Niers Organist: Eril Nijzink Liederen in deze dienst: Intochtslied: Psalm 25: 1 en 2 Psalm 25: 3 en 4 Lied 273: 1, 2 en 3 Lied 825: 1, 2 en 3 Lied 825:
Nadere informatieWat is op deze vragen jullie antwoord? (antwoord)
Inleiding De kerkenraad heeft u tot twee keer toe bekend gemaakt dat een aantal broers benoemd is tot ouderling en diaken van onze gemeente. Het zijn (namen). Daarmee is ook ruimte gegeven om eventueel
Nadere informatieDIENST 14 OKTOBER 2012
DIENST 14 OKTOBER 2012 ds. Tieneke van Lindenhuizen Pieltsjerke De Gaastmar Lezing: Marcus 10,17-31 17 Toen hij zijn weg vervolgde, kwam er iemand naar hem toe die voor hem op zijn knieën viel en vroeg:
Nadere informatieHij heelt de gebrokenen van hart AANVAARD WIE JE BENT
Hij heelt de gebrokenen van hart AANVAARD WIE JE BENT De wortel van zelfhaat De eerste zonde; verlangen als God te zijn; de ontkenning van wie je bent Eerste gevolg van de zonde: Schaamte voor je lichaam
Nadere informatieWees elkaar niets schuldig, behalve liefde, want wie de ander liefheeft, heeft de hele wet vervuld.
Wees elkaar niets schuldig, behalve liefde, want wie de ander liefheeft, heeft de hele wet vervuld. Prijs en dank God Bid met en voor elkaar Romeinen1:18 32 1 Op welke manier kan ieder mens zien dat
Nadere informatieGenesis 2:18 Ook zei de HEERE God: Het is niet goed dat de mens alleen is; Ik zal een hulp voor hem maken als iemand tegenover hem.
20120517 Relatie en Missie 1. Relatie en Missie in het Oude Testament Genesis 1:26 En God zei: Laten Wij mensen maken naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis; / / 27 En God schiep de mens naar Zijn beeld;
Nadere informatieDe eerste liefde van God
De eerste liefde van God Trouwpreek over 1 Johannes 3:16 (ds. Jos Douma) gehouden in de trouwdienst van Jeroen en Marjoke Wij hebben Gods liefde, die in ons is, leren kennen en vertrouwen daarop. God is
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het valt mij steeds weer op: Wil je iets begrijpen van het evangelie van Matteüs, dan moet je het Oude Testament er bij houden. Op belangrijke momenten
Nadere informatieVoorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel ik zo n puzzel.
Lezen: Handelingen 18:24-19:7 Preek over doop met de heilige Geest (??) Voorbeeld voordat de kinderen van groep 4 en 5 naar KBC gaan: Jongens en meisjes, wie van jullie puzzelt wel eens? En dan bedoel
Nadere informatieStel jezelf niet onder de Wet!
Dit document is een script van onderwijs dat is bedoeld om via video te worden getoond. In de video worden relevante tekst, dia s, media en afbeeldingen getoond om de presentatie te vereenvoudigen. Daarom
Nadere informatie9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd
53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn
Nadere informatieDeel het leven Johannes 13:1-20 8 maart 2015 Thema 7: Geroepen om te dienen
Preek Gemeente van Christus, Wat heeft je geloof te maken met de afwas? Wat een vreemde vraag is dat! Geloof en afwas, hebben die iets met elkaar te maken dan? Bij geloof denk je aan naar de kerk gaan,
Nadere informatieDit product wordt u aangeboden door ComputerBijbel (http://www.computerbijbel.com) ComputerBijbel Alle rechten voorbehouden 1/6
ComputerBijbel Alle rechten voorbehouden 1/6 EEN MAN NAAR GOD'S HART. Handelingen 13:22 INTRODUCTIE. 1. In zijn toespraak in Antiochië, gaat Paulus kort in op de geschiedenis van Israël, hij citeert een
Nadere informatieDe Bijbel open 2013 24 (22-06)
1 De Bijbel open 2013 24 (22-06) In Mattheus 16 komen we een bijzondere uitdrukking tegen. Jezus zegt daar tegen Petrus en de andere discipelen dat zij zullen binden en ontbinden. Dat roept bij iemand
Nadere informatieHC zd. 6 nr. 32. dia 1
HC zd. 6 nr. 32 wie Jezus wil kennen moet de verhalen over hem lezen beschreven door Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes terecht worden ze evangelisten genoemd ze beschrijven het evangelie ze vertellen
Nadere informatieEn dat gevoel, die vreugde, daar gaat het over in onze tekst van vandaag:
Het delen van het leven Zoals de meesten van jullie weten ben ik geen intensieve gebruiker van Facebook of Instagram. Toch vervullen deze media een behoefte die ik heel goed herken en zelf ook heb. Vaak
Nadere informatie