Bijgelicht VAN HET MELDEN VAN BIJWERKINGEN WORDT IEDEREEN BETER GENEESMIDDELEN EN ZWANGERSCHAP OOK ZONDER RECEPT KANS OP BIJWERKING

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bijgelicht VAN HET MELDEN VAN BIJWERKINGEN WORDT IEDEREEN BETER GENEESMIDDELEN EN ZWANGERSCHAP OOK ZONDER RECEPT KANS OP BIJWERKING"

Transcriptie

1 Bijgelicht Uitgave Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb VAN HET MELDEN VAN BIJWERKINGEN WORDT IEDEREEN BETER GENEESMIDDELEN EN ZWANGERSCHAP OOK ZONDER RECEPT KANS OP BIJWERKING

2 Inhoud Samen letten we goed op! Lareb is belangrijk voor iedereen 6 Van het melden van bijwerkingen wordt iedereen beter Een interview met Agnes Kant, directeur van het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. 9 Geneesmiddelen en zwangerschap Acht op de tien vrouwen gebruikt tijdens de zwangerschap weleens een geneesmiddel of zelfzorgmiddel. 10 De melders Dagelijks komen meldingen van vermoede bijwerkingen bij Lareb binnen. Melders aan het woord. 12 Bijzondere bijwerkingen 18 Vaccins Iedereen die met vaccins te maken krijgt, moet erop kunnen vertrouwen dat bijwerkingen goed worden bewaakt. 19 Ook zonder doktersrecept kans op bijwerking Genees middelen en andere gezondheidsproducten die zonder dokters recept bij de apotheek, drogist en supermarkt gekocht worden, kunnen ook bijwerkingen geven. Het bewaken van de veiligheid van geneesmiddelen kun je alleen samen. Als zorg verleners en patiënten bijwerkingen melden, dan krijgen wij als Bijwerkingen Centrum Lareb meer inzicht en kennis over bijwerkingen. Kennis die we weer delen met zorgverleners en patiënten. Dit kan een rol spelen bij de keuze en afweging om een bepaald geneesmiddel voor te schrijven en te gebruiken. Ofwel: Samen letten we goed op! Naar aanleiding van een interview over Lareb, waarin ik als voorbeeld van een ontdekte bijwerking het optreden van spier- en peesproblemen bij gebruik van statines noemde, kreeg ik een heel aardige mail van de 84-jarige heer P. Bijgaand stuur ik u een kopie van mijn aantekeningen in mijn privé medisch dossier, aangevuld met enige opmerkingen die voor zich spreken, mailt hij. Mijnheer wandelde nog graag maar na de start van atorvastatine (Lipitor ) kreeg hij wisselende onverklaarbare spierpijn in benen en rug. Wandelen ging niet meer en traplopen ook niet. In overleg met de arts is hij tijdelijk gestopt met het geneesmiddel. Hij schrijft in zijn logboek: 8 november. Gestopt met Lipitor vanwege dreigende immobiliteit 17 november. Spierpijn weg. Loopgevoel normaal 24 november. Terug op 5 km per uur 26 november. Weer gewoon een trap op kunnen lopen. Het leven is weer leuk! 7 december. Lab onderzoek 21 december. Overleg met dokter: gezien algehele gezondheid op 83-jarige leeftijd, familie achtergrond zonder cholesterol klachten, mijn permanente verblijf in het schemergebied wat betreft bloedwaarde: de vinger aan de pols door 3 maandelijkse bloedcontrole en stoppen met anti-cholesterol medicijnen Inderdaad het logboek van mijnheer P. spreekt voor zich. De kennis en het inzicht in de bijwerking heeft een belangrijke rol gespeeld bij deze laatste afweging. Dat inzicht is er omdat er eerder zorgverleners en patiënten zijn geweest die deze bijwerking hebben gemeld. 18 De slotzin van het logboek: Ondertussen maak ik weer heerlijke wandelingen met mijn vrouw van zelfs twee en een half uur, werk gemiddeld drie uur per dag in de tuin en voel me geweldig! Agnes Kant 2 nederlands bijwerkingen Centrum Lareb 3

3 Lareb is belangrijk voor iedereen Jasper heeft bij de drogist een pijnstiller gehaald voor zijn hoofdpijn en vermoedt een bijwerking. De verkoopster van de drogisterij wees hem op de mogelijkheid dit bij Bijwerkingen Centrum Lareb te melden. Marieke is 3 maanden zwanger en heeft een te hoge bloeddruk. Mag ze nu wel of niet een geneesmiddel gebruiken? Haar verloskundige belt met de Teratologie Informatie Service van Lareb voor advies. Ed heeft een beroerte gehad en gebruikt nu geneesmiddelen. Hij vermoedt bijwerkingen en is hiermee naar de huisarts geweest. De huisarts heeft gebeld met de helpdesk van het Bijwerkingen Centrum Lareb zodat hij de verkregen informatie samen met Ed kan bespreken. Anne-Marie heeft diabetes en gebruikt sinds kort hiervoor een geneesmiddel. Lareb Intensive Monitoring onderzoekt de ervaringen van diabetespatiënten. Stijn had lichte koorts nadat hij een DKTPvaccinatie heeft gekregen. Moeder Marieke las op de website van Lareb dat dit een bekende bijwerking is. 4 Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb 5

4 Agnes Kant, directeur Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb: Van het melden van bijwerkingen wordt iedereen beter Het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb verzamelt en analyseert meldingen over bijwerkingen van geneesmiddelen. Vrijwel ieder geneesmiddel heeft bijwerkingen, stelt Agnes Kant, directeur van Lareb. Een middel dat iets doet in je lichaam dat je wilt, kan ook iets doen dat je niet wilt. Er worden strenge eisen aan een geneesmiddel gesteld voordat het op de markt mag komen. Hoe kan het dan dat later alsnog bijwerkingen worden ontdekt? Kant: De eisen die gesteld worden aan geneesmiddelen zijn inderdaad streng. Fabrikanten moeten niet alleen met gedegen onderzoek aantonen dat het geneesmiddel doet waarvoor het bedoeld is, maar ook wat de bijwerkingen ervan zijn. Aan die onderzoeken doen doorgaans een paar duizend patiënten mee. Na zulke onderzoeken weet je wel veel, maar nog niet alles. De relatief veel voorkomende bijwerkingen komen daarbij meestal wel aan het licht. Zeldzame bijwerkingen kun je echter missen. Bovendien vinden de onderzoeken plaats bij vooraf geselecteerde model patiënten. Veelal patiënten die naast de aandoening waarvoor het geneesmiddel bedoeld is geen andere ziekten hebben. Kinderen, ouderen en zwangere vrouwen mogen over het algemeen niet meedoen. Is het geneesmiddel eenmaal goedgekeurd, dan krijgen meer uiteenlopende patiëntengroepen het geneesmiddel. De oudere diabetespatiënt die hartklachten heeft en een geneesmiddel gebruikt tegen hoge bloeddruk, krijgt dan bijvoorbeeld het nieuwe diabetesgeneesmiddel. In de praktijk kunnen daardoor bijwerkingen optreden die in eerdere onderzoeken niet werden gezien. Waarom moeten deze bijwerkingen gemeld worden? Om geneesmiddelen veilig en optimaal te kunnen gebruiken is het nodig dat er zoveel mogelijk kennis beschikbaar is over bijwerkingen van het geneesmiddel bij gebruik in de dagelijkse praktijk. Daarom is het belangrijk dat wie de bijwerking ervaart en ziet, de patiënt en de zorgverlener, dat doorgeeft aan Lareb. Door het registreren en analyseren van 6 Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb 7

