Informatiedocument. Locatiekeuze Opstelterrein Sprinters met eindstation Uitgeest

Transcriptie

1 Informatiedocument Locatiekeuze Opstelterrein Sprinters met eindstation Uitgeest

2

3 Corridor Amsterdam Alkmaar Programma Hoogfrequent Spoorvervoer Informatiedocument voor Locatiekeuze Opstelterrein Sprinters met eindstation Uitgeest

4 Inhoudsopgave Managementsamenvatting 3 1 Inleiding Doel en leeswijzer PHS-Voorkeursbeslissing en Lange Termijn Spooragenda De Opgave Proces en besluitvorming tot nu toe 13 2 Het opstelterrein Inleiding en uitgangspunten Activiteiten die plaatsvinden op een opstelterrein De effecten van een opstelterrein op de omgeving Lay-out van een opstelterrein Maatregelen die de impact van een opstelterrein op de omgeving verminderen 19 3 De alternatieven Uitgeest 1C Heemskerk 1E Castricum Noord Castricum Zuid Uitgeest Driehoek Uitgeest N Beverwijk/Velsen Wijckerpoort Beverwijk/Velsen de Scheg Afgevallen alternatieven Langs spoorlijn Uitgeest Alkmaar Langs spoorlijn Uitgeest Haarlem Langs spoorlijn Uitgeest Zaandam Overige 34 4 Afweegmatrix Kader Spoorlogistiek en duurzaamheid Effecten Kosten 39 5 Effecten Uitgeest 1C Heemskerk 1E Castricum Noord Castricum Zuid Uitgeest Driehoek Uitgeest N Beverwijk/Velsen Wijckerpoort Beverwijk/Velsen de Scheg 78 Bijlagen 1 Lijnvoeringen in huidige situatie en volgens PHS 85 2 Afweegmatrix t.b.v. Opstellen Uitgeest 86 3 Rapporten/documenten/onderzoeken Vragen en antwoorden Participatieproces 110 2

5 Managementsamenvatting In 2010 is de Voorkeursbeslissing voor het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS) genomen. Dit betekent onder andere een frequentieverhoging van intercity s en sprinters op de corridor Alkmaar Amsterdam Eindhoven. Een belangrijke aanpassing die nodig is om PHS op deze corridor mogelijk te maken is het realiseren van voldoende opstelcapaciteit voor de sprinters met eindstation Uitgeest. Vanaf 2011 is een studie uitgevoerd die in 2013 heeft geleid tot de alternatieven 1C en 1E. Om een ontwerp-tracébesluit (OTB) te kunnen opstellen dient duidelijk te zijn op welke locatie het opstelterrein gerealiseerd zal worden. De locatiekeuze ten behoeve van het OTB zal begin 2015 door IenM, in een gezamenlijk Bestuurlijk Overleg (BO) met de provincie Noord-Holland en de gemeenten Beverwijk, Castricum, Heemskerk, Uitgeest en Velsen gemaakt worden. Om de locatiekeuze mogelijk te maken, heeft ProRail een alternatievenonderzoek uitgevoerd. Onderdeel van deze studie is een participatieproces waarbij ProRail belanghebbenden heeft geïnformeerd over het onderzoek en de mogelijkheid heeft geboden om informatie aan te leveren en belangen en eventuele zorgen kenbaar te maken. ProRail heeft deze inbreng vanuit de omgeving een plek gegeven in dit informatiedocument. Hierdoor is een document ontstaan waarin alle relevante informatie over het proces, de onderzochte alternatieven en de effecten van een mogelijk opstelterrein is opgenomen. Uit het onderzoek blijkt dat acht alternatieven technisch uitvoerbaar zijn: drie in Uitgeest; één in Heemskerk, twee in Castricum, en twee alternatieven in de gemeenten Beverwijk en Velsen. Zes van de acht alternatieven zijn het resultaat van inbreng door bewoners en belanghebbenden tijdens een van de gehouden participatiebijeenkomsten. Hieronder volgt een korte beschrijving van de acht alternatieven en de belangrijkste onderscheidende aspecten: Uitgeest 1C Deze locatie grenst direct aan het emplacement ten noordwesten van station Uitgeest. Voor dit alternatief zijn extra rangeerbewegingen voor de sprinters van en naar Haarlem nodig. Uit de akoestische beoordeling blijkt, naast een Spoorstaafconditioneringssysteem (SSCS), dat er 2 geluidsschermen nodig zijn. De locatie ligt grotendeels in weidevogelleefgebied met toekomstpotentie. Het betreft een aardkundig waardevol gebied, met het Rijksmonument Het Kooghuis, als onderdeel van het naastgelegen boerenbedrijf en langs het spoor een WOII herdenkingsmonument. De invloed op de directe omgeving is daarom aanzienlijk. Het opstelterrein is zichtbaar vanuit de (woon)omgeving. De inpassing heeft grote impact op een klein deel van het open gebied tussen Uitgeest, Heemskerk en Castricum. De continuïteit van het naastgelegen boerenbedrijf loopt mogelijk gevaar als gevolg van het verlies van huiskavelgrond bij de realisatie van dit alternatief. Heemskerk 1E Dit opstelterrein grenst direct aan het emplacement ten zuidwesten van station Uitgeest. De locatie is uitstekend bereikbaar voor de treinen en scoort goed op het gebied van duurzaamheid. Er zijn geen ingrijpende geluidsmaatregelen noodzakelijk. Wel zal er een spoorstaafconditioneringssysteem worden toegepast als bronmaatregel om het krassende geluid in bochten tegen gaan. Het alternatief is gelegen in een weidevogelleefgebied, zonder officieel beschermde status, maar met hoge toekomstpotentie. Het ligt in een aardkundig waardevol gebied en het deltagebied van het Oer-IJ. Het gebied ter plekke is een open weidegebied, waardoor camoufleren niet mogelijk is en de komst van een opstellocatie veel landschappelijke impact heeft. 3

