Preventie van type 2 diabetes Een kwestie van leefstijl. Lange termijn effecten van leefstijlveranderingen op glucose tolerantie: De SLIM studie
|
|
- Nora Adam
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Preventie van type 2 diabetes Een kwestie van leefstijl Lange termijn effecten van leefstijlveranderingen op glucose tolerantie: De SLIM studie Cheryl Roumen, promovendus Vakgroep Humane Biologie, Universiteit Maastricht Inhoud Introductie diabetes en leefstijl SLIM studie: de opzet SLIM studie: de resultaten Conclusies De stap richting implementatie 1
2 Cumulatieve incidentie (%) De prevalentie van type 2 diabetes neemt toe En dat geeft de nodige complicaties Diabetes preventie: Het doel heiligt de middelen Maar welke middelen zijn het meest effectief? Placebo (n=1082) Metformine (n=1073) Leefstijl (n=1079) Jaren na randomizatie The DPP Research Group, NEJM 346: , 2002 Risico reductie 31% door metformine 58% door leefstijl 2
3 Diabetes preventie DPS, 3 jaar leefstijl interventie Voeding + beweging 4 jaar follow-up (geen interventie, wel jaarlijkse metingen) 43% risico reductie Lindstrom, 2006 The Lancet Relatief risico op diabetes Diabetes preventie diabetes incidentie per 100 persoon-jaren Laag vet & hoog vezel voorspellen gewichtsverlies & verlagen het risico op type 2 diabetes Lindstrom, 2006 Diabetologia Voor elke kilogram gewichtsverlies een risico reductie van 16% Relatief risico op diabetes MET score voor wandelen Hamman, 2006 Diabetes Care Ook matig intensief bewegen reduceert het risico op diabetes Hu, 1999 JAMA 3
4 Leefstijl en de preventie van diabetes Leeftijd Normale glucose tolerantie Gestoorde glucose tolerantie Gevast < 7.0 mmol/l 2h: 7.8 x < 11.1 mmol/l Type 2 diabetes Doel van de SLIM studie Overgewicht Leefstijl Insuline resistentie ß-cel dysfunctie Genen Wat is het lange-termijn effect van leefstijl interventie op de glucose tolerantie & diabetes incidentie bij een hoog-risico groep? Welke factoren voorspellen het interventie-effect en dropout? 4
5 Exclusie Diabetes Ziekte/ medicatie interveniërend met glucose metabolisme of leefstijlinterventie Interventie groep SLIM studie: de opzet INT Bestaand cohort (MORGEN studie) 2x OGTT SLIM populatie n=147 INSTROOM ieder kwartaal gedurende 1 jaar SLIM studie Inclusie BMI>25 kg/m 2 Gevast glucose <7.0 mmol/l 2-Hr glucose 7.8 mmol/l Leeftijd jaar CON Controle groep proefpersoon karakteristieken voor de start v/d studie Middel Start vd studie N (man/vrouw) Leeftijd Gewicht VO2 max Gevast glucose 2h glucose (years) (kg) (cm) (l/min) (mmol/l) (mmol/l) INT 74 (38/36) (37/36) Gemiddelde. * p= (Student's t-test). CON 58.8*
6 SLIM studie: de opzet Leefstijlinterventie Voedingsadvies Richtlijnen gezonde voeding <30-35 En% vet <10 En% verz. vet 3g/MJ vezel Bewegingsadvies Hartstichting 30 min/dag 5 dgn/week 4x/week BWprogramma INT groep: Iedere 3 maanden evaluatie voeding en beweging CON groep: 1x/jaar algemeen advies mbt gezonde leefstijl Duur v/d studie maximaal 6 jaar, gemiddeld 4.2 jaar SLIM studie: de opzet Voedingsadviezen in de praktijk 0/ PERSOONLIJK GESPREK MET Diëtist minuten Invullen 3-daags voedingsdagboek Resultaten bespreken voedingsinname Motivational interviewing Haalbare doelen formuleren voor komende 3 maanden (Na 3 jaar voedingsdagboeken ieder half jaar) 6
7 SLIM studie: de opzet Voedingsadviezen in de praktijk 0/ GROEPSBIJEENKOMST bestaande uit ± 10 personen Ieder jaar een ander thema Thema s: Functional foods Vis Uit eten Voedingstriviant Resultaten v/d studie SLIM studie: de opzet Bewegingsadvies in de praktijk 0/ VOORBEELD PERSOONLIJK GESPREK 3-dgs bewegingsdagboek ingevuld do-vr-za Geen lichaamsbeweging Waar denkt u dat dat door komt? 8-20u WERKDAGEN Wat zou u hier aan kunnen doen? AVONDWANDELING, di, do, zo, (zomer) Doel: Uitproberen avondwandeling met partner in stevig tempo 7
8 0/12 3 PY SLIM studie: de opzet Bewegingsadvies in de praktijk 6 9 EVALUATIE JAARLIJKS BEWEGINGSPATROON Waarom wel/niet bewegingsprogramma VB NIET: TIJDEN ONGUNSTIG, FILE O VB WEL: GEZELLIG, ALLEMAAL OUDEREN C VB doel: MBvO lokale initiatieven, zwemmen 1x week VB doel: iedere ochtend Nederland in Beweging O T Bewegingsprogramma D O N SLIM studie: In beweging Eigen initiatief: AVONDWANDELING Met to est emmin g 8