5 de meldingen krijgen we meer inzicht in en kennis over het optreden van zowel onbekende als bekende bijwerkingen van geneesmiddelen én vaccins. DE MELDINGEN VAN PATIËNTEN ZIJN HEEL BELANGRIJK VOOR ONS Waarom is dit inzicht in het optreden van bijwerkingen belangrijk? Het is van groot belang dat zowel artsen als patiënten weten welke bijwerkingen kunnen optreden bij het gebruik van een geneesmiddel. Hiermee kunnen zij beter afwegen of en welk geneesmiddel wordt voorgeschreven én kunnen artsen en patiënten de bijwerkingen als deze optreden ook tijdig herkennen en de juiste maatregelen nemen. Kant: Door te melden hebben we beter zicht op de bijwerkingen van geneesmiddelen. Artsen kunnen geneesmiddelen veiliger voorschrijven en patiënten beter voor lichten over waar ze op moeten letten als ze het geneesmiddel gebruiken. Van het melden van bijwerkingen wordt uiteindelijk iedereen beter. Wat gebeurt er met meldingen over bijwerkingen? Medewerkers van Lareb analyseren alle meldingen en kijken of de gemelde klachten verband kunnen houden met het gebruik van een bepaald geneesmiddel. Kant: We kijken onder andere of de klachten vaker gemeld zijn bij dit geneesmiddel, zowel in Nederland als elders. Als we tot de conclusie komen dat het aannemelijk is dat de klachten inderdaad voortkomen uit het gebruik van het geneesmiddel, maken we dat bekend en melden we het aan het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, de instantie die in Nederland beslist of een geneesmiddel mag worden verkocht. Zij bepaalt wat er verder gebeurt. Dit kan variëren van het vermelden van de nieuwe bijwerking in de bijsluiter, een beperking van waarvoor het betreffende geneesmiddel mag worden voorgeschreven tot, in het uiterste geval, het intrekken van de vergunning om het geneesmiddel in Nederland te verkopen. Wie kunnen er melden? Kant: Vroeger konden alleen artsen en apothe kers bij ons vermoedens van bijwerkingen melden. Sinds een jaar of tien kunnen patiënten dat ook. Deze meldingen zijn heel belangrijk voor ons want zij beschrijven de bijwerkingen vaak net wat anders dan de artsen en apothekers en hebben daardoor onmiskenbaar een toegevoegde waarde. We signaleren nieuwe bijwerkingen dankzij de meldingen van patiënten niet alleen eerder, we krijgen ook meer zicht op hoe de bijwerking wordt beleefd. Geneesmiddelengebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding Lareb volgt ook actief geneesmiddelengebruik tijdens de zwangerschap. Kant: Zoals besproken mogen zwangere vrouwen meestal niet meedoen aan onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen. Toch zijn er vrouwen die tijdens de zwangerschap geneesmiddelen moeten gebruiken. Ze hebben bijvoorbeeld een chronische ziekte of worden tijdens hun zwangerschap ziek. Of zij worden onbedoeld zwanger terwijl ze een geneesmiddel gebruiken. Via verloskundigen en gynaecologen benaderen we zwangere vrouwen om gegevens aan te leveren over het geneesmiddelgebruik. Zo hopen we meer zicht te krijgen op het effect van geneesmiddelen op de gezondheid van het kind en de zwangerschap. Geneesmiddelen en zwangerschap Acht op de tien vrouwen gebruikt tijdens de zwangerschap weleens een geneesmiddel of zelfzorgmiddel Van bepaalde geneesmiddelen is bekend dat ze niet tijdens de zwangerschap gebruikt mogen worden vanwege de risico s voor het kind. Er zijn ook geneesmiddelen die veilig gebruikt kunnen worden en in sommige situaties is het zelfs onverstandig om te stoppen. Bijvoorbeeld bij een chronische ziekte, zoals diabetes, epilepsie, de ziekte van Crohn of astma. Goed overleg met arts en apotheker is belangrijk bij deze afweging. De veiligheid van geneesmiddelengebruik tijdens de zwangerschap en borstvoeding is een speciaal aandachtsgebied van Lareb. Op staat het antwoord op een aantal veelgestelde vragen, zoals over geneesmiddelengebruik bij chronische ziekten, informatie over de meest voorkomende (zwanger schaps) klachten en de veilige behandeling daarvan. Zorgverleners kunnen de Teratologie Informatie Service (TIS) van Lareb consulteren. Van de zwangere vrouwen van nu leren we veel voor de toekomst Er is ook nog veel onbekend over de risico s van genees middelengebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding. Bij sommige geneesmiddelen is daardoor een duidelijk advies nog niet mogelijk. Om meer kennis te krijgen over de veiligheid van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap is een groot onderzoek gestart onder zwangere vrouwen: pregnant. In pregnant wordt van zoveel mogelijk zwangere vrouwen informatie verzameld over het geneesmiddelengebruik gecombineerd met informatie over de zwangerschap, bevalling en gezondheid van de moeder en het (ongeboren) kind. Zo leren we welke middelen wel en welke middelen beter niet gebruikt kunnen worden tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode. Zwangere vrouwen worden door de zorgverlener aangemeld voor deelname of kunnen zichzelf aanmelden via We hopen dat zoveel mogelijk vrouwen hieraan willen deelnemen. Met hun ervaringen kunnen anderen weer worden geholpen. Zwanger? Doe mee via 8 nederlands bijwerkingen Centrum Lareb 9

6 De melders Iedere dag komen meldingen van vermoede bijwerkingen bij Lareb binnen. Deze meldingen zijn veelal afkomstig van zorgverleners en patiënten. De reden om een melding te doen varieert. Het verhaal erachter laat zien hoe uniek en waardevol elke melding is en bijdraagt aan een veiliger gebruik van geneesmiddelen. Huisarts Carlo Heijmans Reumatoloog Ellen Dutmer Icterus (geelzucht) als bijwerking van Ellen Dutmer, reumatoloog in het Gelderse diclofenac. Deze niet alledaagse bijwerking Vallei Ziekenhuis in Ede, schrijft regelmatig heeft Carlo Heijmans, huisarts in Zaandijk, adalimumab voor. Bij één van haar patiënten bij Lareb gemeld. Hij schreef het middel voor ontwikkelde zich merkelcelcarcinoom (een aan een jongeman van 22 jaar in verband vorm van huidkanker). Bij het voorschrijven met schouderklachten. Drie dagen later kijkt ze altijd of de voordelen opwegen zag hij hem terug op het spreekuur met tegen de risico s van het geneesmiddel. icterusverschijnselen. Natuurlijk houd je bij Van adalimumab weet ze dat er een kleine ouderen rekening met de risico s van NSAID s, kans is op het ontstaan van tumoren. In je maar bij een gezonde jonge patiënt geef je het achterhoofd houd je er altijd rekening mee middel vrij gemakkelijk mee. In overleg met dat ernstige bijwerkingen kunnen optreden, de internist werd de patiënt ter observatie maar toch... als een patiënt terugkomt, schrik opgenomen in het ziekenhuis. Enkele dagen je enorm. Omdat ze het belangrijk vindt later is hij volledig hersteld en naar huis dat naast informatie uit onderzoeken, ook gekeerd. Carlo Heijmans vindt het belangrijk ervaringen uit de praktijk bekend worden, Je verwacht het gewoon niet! bijwerkingen te melden en onder de aandacht te brengen. Een middel dat we zo vaak als huisartsen voorschrijven, wat bovendien vrij verkrijgbaar is, dan is het belangrijk dat we als artsen bewust zijn dat deze middelen ook meldde Ellen Dutmer de bij werking bij Lareb. Lareb heeft om artsen op deze mogelijke bijwerking te atten deren een artikel gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Toen ik het artikel las dacht ik; De dagelijkse praktijk is gewoon niet hetzelfde als een onderzoeksgroep onverwachte bijwerkingen kunnen geven wat goed mijn melding staat erbij. 10 Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb 11