6 Castricum Noord Dit alternatief is gelegen tussen het Bonhoeffercollege en een kleinschalig bedrijventerrein, op ongeveer twee kilometer van het station Uitgeest. Voor dit alternatief zullen de lege treinen deels gebruik maken van het doorgaande spoor Uitgeest richting Alkmaar. Daarom kent dit alternatief ten opzichte van 1E en 1C extra exploitatiekosten als gevolg van het rijden met lege treinen. Het Bonhoeffercollege schermt de achterliggende woonwijk af en krijgt overdag ongeveer 43 db(a) geluidsbelasting. Dit valt binnen de normen. Er is één locatie waarvoor een geluidsscherm moet komen. Het alternatief ligt in een agrarisch gebied met de status van weidevogelgebied, echter de waarde als weidevogelgebied is relatief beperkt ten opzichte van de alternatieven 1C en 1E. Het ligt in een aardkundig waardevol gebied, in de directe nabijheid van het oudste deel van Castricum (Oosterbuurt), en de Castricummerpolder. Zorgen zijn er vanuit de omgeving ten aanzien van zaken als geluid, aantal geraakte huiskavels, verkeersveiligheid in de woonwijk en bereikbaarheid van het naastgelegen Bonhoeffercollege. Castricum Zuid Dit opstelterrein ligt tegen het bedrijventerrein Castricummer Werf, op ongeveer twee kilometer van het station Uitgeest. Voor dit alternatief zullen de lege treinen deels gebruik maken van het doorgaande spoor Uitgeest Alkmaar. Daarom kent dit alternatief extra exploitatiekosten ten opzichte van 1E en 1C als gevolg van het rijden met lege treinen. Er woont een relatief beperkt aantal mensen in de directe omgeving. Het opstelterrein en het dienstgebouw zijn zo dicht mogelijk bij het bedrijventerrein geplaatst en zo compact mogelijk ontworpen. Hierdoor kan de aantasting van het open weidegebied beperkt blijven. Bij dit alternatief zijn geluidschermen hoger dan 6 meter nodig voor de afscherming van de woningen Castricummer Werf 22 en G. Kuijs-Pieperstraat 1. Ondanks deze schermen wordt met een overschrijding van 5 db niet voldaan aan de geldende richtwaarde van 45 db(a) en wordt het maximaal vergunbare geluidsniveau op 1 rekenpunt bereikt. Het Bonhoeffercollege krijgt overdag ongeveer 50 db(a) geluidsbelasting. Om de geluidsniveaus op de genoemde bestemmingen te verlagen tot de streefwaarden van 45dB(A) dient het opstelterrein met 100 meter richting Uitgeest te worden verplaatst. De locatie ligt in agrarisch gebied dat niet beschermd is als natuurgebied en relatief ten opzichte van 1E en 1C weinig waarde kent als weidevogelgebied. Het ligt in een aardkundig waardevol gebied, in de directe nabijheid van het oudste deel van Castricum (Oosterbuurt), en de Castricummerpolder. Uitgeest Driehoek Dit gebied is een natuur- en waterbergingsgebied net voor het emplacement van Uitgeest, dat begrensd wordt door de spoorlijnen Uitgeest-Zaandam, Uitgeest-Haarlem en de Rijksweg A9. In dit alternatief zullen de lege treinen moeten keren. Door de tijd die dit kost zal dit vaak niet langs het perron kunnen plaatsvinden maar op een keerspoor ten noorden van Uitgeest moeten gebeuren. Dit leidt tot extra exploitatiekosten en geluid. Bij dit alternatief zijn, naast SSCS-en, geluidsschermen nodig aan weerszijden van het opstelterrein. Deze schermen verminderen ook de geluidsbelasting van het doorgaande treinverkeer. De Driehoek valt onder de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De afstand tot station Uitgeest bedraagt enkele honderden meters. Voor de bereikbaarheid zal een nieuwe toegangsweg moeten worden aangelegd. De functionaliteit van het gebied als natuur- en waterbergingsgebied zal deels verloren gaan door de aanleg van het opstelterrein, dit zal gecompenseerd moeten worden. Het gebied kent geen functie als weidevogelgebied. Het terrein is zichtbaar vanuit de omgeving, ook in de avond situatie, mede door de ligging op beperkte afstand van woningen, maar het opstelterrein en het dienstgebouw kunnen met begroeiing zorgvuldig worden ingepast. 4

7 Uitgeest N203 Deze locatie ligt iets zuidelijker dan het alternatief de Driehoek, namelijk aan de oostkant van de A9 langs de N203. De afstand tot station Uitgeest bedraagt ongeveer één kilometer. Er is een derde spoor nodig vanaf station Uitgeest, omdat er niet direct kan worden ingevoegd op de drukke spoorlijn Uitgeest - Zaandam. Dit derde spoor zal aan de rand van het EHS gebied in de Driehoek aangelegd worden. In dit alternatief zullen de lege treinen moeten keren, vanwege de hiervoor benodigde tijd zal dit niet vaak langs het perron kunnen plaats vinden, maar op een aan te leggen keerspoor ten noorden van Uitgeest. Dit leidt tot extra exploitatiekosten en geluid. Er zullen, naast SSCS-en, twee geluidsschermen geplaatst moeten worden ten behoeve van de rangeerbewegingen bij het emplacement van Uitgeest, nabij het opstelterrein zelf zijn geen geluidsgevoelige objecten. Het gebied heeft weinig potentie als weidevogelleefgebied. Het gebied maakt onderdeel uit van de Stelling van Amsterdam (Unesco), maar het geplande opstelterrein ligt buiten de Verboden kringen van 1000 meter rond de stellingen. Het gehele gebied is beschermd in het provinciale beleid en de verordening. In dit gebied mogen de kernwaarden niet worden aangetast. Dit betreft onder andere de openheid en de zichtlijnen. De locatie ligt nabij snelweg A9 in open gebied, en gebundeld met de doorgaande sporen en de N203. Daardoor is het effect op het landschap minder ingrijpend vergeleken met het effect van bijvoorbeeld alternatief 1E op het open gebied tussen Uitgeest, Heemskerk en Castricum. In de toekomst is een aansluiting van de A8 op de A9 voorzien. Beide projecten raken elkaar fysiek niet, de effecten op de omgeving zullen worden afgestemd. Beverwijk/Velsen Wijckerpoort Dit terrein is gelegen op een oud opstelterrein voor goederentreinen bij station Beverwijk. Voor dit alternatief zullen de lege treinen moeten keren in Uitgeest. Door de tijd die dit kost zal dit vaak niet langs het perron kunnen plaatsvinden maar op een te realiseren keerspoor ten noorden van Uitgeest moeten gebeuren. Dit leidt tot extra exploitatiekosten en geluid bij station Uitgeest. Tevens zal er een extra verbindingsboog in het EHS gebied aangelegd moeten worden vanaf perron 3 naar de sporen richting Haarlem. De locatie ligt op zes kilometer van Station Uitgeest, de lege treinen zullen heen en weer naar Uitgeest moeten rijden langs woonwijken van Beverwijk, Heemskerk en Uitgeest. Dit leidt ook tot een toename van de geluidhinder en extra exploitatiekosten. Nabij de locatie Wijckerpoort zijn geen geluidsmaatregelen nodig. In de structuurvisies van gemeenten Beverwijk en Velsen wordt een herontwikkeling van het gebied aangegeven, met winkels en woningen. Dit is echter nog niet in het bestemmingsplan verwerkt. Het opstelterrein past qua functie in de huidige spoorbestemming. De huidige functionaliteit voor goederenlocomotieven blijft gehandhaafd. Er zijn plannen van de provincie Noord-Holland en de gemeenten Velsen en Beverwijk voor een HOVbusbaan en van de gemeente Beverwijk voor woningbouwontwikkeling op het opstelterrein en op een naastgelegen terrein (Ankie s Hoeve). Op en rond de locatie (in de omliggende groenstructuur) zijn geen beschermde plant- en diersoorten aangetroffen. Beverwijk/Velsen de Scheg Deze locatie ligt tussen de A22, de Velsertraverse (N197) en het spoor Uitgeest Haarlem, tegenover het station Beverwijk. Voor dit alternatief zullen de lege treinen moeten keren in Uitgeest. Door de tijd die dit kost zal dit vaak niet langs het perron kunnen plaatsvinden maar op een te realiseren keerspoor ten noorden van Uitgeest moeten gebeuren. Tevens zal er een extra verbindingsboog in het EHS gebied aangelegd moeten worden vanaf perron 3 naar de sporen richting Haarlem. De locatie ligt op zes kilometer van Station Uitgeest, de lege treinen zullen heen en weer naar Uitgeest moeten rijden langs wijken in Beverwijk, Heemskerk en 5

