afbakening van de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur

Transcriptie

1 voorontwerp van gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan afbakening van de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur regio Neteland Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk toelichtingsnota

2 1 Inhoudsopgave 1 Inhoudsopgave Inleiding Doelstelling, reikwijdte en detailleringsgraad van het plan Toelichting bij het plan Relatie met het Ruimtelijk Structuurplan De bindende bepalingen Het richtinggevend gedeelte Het afbakeningsproces voor de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur Positionering van het plangebied in de ruimtelijke visie op landbouw, natuur en bos regio Neteland Participatietraject voorafgaand aan de opmaak van het voorontwerp van gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Relatie met andere planningsprocessen en beslissingen waar het plan uitvoering aan geeft Relatie met het bekkenbeheerplan van het Netebekken Relatie met het proces voor de opmaak van instandhoudingsdoelstellingen voor het habitatrichtlijngebied Relatie met het proces voor aanduiding van de ankerplaats Kasteel en Kleine Netebeemden van Grobbendonk Relatie met andere beleidsbeslissingen en planningsprocessen Kempense noord-zuidverbinding Nadere uitwerking Economisch Netwerk Albertkanaal (ENA) Planningsprocessen voor zonevreemde terreinen voor openluchtrecreatieve verblijven Historische vervuiling in Olen Het planningsproces voor de opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Leidingstraat Wilsele-Loenhout Het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Leidingstraat Herentals Zandhoven Zoersel Relatie met gemeentelijke en provinciale ruimtelijke structuurplannen en uitvoeringsplannen Provincie Antwerpen Gemeente Geel Gemeente Grobbendonk Gemeente Herentals Gemeente Kasterlee Gemeente Lille Gemeente Olen Gemeente Vorselaar Gemeente Zandhoven...32 Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 2

3 4.5 Gebiedsspecifieke verantwoording van de gebieden in het ruimtelijk uitvoeringsplan Positionering van het plangebied ten opzichte van de ruimtelijke elementen van de bestaande structuur regio Neteland Visie en gewenste ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven Verantwoording voor opname van de gebieden in het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Bestaande feitelijke en juridische toestand Bestaande feitelijke toestand Bestaande juridische toestand Vertaling naar verordenende stedenbouwkundig voorschriften Op te heffen bepalingen Ruimtebalans Register van bestemmingswijzigingen die in aanmerkingen komen voor planbatenheffing, planschadevergoeding, kapitaal- en gebruikersschadecompensatie Onteigeningsplan Passende beoordeling ten aanzien van als speciale beschermingszones te beschouwen gebieden Onderzoek tot milieueffectrapportage Veiligheidsrapportage Watertoets...85 Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 3

4 2 Inleiding Voorliggend document is een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan in de zin van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. Een ruimtelijk uitvoeringsplan bevat (Art van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening): - een grafisch plan dat aangeeft voor welk gebied of welke gebieden het plan van toepassing is; - de bijhorende stedenbouwkundige voorschriften inzake de bestemming, de inrichtingen en/of het beheer, en, desgevallend de normen, vermeld in artikel en van het decreet van 27 maart 2009 betreffende het grond- en pandenbeleid; - een weergave van de feitelijke en juridische toestand; - de relatie met het ruimtelijk structuurplan of de ruimtelijke structuurplannen waarvan het een uitvoering is; - in voorkomend geval, een zo limitatief mogelijke opgave van de voorschriften die strijdig zijn met het ruimtelijk uitvoeringsplan en die opgeheven worden; - in voorkomend geval, een overzicht van de conclusies van (a) het planmilieueffectenrapport, (b) de passende beoordeling, (c) het ruimtelijk veiligheidsrapport, (d) andere verplicht voorgeschreven effectenrapporten; - in voorkomend geval, een register, al dan niet grafisch, van de percelen waarop een bestemmingswijziging wordt doorgevoerd die aanleiding kan geven tot een planschadevergoeding, vermeld in artikel 2.6.1, een planbatenheffing, vermeld in artikel 2.6.4, of een compensatie, vermeld in boek 6, titel 2 of titel 3, van het decreet van 27 maart 2009 betreffende het grond- en pandenbeleid; - in voorkomend geval, een register, al dan niet grafisch, van de percelen waarop een bestemmingswijziging wordt doorgevoerd die aanleiding kan geven tot een gebruikerschadecompensatie vermeld in het decreet van 27 maart 2009 houdende vaststelling van een kader voor de gebruikerscompensatie bij bestemmingswijzigingen, overdrukken en erfdienstbaarheden tot openbaar nut. Het grafisch plan en de erbij horende stedenbouwkundige voorschriften hebben verordenende kracht. De teksten en grafische plannen van de toelichtingsnota hebben als dusdanig geen verordenende kracht, maar behouden hun waarde als inhoudelijk onderdeel van het geheel van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan. De registers met betrekking tot planschade, planbaten, kapitaal- of gebruikersschadecompensatie hebben slechts een informatief karakter. Bij het ruimtelijk uitvoeringsplan wordt een onteigeningsplan gevoegd in de zin van art van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 4

5 3 Doelstelling, reikwijdte en detailleringsgraad van het plan Het plangebied omvat delen van de vallei van de Kleine Nete tussen de N19 en de E313, van de vallei van de Aa stroomafwaarts Poederlee, van het interfluvium tussen Klene Nete en Aa en de overgang tussen de vallei en de Kempische Heuvelrug ter hoogte van Snepkensvijver. Het plangebied is volledig in de provincie Antwerpen gelegen en omvat delen van de gemeenten Geel, Grobbendonk, Herentals, Kasterlee, Lille, Olen, Vorselaar en Zandhoven. De doelstelling van het op te maken gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan is uitvoering geven aan: - de richtinggevende en bindende bepalingen van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) inzake de afbakening van de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur zoals nader uitgewerkt in de ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos in de regio Neteland; - de richtinggevende en bindende bepalingen van het bekkenbeheerplan van het Netebekken; - de bepalingen inzake het decreet op het Natuurbehoud over het nemen van maatregelen die nodig zijn voor de uitvoering van Europese richtlijnen. Het plan zal de daarvoor noodzakelijk bestemmingen en stedenbouwkundige voorschriften vastleggen op perceelsniveau. Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 5

