Als een naaste sterft

Transcriptie

1 Als een naaste sterft Informatie voor nabestaanden mca.nl

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Gang van zaken en formaliteiten na overlijden 3 Laatste zorg voor de overledene 4 Obductie 7 Niet-natuurlijke dood 7 Weefsel- en/of orgaandonatie 7 Ter beschikking stellen aan de wetenschap 8 Omgaan met verlies van een dierbare 8 Adressen en websites voor rouwverwerking 11 Uw vragen 11 Telefoonnummers MCA 11 Bijlage - obductie 12 Colofon De tekst in deze brochure over omgaan met verlies van een dierbare, is gebaseerd op de folder Een dierbare verliezen van het Integraal Kankercentrum Rotterdam. De bijlage over obductie is gebaseerd op een folder van de Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVVP) in samenwerking met de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF). Redactie: afdeling oncologie medewerkers van mortuarium afdeling marketing & communicatie Vormgeving: beeldgroep MCA Foto s: beeldgroep MCA Oplage: 800/6e druk/2010 Druk: Marcelis - Van der Lee - Adu bv Artikelnummer: Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting 2

3 Nu een naaste uit uw familie- of vriendenkring overleden is of komt te overlijden, valt het wellicht niet mee om uw aandacht te richten op het regelen van alle formaliteiten die daarmee samenhangen. Om u daarbij te helpen, hebben we alle belangrijke informatie voor u gebundeld in deze brochure. Behalve informatie over de formaliteiten die geregeld moeten worden, vindt u informatie over de gang van zaken in het ziekenhuis na overlijden, de laatste zorg voor de overledene en het omgaan met verlies van een dierbare. Gang van zaken en formaliteiten na overlijden Na het overlijden van uw dierbare vullen een arts en verpleegkundige van de afdeling de overlijdenspapieren in. Vervolgens wordt de overledene naar het mortuarium van ons ziekenhuis overgebracht. Daar nemen gespecialiseerde medewerkers de zorg voor uw overleden dierbare over. U schakelt zelf een uitvaartverzorger in. Waarschuwen van een uitvaartverzorger Wij adviseren u om zo spoedig mogelijk na het overlijden van uw naaste een uitvaartverzorger in te schakelen. Het kan zijn dat de overledene daarvoor verzekerd is. In dat geval neemt u contact op met de betreffende uitvaartverzekeraar of uitvaartverzorger. Zij zijn 24 uur per dag bereikbaar. Dat geldt niet voor verzekeraars waarbij alleen een polis is afgesloten voor uitkering van een som geld bij overlijden. Zij zijn alleen tijdens kantooruren bereikbaar. U bent in dat laatste geval uiteraard vrij in uw keuze voor een uitvaartverzorger. Medisch Centrum Alkmaar (MCA) stelt zich ten opzichte van uitvaartverzorgers neutraal op. We kunnen u daarom niet adviseren over de keuze voor een uitvaartverzorger. Wat regelt een uitvaartverzorger? In overleg met de nabestaanden regelt een uitvaartverzorger: het afhalen van de overlijdenspapieren bij het mortuarium van het ziekenhuis; het afhandelen van de vereiste formaliteiten zoals aangifte doen bij de burgerlijke stand van de gemeente waar uw naaste is overleden; vervoer van de overledene naar het Informatie voor nabestaanden 3