8 Uitgeest. Dit leidt tot geluidsoverlast en extra exploitatiekosten. Er zijn geen aanvullende geluidsmaatregelen benodigd bij het opstelterrein zelf. Op en rond de locatie (in de omliggende groenstructuur) zijn geen beschermde plant- en diersoorten aangetroffen. De locatie ligt niet in of nabij beschermde gebieden. De waterhuishouding van het gebied zal in de zeer nabije toekomst worden aangepast. Er komt een brede watergang dwars door De Scheg heen, waarna het water onder de A22 door zijn weg kan vervolgen richting haven De Pijp. De inpassing van dit alternatief bestaat verder uit het opnieuw realiseren van een ruimtelijke af scherming en (groen) decor. Tevens zullen er hoogspanningskabels van TenneT verlegd moeten worden. Afweegmatrix De onderzoeksresultaten van de alternatieven zijn verwerkt in een uitgebreide afweegmatrix (bijlage 2). Hierin zijn alle beoordelingsaspecten onderverdeeld in meetbare subaspecten. Per subaspect is met een vijfpunten schaal (++, +, 0,, ) beoordeeld in welke mate de acht alternatieven positief dan wel negatief scoren ten opzichte van elkaar of een referentienorm. De diverse aspecten vallen onder de thema s: Spoorlogistiek en duurzaamheid, Leefmilieu, Natuur & Water, Ruimtelijke inpassing & Cultuurhistorie en Kosten. Om het keuzeproces te ondersteunen is in onderstaande matrix per thema van elk alternatief aangegeven of deze relatief bovengemiddelde, gemiddelde of ondergemiddelde aandacht behoeft ten opzichte van de andere alternatieven op het betreffende thema. Hierbij is kernachtig met enkele woorden de belangrijkste reden voor de score weergegeven. Uitgeest 1C Heemskerk 1E Castricum Noord Castricum Zuid Spoorlogistiek en duurzaamheid Directe aansluiting Directe aansluiting In- en uitvoegen In- en uitvoegen Leefmilieu (geluid, licht en uitzicht) Kooghuis + rangeren afstand > 800 m tot Breedweer + geen schermen Beperkte overlast + hoog scherm Maximaal vergunbare waarde Natuur en Water Weidevogels Weidevogels Agrarisch gebied Agrarisch gebied Ruimtelijke inpassing & cultuurhistorie Huiskavel boerenbedrijf + monument Open landelijk gebied Huiskavels + College Grenzend aan bedrijventerrein Kosten (bouw + exploitatie + onderhoud) 37 mln / 0 mln / 1,8 mln 34 mln / 0 mln / 1,6 mln 35 mln / 3,5 mln / 2,9 mln 35 mln / 3,5 mln / 2,9 mln Uitgeest Driehoek Uitgeest N203 Beverwijk/Velsen Wijckerpoort Beverwijk/Velsen de Scheg Spoorlogistiek en duurzaamheid Keren Keren Keren + ander baanvak Keren + ander baanvak Leefmilieu (geluid en licht overlast) Keren + opstellen treinen Kerende treinen + opstellen achter A9 Keren + rijden + opstellen Keren + rijden + opstellen Natuur en Water EHS + waterhuishouding Weinig verstoring Bestaand bebouwd gebied Waterhuishouding Ruimtelijke inpassing & cultuurhistorie Geen monumenten + zorgvuldig inpasbaar Stelling A dam, afstand > 1km + nabij N203/A9 en A8/A9 Spoordoeleinde/ Transitiegebied Tussen spoor en snelweg Kosten (bouw + exploitatie + onderhoud) 40 mln / 1,2 mln / 3,2 mln 41 mln / 1,8 mln / 2,9 mln 49 mln / 8 mln / 3,4 mln 55 mln / 8 mln / 3,4 mln Aandachtsbehoefte voor besluitvorming Bovengemiddeld Gemiddeld Ondergemiddeld De blauwe kleuren bij de verschillende thema's zijn geen absolute waarden en niet uitwisselbaar. De beoordeling van de alternatieven is daarom een bestuurlijke afweging. 6

9 Vervolg ProRail zal het gekozen alternatief verder uitwerken in een voorkeursvariant. Bij deze uitwerking zal ook weer input van belanghebbenden worden gevraagd. De uitgewerkte variant wordt verwerkt in een Ontwerp Tracébesluit (OTB) dat naar verwachting in 2017 wordt gepubliceerd. 7

10 1 Inleiding In 2010 is de Voorkeursbeslissing voor het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS) genomen. Dit betekent onder andere een frequentieverhoging van intercity s en sprinters op de corridor Alkmaar Amsterdam Eindhoven. Om de hiervoor noodzakelijke aanpassingen op de corridor Amsterdam Alkmaar planologisch mogelijk te maken, zal de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu naar verwachting in 2017 een ontwerp-tracébesluit (OTB) publiceren. Een belangrijke aanpassing die nodig is om het PHS op de corridor Amsterdam Alkmaar mogelijk te maken, betreft het realiseren van voldoende opstelcapaciteit voor de sprinters met eindstation Uitgeest. Om het OTB te kunnen opstellen, dient duidelijk te zijn op welke locatie het opstelterrein gerealiseerd zal worden. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (hierna: IenM) streeft naar een locatiekeuze die op het grootst mogelijke draagvlak kan rekenen. Tijdens het participatieproces is gebleken dat de mogelijke komst van een opstelterrein op veel verzet uit de omgeving stuit. Burgers hebben belangengroeperingen opgericht, handtekeningenacties gehouden en alternatieven aangedragen. In de gemeenteraden en Provinciale Staten zijn vragen gesteld en moties aangenomen. ProRail heeft geprobeerd de opmerkingen en vragen vanuit de omgeving zo goed mogelijk te beantwoorden en deze een plek te geven in het informatiedocument en de afweegmatrix. Begin 2015 zal een Bestuurlijk Overleg (BO) plaatsvinden tussen de Provincie Noord-Holland, de gemeenten Beverwijk, Castricum, Heemskerk, Uitgeest en Velsen en IenM. Met dit document voorziet ProRail bestuurders en andere belanghebbenden van informatie, op een zodanige wijze dat een afgewogen besluit kan worden genomen. In dit document is alle relevante informatie over het onderzoek, de onderzochte alternatieven en de effecten van deze alternatieven opgenomen. 1.1 Doel en leeswijzer Dit informatiedocument geeft inzicht in de verschillende alternatieven voor een locatie om een opstelterrein met een capaciteit van 75 bakeenheden te realiseren rondom het sprintereindstation Uitgeest. Alle denkbare alternatieven zijn beschreven, passend bij de PHS-lijnvoering. Van alle alternatieven is aangegeven waarom zij wel of niet reëel zijn. Daarbij zijn kostenoverwegingen, wettelijke kaders, eisen van vervoerders en logistieke (on)mogelijkheden beschreven. Deze kaders en eisen hebben geleid tot acht reële alternatieven. De milieu- en omgevingseffecten van deze acht alternatieven zijn nader onderzocht, uitgebreid beschreven en naast elkaar gezet in een afweegmatrix. Dit informatiedocument bevat objectieve en technische informatie, afkomstig uit bestaande en openbare stukken alsmede onderzoeksrapporten die specifiek voor dit doel zijn opgesteld. Dit document doet geen uitspraken over de (on)wenselijkheid van de alternatieven. Ook wordt geen weging gemaakt tussen de verschillende beoordelingsaspecten. Hierdoor kan iedere lezer zijn of haar eigen afweging bepalen. Voor de belanghebbenden in de omgeving biedt dit document tevens inzicht in de informatie over de verschillende alternatieven en in het proces van onderzoeken en participatie dat is doorlopen. Op basis van dit document kunnen bestuurders in het Bestuurlijk Overleg (BO) en de staatssecretaris een weloverwogen, goed onderbouwde beslissing nemen over een locatiekeuze voor een opstelterrein voor de sprintertreinen die starten en eindigen op station Uitgeest. 8