6 4 Toelichting bij het plan 4.1 Relatie met het Ruimtelijk Structuurplan De bindende bepalingen Het Vlaams Gewest bakent de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur als volgt af in gewestplannen of gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen: tot ha grote eenheden natuur (in overdruk) en tot ha grote eenheden natuur in ontwikkeling (in overdruk). Daarvoor is een toename van ha natuur- en reservaatgebied (t.o.v. 1994) tot een totaal van ha natuur- en reservaatgebied nodig ha agrarisch gebied, ruimtelijk bestemd voor de beroepslandbouw ha bijkomend bosgebied of bosuitbreidingsgebied, tot een totaal van ha bosgebied ha natuurverwevingsgebied (in overdruk) Het richtinggevend gedeelte Ruimtelijke visie op de ontwikkeling van Vlaanderen: Vlaanderen open en stedelijk Met de metafoor Vlaanderen, open en stedelijk wil het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) een trendbreuk realiseren met betrekking tot de ruimtelijke ontwikkeling. Deze trendbreuk beoogt de versterking van het buitengebied en het tegengaan van de versnippering door een optimaler gebruik en beheer van de stedelijke structuur. Daarom wordt de ruimtelijk structurerende werking van het fysisch systeem als principe vooropgesteld. Het fysisch systeem is ruimtelijk structurerend voor de natuurlijke structuur (inclusief de bosstructuur), de agrarische structuur, de nederzettingsstructuur en het landschap. Ruimtelijk structurerend betekent dat de huidige, intrinsieke kenmerken van het bestaand fysisch systeem het richtinggevend kader zijn voor de ruimtelijke ontwikkeling van de structuurbepalende functies natuur, bos, landbouw en wonen en werken op het niveau van het buitengebied. In Vlaanderen wordt de ruimtelijke structuur van het buitengebied vandaag bepaald door het samenhangend geheel (netwerk) van rivier- en beekvalleien, grote en aaneengesloten natuur- en boscomplexen, belangrijke landbouwgebieden, de nederzettingsstructuur, het landschap en de infrastructuur, Inbedden van landbouw, natuur en bos in goed gestructureerde gehelen Elk van de drie voor het buitengebied structuurbepalende functies landbouw, natuur en bos kan slechts op een duurzame wijze functioneren indien de gebieden die aan deze functie worden toegewezen, ingebed zijn in een goed gestructureerd geheel. Daarom wordt het buitengebiedbeleid gedifferentieerd naar een beleid voor de natuurlijke structuur, de agrarische structuur en de nederzettingsstructuur. De natuurlijke en de agrarische structuur kunnen elkaar in bepaalde gebieden (natuurverwevingsgebieden) overlappen. Het afbakenen van de gebieden van de natuurlijke en de agrarische structuur in ruimtelijke uitvoeringsplannen moet daarom gelijktijdig en op gelijkwaardige basis gebeuren. De natuurlijke structuur kan in bepaalde gebieden ook overlappen met andere functies (recreatie, overige functies, ). Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 6

7 4.1.3 Het afbakeningsproces voor de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur Van 2004 tot 2009 werkte de Vlaamse overheid in overleg met gemeenten, provincies en belangengroepen een ruimtelijke visie uit op landbouw, natuur en bos, voor dertien buitengebiedregio s. De visie geeft op hoofdlijnen aan welke gebieden behouden blijven voor landbouw en waar er ruimte kan zijn voor natuurontwikkeling of bosuitbreiding. Ze vormt de basis voor de opmaak van gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen, die de bestemmingen op perceelsniveau vastleggen. Voor elk van de dertien regio's heeft de Vlaamse Regering de visievormingsprocessen afgerond met een beslissing over het actieprogramma voor de op te maken ruimtelijke uitvoeringsplannen. Voor de landbouwgebieden waar de bestemming van het gewestplan zeker behouden kan blijven, besliste de regering om de bestaande agrarische bestemmingen te herbevestigen. Op die manier is midden 2009 reeds ca hectare agrarisch gebied vastgelegd. De resultaten van deze overlegprocessen zijn consulteerbaar op Op 7 mei 2010 besliste de Vlaamse Regering over de verdere voortgang van het afbakeningsproces. Er is een coördinatieplatform opgericht met o.m. vertegenwoordigers van de verschillende beleidsvelden en de natuur- en landbouworganisaties. Dit platform volgt de uitvoering van de afbakening op. Het bekijkt voor welke gebieden gestart kan worden met de opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen en bewaakt de gelijktijdige voortgang van de realisatie van de doelen voor landbouw, natuur én bos. De Vlaamse overheid stelde een administratieoverschrijdend team samen dat deze plannen voorbereidt en het vooroverleg met de betrokken lokale besturen en middenveldorganisaties organiseert. In een gebiedsgericht programma is specifiek bepaald voor welke gebieden in 2010 effectief gestart zal worden met de opmaak van gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen Positionering van het plangebied in de ruimtelijke visie op landbouw, natuur en bos regio Neteland Voor de buitengebiedregio Neteland werd het afbakeningsproces voor de gebieden van de natuurlijke en agrarische structuur opgestart in In een verkenningsfase werd via een consultatie van de betrokken gemeenten, provincies en voornaamste belangengroepen gepeild naar inzichten op de gewenste natuurlijke en agrarische structuur. Samen met de inzichten vanuit de Vlaamse administratie en binnen het kader van de richtinggevende bepalingen van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) werd op basis hiervan een eerste aanzet tot gewenste ruimtelijke structuur uitgewerkt in een verkenningsnota. Deze verkenningsnota werd voor formeel advies voorgelegd aan de betrokken gemeenten, provincies en belangengroepen. In werden een reeks overlegsessies georganiseerd waarbij de actoren hun adviezen konden toelichten en gepeild werd naar de marges waarbinnen concepten bijgestuurd zouden kunnen worden. Na deze overlegronde werd een eindvoorstel van gewenste ruimtelijke structuur en een uitvoeringsprogramma opgemaakt en voor advies voorgelegd aan de betrokken actoren. De Vlaamse Regering nam op 21 december 2007 akte van het eindvoorstel van gewenste ruimtelijke structuur en uitvoeringsprogramma én de adviezen van de gemeenten, provincies en belangengroepen hierover. Op 21 december 2007 keurde de Vlaamse Regering de beleidsmatige herbevestiging van de bestaande gewestplannen voor ca ha agrarisch gebied in de regio Neteland goed, volgens de werkwijze vastgelegd in de beslissing van 3 juni Daarnaast werd op basis van een inventarisatie en verwerking van alle adviezen die uitgebracht werden door de actoren over het eindvoorstel van gewenste ruimtelijke structuur en uitvoeringsprogramma een operationeel uitvoeringsprogramma opgesteld waarin de Vlaamse Regering de beleidsmatige prioriteiten voor het opstarten van de uitvoeringsacties bepaalde. Krachtlijnen van de ruimtelijke visie op landbouw, natuur en bos voor het plangebied zijn: Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 7