4 Als een naaste sterft uitvaartcentrum of elders; het opbaren; de uitvaart en de rouwkaarten. Zelf aangifte doen bij de burgerlijke stand U kunt ook zelf aangifte doen bij de burgerlijke stand van het overlijden van uw naaste. Houdt u dan rekening met de volgende gang van zaken. Na telefonisch overleg kunt u de overlijdenspapieren tijdens kantooruren ophalen bij een medewerker van het mortuarium. s Avonds, s nachts of in het weekend kan dat bij de portier van het MCA. U vindt de telefoonnummers achterin deze brochure. U bezorgt de overlijdenspapieren binnen één tot twee werkdagen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar uw naaste overleden is. Belt u van tevoren om een afspraak te maken: (072) uittreksels van de overlijdensakte u nodig heeft. Deze zijn onder andere nodig voor het afhandelen van bankzaken, pensioen, enzovoort. Persoonlijke bezittingen Persoonlijke bezittingen van de overledene, die vergeten zijn mee te nemen, worden op de verpleegafdeling bewaard. Om misverstanden of zoekraken te voorkomen, is het verstandig deze zo snel mogelijk op te (laten) halen. Als er persoonlijke bezittingen van de overledene meegaan naar het mortuarium, vult u - samen met een verpleegkundige of medewerker van het mortuarium - op een formulier in om welke bezittingen het gaat. U zet hiervoor ook een handtekening. Houdt u er rekening mee dat persoonlijke bezittingen van de overledene niet onder de verantwoordelijkheid vallen van zorgverleners en andere medewerkers van het MCA. Aangifte doen in de gemeente Alkmaar Behalve de overlijdenspapieren heeft u voor aangifte in de gemeente Alkmaar uw eigen legitimatiebewijs nodig en het eventuele trouwboekje van de overledene. Ook geeft u door hoeveel Laatste zorg voor de overledene In afwachting van vervoer naar een uitvaartcentrum of elders wordt de overledene na overlijden naar het mortuarium van het ziekenhuis 4

5 overgebracht. Als een patiënt in het ziekenhuis komt te overlijden, vindt in de regel ook de zogenoemde gebruikelijke laatste zorg in het ziekenhuis plaats. Hier wordt de persoonlijke verzorging van de overledene mee bedoeld. Denkt u aan het kleden van de overledene, het scheren en/of aanbrengen van makeup, enzovoort. Deze laatste zorg wordt gedaan door de medewerkers van het ziekenhuis of door uw uitvaartverzorger. Keuze voor de laatste zorg door ziekenhuis of uitvaartverzorger Ziekenhuizen zijn verplicht om nabestaanden de keuze voor te leggen of zij de laatste zorg door het ziekenhuis of de uitvaartverzorger willen laten doen. Daarover zijn afspraken gemaakt door koepelorganisaties van ziekenhuizen, uitvaartverzorgers en patiëntenverenigingen. U krijgt daarvoor het formulier Verklaring inzake het uitvoeren van de laatste zorg aan de overledene van een verpleegkundige. U kunt uw keuze op dit formulier aankruisen. Ook kunt u eventuele aanvullende wensen voor de persoonlijke verzorging van de overledene op dit formulier aangeven, zoals: het dragen van bepaalde kleding; make-up; sieraden; scheren; keuze voor een bepaalde lighouding. U geeft de ondertekende verklaring terug aan de verpleegkundige. Het kan zijn dat u - bijvoorbeeld om een religieuze of andere reden - niet wilt dat de laatste zorg wordt uitgevoerd. Geeft u dit dan meteen na het overlijden door aan de verpleegkundige. Laatste zorg door de uitvaartverzorger Als u er voor kiest om de laatste zorg door de uitvaartverzorger te laten uitvoeren, dan bespreekt u dit in het eerste contact met de uitvaartverzorger. De uitvaartverzorger zorgt binnen 24 uur voor vervoer van de overledene naar het uitvaartcentrum of elders. De laatste zorg kan bijvoorbeeld ook thuis plaatsvinden. Overbrengen van de overledene Het mortuarium is de enige plaats in het ziekenhuis van waaruit het vervoer van de overledene mag plaatsvinden. De uitvaartverzorger mag de overledene dus niet zelf van de verpleegafdeling afhalen. Het ziekenhuis zorgt er daarom voor dat het lichaam van de overledene zo snel mogelijk wordt overgebracht naar het mortuarium. Informatie voor nabestaanden 5