9 l/min En% SLIM studie: de opzet Jaarlijkse metingen alle deelnemers OGTT Fietstest voor aerobe fitheid Huidplooimetingen Bio-impedantie test, bloeddruk, BMI Algemene vragenlijst 3-Daags voedings- & bewegingsdagboek SLIM studie: de resultaten Lichamelijke fitheid (VO2 max) P=0.042 Start Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Jaar 6 Verzadigd vet inname P<0.001 INT CON Jaar 0 jaar 6 Jaar 0 Jaar 6 INT CON kg En% Met toestemming Gewicht P=0.197 Start Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Jaar 6 INT CON Koolhydraat inname P=0.002 INT CON Jaar 0 jaar 6 9
10 2- Hr glucose (mmol/)l Interventie groep Controle groep SLIM studie: de resultaten Verloop 2-Hr glucose P = n=147 n=129 n=114 n=113 n=92 n=63 n=69 Start Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Jaar 6 aantal personen met diabetes Diabetes incidentie Interventie groep Controle groep Risico reductie ~31% door leefstijl P = Start Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Jaar 6 SLIM studie: de resultaten Veranderingen in gewicht zijn voorspellend voor veranderingen in 2-hr glucose Toename 2-hr glucose Afname 2-hr glucose kg -0.3 kg +4.5 kg β= 0.373, p=0.01 Linear regression 10
11 Toename fitheid Afname fitheid Toename fitheid Afname fitheid SLIM studie: de resultaten Veranderingen in gewicht zijn voorspellend voor veranderingen in aerobe fitheid +3.6% +2% -1% -6 kg -0.3 kg +4.5 kg β= , p=0.002 Linear regression SLIM studie: de resultaten mm -0.1 mm +3.2 mm Een afname in 2-hr glucose en een toename in aerobe fitheid lijken hand-in-hand te gaan maar dit kunnen we niet hard maken +3% +2% -1% β= , p=n.s. Linear regression 11
12 n (INT/CON) Leeftijd Lage SES Lichaamsgewicht BMI Middel VO2 max Gevast glucose 2h glucose HOMA-IR SLIM studie: dropout karakteristieken op baseline (jaren) (%) (kg) (kg/m2) (cm) (l/min) (mmol/l) (mmol/l) Completers 92 (49/43) 55.9 ± % 86.3 ± ± ± ± ± ± ± 2.1 Dropouts 55 (25/30) 57.9 ± % 84.1 ± ± ± ± ± ± ± 3.0 P 0.1 < SLIM studie: Reden voor stopzetting deelname INT CON medische redenen gebrek aan tijd gebrek aan motivatie niet tevreden geen respons geen vervoer medische redenen zorg voor partner gebrek aan tijd gebrek aan motivatie niet tevreden geen respons angst overleden 12
13 Conclusies Lange termijn leefstijlinterventie verlaagt het risico op type 2 diabetes in een hoog-risico groep, zelfs zonder grote veranderingen in lichaamsgewicht De leefstijlinterventie verbeterde aerobe fitheid en deze factor lijkt een rol te spelen bij de veranderingen in 2-hr glucose Conclusies Veranderingen in lichaamsgewicht was de belangrijkste voorspeller voor de veranderingen in 2-hr glucose Personen met een lage sociaal-economische status en lage aerobe fitheid waren sneller geneigd voortijdig deelname stop te zetten, waardoor extra aandacht voor deze groepen gewenst is 13
14 Geen groot gewichtsverlies, maar Leefstijlveranderingen gericht op een gezonde leefstijl zijn belangrijk 1000 stapjes richting implementatie Praktische handvaten voor het veranderen van de leefstijl in de thuissituatie & motivational interviewing geven excuses de minste kans 1000 excuses voor implementatie 14
15 Implementatie in de praktijk: VB. BUDGET, NATIONALE RICHTLIJNEN VB. VEILIGE WANDELPADEN, VOEDINGSLABELS, BEWEGING VAN/NAAR WERK, PROMOTIE ACTIVITEITEN, GEZONDE WERKOMGEVING Een handreiking VB. OVERGEWICHT, DIABETES, STERFTE, VETCONSUMPTIE, BEWEGING / DAG VB. VRAGENLIJSTEN, METING LICHAAMS- SAMENSTELLING Implementatie in de praktijk: Voorbeeld NATIONAL TYPE 2 DIABETES PREVENTION PROGRAM: FIN-D2D (Finland) Doelen: I. Verlagen incidentie/ prevalentie T2DM & risicofactoren CVD II. Ongediagnosticeerde T2DM patiënten diagnosticeren III. Ontwikkelen regionale en lokale programma s ter preventie IV. Evaluatie effectiviteit en kosten V. Verhogen risico perceptie & populatie strategie ondersteunen Saaristo, International Journal of Circumpolar Health,