8 - Behoud en versterking van uitgesproken natuurwaarden in valleien de Aa en de Kleine Nete en op parallelle heuvelruggen. De valleien van de Kleine Nete en de Aa vormen gave aaneengesloten valleilandschappen met ecologische kwaliteiten van internationaal belang. Het valleisysteem van zijn ook structuurbepalend voor de natuurlijke structuur op bovenlokaal niveau. De waardevolle bos- en heidegebieden op de Kempische Heuvelrug met afwisseling van bosbiotopen met heide, landduinen, vennen en loofbos vormen te behouden en versterken waarden. - Behoud en versterking van gevarieerde, halfopen valleilandschappen met ruimte voor natuurlijke waterberging. De vallei van de Kleine Nete zuidelijk van Grobbendonk en de vallei van de Aa oostelijk van Vorselaar worden als gevarieerde, halfopen valleilandschappen behouden. Binnen deze valleien is ruimte voor grondgebonden landbouw, grasland- en bosontwikkeling en voor natuurlijke waterberging. - Ruimtelijk-functioneel samenhangende gebieden vrijwaren voor land- en tuinbouw met grondgebonden landbouw als drager van de open ruimte. De grondgebonden rund- en melkveehouderij in de valleien wordt, mede dankzij diverse ruilverkavelingen, gekenmerkt door goed gestructureerde, samenhangende landbouwgebieden. Deze gebieden worden als samenhangend landbouwgebied voor de landbouw gevrijwaard, waarbij de landbouw als belangrijkste ruimtelijke drager wordt erkend. - Voorzien van bijkomende ruimte voor waterberging in valleidelen in hoofdzaak in landbouwgebruik. Binnen het landbouwgebied van De Zegge krijgt de Nete meer ruimte. Frequente overstromingen worden gericht op strikt afgebakende delen van de vallei binnen nieuw aan te leggen winterdijken. - Vrijwaren en versterken van waardevolle landschappen en erfgoedwaarden. Voor dit plangebied zijn volgende acties zoals geformuleerd in verschillende delen van het operationeel uitvoeringsprogramma belangrijk (acties 9, 10, 17 en 18): - Het versterken van de natuurwaarden in de valleien van de Kleine Nete en Aa tussen Grobbendonk en Herentals en in de vallei van de Kleine Nete tussen Herentals en Kasterlee - Verweving van landbouw, natuur en water in het herbevestigd gebied van Nederviersel en Eisterlee in de vallei van de Kleine Nete (richtcijfer 197 ha), in het herbevestigd gebied van Aa tussen Grobbendonk ( van het gebied tussen Nete en Aa te Grobbendonk (tussen Sassenhout en samenvloeiing met Nete) (richtcijfer 410 ha) en in het gebied van het interfluvium tussen Nete en Aa te Grobbendonk - Voorzien van twee overstromingsgebieden langsheen waterlopen van 1ste categorie in uitvoering van bekkenbeheerplan van het Netebekken - Omzetten van ecologisch waardevol agrarisch gebied naar agrarisch gebied ten noorden van Heibloem Op 7 mei 2010 besliste de Vlaamse Regering over het gebiedsgericht programma voor de in 2010 op te starten overlegprocessen voor de opmaak van gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen voor de afbakening van de natuurlijke en agrarische structuur. Het ruimtelijk uitvoeringsplan Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk is opgenomen in het gebiedsgericht programma Het plangebied is op onderstaande figuur gesitueerd op kaart, enerzijds t.a.v. de gebieden van het operationeel uitvoeringsrogramma van de regio Neteland en anderzijds tav het gewestplan, herbevestigde agrarische gebieden (beslissing Vlaamse Regering 21 december 2007) en habitatrichtlijngebieden. Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 8

9 Figuur 1. Situering plangebied t.o.v. operationeel uitvoeringsprogramma Neteland, gewestplan, herbevestigde agrarische gebieden en speciale beschermingszones Participatietraject voorafgaand aan de opmaak van het voorontwerp van gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Voorafgaand aan de opmaak van het voorontwerp ruimtelijk uitvoeringsplan is een overlegproces met de betrokken lokale besturen en middenveldorganisaties gevoerd. Volgende stappen zijn in dat voortraject doorlopen: - In de opstartfase is via een procesnota (procesnota 1, oktober 2010) het doel van het ruimtelijk uitvoeringsplan, de relatie met het voorgaand visievormingsproces en de wijze waarop voorbereidend onderzoek en overleg georganiseerd wordt verduidelijkt. Op 15 oktober 2010 vond in Herentals het startoverleg plaats met alle actoren. In oktober-november 2010 is bilateraal overleg georganiseerd met de gemeentebesturen en de provincie en is contact opgenomen met andere instanties om hun rol in het proces te bepalen. - De planvormingsfase is via overleg met de middenveldorganisaties en lokale besturen een planvoorstel uitgewerkt dat (1) voldoet aan de in het RSV vooropgestelde ruimtelijke beleidsdoelstellingen, en (2) zo veel als mogelijk rekening houdt met de aandachtspunten uit het actorenoverleg. Op basis van de in de opstartfase geïnventariseerde aandachtspunten vond in de planvormingsfase (januari- februari 2011) een gericht overleg plaats voor een aantal gebieden. Op basis van de in de opstartfase geïnventariseerde aandachtspunten is in de planvormingsfase (januari- februari 2011) volgende onderzoek uitgevoerd: Detailonderzoek op gebieds- en perceelsniveau naar de ligging van de bestaande landbouwbedrijfszetels, huiskavels en landbouwgebruikspercelen om maximaal te vermijden dat de landbouweconomische uitbating van de bestaande landbouwbedrijfszetels in het Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 9

10 gedrang zou komen en het onderzoek naar de noodzakelijke uitbreidingsperimeters rond landbouwbedrijfszetels in of grenzend aan bouwvrije gebieden. Detailonderzoek voor specifieke perceels- en/of projectgebonden discussies op gemeentelijk niveau op basis van de door de gemeente aangeleverde detailinformatie. Onderzoek naar de mogelijke landbouweconomische effecten van de verschillende planvoorstellen voor de bestaande landbouwbedrijven (landbouwtoets) en de mogelijke acties inzake flankerend beleid ten aanzien van landbouwbedrijven die als gevolg van de inrichting van de overstromingsgebieden in het plangebied met gebruiksbeperkingen zouden geconfronteerd worden (zie ook verder bij de bespreking van de voortgang van de acties uit het bekkenbeheersplan). o Voor het overstromingsgebied De Zegge is een specifiek landbouweffectenrapport (LER) opgemaakt dat op 9 maart 2011 gefinaliseerd werd. o Voor de landbouwers in het overstromingsgebied van Grobbendonk is een scenarioonderzoek over de vergoedingen gevoerd. Onderzoek naar de noodzakelijke ruimtelijke en andere mogelijke maatregelen in het plangebied om de gunstige staat van instandhouding van de soorten en habitats van de speciale beschermingszones (SBZ-H) te kunnen bereiken en garanderen. Onderzoek naar de mogelijke milieueffecten van de verschillende planvoorstellen (integratie mer-sreening, watertoets ). Figuur 2. Overleggebieden planvormingsfase (uit: Procesnota 2) Op basis van het voorbereidend onderzoek en overleg is op 24 februari 2011 een eerste RUPvoorstel voor bespreking voorgelegd aan het actorenoverleg. Doel van het actorenoverleg was het inventariseren van de standpunten en opmerkingen vanuit de middenveldorganisaties en lokale besturen over het RUP-voorstel. De actoren hebben hun opmerkingen gemaakt op het overleg en deels schriftelijk. De resultaten van de bespreking van het RUP-voorstel van 24 februari 2011 zijn verwerkt in voorliggend voorontwerp.het onderzoek naar de mogelijke engagementen van de in het gebied aanwezige actoren (overheden, landbouwers, natuurverenigingen ) inzake realisatie, inrichting en beheer van de in het plan opgenomen natuur-, bos- en landbouwgebieden wordt verder gezet na de plenaire vergadering. Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 10