6 Als een naaste sterft Laatste zorg in het ziekenhuis Als u kiest voor uitvoering van de laatste zorg in het ziekenhuis, vragen wij of u kleding voor de overledene in het ziekenhuis wilt achterlaten of nabrengen. De medewerkers van het mortuarium of de verpleging voeren dan de laatste zorg uit. Persoonlijke wensen Persoonlijke wensen voor make-up, kleding, siera den en dergelijke kunt u doorgeven aan de verpleegkundige van de afdeling waar uw dierbare overleden is. De verpleegkundige brengt uw wensen over aan de medewerkers van het mortuarium. Rituele bewassing Rituele bewassing kan in het mortuarium van het MCA plaatsvinden. U kunt hiervoor contact opnemen met de medewerkers van het mortuarium. Dat kan op werkdagen van 8.30 tot uur via telefoonnummer (072) s Avonds en in het weekend kunt u contact opnemen met de portier via telefoonnummer (072) Bezoek in het mortuarium van het ziekenhuis Het kan zijn dat uw overleden dierbare al naar het mortuarium is overgebracht voordat u in het ziekenhuis bent aangekomen. U kunt de overledene dan in het mortuarium bezoeken. U bespreekt daar uw keuze en wensen voor de laatste zorg met de medewerkers van het mortuarium. Wilt u wel eerst telefonisch contact opnemen met de medewerkers van het mortuarium? Dat kan op werkdagen van 8.30 tot uur via telefoonnummer (072) s Avonds, s nachts of in het weekend kunt u een bezoek aan het mortuarium regelen via de verpleegkundigen van de verpleegafdeling waar uw naaste overleden is. Kosten voor laatste zorg en het verblijf in het mortuarium De kosten voor het gebruik van het mortuarium en de laatste zorg zijn geen onderdeel van het ziekenhuistarief. Ze zijn daarom vaak niet opgenomen in ziektekostenverzekeringen. De kosten moeten dan apart door de nabestaanden worden betaald. Als de laatste zorg door het ziekenhuis wordt uitgevoerd, ontvangt u hiervoor rechtstreeks een nota van het MCA. Het MCA brengt standaardkosten voor de eerste 24 uur en eventueel aanvullende kosten voor extra ligdagen en/of speciale wensen in 6

7 rekening. U kunt deze rekening indienen bij uw uitvaartverzekering als u voor deze kosten verzekerd bent. De nota hiervoor gaat naar de uitvaartverzorger. Als er obductie wordt verricht, kan het zijn dat de overledene langer dan 24 uur in het mortuarium moet verblijven. Het MCA brengt in dat geval geen extra ligdagen in rekening. stellen. Als obductie nodig of wenselijk is, bespreekt de arts dit met u. De arts legt uit wat obductie is, waarom het belangrijk is en u krijgt uitleg over de procedure. (In de bijlage bij deze brochure vindt u meer informatie over obductie.) Niet-natuurlijke dood Obductie De behandelend arts of de arts die de dood heeft gecon stateerd, kan de nabestaanden om toestemming vragen voor obductie. Obductie is inwendig onderzoek van de overledene om de precieze doodsoorzaak of de resultaten van de medische behandeling vast te Houdt u er rekening mee dat de uitslag van de obductie pas na minstens acht weken bekend is. U krijgt dan uitleg van de arts die de obductie heeft aangevraagd. Dit is een specialist van het MCA of de huisarts. Met vragen over uw afspraak voor de uitslag kunt u contact opnemen met de assistente van de huisarts of de (polikliniek)assistente van de specialist. Onder een niet-natuurlijke dood wordt ver staan dat iemand overleden is door een niet-natuur lijke oorzaak. Bijvoorbeeld door een misdrijf, een ongeval of euthanasie. Bij een misdrijf stellen Politie en Justi tie een onderzoek in naar de doods oor zaak met een zogenoemde gerechtelijke obductie. U mag de overledene dan pas bezoeken als het lichaam weer is vrijgegeven door Politie en Justitie. In andere gevallen van een niet-natuurlijke dood gelden de gewone procedures en regels. Weefsel- en/of orgaandonatie Wanneer de behandelend arts bij (dreigend) overlijden mogelijkheden ziet voor donatie van weefsel of een orgaan, wordt het landelijke Donorinformatiesysteem geraadpleegd Informatie voor nabestaanden 7