11 Leeswijzer Hoofdstuk 1 gaat in op de achtergronden van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer, de opgave voor de corridor Alkmaar-Amsterdam en het proces en de besluitvorming welke tot nu toe hebben plaatsgevonden. In hoofdstuk 2 wordt uitgelegd aan welke eisen een opstelterrein moet voldoen, wat de effecten op de omgeving kunnen zijn en hoe de (negatieve) effecten beperkt kunnen worden. Hoofdstuk 3 beschrijft de acht reële alternatieven die in detail zijn onderzocht. Ook wordt een onderbouwing gegeven waarom andere alternatieven afgevallen zijn. In hoofdstuk 4 wordt een nadere toelichting gegeven op de afweegmatrix die is opgesteld om de acht alternatieven te kunnen beoordelen op de effecten op bijvoorbeeld de leefomgeving en milieu. In hoofdstuk 5 worden deze effecten op de omgeving, de mogelijkheden voor inpassing en de kosten van de alternatieven beschreven. In bijlage 2 is de gehele afweegmatrix opgenomen. 1.2 PHS-Voorkeursbeslissing en Lange Termijn Spooragenda Zowel het reizigers- als het goederenvervoer over het spoor zal naar verwachting de komende jaren groeien. Om deze groei op het spoor in goede banen te leiden en te zorgen voor verbetering van de kwaliteit van het treinverkeer op betrouwbaarheid, snelheid en frequentie, is door het Ministerie van IenM het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer ontwikkeld. De capaciteit van het spoor zal daartoe worden vergroot, door maatregelen aan de infrastructuur en omgevingsmaatregelen die dat mogelijk maken. Door de uitvoering van het PHS kunnen meer reizigerstreinen rijden op trajecten tussen de grote steden in de Randstad, Noord-Brabant en Gelderland. Tegelijkertijd heeft het PHS tot doel de verwachte groei van het goederenvervoer te faciliteren. Een goede vorm van goederenroutering is ook noodzakelijk om hoogfrequent reizigersvervoer in de brede Randstad te kunnen realiseren. Met het PHS kunnen de economische centra van Nederland per trein bereikbaar blijven, voor reizigers én goederen. Op 4 juni 2010 heeft het toenmalige kabinet de Voorkeursbeslissing PHS genomen (zie Dit betekent onder andere een frequentieverhoging van intercity s en sprinters op de corridor Alkmaar Amsterdam Eindhoven. Hierdoor gaan er 6 intercity s en 6 sprinters per uur per richting rijden. Afspraken over een toekomstvaste goederenroutering per spoor zijn onderdeel van de Voorkeursbeslissing. Op het traject Alkmaar Amsterdam zijn vooral aanpassingen in en rondom het station Uitgeest nodig om de gewenste frequentieverhogingen mogelijk te maken. In maart 2014 heeft het huidige kabinet de Lange Termijn Spooragenda (LTSA) vastgesteld. Hierin wordt de aanpak geschetst om de prestaties van het spoor en de aansluiting daarvan op het regionaal en lokaal OV te verbeteren. De LTSA is gebaseerd op geactualiseerde reizigersprognoses. Doelstelling is om de prestaties op het spoor de komende jaren nog beter te krijgen, met name in de spits in de Randstad. Vervolgens kunnen de frequenties worden verhoogd, in de volgorde eerst beter, dan meer. De ambitie uit het PHS blijft het uitgangspunt voor toekomstige investeringen. De hiervoor benodigde aanpassingen in de infrastructuur leveren een belangrijke bijdrage aan het verbeteren van betrouwbaarheid en veiligheid van het spoor. De frequentieverhogingen op de corridor Alkmaar Amsterdam zijn onderdeel van fase 2 (vanaf 2022) van de frequentieverhogingen van de aanpak eerst beter, dan meer. 9

12 1.3 De Opgave Om een goed beeld te kunnen krijgen van de situatie rond station Uitgeest is de huidige situatie van de sporen en de knelpunten in het reizigers- en goederenvervoer beschreven. Vervolgens is onder de toekomstige situatie beschreven welke knelpunten er bij het uitvoeren van de PHS dienstregeling ontstaan, welke oplossingen daarvoor nodig zijn en met welke toekomstontwikkelingen er rekening dient te worden gehouden. Verder wordt beschreven hoe de besluitvorming en participatie is verlopen en welke stappen er in het proces nog gezet gaan worden. Bestaande situatie Reizigerstreinen In de huidige situatie gebruiken de sprintertreinen uit Amsterdam spoor 1 of 4b op station Uitgeest als aankomst- en vertrekspoor. De sprinters van en naar Haarlem gebruiken hiervoor spoor 4a (zie figuur 1.1). De intercity s van Amsterdam Alkmaar en Haarlem Alkmaar passeren station Uitgeest zonder te stoppen. Omdat deze treinstromen voor het station samenkomen, ontstaan veel kruisende treinbewegingen aan de zuidzijde van station Uitgeest. Deze kruisende treinbewegingen zorgen nu al voor knelpunten in de dienstregeling en de uitvoering van de treindienst. Figuur 1.1. Sporengebruik in bestaande situatie Uitgeest Station Uitgeest Huidige situatie Alkmaar 1 IC Amr-Ehv 4x/uur SPR Utg-Asd (via Zd) 4x/uur IC Hn-Hlm 2x/uur SPR Utg-Asd (via Hlm) 2/uur Goederenpad (niet-patroonmatig) Zaandam Goederentreinen Naast het reizigersvervoer rijdt er momenteel op de Zaanlijn ook (incidenteel) goederenvervoer in de vorm van de VAM-trein vanuit Haarlem, via Uitgeest, naar de Aziëhaven in Amsterdam. Het goederenvervoer van Tata Steel in Beverwijk/Velsen keert nu op Uitgeest en rijdt verder over de Zaanlijn. Na gereedkomen van het BOR-project Beverwijk Aagtenpoort (naar verwachting in 2015/2016) is dit niet meer het geval. Alleen bij calamiteiten op de corridor Beverwijk Haarlem Amsterdam zullen de Tata-treinen via de Zaanlijn rijden. 10