11 4.2 Relatie met andere planningsprocessen en beslissingen waar het plan uitvoering aan geeft Relatie met het bekkenbeheerplan van het Netebekken Het goedgekeurd bekkenbeheerplan De Vlaamse Regering stelde het bekkenbeheerplan van het Netebekken definitief vast op 30 januari De algemene methodologie voor de opmaak van de bekkenbeheerplannen voorziet in een participatief planproces, met het oog op een maximale inbreng van alle betrokken actoren, zowel waterbeheerders als sectoren. Conform de bepalingen van het decreet Integraal Waterbeleid werden de bekkenbeheerplannen onderworpen aan een openbaar onderzoek en werden de plannen ook voor advies overgemaakt aan de desbetreffende Bekkenraden en waterschappen. Het bekkenbeheerplan heeft tot doel de beleidsvisie op het integraal waterbeleid voor het Netebekken te ontwikkelen. De Kaderrichtlijn Water, het decreet Integraal Waterbeleid en de Waterbeleidsnota Vlaanderen zijn daarvoor belangrijke toetsstenen. Het bekkenbeheerplan geeft nadere uitvoering aan de waterbeleidsnota. In de visie op het bergen van water wordt uitgegaan van drie principes: - Het vrijwaren van de actuele waterbergingscapaciteit; - Het creëren in van extra waterbergingscapaciteit ; - Het beschermen van (legaal geachte) bebouwing en infrastructuur tegen wateroverlast; - In functie hiervan worden in het Netebekken twee overstromingsgebieden aangeduid langsheen waterlopen van 1ste categorie. Figuur 3. Overstromingsgebieden langs waterlopen 1 ste categorie in het Netebekken (figuur 51 uit het bekkenbeheerplan Netebekken) Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 11

12 Conform het bekkenbeheerplan van het Netebekken is de opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan vereist voor de realisatie van twee overstromingsgebieden aangeduid langsheen waterlopen van 1ste categorie: - Actie A8: Overstromingsgebied Grobbendonk (Kleine Nete); - Actie A9: Overstromingsgebied De Zegge (Kleine Nete Kasterlee en Geel). Deze overstromingsgebieden zijn afgebakend in het bekkenbeheerplan Netebekken. Volgens het decreet Integraal Waterbeleid moet binnen de twee jaar na het van kracht worden van het bekkenbeheerplan (i.c. 15 maart 2009) het voorontwerp van gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan verstuurd moet worden naar de deputatie van de betrokken provincie of provincies, de colleges van burgemeester en schepenen van de betrokken gemeenten en de door de Vlaamse regering aangewezen adviserende instellingen en administraties. Kader 1 Weergave van de elementen waarvoor het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan een vergunningsbasis moet scheppen conform het goedgekeurde bekkenbeheerplan. Afbakenen en inrichten van een (actief) overstromingsgebied langs de kleine Nete in Grobbendonk (actie A8) Elementen die in het aangeduide gebied vergunbaar gemaakt worden met het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan: - Licht verhogen en herprofileren bestaande dijk achter A. Van Dijckstraat en op de Aa tussen watermolen en Oud Kasteel op rechteroever; - Aanleg winterdijk over een afstand van 800 m; - Afgraven van bestaande dijk; - Licht herprofileren overstromingsgebied; - Bouwen van een pompgemaal, geïntegreerd in de winterdijk, leiding naar Kleine Nete, eveneens geïntegreerd in winterdijk; - De aanleg van de winterdijk en de inschakeling van het overstromingsgebied heeft tot gevolg dat de binnendijkse gronden met een theoretische frequentie van 2 maal per jaar zouden overstromen met een verblijftijd van ongeveer een week. Dit heeft tot gevolg dat intensieve landbouw onder de vorm van raaigrasland of akkerbouw niet meer verenigbaar is met de overstromingsfrequentie. Permanent grasland met een hooibeheer met nabegrazing of graasbeheer kan voor de waterbeheerder wel in is volgens het landbouweffectenrapport (LER) zelfs wenselijk; - Het projectgebied krijgt als hoofdfunctie waterberging met als nevenfunctie landbouw. Activiteiten die vallen onder de nevenfunctie moeten evenwel voldoen aan een aantal randvoorwaarden in functie van de hoofdfunctie. Hiervoor mogen de betreffende percelen enkel als extensief gra(a)sland beheerd worden. Randvoorwaarden voor het project die worden vastgelegd in het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan: - Een maximale, landschappelijke integratie van de nieuwe winterdijk; - Bescherming van de privacy van die inwoners die onmiddellijk aan het dijklichaam grenzen. Afbakenen en inrichten van een (actief) overstromingsgebied langs de Kleine Nete ter hoogte van Watering De Zegge (dijkverplaatsing) (actie A9) Elementen die in het aangeduide gebied vergunbaar gemaakt worden met het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan: - Nieuwe dijken aanleggen die volledig binnen de aangeduide zone langs de Kleine Nete vallei; - De bestaande dijken dienen afgegraven te worden; - Het langerekt en smal overstromingsgebied wordt licht geherprofileerd met ontsnipperingsmaatregelen; - Na het heraanleggen van de dijken landinwaarts zullen de binnendijkse gronden met een theoretische frequentie van 1-2 maal per jaar overstromen. - De impact van de overstromingsfrequentie op de huidige aanwezige intensieve landbouw is dat deze beperkt zal worden tot permanent grasland met extensief begrazingsbeheer. Het nieuwe dijklichaam rakend aan het agrarisch gebied kan eventueel zacht hellend aangelegd worden wat het onderhoud vergemakkelijkt. Een bestemming als zone voor openbaar nut lijkt dan ook het meest aan te sluiten bij het toekomstige functioneren van het gebied. De Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) ziet in het langgerekt overstromingsgebied een verweving (water-landbouw-natuur). De affectieve, uiteindelijke begrenzing kan worden bijgesteld naar aanleiding van de opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringplan in functie van het geplande overstromingsgebied. Deze bijstelling zal zoveel als mogelijk rekening houden met het fysisch systeem als uitgangspunt enerzijds en het functioneren van de landbouw en andere functies in het gebied anderzijds. Zo kan een evenwicht worden gevonden tussen de agrarische en andere belangen in het gebied en de absoluut noodzakelijke ruimte voor water. Uitgangspunt blijft evenwel het huidige voorstel voor een langgerekt overstromingsgebied tussen de huidige N19 en het Olens Broek zoals beslist bij goedkeuring van het bekkenbeheerplan Nete (30/01/2009) en vervolgens als basismaatregel in het stroomgebiedsbeheerplan Schelde (7/10/2010). Eerder werd in het besluit van de Vlaamse Regering van 10/07/2008 in verband met de aanleg van de N19g volgens het basistracé reeds de Actie A9 uit de ontwerp- bekkenbeheersplan gemeld als bijzonder milderende maatregel. Naar aanleiding van de opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan in functie van het geplande overstromingsgebied kan worden nagegaan wat de mogelijkheden zijn voor een eventuele ruimtelijke herverdeling met Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 12