8 Als een naaste sterft om na te gaan of de overledene als donor geregistreerd staat. Als dit niet zo is, kan de behandelend arts de nabestaanden om toestemming vragen voor donatie van weefsels en/of organen. Als de overledene door orgaan- of weefseldonatie langer in het mortuarium moet verblijven, brengt het MCA geen extra ligdagen in rekening. Ter beschikking stellen aan de we tenschap Het kan zijn dat de overledene zijn of haar lichaam na overlijden ter beschikking stelt aan de wetenschap. In dat geval moet de overledene zichzelf tijdens zijn of haar leven hebben aange meld bij een univer siteit. Het MCA kan alleen aan deze wens van de overledene voldoen als de familie de bevestigingsbrief voor het ter beschikking stellen aan de wetenschap aan de arts van het MCA kan overhandigen. Deze neemt dan contact op met de universiteit om de overledene aan te melden. Bij terbeschikkingstelling aan de wetenschap is het uitgesloten dat er obduc tie en/of donatie plaats vindt. Alleen bij een gerechtelijke obductie vervalt de terbeschikking stelling. Omgaan met verlies van een dierbare Bijna iedereen krijgt op een bepaald moment in zijn leven te maken met verlies van een dierbare. Dit kan een ingrijpende ervaring zijn. Het is vaak moeilijk te aanvaarden dat iemand die u dierbaar is er niet meer is. U kunt overweldigd worden door droefheid of andere emoties. U vindt hier korte uitleg over emoties die mensen kunnen hebben na het verlies van een dierbare. Verdriet Na verlies van een dierbare is het heel voorstelbaar dat u verdriet heeft. Ieder mens ervaart en uit dit op zijn eigen manier. Ook hoe lang iemand verdrietig is, is heel verschillend. Belangrijk is dat u zich de ruimte en de tijd gunt om verdriet te hebben, om een nieuw evenwicht te vinden en te helen. Onwerkelijk In het begin kunt u zich verdoofd of lamgeslagen voelen, alsof u in shock bent. U kunt niet geloven dat uw dierbare is overleden en dit kan erg onwerkelijk voor u zijn. Deze reactie past bij de situatie. Hierdoor beschermt u zich. Meestal lukt het om min of meer geleidelijk tot het besef te komen dat een dierbare 8

9 werkelijk is overleden. Gekoppeld aan dat toenemende besef kunt u ook veranderingen ervaren in uw emoties. Somber en vermoeid Het is niet ongewoon om sombere gevoelens te hebben. U kunt zich vermoeid voelen en/of moeite hebben met in slaap komen of juist vroeg wakker zijn. U kunt van tijd tot tijd trek hebben, maar niet in staat zijn om te eten. Misschien kunt u zich maar kort concentreren en bent u gemakkelijk afgeleid. Eenvoudige problemen lijken onoverkomelijk en u kunt paniekerig reageren. Lichamelijke klachten Het kan zijn dat u zich uitgeput en lusteloos voelt of dat u lichamelijke klachten krijgt waar u normaal gesproken geen last van heeft. Dit is normaal na het verlies van een dierbare. Maar vraag uw huisarts desondanks gerust om raad. Schuldgevoel Misschien voelt u zich schuldig. In het begin kunt u schuldgevoelens hebben omdat u denkt dat u iets had kunnen of moeten doen, of juist had moeten laten. In de loop van de tijd kunt u zich schuldig voelen als u uw leven weer oppakt en weer plezier beleeft aan activiteiten en interesses. Misschien heeft u er moeite mee om dit uzelf toe staan en voelt u zich ontrouw. Boos Of misschien bent u boos. Boos op uzelf omdat u iets niet meer heeft gezegd of gedaan. Ook al was u dat van plan. Of misschien bent u boos op uw overleden dierbare. U kunt het gevoel hebben dat hij of zij u in de steek heeft gelaten en u tegelijkertijd schamen over uw boosheid. Ook kunt u boos zijn op alles en iedereen uit uw omgeving, boos op het leven omdat het niet loopt zoals u graag had gewild. Verlangen en gemis Soms kan het gemis zo groot zijn en kunt u er zo naar hunkeren om uw dierbare te zien, te horen of te voelen dat u het gevoel heeft bijna gek te worden van verlangen. Sommigen denken hun dierbare in een flits te zien in een menigte, zijn of haar stem te horen of hem of haar naast zich te voelen in bed. Dit soort ervaringen lijken levensecht, ook al weet u dat uw dierbare er niet meer is. Informatie voor nabestaanden 9