13 Opstelcapaciteit In de huidige situatie is er geen mogelijkheid om reizigersmaterieel in Uitgeest op te stellen. Momenteel worden de treinen die eindigen in Uitgeest aan het einde van de dienst opgesteld in Alkmaar, Hoorn, Haarlem en/of Amsterdam. Dit leidt tot extra treinbewegingen en exploitatiekosten vanwege het rijden met lege bakken naar en van deze opstelterreinen. Op dit moment is er al een opsteltekort van 51 afzonderlijke treinwagons (ook wel bakeenheden genoemd). Een bakeenheid heeft een standaardlengte van 27,2 meter. Transfer Er zijn voor Uitgeest geen knelpunten op het gebied van transfercapaciteit en -voorzieningen. Toekomstige situatie De corridor Alkmaar Amsterdam dient voor het PHS geschikt te zijn om hogere frequenties reizigersvervoer te faciliteren. Dit betekent voor deze corridor het volgende: Reizigersvervoer PHS (conform Maatwerk 6/6, zie Voorkeursbeslissing) Intercity Alkmaar Amsterdam: van 4 naar 6 treinen per uur Sprinter Uitgeest Amsterdam: van 4 naar 6 treinen per uur Intercity Hoorn Alkmaar Uitgeest Haarlem: 2 treinen per uur Sprinter Uitgeest Haarlem Amsterdam: 2 treinen per uur Vanwege de rijtijdverschillen van intercity s en sprinters tussen Zaandam en Uitgeest zullen de sprinters in de PHS-dienstregeling in Wormerveer (mogelijk) worden ingehaald door de IC treinen. Alle reizigers op de corridor Alkmaar Amsterdam profiteren van de frequentieverhoging van intercity en sprintertreinen van elke 15 minuten naar elke 10 minuten. De in- en uitstappers van Uitgeest en Krommenie-Assendelft naar Zaandam e.v. hebben (mogelijk) een nadeel van circa 3 minuten extra reistijd als gevolg van een inhaling van de sprinter in Wormerveer (genoemde reizigers vormen circa 10-15% van het totaalaantal reizigers op dit baanvak). Figuur 1.2. Sporenschema emplacement Uitgeest, met links het begin van het goederenkeerspoor van 750 meter Station Uitgeest PHS situatie Alkmaar Zaandam IC Amr-Ehv 6x/uur SPR Utg-Asd (via Zd) 6x/uur IC Hn-Hlm 2x/uur SPR Utg-Asd (via Hlm) 2/uur Goederenpad

14 Goederenvervoer Goederenvervoer maakt in beperkte mate gebruik van het emplacement Uitgeest en het nieuw aan te leggen goederenkeerspoor. Het betreft de VAM-trein afkomstig uit de richting Haarlem, die kop maakt (kop maken = keren op hetzelfde spoor) te Uitgeest om vervolgens door te rijden richting Amsterdam-West / Aziëhaven. Het zal volgens prognose gaan om circa 2 treinen per dag per richting. Het goederenkeerspoor zal ook worden gebruikt om in geval van calamiteiten op de corridor Beverwijk Haarlem Amsterdam de Tata Steel-treinen om te leiden over de Zaanlijn. Op 16 juni 2014 is in een Bestuurlijk Overleg tussen de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu en betrokken gedeputeerden het besluit genomen om dit goederenkeerspoor aan te leggen. De lengte van 750 meter is een toekomstvaste keuze, die past bij het internationale goederenvervoer dat van dit keerspoor gebruik gaat maken. Bij enkele alternatieven zal het keerspoor ook gebruikt worden om de sprinters te keren; zie hiervoor hoofdstuk 5. Knelpunt opstelcapaciteit Uitgeest Een opstelterrein voor treinen van een specifieke treindienst dient logischerwijs in de buurt van het station van het begin- en eindpunt van de dienstregeling te liggen. Na de invoering van het PHS is er behoefte aan een opstelcapaciteit voor in totaal 75 bakeenheden in de buurt van Uitgeest. Dat is inclusief de huidige opstelbehoefte van 51 bakeenheden. In de tabel van figuur 1.3 staan de opstellocaties in Nederland met capaciteitstekorten na invoering PHS. Het capaciteitstekort bedraagt, oplopend van 13 bakeenheden in Den Helder, tot 125 in Amsterdam. De behoefte aan opstelcapaciteit in de buurt van Uitgeest kan daardoor niet op een reeds bestaande locatie worden ingevuld. figuur 1.3 Opsteltekorten bij bestaande opstelterreinen in Nederland na PHS opstellocatie opsteltekort in bakeenheden Den Helder 13 Alkmaar 50 Uitgeest 75 Amsterdam 125 Woerden/Veenendaal 43 Rotterdam 32 Dordrecht 43 Breda 54 s-hertogenbosch 46 Eindhoven 27 Arnhem 48 Transfer Ten gevolge van het gewijzigde perronspoorgebruik in combinatie met de hogere PHS-prognoses zijn in de toekomst mogelijk aanpassingen voor transfer nodig. Dat kan leiden tot het aanpassen van de reizigerstunnel, een extra voetgangerstunnel of de bouw van een nieuwe loopbrug (traverse) op station Uitgeest. In dit informatiedocument worden deze mogelijke transferoplossingen niet verder beschreven. Een keuze hierover valt buiten de scope van het zoeken naar een locatie voor een opstelterrein en is later aan de orde. 12