7 BIJZONDERE BIJWERKINGEN meldingen Bijgelicht BIJZONDERE BIJWERKINGEN BISFOSFONATEN EN WAZIG ZIEN Bisfosfonaten worden gebruikt bij de behandeling van osteoporose (botontkalking) en kunnen leiden tot wazig zien. In de bijsluiters van de meeste bisfosfonaten stond dit nog niet vermeld. Lareb heeft geadviseerd de bijsluiter aan te passen. DUTASTERIDE (AVODART, COMBODART ) EN TESTICULAIRE PIJN Lareb ontving meldingen van testiculaire pijn bij het gebruik van dutasteride. Dit geneesmiddel wordt gebruikt voor de behandeling van mannen met een goedaardige vergroting van de prostaat, veroorzaakt door een overmatige productie van het hormoon dihydrotestosteron. Het was bekend dat testiculaire pijn (pijn in de teelballen) een bijwerking is van het gelijksoortige geneesmiddel finasteride, maar blijkt dus ook te kunnen optreden bij het gebruik van dutasteride. MERCAPTOPURINE EN LICHTGEVOELIGHEID Mercaptopurine wordt gebruikt bij diverse vormen van leukemie. Jeuk en huiduitslag in het gezicht traden op bij patiënten die na het gebruik van mercaptopurine blootgesteld waren aan UV licht (buiten in de zon en zonnebank). Lareb adviseerde overgevoeligheid voor (UV) licht als bijwerking in de bijsluiter te vermelden meldingen meldingen FORSE STIJGING MELDINGEN Het aantal meldingen bij Lareb is de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen. Vooral patiënten zijn meer gaan melden. In 2013 ontving de organisatie bijna 4000 patiëntmeldingen, zo n 1350 meer dan het jaar daarvoor. Door media-aandacht over risico s en bijwerkingen van geneesmiddelen, zoals Diane -35, weten mensen Lareb beter te vinden en worden ze bewuster van het belang van melden. Het totaal aantal meldingen steeg in 2013 met 20%; zo n in 2013 ten opzichte van meldingen in ZWARTE DRIEHOEK Bijsluiters van sommige geneesmiddelen bevatten een omgekeerde zwarte driehoek. Het symbool roept patiënten, artsen en apothekers op mogelijke bijwerkingen bij het gebruik van dit middel te melden. Vooral bij nieuwe geneesmiddelen is het van belang dat gebruikers en voorschrijvers bijwerkingen melden. Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring Als een geneesmiddel is voorzien van een zwarte driehoek, betekent dit dat het middel nog intensiever wordt gemonitord dan andere geneesmiddelen. Schrijf u in voor onze nieuwsbrief Bijgelicht over bijwerkingen op Teratologie Informatie Service TIS is het kenniscentrum op het gebied van geneesmiddelengebruik tijdens de zwangerschap. Op staat informatie over welke geneesmiddelen wel en welke beter niet te slikken tijdens de zwangerschap en de periode van borstvoeding. Zorgverleners kunnen de deskundigen van TIS consulteren op werkdagen van 9:00 tot 17:00 uur. T SEIZOENSGRIEP-VACCINS EN UITGEBREIDE LOKALE REACTIES Lareb ontving meldingen van uitgebreide lokale reacties bij griepvaccinaties met Influvac of Vaxigrip (seizoen ). Hierbij was sprake van ontstekingsverschijnselen, met name zwelling, rond de injectieplaats (meestal de arm) maar met een ongewoon grote uitbreiding. Bijvoorbeeld over de hele bovenarm, over het schouderof ellebooggewricht heen of rondom de achterkant van de arm. Dit is een indrukwekkend maar onschuldig verschijnsel dat meestal na enkele dagen spontaan herstelt. Echter, door gelijkenis met het beeld van een bacteriële infectie of allergische reactie kan het tot onrust leiden bij gevaccineerden of zorgverleners die onbekend zijn met deze bijwerking. HECHTPROBLEMEN PERMENTE PLEISTERS Het geneesmiddel Permente (rivastigmine) kan worden voorgeschreven bij dementie. Het middel geneest de ziekte niet, maar kan de verschijnselen verminderen en wordt in de vorm van een pleister op de huid geplakt. De klachten gemeld bij Lareb varieerden van niet plakken, opkrullen aan de zijkanten tot vanzelf loskomen van de pleisters. Van een deel van de meldingen is bekend dat de klachten optraden na omzetting van andere rivastigmine pleisters. De fabrikant van de generieke rivastigmine pleisters heeft op haar website een instructie geplaatst over de manier waarop de beschermfolie van de pleisters verwijderd moet worden om plakproblemen te voorkomen. 12 nederlands bijwerkingen Centrum Lareb 13

8 Lareb LIM diabetes 0613.indd 1-2 Lareb LIM noac 0613.indd : :01 BIJZONDERE BIJWERKINGEN Actieve rol gebruiker bij volgen van geneesmiddelen DOE MEE AAN LIM BIJZONDERE BIJWERKINGEN GABAPENTINE EN ERNSTIG LAGE BLOEDSUIKERSPIEGEL Gabapentine wordt gebruikt bij de behan de ling van epilepsie en bij de behandeling van zenuwpijn. In de bijsluiter van gabapentine staat beschreven dat fluctuaties in de bloedsuikerspiegel kunnen optreden. Het optreden van een ernstig lage bloed suikerspiegel (hypoglykemie) zoals gemeld bij Lareb werd echter niet specifiek genoemd. SEROTONINE HEROPNAME REMMERS (SSRI S) EN AANHOUDENDE SEKSUELE STOORNISSEN Serotonine heropname remmers (SSRI s) zijn een groep geneesmiddelen die ingezet kunnen worden bij de behandeling van depressie. Seksuele stoornissen zijn bekende bijwerkingen. Er wordt van uitgegaan dat deze weer herstellen nadat het genees middel is gestopt. Toch blijkt dat niet altijd zo te zijn. Lareb ontving namelijk ook verschillende meldingen van aanhoudende seksuele stoornissen na stoppen van het gebruik van SSRI s. TRIAMCINOLON INJECTIES (KENACORT-A ) EN POST- MENOPAUZAAL BLOEDVERLIES Triamcinolon is een corticosteroïd dat in de vorm van een injectie plaatselijk kan worden toegediend bij o.a. gewrichtsen peesontstekingen. Er kan vaginaal bloedverlies optreden bij vrouwen die al postmenopauzaal zijn. Van soortgelijke klachten bij andere corticosteroïd injecties zijn geen meldingen ontvangen. Lareb is het meldpunt voor bijwerkingen van geneesmiddelen. Daarnaast wordt ook actief onderzoek gedaan onder nieuwe gebruikers van geneesmiddelen om inzicht te krijgen in het al dan niet optreden van bijwerkingen. De methode die Lareb hiervoor heeft ontwikkeld staat beter bekend als Lareb Intensive Monitoring (LIM). GENEESMIDDELEN DIE WORDEN GEVOLGD Diabetesmiddelen Bydureon Byetta Eucreas Forxiga Galvus Invokana Janumet Januvia Jentadueto Komboglyze Onglyza Trajenta Victoza Vipidia Xigduo Antistollingsmiddelen Eliquis Pradaxa Xarelto Antidepressivum Valdoxan LIM is een online geneesmiddelenonderzoek waarbij patiënten via meerdere vragenlijsten wordt gevraagd naar hun ervaring met een geneesmiddel. Door deze ervaring bij meerdere geneesmiddelgebruikers tegelijkertijd te verzamelen kan er snel kennis worden opgedaan over het gebruik en bijwerkingen van een geneesmiddel in de praktijk. Hoe lang duurt het voordat een bepaalde bijwerking optreedt? Gaat de bijwerking over? Stopt een patiënt met het gebruik van het geneesmiddel? Dit soort vragen kunnen met behulp van LIM worden beantwoord. Patiënten kunnen op deze manier een belangrijke bijdrage leveren aan de kennis over de veiligheid van geneesmiddelen. De apotheek speelt een belangrijke rol bij LIM omdat deze het nieuwe geneesmiddel aan de patiënt verstrekt. De apotheek kan patiënten stimuleren om mee te doen en een aanmeldingsfolder meegeven. Doe mee en ga naar: Uw aanmeldcode is: LIM14 Het onderzoek wordt uitgevoerd door het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb ( Lareb werkt in opdracht van de Nederlandse overheid en is onafhankelijk. Uw vragenlijsten worden vertrouwelijk behandeld en automatisch verwerkt. Uw persoonlijke gegevens worden door Lareb niet aan derden verstrekt zonder uw uitdrukkelijke toestemming. Bijwerkingen? Lareb melden! Informatie voor patiënten die een nieuw diabetesmiddel krijgen Wilt u zich als apotheek aanmelden voor LIM? Ga dan naar Bent u arts en wilt u ook een aanmeldingsfolder meegeven als u één van de gevolgde geneesmiddelen voorschrijft? Mail dan naar lim@lareb.nl Bent u of kent u een gebruiker van één van de middelen die worden gevolgd en geïnteresseerd in deelname? Stuur een mail naar lim@lareb.nl, dan krijgt u een uitnodigingsmail. Aanmelden kan tot twee weken na de start van het geneesmiddel. Lareb Bijwerkingendag Jaarlijks organiseert Lareb een landelijke geaccrediteerde nascholingsdag voor artsen en apothekers. Meer informatie en aanmelden: 20 november 2014 LUMC, Leiden Het onderzoek wordt uitgevoerd door het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb ( Lareb werkt in opdracht van de Nederlandse overheid en is onafhankelijk. Uw vragenlijsten worden vertrouwelijk behandeld en automatisch verwerkt. Uw persoonlijke gegevens worden door Lareb niet aan derden verstrekt zonder uw uitdrukkelijke toestemming. Bijwerkingen? Lareb melden! Uw ervaring telt! Bijwerkingen in beeld Diagnostiek van bijwerkingen Doe mee en ga naar: Uw aanmeldcode is: LIM14 Informatie voor patiënten die een bloedverdunner krijgen Uw ervaring telt! Uitnodiging TERBINAFINE EN VERANDERINGEN VAN DE REUK Terbinafine is een middel ter behandeling van schimmels. Bij dit middel zijn smaakstoornissen inmiddels een bekende bijwerking. Geur stoornissen zijn echter ook gemeld. Ongeveer de helft van deze patiënten had last van zowel een geur- als een smaakstoornis. Bij de anderen was er uitsluitend sprake van een geurstoornis. Overig geneesmiddelengebruik van patiënten lijkt geen rol te spelen bij het optreden van geurstoornissen. Net zoals smaakstoornissen bij het gebruik van terbinafine, kunnen geurstoornissen van langdurige aard zijn. TRICYCLISCHE ANTIDEPRESSIVA EN KOUDE HANDEN EN/OF VOETEN Tricyclische antidepressiva (TCA s) worden toegepast bij de behandeling van depressie. Het gebruik van de volgende TCA s: amitriptyline (Tryptizol, Sarotex ), clomipramine (Anafranil ), dosulepine (Prothiaden ), doxepine (Sinequan ), imipramine en nortriptyline (Nortrilen ) kan leiden tot koude handen en/of voeten. VARENICLINE (CHAMPIX ) EN SUÏCIDALE GEDACHTEN Varenicline (Champix ) is een geneesmiddel dat wordt toegepast bij stoppen met roken. Wees alert op symptomen van depressie, veranderingen in het gedrag of suïcidale gedachten. 14 nederlands bijwerkingen Centrum Lareb 15

