BOVAG Toekomstvisie 2020 op de mobiliteitsretail juli Deze toekomstvisie is mede mogelijk gemaakt door:

Transcriptie

1 BOVAG Toekomstvisie 2020 op de mobiliteitsretail juli 2011 Deze toekomstvisie is mede mogelijk gemaakt door: 1

2 Management summary BOVAG is een brancheorganisatie van ruim ondernemers die zich met mobiliteitsretail bezighouden. Leden zijn bedrijven die zich hebben gespecialiseerd in personenauto s, bedrijfsauto s en trucks, (gemotoriseerde) tweewielers, caravans, aanhangwagens, motorenrevisie, autoverhuur, autowassen, verkeersopleidingen en tankstations. Voor ondernemers in de mobiliteitsretail is het van groot belang om een heldere en onderbouwde toekomstvisie te hebben. De toekomstvisie verschaft hen inzicht op de middellange en lange termijnontwikkelingen ten aanzien van mobiliteit en retail. Op basis daarvan kunnen de ondernemers een strategie ontwikkelen en een positie in de markt te bepalen. Met deze toekomstvisie kunnen ondernemers hun toekomstig beleid vaststellen. In dit onderzoek staat daarom de volgende vraagstelling centraal: Hoe ziet de toekomstvisie 2020 voor mobiliteitsretail er uit en welke consequenties heeft dit voor de ondernemers in de mobiliteitsretail? Om toekomstgericht beleid te formuleren zullen de volgende hoofdvragen beantwoord moeten worden: Wat zijn de relevante megatrends, consumententrends en industrietrends tot 2020 voor de ondernemers in de mobiliteitsretail? Hoe kunnen deze trends naar toekomstscenario s worden vertaald? Wat zijn de consequenties van deze scenario s voor de ondernemers in de mobiliteitsretail? De relevante trends zijn middels desk research tot stand gekomen. Vervolgens zijn zij gevalideerd en aangevuld in workshops met ondernemers en specialisten uit de branche. Tevens zijn er interviews met experts gehouden om de uitkomsten van dit onderzoek te valideren en aan te scherpen. Er zijn elf megatrends vastgesteld die relevant zijn voor de ondernemers in de mobiliteitsretail: 1. Duurzaamheid 2. Digitalisering & customer intimacy 3. Demografische ontwikkeling 4. Stijgende kosten van mobiliteit 5. Megacities 6. Generatie Y 7. Afnemende beïnvloeding van de nationale overheid 8. Langdurige invloed van de recessie 9. Doorzetten van Het Nieuwe Werken 10. Globalisering 11. Technologie Gebaseerd op deze trends worden toekomstscenario s geschetst. Deze scenario s worden gebouwd door de twee belangrijkste trends als assen tegen elkaar af te zetten. Dit zijn de trends Generatie Y is de dominante groep die de samenleving vorm geeft en Afnemende invloed van de nationale overheid. Deze zijn de belangrijkste trends omdat ze ten eerste een grote impact hebben op de ondernemers als deze trend zich doorzet. Ten tweede is het onzeker dát de trends zich zullen doorzetten. De trends waarvan verwacht wordt dat ze zich zullen doorzetten én een impact zullen hebben, vormen de onderbouwing van de scenario s. Deze worden daarom in de beschrijving van elk scenario meegenomen. 2

3 De trends zijn naar vier toekomstscenario s vertaald: Scenario 1: Gereguleerde innovatie scenario: In dit scenario treedt de overheid sterk op als regelgever en verzorger en stimuleert zij innovatie. De kenmerken van generatie Y zijn dominant. Communities zijn erg belangrijk. Scenario 2: Defensieve scenario: Dit scenario wordt gekenmerkt door een sterke overheid die de huidige markt beschermt, en burgers en bedrijven dwingt mee te betalen aan de maatschappij. Tevens overheersen de kenmerken van generatie X waardoor oplossingen voor issues veelal worden gezocht in bewezen ideeën en bestaande wet- en regelgeving. Scenario 3: Open-innovatie scenario: In dit scenario maakt de overheid een terugtrekkende beweging en wordt de samenleving gedomineerd door generatie Y. Communities zijn zowel zakelijk als privé een belangrijke bron van informatie en verbinding en er is een toename van co-creatie met consumenten. Scenario 4: Overlevingsscenario: In dit scenario is er een terugtrekkende overheid die zich richt op haar kerntaken en veel over laat aan lokale overheden maar daarbij niet dezelfde middelen ter beschikking stelt. Hierdoor zal dit scenario in het licht staan van versobering en zullen burgers en bedrijven oplossingen zoeken in bestaande politieke vormen en zich verenigen in bonden en coöperaties. Scenario 3: Open-innovatie is het meest waarschijnlijke scenario. De belangrijkste conclusie van dit scenario is dat de klassieke indeling van branches zal verschuiven naar verschillende type ondernemers in de mobiliteitsbranche. In het onderzoek hebben we vier archetypes onderscheiden: De Hypermarket: Bij dit type ondernemer ligt de nadruk op een volledig en maximaal toegankelijk aanbod van producten met een dominant portfolio voor mobiliteitsproducten. De Mobility Service Provider: Bij dit type ondernemer ligt de nadruk op geïntegreerde product- en dienstverlening in mobiliteit. Hierbij wordt er veelal een netwerk van retailers gebruikt om oplossingen te leveren. De Niche Expert: Bij dit type ondernemer ligt de nadruk op de verkoop van niche-producten die een specifieke mobiliteitsbehoefte vervullen. De Local Hero: Bij dit type ondernemer ligt de nadruk op aanvullende dienstverlening rondom een specifieke mobiliteitsbehoefte. Voor de ondernemers in de mobiliteitsretail betekent dit, dat zij expliciet dan wel impliciet een keuze zullen maken voor een archetype. Afhankelijk van het gekozen type zullen zij hun business model moeten aanpassen om te kunnen overleven in de mobiliteitsretail in De aandacht voor de branche specifieke kennis en ervaring zal niet verdwijnen maar iedere ondernemer zal daarnaast behoefte hebben aan specifieke dienstverlening/ondersteuning. Per archetype en het bijbehorende business model zal een behoefte ontstaan ten aanzien van het ontzorgen van zogenoemde back-office activiteiten. De verwachting is dat enerzijds met name het type ICT-ondersteunende innovatieprojecten zal toenemen gezien de vergaande digitalisering bij de ondernemers en de klanten. Anderzijds zal op het gebied van personeelsmanagment veel veranderen voor de ondernemers door de invloed van de generatie Y. Samenwerking met brancheorganisaties, kennisinstituten en opleidingscentra zijn hierbij nog meer cruciaal dan nu al het geval is. 3

4 Inhoud 1 INTRODUCTIE Aanleiding Vraagstelling Aanpak Team en klankbordgroep Leeswijzer 7 2 TRENDS EN ONTWIKKELINGEN Uitleg trendbeschrijving Beschrijving van de trends Trendanalyse Workshops Interviews 35 3 TOEKOMSTSCENARIO S Opbouw scenario s Vier toekomstscenario s Conclusie 42 4 IMPACT ANALYSE TOEKOMST SCENARIO Definitie vier type ondernemers Keuze voor een archetype Business model per type ondernemer Business modellen in een ander scenario Conclusie 52 BIJLAGE A: BESCHRIJVING VAN DE TRENDS 62 A.1 Aanvullende informatie voor de megatrend Technologie 62 A.2 Consumententrends 63 A.3 Industrietrends 64 A.4 Werkgever- en werknemertrends 67 BIJLAGE B: DETAILBESCHRIJVING SCENARIO S 69 B.1 Scenario 1: Gereguleerde-Innovatie Scenario 69 B.2 Scenario 2: Defensieve Scenario 71 B.3 Scenario 3: Open-Innovatie Scenario 72 B.4 Scenario 4: Overleving Scenario 74 BIJLAGE C: FUTURE STORYLINES 75 4

5 BIJLAGE D: MOBILITY LANDSCAPE 76 BIJLAGE E: BRONNEN 77 5

6 1 Introductie 1.1 Aanleiding BOVAG is een brancheorganisatie van ruim ondernemers die zich met mobiliteitsretail bezighouden. Het betreft ondernemers die zich hebben gespecialiseerd in personenauto s, bedrijfsauto s en trucks, (gemotoriseerde) tweewielers, caravans, aanhangwagens, motorenrevisie, autoverhuur, autowassen, verkeersopleidingen en tankstations. Voor ondernemers in de mobiliteitsretail is het van groot belang om een heldere en onderbouwde toekomstvisie te hebben. De toekomstvisie verschaft hen inzicht op de middellange- en lange termijnontwikkelingen ten aanzien van mobiliteit en retail. Op basis daarvan kunnen de ondernemers een strategie ontwikkelen, hun positie in de markt bepalen en hun toekomstige beleid vaststellen. 1.2 Vraagstelling De vraagstelling is als volgt: Hoe ziet de toekomstvisie 2020 voor mobiliteitsretail er uit en welke consequenties heeft dit voor de ondernemers in mobiliteitsretail? Om toekomstgericht beleid te formuleren zullen de volgende hoofdvragen beantwoord moeten worden: Wat zijn de relevante megatrends, consumententrends en industrietrends tot 2020 voor de ondernemers in de mobiliteitsretail? Hoe kunnen deze trends naar toekomstscenario s worden vertaald? Wat zijn de consequenties van deze scenario s voor de ondernemers in de mobiliteitsretail? 1.3 Aanpak De aanpak bestaat uit de volgende elementen: Trendanalyse Tijdens de trendanalyse worden door desk research de belangrijkste trends geïdentificeerd en geanalyseerd. We inventariseren de relevante trends op de volgende niveaus: Megatrends; langetermijntrends voor nieuwe generaties (10-15 jaar); Consumententrends en werknemertrends; langetermijn-/middellangetermijntrends gericht op retail en eindgebruikers en op werknemers (5-10 jaar); Industrietrends; middellangetermijntrends gericht op hoe bedrijven en werkgevers zullen reageren op de megatrends, consumententrends en overheidtrends(3-5 jaar). Middels vijf workshops met ondernemers en specialisten uit de mobiliteitsretail worden de trends gevalideerd en aangevuld. Tevens wordt van elke trend de waarschijnlijkheid en de impact op de branches bepaald. Interviews Er worden met diverse experts interviews gehouden om de uitkomsten van het onderzoek, met nadruk op de trendanalyse, te valideren. 6

7 Toekomstscenario s Gebaseerd op de belangrijkste trends worden twee tot maximaal vier toekomstscenario s gebouwd. Elk scenario zal het volgende beschrijven: Het gedrag van de consument/afnemer; De reactie van relevante industrieën; Het gedrag van werknemers en werkgevers. Impactanalyse De impact van het meest waarschijnlijke scenario op de ondernemers in de mobiliteitsretail wordt vastgesteld. Bepaald wordt wat deze ontwikkelingen betekenen voor de positionering en inrichting van de ondernemers in de branche. Daarnaast zal kort de impact van de overige scenario s worden beschreven. Future Storylines In de Future Storylines wordt een specifieke situatie in 2020 beschreven door de ogen van de gebruiker van mobiliteit. De gebruiker is een klant van de ondernemers in de mobiliteitsretail. In de storylines proberen we een sfeerimpressie van de klantervaringen te geven, gebaseerd op de relevante trends Team en klankbordgroep Het team bestaat uit de volgende personen. Vanuit BOVAG: Hoofdbestuur en Directie Opdrachtgever Martijn Visser Linking-pin voor inhoud en de BOVAG organisatie Vanuit Capgemini: Koen Klokgieters Senior Projectleider en toekomstscenario-expert Simone Koppius Mobiliteitconsultant De klankbordgroep bestaat uit de volgende personen: Koos Burgman Algemeen directeur BOVAG Bertho Eckhardt Voorzitter BOVAG Onafhankelijke autobedrijven / Vicevoorzitter BOVAG hoofdbestuur Eric Tak Voorzitter BOVAG Autodealers / Lid BOVAG hoofdbestuur Marcus van Kleef Voorzitter BOVAG Tankstations / Lid BOVAG Hoofdbestuur Bea Berndsen Manager Bedrijfsraad voor het Motorvoertuigenbedrijf (Stichting OOMT) 1.5 Leeswijzer In hoofdstuk 2 worden de meest relevante trends in de periode tot 2020 belicht. Ten eerste worden de megatrends kort beschreven. Vervolgens volgt de trendanalyse met de workshopuitkomsten. Ten slotte wordt de gedeelde mening van vijf experts weergegeven. In hoofdstuk 3 wordt een vertaling gemaakt van de trendanalyse naar vier toekomstscenario s. Deze scenario s worden uitgebreid beschreven waarna er geconcludeerd wordt wat het meest waarschijnlijke toekomstscenario is. In hoofdstuk 4 worden de consequenties van het meest waarschijnlijke scenario bepaald voor ondernemers in de mobiliteitsretail. 7

8 2 Trends en ontwikkelingen 2.1 Uitleg trendbeschrijving De trends worden op drie niveaus beschreven. Megatrends zijn langetermijntrends voor een nieuwe generatie (10-15 jaar). Consumententrends zijn trends gericht op retail en eindgebruikers op de langetermijn/middellangetermijn (5-10 jaar). Industrietrends zijn trends op middellangetermijn en gericht op hoe bedrijven zullen reageren op de megatrends en consumententrends (3-5 jaar). Tevens worden de werknemerstrends en werkgeverstrends meegenomen in dit onderzoek. Deze geven de trends op de arbeidsmarkt op de middellange termijn weer. Omdat werknemers dusdanig ander gedrag vertonen dan consumenten op het gebied van mobiliteit is het relevant dit onderscheid te maken. Dit geldt ook voor de industrie. Deze bestaat uit bedrijven die producten en diensten leveren en tevens een rol als werkgever vervullen. 2.2 Beschrijving van de trends In deze paragraaf worden de elf belangrijkste megatrends kort toegelicht. In Bijlage A zijn de volgende trendbeschrijvingen opgenomen: Aanvullende informatie voor de megatrend Technologie Consumententrends Industrietrends Werkgever- en werknemertrends 1. Duurzaamheid Duurzaamheid is het streven om efficiënt en zuinig met schaarse hulpbronnen om te gaan. Steeds meer consumenten en bedrijven hebben dit streven waardoor het vanzelfsprekend is om duurzaam te kopen, te leven en te ondernemen. Tevens speelt lifecycle-management en inzicht in de sociale aspecten van de waardeketen een steeds belangrijkere rol. Deze handelswijze van consumenten en bedrijven wordt gestimuleerd door financiële voordelen. 2. Digitalisering & Customer intimacy Er is een vergaande verandering gaande door de ontwikkeling van informatietechnologie met het toenemend aantal virtuele diensten en producten zoals cloud computing en smartphones. Hierdoor ontstaat er een transparante markt en is er sprake van een toenemende mate van e-commerce. Consumenten willen producten en diensten die ze op hun behoeften kunnen 8

9 afstemmen, gepersonaliseerd en op maat. Het hebben van diepgaande klantkennis stelt een organisatie in staat snel te reageren op de specifieke behoeften van de consument Demografische ontwikkeling De belangrijkste demografische ontwikkelingen zijn de ontgroening en daarmee samenhangende vergrijzing. Het aandeel van ouderen (65+) in de bevolking stijgt en veroorzaakt een stijging van de gemiddelde leeftijd. 2 Hierdoor ontstaat er een vraag naar gemak en medische toepassingen in mobiliteitsproducten en diensten die ouderen in staat stellen onafhankelijk te zijn. Tevens groeit hierdoor de vraag naar recreatieve mobiliteit. Daarnaast zullen werknemers langer moeten doorwerken, wat gevolgen heeft voor de sociale voorzieningen en de (fysieke) inrichting van werk. Andere demografische ontwikkelingen zijn de toenemende culturele diversiteit en arbeidsparticipatie van vrouwen. Bovendien zal de komende jaren het aantal alleenstaanden toenemen. Dit heeft invloed op de samenstelling van huishoudens, de vraag naar woningen en de inrichting van mobiliteit. 4. Stijgende kosten van mobiliteit Mobiliteitskosten zijn onder te verdelen in kosten voor aanschaf (financieringskosten), onderhoud, brandstof en belastingen. Het financieren van mobiliteit wordt gezien de economische ontwikkelingen steeds moeilijker en daarmee duurder. Voor consumenten komen er echter ook goedkopere auto s op de markt; de verkoopprijs van voornamelijk kleine modellen dalen door scherpe concurrentie. De kosten van onderhoud zullen naar verwachting dalen door technologische innovaties in nieuwe materialen. Schaarste en politieke onzekerheid in productielanden hebben tot gevolg dat de kosten van brandstof de komende jaren zullen blijven stijgen. De hoogte van belastingen is zeer bepalend voor de kosten voor mobiliteit. Een voorbeeld hiervan is de toename in de verkopen van energiezuinige auto s door subsidieverstrekking door de overheid. Ook om het elektrisch rijden succesvol te maken, door bijvoorbeeld het aanleggen van oplaadnetwerken en het betaalbaar maken van de aanschafwaarde van een accu, is subsidie van de overheid nodig. De maatregelen die de overheid hanteert zijn sterk afhankelijk van het economisch klimaat en de politieke kleur van de regering. Er van uitgaande dat de overheid zich de komende jaren zich verder zal terugtrekken en de economie zal doormodderen, zal de hoogte van de subsidies verminderen. De belastingen zullen tevens verhoogd worden door de overheid. Dit zal zij onder meer doen middels het doorberekenen van kosten aan de gebruiker. 1 Treacy, M. en Wiersema, F. (1993), Three paths to market leadership; Customer intimacy and other value disciplines in Harvard Business Review 2 In 2005 was nog 14 procent van de bevolking 65 jaar of ouder. Er wordt verwacht dat in 2025 dit tot 21 procent is toegenomen. CBS (2006), Regionale bevolkings- en allochtonenprognose , Den Haag 9