15 Gevolgen invoering ERTMS In 2014 is het projectbesluit genomen over de implementatie van spoormanagementsysteem ERTMS in Nederland (European Rail Traffic Management System). In 2028 moet de uitrol van ERTMS in de brede Randstad gereed zijn. Het effect van ERTMS op de spoorcapaciteit is nog onzeker. Mogelijk kunnen de opvolgtijden tussen twee treinen 10-20% korter worden. De ruimte in de dienstregeling zal daardoor iets groter worden, maar er zullen hierdoor niet meer mogelijkheden voor het kruisen en/of invoegen van rangerende treinen ontstaan. De capaciteitswinst door ERTMS zal wel een positief effect hebben op de betrouwbaarheid van de treindienst. MRA Ontwikkelagenda Spoor De Metropoolregio Amsterdam (provincies Noord-Holland en Flevoland, Stadsregio Amsterdam en gemeenten Amsterdam en Almere) stelt momenteel met medewerking van de spoorsector een MRA Ontwikkelagenda Spoor op, met een samenhangend pakket ontwikkelopgaven ter verbetering van het netwerk binnen de MRA. De Ontwikkelagenda geeft een aantal oplossingsrichtingen aan, op basis waarvan een voorstel wordt gedaan voor een uitvoeringsagenda. Maak Plaats De provincie Noord-Holland heeft het initiatief genomen voor intensiever ruimtegebruik en het concentreren van functies rond OV-knooppunten onder de naam Maak Plaats. Hiermee zetten de gemeenten en de provincie in op goed bereikbare compacte steden en dorpen met daartussen open landschap. Dat zorgt voor een goed leef- en vestigingsklimaat. Door woningen, werkplekken en voorzieningen te concentreren rond aantrekkelijke stationslocaties wordt het bestaande openbaar vervoernetwerk beter gebruikt. De provincie Noord-Holland, gemeenten langs de Zaancorridor (Zaanstad Heerhugowaard), ProRail en de Nederlandse Spoorwegen hebben hiervoor op 12 november 2014 een intentieovereenkomst getekend. Sprintstad Andere grote partijen die ontwikkelingen ambiëren langs spoortracés in de Randstad zijn Schiphol en de Vereniging Deltametropool. Deze vereniging bestaat uit een groot aantal maatschappelijke organisaties, waaronder ProRail, Natuurmonumenten, ANWB en Provincie Noord-Holland. De vereniging ontwikkelt een visie onder de noemer Sprintstad, die metropole ontwikkelingen rond sprinterstations omvat. Voor zowel Schiphol als Deltametropool is het traject Amsterdam Alkmaar in dit opzicht belangrijk. 1.4 Proces en besluitvorming tot nu toe Het kabinet heeft op 4 juni 2010 als afsluiting van de Verkenningsfase, de eerste fase in de Tracéwetprocedure, de Voorkeursbeslissing over het landelijk Programma Hoogfrequent Spoor (PHS) genomen (TK , , nr. 1). Ter voorbereiding op de Voorkeursbeslissing heeft bestuurlijk overleg plaatsgevonden tussen de ministeries van VROM en VenW (nu samen IenM), de betrokken provincies en de stadsregio s. Provincies en stadsregio s hebben een unaniem advies gegeven om uit te gaan van de voorkeursvariant maatwerk 6/6. Dit betekent voor de Zaanlijn vanaf Amsterdam 6 intercity s tot en met Alkmaar en 6 sprinters tot en met Uitgeest. In deze Voorkeursbeslissing zijn het uitbreiden van perroncapaciteit en het uitbreiden van capaciteit van het emplacement Uitgeest als belangrijkste maatregelen voor de Zaanlijn opgenomen. Het realiseren van extra opstelcapaciteit voor reizigerstreinmaterieel vormt een onderdeel van de overige maatregelen. Vanaf 2011 zijn voor het gehele PHS de planstudies gestart om de benodigde infrastructurele maatregelen uit te werken. Het onderzoeksproces naar mogelijke opstelterreinen is in

16 gestart met een landelijke inventarisatie van vraag en aanbod van opstelcapaciteit. De behoefte aan opstelcapaciteit voor sprinters die eindigen en starten in Uitgeest is daarin vastgesteld op 75 bakeenheden. Vervolgens is een integraal plan uitgewerkt, waarin onderzocht is wat er nodig is om het emplacement van station Uitgeest geschikt te maken voor de PHS-lijnvoering en hoe het opstellen van de 75 bakeenheden voor de sprinters die eindigen in Uitgeest, kan worden uitgevoerd. Dit heeft in 2013 geresulteerd in het besluit van IenM, NS en ProRail, dat de alternatieven 1C en 1E als meest geschikt beoordeelt. Participatietraject Vervolgens is een proces gestart om op basis van participatie met belanghebbenden en de betreffende bestuurders te komen tot een keuze voor één van de twee alternatieven (1C en 1E). Na gesprekken met ambtenaren en bestuurders is in december 2013 een openbare informatiebijeenkomst gehouden met belangstellenden rond Uitgeest, om de twee alternatieven bij station Uitgeest te presenteren. Als vervolg op de informatieavond van december 2013 is in januari 2014 een eerste participatieworkshop gehouden met belanghebbenden en vertegenwoordigers van de omwonenden en belangenorganisaties op het gebied van natuur en milieu. Tijdens deze workshop is gevraagd of naast de alternatieven 1C en 1E andere alternatieven (Castricum Noord en Zuid, Driehoek en N203) mogelijk zijn. Omdat op basis van een quick scan deze nieuw aangedragen alternatieven kansrijk bleken, is door IenM besloten om deze in het vervolgonderzoek gelijkwaardig mee te nemen. Om het onderzoek door ProRail naar de bestaande en de nieuwe locaties te begeleiden en de uitkomsten te bespreken, zijn een ambtelijke werkgroep en een procesbegeleidingsgroep samengesteld met vertegenwoordigers van IenM, de Provincie Noord-Holland en de gemeenten Uitgeest, Castricum en Heemskerk. Deze groepen concluderen dat er geen andere kansrijke alternatieven zijn, buiten de zes die worden onderzocht. Op 25 juni 2014 is een tweede informatiebijeenkomst gehouden, waarop de nieuwe alternatieven Castricum Noord, Castricum Zuid, Driehoek en N203 zijn gepresenteerd, naast de bestaande alternatieven 1C en 1E. ProRail heeft daarbij aangegeven dat de locaties Driehoek en N203 voor de trein logistiek moeilijk of zelfs niet bereikbaar zouden kunnen zijn. Vanuit de aanwezige bewoners is toen uitdrukkelijk gevraagd om te kijken of er nog aanvullende alternatieven denkbaar zijn, naast de alternatieven in Uitgeest, Castricum en Heemskerk. ProRail heeft vervolgens alle mogelijke locaties in alle richtingen vanuit Uitgeest onderzocht; een en ander is beschreven in hoofdstuk 2. Een van de genoemde locaties is Wijckerpoort. Het gaat hierbij om een terrein bij station Beverwijk, gelegen in de gemeentes Beverwijk en Velsen, waar in het verleden ook treinen werden opgesteld. Onder anderen de wethouders van de gemeenten Uitgeest, Castricum en Heemskerk en de belangengroepen Opstelterrein NEE, Rosa Mina Spreekt en Stichting Alkmaardermeeromgeving hebben erop aangedrongen deze locatie aan het onderzoek toe te voegen. Omdat op basis van een quick scan dit nieuw aangedragen alternatief kansrijk leek, is deze locatie toegevoegd aan de te onderzoeken alternatieven, en in het vervolgonderzoek gelijkwaardig meegenomen. Ook zijn de gemeenten Beverwijk en Velsen toegevoegd aan de ambtelijke werkgroep en de procesbegeleidingsgroep. 14