16 FIN-D2D Hoog-risico screening dmv vragenlijst 20 ziekenhuisdistricten Op internet Ieder district In investeert apotheken (lokale projectkosten) subsidie door het Ministerie Bij campagnes H o o g r i s i c o? Bereidwilligheid wordt geëvalueerd INTERVENTIE: individueel of groep Groepinterventie heeft de voorkeur 4-16 wk interventie gebaseerd op DPS Wekelijks groepsessie, verschillende thema s, iedere week huiswerk follow-up 1 maand na laatste sessie FIN-D2D Het ziekenhuisdistrict is verantwoordelijk voor opleiding personeel Geen bevel, maar motivational interviewing Essentiële medicatie wordt ook aangeboden Populatie strategie ter verbetering risico perceptie alle inwoners Het rijksinstituut v/d gezondheidszorg evalueert het programma Opgespoorde hoog-risico personen ondergaan jaarlijkse OGTT Mogelijke problemen: 1) de zorgprofessionals zijn niet toegewijd 2) De zorgprofessionals moeten over voldoende middelen kunnen beschikken, ook voldoende kennis en kunde 3) Evaluatie wellicht moeizaam door verschillende patiënt computer systemen 16
17 Implementatie in de praktijk: Wie heeft welke verantwoordelijkheid? GEZIN INDIVIDU BUURT Implementatie in de praktijk: RIJKSOVERHEID PROVINCIE V e e l v r a g e n Hoog-risico screening vs populatie screening Hoe bereiken we de personen? Gescreened en dan? Hoe verhogen we de risico perceptie? Wie voert de leefstijlinterventie uit? Hoe intensief? Welke doelen worden nagestreefd? Wie financiert wat? Kortlopende leefstijlinterventies (3 mnd), zijn zij effectief (genoeg)? 17
18 S L I M i m p l e m e n t e r e n van Met onderzoek dank aan naar praktijk Universiteit Maastricht Hoog-risico Wageningen screening vs populatie Universiteit screening SLIM team: Hoe bereiken we de personen? Edith Gescreened Feskens en dan? Eva Bedankt Corpeleijn voor uw aandacht! Hoe verhogen we de risico perceptie? Marco Mensink Wie voert de leefstijlinterventie uit? Marja Ockeloen-van der Hulst Hoe intensief? Tanja Hermans Welke doelen worden nagestreefd? Jos Stegen Wie financiert wat? Ellen Blaak THE ULTIMATE GOAL BEING HEALTHY FEELING GOOD Kortlopende leefstijlinterventies (3 mnd), zijn zij effectief (genoeg)? 18
SLIM implementeren van onderzoek naar praktijk. Persoonlijke en omgevingsfactoren geassocieerd met het opvolgen van leefstijladviezen: De SLIM study
SLIM implementeren van onderzoek naar praktijk Persoonlijke en omgevingsfactoren geassocieerd met het opvolgen van leefstijladviezen: De SLIM study Cheryl Roumen, PhD- student Vraagstelling Houden de deelnemers
Nadere informatieInhoud. Leefstijlinterventies met stip op 1! Voorbeeld van de PP: het effect van bloeddrukverlaging op sterfte. Over de zgn.
Leefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type
Nadere informatieLeefstijlinterventies met stip op 1!
Leefstijlinterventies met stip op 1! The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type
Nadere informatieLeefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud. Over de zgn. Preventieparadox. The Epidemiological Evidence. Edith Feskens, edith.feskens@wur.
Leefstijlinterventies met stip op 1! The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type
Nadere informatie5/28/13. Obesitas: prevalentie, risico s, behandeling en preventie. Overzicht
Obesitas: prevalentie, risico s, behandeling en preventie Ellen E Blaak Professor in Physiology of fat metabolism of Human Biology NUTRIM School for Nutrition, Toxicology and Metabolism Maastricht University
Nadere informatiePrediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga
Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van
Nadere informatieVitale Vaten. Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011
Vitale Vaten Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011 Dé Gezonde regio: waar? Dé Gezonde regio: wie? Verleiden Opbouw presentatie Inleiding hart- en vaatziekten Project Vitale Vaten Gorinchem
Nadere informatiePreventie van diabetes in de huisartsenpraktijk
Preventie van diabetes in de huisartsenpraktijk -Voorkomen is beter!- Bouwen aan de brug 1 november 2007 Paulien Vermunt Frits Wielaard Elize Kronenberg Hans van Oers Jos Schelfhout Gert Westert Els Breukink
Nadere informatieSAMENVATTING. MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172
SAMENVATTING MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172 ALIFE@WORK DE EFFECTEN VAN EEN LEEFSTIJLPROGRAMMA MET BEGELEIDING OP AFSTAND VOOR GEWICHTSCONTROLE BIJ WERKNEMERS ACHTERGROND Overgewicht, waarvan
Nadere informatie17/12/2013. Inhoudsweergave. Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes?
Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes? prof dr C. De Block Endocrinologie-diabetologie UZA & UA Secretaris Vlaamse Diabetes Vereniging
Nadere informatiehoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3
SAMENVATTING Dit proefschrift is gewijd aan Bouwen aan Gezondheid : een onderzoek naar de effectiviteit van een leefstijlinterventie voor werknemers in de bouwnijverheid met een verhoogd risico op hart
Nadere informatieIndividueel zorgplan
Individueel zorgplan Diazon Hafank Inhoudsopgave Individueel Zorgplan 3 Stap voor stap 5 stap 1: Gezondheid & behoeften 5 stap 2: Meetwaarden 6 stap 3: Uw doel & acties 8 stap 4: Evaluatie 10 Bereid het
Nadere informatieVirtueleThuiszorg = preventieve inzet Voor Diabetes Mellitus Type 2 en Gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico
VirtueleThuiszorg = preventieve inzet Voor Diabetes Mellitus Type 2 en Gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico Diabetes Mellitus type 2 (DM2) wordt door verschillende experts aangeduid als een leefstijlziekte
Nadere informatieKwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 2)
Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 2) Nederlandse Diabetes Federatie 033-4480845 info@diabetesfederatie.nl Stationsplein 139 3818 LE Amersfoort Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 2) De
Nadere informatieWelke behandelstrategie bij obese type 2 patiënten: GLP 1 agonist!
1 Welke behandelstrategie bij obese type patiënten: GLP 1 agonist! Bruce H.R. Wolffenbuttel, internist endocrinoloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afd. Endocrinologie: www.umcg.net Blog: www.gmed.nl
Nadere informatieDIABETES EN BEWEGEN Hypo of hyper
DIABETES EN BEWEGEN Bewegen is voor iedereen belangrijk. Als u regelmatig beweegt, verbetert uw conditie. Ook kan voldoende beweging voorkomen dat u te zwaar wordt, en het helpt bij afvallen. Bovendien
Nadere informatieNederlandse samenvatting SAMENVATTING
AMENVATTING Obesitas is een groeiend wereldwijd probleem. Om die reden is preventie onderzoek erg belangrijk. In de zwangerschap is dit zelfs nog belangrijker. Vrouwen met overgewicht of obesitas die zwanger
Nadere informatieLeefstijlinterventies voor personen met een ernstig psychiatrische aandoening
Leefstijlinterventies voor personen met een ernstig psychiatrische aandoening Resultaten van 2 studies in de praktijk welke lessen hebben we geleerd? Frederike Jörg Eva Corpeleijn Anne Looijmans RGOc,
Nadere informatieTRANSPLANTOUX Getransplanteerden en de magie van de Mont Ventoux
TRANSPLANTOUX Getransplanteerden en de magie van de Mont Ventoux Evi Masschelein Raphael Somers info@transplantoux.be Verloop uiteenzetting Transplantoux: de doelstellingen Ervaringen van een getransplanteerde
Nadere informatie24-06-12. Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef. Sport is goed voor elk?
Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef Jan Evert Heeg, internist, Isala Klinieken, Zwolle 1 Lichaamsbeweging is goed Voor DM type 2: Betere
Nadere informatieWorkshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht. Graag in samenwerking
Workshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht Graag in samenwerking Voor zowel kinderen als volwassenen zijn overgewicht en obesitas de belangrijkste risicofactoren voor de ontwikkeling van
Nadere informatieEr gaat niets boven Groningen! 1. Rol van dieet en samenstelling voeding. Inhoud. Waarom afvallen
Er gaat niets boven Groningen! Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Saskia Tabak diëtist UMCG Inhoud 1. Rol van dieet en samenstelling
Nadere informatieEllen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen
Ellen Govers Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen 1. patiënten kunnen goed afvallen op de Richtlijnen Goede Voeding 2. overgewicht behandelen
Nadere informatieEffectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek
Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek Karin Proper Afdeling Sociale Geneeskunde, EMGO+ Instituut, VUmc, Amsterdam Body@Work, Onderzoekscentrum Bewegen, Arbeid en Gezondheid
Nadere informatieRol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease
Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Saskia Tabak diëtist UMCG Er gaat niets boven Groningen! Inhoud Behandeling van NAFLD 1. Rol van
Nadere informatieHet verbeteren van therapietrouw bij mensen met type 2 diabetes middels ehealth interventies
Het verbeteren van therapietrouw bij mensen met type 2 diabetes middels ehealth interventies (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of
Nadere informatieMijn zorgplan Preventie en behandeling Hart- en Vaatziekten
Mijn zorgplan Preventie en behandeling Hart- en Vaatziekten WWW.ZORROO.NL 1 Voorwoord Zorroo staat voor Zorggroep Regio Oosterhout & Omstreken. Wij zijn een organisatie die samen met uw huisarts en andere
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieInleiding Mensen met een verstandelijke beperking.