10 5. Megacities Megacities zijn agglomeraties, bestaande uit een zeer grote stad en bijgelegen stedelijke gebieden. Denk hierbij aan steden met meer dan 10 miljoen inwoners zoals New York City, Tokyo en Londen. In Nederland kan de Randstad zich tot megacity ontwikkelen. De bevolkingsgroei in de steden neemt vooral toe door immigratie uit het buitenland. Jonge gezinnen trekken veelal naar de gebieden daarom heen, waardoor steden meer naar elkaar toe groeien. Megacities zijn interessant omdat zij functioneren als pressure cooker voor toekomstontwikkelingen; het zijn voedingsbodems voor groei, vooruitgang en vernieuwing. De verstedelijking zorgt er ook voor dat onder meer de infrastructuur en mobiliteit anders ingericht moeten worden om bereikbaarheid te handhaven. Zo zal er meer vraag zijn naar autodelen en openbaar vervoer en zullen er cordonheffingen ingevoerd gaan worden om het aantal (vracht)auto s en de uitstoot van vervuilende stoffen te verminderen. Ten aanzien van deze trend is extra desk research uitgevoerd, zie hiervoor bijlage C. 6. Generatie Y Generatie Y is de generatie die geboren is tussen Kenmerkend van deze generatie is dat personen van deze generatie zelfverzekerd is en optimistisch is ingesteld. Zij netwerken van nature met mensen van alle leeftijden en van verschillende culturen. In hun werk zijn zij op zoek naar zingeving en zelfontplooiing. Tevens zijn zij minder geneigd tot aanpassen aan bestaande regels en grenzen. 3 Deze generatie maakt graag gebruik van de nieuwste technologie, bijvoorbeeld voor het doen van online aankopen. Bij aankoopbeslissingen baseert zij zich graag op reviews van anderen. Tevens wil de generatie Y diensten en producten kunnen consumeren wanneer het hun uitkomt en welke op hun specifieke behoeften zijn afgestemd. 7. Afnemende beïnvloeding van de nationale overheid De Nederlandse overheid wordt een compactere overheid: een krachtige, kleine en dienstverlenende overheid. Een overheid die minder belastinggeld kost, die met minder ambtenaren en bestuurders toe kan en die zich richt op haar kerntaken. 4 Hierdoor vindt er meer overdracht van taken aan lokale overhedenplaats. Tevens worden er taken uitbesteed en overgedragen aan de markt. Tegelijkertijd neemt de Europese regelgeving toe waardoor Nederland zich steeds vaker moet committeren aan Europa. 8. Langdurige invloed van de recessie Op het moment van het verschijnen van dit rapport is er een concrete dreiging van een Euro-crisis als gevolg van de enorme schuldenlast van landen als 3 Bontekoning, A. (2007). Generaties in organisaties: Een onderzoek naar generatieverschillen en de effecten daarvan op de ontwikkeling van organisaties. Ridderkerk 4 Donner, J.P.H, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, brief: Uitvoeringsprogramma Compacte Rijksdienst aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal, d.d

11 Griekenland, Spanje, Portugal en België. Het is nu nog niet duidelijk hoe de Europese Unie deze crisis zal gaan managen. Uitgangspunt voor de Toekomstvisie 2020 is dat de financiële markten erg grillig blijven, maar dat er uiteindelijk geen grote fatale crisis zal ontstaan. De bezuinigingsmaatregelen blijven nog jaren van kracht om de opgebouwde schulden af te betalen. Verwacht wordt dat de economie de komende jaren blijft doormodderen 5. Hierdoor worden er gemiddeld minder uitgaven en investeringen gedaan. Consumenten besteden hun geld bewust. Hierdoor is de value-for-money belangrijker, worden duurzame aankopen langer uitgesteld en is er een opkomst van discounters en megastores. Bij bedrijven ligt de focus op de kosten en de efficiëntie van de processen. 9. Doorzetten van Het Nieuwe Werken Het Nieuwe Werken is een visie om werken effectiever, efficiënter maar ook plezieriger te maken voor zowel de organisatie als de medewerker. Die visie wordt gerealiseerd door de medewerker centraal te stellen en hem binnen bepaalde grenzen de ruimte en vrijheid te geven in het bepalen hoe hij werkt, waar hij werkt, wanneer hij werkt, waarmee hij werkt en met wie hij werkt Globalisering Globalisering is een voortdurend proces van wereldwijde economische, politieke en culturele integratie, met als centraal kenmerk een wereldwijde arbeidsdeling, waarbij productielijnen over de wereld worden gespreid die gedreven worden door de informatie- en communicatietechnologie en door internationale handel. Globalisering wordt mogelijk gemaakt door ontwikkelingen op het gebied van vervoer en telecommunicatie. Ze kenmerkt zich verder door verregaande schaalvergroting, het ontstaan van een wereldwijd kapitalisme en de verspreiding van een consumentencultuur. China en India maken een opmars als wereldeconomieën en landen zoals Brazilië maken snelle stappen in de productie wat zorgt voor nieuwe concurrentie op de markt. Dit verlangt nieuwe en andere productkennis van werknemers. Tevens zal er op het gebied van werknemers internationale concurrentie zijn. 11. Technologie Technologietrends laten innovaties zien in materialen, werkprocessen, gebruik van producten en diensten en zullen een grote impact op het dagelijks leven hebben. De megatrend is onder te verdelen in een aantal clusters: Persoonlijke Medicijnen, Betaalbare ruimtevluchten, Fabricage Laboratoria, Intelligence Augmentation, Robotica, Quantum Computing, Moleculaire Nano Technologie, Virtual Reality 2.0, Kunstmatige Intelligentie, Smart Grid Energiesytemen en Anti-aging Kisme t 5 Kalse & van Lent (2011), Het rampscenario 6 Bijl, D (2009), Aan de slag met het nieuwe werken, Zeewolde 11

12 2.3 Trendanalyse Uitgaande van de elf megatrends zoals beschreven in paragraaf 2.2 maken we de vertaling naar de mobiliteitsretail. Elke megatrend is uitgewerkt in de consumenten-, werknemers-, industrie- en werkgeverstrends. Deze zijn gevalideerd en aangescherpt in de workshops met ondernemers en specialisten uit de mobiliteitsretail en door middel van interviews met experts Workshops In de workshops zijn de eerste 10 megatrends in verkorte vorm besproken en vervolgens aangevuld met op- en aanmerkingen door de deelnemers. Op basis van deze output is de 11 e megatrend Technologie toegevoegd. Aanvullende informatie hierover is opgenomen in bijlage A. Tevens is de megatrend Vergrijzing van naam veranderd naar Demografische ontwikkeling om daarmee een breder gebied van ontwikkelingen af te dekken. In onderstaande sheets zijn de uitwerkingen van de megatrends weergegeven en aangevuld met de output van de workshops. Deze output bestaat uit de door de deelnemers ingeschatte waarschijnlijkheid en impact en geeft tevens ter illustratie discussiepunten en voorbeelden weer. Waarschijnlijkheid De waarschijnlijkheid van een trend geeft weer hoe groot de kans is dat de trend zich gaat voordoen. In de workshops is met een afvaardiging van de ondernemers uit de branche de waarschijnlijkheid bepaald. Hierbij was er de keuze tussen de waarden groot, 50/50 en klein. Impact financiële performance ondernemers In de workshops is door een afvaardiging van ondernemers uit de branche de impact van de trends bepaald. De ondernemers hebben met kleuren aangeven of er een positieve impact of negatieve impact op de financiële performance van de branches is. Een positieve impact geeft aan dat de trend geld gaat opleveren voor de branche. Een negatieve impact geeft aan dat de trend geld gaat kosten voor de branche. De uitkomsten schetsen een beeld over hoe de ondernemers naar de toekomst kijken. Door de beperkte afvaardiging, en doordat het lastig bleek de vertaling van megatrend naar impact te maken, kunnen er geen harde conclusies worden verbonden aan het resultaat. Positief Negatief Geen eenduidig beeld Geen beeld De trend heeft een positieve impact op de performance van de ondernemers. Deze trend gaat geld opleveren voor de ondernemer. De trend heeft een negatieve impact op de performance van de ondernemers. Deze trend gaat geld kosten voor de ondernemer. Uit de workshops is geen eenduidig beeld gekomen over de impact van de trend. Uit de workshops is geen beeld gekomen over de impact van de trend. 12

13 Duurzaamheid is een basis eis geworden voor koopbeslissingen 1. Duurzaamheid Mobiliteit on demand? MEGATREND CONSUMENT EN TRENDS WERKNEMER TRENDS Bewuste keuze: Steeds meer mensen en bedrijven hebben duurzaamheid als doel. Duurzaamheid is een bewust onderdeel in beslissingen. Hierin streven we naar minder en efficiënter gebruik en hergebruik van grondstoffen. Binnen de mobiliteitsbranche worden veel fossiele energie en vervuilende stoffen gebruikt; grote verschuivingen naar duurzame oplossingen zijn daarom waarschijnlijk. Financiële prikkel stimuleert: Consumenten worden in hun gedrag gestimuleerd door financiële prikkels, zoals steun voor de aankoop van schonere auto s door financiële voordelen van de overheid, zoals geen BPM. Een ander voorbeeld hiervan is de Provincie Limburg, die de aankoop van elektrische scooters met 700 steunt omdat deze beter zijn voor de luchtkwaliteit. Duurzaam imago: Consumenten identificeren zich steeds meer met producten die ze kopen en beleven hun invloed op de maatschappij door hun koopgedrag sterker. Zo is bijvoorbeeld de omzet van BP met 40% tot 50% gedaald tijdens de olieramp in de golf van Mexico. Steeds vaker kiezen consumenten bewust voor duurzame mobiliteitzoals schonere auto s, fietsen en openbaar vervoer. Duurzaamheid is vanzelfsprekend: Een duurzaam leven of ondernemen heeft geen onderscheidend vermogen meer. Consumenten beschouwen het als vanzelfsprekend dat een goed duurzaam is gemaakt en duurzaam in gebruik is. Employer branding; Op zoek naar een werkgever die bij je past: Vooral hoogopgeleide werknemers gaan op zoek naar een werkgever die hun persoonlijke doelen steunt. Deze persoonlijke doelen zullen met name door het sociale milieu worden gevormd. Werkgevers met een vervuilend of negatief imago zullen daarom hun slechte reputatie financieel moeten overcompenseren om geschikte werknemers aan te trekken. Zo betaalt Aldi haar trainees een ver bovengemiddeld salaris omdat het hun anders niet lukt geschikte werknemers te vinden. Een duurzaam imago van een organisatie moet authentiek zijn 1. Duurzaamheid INDUSTRIE TREND Sociale en duurzame inkoopstrategieën: 45% van alle bedrijven wil meer inzicht in de sociale en duurzame aspecten van hun waardeketen. Hierin zijn ook de leveranciers belangrijk, vanwege hun eigen duurzaamheid. Deze trend wordt sterk gestimuleerd door overheidsmaatregelen. Tropische houtproducten zijn een voorbeeld waarvan men de milieu en werksituatie steeds meer in kaart brengt. Een ander voorbeeld is Nike, die na een aantal schandalen hun producten met een trace code voorziet zodat inkopers kunnen controleren onder welke omstandigheden het product is gemaakt. Life-Cycle-Management: Naast de productie speelt de inname en verwerking van gebruikte producten een belangrijke rol. In de toekomst worden bedrijven steeds vaker verantwoordelijk gesteld voor het recyclen van hun producten. Dat betekent dat de kosten voor opslag bij de bedrijven wordt neergelegd. Elke winkel die in Duitsland batterijen, plasticflessen en blikken verkoopt moet deze terugnemen en een bijdrage voor de opslag betalen. Deze ontwikkeling wordt sterk gestimuleerd door overheidsmaatregelen. Mobiliteit on demand? WERKGEVER TREND Duurzaam imago: Bedrijven werken vooral aan de verbetering van hun imago. Het zogenoemde Greenwashing wordt in de toekomst steeds belangrijker. Het is essentieel om authentiek te zijn. Niet alleen zeggen, maar ook echt doen. Ben je niet betrouwbaar, dan zal dat zeker uitkomen. Sociale netwerken functioneren hierin namelijk als een geschikt platform om negatieve boodschappen over de activiteitenvan bedrijvente verspreiden. 13

14 Impact Duurzaamheid Branche Impact Merk autodealers Truckdealers Onafhankelijke autobedrijven Trucks & Trailers Fietsbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedrijven Caravan- & Camperbedrijven Aanhangwagenbedrijven Tankstations Verhuurbedrijven Rijscholen Autowasbedrijven Revisiebedrijven Duurzaamheid verkoopt bij de consument is de gedeelde mening onder de ondernemers. Zij onderschrijven dat duurzaamheid niet meer een hype is of alleen van toepassing is voor een selecte groep consumenten: Het is een basiseis geworden. De waarschijnlijkheid van deze trend is dan ook groot. De mate van duurzaamheid wordt beïnvloed door de economische situatie. Duurzame producten en diensten moeten namelijk wel betaalbaar zijn voor de consument. De prijs geeft voor de consument de doorslag: de consument wil wél duurzaam zijn maar er niet meer voor betalen. Hierdoor speelt de overheid door het verstrekken van subsidies een belangrijke rol. De ondernemers geven aan dat vooral vrouwen, hoger opgeleiden en jongeren waarde hechten aan duurzaamheid en daardoor inzicht willen hebben in de waardeketen. Alleen een groen imago is hierbij niet genoeg. Het is belangrijk dat bedrijven echt duurzaam handelen. Dit is ook belangrijk om een aantrekkelijke werkgever te zijn. Dit speelt toch wel mee bij werknemers. Deze trend biedt volgens de ondernemers voor bijna iedereen kansen. We zien kansen bij elkaar, het is nu tijd om daar actie op te nemen. Opvallend is dat er ook kansen worden gezien voor auto- en truckbedrijven en tankstations. Dit wordt vooral ingegeven door de nieuwe technologische ontwikkelingen in bijvoorbeeld elektrisch rijden en alternatieve brandstoffen en stimuleringsmaatregelen van de overheid, waardoor de verkoop van zowel auto- en truckdealers als tankstations van deze bedrijven juist positief beïnvloed wordt. Voor rijscholen wordt deze trend als bedreiging gezien omdat er verwacht wordt dat zowel de overheid als de consument hogere eisen stelt. Rijscholen zullen hoge investeringen moeten doen in bijvoorbeeld schonere auto s om aan deze eisen te voldoen. 14