17 Op 11 september 2014 is een workshop in Akersloot gehouden over de zes reeds onderzochte locaties. Er is gevraagd aan bewoners en organisaties om mee te denken over de zes alternatieven voor het opstelterrein voor Uitgeest en kwesties aan te geven die bij ProRail nog niet bekend zijn. Hierop hebben bewoners en belangenorganisaties hun denkkracht ingezet en opmerkingen en vragen geuit bij de verschillende alternatieven. Voor ProRail gaf dit een herbevestiging van sommige reeds bekende onderwerpen, maar ook nieuwe zaken kwamen aan het licht. Deze informatie is opgenomen in dit informatiedocument en de afweegmatrix. In de twee weken na de workshop van 11 september hebben de aanwezigen vragen, opmerkingen en aanvullende informatie opgestuurd, waarvan delen zijn gebruikt voor dit informatiedocument. Ook verzamelde handtekeningenlijsten zijn in ontvangst genomen. Verder is met specifieke belangengroepen nader gesproken over natuur en cultuurhistorie. In dit informatiedocument is zo goed mogelijk rekening gehouden met de zorgen en opmerkingen van de belanghebbenden. Een vraag aan ProRail die vaak terugkwam, was om te blijven zoeken naar extra alternatieven die binnen de mogelijkheden vallen. Tijdens het onderzoek van de locatie Wijckerpoort heeft ProRail nog een mogelijke locatie gevonden in Beverwijk, tussen de A22 en het spoor in, genaamd De Scheg. Dit alternatief vormt het achtste en laatste alternatief dat is meegenomen in het onderzoek; ook dit alternatief wordt beschreven en beoordeeld in dit informatiedocument. Op 6 november 2014 zijn de twee alternatieven die gelegen zijn in de gemeenten Velsen en Beverwijk, besproken in een participatiebijeenkomst in Beverwijk ten behoeve van belanghebbenden in Beverwijk, Velsen en Heemskerk. Bewoners(verenigingen) rondom de acht onderzochte locaties zijn door ProRail op de hoogte gesteld van het onderzoek naar een geschikte locatie voor het opstelterrein. Deze bewoners(verenigingen) hebben de openbaar gemaakte onderzoeken kunnen inzien (gepubliceerd op en zijn uitgenodigd om aan de informatie- en participatieavonden deel te nemen om er hun eventuele ideeën en zorgen kenbaar te maken. Zoals hiervoor beschreven, heeft de inbreng van bewoners, bewonersgroepen en belangenorganisaties in het participatieproces nieuwe inzichten en ook nieuwe alternatieven opgeleverd, waardoor een betere afweging tussen alle denkbare alternatieven mogelijk is geworden. Besluitvorming en vervolgproces Dit informatiedocument dient als basis om in het Bestuurlijk Overleg van begin 2015 een goed onderbouwde keuze te kunnen maken voor de locatie van het opstelterrein. Vervolgens zal ProRail het gekozen alternatief verder uitwerken in een voorkeursvariant. Bij deze uitwerking zal opnieuw input van belanghebbenden worden gevraagd. De uitgewerkte variant wordt verwerkt in een Ontwerp-Tracébesluit (OTB), dat naar verwachting in 2017 wordt gepubliceerd. Op dit OTB kunnen zienswijzen (bezwaren of onderschrijvingen) worden ingediend, die verwerkt en beantwoord worden in het Tracébesluit. Naar verwachting zal het Tracébesluit in 2018 vastgesteld kunnen worden. Tegen dit Tracébesluit kan vervolgens door indieners van een zienswijze beroep worden aangetekend bij de Raad van State. Vanwege de Crisis- en herstelwet kunnen gemeenten en Provincie wel zienswijzen indienen, maar geen beroep aantekenen bij de Raad van State. 15

18 2 Het opstelterrein 2.1 Inleiding en uitgangspunten Een opstelterrein voor treinen moet aan alle wettelijke eisen én aan eisen van de uiteindelijke gebruiker van het terrein kunnen voldoen. ProRail heeft daarom in overleg met NS (mede als moederbedrijf van NedTrain), KNV (Koninklijk Nederlands Vervoer) en IenM onderstaande eisen vastgesteld voor het opstelterrein ten behoeve van Uitgeest: Voor het opstellen en servicen van reizigersmaterieel is in de nabijheid van Uitgeest een extra opstel- en servicecapaciteit nodig van 75 bakeenheden, waarvan 24 bakeenheden voor PHS. Het huidige tekort van 51 bakeenheden wordt nu elders opgesteld. Voor een bakeenheid wordt 27,2 meter lengte aangehouden. Een opstelspoor voor reizigersmaterieel dient te zijn geëlektrificeerd. Een nieuw opstelspoor voor reizigersmaterieel dient aan één zijde te worden voorzien van een laag serviceperron en aan de andere zijde van een inspectiepad. Nieuwe opstelterreinen worden voorzien van een wegenplan, zodat het terrein veilig kan worden bereikt door personeel, facilitaire- en hulpdiensten. Het op te stellen materieel wordt bij voorkeur als geheel opgesteld en heeft een samenstelling die een minimale netto-opstellengte van 220 meter vereist. Het opstelterrein en station Uitgeest moeten bij voorkeur bereikbaar zijn zonder te keren. Het aansluiten van het opstelterrein door middel van een overgavespoor heeft de voorkeur. Vanuit duurzaamheid en exploitatiekosten dient de afstand tot station Uitgeest minimaal te zijn. Dit geldt eveneens omdat in de daluren overdag (tussen de spitsen, terwijl er dus veel treinverkeer is) de treinlengte moet kunnen worden ingekort waarbij een deel van het treinmaterieel naar het opstelterrein wordt gereden. De investeringskosten dienen minimaal te zijn. 2.2 Activiteiten die plaatsvinden op een opstelterrein Voor de omgeving is het van belang om te weten wat voor activiteiten er plaats zullen vinden op het opstelterrein. Voor de start van de ochtend- en avondspits verlaten de treinen het opstelterrein. Na de ochtend- en avondspits en bij afloop van de treindienst gaan de treinen naar het opstelterrein. Na de ochtendspits worden de treinen verkort en vóór de avondspits weer versterkt. In de tussentijd staat dit materieel op het opstelterrein (maximaal ongeveer 40% van de hoeveelheid s nachts). Schoonmaken en het vullen van de waterreservoirs vinden zowel overdag, s avonds als in het begin van de nacht plaats. Technische controle vindt plaats in de avond en het begin van de nacht. 2.3 De effecten van een opstelterrein op de omgeving Al deze activiteiten hebben effecten op de omgeving. Niet alleen het opstelterrein zelf, waar de treinen stilstaan, brengt effecten met zich mee. Het rijden van de lege treinen van en naar het opstelterrein heeft specifieke effecten op de wijdere omgeving langs het spoor. Lokale effecten bij het opstelterrein Licht: s Nachts zal het opstelterrein worden verlicht zodat er veilig gewerkt kan worden in en om de treinen. Dit kan zorgen voor lichtuitstraling op de omgeving. Geluid: De rangeerbewegingen van de treinen, de inspecties aan de treinen en de schoonmaakwerkzaamheden zullen geluid produceren. De treinen staan geparkeerd met ingeschakelde verwarmings- of luchtbehandelingssystemen. Ook dit zorgt voor geluid. De minimumeis is dat een opstelterrein (inclusief eventueel benodigde geluidsmaatregelen) 16