Inleiding Mensen met een verstandelijke beperking. Aly Waninge Fysiotherapeute Koninklijke Visio De Brink Lector Participatie en gezondheid van mensen met een visuele en verstandelijke beperking Hanzehogeschool
Nadere informatieGlucose in beweging door beweging. Yvonne Krul internist in opleiding
Glucose in beweging door beweging Yvonne Krul internist in opleiding Vraag 1 Jongen van 18 jaar met type 1 diabetes speelt aankomend weekend kampioenswedstrijd voor de voetbal. Wat adviseert u t.a.v. de
Nadere informatieModule gezonde leefstijl. 20 Oktober 2018
Module gezonde leefstijl 20 Oktober 2018 University of Michigan / Max Planck Institute for Demographic Research Mensen die niet roken, een gezond gewicht behouden en niet overmatig drinken worden zeven
Nadere informatieLanger leven? LICHAAMSBEWEGING EN Meer bewegen. Marjolein Visser. ACA Congres 2012
ACA Congres 2012 LICHAAMSBEWEGING EN SUCCESVOL OUDER WORDEN Meer bewegen - Afdeling Gezondheidswetenschappen, Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen, Vrije Universiteit; - Afdeling Epidemiologie en
Nadere informatieAdipositas pandemie Obesidemie
Sport en bewegen, altijd goed bij diabetes type 2? 30 minutes active a day, keeps the doctor away Diabetes type 2 in NL Ca 1 miljoen Nederlanders hebben diabetes mellitus (6% van de bevolking), 9 op de
Nadere informatieMatthijs.hesselink@maastrichtuniversity.nl
In beweging! Gezondheidsuniversiteit 2015 Matthijs Hesselink Department of Human Movement Sciences Faculty of Health, Medicine and Life sciences Maastricht University Matthijs.hesselink@maastrichtuniversity.nl
Nadere informatieBeweegzorg. Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI)
Beweegzorg Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) Inhoud 1. Waarom de GLI? 2. Wat is de GLI? 3. Welke GLI programma s zijn er? i. SLIMMER ii. Beweegkuur iii. Coaching op leefstijl (CooL) 4. Wie mag
Nadere informatieTe veel type-2-diabetespatiënten worden in de tweede lijn behandeld
Te veel type-2-diabetespatiënten worden in de tweede lijn behandeld dr. Paul Janssen, huisarts Nederlands Huisartsen Genootschap, afd. Richtlijnontwikkeling en Wetenschap 1. Toenemende prevalentie type
Nadere informatieRealFit. Wat is het Doelstelling Voor wie Historie Waarom RealFit
RealFit Wat is het Doelstelling Voor wie Historie Waarom RealFit Wat is RealFit? Effectieve multidisciplinaire aanpak van overgewicht bij jongeren van 13 tot 18 jaar. De 13 weken durende cursus bevat:
Nadere informatieEffectieve voeding en beweging bij overgewicht Esther van Etten Sportdietist
Effectieve voeding en beweging bij overgewicht Esther van Etten Sportdietist - Sportdietist: - Eigen praktijk: SMC Fysiomed Amsterdam - Nationale roeiselectie: KNRB - Schrijven van blogs en columns: JOGG,
Nadere informatieChapter 10 Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke
Nadere informatie- 172 - Prevention of cognitive decline
Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing
Nadere informatieDe begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)
Improving Mental Health by Sharing Knowledge De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa de Weerd, Henny Sinnema, Bauke Koekkoek, Ton van Balkom,
Nadere informatiePrimaire preventie HVZ
Primaire preventie HVZ Stel altijd een risicoprofiel op bij patiënten: met doorgemaakte HVZ, diabetes mellitus (DM), reumatoïde artritis (RA) of chronische nierschade met een belaste familieanamnese voor
Nadere informatieCoRPS Kwaliteit van leven data verzamelen endelen met de PROFILES registratie: dikkedarmkanker als voorbeeld Center of Research on Psychology in Somatic diseases Dr. Floortje Mols - Tilburg University
Nadere informatieWorkshop voor apothekers en huisartsen. (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij
Workshop voor apothekers en huisartsen (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij Diabetes Mellitus type 2 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l
Nadere informatieVoedingsrichtlijn Diabetes 2015
Voedingsrichtlijn Diabetes 2015 Esther Pekel diëtist Diabetescentrum 2015 1 Voedingsrichtlijn 2015 1e wetenschappelijke onderbouwde voedingsrichtlijn DM geschreven i.o.v. de NDF in 2006. 2e herziene richtlijn
Nadere informatieDiabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren Huisarts, lid DiHAG Senior-onderzoeker Diabetes kenniscentrum Disclosure Geen conflicts of interest De toekomst!!! >25% = >75 jaar Karakteristieken ouderen
Nadere informatieGLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes. Food for thought
GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes Food for thought Liselotte van Bloemendaal, AIOS interne Ziekenhuis Amstelland / VUmc Overgewicht en obesitas Wereldwijd heeft
Nadere informatieOuder, Kind en Eten Onderzoek
Ouder, Kind en Eten Onderzoek Informatiebrochure Voorwoord Fijn dat u interesse heeft in het Ouder, Kind & Eten onderzoek. Op dit moment doen er al 165 ouders mee aan het onderzoek en we zoeken nog 40
Nadere informatieVoeding in plaats van medicijnen? Jolanda Boer, RIVM
Voeding in plaats van medicijnen? Jolanda Boer, RIVM Medicijnen in het water Metformine (Bloedglucoseverlagend middel) Metoprolol (Beta-blokker) Bezafibraat (Cholesterolverlager) Diclofenac, Naproxen (Pijnstiller/ontstekingsremmer)