10 Als een naaste sterft Isolement Uw huis kan erg leeg lijken na het verlies van iemand met wie u een groot deel van uw leven heeft gedeeld. Het gevoel van isolement kan pijnlijk sterk worden. U kunt een gevoel hebben dat u zichzelf verliest. Als vrienden en buren u mijden omdat zij niet weten wat ze moeten zeggen of het misschien moeilijk vinden om met hun eigen gevoelens van verlies om te gaan, kunt u ook zelf de eerste stap zetten. Laat hen weten dat u hun vriendschap en ondersteuning waardeert. Emotionele balans Misschien wilt u pijnlijke confrontaties het liefst uit de weg gaan door te verhuizen of door alle bezittingen van uw dierbare weg te doen. Probeer dit soort ingrijpende beslissingen niet overhaast te nemen. Gun uzelf de tijd om weer enigszins emotioneel in balans te komen, zodat u een weloverwogen beslissing kunt nemen. Herstel na verloop van tijd Na het verstrijken van de tijd zult u merken dat herinneringen misschien minder pijnlijk zijn. U kunt bijvoorbeeld weer aan uw dierbare denken zonder dat u van streek raakt. En u zult merken dat oude of nieuwe interesses u weer bezighouden. Sta uzelf ook toe om weer te lachen, maar ook te huilen en kwaad te zijn. U heeft iemand verloren waarvan u hield en dat doet pijn. Tot slot Neem de tijd en sta uzelf toe om verdriet te hebben op een manier die bij u past. Bedenk dat een ieder op zijn eigen wijze omgaat met het verlies van een dierbare. Er is geen goede of foute manier. Probeer hulp van anderen te accepteren. Deel uw gevoelens en vertel wat u bezighoudt. Dat kan helpen. Het is niet altijd gemakkelijk om dit met familie en vrienden te doen. Waarschijnlijk kunt u hiervoor ook terecht bij personen of instanties in uw woonomgeving. U kunt uw huisarts om advies vragen. Zorg goed voor uzelf. Ga regelmatig naar buiten en eet verstandig. Vraag uw huisarts om advies als u vragen of zorgen heeft over uw gezondheid, stemming of gedrag. Als u eraan toe bent, inventariseer dan eens wat u wilt met uw tijdbesteding, activiteiten buitenshuis, hobby s, sociale contacten, enzovoorts. Het kan helpen om daar eens over van gedachten te wisselen met iemand die u na staat. 10

11 Adressen en websites voor rouwverwerking Humanitas Humanitas is een Nederlandse vereniging die hulp en zorg biedt op basis van humanistische uitgangspunten. Speciaal getrainde vrijwilligers bieden onder andere steun bij rouw en verlies. Reinaertlaan JN Alkmaar (072) (0900) (behalve op woensdag elke ochtend bereikbaar van 9.00 tot uur) t Praethuys Inloophuis voor mensen met kanker en hun naasten Westerweg DG Alkmaar (072) (van maandag tot en met donderdag van tot uur) Landelijke Stichting Rouwbegeleiding Deze stichting ondersteunt volwassenen bij het verwerken van het overlijden van een dierbare. B. Wuytierslaan AB Amersfoort (033) Stichting Achter de Regenboog Deze stichting ondersteunt kinderen en jongeren bij het verwerken van het overlijden van een dierbare. Ook is er informatie voor onder andere ouders/ verzorgers, docenten en verenigingen. Kaap Hoorndreef AV Utrecht Uw vragen Heeft u nog vragen? Stel ze dan gerust aan een verpleegkundige van de afdeling waar uw naaste als patiënt is verzorgd. Het telefoonnummer vindt u in de afdelingsinformatie die u eerder heeft gekregen. U kunt ook contact opnemen met een medewerker van het mortuarium van het MCA. Telefoonnummers MCA mortuarium MCA, (072) (bereikbaar op werkdagen van 8.30 tot uur) Informatie voor nabestaanden 11