13 meerwaarde zowel voor het geplande overstromingsgebied als voor de recreatieve functies (camping inclusief frituur) in en rond het projectgebied. Een eventuele bijstelling zal afdoende rekening houden met de ecologische belangen in het natuurgebied Grote Neerheide te Lichtaart. Met betrekking tot overstromingsgebied De Zegge wordt als randvoorwaarde voor de realisatie van het project de opmaak van een Landbouweffectenrapport (LER) opgenomen. De daarin voorgestelde maatregelen zullen maximaal worden geïmplementeerd in het project. In het bekkenbeheerplan van het Netebekken hebben volgende acties opgenomen die relevantie kunnen hebben voor het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan, maar waarvoor opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan niet noodzakelijk is: Actie A13 Herinschakelen van enkele oude meanders langs de Kleine Nete te Herentals en Lichtaart; Actie A14 Afgraven van opgespoten terrein De Hellekens; Acties A7, A109 en A110 worden gezamenlijk de Acties Toetsing signaalgebieden genoemd. Deze drie acties zijn toegewezen aan het Bekkensecretariaat van het Netebekken (in oveleg met de betrokken waterbeheerders). Met besluit van de Vlaamse Regering van 8 oktober 2010 werd het Stroomgebiedbeheerplan van de Schelde goedgekeurd. Gelijktijdig werd het Maatregelenprogramma voor Vlaanderen voor de Stroomgebiedbeheerplannen Schelde en Maas goedgekeurd met den opname van speerpuntprojecten. Voor dit ruimtelijk uitvoeringsplan zijn volgende 2 maatregelen uit het speerpuntgebied Kleine Nete II (V108_127) relevant: Maatregel 8A_022 Herinrichting van de vallei van de Kleine Nete ter hoogte van de doorgang van de nieuwe N19 (Kasterlee-Geel). Dit is een uitbreiding binnen de actie A9 van het bekkenbeheerplan Nete met aangepaste perimeter zoals opgenomen in het besluit van de Vlaamse Regering van 10 juli Maatregel 6_020: Afbakening van een overstromingsgebied op de rechteroever van de Kleine Nete ter hoogte van Koulaak. Dit is een aanvulling op actie A14 van het bekkenbeheerplan: Afgraven van een opgespoten terrein en uitgraven van een meanderend traject van de Kleine Nete ter hoogte van het gehucht Hellekens te Herentals. Voortgang van de uitvoering van de acties A8 en A9 van het bekkenbeheerplan Op vraag van de bevoegde minister heeft het bekkenbestuur Netebekken prioriteiten toegekend aan de verschillende acties uit het bekkenbeheerplan Netebekken (zitting 22 september 2008). Acties A8 en A9 kregen hierbij de hoogte prioriteit: P1.1 (korte termijn). De Vlaamse Regering nam deze prioriteiten over voor acties A9, A13 en A14 bij de goedkeuring van het bekkenbeheerplan Netebekken en bij de goedkeuring van het Maatregelenprogramma voor Vlaanderen voor de Stroomgebiedsbeheerplannen Schelde en Maas. Sinds de goedkeuring van het bekkenbeheerplan werd verder gewerkt aan de uitvoering ervan. - In het bekkenvoortgangsrapport van 2008 werd een aanpassing van het overstromingsgebied de Zegge opgenomen ter hoogte van de doorgang van de nieuwe N19g (aansluiten oude meander en aanleg plas-draszone, aansluiten bij het geplande overstromingsgebied, zie bekkenvoortgangsrapport Netebekken, 3.1.2, p ). Deze aanpassing is een onderdeel van het pakket aan bijzonder milderende maatregelen dat hoort bij de aanleg van de nieuwe noordzuidverbinding N19g tussen Geel en Kasterlee volgens het basistracé (Beslissing van de Vlaamse Regering van 10 juli 2010). - De Vlaamse Regering stelt in de nota verdere invulling van de punten 2, 3 en 4 van het Besluit van de Vlaamse Regering van 10/07/2008, rapportering van de voortgang van het besluit van de VR van 6/02/2009 en invulling van de mededeling van de Vlaamse Regering van 25/06/2010 van 17/12/2010 (VR MED.0626BIS): Voor actie A9 realisatie van een overstromingsgebied langs de Kleine Nete ter hoogte van de watering De Zegge die zich uitstrekt tot aan de Noord-Zuidverbinding, is de perimeter beperkt aangepast tegenover de beslissing over het bekkenbeheerplan. Via het Besluit van de Vlaamse Regering van 8 Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 13