9 De melders Iedere dag komen meldingen van vermoede bijwerkingen bij Lareb binnen. Deze meldingen zijn veelal afkomstig van zorgverleners en patiënten. De reden om een melding te doen varieert. Het verhaal erachter laat zien hoe uniek en waardevol elke melding is en bijdraagt aan een veiliger gebruik van geneesmiddelen. Apotheker Mariëtte van Oostrum Patiënt Jolijn Gouweleeuw Een man komt in de apotheek met de vraag of Jolijn Gouweleeuw staat op met pijn in haar het laxeermiddel (Molaxole ) dat hij gebruikt been. Aanvankelijk denkt ze dat het om aanleiding kan zijn voor het ontstaan van een spierpijn gaat en neemt een pijnstiller. epileptische aanval. Mariëtte van Oostrum, s Nachts wordt ze wakker met helse pijnen. apotheker in Akkrum, zoekt dit voor hem uit. Ik dacht; nu moet ik naar het ziekenhuis dit De patiënt, die aan epilepsie lijdt, was goed is helemaal foute boel. Jolijn gebruikt op ingesteld op zijn medicatie en vrij van insulten dat moment één jaar de Nuvaring, een totdat hij Molaxole kreeg voorgeschreven. anticonceptiemethode in de vorm van een In de bijsluiter van Molaxole stond niks vaginale ring die hormonen afgeeft. Na het vermeld over het risico van het krijgen van weekend gaat ze naar de huisarts die haar een insult, terwijl dit bij Movicolon, een direct doorverwijst naar het ziekenhuis. Hier vergelijkbaar middel, wel het geval is. De wordt de diagnose trombose gesteld. Ik wist patiënt is opgenomen in het ziekenhuis en wel dat trombose een bijwerking bij de pil kan gestopt met Molaxole maar is nog steeds niet zijn, maar dacht bij de Nuvaring er minder klachtenvrij. Waar ik van geschrokken ben, is kans op te hebben. Nadat ze behandeld is In de ene bijsluiter staat het wel maar in de andere niet dat hierover geen informatie staat in de bijsluiter zegt Van Oostrum. Ze vindt het belangrijk dit te melden gezien de impact die het heeft op de patiënt en wil het op deze manier ook onder de aandacht brengen bij andere zorgverleners. mag ze naar huis, maar blijft ze nog een jaar bloedverdunners slikken en twee jaar steunkousen dragen. In het nieuws hoorde ze over deze bijwerking van de Nuvaring en de mogelijkheid om dit te melden. Ze vertelt: Hier moet aandacht voor komen, ik ben vast de enige niet Wat wij met het melden en delen van informatie Ik wist helemaal niet dat je bijwerkingen kon kunnen voorkomen, moeten wij doen. Belangrijk melden en dat deze informatie bijdraagt aan is dat wij als zorgverleners elkaar op de hoogte de veiligheid van geneesmiddelen. Ik wil graag houden. Van elkaar leren is elkaar informeren! dat wat mij overkomen is bekend is bij artsen en andere patiënten. Ze meldt haar bijwerking bij Lareb. Gelukkig is Jolijn volledig hersteld. 16 Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb 17

10 Vaccins Ook zonder doktersrecept kans op bijwerking Bij de apotheek, de drogist en zelfs tegenwoordig de supermarkt kunnen geneesmiddelen en andere gezondheidsproducten gekocht worden zonder doktersrecept. Ook deze middelen kunnen bijwerkingen geven en gevaarlijk zijn in wisselwerking met andere geneesmiddelen. Het is belangrijk dat iedereen die met vaccins te maken krijgt, erop kan vertrouwen dat bijwerkingen goed worden bewaakt en dat zo nodig tijdig actie wordt ondernomen. De veiligheid van vaccins wordt ook bewaakt door het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. Het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) biedt aan alle kinderen in Nederland vaccinaties tegen infectieziekten. Kinderen worden ingeënt op de leeftijd van 0 tot 14 maanden en wanneer ze vier en negen jaar oud zijn. Daarnaast worden meisjes van twaalf jaar ingeënt tegen HPV. Jaarlijks worden in het RVP ruim twee miljoen vaccins toegediend. Zorgverleners, mensen die zelf een vaccinatie hebben gekregen en ouders van gevaccineerde kinderen kunnen bijwerkingen van vaccins bij Lareb melden. Van een aantal bijwerkingen is bekend dat ze kunnen voorkomen, sommige regelmatig, andere zeer zelden. Niet elke opgetreden reactie na vaccinatie komt door de inenting. Er zijn verschijnselen of ziekten waarvan aannemelijk is dat ze ook waren opgetreden zonder de vaccinatie. Koorts kan zeker optreden na een vaccinatie, maar het kan ook vele andere oorzaken hebben. Daarom is het belangrijk bij ongerustheid altijd een arts te raadplegen. Veel voorkomende bijwerkingen van vaccinaties zijn: lokale reacties op de injectieplaats, dikke en/of rode arm bij 4-jarigen, koorts en malaise. Op de website van Lareb staat meer achtergrondinformatie en vindt u de jaarlijkse rapporten over gemelde bijwerkingen. Onderzoek bijwerkingen griepprik Jaarlijks ontvangt Lareb ook meldingen van bij werkingen van de griepprik. Daarnaast zijn in 2013 in ruim tachtig huisartsenpraktijken patiënten uitgenodigd om mee te doen aan een onderzoek naar bijwerkingen van de griepprik. Dit leverde bijna 1500 deelnemers op. Het voordeel van dit onderzoek is dat Lareb aan de hand van vragenlijsten inzicht krijgt in het optreden en beloop van bijwerkingen van de griepprik zodat voorlichting kan worden verbeterd en/of bijsluiters aangepast. Lareb herhaalt dit onderzoek jaarlijks. Vrij verkrijgbaar zijn bijvoor beeld hoestmiddelen, pijn stillers, oordruppels en middelen tegen hooikoorts, maag zuur, reizigersziekte of huid schimmels. Ook natuurgeneesmiddelen, kruidenpreparaten, af slank middelen en vitamine preparaten zijn te koop zonder recept. Dat ze makkelijk te verkrijgen zijn, wil niet zeggen dat het daarmee altijd veilig is. Baat het niet dan schaadt het niet is helaas niet altijd waar. bijwerkingen? melden! daar wordt iedereen beter van Zo kunnen pijnstillers als ibuprofen, naproxen, diclofenac (NSAID s) leiden tot bloedingen, bijvoor - beeld maagbloedingen. Het is dan ook niet verstandig deze te gebruiken tegelijk met bloed verdunners op recept. Ook kunnen NSAID s de werking van sommige bloeddrukverlagers doen afnemen. Dit is vooral het geval wanneer NSAID s langer dan 2 weken gebruikt worden. Ibuprofen kan de bloedplaatjesremmende werking van acetylsalicylzuur (Aspirine ) tegengaan en zo het beschermende effect van acetylsalicylzuur bij diverse hart- en vaatziekten verminderen. Ook middelen tegen maagzuur kunnen de werking van andere geneesmiddelen verminderen. Hetzelfde geldt voor kruiden pre paraten, zoals Sint Janskruid, Ginkgo biloba en Ginseng. Sint Janskruid kan de werking van de pil negatief beïnvloeden. Vitamine B12 kan bij hoge dose ringen acné-achtige huiduitslag geven en vitamine B6 zenuwschade. Sommige afslankmiddelen blijken vervuild met (soms verboden) geneesmiddelen, zoals sibutramine, amfetamine en efedrine, en kunnen bijvoorbeeld hartkloppingen veroorzaken. Lareb werkt samen met de Drogistenbranche om de voorlichting over bijwerkingen van dit soort producten te verbeteren. Middels een campagne wordt klanten gevraagd bijwerkingen bij Lareb te melden. 18 nederlands bijwerkingen Centrum Lareb 19