Nadere informatieBewegen en voeding als medicijn bij type 2 diabetes? de rol van fitnessprofessionals. Dr. Jan-Willem van Dijk
Bewegen en voeding als medicijn bij type 2 diabetes? de rol van fitnessprofessionals Dr. Jan-Willem van Dijk Inhoud Introductie type 2 diabetes Meten van bloedglucose Gewichtsverlies en bloedglucose Fysieke
Nadere informatieVoeding en Ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit. Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 -
Voeding en Ouderen Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit Symposium Voeding en Ouderen - november 2014 - Heel oud worden: 115 (NL) of 122 (F) Ouder worden? Levensverwachting 2013 man: 79,4 jaren
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het aantal mensen met een gestoorde nierfunctie is de afgelopen decennia sterk toegenomen. Dit betekent dat er steeds meer mensen moeten dialyseren of een niertransplantatie moeten
Nadere informatieSamenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie
Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd
Nadere informatiePersoonsgerichte preventie in de praktijk. S.A. Petra
Persoonsgerichte preventie in de praktijk S.A. Petra 30-09-2010 Dé Gezonde regio: waar? Dé Gezonde regio: wie? Wij staan voor gezondheid! Kernwoorden Gezondheid Eigen regie Samenwerken Optimisme Innovatie
Nadere informatieFysiologische effecten van dieetinterventie
Energiebalans Fysiologische effecten van dieetinterventie Prof. Dr. Marleen van Baak NUTRIM School for Nutrition, Toxicology and Metabolism Vakgroep Humane Biologie energieinname energiegebruik leptine
Nadere informatieFysiologische effecten van dieetinterventie
Fysiologische effecten van dieetinterventie Prof. Dr. Marleen van Baak NUTRIM School for Nutrition, Toxicology and Metabolism Vakgroep Humane Biologie Energiebalans energieinname energiegebruik leptine
Nadere informatieRisicofactoren voor hart- en vaatziekten in de Nederlandse bevolking. Een uitgave van de Nederlandse Hartstichting augustus 2006
cijfers en feiten Risicofactoren voor hart- en vaatziekten in de Nederlandse bevolking Een uitgave van de Nederlandse Hartstichting augustus 26 Prevalenties en trends in leefstijl- en risicofactoren in
Nadere informatieTitel: Sport en Bewegen na transplantatie. Naam spreker: Dr. Dorien M. Zelle
Titel: Sport en Bewegen na transplantatie Naam spreker: Dr. Dorien M. Zelle Wie is Dorien Zelle - Onderzoeker in het UMCG - Gepromoveerd in bewegen en nierziekte - Maar ook sport liefhebber! Motieven om
Nadere informatieNHG Stendardo Obesità
NHG Stendardo Obesità Begripsomschrijving Obesitas: BMI( kg/m2) 30 Overgewicht (Sovrappeso): BMI 25 en 30 én een ernstig vergrote buikomvang, 102 cm bij mannen en 88 cm bij vrouwen. Sluit aan bij Multisciplinaire
Nadere informatieBedrijfskundige opbrengsten van investeren in Vitaliteit en Gezondheid. Prof. Dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot
Bedrijfskundige opbrengsten van investeren in Vitaliteit en Gezondheid Prof. Dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot Programma Workshop Eerste deel: Presentatie Visie op Gezond Ondernemen Een paar voorbeelden van
Nadere informatieDoel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011
Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties Haffner, NEJM 998 microvasculaire afwijkingen nefropathie retinopathie neuropathie macrovasculaire afwijkingen coronaire hartziekten cerebrovasculaire
Nadere informatieGoede zorg proef je! Aanpak van ondervoeding door innovaties in maaltijdvoorziening en menu. 18 maart 2015, Dr. Nicole de Roos
Goede zorg proef je! Aanpak van ondervoeding door innovaties in maaltijdvoorziening en menu 18 maart 2015, Dr. Nicole de Roos Ondervoeding: niet altijd zichtbaar, wel meetbaar Gewichtsverlies Minder eetlust
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Cardiovasculaire Beoordeling na Hypertensieve Afwijkingen van de Zwangerschap Hypertensieve zwangerschapscomplicaties rondom de uitgerekende datum zijn veelvoorkomende complicaties.
Nadere informatieLipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan
Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Nadere informatieGezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen
Gezond ouder met een verstandelijke beperking: specialistische zorg voor hoog-risicogroepen Prof Dr Heleen Evenhuis Geneeskunde voor verstandelijk gehandicapten Afd Huisartsgeneeskunde Erasmus MC Rotterdam
Nadere informatieONDERZOEK HARTREVALIDATIE: KAN HET KORTER? Sabrine de Vries Spithoven ANIOS Cardiologie
ONDERZOEK HARTREVALIDATIE: KAN HET KORTER? Sabrine de Vries Spithoven ANIOS Cardiologie 21-11-2014 INHOUDSOPGAVE Introductie Relevantie Onderzoeksvragen Methode Resultaten Discussie Conclusie Aanbeveling
Nadere informatieVerbeteren van de leefstijl van langdurig opgenomen GGZ-patiënten. Dr. Frederike Jörg Senior onderzoeker GGZ Friesland Postdoc ICPE/UMCG
Verbeteren van de leefstijl van langdurig opgenomen GGZ-patiënten Dr. Frederike Jörg Senior onderzoeker GGZ Friesland Postdoc ICPE/UMCG Leefstijl VT Wonen? Leefstijl Way of life? Leefstijl Levensfase?