14 oktober 2010 inzake de goedkeuring van het Stroomgebiedbeheerplan van de Schelde werd actie A9 met aangepaste perimeter opgenomen als één van de maatregelen (nl. maatregel 8A_022) in het speerpuntgebied voor het Vlaams oppervlaktewaterlichaam Kleine Nete II (Vl08_127). Deze speerpuntprojecten maken deel uit van het goedgekeurde Maatregelenprogramma voor Vlaanderen voor de Stroomgebiedbeheerplannen Schelde en Maas. De perimeter uit deze beslissing zal in de plaats van de vorige versie in het lopende planproces GRUP Vallei van de Aa en Kleine Nete tussen N19 en Grobbendonk worden ingebracht. - Bij de goedkeuring van het bekkenbeheerplan werd aan de realisatie van het overstromingsgebied De Zegge de opmaak van een Landbouweffectenrapport (LER) gekoppeld. Het LER is gegund aan de Vlaamse Landmaatschappij, afdeling Herentals en is gestart op 1 september De eerste resultaten werden gepresenteerd aan betrokkenen. Het rapport werd op 9 maart 2011 opgeleverd. Een definitieve goedkeuring door de VMM moet nog gebeuren. Uit het LER komt als conclusie dat er zeer veel verschillende landbouwbedrijven effect ondervinden indien het overstromingsgebied wordt gerealiseerd. Een combinatie van milderende maatregelen kan het effect verminderen. Onder de mogelijke milderende maatregelen worden vergoedingen gerekend, evenals het zoeken naar grond voor de betroffen bedrijven. - Het bekkensecretariaat Netebekken heeft bemiddeld tussen de initiatiefnemer van het overstromingsgebied Grobbendonk en het college van burgemeester en schepenen van Grobbendonk. Minister Schauvliege heeft in een reactie op het verslag hiervan in een brief opgenomen dat in het ruimtelijk uitvoeringsplan randvoorwaarden kunnen opgelegd worden die bijvoorbeeld het agrarisch medegebruik juridisch verankeren. o In de planvormingsfase van het gewestelijk RUP maakte de Vlaamse landmaatschappij een Inschatten vergoedingen gebruiker i.k.v. RUP Kleine Nete AOG Grobbendonk. Hierin komt aan bod hoe de verschillende vergoedingsregelingen in relatie staan tot elkaar. o VMM heeft een verduidelijking gegeven van het project: Het overstromingsgebied kan in landbouwgebruik blijven. De huiskavel van het landbouwbedrijf te Hofeinde zal bereikbaar blijven over het dijklichaam (oversteekplaats over dijk). Herprofilering is bedoeld om het terrein zo snel mogelijk te laten leeglopen na overstroming. - De stand van zaken voor verschillende projectzones aansluitend bij het overstromingsgebied De Zegge is divers. o Voor de projectzone ter hoogte van de Ark Van Noë werd een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan opgesteld met voorschriften die inrichting als overstromingsgebied mogelijk maken. o Voor de projectzones ter hoogte van pretpark Bobbejaanland werd contact opgenomen met de eigenaars. Verdere onderhandeling is lopend. o Voor de projectzone ter hoogte van Camping Korte Heide hebben het bekkensecretariaat en Vlaamse MilieuMaatschappij-Afdeling Operationeel Waterbeheer contact opgenomen met de eigenaars. Het RUP-team heeft een voorstel van perimeter ter hoogte van Camping Korte Heide voorgesteld welke maximaal rekening houdt met de voorstellen om op een nog nader te bepalen termijn te komen tot hermeandering van de Kleine Nete zoals voorzien in actie A 13 van het bekkenbeheerplan Nete en met de economische randvoorwaarden van de camping. Hierbij zijn mogelijkheden tot verdere groei op de korte termijn alsook een afbouw langs de Kleine Nete op termijn ingebed. Een alternatief scenario waarbij de waterbergingscapactiteit wordt gerealiseerd in het landbouwgebied werd afgetoetst aan het landbouweffectrapport. Gezien de impact die de bestaande zone Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 14

15 o reeds heeft op de aanwezige landbouwbedrijven is een verplaatsing niet weerhouden in het voorliggende voorstel. De projectzone op linkeroever van de Kleine Nete zijn veel ingrepen nodig op het terrein: verplaatsen parking in het landbouwgebied. Het betreft een zeer klein gebied, waardoor te verantwoorden is het gebiedje niet op te nemen in het AOG. Rivierherstel Kleine Nete (Alfa-project VMM) In het kader van de Europese projecten NO REGRET, right measures to avoid watershortage (Interreg IIIB North Sea Program) en ALFA (Adaptive Land Use for Flood Alleviation) (Interreg IVB NWE program), werd enerzijds een ambitieus rivierherstelproject voor de Kleine Nete stroomopwaarts van de kern van Herentals uitgewerkt (No Regret) en anderzijds (gedeeltelijk) uitgevoerd. Het project staat in relatie met de acties A9, A13 en A14 van het bekkenbeheerplan. Het ontworpen rivierherstelproject is een totaalproject conform de principes van het Integraal Waterbeheer welk reeds tweemaal door de EU als subsidiabel werd aanzien. Vertrekkende van verschillende probleemstellingen voor mens (veiligheid, toegankelijkheid) en natuur (watertekorten) werd door een uitgebreid maatschappelijk overleg, zowel binnen de projectopbouw als binnen het participatief traject van de BBP, een oplossing geboden voor die probleemstellingen zonder dat de ene behoefte een andere behoefte schaadt (goed nabuurschap). Naast het maatschappelijk overleg werd het project wetenschappelijk begeleid door gekoppelde modelstudies (oppervlaktewatermodel, grondwatermodel en ecologisch model). Maw de voorgestelde maatregelen uit het rivierherstelproject vormen een samenhangend geheel dat aan alle randvoorwaarden uit het maatschappelijk overleg voldoet. Figuur 4. Situering van het project Rivierherstel Kleine Nete (bron: VMM) In het kader van het ALFA-project voert de VMM belangrijke aanpassingen uit aan de Kleine Nete om waterberging, natuurherstel en recreatie te verbeteren. Een belangrijke factor hierin is het gedeeltelijk herstellen van de historische situatie van de waterloop. Hierdoor verbetert niet alleen de afwatering, maar kan ook de natuurlijke plantengroei zich herstellen. De afgegraven aarde uit de Kleine Nete werd in de jaren 70 opgespoten tot een gebied dat men de Hellekens doopte. Dit gebied verstoort de waterhuishouding grondig. Stroomopwaarts is er te weinig water voor de moerasvegetatie in het natuurreservaat Langendonk-Olens Broek. Stroomafwaarts is er overstromingsgevaar voor enkele woonwijken in Herentals. Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 15

16 Figuur 5. Principeschets van de herinrichting Hellekens en Koulaak (bron: VMM) Door de Hellekens terug te brengen tot het niveau van de winterbedding van de Kleine Nete, krijgt de waterloop opnieuw meer ruimte. Het overtollige water zal bij stormen in de vallei lopen, zodat de woonwijken onbedreigd blijven. Anderzijds zal een nieuwe meander de rivier langer maken en ervoor zorgen dat ze meer water kan bergen. Zo is het water langer onderweg en zal een lichte opstuwing plaatsvinden, wat het drainerend effect in het stroomopwaarts gelegen natuurgebied tegenwerkt. Tweede onderdeel van de geplande werken omvat het opnieuw aansluiten van afgesneden meanders en het aanleggen van een wandelpad naar het natuurreservaat Langendonk-Olens Broek. Door het rechttrekken van de Kleine Nete ontstond het landbouwgebied De Zegge. De destijds gebouwde dijken bevinden zich vandaag in slechte staat, waardoor de kans op overstromingen vergroot. Daarom zal de VMM de huidige dijken afgraven en verder landinwaarts weer opbouwen. Het gebied daartussen zal functioneren als langgerekt overstromingsgebied. Het zal zowel het landbouwgebied beschermen als de rivier meer ruimte geven, zodat de stroomafwaarts gelegen gebieden minder water te verwerken krijgen. In bestaande toestand kan enkel de RO Hellekens enig water bergen (5900 m³) en het Olens Broek m³. De verdieping van de Kleine Nete heeft het natuurlijk overstromingregime van het Olens Broek gewijzigd naar een kleinere overstromingsfrequentie. Het rivierherstelproject zal via een peilverhoging thv het Olensbroek deze frequentie verhogen. Wat betreft de veiligheid wordt er een aanzienlijke hoeveelheid water geborgen met zowel een hogere bescherming voor de stedelijke kern van Herentals als voor stroomafwaartse gebieden. Bij berekeningen voor een storm met een terugkeerperiode van 50j (T50) bedraagt de extra berging tov de bestaande toestand m² verdeeld over de drie deelgebieden (LO en RO) van de Hellekens, Olens Broek en AOG De Zegge. In de ontworpen toestand zullen de bekkens langs beide oevers thv van de Hellekens, die ondertussen zullen afgegraven zijn, m³ kunnen bergen. Vervolgens zal het Olens broek sneller overstromen met grotere volumes tot m³ en zal het aangelegde AOG De Zegge kunnen bergen. Hierbij is het duidelijk de van nature overstroombare gebieden zoals het Olens Broek het grootste aandeel voor zich nemen in de waterberging wat ook gedragen is door de sector natuur. Meer info is te vinden op: Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 16