11 Bijwerking? Melden! Daar wordt iedereen beter van! Schrijf u in voor onze nieuwsbrief Bijgelicht over bijwerkingen op 20 Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb

Ustekinumab. (Stelara) Dermatologie

Ustekinumab. (Stelara) Dermatologie Ustekinumab (Stelara) Dermatologie Inhoudsopgave Inleiding 4 1. Hoe werkt Ustekinumab (Stelara) 4 2. Wat moet u weten voordat u Ustekinumab (Stelara) gebruikt 5 Gebruik Ustekinumab (Stelara) niet 5 Wees

Nadere informatie

Vrij verkrijgbare medicijnen

Vrij verkrijgbare medicijnen Vrij verkrijgbare medicijnen WAT ZIJN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN TIPS VOOR EEN GOEDE KEUZE WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN MEDICIJNEN WERKEN BETER DANKZIJ UW APOTHEKER VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN Een

Nadere informatie

BIJWERKINGEN WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN MEER KANS OP BIJWERKINGEN VEEL VOOR- KOMENDE BIJWERKINGEN WISSELWERKING

BIJWERKINGEN WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN MEER KANS OP BIJWERKINGEN VEEL VOOR- KOMENDE BIJWERKINGEN WISSELWERKING BIJWERKINGEN WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN MEER KANS OP BIJWERKINGEN VEEL VOOR- KOMENDE BIJWERKINGEN WISSELWERKING TUSSEN MEDICIJNEN CONTROLE MEDICIJNEN DOOR DE OVERHEID BIJWERKINGEN MELDEN BIJSLUITER

Nadere informatie

Terugkijken en vooruitzien Geneesmiddelen en Vaccinveiligheid Teratologie Informatie Service Organisatie en management 11

Terugkijken en vooruitzien Geneesmiddelen en Vaccinveiligheid Teratologie Informatie Service Organisatie en management 11 Jaarverslag Lareb 2013 1 Inhoudsopgave... 1. Terugkijken en vooruitzien 2 2. Geneesmiddelen en Vaccinveiligheid 4 3. Teratologie Informatie Service 10 4. Organisatie en management 11 5. Overige activiteiten

Nadere informatie

Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar

Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira).

Nadere informatie

INFORMATIE OVER RITUXIMAB (MABTHERA ) FRANCISCUS VLIETLAND

INFORMATIE OVER RITUXIMAB (MABTHERA ) FRANCISCUS VLIETLAND INFORMATIE OVER RITUXIMAB (MABTHERA ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een Biological (rituximab) voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn

Nadere informatie

INFORMATIE OVER ABATACEPT (ORENCIA ) FRANCISCUS VLIETLAND

INFORMATIE OVER ABATACEPT (ORENCIA ) FRANCISCUS VLIETLAND INFORMATIE OVER ABATACEPT (ORENCIA ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een Biological (abatacept) voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed

Nadere informatie

INFORMATIE OVER ANAKINRA (KINERET )

INFORMATIE OVER ANAKINRA (KINERET ) INFORMATIE OVER ANAKINRA (KINERET ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u anakinra (Kineret ) voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed te kunnen

Nadere informatie

BIJSLUITER. DICLOFENAC NATRIUM 3% gel

BIJSLUITER. DICLOFENAC NATRIUM 3% gel BIJSLUITER DICLOFENAC NATRIUM 3% gel Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem

Nadere informatie

INFORMATIE OVER INFLIXIMAB (REMICADE ) FRANCISCUS VLIETLAND

INFORMATIE OVER INFLIXIMAB (REMICADE ) FRANCISCUS VLIETLAND INFORMATIE OVER INFLIXIMAB (REMICADE ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een anti-tnf middel voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed te

Nadere informatie

Prednison (corticosteroïden) Voorgeschreven door de reumatoloog

Prednison (corticosteroïden) Voorgeschreven door de reumatoloog Prednison (corticosteroïden) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0907 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u prednison gaat gebruiken. In deze folder

Nadere informatie

Zwangerschap en vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP

Zwangerschap en vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP Zwangerschap en vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) ZO HOUDEN WE GRIP OP GRIEP Zwangerschap en vaccinatie tegen Nieuwe Influenza A (H1N1) Nieuwe Influenza A, ook wel Mexicaanse griep genoemd, geeft

Nadere informatie

BIJSLUITER Atosiban Devrimed 6,75 mg/0,9 ml

BIJSLUITER Atosiban Devrimed 6,75 mg/0,9 ml BIJSLUITER Atosiban Devrimed 6,75 mg/0,9 ml 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Atosiban Devrimed 6,75 mg/0,9 ml oplossing voor injectie Atosiban Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel

Nadere informatie

Azathioprine (Imuran) bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en auto-immuun hepatitis

Azathioprine (Imuran) bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en auto-immuun hepatitis Azathioprine (Imuran) bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en auto-immuun hepatitis Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Azathioprine (Imuran). In deze folder krijgt u informatie

Nadere informatie

PREDNISON BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN

PREDNISON BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN PREDNISON BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN 1137 Inleiding Uw reumatoloog heeft u Prednison voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed te kunnen gebruiken, is het

Nadere informatie

Ciclosporine (Neoral )

Ciclosporine (Neoral ) Afdeling Dermatologie / allergologie, locatie AZU Ciclosporine (Neoral ) bij constiutioneel eczeem (CE) In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten het geneesmiddel ciclosporine te gaan gebruiken.

Nadere informatie

Adalimumab Voor de behandeling van psoriasis

Adalimumab Voor de behandeling van psoriasis In overleg met uw dermatoloog heeft u besloten te starten met Adalimumab voor de behandeling van psoriasis. In deze brochure leest u wat u moet weten over de behandeling met het medicijn Adalimumab. Deze

Nadere informatie

TNF blokkerende medicijnen

TNF blokkerende medicijnen TNF blokkerende medicijnen Reumatologie 1 TNF blokkerende medicijnen Etanercept (Enbrel ), Adalimumab (Humira ), Golimumab (Symponi ), Certolizumab pegol (Cimzia ) en Infliximab (Remicade ) Uw reumatoloog

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Betaserc, tabletten 8 of 16 mg. Betahistine dihydrochloride

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Betaserc, tabletten 8 of 16 mg. Betahistine dihydrochloride BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Betaserc, tabletten 8 of 16 mg Betahistine dihydrochloride Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke informatie

Nadere informatie

Adalimumab (Humira ) Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Adalimumab (Humira ) Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Adalimumab (Humira ) Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira ). In

Nadere informatie

Geneesmiddelen bij zwangerschap en borstvoeding

Geneesmiddelen bij zwangerschap en borstvoeding Geneesmiddelen bij zwangerschap en borstvoeding Geneesmiddelen en zwangerschap Enige tientallen jaren geleden dacht men nog dat ongeboren kinderen in de baarmoeder goed beschermd waren tegen schadelijke