12 Als een naaste sterft portier MCA, (072) , (24 uur per dag bereikbaar) Bijlage Obductie In deze bijlage vindt u uitleg over obductie. Bij een natuurlijke dood, moet aan nabestaanden toestemming worden gevraagd voor obductie. Wellicht helpt deze informatie u om een goede afweging te maken. Heeft u nog vragen, dan kunt u deze altijd bespreken met de arts. Wat is een obductie? Obductie is een uitgebreid inwendig onderzoek van een overledene waarbij bijna alle organen van de overledene worden onderzocht. Een obductie wordt ook wel een sectie, lijkopening of autopsie genoemd. Het onderzoek wordt gedaan door een patholoog. Dit is een arts die gespecialiseerd is in deze vorm van onderzoek. Een obductie is te vergelijken met een operatie. Maar hier is achteraf bijna niets meer van te zien. Een obductie wordt uiteraard op respectvolle wijze verricht. Waarom is obductie soms wenselijk of nodig? Het is niet altijd duidelijk waaraan iemand precies is overleden. Nabestaanden en artsen willen vaak weten hoe het ziekteproces en de dood precies verlopen zijn. Met een obductie kan onderzocht worden wat er in de laatste levensfase met een patiënt is gebeurd. Ook kan met een obductie worden nagegaan of een bepaalde medische behandeling juist is geweest. Deze kennis kan van belang zijn voor de behandeling van andere patiënten. De ervaring leert dat ook bij patiënten waar de doodsoorzaak duidelijk leek, zich nog zaken kunnen voordoen die niemand had verwacht. De informatie die een obductie oplevert, helpt de artsen op die manier om kritisch naar de door hen ingestelde behandeling te kijken. Obductie is ook van belang voor de wetenschap. Veel kennis over ziekte is verkregen door studies van obductiemateriaal. Wat gebeurt er bij een obductie? Bij een obductie doet de patholoog eerst uitgebreid uitwendig onderzoek. Vervolgens opent de patholoog het lichaam van de overledene. Alle organen worden geïnspecteerd. Daarna worden ze meestal één voor één uit het lichaam 12

13 verwijderd, gewogen, en ingesneden om de binnenkant te inspecteren. Vervolgens wordt uit elk orgaan een klein stukje weefsel weggenomen voor microscopisch onderzoek. Dat is belangrijk omdat niet alle afwijkingen met het blote oog te herkennen zijn. Daarna plaatst de patholoog de organen terug in het lichaam. Alleen organen waarvan het onderzoek nog niet afgerond kan worden, worden tijdelijk bewaard. Na sluiting wordt het lichaam overgedragen aan de uitvaartverzorger. Als de overledene aangekleed is, is er niets meer te zien van de obductie. Behalve bij kale mensen als er ook een zogenoemde schedellichting voor hersenonderzoek heeft plaatsgevonden. Als nabestaanden bezwaar hebben tegen een hersenonderzoek, kunnen zij dit bespreken met de behandelend arts. Er kan dan bijvoorbeeld een gedeeltelijke obductie plaatsvinden. In de meeste ziekenhuizen wordt voor hersenonderzoek apart toestemming gevraagd aan de nabestaanden. Maar dit is niet wettelijk verplicht. Als u bezwaar heeft tegen hersenonderzoek, kunt u dit doorgeven en bespreken met de arts. Het bewaren van weefsel en organen Soms worden één of meer organen of delen van organen langer bewaard. Bijvoorbeeld het hart of de hersenen. Dat is soms nodig als het om een heel klein orgaan gaat dat daarom in zijn geheel nodig is voor aanvullend microscopisch onderzoek. Het kan ook nodig zijn omdat er sprake is van een ingewikkelde afwijking van het orgaan, zodat uitgebreider onderzoek nodig is, al dan niet in samenwerking met een expert. Het kan ook zijn dat het weefsel of orgaan eerst bewerkt moet worden voordat het onderzocht kan worden. Zo n bewerking kan enkele dagen of soms weken duren. Voor hersenonderzoek bijvoorbeeld is een periode van zes tot twaalf weken nodig. Ook kan het zijn dat een (deel van) een orgaan langer wordt bewaard voor onderwijsdoeleinden omdat het heel treffend een bepaalde ziekte illustreert. Maar dit komt bijna nooit voor. De organen die om verschillende redenen langer worden bewaard, worden dus niet mee gecremeerd of begraven. Als ze niet voor onderwijsdoeleinden bewaard blijven, worden ze later alsnog door het ziekenhuis gecremeerd. Als u hier bezwaar tegen heeft, kunt u dit bespreken met de arts. U kunt dan wellicht in overleg tot beslissing komen die voor u aanvaardbaar is. Informatie voor nabestaanden 13