15 Organisaties zullen hun producten op individuele behoeften afstemmen op basis van vergaande klantkennis 2. Digitalisering & Customer Intimacy MEGATREND Digitalisering beheerst het leven: Een groot gedeelte van ons leven wordt nu al veranderd door het gebruik van virtuele diensten en producten. Deze ontwikkeling zal alleen maar toenemen. Denk hierbij aan de ontwikkeling van coöperatieve mobiliteitssystemen en de adviesdiensten op het gebied van optimale reisroutes. Omni-presente informatie: Informatie is altijd en overal beschikbaar. Klanten maken steeds meer gebruik van digitale diensten en producten omdat het hun onafhankelijkmaakt van openingstijden en beschikbaarheid van medewerkers. Mobiliteit on demand? CONSUMENT EN TRENDS WERKNEMER TRENDS Flexibiliteit in consumptie/ instant gratification: Consumenten willen diensten en producten onafhankelijk van openingstijden of locatie kunnen consumeren; wanneer het voor hen goed uitkomt. Ook aan mobiliteit worden deze eisen gesteld. Een voorbeeld hiervan zijn de in aantal groeiende OV-fietskluizen waaruit op elk moment van de dag een fiets gehuurd kan worden. Klantkennis: Klanten willen services en producten, die op hun behoeften afgestemd zijn of die ze zelf op hun behoeftes kunnen afstemmen. Ze zijn bereid om persoonlijke informatie over hun voorkeuren achter te laten als ze daardoor tijd en moeite besparen. Een voorbeeld is Amazon.com waar mensen de aanbevelingen op basis van persoonlijke gegevens als toegevoegde waarde beleven. Dit schept kansen voor een persoonlijke aanpak in marketing en verkoop. Werknemers moeten steeds meer op hun online activiteiten letten: Door hun online activiteiten en via sociale netwerken weten collega s en werkgever meer over een werknemer. Een voorbeeld is een politiekorpschef die over huiselijk geweld heeft getwittert, en vervolgens op non-actief werd gezet door het korps. Enerzijds moeten werkgevers alert zijn op het delen van informatie, anderszijds zijn werknemers een belangrijk middel om via hun online activiteiten en sociale netwerk in contact te komen met (potentiële) klanten. Digitalisering leidt tot hoge transparantie van de markt 2. Digitalisering + Customer Intimacy INDUSTRIE TREND Cloud Computing: Steeds meer bedrijven zullen ICT-diensten als dienstverlening inkopen en deze via cloud computing gebruiken. Hardware, software en data wordt via een online interface afgenomen. Salesforce.com is een voorbeeld van deze zogenaamde software-as-a-service. Deze CRM-tool is beschikbaar voor kleine en grote bedrijvenen er wordt op basis van gebruik afgerekend. Prijs is geen business driver meer: Omdat prijsinformatie breed beschikbaar is en een transparante markt creëert, wordt de toegevoegde waarde voor de consument steeds belangrijker. In de Apple Store zijn de producten bv. duurder dan bij andere bedrijven, maar ze worden gekocht voor het gebruikersgemak en status. Transparantie: Bedrijven moeten steeds meer transparantie bieden ten aanzien van hun waardeketen. Overheid, bedrijven en consumenten willen steeds meer weten waar producten vandaan komen en wanneer producten beschikbaar zijn. Ook over services willen consumenten meer informatie. Bijvoorbeeld over de status van reparatie, bestelling en beschikbaarheid van goederen. Toenemende e-commerce: De hoge mate van transparantie over prijs en service zal op verschillende niveaus tot een consolidatie van kleinere bedrijven leiden. Een voorbeeld hiervan is het afnemende aantal boekenwinkels naarmate het aanbod en toegevoegdewaarde van online boekenwinkels toeneemt. Mobiliteit on demand? WERKGEVER TREND Verspreiden van interne informatie: Concurrentiegevoelige informatie en informatie over discriminatie en arbeidsomstandigheden van verschillende organisaties zijn steeds meer op het internet te vinden zonder tussenkomst of invloed van de werkgever. Een voorbeeld hiervan is glassdoor.com waar informatie over de werksituatie, het salaris en voor- en nadelen door anonieme medewerkers wordt verspreid. Kennis reisgedrag: Werkgevers hebben steeds meer inzicht in het reisgedrag van hun medewerkers door bijvoorbeeld de geboekte treinreizen bij de NS en de gedeclareerde brandstof bij leasemaatschappijen. 15

16 Impact Digitalisering & Customer intimacy Branche Impact Merk autodealers Truckdealers Onafhankelijke autobedrijven Trucks & Trailers Fietsbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedrijven Caravan- & Camperbedrijven Aanhangwagenbedrijven Tankstations Verhuurbedrijven Rijscholen Autowasbedrijven Revisiebedrijven De trend van digitalisering en customer intimacy wordt door de ondernemers gezien als onomkeerbaar. De nieuwe generatie weet niet beter, we kunnen niet zonder en we moeten mee. Deze trend heeft dan ook een grote impact op de ondernemers. De megatrend digitalisering heeft een enorme impact op het (koop)gedrag van consumenten en de wijze waarop de consument gebruik kan maken van het internet (webshop, social media, interactie). Het Hoofdbedrijfschap Detailhandel geeft met het concept Het nieuwe winkelen 7 aan dat de consument steeds meer kanalen gebruikt (multichannel) bij de aanschaf van producten (internet, winkels, mobile smartphones, etcetera). In het onderzoek van Capgemini Cars online 11/12 8 worden de implicaties van de digitalisering voor de auto industrie aangegeven. De belangrijkste bevindingen uit dit rapport zijn: Het gebruik van internet tijdens het koopproces van auto s en het ownership lifecycle zal voortdurend toenemen en nieuwe gebieden beslaan zoals kopen van onderdelen en accessoires, afster sales service, co-design Sterke toename van de invloed van social media op het koopgedrag van auto s Smartphones worden steeds belangrijker bij klantinteractie en het opbouwen van Customer Intimacy (remote support, voertuiginformatie, reisondersteuning tijdens het autorijden, testen nieuwe concepten) After sales service wordt een steeds belangrijkere factor in het koopproces van een voertuig Cars Online 11/12; Changing Dynamics Drive new developments in Technology and Business Models 16

17 Verschuiving van Product focus naar Service focus. Van voertuigeigendom naar power by the hour De voertuig koopcyclus wordt steeds korter met name bij het bezoek aan de showroom De ontwikkelingen van de technologie, met name het internet waardoor er prijstransparantie ontstond, werden enkele jaren geleden als bedreigend gezien voor de markt. Want als de consument de prijs al weet, hoe moet je hem dan aan je binden? De ondernemers beseffen nu dat het des te belangrijker is om een goede klantrelatie te hebben, of dat nou wel of niet digitaal is. De meesten van ons moeten een inhaalslag maken. Tevens onderschrijven ze dat consumenten maatwerk verlangen en door hier aan te voldoen dit voor ondernemers ook een onderscheidend vermogen biedt. Een goede dienstverlening draagt hier aan bij: Er ontstaat een duidelijk verschil tussen verkoop en aftersales. Een product kan iedereen verkopen, met de dienstverlening bouw je een relatie op. Om deze dienstverlening te versterken, zijn de ondernemers van mening dat het waarde toevoegt om te investeren in de opbouw van klantenkennis. Dit zal hen helpen om beter op de behoeften van hun (potentiële) klanten te kunnen inspelen. Door de prijstransparantie, kennis en behoefte aan maatwerk ontstaat er een pull in de waardeketen door de consument. Het product vindt de klant in plaats van de klant vindt het product Hierdoor is het cruciaal dat de consument de ondernemers kan vinden, zowel offline als online. Enkele ondernemers gaan zelfs nog verder: De consument bepaalt wat de importeur doet. Kortom, de fabrikant of importeur zal beter én sneller moeten inspelen op de wensen van de klant. Ouderen willen lang mobiel en daarmee betrokken blijven 3. Vergrijzing MEGATREND CONSUMENT EN TRENDS WERKNEMER TRENDS Meer en actievere ouderen: De komende jaren zet de vergrijzing door, het aantal ouderen neemt toe en de gemiddelde leeftijd stijgt. Door betere zorg zijn mensen op een hogere leeftijd steeds actiever en houden daarom langere tijd behoefte aan mobiliteit. Pensioenen onbetaalbaar: Er zijn steeds minder betalers en steeds meer mensen die langer een beroep doen op collectieve pensioenen en zorgpremies. Hierdoor zullenwerknemers langer moeten doorwerken om de kosten te compenseren. Recreatieve mobiliteit: Ouderen zijn en blijven mobiel en besteden tijd aan reizen. Dit doen zij veelal buiten de spits. Naast auto s hebben zij ook behoefte aan andere vormen van vervoer die gemak geven zoals de elektrische fiets. De grote stijging in de verkoop van elektrische fietsen komt vooral door ouderen. Vraag naar vertrouwen: Vaak zijn ouderen minder prijsgevoelig. Als een fabrikant ofdealer een goede relatie opbouwt, blijven ze veelal trouwe klanten. Kosten versus gemak. Ouderen willen lang mobiel blijven om betrokken te blijven in de maatschappij. Hierbij hebben zij behoefte aan gemak maar stellen zij tevens eisen aan de betaalbaarheid. Werknemers moeten ermee rekening houden dat ze langer gaan doorwerken: Als de Baby-boom generatie met pensioen gaat, zullen belastingen voor zorgverzekeringen flink stijgen. Daarnaast moeten werknemers in toenemende mate privé pensioenverzekeringen afsluiten. Ouder en toch aan het werk: Deels om de toename van de pensioenen te kunnen blijven betalen, anderzijds om deel te blijven nemen aan de maatschappij zullen ouderen willen blijven werken. Vanwege hun leeftijd zijn zij echter niet meer in staat alle werkzaamheden te doen, maar kunnen ze hun ervaring en kennis wel inzetten op andere gebieden. Dit vergt van zowel werkgever als werknemer flexibiliteit in het soort werk. Nieuwe modaliteiten? 17

18 Bedrijven moeten zich aanpassen aan oudere werknemers zodat ze langer productief kunnen zijn 3. Vergrijzing INDUSTRIE TREND WERKGEVER TREND Vrijheid en onafhankelijkheid: Als bedrijven services en producten kunnen aanbieden die ouderen onafhankelijkheid geven, zijn er kansen voor nieuwe markten. Kansen in medische technologie: Naast onafhankelijkheid spelen ook gezondheidsvoorzieningen een belangrijke rol voor ouderen. Een combinatie van mobiliteit en medische zorg zou potentieel voor de toekomst kunnen bieden. Denk hierbij aan het leasen van rolstoelen of nieuwe soorten van vervoer. Vergrijzing vindt vooral in de periferie plaats: Omdat bejaarden minder mobiel zijn en verhuizen vaak niet nodig is, blijven ze op de plaats waar ze ooit woonden. Daardoor vindt men een hoog percentage ouderen vaak in perifere plaatsen. Dit biedt kans voor bedrijven en diensten in deze regio's. Beloning naar prestatie: Oudere en langer werkende medewerkers kosten relatief meer dan jonge medewerkers. Vaak stijgt het salaris met de leeftijd mee. Bedrijven zullen echter meer naar prestatie moeten belonen om de kosten betaalbaar te houden. Het is niet meer vanzelfsprekend dat leeftijd doorslaggevend is voor het salaris. Werknemers moeten langer werken: Werkgevers moeten rekening houden met de inrichting van het werk. Oudere werknemers vragen om een andere werkomgeving. Zo heeft BMW in haar fabriek in Dingolfing (Duitsland) veel ergonomische aanpassingen gedaan in haar productielijn om deze aan te passen op de ouder wordende medewerker. Nieuwe modaliteiten? Impact Vergrijzing Branche Impact Merk autodealers Truckdealers Onafhankelijke autobedrijven Trucks & Trailers Fietsbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedrijven Caravan- & Camperbedrijven Aanhangwagenbedrijven Tankstations Verhuurbedrijven Rijscholen Autowasbedrijven Revisiebedrijven 18

19 De impact van de vergrijzing 9 is groot, maar verschilt tevens sterk tussen de ondernemers. Voor de recreatie is dit booming business. Het feit dat ouderen over vrije tijd beschikken, maakt dat ze een grote doelgroep zijn voor recreatieve producten en diensten. Deze doelgroep neemt in omvang sterk toe. De laatste jaren heeft de verkoop van elektrische fietsen een vlucht genomen. Verwacht wordt dat dit doorzet omdat deze fietsen steeds beter, lichter en betaalbaarder worden. Ook caravan & camperbedrijven zullen door de sterke toename van de doelgroep ouderen profiteren. Of een grote bestedingsruimte van ouderen hier ook aan bijdraagt, wordt door de ondernemers verschillend gezien. Ook is er discussie over de prijsgevoeligheid van de oudere consument. De meningen variëren van De oudere consument heeft juist alle tijd om aan prijsvergelijking te doen tot Ouderen zijn bereid om voor onze kwaliteit te betalen. Elke branche heeft hier verschillende ervaringen mee. De ouderen worden veelal als welkome klanten gezien omdat zij als trouw worden beschouwd. De ondernemers onderkennen dat deze doelgroep veel kansen biedt maar zeggen ook: Iedereen zal nog veel moeten doen om een aangepaste service te bieden en deze kans te pakken. Deze doelgroep heeft namelijk specifieke kenmerken waar tot op heden weinig rekening mee wordt gehouden. Ze heeft behoefte aan gemak en dienstverlening en wil daarnaast ook een maatwerkoplossing. Kortom, er is werk aan de winkel om te profiteren van deze trend. 9 Zoals aangegeven is met name de impact van de vergrijzing besproken in de workshops. De trend is naar aanleiding van de terugkoppeling door de leden en klankbordgroep breder getrokken en heeft de naam Demografische ontwikkelingen gekregen. 19

20 Stijgende kosten voor mobiliteit hebben een sterke invloed op economie en markten 4. Stijgende kosten voor mobiliteit Wanneer is het te duur? MEGATREND Directe Kosten Brandstoffen/olie: Politieke onzekerheid in productielanden en de groeiende vraag naar fossiele brandstof van opkomende markten leidt tot schaarsheid van brandstof op de wereldmarkt en dus tot een stijgende prijs. Kosten voor infrastructuur: Er wordt geïnvesteerd in directe infrastructuur zoals snelwegen en indirecte infrastructuur zoals stations. De gebruiker zal hier, onder invloedvan de overheid, meer voor gaan betalen op basis van gebruik. Kosten voor emissie: Het doorzetten van het in rekening brengen van kosten voor CO2-uitstoot aan particulieren en organisaties. Indirecte kosten Externaliteiten: File kost tijd en daarmee geld. CONSUMENT EN TRENDS WERKNEMER TRENDS Zuinigere modaliteiten hebben voorkeur consumenten : Vervoersmiddelen die helpen minder geld uit te geven aan mobiliteit vinden steeds meer aftrek. Zo nemen voertuigenmet een lage bijtellingof goedkopere brandstoffen (LPG) een vlucht. Stijgende kosten hebben geen grote invloed op de mate van personenvervoer: In de afgelopen jaren hebben we gezien dat de stijgende brandstofprijs niet tot gevolg had dat consumenten minder kilometersreden met hun auto. Werknemers moeten flexibel zijn: Naarmate de kosten van mobiliteit stijgen zal dit een invloed hebben op het deel van het salaris dat wordt uitgegeven aan mobiliteit. Werknemers verwachten dat dit wordt gecompenseerd door hun werkgever of gaan dichterbij hun werk wonen. Ook zullen ze kijken naar andere vormen van mobiliteit zoals car-sharing of elektrische fietsen en scooters. Werknemers zullen minder vaak een leaseauto krijgen: Om kosten te besparen zullen werknemers met een leasecontract minder vrijheden krijgen. Bijvoorbeeld niet meer onbeperkt tanken in Europa als hun woon-werkverkeer in Nederland plaatsvindt. Goedkopere alternatieven kunnen de markt veranderen 4. Stijgende kosten voor mobiliteit Wanneer is het te duur? INDUSTRIE TREND WERKGEVER TREND Dalende marge op verkoop van voertuigen en motoren: Door de stijging van grondstofprijzen bij een gelijkblijvende verkoopprijs, zal de winstmarge op nieuwe auto s en motoren dalen en dit heeft een negatieve invloed op dealers, tankstations, etc. Optimalisatie in logistiek: Om de stijgende prijzen van transport te kunnen compenseren, moeten bedrijvensteeds efficiëntermet hun logistiek omgaan. Minder sterke invloed van globalisering: Het kostenvoordeel van productie in lage lonenlanden weegt minder op tegen de toenemende kosten voor het vervoer. Hierdoor ontstaat er een trend van een beperking van de outsourcing. Nieuwe leveranciers: Naarmate de olieprijs stijgt, zijn meer mensen bereid om de huidige nadelen van elektrische mobiliteit, zoals een beperkte actieradius en de oplaadtijd, te accepteren. Daardoor zullen bijvoorbeeld elektriciteitleveranciers tot de mobiliteitsmarkttoetreden om elektrisch rijden aan te bieden. Werknemers eisen meer vergoeding: Als de kosten van mobiliteit stijgen zullen werknemers een bijdrage van hun werkgevers vragen voor woon-werkverkeer. Trend naar combinaties van verschillende modaliteiten: Leasemaatschappijen zullen steeds meer modaliteiten in hun leasecontracten opnemen om kosten te reduceren. Denk hierbij aan het aanbieden van de NS Business Card door leasemaatschappijenen het opnemen voor mogelijkhedentot het leasen van motoren. Eisen aan keuzes werknemer: Werkgevers verwachten van hun medewerkers een steeds bewustere keuze voor hun mobiliteit, mede ingegeven door het nieuwe werken. Werkgevers bieden hierbij onder andere trainingen aan voor zuinig rijden en introduceren faciliteitenvoor andere vormenvan mobiliteitzoals autodelen. 20