Nadere informatie

BIJSLUITER. LEVOMEPROMAZINE MALEAAT 12,5 mg tabletten

BIJSLUITER. LEVOMEPROMAZINE MALEAAT 12,5 mg tabletten BIJSLUITER LEVOMEPROMAZINE MALEAAT 12,5 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Adalimumab (Humira ) Informatie over de behandeling met het medicijn adalimumab bij de ziekte van Crohn en collitis ulcerosa

Patiënteninformatie. Adalimumab (Humira ) Informatie over de behandeling met het medicijn adalimumab bij de ziekte van Crohn en collitis ulcerosa Patiënteninformatie Adalimumab (Humira ) Informatie over de behandeling met het medicijn adalimumab bij de ziekte van Crohn en collitis ulcerosa Adalimumab (Humira ) Informatie over de behandeling met

Nadere informatie

Hydroxychloroquine (Plaquenil)

Hydroxychloroquine (Plaquenil) Hydroxychloroquine Hydroxychloroquine (Plaquenil) Uw reumatoloog heeft Hydroxychloroquine voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed te kunnen gebruiken, is

Nadere informatie

Vaccinaties voor peuters van 14 maanden. Rijksvaccinatieprogramma

Vaccinaties voor peuters van 14 maanden. Rijksvaccinatieprogramma Vaccinaties voor peuters van 14 maanden Rijksvaccinatieprogramma In Nederland gingen vroeger veel kinderen dood aan infectieziekten waartegen nu vaccins bestaan. Omdat bijna alle kinderen in Nederland

Nadere informatie

Methotrexaat bij reumatische aandoeningen. Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis

Methotrexaat bij reumatische aandoeningen. Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis Methotrexaat bij reumatische aandoeningen Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis Inleiding U heeft van uw behandelend arts het medicijn methotrexaat voorgeschreven gekregen. Om dit medicijn

Nadere informatie

Kenniscentrum Vaccinveiligheid

Kenniscentrum Vaccinveiligheid Lareb nieuwsbrief nr. 28, juni 2011 Inhoud Bijwerkingendag 2011 Teratologie Informatie Service Kenniscentrum Vaccinveiligheid Nieuwe signalen Publicaties PR campagne Lareb bestaat 20 Jaar Jaarbericht 2010

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Infliximab (Remicade)

Patiënteninformatie. Infliximab (Remicade) Patiënteninformatie Infliximab (Remicade) Infliximab (Remicade) Ter voorbereiding op uw afspraak informeren we u met deze folder over dit medicijn voor reumatische aandoeningen. Daarnaast zetten we een

Nadere informatie

Jodiumhoudende contrastmiddelen in bloedvat

Jodiumhoudende contrastmiddelen in bloedvat RADIOLOGIE Jodiumhoudende contrastmiddelen in bloedvat U krijgt binnenkort een onderzoek bij de afdeling radiologie waar een jodiumhoudende contrastmiddel wordt gebruikt. Dit contrastmiddel wordt in een

Nadere informatie

Vaccinaties voor kinderen van 9 jaar. Rijksvaccinatieprogramma

Vaccinaties voor kinderen van 9 jaar. Rijksvaccinatieprogramma Vaccinaties voor kinderen van 9 jaar Rijksvaccinatieprogramma In Nederland gingen vroeger veel kinderen dood aan infectieziekten waartegen nu vaccins bestaan. Omdat bijna alle kinderen in Nederland worden

Nadere informatie

Biologicals: wat moet u weten?

Biologicals: wat moet u weten? Biologicals: wat moet u weten? INHOUD 1. Wat moet u weten voordat u met een biological begint? 2. Wat doet de arts van tevoren? 3. Wat kunt u zelf doen om een biological goed te laten werken? 4. Wie kan

Nadere informatie

Golimumab (Simponi ) Bij colitis ulcerosa. Informatiefolder. NNIC folder Golimumab uitgave november 2014

Golimumab (Simponi ) Bij colitis ulcerosa. Informatiefolder. NNIC folder Golimumab uitgave november 2014 Golimumab (Simponi ) Bij colitis ulcerosa Informatiefolder NNIC folder Golimumab uitgave november 2014 Deze folder is tot stand gekomen door samenwerkende IBD verpleegkundigen en MDL artsen binnen respectievelijk

Nadere informatie

FINIMAL, tabletten. Bayer B.V., Energieweg 1, 3641 RT Mijdrecht Bayer Consumer Care, Postbus 80, 3640 AB Mijdrecht

FINIMAL, tabletten. Bayer B.V., Energieweg 1, 3641 RT Mijdrecht Bayer Consumer Care, Postbus 80, 3640 AB Mijdrecht Lees deze bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u. Dit geneesmiddel is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift (recept), voor de behandeling van een milde aandoening waarbij

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Hydroxychloroquine. (Plaquenil)

PATIËNTEN INFORMATIE. Hydroxychloroquine. (Plaquenil) PATIËNTEN INFORMATIE Hydroxychloroquine (Plaquenil) 2 PATIËNTENINFORMATIE Uw reumatoloog heeft u hydroxychloroquine voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed

Nadere informatie

Adalimumab (Humira) Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Adalimumab (Humira) Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Adalimumab (Humira) Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira ). In deze folder krijgt u informatie

Nadere informatie

Infliximab (Remicade) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa)

Infliximab (Remicade) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Infliximab (Remicade) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van infliximab In deze folder leest u over de werking

Nadere informatie

Adalimumab Humira. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Adalimumab Humira. Ziekenhuis Gelderse Vallei Adalimumab Humira Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: adalimumab. Hoe werkt adalimumab? Bij patiënten

Nadere informatie

BIJSLUITER. CLOZAPINE 6,25 mg tabletten

BIJSLUITER. CLOZAPINE 6,25 mg tabletten BIJSLUITER CLOZAPINE 6,25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Sulfasalazine. (Salazopyrine )

PATIËNTEN INFORMATIE. Sulfasalazine. (Salazopyrine ) PATIËNTEN INFORMATIE Sulfasalazine (Salazopyrine ) 2 PATIËNTENINFORMATIE Uw reumatoloog heeft u sulfasalazine voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed te kunnen

Nadere informatie

Ciclosporine (Neoral) (bij huidaandoeningen)

Ciclosporine (Neoral) (bij huidaandoeningen) Ciclosporine (Neoral) (bij huidaandoeningen) 1122 Inleiding In overleg met uw behandeld dermatoloog heeft u besloten te starten met ciclosporine voor de behandeling van ernstige constitutioneel eczeem

Nadere informatie

LAAT GRIEP DEZE WINTER IN DE KOU STAAN

LAAT GRIEP DEZE WINTER IN DE KOU STAAN LAAT GRIEP DEZE WINTER IN DE KOU STAAN 10 vragen over griepvaccinatie GRIEPVACCINATIE.BE AGENTSCHAP ZORG & GEZONDHEID 1. Waarom vaccinatie tegen griep? Vaccinatie is de enige manier om je tegen griep en

Nadere informatie

Prednison Voorgeschreven door de reumatoloog

Prednison Voorgeschreven door de reumatoloog Prednison Voorgeschreven door de reumatoloog Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u prednison gaat gebruiken. In deze folder

Nadere informatie

Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Afdeling: Onderwerp: MDL-centrum (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van (Humira). In deze folder krijgt u informatie

Nadere informatie

Wijs met medicijnen. Voor ouderen die verschillende medicijnen tegelijk gebruiken. Uw apotheek. betrouwbare zorg dichtbij.

Wijs met medicijnen. Voor ouderen die verschillende medicijnen tegelijk gebruiken. Uw apotheek. betrouwbare zorg dichtbij. Wijs met medicijnen Voor ouderen die verschillende medicijnen tegelijk gebruiken Uw apotheek. betrouwbare zorg dichtbij. Inhoud Inleiding 4 Wat verstaan we onder medicijnen? 4 Horen bijwerkingen erbij?