14 Als een naaste sterft Hoe is de procedure? Voordat er obductie wordt verricht, wordt aan u als nabestaande om toestemming gevraagd. U krijgt van de arts uitleg over obductie en u krijgt een informatiefolder. Als u geen toestemming geeft, wordt er geen obductie verricht. Als u wel toestemming geeft, wordt de overledene naar het mortuarium overgebracht. Meestal doet de patholoog binnen één werkdag de obductie. Als het, bijvoorbeeld door overlijden in het weekend, te lang duurt voordat een patholoog de obductie kan verrichten, wordt daar in overleg met u een oplossing voor gevonden. Een obductie duurt minimaal drie uur. Daarna haalt de uitvaartverzorger de overledene op. Na de obductie maakt de patholoog een verslag dat hij opstuurt naar de arts die de obductie heeft aangevraagd. Als u daar prijs op stelt, maakt deze arts een afspraak met u om de bevindingen van de patholoog met u te bespreken. Houdt u er rekening mee dat de uitslag van de obductie pas na minstens acht weken bekend is. Uitzonderingen op deze procedure Als de overledene in een wilsbeschikking heeft laten opnemen dat hij/zij geen obductie wenst Als de overledene geen obductie wenste, kunt u als nabestaande ook geen toestemming geven voor een obductie. Als iemand een niet-natuurlijke dood is gestorven Iemand die overlijdt na een ongeval of een misdrijf is een niet-natuurlijke dood gestorven. De overledene wordt dan gezien door een gemeentelijke lijkschouwer. Deze beslist of gerechtelijke obductie verricht wordt of dat het lichaam wordt vrijgegeven. Een gerechtelijke obductie wordt uitgevoerd door een gerechtelijk patholoog. Als het lichaam wordt vrijgegeven kan het zijn dat nabestaanden en/of een arts precies willen weten wat er gebeurd is. Er kan in dat geval obductie door een patholoog van het ziekenhuis worden gedaan. Dan is altijd toestemming van de nabestaanden noodzakelijk. Als obductie in het belang is van de volksgezondheid Als wordt vermoed dat er sprake is van een zeer besmettelijke ziekte, kan obductie in het belang zijn van de volksgezondheid. Obductie kan dan nodig zijn om te onderzoeken hoe een epidemie voorkomen kan worden. 14

15 Is een obductie bij een kind hetzelfde als bij een volwassene? In principe is de procedure bij kinderen hetzelfde als bij volwassenen. Soms wordt weefsel weggenomen voor genetisch onderzoek. Dit is vooral belangrijk als een kind tijdens de zwangerschap of rond de geboorte is overleden. Het kan zijn dat dan onderzocht moet worden of een afwijking erfelijk is waardoor er een kans op herhaling is bij een volgende zwangerschap. Als het hele kleine kinderen betreft, zijn de organen uiteraard ook heel klein. In dat geval moet het hele orgaan - in plaats van een stukje weefsel - microscopisch onderzocht worden. Aangeboren afwijkingen bij kinderen zijn vaak complexer dan afwijkingen bij volwassenen. Er is daarom vaak uitgebreider onderzoek nodig. Om die reden kan het zijn dat de organen langer bewaard moeten worden. Als u bezwaar heeft tegen het langer bewaren en niet mee begraven of cremeren van organen, kunt u dat bespreken met de arts. Er wordt dan rekening gehouden met uw wensen. bewaard worden of dat de hersenen voor onderzoek uit de schedel worden gehaald. De arts vraagt hiervoor altijd uw toestemming. U kunt uw eventuele bezwaren bespreken met de arts die u toestemming voor obductie heeft gevraagd. Als uw bezwaar tot gevolg heeft dat de obductie onvoldoende gegevens zal opleveren, dan bespreekt de arts dit met u. Op basis van deze informatie kunt u uw besluit voor toestemming voor obductie eventueel heroverwegen. De arts die toestemming vraagt voor de obductie, kan bezwaren van nabestaanden overigens nooit naast zich neerleggen. Nabestaanden bepalen uiteindelijk wat er gebeurt. Vragen Als u nog vragen heeft, kunt u deze bespreken met de specialist in het ziekenhuis of met de huisarts. Kan ik voorwaarden stellen? Het kan gebeuren dat u wel toestemming wilt geven voor obductie, maar dat u bijvoorbeeld liever niet wilt dat organen Informatie voor nabestaanden 15

16 Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan JD Alkmaar T (072) mca.nl