Nadere informatieKoolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing
Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing 9 november 2015 Gent HarriëtVerkoelen.nl Insuline resistentie Achtergrond van insuline resistentie, de invloed hiervan op de
Nadere informatieBij de behandeling en begeleiding van CVRM neemt de diëtist als zorgaanbieder binnen de zorgketen de dieetadvisering 1 op zich.
Bijlage 1: samenwerkingsafspraken diëtisten binnen DBC CVRM GHC Uitgangspunten Cardio Vasculair Risico Management (CVRM) staat voor de diagnostiek, behandeling en follow-up van risicofactoren voor hart-
Nadere informatieZorgmodule Voeding Kansen voor de diëtist. Wineke Remijnse Beleidsadviseur NVD April 2013
Zorgmodule Voeding Kansen voor de diëtist Wineke Remijnse Beleidsadviseur NVD April 2013 Inhoud presentatie 1. De Zorgmodule Voeding. i. Wat is de Zorgmodule Voeding? Hoe is deze tot stand gekomen? Op
Nadere informatieNDF VOEDINGSRICHTLIJN DIABETES 2015
NDF VOEDINGSRICHTLIJN DIABETES 2015 HANNE VAN BALLEGOOIJEN nr. 1 Het begint met een idee DISCLOSURE De totstandkoming van deze richtlijn is gefinancierd door het Diabetes Fonds. Geen van de leden van de
Nadere informatieDe grote voedingsquiz
De grote voedingsquiz De grote voedingsquiz 3 rondes elke ronde 1 winnaar nieuwe ronde, nieuwe kansen finale: de 3 winnaars tegen elkaar De grote voedingsquiz = antwoord is goed RONDE 0 Vraag 1 Het is
Nadere informatieZelfmanagement: Thuis en in het ziekenhuis. Paul van der Boog Internist-nefroloog LUMC
Zelfmanagement: Thuis en in het ziekenhuis Paul van der Boog Internist-nefroloog LUMC Bespreekpunten Inleiding Rolverdeling binnen behandeling Zelfmanagement Verzamelen van meetgegevens Voorbeelden zelfmanagementsprojecten
Nadere informatieOverbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand
Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte
Nadere informatieDiabetes, sport en voeding
Diabetes, sport en voeding Als u diabetes mellitus heeft, dan kan er veel verbeteren door u lichamelijk in te spannen. Hierdoor verbeteren bijvoorbeeld: uw insulinegevoeligheid en daardoor uw glucosewaarden;
Nadere informatiezwangerschapsdiabetes
op de grens van de 2e lijn? belangenverstrengelingen aangaande deze bijeenkomst heb ik niet mj muis Langerhans-symposium 12 & 14 juni 2018 Marian Muis internist-endocrinoloog programma Definities Fysiologie
Nadere informatieIntroductie. Introductie. Inleiding Methode Interventie Resultaten Conclusies. Preventie van overgewicht bij jonge kinderen.
Preventie van overgewicht bij jonge kinderen. Evaluatie en ontwikkeling van een interventie rond voeding en beweging binnen de kinderdagverblijven Drs. Valerie De Coen, Prof. Dr. Ilse De Bourdeaudhuij,
Nadere informatieNieuwe Richtlijnen Goede Voeding
Nieuwe Richtlijnen Goede Voeding Wat zijn de nieuwe voedingsaanbevelingen vanuit de wetenschap? Prof. Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Voedingsonderzoek is moeilijk! Hoe komen Richtlijnen tot
Nadere informatieDe NVD heet je van harte welkom bij deze sessie!
De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie! Angela Fleming en Yvonne Verhulst, Ter Gooi Diëtistendagen 2016 4 De meerwaarde van de diëtist bij de behandeling van de klinische COPD patiënt. Angela
Nadere informatieMeer inzicht in uw gezondheid?
Meer inzicht in uw gezondheid? Maak een afspraak voor de Gezondheids-APK bij uw Alphega apotheek. Meten is weten Bij uw Alphega apotheek kunt u terecht voor hulpmiddelen of medicatie wanneer u ziek bent.
Nadere informatieWetenswaardigheden over eten en drinken.