Nadere informatie

Tocilizumab. Roactemra

Tocilizumab. Roactemra Tocilizumab Roactemra Inhoudsopgave Wanneer wordt het gebruikt en hoe werkt het 3 Hoe wordt het gebruikt? 3 Mogelijke bijwerkingen 4 Andere geneesmiddelen 5 Zwangerschap en borstvoeding 5 Autorijden 5

Nadere informatie

Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa)

Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van prednison/ prednisolon. In

Nadere informatie

Jodiumhoudende contrastmiddelen

Jodiumhoudende contrastmiddelen RADIOLOGIE Jodiumhoudende contrastmiddelen in bloedvat U krijgt binnenkort een onderzoek bij de afdeling radiologie waar een jodiumhoudende contrastmiddel wordt gebruikt. Dit contrastmiddel wordt in een

Nadere informatie

Afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU. Langwerkende antireumatische middelen: tocilizumab (RoActemra )

Afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU. Langwerkende antireumatische middelen: tocilizumab (RoActemra ) Afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU Langwerkende antireumatische middelen: tocilizumab (RoActemra ) In overleg met uw arts heeft u besloten het geneesmiddel tocilizumab te gaan

Nadere informatie

Ciclosporine (Neoral ) bij constitutioneel eczeem (CE)

Ciclosporine (Neoral ) bij constitutioneel eczeem (CE) Ciclosporine (Neoral ) bij constitutioneel eczeem (CE) Ciclosporine (Neoral ) bij constitutioneel eczeem (CE) Afdeling dermatologie/allergologie, locatie UMC In overleg met uw behandelend arts heeft u

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Aspirine 500 Bruis, 500 mg, bruistabletten Acetylsalicylzuur

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Aspirine 500 Bruis, 500 mg, bruistabletten Acetylsalicylzuur BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER 500 Bruis, 500 mg, bruistabletten Acetylsalicylzuur Lees goed de hele bijsluiter, voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke informatie

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Methotrexaat. (ledertrexate)/ MTX

PATIËNTEN INFORMATIE. Methotrexaat. (ledertrexate)/ MTX PATIËNTEN INFORMATIE Methotrexaat (ledertrexate)/ MTX 2 PATIËNTENINFORMATIE Uw reumatoloog heeft u methotrexaat voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed te

Nadere informatie

Livocab 0,5 mg/ml oogdruppels, suspensie levocabastine

Livocab 0,5 mg/ml oogdruppels, suspensie levocabastine BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Livocab 0,5 mg/ml oogdruppels, suspensie levocabastine Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie

Nadere informatie

Infliximab (Remicade )

Infliximab (Remicade ) Infliximab (Remicade ) bij kinderen en jongeren met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Waarom deze folder? Je dokter heeft met je gesproken over het gebruik van Infliximab (Remicade ). In deze folder

Nadere informatie

Methotrexaat. (Ledertrexate, Emthexate )

Methotrexaat. (Ledertrexate, Emthexate ) Methotrexaat (Ledertrexate, Emthexate ) Inhoud Wat doet Methotrexaat bij reumatische aandoeningen? 3 Wat kunt u verwachten van Methotrexaat? 3 Gebruik 3 Bewaren van Methotrexaat 4 Bijverschijnselen 4 Bloedcontrole

Nadere informatie

Behandeling met Methotrexaat

Behandeling met Methotrexaat Behandeling met Methotrexaat Informatie voor patiënten F0865-3129 juli 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam

Nadere informatie

Zorgeenheid Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU. Langwerkende antireumatische middelen: TNF-remmers: Adalimumab (Humira )

Zorgeenheid Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU. Langwerkende antireumatische middelen: TNF-remmers: Adalimumab (Humira ) Zorgeenheid Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU Langwerkende antireumatische middelen: TNF-remmers: Adalimumab (Humira ) In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten het geneesmiddel

Nadere informatie

Foliumzuur PCH 0,5 mg, tabletten foliumzuur

Foliumzuur PCH 0,5 mg, tabletten foliumzuur 1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Foliumzuur PCH 0,5 mg, foliumzuur Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want er staat belangrijke

Nadere informatie

Reumatologie. Patiënteninformatie. Leflunomide. Bij reumatische aandoeningen. Slingeland Ziekenhuis

Reumatologie. Patiënteninformatie. Leflunomide. Bij reumatische aandoeningen. Slingeland Ziekenhuis Reumatologie Leflunomide i Patiënteninformatie Bij reumatische aandoeningen Slingeland Ziekenhuis Algemeen In deze folder kunt u lezen over het medicijn Leflunomide en waar u op moet letten wanneer u het

Nadere informatie

Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum

Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison. In deze

Nadere informatie

INFORMATIE OVER PREDNISON CORTICOSTEROÏDEN FRANCISCUS VLIETLAND

INFORMATIE OVER PREDNISON CORTICOSTEROÏDEN FRANCISCUS VLIETLAND INFORMATIE OVER PREDNISON CORTICOSTEROÏDEN FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een ziekteremmend medicijn voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn

Nadere informatie

Ustekinumab. (Stelara )

Ustekinumab. (Stelara ) Ustekinumab (Stelara ) Inhoud Inleiding 3 Wanneer wordt ustekinumab gebruikt en hoe werkt het? 3 Hoe wordt het gebruikt? 3 Mogelijke bijwerkingen 4 Zwangerschap, borstvoeding en vruchtbaarheid 5 Andere

Nadere informatie

Maag-, darm- en leverziekten

Maag-, darm- en leverziekten Afdeling: Onderwerp: Maag-, darm- en leverziekten Prednison bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison.

Nadere informatie

BIJSLUITER 1/5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Aspirine 500 Bruis, 500 mg, bruistablet. Acetylsalicylzuur

BIJSLUITER 1/5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Aspirine 500 Bruis, 500 mg, bruistablet. Acetylsalicylzuur BIJSLUITER 1/5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Aspirine 500 Bruis, 500 mg, bruistablet Acetylsalicylzuur Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie Dit geneesmiddel kunt

Nadere informatie

Vedolizumab (Entyvio ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Vedolizumab (Entyvio ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Vedolizumab (Entyvio ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Vedolizumab (Entyvio ). In deze folder krijgt

Nadere informatie

Medischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon

Medischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie

Nadere informatie

INFORMATIE OVER SULFASALAZINE (SALAZOPYRINE ) FRANCISCUS VLIETLAND

INFORMATIE OVER SULFASALAZINE (SALAZOPYRINE ) FRANCISCUS VLIETLAND INFORMATIE OVER SULFASALAZINE (SALAZOPYRINE ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een ziekteremmend medicijn voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn

Nadere informatie

Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen

Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen Ipsen Endocrinologie Increlex (injectie met mecasermine [rdna-herkomst]) Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen Voorlichtingsfolder zoals beschreven

Nadere informatie

Vaccinaties voor kinderen van 9 jaar. Rijksvaccinatieprogramma

Vaccinaties voor kinderen van 9 jaar. Rijksvaccinatieprogramma Vaccinaties voor kinderen van 9 jaar Rijksvaccinatieprogramma Als je kind 9 jaar oud is, heeft het voor een aantal infectieziekten al bescherming opgebouwd. Vaccinaties tegen hib-ziekten, kinkhoest en

Nadere informatie

PIJNMEDICATIE THUIS NA EEN ORTHOPEDISCHE OPERATIE

PIJNMEDICATIE THUIS NA EEN ORTHOPEDISCHE OPERATIE PIJNMEDICATIE THUIS NA EEN ORTHOPEDISCHE OPERATIE 557 Inleiding In deze folder informeren wij u over het gebruik van pijnmedicatie thuis. U vindt informatie over: de pijnscore pijnmedicatie die u heeft

Nadere informatie

BIJSLUITER. NEBIVOLOL 2,5 mg tablet

BIJSLUITER. NEBIVOLOL 2,5 mg tablet BIJSLUITER NEBIVOLOL 2,5 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem

Nadere informatie

Antistolling (NOAC) bij atriumfibrilleren

Antistolling (NOAC) bij atriumfibrilleren Antistolling (NOAC) bij atriumfibrilleren Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Voordelen 4 Nadelen 4 Bijwerkingen 5 Tips en adviezen 6 NOAC polikliniek 6 Voorbereiding thuis 6 Controle 7 Telefonisch

Nadere informatie

Handleiding voor patiënten. Belangrijke informatie voor patiënten die beginnen aan een behandeling met LEMTRADA

Handleiding voor patiënten. Belangrijke informatie voor patiënten die beginnen aan een behandeling met LEMTRADA Handleiding voor patiënten Belangrijke informatie voor patiënten die beginnen aan een behandeling met LEMTRADA Inhoudsopgave 1> Wat is LEMTRADA en hoe werkt het? 03 2> Bijwerkingen 04 3> Planning van uw

Nadere informatie

Interne Geneeskunde Allergologie. Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose

Interne Geneeskunde Allergologie. Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose Interne Geneeskunde Allergologie Wat is mastocytose? Mastocytose is de naam voor een zeldzame ziekte, die het gevolg

Nadere informatie

Etanercept Voor de behandeling van psoriasis

Etanercept Voor de behandeling van psoriasis In overleg met uw dermatoloog heeft u besloten te starten met Etanercept voor de behandeling van psoriasis. In deze brochure leest u wat u moet weten over de behandeling met het medicijn Etanercept. Deze

Nadere informatie

Samen maken we geneesmiddelengebruik veiliger

Samen maken we geneesmiddelengebruik veiliger Samen maken we geneesmiddelengebruik veiliger In samenwerking met patiëntenorganisaties Een document met informatieve teksten over Bijwerkingencentrum Lareb en de rol van de patiënt voor op uw website,

Nadere informatie

BIJSLUITER. METOPROLOLTARTRAAT 12,5 mg en 25 mg tabletten

BIJSLUITER. METOPROLOLTARTRAAT 12,5 mg en 25 mg tabletten BIJSLUITER METOPROLOLTARTRAAT 12,5 mg en 25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter.