17 Acties toetsing signaalgebieden Signaalgebieden zijn gebieden waar een overlap bestaat tussen enerzijds gebieden die belangrijk zijn voor het watersysteem (waterbergings- en waterconserveringsgebieden) en nog niet ontwikkelde, harde gewestplanbestemmingen anderzijds (woon- en industriegebied incl. de bestemmingen woonuitbreidingsgebieden, uitbreidingsgebied industrie, verblijfsrecreatie, gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut). Signaalgebieden zijn dus niet gebiedsdekkend. De actie toetsing signaalgebieden betreft een uitgebreide, juridische, beleidsmatige en (water)technische toetsing van de signaalgebieden. Het resultaat van de toetsing wordt samengevat tot een hydrologische en beleidsmatige conclusie. Rekening houdend met de hydrologische conclusie en de bestaande beleidsvoornemens wordt vanuit het watersysteem een ontwikkelingsperspectief voorgesteld. In functie van de bekkenoverschrijdende afstemming keurde de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) een methodiek en procedure voor de uitvoering van de actie goed (juli 2009, zie bijlage 2) en werd er voor de bekkensecretariaten en de waterbeheerders een handleiding opgesteld en een workshop georganiseerd (januari 2010). Volgende signaalgebieden zijn relevant voor de opmaak van voorliggend ruimtelijk uitvoeringsplan: NET014_Kapellenblok, NET018_Koulaak en NET030_Vorselaar. De door het CIW goedgekeurde procedure is reeds gedeeltelijk doorlopen. De fiches werden goedgekeurd op het ambtelijk bekkenoverleg. Momenteel loopt de schriftelijke adviesronde voor de bekkenraad. De stuurgroep waterschap vond plaats op 17 maart De goedkeuring door het bekkenbestuur is voorzien op 29 maart Figuur 6. Herentals Kapellenblok: Digitaal hoogtemodel en situering watertoetskaart (overstromingsgevoelige gebieden) en de risicozones van de federale verzekeringskaart (bron: Bekkensecretariaat Netebekken) Deelgebied 1 Deelgebied 2 NET 14 Herentals Kapellenblok. Het aandachtsgebied is gelegen in woonuitbreidingsgebied. Op basis van voornamelijk de bodemkenmerken en de NOG-kaart kan het aandachtsgebied onderverdeeld worden in twee deelgebieden nl. Lichtaartseweg en Rozenstraat. Beide deelgebieden zijn onbebouwd gebied gelegen ten noordoosten van Herentals-centrum. Deelgebied 1 Lichtaartseweg is als uitloper van de Kempense Heuvelrug iets hoger gelegen dan de rest van het aandachtsgebied en de nabije omgeving. Het wordt overwegend gekenmerkt als landduin. Slechts een klein deel, centraal in het deelgebied, wordt gekenmerkt als vochtig zand en ligt volgens de digitaal hoogtemodel iets lager dan de landduin. Het deelgebied ligt niet in natuurlijk of recent overstromingsgebied of overstromingsgevoelig gebied volgens de watertoetskaarten en valt niet binnen de federale kaart risicozones voor overstromingen. Deelgebied 2 Rozenstraat is gelegen in van nature overstroombaar gebied en is op de watertoetskaart aangeduid als mogelijk overstromingsgevoelig gebied. De meest zuidoostelijke strook is effectief overstromingsgevoelig gebied. Ook de recente Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 17

18 overstromingen van november 2010 bevestigen dat het gebied bij hevige regenval onder water komt te staan. Ook de omgeving van de Koulaak meer westwaarts tot aan de zuidelijke grens van het aandachtsgebied overstroomde eind Het gebied heeft als bodemprofielen zandbodem en lemige zandbodem. De ondiepe tot hoofdzakelijk zeer ondiepe grondwaterstand wijst op een belangrijke functie als waterberging- en/of waterconserveringsgebied. Deelgebied 2 kan hydrologisch gezien een belangrijke rol spelen in de waterhuishouding van het gebied, enerzijds omwille van de geplande herinschakeling van de oude Nete-arm die een verhoging van het bergend vermogen en het grondwaterpeil met zich meebrengt, anderzijds omwille van het behoud van het potentieel waterbergingsgebied en waterconserveringsgebied. Een afname van het bergend en waterconserverend vermogen is immers niet wenselijk. Figuur 7. Herentals Koulaak: Situering watertoetskaart (overstromingsgevoelige gebieden) en de risicozones van de federale verzekeringskaart (bron: Bekkensecretariaat Netebekken) NET18 Herentals Koulaak. Het aandachtsgebied is gelegen in woongebied. Vanuit hydrologisch standpunt is het niet aangewezen dit aandachtsgebied verder te ontwikkelen. De oostelijk helft van het aandachtsgebied kampt als effectief overstromingsgevoelig gebied - reeds met het bestaande overstromingsrisico vanuit de Kleine Nete. Dit is ook gebleken na de hevige regenval van november Het westelijk deel van het aandachtsgebied behoort tot de van nature overstroombare gebieden (NOG) en kent net zoals het oostelijk deel een zeer ondiepe grondwaterstand. Het volledige aandachtsgebied speelt dus hydrologisch gezien een belangrijke rol als waterconserverings- en/of waterbergingsgebied. Na afgraving van de Hellekens en de aanleg van de nieuw te graven meander zal het gebied tussen de Kleine Nete en de woonzone Koulaak reeds bij een bui met een terugkeerperiode van 10 jaar bijkomend overstromen. NET30 Vorselaar Heiken. Het aandachtsgebied is gelegen op het grondgebied van de gemeente Vorselaar, zo n 1,5 km ten zuidoosten van de dorpskern, op de iets hogere flanken opwaarts de samenvloeiing van de Kleine Nete en de Aa. Het aandachtsgebied bestaat uit drie deelgebieden, welke in elkaars onmiddellijke omgeving gesitueerd zijn ter hoogte van het Heiken. De drie deelgebieden liggen in de gewestplanbestemming gebied voor verblijfsrecreatie. De drie deelgebieden bevinden zich op een mozaïek van droge en vochtige zandige gronden op de westelijke uitloper van de Kempense heuvelrug. Inzake grondwaterstromen fungeren hogere interfluvia als infiltratiegebieden, terwijl valleien en depressies put- of kwelgebieden vormen. Regenwater infiltreert op de hoger gelegen delen en wordt via grondwaterstromen geaccumuleerd in de lager gelegen gebieden. Deelgebieden 1 en 3 vervullen voornamelijk een infiltratiefunctie. De Kempen met zijn dekzanden hebben een groot infiltrerend vermogen waarbij er een belangrijke aanvulling naar watervoerende lagen plaatsvindt. Deelgebied 2 daarentegen is een typisch kwelgebied. Hier bevindt zich een lokale depressie met natte gronden. Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 18