19 vergunbaar dient te zijn (binnen de kaders van de Wet milieubeheer). Inpassing in het landschap: Het opstelterrein heeft impact op de omgeving en de manier waarop dit beleefd wordt door mensen. Uitgangspunt is dat het opstelterrein zorgvuldig en op een ter plekke passende manier wordt ingepast. Ook dient gekeken te worden naar de impact op zaken als de waterhuishouding en de sociale en verkeersveiligheid. Impact op (wettelijk en beleidsmatig) beschermde waarden: De aanleg van een opstelterrein kan impact hebben op wettelijk en beleidsmatig beschermde ecologische, cultuurhistorische, archeologische, aardkundige, landschappelijke en andere waarden. Impact op de (toekomstige) ruimtelijke ontwikkeling: De keuze voor een opstelterrein op een locatie heeft impact op de (geplande / gewenste) toekomstmogelijkheden in de omgeving. Effecten langs het spoor, bij het rijden van/naar het opstelterrein Rijgeluid van de treinen (doorgaand spoorgeluid): Meer treinen over langere afstand betekent meer geluid voor de omgeving. Naast de lokale impact van een opstelterrein op de directe omgeving dient dit extra geluid bij geluidsgevoelige bestemmingen langs de route van en naar het opstelterrein ook inzichtelijk te worden gemaakt in het geluidonderzoek. Rangeren en keren van treinen (indien terrein op een vanuit spoorlogistiek suboptimale plek ligt): De extra geluidbelasting hiervan bij geluidsgevoelige bestemmingen is meegenomen in het geluidonderzoek. Meer geluid, licht en treinbewegingen en de aanwezigheid van gebouwen en menselijke activiteiten hebben ecologische effecten. Meer treinbewegingen van en naar het opstelterrein leiden tot langere dichtligtijden van overwegen en minder veiligheid van de overwegen. Vaker en langer dicht betekent immers meer risico. 2.4 Lay-out van een opstelterrein De lay-out van een opstelterrein bestaat onder andere uit de hieronder genoemde voorzieningen. Dienstgebouw inclusief parkeren Een standaard dienstgebouw is circa 7,5 meter breed, heeft een lengte van 35 meter en is 2 verdiepingen hoog. Naast het gebouw staat een perscontainer. Er is een parkeerplaats voor circa 10 auto s en een overdekt fietsenrek. Opstelsporen De opstelsporen hebben een minimale lengte van 220 meter, waarop 12 bakeenheden SLTmaterieel kunnen worden opgesteld. Aan de ene kant van het opstelspoor bevindt zich een servicepad (zie hierna) en aan de andere kant een inspectiepad. Het inspectiepad geeft de monteurs de mogelijkheid om de trein rondom te kunnen inspecteren. Overgavespoor (inclusief beveiliging) Bij een langs de vrije baan (of verder van het emplacement) gelegen opstelterrein wordt meestal gebruikgemaakt van een overgavespoor. De treindienstleider stuurt het op te stellen materieel naar het overgavespoor, waarna een rangeerder de wissels handmatig of via een lokaal systeem bedient en het materieel zijn weg naar een van de opstelsporen kan vervolgen. Voordelen van het voorgaande zijn de geringere belasting van de treindienstleider bij lokale rangeerbewegingen en de lagere kosten ten opzichte van een complete, centraal bediende beveiliging. 17

20 Dienstgebouw Figuur 2.1. Schematische lay-out van een opstelterrein met en zonder overgavespoor. + parkeren Dienstgebouw + parkeren Hoofdspoor Overgavespoor Overgavespoor Hoofdspoor Dienstgebouw + parkeren Dienstgebouw + parkeren Hoofdspoor Servicepad Een servicepad is geasfalteerd en breder dan een inspectiepad (dat half verhard is met porfier). Over het Hoofdspoor servicepad rijden elektrische karretjes. Er staan servicekasten met warm en koud water en er is een 220V/380V aansluiting. Aan de zijkant van de paden staan verrijdbare bordessen (zie figuur 2.2). Figuur 2.2. Een servicepad op een opstelterrein, met watervoorziening en verrijdbare bordessen Verlichting Een opstelterrein wordt voorzien van lichtmasten om de werkzaamheden in de avond en nacht goed uit te kunnen voeren. Rioolaansluiting Voor het dienstgebouw en de verwerking van vuil water is een aansluiting op het riool voorzien. Afscherming Het opstelterrein wordt afgeschermd door middel van een hekwerk of sloot. 18

21 2.5 Maatregelen die de impact van een opstelterrein op de omgeving verminderen Geluidhinder Indien wettelijk nodig past ProRail spoorstaafconditioneringssystemen (SSCS) toe op opstelterreinen. Deze SSCS en bestaan uit installaties die een conditioneringsmiddel op de rails aanbrengen in bochten en bij wissels. Zodoende ontstaat een lichte smering die het krassende en piepende geluid van wielen over bochtige rails vermindert. Bij sommige alternatieven maken SSCS en daarom deel uit van de geluidsmaatregelen. Geluidsschermen worden aangebracht zodra het noodzakelijk is om de hoeveelheid geluid op de gevels van omliggende geluidsgevoelige bebouwing naar wettelijk vastgestelde niveaus terug te brengen. Lichthinder Maatregelen die worden toegepast om zo min mogelijk lichthinder te veroorzaken, zijn: Lichtregeling met persoonsdetectie, die automatisch het licht dimt of uitschakelt als er niet wordt gewerkt. Dit levert 55% tot 60% minder lichthinder op (gemeten op stationslocaties) en tevens een aanzienlijke energiebesparing. Efficiënt gericht licht vanuit afgeschermde armaturen, waardoor alleen de werkvloer op het opstelterrein en niet de omgeving wordt verlicht (zie afbeelding). Horizontaal gepositioneerde (platte) lichtvensters, zodat van afstand geen zicht op het lichtvenster / de lichtbron mogelijk is. Lagere lichtmasten (5,5 meter in plaats van de standaard 12 meter), waardoor de verlichting, als deze in functie is, zo veel mogelijk tussen de treinen blijft. Toepassen van LED-verlichting, die minder UV-straling bevat en beter te richten is op het gewenste oppervlak. Figuur 2.3. Verschil in lichthinder bij het niet (links) of wel (rechts) toepassen van gerichte en afgeschermde lichtarmaturen Inpassing Inpassing van een opstelterrein in de bestaande omgeving dient zorgvuldig te gebeuren en op een ter plekke passende manier. Of het nu ligt in open landschap, een meer kleinschalig landschap, tegen stedelijke bebouwing aan of liggend in een stedelijke omgeving. Elk type landschap en locatie vergt een andere inpassing. 19

22 Als er beschermde natuurgebieden en/of -soorten worden geraakt, zullen deze volgens wettelijk vastgestelde regels worden gecompenseerd. Op de locaties bij Castricum, Uitgeest en Heemskerk krijgen de weidevogels daarbij specifieke aandacht. In de onderzoeken is gekeken naar beschermde ecologische waarden en naar mogelijkheden om een opstelterrein op een ter plekke passende manier in de omgeving in te passen. 20