21 Impact Stijgende kosten van mobiliteit Branche Impact Merk autodealers Truckdealers Onafhankelijke autobedrijven Trucks & Trailers Fietsbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedrijven Caravan- & Camperbedrijven Aanhangwagenbedrijven Tankstations Verhuurbedrijven Rijscholen Autowasbedrijven Revisiebedrijven De waarschijnlijkheid van de stijgende kosten voor mobiliteit is volgens de ondernemers groot en heeft op bijna alle branches een negatieve impact. Er wordt verwacht dat de prijzen inderdaad stijgen en dat hierdoor zowel consumenten als bedrijven voorzichtiger met hun mobiliteitsuitgaven zullen omgaan. Men zal minder snel nieuwe producten zoals auto s en trucks kopen, wat een duidelijk negatief effect heeft op de verkopen. De revisiebedrijven kunnen om deze reden echter wél profiteren van deze trend. Er wordt ingeschat dat consumenten eerder zullen overstappen naar goedkopere transportmiddelen zoals zuinige auto s, fietsen en scooters. Consumenten en werknemers kiezen bewuster voor een zuinig vervoersmiddel. Wel wordt er gediscussieerd of werknemers zelfs zo ver gaan dat ze dichter bij huis gaan werken om hiermee de kosten voor woon-werkverkeer te beperken. Ook zal de verhuurmarkt profiteren van deze trend. Door mobiliteit te huren worden de vaste lasten van vervoer beperkt en huurt men alleen wanneer mobiliteit nodig is. Deze trend biedt kansen voor het gezamenlijk gebruik van vervoersmiddelen en verhuurcombinaties. Het gezamenlijk gebruik van vervoersmiddelen duidt op een groei in autodelen (zoals GreenWheels en Wheels4All) en stijgende populariteit van carpoolen. Met verhuurcombinaties worden diensten bedoeld waarbij je bijvoorbeeld zowel auto s, fietsen als caravans kunt huren. Een bestaande mogelijkheid hiervan is een mobiliteitsabonnement: Mobiliteitsabonnementen worden enorm belangrijk. Steeds meer werknemers krijgen een mobiliteitsabonnement in de vorm van een bedrag of een Mobilitymixx-kaart in plaats van een leaseauto. Verwacht wordt dat dit door zal zetten en dat deze diensten ook voor consumenten toegankelijk worden. 21

22 Megacities zoals de Randstad dwingen ons om op een andere manier over mobiliteit na te denken 5. Megacities Megacities zonder auto s? MEGATREND Positief migrantensaldo: Grote steden en agglomeraties zijn aantrekkelijk. Veelal om arbeidsredenen blijft er een trek naar grote steden. Deze trend leidt tot een grotere variatie van cultuur door migranten met diverse achtergronden. Verder wordt het voor steden belangrijk om ontwikkelingsruimte te bieden voor kunst en cultuur om aantrekkelijkte blijvenvoor zowel nieuwe en huidige inwoners. Steden staan op een international speelveld: Door mondialisering worden hoger opgeleide mensen steeds mobieler. Megacities hebben daarom niet alleen concurrentie met hun directe omgeving maar ook met andere megacities in Europa of de hele wereld. Daarom moet ook op regionaal niveau met globale trends en verandering van markten rekening gehouden worden. Bijvoorbeeld om de gevolgen vanoutsourcing voor een huidige industriestad in te schatten. Resources en infrastructuur beperkt: Het aantal inwoners in de Randstad zal naar verwachting tussen de 5 en 15 procent per jaar groeien. Met deze groei van het aantal inwoners, groeit de vraag naar consumptie, mobiliteit, recreatie, etc. Zowel bestaande infrastructuur maar ook verbruik van energie en producten kan in deze dichtbewoonde regio's niet oneindig worden uitgebreid. Daarom moeten maatregelen worden genomen om deze groei in goede banen te leiden. Internationale oplossingen kunnen gekopieerd worden naar Nederland 5. Megacities Megacities zonder auto s? CONSUMENT EN TREND Minder auto s in steden: Cordonheffing blijkt de verkeersdrukte in steden zoals Londen en Stockholm behoorlijk te kunnen verminderen. Als gevolg daarvan zijn er minder klanten voor dienstverleners en tankstations binnen een tolgebied. Tevens ontstaan er kansen voor andere vormenvan mobiliteit. Minder auto-eigenaren: Autodelen/pooling initiatieven worden als The next big thing gezien. Zowel autofabrikanten (BMW, Mercedes) als particulieren (bv. via bieden nu al mogelijkheden om eenvoudig en snel (zonder te reserveren) een auto te verkrijgen. In Nederland is Green Wheels marktleider (hierbij is reservering nodig). Naast deze initiatieven bestaan er websites zoals samenrijden.nl en mitfahrgelegenheit.de waarin particulieren kunnen inschrijven en de route die ze gaan rijden opgeven. Geïnteresseerden nemen contact op via de website en kunnen meereizen. Beide vormen van autodelen zullen naar verwachting in megacities een grote vlucht nemen. Gentrificatie en hogere prijzen: Vooral in centrale en goedkope buurten waar kunstenaars en studenten wonen vindt gentrificatie plaats, een proces waarin buurten of stadsdelen op sociaal, cultureel en economisch gebied worden opgewaardeerd. Hierdoor trekken meer rijkere mensen naar deze buurt omdat ze het een attractieve locatie vinden. De prijzen voor woningen stijgen en culturele werkers verdwijnen, wat vaak tot conflicten leidt. Voorbeelden zijn de Jordaan in Amsterdam, het Gängeviertel in Hamburg en San Feliz in Los Angeles. 22

23 In megacities bestaat er een andere behoefte aan mobiliteit 5. Megacities Ontwikkeling bevolking WERKNEMER TRENDS INDUSTRIE TRENDS De vraag naar mobiliteit verandert: In de megacities ontstaan er nieuwe behoeftes en veranderingen in de vraag naar mobiliteit en bijhorende dienstverlening. Zo zal er mogelijk een verminderde vraag zijn naar auto s voor vervoer in de stad en meer naar duurzame vormen. Werknemers krijgen met meer concurrentie te maken: Omdat steeds meer werknemers in steden werken, wordt concurrentie onderling groter en werknemers moeten zich meer onderscheiden om bij attractieve werkgevers te kunnen werken. In steden zoals Londen is de toestroming van hoogopgeleiden uit andere landen zo groot, dat mensen uit Londen zelf steeds moeilijker aan werk komen. Verlies van tijd en geld: Vertraging doordat vrachtvervoer en werknemers in de file staan, kosten de werkgever en fabrikant tijd en geld. Daarom wordt er gezocht naar andere modaliteitenof andere locaties in megacitiesdie beter bereikbaar zijn. De vraag naar mobiliteit verandert: Dat kan betekenen dat in 2020 de meeste voertuigen niet meer individueel maar door grote mobiliteitsdienstverleners ingekocht worden. Dat vergt een andere aanpak van de industrie richting de markt, omdat de klanten een andere rol hebben. WERKGEVER TRENDS Werkgevers moeten op diversiteit inspelen: Vooral in steden ziet men steeds meer mensen uit verschillende culturen. Dit vereist enerzijds dat medewerkers met klanten uit verschillende culturen kunnen omgaan. Anderzijds betekent dit dat werkomstandigheden aangepast zijn aan een workforce met een diversiteit aan medewerkers. Het nieuwe werken: HNW kan zorgen voor minder mobiliteit, meer spreiding van reismomenten en andere werklocaties. Dit komt vooral doordat mensen bewust kiezen hoe, waar en wanneer ze hun werk doen en hoe ze daar hun reizen voor maken. Binnen megacities zijn meer mogelijkheden voor bijvoorbeeld flexibele, tijdelijke werkplekken waardoor werkgevers minder vaste kantoorruimte nodig hebben. Impact Megacities Branche Impact Merk autodealers Truckdealers Onafhankelijke autobedrijven Trucks & Trailers Fietsbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedrijven Caravan- & Camperbedrijven Aanhangwagenbedrijven Tankstations Verhuurbedrijven Rijscholen Autowasbedrijven Revisiebedrijven 23

24 De waarschijnlijkheid van de trend megacities wordt ingeschaald op klein tot 50/50. Bij de vergaande verstedelijking wordt verwacht dat consumenten en bedrijven andere keuzes op het gebied van mobiliteit maken. Er ontstaat een scherpere scheidslijn tussen steden en de periferie. Werk is in de stad, wonen en ontspanning in buitengebieden. Deze verandering in mobiliteitskeuzes in combinatie met het afzetgebied van de ondernemers heeft voor de ondernemers een verschillende impact. Er wordt in de discussies vooral aandacht besteed aan het vervoer in de stedelijke gebieden. Er zal een stijgende vraag zijn naar openbaar vervoer, andere vervoerstypen en flexibiliteit daarin. Door verstopping van wegen en hoge parkeertarieven zal er meer vraag zijn naar openbaar vervoer. Consumenten verkiezen openbaar vervoer, scooters en fietsen boven de auto. Ze willen namelijk vooral efficiënt reizen, binnen een beperkte tijd op de juiste plek arriveren. Sommige ondernemers geven aan dat mensen bereid zijn om voor comfort te betalen. Dit betekent dat consumenten best willen betalen voor eersteklas, een parkeerplaats of tolheffing. Bedrijven zullen meer gebruik gaan maken van kleinere bestelauto s en automatisch rijdende wagens dan van grote trucks. Zowel consumenten, bedrijven als werknemers zullen meer gebruik maken van verhuurmogelijkheden. Het is in verstedelijkt gebied immers zeer onpraktisch en duur om een eigen auto te hebben. Om deze reden zullen ook minder mensen een rijopleiding volgen en heeft dit dus negatieve gevolgen voor de rijscholen. De ondernemers verwachten niet dat er tolheffingen in stedelijke gebieden in Nederland komen: Daar zijn onze steden te klein voor. Generatie Y neemt diverse rollen aan: zij is tegelijkertijd werknemer, klant en producent 6. Generatie Y Lui of in balans? MEGA TREND CONSUMENT EN TREND WERKNEMER TREND Generatie Y (geboren tussen ongeveer 1985 en 2000) zijn in 2020 veelal consumenten met gezinnen. Deze generatie is opgegroeid met technologische vooruitgang, economische voorspoed en zijn beschermend opgevoed. Kenmerkend is dat zij zelfverzekerd zijn en optimistisch zijn ingesteld. Tevens zijn zij op zoek naar zingeving en zelfontplooiing in hun werk. Groei online/mobile aankopen: Omdat generatie Y opgegroeid is met technologische vooruitgang is zij gewend aan het doen van aankopen op internet en via een smartphone. In de periode tot 2020 wordt verwacht dat het onlinekanaal van de huidige 4-15% zal groeien naar 25-30% van alle retailaankopen. Aankopen via een smartphone zijn nu verwaarloosbaar maar zullen in 2020 naar verwachting 10-15% vanalle retailaankopen omvatten. Online mond tot mondreclame: Generatie Y deelt, vindt en zoekt informatie online en dit zal alleen maar toenemen. Hierdoor is de invloed van online reviews ontzettend sterk. Zelfontplooiing: De werknemers in deze generatie willen blijven leren om zichzelf te ontwikkelen en diepgang in hun werk te vinden. Work-life balance belangrijk: De activiteiten voor werk en privé moeten goed te combineren zijn. Ze willen zelf bepalen hoe en wanneer ze hun werk doen, waarbij werk en privéniet per sé gescheiden zijn. Teamspeler: Deze generatie werkt graag in teams en kan dit ook goed. Zij behouden desondanks hun vrijheid en behalen doelen door hun netwerken te activeren. 24

25 Flexibiliteit, instant gratification en teamwork zijn kenmerken van deze generatie 6. Generatie Y INDUSTRIE TREND Flexibiliteit in consumptie/ instant gratification: Generatie Y wil diensten en producten onafhankelijk van openingstijden of locatie kunnen consumeren, wanneer het voor hen goed uitkomt. Hierop spelen organisaties in met ruime openingstijden, terugbel- of chatserviceen online dienstverlening. Customization: Klanten willen diensten en producten, die op hun behoeften afgestemd zijn of die ze zelf op hun behoeftes kunnen afstemmen. Denk hierbij aan een smartphone waar je apps op plaatst die voor jou van belang zijn. Auto bestellen met je Ipad WERKGEVER TREND Aanpassen aan Generatie Y: Omdat de werknemers van deze generatie schaarser worden en ze lastiger zijn te behouden, zullen werkgevers zich proberen aan te passen aan de eisen. Een voorbeeld hiervan is de invoering van het nieuwe werken omdat deze generatie verwacht flexibel te kunnen werken en gebruik te kunnen maken van state-of-the-art-technologie. Veranderende managementstijl: Aangenomen wordt dat generatie Y lastig is te managen. Zij wordt gezien als een groep die niet gelooft in procedures, minder resultaatgericht is en minder snel hiërarchie accepteert. Impact Generatie Y Branche Impact Merk autodealers Truckdealers Onafhankelijke autobedrijven Trucks & Trailers Fietsbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedrijven Caravan- & Camperbedrijven Aanhangwagenbedrijven Tankstations Verhuurbedrijven Rijscholen Autowasbedrijven Revisiebedrijven 25

26 Voor de meeste ondernemers is er geen eenduidig beeld van de waarschijnlijkheid en impact van generatie Y. Dat de consumenten van deze generatie anders zijn in hun koopgedrag is duidelijk. Maar hoe zich dat de komende jaren zal ontwikkelen, als ze veelal klanten van ondernemers worden, is voor de meeste ondernemers moeilijk in te schatten. De waarschijnlijkheid is dan ook 50/50. De discussiepunten variëren van De invloed van generatie Z is nog veel sterker tot Als deze generatie volwassen wordt, valt het allemaal wel mee hoe anders ze zijn. Er wordt onderstreept dat het bij deze generatie van belang is dat je wordt gevonden en dat hierbij een digitale aanwezigheid onmisbaar is. Social media is superbelangrijk Maar ook geven zij aan dat deze generatie de fysieke winkel wil hebben, waar ze een goed advies kunnen krijgen. Een combinatie van fysieke winkels en online aanwezigheid biedt dus juist kansen voor de ondernemers. Verder zijn de ondernemers vooral geïnteresseerd in de werknemer van deze generatie. Door zelfontwikkeling nemen zij minder als vanzelfsprekend aan. Betekent dit daarom dat zij lastig te managen zijn en gaat dit onze huidige bedrijfsvoering beïnvloeden? Regionale en Europese wetgeving zullen aan belang winnen 7. Afnemende beïnvloeding door de overheid MEGATREND CONSUMENT EN TRENDS Compacte overheid: Een krachtige, kleine en dienstverlenende overheid en daarmee een overheid die minder belastinggeld kost, die met minder ambtenaren en bestuurders toe kan en die zich richt op haar kerntaken. Beschikbare informatie neemt toe: De overheid concentreert zich op de basisinformatie en stelt deze beschikbaar. Een voorbeeld is het beschikbaar stellen vantopografische gegevens over infrastructuuren verkeersinformatie. Decentralisatie: Er is een verschuiving van verantwoordelijkheden van de Rijksoverheid naar lagere overheden. Dit zou gevolgen kunnen hebben voor verschillen in bijvoorbeeldlokale belastingen en subsidies. Concentratie Europa: De invloed van Europa is groeiende: er komen steeds meer Europese richtlijnenwaaraan de nationale overheid gebonden is. Meer regulatie/ stimulatie: Afhankelijk van het kabinet hanteert de overheid voornamelijk voorgeschreven wet- en regelgeving (bijvoorbeeld beprijzing) of stimuleringsmaatregelen (bijvoorbeeld spitsmijden) Privatisering: Door verdere privatisering van vervoersbedrijven zal er een verschuiving ontstaan van bereikbaarheid voor iedereen naar klantspecifieke bereikbaarheid. Indien het winstoogmerk prioriteit heeft, kan dit ten koste kunnen gaan van het aanbod op niet-renderende routes en tijden. EU-Standaardisering: Eisen en standaarden op bijvoorbeeld het gebied van veiligheid en kwaliteit voor voertuigen zullen steeds meer op Europees niveau bepaald worden. De markt wordt daarmee in Europa meer gestandaardiseerd. Verdieping door de consument: Consumenten zullen zich zelf meer moeten verdiepen om een goede aankoopbeslissing te nemen. Denk bijvoorbeeld aan het vrijgeven van de energiemarkt waardoor de consument nu de keuzevrijheid heeft, maar ook hulp nodig heeft om een goede keuze tussen producten te maken. Wat is de invloed van Europa? 26