Wetenswaardigheden over eten en drinken. Start to Run Overgewicht: Nederlanders worden te dik (beeld 2007) De energiebalans. energiegebruik en de energie-inname. Lichaamsgewicht constant : energiegebruik
Nadere informatieDia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. Dia 2. Dia 3. Vet in Historisch Perspectief. simpele vetopstapelingsziekte
Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Dia 2 Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Nadere informatieOvergewicht en Obesitas op Curaçao
MINISTERIE VAN Gezondheid, Milieu & Natuur Volksgezondheid Instituut Curaçao Persbericht Overgewicht en Obesitas op Curaçao In totaal zijn 62,6% van de mannen en 67,3% van de vrouwen op Curaçao te zwaar,
Nadere informatieOnderzoek in de wat leren we er van Informatiesysteem
Onderzoek in de wat leren we er van Informatiesysteem Liesbeth Preller (NISB), Dave van Dijk (Vital Health) Experimenteel onderzoek Vooronderzoek Behandeling Experiment Controle Verschil Implementatie
Nadere informatieBig trouble? Het Big 5 palet. Het Big 5 palet. Gevolgen overgewicht breder dan Big 5. Overgewicht. Relatie tussen overgewicht, diabetes, kanker
Big trouble? Het Big 5 palet Hart- en vaatziekten Astma / COPD Depressie B.H.R. Wolffenbuttel Afd. Endocrinologie & Stofw. ziekten Universitair Medisch Centrum Groningen Welke belangrijke risicofactor
Nadere informatieSummery. Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers
ummery amenvatting Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers 207 Algemene introductie Werkgerelateerde arm-, schouder- en nekklachten zijn al eeuwen
Nadere informatieProtocol Obesitas St. Antonius Ziekenhuis. Gera Hoorweg-Nijman & Marja van der Vorst kinderartsen
Protocol Obesitas St. Antonius Ziekenhuis Gera Hoorweg-Nijman & Marja van der Vorst kinderartsen Kinderen en adolescenten met obesitas 1. Definities 2. Indicatie verwijzing 3. Poliklinische verwijzing
Nadere informatieHET LIPIDENSPECTRUM VAN PATIËNTEN
HET EFFECT VAN DE CVRM ZORGSTRAAT OP DE BLOEDDRUK EN HET LIPIDENSPECTRUM VAN PATIËNTEN IN DE HUISARTSENPRAKTIJK Berdien Oosterveld Begeleiding: Job van der Palen Peter van der Lugt Mirella Nijmeijer Wetenschapsavond
Nadere informatieEr zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt:
Een gezond gewicht Een gezond gewicht Hebt u een gezond gewicht? Energiebalans Bewegen Hoe behoudt u een gezond gewicht? Tips voor het behouden van een gezond gewicht Tips voor het bereiken van een gezond
Nadere informatieLandelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde
Landelijk Diabetes Congres 2016 Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieBrigitte Wieman. 14 maart 2019, Samen in de breedte. NVD Beleidsmedewerker Utrecht diëtist
Brigitte Wieman 14 maart 2019, Samen in de breedte NVD Beleidsmedewerker Utrecht diëtist Kom in beweging en kijk in de etalage van de diëtist Programma De merken van de NVD Kennissynthese voeding Onderzoek
Nadere informatieDe voedingsrichtlijnen zijn gebaseerd op de wetenschappelijke onderbouwde NDF-richtlijnen, NHGstandaard,
Bijlage 1: Samenwerkingsafspraken diëtiek binnen DBC Diabetes GHC Het uitgangspunt is dat iedere diabetes patiënt recht heeft op optimale zorg door de juiste professionals. Een goede behandeling van diabetes
Nadere informatieMijn kind is te dik Oorzaak, gevolg en behandeling. Rintveld, Altrecht
Mijn kind is te dik Oorzaak, gevolg en behandeling Rintveld, Altrecht Medisch contact nr 49 In een nieuwe multidisciplinaire richtlijn is afgesproken dat obesitas een chronische ziekte is. Dit heeft niet
Nadere informatieBasaal Plus. Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011
Basaal Plus Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011 2 Toetsvragen Bij Insuline Resistentie bestaat er een afname in vrije vetzuur
Nadere informatiePrediction and early intervention in employees at risk for sickness absence due to psychosocial health complaints
Prediction and early intervention in employees at risk for sickness absence due to psychosocial health complaints Dr. Saskia Duijts Dr. IJmert Kant Dr. Gerard Swaen Prof. dr. Piet van den Brandt Effectiviteit
Nadere informatiePre-diabetes. Vasculair Preventie Centrum
Pre-diabetes Vasculair Preventie Centrum Wat is pre-diabetes? Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het glucosegehalte in uw bloed (bloedsuiker) is, vooral s ochtends voordat u gegeten
Nadere informatieDe wetenschap achter de richtlijn voor vet
De wetenschap achter de richtlijn voor vet Marianne Geleijnse Hoogleraar Voeding en Hart- en Vaatziekten Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit MVO Netwerkevent 31 maart 2016 Subsidies van voedingsindustrie
Nadere informatieInvloed van aannames in modellen van kosteneffectiviteit onderzoek
Invloed van aannames in modellen van kosteneffectiviteit onderzoek Paul van Gils Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) Centrum Voeding, Preventie en Zorg Afdeling Kwaliteit van Zorg en Gezondheidseconomie
Nadere informatieGezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies.
Gezond gewicht Wat kunt u er zelf aan doen? Vraag ons gerust om advies altijd dichtbij www.alphega-apotheek.nl Gezond gewicht De meeste mensen willen graag een aantal kilo s afvallen. Maar is dat wel nodig?
Nadere informatieDe COBRA-studie: Veranderingen in lichaamssamenstelling tijdens chemotherapie voor vrouwen met borstkanker.
De COBRA-studie: Veranderingen in lichaamssamenstelling tijdens chemotherapie voor vrouwen met borstkanker. Oncologiedagen voor verpleegkundigen, Ede 18-11-2014 Maaike van den Berg, MSc, Anja de Kruif,
Nadere informatie