19 Gezien de situering van het aandachtsgebied in een groter openruimtegebied (tussen Kleine Nete, Derde Beek en de woonkern aansluitend op de Poederleesteenweg) kan de impact van het aandachtsgebied ten aanzien van de watercyclus in de ruimere omgeving op het eerste zicht miniem lijken. Toch is het wenselijk om bij een eventuele verdere ontwikkeling en/of herontwikkeling van het gebied de rol in het watersysteem op lokale schaal niet te hypothekeren. Een eventuele verdere ontwikkeling en/of herontwikkeling van dit deelgebied dient dan ook rekening te houden met het bestaande fysisch milieu. Figuur 8. Vorselaar-Heiken: Situering watertoetskaart (overstromingsgevoelige gebieden) en de risicozones van de federale verzekeringskaart (bron: Bekkensecretariaat Netebekken) Relatie met het proces voor de opmaak van instandhoudingsdoelstellingen voor het habitatrichtlijngebied Algemene situering De Europese Commissie verklaarde de habitatrichtlijngebieden op 7 december 2004 van communautair belang. De Habitatrichtlijn stelt dat de lidstaat vervolgens verplicht is om binnen de zes jaar over te gaan tot de aanwijzing van deze gebieden als speciale beschermingszone (SBZ), vergezeld van prioriteiten. Vlaanderen moet dus vóór eind 2010 alle in Vlaanderen vastgestelde habitatrichtlijngebieden definitief aanwijzen en prioriteiten vaststellen voor het in een gunstige staat houden of brengen van de Europees te beschermen habitats en soorten. De Vogelrichtlijngebieden zijn reeds formele speciale beschermingszones (SBZ-V). Op 3 april 2009 keurde de Vlaamse Regering het besluit met de procedure voor deze aanwijzing van speciale beschermingszones en de vaststelling van instandhoudingsdoelstellingen definitief goed. Op 23 juli 2010 heeft de Vlaamse Regering algemene doelen voor heel Vlaanderen vastgelegd: de gewestelijke instandhoudingsdoelstellingen of G-IHD. De G-IHD worden momenteel verfijnd per speciale beschermingszone onder de vorm van specifieke instandhoudingsdoelstellingen (S-IHD). Via de opmaak van instanhoudingsdoelstellingen geeft de Vlaamse overheid invulling aan de verplichting tot definitieve aanwijzing van de speciale beschermingszones en de vaststelling van de instandhoudingsdoelstellingen. De lidstaten zijn er vervolgens toe verplicht de nodige maatregelen te nemen om deze instandhoudingsdoelstellingen te realiseren. Deze plicht gaat zowel over het nemen van positieve beschermingsmaatregelen als tot het nemen van maatregelen die verslechtering of verstoring tegengaan. Deze instandhoudingsmaatregelen behelzen zo nodig passende, specifieke of van ruimtelijke ordeningsplannen deel uitmakende beheersplannen en passende, wettelijke, bestuursrechtelijke of op een overeenkomst berustende maatregelen. Bij het nemen van die maatregelen dient rekening gehouden te worden met de vereisten op economisch, sociaal en cultureel vlak en met de regionale en lokale bijzonderheden. Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 19

20 Naast de opmaak van instandhoudingsdoelstellingen en het treffen van geschikte instandhoudingsmaatregelen moet er ook omzichtig omgegaan worden bij het beoordelen en toestaan van projecten, plannen of programma s in of in de omgeving van speciale beschermingszones die effecten kunnen hebben op deze gebieden. In de speciale beschermingszones (habitat-en vogelrichtlijngebieden) zijn tal van eigenaars en gebruikers actief. Het Agentschap voor Natuur en Bos overlegt daarom intensief met gebruikersgroepen. Sinds 2007 zitten vertegenwoordigers van belangenorganisaties onder leiding van de Vlaamse minister van Leefmilieu en Natuur geregeld samen om de realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen in Vlaanderen te bespreken. Gebiedsspecifieke situering Het plangebied omvat delen van het habitatrichtlijngebied (SBZ-H) BE Valleigebied van de Kleine Nete met brongebieden, moerassen en heiden. Voor het plangebied gaat het over het S-IHD-rapport 34 waarin de S-IHD voor het habitatrichtlijngebied Valleigebied van de Kleine Nete met brongebieden, moerassen en heiden (BE ) en de hiermee overlappende vogelrichtlijngebieden De Zegge (BE ) en De Ronde Put (BE ) worden besproken. Het overlegproces over dit rapport start in april 2011 en eindigt in oktober Het bovenlokaal overleg (BOLOV) zal afgerond worden tegen het einde van de zomer. De definitieve goedkeuring van alle gebiedsspecifieke instandhoudingsdoelstellingen is voorzien in de tweede helft van Relatie met natuurrichtplangebied Heuvelrug-benedenstrooms Het plangebied van voorliggend ruimtelijk uitvoeringsplan overlapt met het plangebied van het natuurrichtplangebied Heuvelrug-benedenstrooms. Aanleiding van de opmaak van het natuurrichtplan was de Europese bescherming van delen van het gebied als habitatrichtlijngebied. Deze maken deel uit van de speciale beschermingszone Valleigebied van de Kleine Nete met brongebieden, moerassen en heide (BE ). Het natuurrichtplan is opgemaakt voor deze gebieden, de VEN-gebieden en alle groene gewestplanbestemmingen (d.i. groengebied, parkgebied, buffergebied en bosgebied) en omvat het deel van de vallei van de Kleine Nete tussen Grobbendonk en Kasterlee en de aanpalende natuurgebieden gelegen op een parallelle heuvelrug van landduinen. Het openbaar onderzoek liep van 1 februari 2008 tot 31 maart Op 14 juli 2008 keurde Vlaams minister H. Crevits het natuurrichtplan defintief goed. Dit werd op 1 april 2009 in het Belgische Staatsblad gepubliceerd. In het natuurrichtplan werden natuurdoelen vooropgesteld waarbij binnen de afbakening van de speciale beschermingszone zoveel mogelijk werd rekening gehouden met behoud en herstel van de aangemelde habitats en soorten. Hierdoor geeft het natuurrichtplan, binnen haar begrenzing, invulling aan de Europese verplichting. Figuur 9. Plangebied Natuurrichtplan Heuvelrug - benedenstrooms ) (bron: Agentschap voor Natuur en Bos) Vallei van Kleine Nete en Aa van N19 tot Grobbendonk 20