27 Beschikbaarheid van informatie leidt tot innovatie 7. Afnemende beïnvloeding door de overheid WERKNEMER TRENDS INDUSTRIE TREND WERKGEVER TREND Sterkere rol consumentenbonden en werknemersbonden: Wanneer de overheid meer aan de industrie overlaat, zal er een sterkere hang zijn naar vertegenwoordiging om de belangen van de consument en werknemer te behartigen en te beschermen. Personaliseren arbeidsomstandigheden: Werknemers hebben behoefte aan een op maat gesneden arbeidsovereenkomst waarin zelf gekozen kan worden voor de inzet van middelen voor diverse doeleinden zoals mobiliteit en opleiding. Gestandaardiseerde en langlopende CAO s passen daar niet meer bij. Meerdere werkgevers tegelijkertijd: De afnemende beïnvloeding van de overheid maakt het voor de werknemer makkelijker om voor meerdere werkgevers tegelijkertijd te werken. Innovatie en nieuwe producten: De beschikbaarheid van informatie leidt tot innovatie. Er zullen hierdoor nieuwe producten en diensten komen, vooral als de overheid stimuleringsmaatregelen hanteert. Denk hierbij aan het project Apps for Amsterdam, waarbij de stadsregio Amsterdam reisdata beschikbaar stelt en bedrijven oproept op basis hiervan programma s en applicaties te ontwikkelen. Committeren aan Europa: Bij een sterker Europa heeft de lobby van (verbonden) organisaties minder invloed op nationaal niveau. Standaardisatie: Door standaardisatie op europees niveau is het voor de industrie mogelijk om producten beter op elkaar aan te laten sluiten. De ontwikkeling van standaard zaken is niet meer nodig, waardoor de focus verschuift naar nieuwe toepassingen, extra toegevoegde waarde of kostenreductie. Netwerken van organisaties: Organisaties met grote werknemersaantallen zullen in staat zijn deals te sluiten met bijvoorbeeld verzekeraars. Kleine organisaties zullen zich echter moeten verenigen in zakelijke of sociale netwerken. Wat is de invloed van Europa? Impact Afnemende beïnvloeding van de overheid Branche Impact Merk autodealers Truckdealers Onafhankelijke autobedrijven Trucks & Trailers Fietsbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedrijven Caravan- & Camperbedrijven Aanhangwagenbedrijven Tankstations Verhuurbedrijven Rijscholen Autowasbedrijven Revisiebedrijven 27

28 Zowel de waarschijnlijkheid als de impact van de afnemende beïnvloeding van de nationale overheid geeft een wisselend beeld. De waarschijnlijkheid wordt daarom ingeschat op 50/50. Je hebt altijd last van de overheid, of het nou nationaal is of Europees is een uitspraak die voor veel ondernemers in de workshop treffend was. Het was erg moeilijk om de vertaling van een veranderende overheid te maken naar de dagelijkse onderneming. De kansen worden vooral gezien in de beperking van de (dubbele) regelgeving en toezichtslast door de compactere overheid. De nadelen vooral doordat er grote verschillen per regio kunnen ontstaan wat leidt tot verwarring en een toename van de administratieve lasten. Ook de effecten van de toenemende Europese wet- en regelgeving zijn verschillend voor de ondernemer. Voor de één betekent het meer ongewenste concurrentie uit Oost-Europa met goedkopere en minder goede producten, voor de ander leidt het tot eenduidigheid in de regelgeving voor zowel de consument als de ondernemer. Voor de rijscholen wordt de afnemende beïnvloeding van de nationale overheid als negatief ervaren omdat door mindere invloed van de overheid, meer ondergekwalificeerde ondernemers de markt kunnen betreden waardoor de concurrentie toeneemt. Er is dan helemaal geen zicht meer op de kwaliteit 28

29 De invloed van de recessie leidt tot andere koopbeslissingen 8. Langdurige invloed van de economische recessie MEGATREND CONSUMENT EN TRENDS WERKNEMER TRENDS Economie daalt : Onrustige markten leiden tot minder investeringen. De rente gaat omhoog en daarmee stijgen kosten voor bedrijven. Door het negatieve investeringsklimaat groeien opkomende markten minder. Het koopklimaat wordt beheerst door inflatieen prijzen stijgen. Minder economische activiteiten: Het BBP en de overheidsuitgaven dalen; er zijn minder investeringen vanuit de regering. Als gevolg hiervan wordt minder aan infrastructuur besteed. Mensen besteden gemiddeld minder geld: De gemiddelde consument heeft minder geld te besteden of het geld dat zij kan besteden, is minder waard. Stijgende prijzen zorgen ervoor dat consumenten meer geld sparen om zich op nog slechtere tijden voor te bereiden De invloed van producten op de omgeving is minder belangrijk: Omdat mensen minder geld kunnen besteden, hebben afwegingen ten aanzien van duurzaamheid minder prioriteit als deze meer gaan kosten Meer behoefte aan stabiliteit binnen sociale omgeving: Omdat mensen negatief over de toekomst denken, zijn ze binnen de familie en vrienden op zoek naar stabiliteit en zekerheid. Value-for-money wordt belangrijker: Het negatieve consumptieklimaat leidt tot bewustwording van het nut van producten en diensten. Goedkopere alternatieven voor bestaande producten en prijscompetitiezijn markt-drivers. Werknemers wisselen minder vaak hun baan: Omdat zekerheid belangrijker wordt, zullen werknemers minder mogelijkheden hebben om van baan te veranderen. Als er een mogelijkheidis, zullen ze er kritischer naar kijken. Werknemers zijn meer bereid tot compromissen: Omdat werkloosheid als bedreiging wordt beleefd, zijn werknemers bereid om meer te doen om het risico te minimaliseren om hun baan te verliezen Zal de economie weer uit het dal klimmen? Een sterke kostenfocus en minder investeringen en innovatie 8. Langdurige invloed van de economische recessie INDUSTRIE TREND Consolidatie in de markt: Zwaardere economische omstandigheden leiden tot een shake-out van bedrijven die minder winstgevend zijn. Deze worden door concurrenten overgenomen of gaan failliet. Minder investeringen in nieuwe producten: Een sterkere focus op kosten leidt tot minder bestedingen voor nieuwe producten en projecten. Als gevolg verspreiden innovaties minder snel en is in de markt minder dynamiek. Zelfbediening zal toenemen: Producenten en dienstverleners zullen minder relevante operaties aan de klant overlaten. Een voorbeeld hiervan is een kapper die haar klanten zelf laat föhnen, omdat het de kapper veel tijd kost en weinig waarde toevoegt. Discount Retailers zullen hun aanbod verbreden: Het ALDI-concept zal in verschillendetypen detailhandel ontstaan. Opkomst megastores: Er zal een groei zijn van grote winkels met een divers aanbod. Denk hierbij aan Kruidvat die steeds meer discountproducten verkoopt en een Walmart met een enorm divers aanbod. Zal de economie weer uit het dal klimmen? WERKGEVER TREND Kosten en efficiëntie-focus nemen toe: Veranderingen binnen organisaties zullen vooral op kosten gericht zijn. Vooral efficiëntere processen en minder belangrijke supportdiensten zullen worden heroverwogen. Lage prijzen zijn drivers voor outsourcing: Er zullen steeds meer bedrijven gebruik maken van outsourcing. Tot 2020 zal er een groot outsourcingaanbod voor kleine en middelgrote bedrijven ontstaan. Arbeidsvoorwaarden onder druk: Hoge sociale lasten, hoge kosten, etcetera maken het voor werkgevers aantrekkelijk om te reduceren in de arbeidsvoorwaarden, aangezien dit een groot deel van de kostenpost is voor veel organisaties. 29

30 Impact Langdurige invloed van de recessie Branche Impact Merk autodealers Truckdealers Onafhankelijke autobedrijven Trucks & Trailers Fietsbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedrijven Caravan- & Camperbedrijven Aanhangwagenbedrijven Tankstations Verhuurbedrijven Rijscholen Autowasbedrijven Revisiebedrijven Er is een wisselend beeld aangaande de waarschijnlijkheid van deze trend de komende negen jaar. Het kan vriezen en het kan dooien. De waarschijnlijkheid wordt daarom op 50/50 bepaald. Dat er de eerste jaren geen opleving zal zijn is duidelijk; Aan de nasleep van de recessie zal niemand geld verdienen. Hierdoor zullen consumenten minder geld uitgeven aan vervoer. Zo zullen ze minder auto s en aanhangwagens kopen, en tengevolge minder besteden aan tanken en wassen. Revisiebedrijven zouden van deze trend kunnen profiteren, omdat er een verminderde vervangingsvraag is. Het beeld in de workshops is echter dat de invloed van de recessie desondanks overwegend negatief is. Bij aankopen bundelen consumenten de krachten om een goede deal te krijgen: Consumenten organiseren zich in inkoopcombinaties. Dit kan nadelige gevolgen hebben voor de retailbedrijven doordat tussenschakels uit de keten verdwijnen. Anderzijds zien de ondernemers in deze ontwikkeling ook kansen doordat retailbedrijven zich óók zullen verenigen of gebruik zullen maken van bemiddelaars om de beste deals te sluiten. Naast het ontstaan van megastores zal er volgens de ondernemers zeker ook ruimte zijn voor nichespelers. Deze nichespelers onderscheiden zich weliswaar niet op prijs maar bieden wel een goede prijs-/kwaliteitverhouding als een betrouwbare retailer die goed contact heeft met zijn klanten. Persoonlijk contact is belangrijk om te overleven. Alleen van fietsbedrijven en gemotoriseerde tweewielerbedrijven wordt verwacht dat ze geld gaan verdienen in deze economische situatie. Er wordt namelijk verwacht dat enerzijds de groter wordende doelgroep ouderen meer te besteden heeft en anderzijds dat consumenten kiezen voor goedkopere alternatieven van de auto voor hun woonwerkvervoer. 30

31 Het nieuwe werken zorgt voor een individuele mobiliteitsmix 9. Doorzetten van het nieuwe werken MEGATREND Optimale balans: Er wordt gestreefd naar het optimale scenario tussen de wensen van de klant, de werkgever en de werknemer. Grenzen vervagen: Door het nieuwe werken vervagen de grenzen tussen thuis, werken en onderweg en wordt er een nieuwe invulling gegeven aan de term bereikbaarheid. Leegstand kantoren? CONSUMENT EN TRENDS Customization: Er is een groeiende behoefte aan de afstemming van producten op de persoonlijke behoefte van consumenten. Een voorbeeld hiervan is het groeiend gebruik van een mobiliteitsbudget en abonnementen waarmee mobiliteit afgenomen kan worden. Denk bijvoorbeeld aan de NS Business Card waarmee treinreizen geboekt kunnen worden en tevens fietsen en scooters gehuurd. Dit geeft veel kansen voorketenmobilitet (het op elkaar aansluiten van vervoer) en dienstverleners. Spreiding reismomenten: Door de prikklokgedachte los te laten is men in staat een eigen dagindeling te kiezen. Hierdoor ontstaat er meer spreiding in de reismomenten en reist men vaker buiten de spits. Bijvoorbeeld door eerst thuis te werken en na de traditionele spits te rijden. Er wordt niet zozeer voor andere vervoersmiddelen gekozen. WERKNEMER TRENDS Zelfstandig werken: Wanneer medewerkers worden gestuurd op output in plaats van aanwezigheid, is het noodzakelijk dat ze zelf het werk kunnen indelen en organiseren. Hier is een grote verantwoordelijkheid voor nodig van de werknemer Eigen indeling: Werknemers zijn in staat om een eigen indeling van hun dag te maken en daarmee een voor hun geschikte balans te vinden tussen werk en privé. Hierdoor zijn ze tevredener over hun baan, meer bereid tot overwerken en kunnen ze meer aan. Bedrijven zullen zich moeten aanpassen om optimaal van deze trend te profiteren 9. Doorzetten van het nieuwe werken INDUSTRIE TREND Nieuwe (combinaties van) services: Door het nieuwe werken verandert de vraag naar diensten. Een voorbeeld hiervan zijn diensten zoals Seats2Meet: een kantoorruimte op Utrecht Centraal waar je als flexwerker gratis kan komen werken. Opbrengsten worden niet meer gegenereerd uit landurige werkplekverhuur maar uit de boekingen van vergaderzalen. Deze services zullen steeds meer gecombineerd worden met andere services. Ondersteunende technologie: De technologie om de beschikbaarheid van informatie mogelijk te maken en virtuele ontmoetingen ondersteund, ontwikkelt zich snel. Zo bestaan er applicaties zoals Office LiveMeeting die het vergaderen op afstand mogelijk maken. Dit ontmoedigt de noodzaak voor echte mobiliteit maar kan het fysiek contact niet vervangen. Leegstand kantoren? WERKGEVER TREND Nieuw leiderschap: Werknemers werken zelfstandiger waardoor er ander leiderschap nodig is. Er moet ten eerste gestuurd worden op vertrouwen in plaats van controle. Ten tweede op output in plaats van aanwezigheid. Organisaties die op dit gebied voorop lopen zijn Rabobank en Microsoft. Aantrekkelijk werkgeverschap: Voor meer dan de helft van de werkzoekenden is het belangrijk dat een potentiële werkgever flexibel werken mogelijk maakt. Een goed salaris is niet meer het belangrijkste. Het is belangrijker dat het werk in jou leven past op de manier zoals jij dat wil. Tevens zal er krapte op de arbeidsmarkt voor jonge professionals ontstaan. Deze factoren zullen bedrijven stimuleren om het nieuwe werken in te voeren. 31

32 Impact Doorzetten van het nieuwe werken Branche Impact Merk autodealers Truckdealers Onafhankelijke autobedrijven Trucks & Trailers Fietsbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedrijven Caravan- & Camperbedrijven Aanhangwagenbedrijven Tankstations Verhuurbedrijven Rijscholen Autowasbedrijven Revisiebedrijven Het doorzetten van het nieuwe werken verschilt sterk per branche. Dat de trend zich voordoet is duidelijk; de waarschijnlijkheid is dan ook groot. Er is echter een divers beeld van de ondernemers over de impact van het nieuwe werken op de verschillende branches. Dit is vooral in de dienstverlening tot Deze trend geldt ook voor garages; alleen in een minder verstrekkende vorm. Omdat werknemers bewuster na zullen denken over het feit óf en hoe ze moeten reizen, verwachten de ondernemers dat er minder persoonlijk autobezit zal zijn. Werknemers zullen enerzijds meer gebruik maken van verhuurmogelijkheden. Anderzijds zullen zij overstappen naar andere vormen van vervoer zoals openbaar vervoer en (gemotoriseerde) tweewielers. Dit blijkt ook uit bovenstaande impactbepaling waar geen eenduidig beeld uit is gekomen. Een belangrijk punt van discussie was de impact die het heeft als de klanten op andere tijden gaan werken. Eisen ze dan ook dat de winkels op andere tijden open zijn? Als dit zo is heeft dit namelijk ook invloed op de werknemers van de ondernemingen, want zij zullen ook meer op de avonden en zondagen moeten werken. 32