Nadere informatie

INFORMATIE OVER METHOTREXAAT (LEDERTREXATE EMTHEXATE ) FRANCISCUS VLIETLAND

INFORMATIE OVER METHOTREXAAT (LEDERTREXATE EMTHEXATE ) FRANCISCUS VLIETLAND INFORMATIE OVER METHOTREXAAT (LEDERTREXATE EMTHEXATE ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een ziekteremmend medicijn voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening.

Nadere informatie

prednison bij darmziekten

prednison bij darmziekten patiënteninformatie prednison bij darmziekten Uw maag-darm-leverarts heeft u prednison voorgeschreven voor de behandeling van de ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa of auto-immuun hepatitis. Om dit medicijn

Nadere informatie

Prednison (corticosteroïden)

Prednison (corticosteroïden) Prednison (corticosteroïden) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven

Nadere informatie

Enbrel. Behandeling met. Poli Reumatologie

Enbrel. Behandeling met. Poli Reumatologie 00 Enbrel Behandeling met Poli Reumatologie Om Enbrel goed te gebruiken, is het belangrijk dat u een aantal dingen weet. Lees daarom deze folder goed door. Heeft u na het lezen nog vragen, stel ze aan

Nadere informatie

Azathioprine of 6-Mercaptopurine

Azathioprine of 6-Mercaptopurine Azathioprine of 6-Mercaptopurine Azathioprine/6-Mercaptopurine Uw maag-darm-leverarts heeft in overleg met u besloten u te gaan behandelen met het Azathioprine (Imuran) of 6-Mercaptopurine (Puri-Nethol).

Nadere informatie

Secukinumab Cosentyx. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Secukinumab Cosentyx. Ziekenhuis Gelderse Vallei Secukinumab Cosentyx Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: secukinumab. Hoe werkt secukinumab? Bij patiënten

Nadere informatie

Sulfasalazine (Salazopyrine EC)

Sulfasalazine (Salazopyrine EC) Reumatologie Sulfasalazine (Salazopyrine EC) i Patiënteninformatie Bij reumatische aandoeningen Slingeland Ziekenhuis Algemeen Uw reumatoloog heeft u het medicijn sulfasalazine voorgeschreven voor de behandeling

Nadere informatie

Wanneer mag men Fem7 50µg, Fem7 75µg en Fem7 100µg niet gebruiken? U mag Fem7 niet gebruiken:

Wanneer mag men Fem7 50µg, Fem7 75µg en Fem7 100µg niet gebruiken? U mag Fem7 niet gebruiken: BIJSLUITER FEM7 50µg/ FEM7 75µg / FEM7 100µg (14-05-2001) blz. 1 Bijsluiter Fem7 50µg / Fem7 75µg / Fem7 100µg Informatie voor de gebruikster Samenstelling Fem7 50µg, Fem7 75µg en Fem7 100µg zijn pleisters

Nadere informatie

Prednison/ prednisolon

Prednison/ prednisolon Patiënteninformatie Prednison/ prednisolon Informatie over dit medicijn bij reumatische aandoeningen 1234567890-terTER_ Prednison/ prednisolon Informatie over dit medicijn bij reumatische aandoeningen.

Nadere informatie

Prednison bij huidziekten

Prednison bij huidziekten Prednison bij huidziekten In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten of overweegt u het geneesmiddel prednison te gaan gebruiken. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft u na

Nadere informatie

Hydroxychloroquine (Plaquenil)

Hydroxychloroquine (Plaquenil) REUMATOLOGIE Hydroxychloroquine (Plaquenil) BEHANDELING Hydroxychloroquine (Plaquenil) Uw reumatoloog heeft u hydroxychloroquine voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit

Nadere informatie

MDL. Adalimumab (Humira ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

MDL. Adalimumab (Humira ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa MDL Adalimumab (Humira ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Inhoudsopgave Algemeen 4 Werking 4 Voorzorgsmaatregelen 5 Gebruik 6 Interacties met andere geneesmiddelen 6 Bijwerkingen 7 Zwangerschap

Nadere informatie

Afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU. Langwerkende antireumatische middelen: TNF-remmers : Golimumab (Simponi )

Afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU. Langwerkende antireumatische middelen: TNF-remmers : Golimumab (Simponi ) Afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie, locatie AZU Langwerkende antireumatische middelen: TNF-remmers : Golimumab (Simponi ) In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten het geneesmiddel

Nadere informatie

Adalimumab (Humira ) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa

Adalimumab (Humira ) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa Adalimumab (Humira ) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Inhoudsopgave 1. Behandeling bij de ziekte van 3 Crohn en colitis ulcerosa

Nadere informatie

REUMATOLOGIE. Prednison. (corticosteroïden) BEHANDELING

REUMATOLOGIE. Prednison. (corticosteroïden) BEHANDELING REUMATOLOGIE Prednison (corticosteroïden) BEHANDELING Prednison (corticosteroïden) Uw reumatoloog heeft u prednison voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed

Nadere informatie

Infliximab (Remicade ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Infliximab (Remicade ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Uw behandelend arts of verpleegkundig consulent heeft met u gesproken over het gebruik van infliximab (Remicade ). In deze brochure krijgt u informatie over de werking en het gebruik van dit medicijn en

Nadere informatie

Informatiefolder. Zwangerschap en kinderwens

Informatiefolder. Zwangerschap en kinderwens Informatiefolder en kinderwens Inhoudsopgave Algemeen 3 Kinderwens 3 Foliumzuur s- en ovulatietesten 5 Geneesmiddelen 6 Bostvoeding Medicatiebegeleiding Algemeen De vrouw maakt tijdens haar leven een aantal

Nadere informatie

Informatie over het geneesmiddel Prednison/Prednisolon (Corticosteroïden)

Informatie over het geneesmiddel Prednison/Prednisolon (Corticosteroïden) Patiënteninformatie Informatie over het geneesmiddel Prednison/Prednisolon (Corticosteroïden) rkz.nl Uw reumatoloog heeft u Prednison voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om

Nadere informatie

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.

Nadere informatie

Sulfasalazine. Salazopyrine

Sulfasalazine. Salazopyrine Sulfasalazine Salazopyrine Inhoudsopgave 3 Hoe werkt sulfasalazine? 3 Voor welke aandoeningen gebruik je sulfasalazine? 3 Hoe moet ik het gebruiken? 3 Hoe bewaar ik sulfasalazine? 3 Welke bijwerkingen

Nadere informatie

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.

Nadere informatie

Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar

Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira).

Nadere informatie

Informatie voor patiënt, ouders en/of verzorgers van de patiënt

Informatie voor patiënt, ouders en/of verzorgers van de patiënt Informatie voor patiënt, ouders en/of verzorgers van de patiënt Versie 5, mei 2019 Let op bij gebruik van fingolimod. Fingolimod is het werkzaam bestanddeel in het medicijn. Uw medicijn kan ook een andere

Nadere informatie

Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa Prednison (corticosteroïden)

Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa Prednison (corticosteroïden) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa Prednison (corticosteroïden) Maag-, Darm- en Leverziekten IJsselland Ziekenhuis Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven

Nadere informatie