33 De invloed van China en India is onomkeerbaar 10. Globalisering MEGATREND CONSUMENT EN TRENDS Grenzeloze geld en goederenstromen: Producten en diensten kunnen overal ter wereld ingekocht en verkocht worden. Na de eerste golf van productieoutsourcing zal een tweede golf van serviceoutsourcing plaats vinden. Zowel call centers van hulplijnen over producten, maar ook schadeadministratie en reclamatie van bijvoorbeeld verzekeringen worden dan in opkomende markten uitgevoerd. Tussenhandelaars worden daardoor steeds minder belangrijk. Opmars China en India: Deze twee landen hebben grote kans om de nieuwe wereldmachten te worden. Terwijl China een voorsprong op technologie en infrastructuur heeft, scoort India op ICT en dienstverlening. De nieuwe Jaguar wordt bijvoorbeeldin India ontwikkeld en ontworpen. Snelle stappen van de footloose industrie (BRIC): Terwijl India en China grote stappen maken en prijzen in deze landen stijgen, verschuift de productie van stoffen, kleding en simpele producten naar steeds goedkopere locaties zoals Bangladesh, Pakistan en Vietnam. Andere landen zoals Brazilië en Rusland gaan snel mee met India en China. Glocalization: Consumenten ontwikkelen steeds meer een globale smaak. Global players zoals McDonalds, maar ook Nestlé en Unilever, passen hun westerse producten aan locale behoefte aan. Sterk geïnformeerde klant: De consument kijkt overal naar de prijs en reviews van producten. Daarom weten ze bijvoorbeeld hoeveel een ipad of kleding in Amerika kost. en welke fietsen goed bevallen. Trends verspreiden sneller: Door sociale netwerken en meer reisactiviteiten verspreiden trends in producten of diensten sneller. Daarbij kan iets hips zoals een Ipad snel markt verwerven over de hele wereld. Anti-globalisering: Consumenten proberen hun eigen identiteit te beschermen en kopen vooral lokale producten. Consumenten richten zich op gespecialiseerde producten en winkels in plaats van massaproducten. Jaguar wordt in India ontwikkelt en ontworpen Nieuwe concurrentie geeft noodzaak tot inventiviteit 10. Globalisering WERKNEMER TRENDS INDUSTRIE TREND WERKGEVER TREND Minder werk voor Nederlandse werknemers: Multinationals verplaatsen de productie en R&D steeds meer naar goedkopere landen. Soms worden nationale bedrijven ook helemaal verkocht zoals Volvo. Werknemers hebben andere kennis nodig: Omdat ingewikkelde producten steeds meer uit makkelijk vervangbare componenten bestaan is steeds minder gespecialiseerde kennis nodig vanuit de garage of fietsenmaker. Anderzijds zorgt de introductie van meer ICT tot meer en specifieke kennisbehoefte. Economische groei: Omdat op de hele wereld meer waarde wordt gecreëert, ontstaat groei. Deze wordt behaald door minder barrières en daardoor meer export. Toenemende concurrentie: De kwaliteit van producten uit opkomende markten stijgt en overstijgt in de meeste gevallen de prijs-prestatieverhouding van westerse producten. Tussenhandel moet diversifiëren: Omdat steeds minder dingen op de traditionele wijze gerepareerd worden en onderdelen online of mobiel bestelt moeten worden, zullen tussenhandelaars over nieuwe mogelijkheden moeten nadenken ten aanzien vanhun toegevoegdewaarde en zich richten op nichemarkten. Nieuwe manieren om naar de markt te kijken. Steeds meer subculturen in Nederland bouwen hun eigen infrastructuur en detailhandel op. Hierdoor moet het midden- en kleinbedrijf inspelen op andere wensen dan alleen de Nederlandse. Reversed innovation: Grote bedrijven, zoals General Electric en DSM gaan voor hun R&D-operaties steeds meer naar ontwikkelingslanden om producten te ontwerpen die minder kosten en effectiever zijn. Deze worden vervolgens op westerse markten geïntroduceerd. Internationale concurrentie op werknemers: Werkgevers concurreren steeds meer met internationale bedrijven om de beste werknemers. Maar er zijn ook kansen om meer mensen uit het buitenland aan te werven. Werkgevers moeten hun workforce op de diversiteitvan de maatschappij aanpassen. Verregaande samenwerking met Chinese partners 33

34 Impact Globalisering Branche Impact Merk autodealers Truckdealers Onafhankelijke autobedrijven Trucks & Trailers Fietsbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedrijven Caravan- & Camperbedrijven Aanhangwagenbedrijven Tankstations Verhuurbedrijven Rijscholen Autowasbedrijven Revisiebedrijven De waarschijnlijkheid van de trend globalisering is groot. Voor de ondernemers die gericht zijn op dienstverlening heeft dit vooral een positieve impact. Voor diensten zoals die geleverd worden door rijscholen en autowasbedrijven is echt contact noodzakelijk en daarmee moeilijk vervangbaar. Voor andere diensten, zoals Mobilitymixx, is dit echter niet van toepassing. De dienstverleners onder de ondernemers zien de globalisering als kans om innovaties eerder te adopteren. De klant blijft bij ons en wij kunnen hem het nieuwste bieden. Voor ondernemers die vooral op productverkoop gericht zijn, wordt ingeschat dat globalisering vooral een negatieve impact heeft. Er komen namelijk steeds meer concurrerende producten uit landen zoals China op de markt. Deze producten zijn goedkoper en de kwaliteit van deze producten wordt steeds beter. Hierdoor zijn ze een goed alternatief voor de huidige producten en vormt dit een bedreiging. Voor de ondernemers heeft dit twee gevolgen. Het is belangrijk onderscheidende kwaliteit en service te bieden. Kortom, als het product nagenoeg gelijk is, wordt het belang van dienstverlening en de goede relatie met klant cruciaal. Ten tweede is het belangrijk om te innoveren. Je moet als ondernemer snel op de wensen van de klant kunnen inspelen. Dit komt omdat door de globaliseringtrends, en daarmee nieuwe producten, zich snel over de wereld verspreiden. De klant bepaalt wat hij wil hebben, ongeacht waar het vandaan komt, en bepaald daardoor wat er op de markt komt. Als je hier op in kunt spelen, zal de klant voor jou kiezen. 34

35 2.3.2 Interviews Er zijn met onderstaande vijf experts interviews gehouden om de onderzoeksresultaten te valideren. In de interviews lag de nadruk op de trendanalyse. Tony Bosma is een trendwatcher en futurist. Hij publiceert veelvuldig over trends, toekomst, marketing, technologie, consumentengedrag, innovatie en communicatie. John Kropman is service manager bij de Rabobank. Hij is zeer actief in social media en verbindt de Generatie Y aan de zakelijke wereld. Hij weet wat de ontwikkelingen zijn in de nieuwe digitale wereld en vertaalt de consequenties hiervan naar het IT-landschap voor de zakelijke wereld. Bert Keizer is retailspecialist en vice-president van Consulting Services bij Capgemini. Hij heeft inzicht in de ontwikkelingen op retailgebied en is verantwoordelijk voor de uitgaven Trends in Retail. Jos van den Broek is directeur van het Instituut voor Duurzame Mobiliteit (IvDM). Tevens heeft hij een rijke ervaring in de automotive industrie. Annelies Hermens is HR en Corporate Social Responsibility & Sustainability lead bij Capgemini. Tevens is zij lid van de stuurgroep van de B50; de beeldbepalende werkgevers binnen het Platform Slim Werken Slim Reizen. De experts onderschrijven in grote lijnen de trendanalyse en brengen op enkele punten scherpte aan. In onderstaande reflectie wordt de gedeelde mening met de belangrijkste opmerkingen weergegeven. De experts geven het allemaal aan: het belang van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen is niet meer weg te denken. Niemand kan om de CO 2 -footprint heen. De consument, en met name de generatie Y wil inzicht in de effecten van hun handelen en vraagt zich af: wat betekent dit voor de wereld?. Er wordt daarom van ondernemingen geëist dat ze duurzaam Niemand kan om de CO 2 -footprint heen Jos van den Broek handelen dan wel toegevoegde waarde bieden op dit gebied. In 2020 kan daarom zelfs een nieuw type dealer ontstaan die zich onderscheid door schone en zuinige auto s aan te bieden. Ook uit werkgeversoogpunt is duurzaamheid een belangrijk item. Werknemers nemen dit in toenemende 35

36 mate mee in hun beslissing om voor een werkgever te kiezen. Kortom: als je niet MVO bent, red je het niet. Tevens zien de experts allen de ontwikkeling van multimobiliteit. Zowel zakelijk als privévervoer maakt in toenemende mate gebruik van meerdere modaliteiten en men heeft behoefte aan flexibiliteit. Werkgevers zijn ook op zoek naar flexibele oplossingen voor mobiliteit zoals mobiliteitsbudgetten en abonnementen; de standaardleaseauto is verleden tijd. Dit heeft zonder twijfel gevolgen voor mobiliteitsaanbieders; Ben je autoverkoper of ben je mobiliteitsverkoper?. Hierbij kan een verschuiving plaatsvinden van de producten en diensten die worden aangeboden. Denk hierbij aan het verkopen van elektrisch rijden. Dat behelst méér dan alleen een elektrisch voertuig en kan om deze reden door verschillende, tot nog toe branchevreemde, aanbieders geleverd worden. De standaardleaseauto is verleden tijd Annelies Hermens De community is leidend in de meningsvorming. John Kropman Ze trekken de gewenste flexibiliteit door naar Het Nieuwe Werken. Voor de experts staat het onomstotelijk vast dat Het Nieuwe Werken doorzet; Er zijn immers geen nadelen aan Het Nieuwe Werken. Het gaat er hierbij vooral om dat men zich bewust is van het eigen reis- en werkgedrag. In hoeverre dit gevolgen heeft voor de inrichting van het werk is sterk afhankelijk van de branche. Het zet zich door, maar weliswaar in verschillende gradaties, passende bij de verschillende branches. Dit heeft echter ook invloed op de vraag; men wil meer flexibiliteit. Als ik 24/7 werk, heb ik ook 24/7 een mobiliteitsvraag. Het Nieuwe Werken heeft ook betrekking op het in toenemende mate sturen op output. Performance afspraken zijn steeds belangrijker. Er wordt afgesproken wat werknemer en werkgever nú voor elkaar kunnen betekenen. Werkgevers moeten er rekening mee houden dat mede door de verschillen in generaties, één HRM-aanpak niet meer stand houdt. Voor generatie Y is salaris niet primair. Het is het belangrijkste dat werknemers kunnen groeien, ontwikkelen en snel kunnen leren. Dát de generatie Y onderscheidend is, staat buiten kijf voor de experts. Dit heeft vooral haar weerslag door dat zij zogenaamde digital natives zijn en dus opgegroeid zijn met digitalisering. De generatie Y zal wél een auto online kopen. Voor hen is het gebruik van internet, met name van online communities, voor hun informatievoorziening vanzelfsprekend. Eventueel bezoeken Generatie Y zal een auto online kopen John Kropman ze een showroom of flagstore om de look&feel van een auto te ervaren, maar desondanks zullen ze de auto online kopen. Alle experts onderschrijven de invloed van social media. Aankoopbeslissingen worden dan ook gedaan op basis van informatie op het internet. Het is voor een ondernemer echt van belang om te weten wat er op internet wordt gedeeld dat van toepassing is op bedrijf en branche. BOVAG is een onafhankelijke autoriteit en geeft aan dat een zaak betrouwbaar en van kwaliteit is. Maar om te weten of het écht een goede zaak is, kijk ik naar de community. Daar gaat het om gevoel. Daar beslis ik op. De experts zijn het er dan ook over eens dat de kracht van de MKB-retailer de relatie met hun omgeving is. De intimiteit met de klant, die ook online kan zijn, is het onderscheidend vermogen. Daarnaast speelt de maatschappelijke rol in de samenleving en de gunfactor vaak een rol. Als je excelleert in service heeft dat absoluut een toegevoegde waarde. 36

37 3 Toekomstscenario s 3.1 Opbouw scenario s In het verleden werd een strategisch toekomstbeeld bepaald door het leiderschap van de organisatie die zich baseerde op zichtbare trends. De wereld om ons heen was relatief rustig en grote ontwikkelingen vonden geleidelijk plaats. De keuze was in veel gevallen eenduidig en werd vertaald naar één toekomstbeeld. Tegenwoordig volgen grote ontwikkelingen zich razend snel op. Er is sprake van een grote mate van onzekerheid welke ontwikkelingen daadwerkelijk doorzetten. Het denken in één toekomstbeeld voor de organisatie voldoet niet meer. Steeds vaker wordt gekozen in het ontwikkelen van meerdere scenario s voor een toekomstbeeld. Het doel is niet zo zeer te voorspellen welk toekomstbeeld de waarheid wordt maar eerder voorbereid te zijn indien een van de mogelijke scenario s zich zal voordoen. Toekomstscenario s worden gebouwd door de twee belangrijke onzekere trends (waarschijnlijkheid 50%) als assen tegen elkaar af te zetten. Daarnaast is het van belang de impact van deze trends te analyseren indien de trend zich voordoet dan wel uitblijft. De trends waarvan verwacht wordt dat ze zich zullen doorzetten én een impact zullen hebben, vormen de verdere onderbouwing van de scenario s. Deze worden daarom in de beschrijving van elk scenario meegenomen. In dit onderzoek zijn elf trends gekozen waarvan de verwachting is dat de trends een significante impact op ondernemers in de mobiliteitsretail zullen hebben. De trends zijn bepaald op basis van diverse literatuurstudies, kennis en ervaringen van Capgemini Consulting aangevuld met de kennis en ervaring van externe experts. In de workshops zijn tien trends gevalideerd op zowel de mate van impact per branche (positief, negatief, neutraal, geen duidelijk beeld) als op de waarschijnlijk (0%, 25%, 50%, >75% en 100%) dat deze trends zich zullen voordoen. De elfde trend Technologie is aangedragen door de deelnemers van de workshops (waarschijnlijkheid 100%). In de workshop hebben we niet de impact op de branches kunnen bepalen. 37

38 Trend Impact Analyse Branche Merk autodealers Truckdealers Onafhankelijke autobedr. Trucks & Trailers Fietsbedrijven Gemotoriseerde Tweewielerbedr. Caravan- & Camperbedrijven Aanhangwagenbedrijven Tankstations Verhuurbedrijven Rijscholen Autowasbedrijven Revisiebedrijven Waarschijnlijkheid >75% 100% 100% >75% 25% 50% 50% >75% >75% 100% positief negatief neutraal geen beeld Figuur Trend Impact Analyse: uitkomst na diverse validatie workshops met vertegenwoordigers uit de diverse branches. Uit de bovenstaande figuur blijkt dat zeven van de tien trends een zeer hoge mate van waarschijnlijkheid vertegenwoordigen (>75% tot 100%). Deze trends zullen dus volgens de deelnemers uit de workshop zich daadwerkelijk voordoen en invloed hebben op het toekomstbeeld In ieder toekomstscenario is het dan ook relevant om aspecten van deze trends in de beschrijving mee te nemen. De megatrend Megacities wordt als relatief onwaarschijnlijk (25%) gezien. De oorzaak is dat de ondernemers deze trend niet in Nederland als herkenbaar zien en daarmee ook nauwelijks invloed zal hebben op het toekomstbeeld 2020 relevant voor ondernemers in de mobiliteitsbranche. Deze trend zal ook niet in de beschrijving van het toekomstbeeld expliciet worden beschreven. De twee interessante megatrends voor toekomstscenario s zijn de trends die een waarschijnlijkheid hebben van 50%. Dit betekent dat de deelnemers verwachten dat de kans dat deze trend zich WEL voordoet even groot is als de kans dat de trend zich NIET zal voordoen. In de beschrijving van de verschillende toekomstscenario s zullen deze trends dus moeten worden beschreven in een vorm dat de trend zich WEL voordoet en in een vorm waarin de trend zich NIET voordoet. De volgende twee trends hebben deze waarschijnlijkheid van 50%: Generatie Y is de dominante groep die de samenleving vorm geeft Uit de workshops blijkt dat er geen twijfel bestaat over het feit dat deze generatie aan het opkomen is. Echter, over de vraag of deze groep ook de dominante groep in 2020 zal zijn die de samenleving vorm zal geven, is de mening 50/50 (50%). De impact voor ondernemers in de mobiliteitsretail wordt in het algemeen als zeer groot ervaren omdat Generatie Y het gedrag van zowel de consument als van de medewerker verandert. Echter, er zijn ook zes branches die door de aanwezige ondernemers met een neutrale impact worden bestempeld. Bij de specialisten uit de branche was het beeld zeer duidelijk: een hoge impact voor vrijwel de hele mobiliteitsbranche. 38

39 Afnemende invloed van de nationale overheid Uit de workshops blijkt ook dat voor deze trend de waarschijnlijkheid 50/50 (50%) is. Enerzijds verwacht men een sterke toename van nationalisme en dus een groeiende invloed op nationaal niveau. Anderzijds wordt de toename van de EU ook gezien. De impact voor ondernemers in de mobiliteitsretail wordt als redelijk groot ervaren. De terugtrekkende nationale overheid biedt kansen voor ondernemers maar bedreigingen voor followers. De trends Generatie Y is de dominante groep die de samenleving vorm geeft en Afnemende invloed van de nationale overheid worden gebruikt voor het bouwen van de toekomstscenario s. Van deze trends is het onzeker of ze zich voor gaan doen en ze hebben tegelijkertijd een significante impact op ondernemers in de mobiliteitsretail. Langdurige invloed van de economische recessie De trend Langdurige invloed van de economische recessie is in dit onderzoek behandeld als een onzekere trend. Tijdens het onderzoek worden we ingehaald door de ontwikkelingen binnen de Europese Unie en met name de Euro-landen Griekenland, Spanje, Portugal en België. De onduidelijkheid wordt vergroot door het onzekere beleid van de betreffende regeringsleiders en de Europese banken. Voor dit onderzoek kijken we naar de toekomst in De invloed van de economische recessie (start november 2008) lijkt niet alleen langdurig maar lijkt zelfs te worden gevolgd door een ernstige Euro-crisis. In het boek Het rampscenario, waarom een nieuwe crash onvermijdelijk is 10 worden vijf verschillende scenario s voor de Euro en daarmee gepaard de economische ontwikkelingen beschreven. De onderzoekers zijn van mening dat de beschreven scenario s nog steeds valide zijn voor dit onderzoek. De eerste twee scenario s gaan uit van een positieve ontwikkeling, maar zijn niet erg waarschijnlijk. Het derde scenario geeft aan dat we niet veel verder komen dan de huidige situatie. De laatste twee gaan uit van een sterk negatief scenario. 1. Volwaardige Europese Politieke Unie Door een krachtige politieke unie (Duitsland-model) zal Europa in staat zijn snel en adequaat te reageren op noodscenario s. Door een solidariteitsmechanisme in te stellen kunnen snel de gelden van het ene gebied naar het noodlijdende gebied worden overgeheveld zonder politieke langdurige onderhandelingen. 2. Innovatie en nieuwe economische groei De probleemlanden zijn in staat door innovatie nieuwe sterke economische ontwikkelingen (Zweden-model) te realiseren en de export sterk te laten groeien. Dit vraagt om sterk leiderschap in de politiek van die landen en daarnaast blijft de schuldenlast nog altijd in euro s staan. 3. Geleidelijke neergang mondiale positie van Europa: het Japanse model De financiële markten blijven erg grillig, maar er is ook geen grote crisis. De bezuinigingsmaatregelen blijven nog jaren van kracht om de opgebouwde schulden af te betalen. Dit zal gepaard gaan met sterke sociale onrusten, maar er zijn geen echte alternatieven mogelijk. 10 Kalse & van Lent (2011) 39

40 4. Nieuwe financiële crisis en hyperinflatie De probleemlanden zijn niet in staat om de beoogde bezuinigingsmaatregelen te realiseren en de schuldenlast blijft eerder oplopen dan afnemen. De overige landen zijn niet meer in staat om aanvullende leningen te verschaffen en kunnen ook de Europese banken niet verder ondersteunen. Er ontstaat een nieuwe heftige financiële crisis. 5. Uiteenvallen van de Europese Unie De probleemlanden willen niet meer de bezuinigen uitvoeren en stappen uit de Europese Unie met de invoering van een sterke gedevalueerde eigen munt (Argentinië-model). Alternatief is dat de noordelijke landen de probleemlanden niet meer willen ondersteunen en zij vormen een nieuwe alternatieve Noord-Europese monetaire unie (Tsjechië- /Zuid-Soedan-model). Uit de workshops blijkt dat er een duidelijke tegenstelling bestaat over de inschatting van de economische ontwikkelingen - recessie versus bloei (50/50). Een zeer grote meerderheid van de deelnemers is echter van mening dat deze trend niet een significante relatie met de performance (impact) voor ondernemers in de mobiliteitsretail zal hebben. Dit is opmerkelijk omdat het sterk afwijkt van het beeld bij grote / corporate organisaties. Echte ondernemers zien in elk economisch klimaat kansen en bedreigingen. Ondersteund door de uitkomsten van de expertinterviews kiezen we als uitgangspunt het derde scenario, het Japanse model als economisch scenario. Het economische scenario Het Japanse model wordt als uitgangspunt voor de toekomstscenario s gehanteerd. Kortom: de geleidelijke neergang van de mondiale positie van Europa waarbij de financiële markten erg grillig blijven maar er geen grote crisis is. 40

41 3.2 Vier toekomstscenario s Met de kerntrends Generatie Y is de dominante groep die de samenleving vorm geeft en Afnemende invloed van de nationale overheid worden de volgende vier scenario s gebouwd: De vier scenario s hebben de onderstaande kenmerken. In bijlage B wordt een gedetailleerde beschrijving per scenario gegeven. Scenario 1: Gereguleerde-Innovatie Scenario Overheid treedt op als verzorger en regelgever Overheid stimuleert innovatie met regelgeving Maximale toegang tot openbare informatie Maatwerk en gepersonaliseerde producten De consument eist duurzaamheid en transparantie Gebruik van vergaande klantenkennis binnen de wet Maatschappelijke discussies via social media Het nieuwe werken zet door, overheid beweegt mee Overheid stimuleert CO 2 -neutraal gebruik Specifieke senioren e-communities iphone Senior: digitaliseren met gemak Subsidie gekoppeld aan gebruik i.p.v. subsidie gekoppeld aan doelgroepen Gereguleerde im- en export gericht op beheersbare groei Technologie en innovatie wordt gemonitord op duurzaamheid en veiligheid Scenario 2: Defensieve Scenario Overheid beschermt via wet- en regelgeving bestaande markt (ook ten aanzien van im- en export) Duurzaamheid is een kosten-batenafweging 41

42 Investeringen voor specifieke doelgroepen (focus op senioren) via bestaande overkoepelende organisaties Het (online) klantencontact neemt toe maar professionaliseert zich niet tot de 2.0 society Het nieuwe werken blijft beperkt tot flexibele werktijden maar vaak nog op vaste locaties Spanning tussen technologische innovatie gestimuleerd door de overheid en innovaties vanuit de markt Overheid dwingt marktpartijen mee te betalen aan verbeteringen in de maatschappij Mobiliteitsoplossingen worden gezocht in capaciteitsvergroting en kostenverhoging i.p.v. in innovatieve oplossingen Spanningen tussen generaties nemen toe Scenario 3: Open Innovatie Scenario De consument is sterk geïnformeerd, peer-reviews zijn onmisbaar Communities integreren zowel privé als zakelijk Maatwerk en gepersonaliseerde producten en diensten via geautomatiseerde profielen Grote verschillen op support van lokale overheid Vrije (internationale) marktwerking en daarmee toegang tot opkomende economieën Toename internationale consumenten en werknemers in de Nederlandse economie Slimme ICT maakt het mogelijk dat senioren betrokken blijven bij de economie Maximaal doorzetten van het nieuwe werken en sterke vraag naar mobiliteitsoplossingen i.p.v. producten Steeds minder vaste en gereguleerde arbeidsovereenkomsten (the battle of talent) Toename van experimenten met nieuwe technologieën en materialen in co-creatie met consumenten Scenario 4: Overlevings Scenario Grote economische verschillen ontstaan Bestaande belanghebbende organisaties strijden om macht en geld Toenemende faillissementen en veel experimentele nieuwe bedrijvigheid Grote differentiatie in mobiliteitsoplossingen op lokaal niveau Weinig controle op veiligheid en kwaliteit van nieuwe producten en diensten Grote verschillen tussen klantensegmenten en samenhangend gedrag Grote bedrijven organiseren aanvullende tertiaire collectieve diensten voor werknemers (i.p.v. de overheid) Kleine bedrijven overleven door specifiek lokaal ondernemerschap Consumenten en bedrijven blijven zich verenigen in vakbonden en inkoopcoöperaties 3.3 Conclusie Op basis van de interviews met experts en uitkomsten van de workshop met ondernemers en specialisten uit de mobiliteitsretail is scenario 3: Open-Innovatie het meest waarschijnlijke scenario. Er zijn op basis van dit scenario een aantal belangrijke bewegingen in de periode waarop de ondernemer haar strategie moet herijken en een bewuste positie in de mobiliteitsmarkt zal innemen. Scenario 3, het Open-Innovatie scenario is het meest waarschijnlijke scenario en wordt als uitgangspunt gehanteerd. 42

43 De belangrijkste bewegingen van 2011 naar 2020: Van mobiliteitsproduct naar mobiliteitsoplossing Van kwaliteitsmerk naar community-ratings Van overheidsbemoeienis naar vrij ondernemerschap Van CONCURRENTIE-focus naar CONSUMENTEN-focus Van oude waardeketen naar nieuwe waardeketen Van WERKGEVER centraal naar MEDEWERKER centraal 43

44 4 Impact analyse toekomst scenario 4.1 Definitie vier type ondernemers 2020 De ondernemer zal op basis van de toekomstige bewegingen haar strategie moeten herijken en een bewuste positie in de mobiliteitsretailmarkt moeten innemen. Op basis van deze posities kunnen we vier archetypes ondernemers in de mobiliteitsretail onderscheiden. Deze types kunnen zowel voor de Business to-consumer als voor de Business-to-Business door ondernemers worden gehanteerd Keuze voor een archetype Elke ondernemer kan een keuze maken voor één van de archetypes. De meerderheid van de ondernemers zal, gebaseerd op de business en ontwikkelingen, een duidelijke voorkeur hebben voor één van de vier archetypes. Voor sommige ondernemers zal het echter moeilijk zijn om bewust een keuze te maken tussen verschillende varianten. Laten we bijvoorbeeld kijken naar de autowasbedrijven. Deze opereren nu veelal lokaal en verwachten tegelijkertijd als branche een intrede van grootschalige bedrijven. Gezien de toekomstige ontwikkelingen zijn er verschillende mogelijkheden om zich te positioneren. Hieronder valt ook de versteviging van hun huidige positie! Maar er zijn ook andere mogelijkheden, bijvoorbeeld het onderdeel uitmaken van grootschalige bedrijven. Bijvoorbeeld door in een netwerk te opereren van aanbieders van mobiliteitsdiensten. Op lokaal gebied is het goed mogelijk het aanbod uit te breiden met andere diensten zoals het leveren van vervangend vervoer terwijl een auto wordt gereinigd, het tanken, een shop en vergaderfaciliteiten. Een ondernemer biedt als het ware een hotspot met samenhangende mobiliteitsdiensten en producten. Hiertoe kan een retailer een onderdeel vormen van een netwerk en/of eigen uitbreiding realiseren. 44

45 4.2 Business model per type ondernemer Een business model beschrijft de waarde die een organisatie biedt aan verschillende klanten. Het beschrijft de activiteiten, middelen en partners die nodig zijn voor het creëren en leveren van deze waarde en de relatie met de klant. Dit met als doel het genereren van winstgevende en duurzame inkomsten. Voor elk archetype is een business model opgesteld met haar specifieke kenmerken. Met behulp van het business model van de Hypermarket wordt de opbouw uitgelegd. Het business model bestaat uit negen bouwblokken waarbij de waardepropositie centraal staat. Dit is het aanbod van producten en diensten die een onderneming aanbiedt en waarmee het zich onderscheid van andere ondernemingen. Business Model Hypermarket PARTNERS HOOFD ACTIVITEITEN WAARDE PROPOSITIE KLANT RELATIE KLANT SEGMENTEN MIDDELEN Gewenste mobiliteitsproduct is direct leverbaar tegen gunstige voorwaarden. Het productaanbod wordt met een hoge frequentie vernieuwd. Alle productgerelateerde informatie is makkelijk toegankelijk en betrouwbaar Onderscheidend vermogen wordt bereikt door de beleving in de winkel, het productaanbod of door de prijs. VERKOOP KANALEN KOSTEN STRUCTUUR OMZET STRUCTUUR 45

46 Aan de rechterzijde van het model wordt beschreven op welke klanten de waardepropositie is gericht. De klanten kunnen op basis van hun kenmerken en wensen onderscheiden worden in verschillende segmenten. Elke onderneming moet een duidelijke keuze maken op welk klantsegment het is gericht om zo het business model op de wensen van dit segment aan te passen. Business Model Hypermarket PARTNERS HOOFD ACTIVITEITEN WAARDE PROPOSITIE KLANT RELATIE KLANT SEGMENTEN MIDDELEN Gewenste mobiliteitsproduct is direct leverbaar tegen gunstige voorwaarden. Het productaanbod wordt met een hoge frequentie vernieuwd. Alle productgerelateerde informatie is makkelijk toegankelijk en betrouwbaar Onderscheidend vermogen wordt bereikt door de beleving in de winkel, het productaanbod of door de prijs. VERKOOP KANALEN Het aanbod is gericht op de massa, via het concept van mass custimization Sterke klantprofielanalyse in samenwerking met social media en grote werkgeversorganisaties KOSTEN STRUCTUUR OMZET STRUCTUUR Vervolgens wordt beschreven van welke kanalen gebruik wordt gemaakt om met de klantsegmenten te communiceren en hen te bereiken. Op deze manier wordt er een bepaald type relatie met de klant opgebouwd. 46

47 Business Model Hypermarket PARTNERS HOOFD ACTIVITEITEN WAARDE PROPOSITIE KLANT RELATIE KLANT SEGMENTEN MIDDELEN Gewenste mobiliteitsproduct is direct leverbaar tegen gunstige voorwaarden. Het productaanbod wordt met een hoge frequentie vernieuwd. Alle productgerelateerde informatie is makkelijk toegankelijk en betrouwbaar Onderscheidend vermogen wordt bereikt door de beleving in de winkel, het productaanbod of door de prijs. De relatie met de klant is op basis van herkenning klantprofiel Interactie met de klant wordt vooral gebruikt voor marketingdoeleinden. Sterk gericht op maximaliseren transacties VERKOOP KANALEN Makkelijk toegankelijk Multichannelconcept: fysieke locaties, direct sales, webshops, shop in the shop Actieve online -positie en apps versterken verkoop Het aanbod is gericht op de massa, via het concept van mass custimization Sterke klantprofielanalyse in samenwerking met social media en grote werkgeversorganisaties KOSTEN STRUCTUUR OMZET STRUCTUUR Tezamen geeft deze rechterzijde weer op welke manier er gebruikmakend van de omzetstructuur waarde voor de onderneming wordt gegenereerd. Business Model Hypermarket PARTNERS HOOFD ACTIVITEITEN WAARDE PROPOSITIE KLANT RELATIE KLANT SEGMENTEN MIDDELEN Gewenste mobiliteitsproduct is direct leverbaar tegen gunstige voorwaarden. Het productaanbod wordt met een hoge frequentie vernieuwd. Alle productgerelateerde informatie is makkelijk toegankelijk en betrouwbaar Onderscheidend vermogen wordt bereikt door de beleving in de winkel, het productaanbod of door de prijs. De relatie met de klant is op basis van herkenning klantprofiel Interactie met de klant wordt vooral gebruikt voor marketingdoeleinden. Sterk gericht op maximaliseren transacties VERKOOP KANALEN Makkelijk toegankelijk Multichannelconcept: fysieke locaties, direct sales, webshops, shop in the shop Actieve online -positie en apps versterken verkoop Het aanbod is gericht op de massa, via het concept van mass custimization Sterke klantprofielanalyse in samenwerking met social media en grote werkgeversorganisaties KOSTEN STRUCTUUR OMZET STRUCTUUR Volume x prijs Klantenbinding via loyaltyprogramma s met direct financieel voordeel 47

48 De linkerzijde van het model geeft aan hoe de waardecreatie gerealiseerd kan worden. Dit wordt gedaan door ten eerste in kaart te brengen welke middelen hierbij essentieel zijn. Business Model Hypermarket PARTNERS HOOFD ACTIVITEITEN WAARDE PROPOSITIE KLANT RELATIE KLANT SEGMENTEN MIDDELEN Grote fysieke locaties voor winkels met maximale toegang Topinkopers, marketing - en verkoopspecialisten State-of-the-art ICTmiddelen Groot marketingbudget Gewenste mobiliteitsproduct is direct leverbaar tegen gunstige voorwaarden. Het productaanbod wordt met een hoge frequentie vernieuwd. Alle productgerelateerde informatie is makkelijk toegankelijk en betrouwbaar Onderscheidend vermogen wordt bereikt door de beleving in de winkel, het productaanbod of door de prijs. De relatie met de klant is op basis van herkenning klantprofiel Interactie met de klant wordt vooral gebruikt voor marketingdoeleinden. Sterk gericht op maximaliseren transacties VERKOOP KANALEN Makkelijk toegankelijk Multichannelconcept: fysieke locaties, direct sales, webshops, shop in the shop Actieve online -positie en apps versterken verkoop Het aanbod is gericht op de massa, via het concept van mass custimization Sterke klantprofielanalyse in samenwerking met social media en grote werkgeversorganisaties KOSTEN STRUCTUUR OMZET STRUCTUUR Volume x prijs Klantenbinding via loyaltyprogramma s met direct financieel voordeel Ten tweede worden de hoofdactiviteiten van de onderneming beschreven die gedaan moeten worden om succesvol te zijn. Business Model Hypermarket PARTNERS HOOFD ACTIVITEITEN WAARDE PROPOSITIE KLANT RELATIE KLANT SEGMENTEN De hoofdactiviteit is de inkoop, marketing en verkoop van producten. Uitgebreide klant analyse met behulp van datamining Actieve speler op social media MIDDELEN Grote fysieke locaties voor winkels met maximale toegang Topinkopers, marketing - en verkoopspecialisten State-of-the-art ICTmiddelen Groot marketingbudget Gewenste mobiliteitsproduct is direct leverbaar tegen gunstige voorwaarden. Het productaanbod wordt met een hoge frequentie vernieuwd. Alle productgerelateerde informatie is makkelijk toegankelijk en betrouwbaar Onderscheidend vermogen wordt bereikt door de beleving in de winkel, het productaanbod of door de prijs. De relatie met de klant is op basis van herkenning klantprofiel Interactie met de klant wordt vooral gebruikt voor marketingdoeleinden. Sterk gericht op maximaliseren transacties VERKOOP KANALEN Makkelijk toegankelijk Multichannelconcept: fysieke locaties, direct sales, webshops, shop in the shop Actieve online -positie en apps versterken verkoop Het aanbod is gericht op de massa, via het concept van mass custimization Sterke klantprofielanalyse in samenwerking met social media en grote werkgeversorganisaties KOSTEN STRUCTUUR OMZET STRUCTUUR Volume x prijs Klantenbinding via loyaltyprogramma s met direct financieel voordeel 48

49 Vervolgens wordt beschreven welke partners hierbij nodig zijn. Partners zijn bijvoorbeeld leveranciers, andere ondernemingen in een netwerk of waar zaken mee wordt gedaan en brancheorganisaties. Business Model Hypermarket PARTNERS HOOFD ACTIVITEITEN WAARDE PROPOSITIE KLANT RELATIE KLANT SEGMENTEN Partners en leveranciers brengen voortdurend innovatieve producten en garanderen beschikbaarheid in de winkel d.m.v. POSdatasharing Outsourcingpartners voor supply chain en ICT Ruimte voor shop in shop concepten Brancheorgansatie is mogelijke partner voor beïnvloeding maatschappelijke organisaties De hoofdactiviteit is de inkoop, marketing en verkoop van producten. Uitgebreide klant analyse met behulp van datamining Actieve speler op social media MIDDELEN Grote fysieke locaties voor winkels met maximale toegang Topinkopers, marketing - en verkoopspecialisten State-of-the-art ICTmiddelen Groot marketingbudget Gewenste mobiliteitsproduct is direct leverbaar tegen gunstige voorwaarden. Het productaanbod wordt met een hoge frequentie vernieuwd. Alle productgerelateerde informatie is makkelijk toegankelijk en betrouwbaar Onderscheidend vermogen wordt bereikt door de beleving in de winkel, het productaanbod of door de prijs. De relatie met de klant is op basis van herkenning klantprofiel Interactie met de klant wordt vooral gebruikt voor marketingdoeleinden. Sterk gericht op maximaliseren transacties VERKOOP KANALEN Makkelijk toegankelijk Multichannelconcept: fysieke locaties, direct sales, webshops, shop in the shop Actieve online -positie en apps versterken verkoop Het aanbod is gericht op de massa, via het concept van mass custimization Sterke klantprofielanalyse in samenwerking met social media en grote werkgeversorganisaties KOSTEN STRUCTUUR OMZET STRUCTUUR Volume x prijs Klantenbinding via loyaltyprogramma s met direct financieel voordeel Door de beschrijving van de rechterzijde van het model wordt inzichtelijk wat de financiële impact is en kan daarmee de kostenstructuur bepaald worden. Business Model Hypermarket PARTNERS HOOFD ACTIVITEITEN WAARDE PROPOSITIE KLANT RELATIE KLANT SEGMENTEN Partners en leveranciers brengen voortdurend innovatieve producten en garanderen beschikbaarheid in de winkel d.m.v. POSdatasharing Outsourcingpartners voor supplychain en ICT Ruimte voor shop in shop concepten Branchevereniging is mogelijke partner voor beïnvloeding maatschappelijke organisaties De hoofdactiviteit is de inkoop, marketing en verkoop van producten. Uitgebreide klant analyse met behulp van datamining Actieve speler op social media MIDDELEN Grote fysieke locaties voor winkels met maximale toegang Topinkopers, marketing - en verkoopspecialisten State-of-the-art ICTmiddelen Groot marketingbudget Gewenste mobiliteitsproduct is direct leverbaar tegen gunstige voorwaarden. Het productaanbod wordt met een hoge frequentie vernieuwd. Alle productgerelateerde informatie is makkelijk toegankelijk en betrouwbaar Onderscheidend vermogen wordt bereikt door de beleving in de winkel, het productaanbod of door de prijs. De relatie met de klant is op basis van herkenning klantprofiel Interactie met de klant wordt vooral gebruikt voor marketingdoeleinden. Sterk gericht op maximaliseren transacties VERKOOP KANALEN Makkelijk toegankelijk Multichannelconcept: fysieke locaties, direct sales, webshops, shop in the shop Actieve online -positie en apps versterken verkoop Het aanbod is gericht op de massa, via het concept van mass custimization Sterke klantprofielanalyse in samenwerking met social media en grote werkgeversorganisaties KOSTEN STRUCTUUR OMZET STRUCTUUR Economiesof scope sterk ontwikkeld Hoge marketing en verkoop kosten Cost driven door alle niet-kernactiviteiten te outsourcen bij partners Volume x prijs Klantenbinding via loyaltyprogramma s met direct financieel voordeel 49

50 Kenmerkend voor het business model van de Hypermarket is dat het sterk is gericht op het maximaliseren van transacties. Hiervoor is de informatie omtrent de producten beschikbaar en is het aanbod goed toegankelijk en direct leverbaar. De relatie met de klant is gebaseerd op klantprofielen waardoor klantanalyse wordt geoptimaliseerd. De andere business models worden op dezelfde manier opgebouwd. Hieronder zijn deze volledig ingevuld weergegeven. Business Model Niche Specialist PARTNERS HOOFD ACTIVITEITEN WAARDE PROPOSITIE KLANT RELATIE KLANT SEGMENTEN De relatie met specifiekproductleverancier is direct, persoonlijk en flexibel. Specifieke detailinformatie en serviceondersteuning van de productleverancier. Deelname aan productcommunities op het internet De brancheorganisatie is partner in alle ondersteuning die niet zelfstandig rendabel te organiseren is: financiering, ICT, regelgeving, inkoopondersteuning e.d. De hoofdactiviteit is de verkoop van specifieke producten Opbouwen van productkennis Klant adviseren en begeleiden bij de keuze en verlenen van aftersales-service MIDDELEN Fysieke verkooplocatie Voorraad Training en opleiding in productkennis Beperkt aanbod specifieke mobiliteitsproducten Hoogwaardige product kennis Klantspecifiek aanbod Sterke aftersales-service Persoonlijk contact met de klant op basis van gedetailleerde kennis van die klant De nadruk ligt op een persoonlijke relatie met de klant Hierin is veel aandacht voor communities en voor co-creatie VERKOOP KANALEN Kernkanaal is de fysieke verkoop locatie. Ondersteunende kanalen: online communities, simpele webshop Het aanbod is gericht op een niche die een specifieke mobiliteitsbehoefte heeft Detailkennis van iedere klant: 1-op-1-marketing KOSTEN STRUCTUUR OMZET STRUCTUUR Locatie kosten Verkoop en service kosten Voorraadkosten Trainingskosten De omzet is gericht op productverkoop waarbij de advisering en service is inbegrepen De Niche Specialist richt zich sterk op een persoonlijke klantrelatie. De specialist heeft zowel gedetailleerde kennis van de klant als van de producten om zo goed mogelijk aan de wensen van de klant te voldoen. Voor de klant is de beleving van belang, van het participeren in communities tot een sterke aftersales service. 50

51 Business Model van de Mobility Service Provider PARTNERS HOOFD ACTIVITEITEN WAARDE PROPOSITIE KLANT RELATIE KLANT SEGMENTEN Partners en leveranciers brengen voortdurend innovatieve producten en diensten Outsourcing partners voor supply chain-producten Outsourcing partners voor uitvoeren diensten Call centers, web excellence partners, datamining Werkgevers en social media voor klantinformatie De brancheorganisatie is partner voor onderzoek naar mobiliteitsbehoefte en aanbieders en tevens als partner voor afstemming met maatschappelijke organisaties Integrale verkoop van producten en diensten Inkoop en uitbesteding Verlenen van geautomatiseerd advies en after sales-service Ontwikkelen van nieuwe eigen mobiliteit concepten MIDDELEN Zware ICT-systemen voor marketing, verkoop, inkoop, service en financiële afhandeling Training personeel Innovatie producten en diensten Makelaar in integrale oplossingen voor mobiliteit op basis van ruim aanbod Modulaire opbouw mobiliteitsoplossing Actief meedenken met klanten op basis van specifieke klantinformatie Eigen specifieke en innovatieve mobiliteitsoplossingen onder eigen naam Snel, makkelijk en toegankelijk De klantrelatie is sterk geautomatiseerd of telefonisch Op basis van klantprofielen mass custimization voor klantspecifieke oplossing VERKOOP KANALEN Kernkanaal is online ondersteund door call center Sterke positie in social media Mass customization Sterke klantprofielbenadering Sterke cross- en up-sell Flexibele klantsegementen Werkgevers (grote- en MKB-organisaties) KOSTEN STRUCTUUR OMZET STRUCTUUR Inkoop kosten ICT-kosten Training personeel Hoge partnerkosten De omzet gebaseerd op totaalprijs van integrale oplossing Omzet gebaseerd op duur van het gebruik van de oplossing (bijvoorbeeld door huur-, lease- en abonnementconstructies) Kenmerkend van de Mobility Service Provider is het gebruik van een netwerk van partners; de MSP is een makelaar in een ruim aanbod van integrale mobiliteitsoplossingen. Op basis van geautomatiseerde klantprofielen worden innovatieve oplossingen aangeboden. Business Model van de Local Hero PARTNERS HOOFD ACTIVITEITEN WAARDE PROPOSITIE KLANT RELATIE KLANT SEGMENTEN De relatie met specifiekproductleverancier is direct, persoonlijk en flexibel. Specifieke detailinformatie en serviceondersteuning van de productleverancier. Netwerk van gerelateerde product- en dienstaanbieders De brancheorganisatie is partner in alle ondersteuning die niet zelfstandig rendabel te organiseren is: financiering, ICT, regelgeving, inkoop ondersteuning e.d. De hoofdactiviteit is ontwikkelen, verkoop en service voor specifieke niche mobiliteit oplossingen (producten in combinatie met diensten) MIDDELEN Fysieke verkooplocatie voorraad Training en opleiding in productkennis Innovatie kennis en cocreatie Beperkt aanbod specifieke mobiliteitsoplossingen (combinatie van producten en gerelateerde diensten) Hoogwaardige product kennis Hoogwaardige klant kennis Klantspecifieke oplossing Hoge mate van flexibiliteit Sterke aftersales-service Persoonlijk contact met de klant op basis van gedetailleerde kennis van die klant De nadruk ligt op een persoonlijke relatie met de klant Maximale co-creatie Hierin is beperkt aandacht voor communities. VERKOOP KANALEN Kernkanaal is de fysieke verkoop locatie. Ondersteunende kanalen: online communities, simpele webshop Gerelateerde partners (niche-spelers) Het Het aanbod aanbod is is gericht gericht op op een een niche niche markt die een specifieke bestaande uit klanten mobiliteitsbehoefte met een specifieke heeft mobiliteitsbehoefte Detail kennis van iedere klant: 1-op-1 marketing en verkoop Klant is eigenlijk ook het segment KOSTEN STRUCTUUR OMZET STRUCTUUR Locatie kosten Verkoop- en service kosten Voorraadkosten Innovatie Inkoopkosten diensten derden Omzet gebaseerd op totaalprijs van integrale oplossing Omzet gebaseerd op duur van het gebruik van de oplossing (bijvoorbeeld door huur-, lease- en abonnementconstructies) 51

52 De Local Hero biedt een specifiek aanbod van een aantal aan elkaar gerelateerde producten en diensten aan de klant. Hij kan een klantspecifieke oplossing bieden door flexibiliteit en hoogwaardige kennis van de klanten en producten. 4.3 Business modellen in een ander scenario Scenario 3 Open-Innovatie is het meest waarschijnlijke scenario. Hierbij domineren de kenmerken van generatie Y de samenleving en is er een terugtrekkende nationale overheid. Indien er echter zich een ander scenario ontvouwt, houden de business modellen nog steeds stand maar zullen de accenten zullen anders liggen. Een sterke nationale overheid zal tot gevolg hebben dat er stringentere regelgeving is ten aanzien van de bedrijfsvoering van een onderneming. Dit heeft bijvoorbeeld betrekking op het gebruik van persoonsgegevens voor marketingdoeleinden. De invloed van de overheid kan daarmee bepalend zijn voor de mate waarin er gebruik gemaakt kan worden van de opbouw van klantprofielen en het gebruik daarvan. Tevens streeft zij naar inzicht in, en beheersbaarheid van de bestaande markt waardoor er meer wet- en regelgeving is op het gebied van im- en export. Hierbij eist de overheid ook meer transparantie van de bedrijfsvoering van ondernemers dat inzicht geeft in bijvoorbeeld de kwaliteits- en veiligheidseisen en de partners waarmee gehandeld wordt. Om hier aan te voldoen zullen ondernemers via IT-systemen informatie verzamelen en rapportages genereren. Daarnaast zal de overheid invloed op de markt uitoefenen door bijvoorbeeld de bescherming van lokale ondernemers ten opzichte van grote organisaties en het verstrekken van subsidies. Zo kan zij subsidies verstrekken voor het opleiden van technisch personeel om te stimuleren dat er genoeg geschoold personeel in Nederland is. Indien de kenmerken van generatie X overheersen zullen er voornamelijk accenten in de rechterzijde van de business models veranderen. Er zal meer gebruik gemaakt worden van klantsegmenten in plaats van 1-op-1-marketing omdat het online klantencontact niet ver doorzet. Er is minder flexibiliteit en er wordt gebruik gemaakt van traditionele oplossingen. Hierdoor zullen innovaties vooral uit de techniek komen in plaats van de markt (bijvoorbeeld door middel van co-creatie), zal er gebruik gemaakt worden van traditionele marketing en van traditionele verkoopkanalen. Hierdoor blijft de huidige waardeketen in stand. Ook op het gebied van werkgever- en werknemersrelaties zal er waarde gehecht worden aan afspraken met overkoepelende organisaties zoals vakbonden. Dergelijke ontwikkelingen zullen zorgen voor accentverschillen, maar de basis van de business modellen blijft hetzelfde. 4.4 Conclusie Bij de start van het onderzoek hebben we gesteld antwoorden te vinden op een aantal vragen die relevant zijn voor het formuleren van een toekomstgericht beleid: Wat zijn de relevante megatrends, consumententrends en industrietrends tot 2020 voor de ondernemers in de mobiliteitsretail? Hoe kunnen deze trends naar toekomstscenario s worden vertaald? Wat zijn de consequenties van deze scenario s voor de ondernemers in de mobiliteitsretail? Relevante Trends Van de voor dit onderzoek gekozen megatrends is de verwachting is dat de trends een significante impact op de ondernemers in de mobiliteitsretail zullen hebben. De trends zijn bepaald op basis van diverse literatuurstudies, kennis en ervaringen van Capgemini Consulting aangevuld met de kennis en ervaring van externe experts. In de workshops zijn deze trends gevalideerd op zowel de mate van 52

53 impact per branche (positief, negatief, neutraal, geen duidelijk beeld) als op de waarschijnlijkheid (0%, 25%, 50%, >75% en 100%) dat zich deze trends zullen voordoen. Er zijn elf megatrends vastgesteld die relevant zijn voor de ondernemers in de mobiliteitsretail: 1. Duurzaamheid 2. Digitalisering & customer intimacy 3. Demografische ontwikkeling (vergrijzing) 4. Stijgende kosten van mobiliteit 5. Megacities 6. Generatie Y 7. Afnemende beïnvloeding van de nationale overheid 8. Langdurige invloed van de recessie 9. Doorzetten van Het Nieuwe Werken 10. Globalisering 11. Technologie Na het onderzoek blijkt dat acht van de elf trends (Duurzaamheid, Digitalisering & Customer Intimacy, Demografische ontwikkeling, Stijgende kosten van mobiliteit, Langdurige invloed van de recessie, Doorzetten van Het Nieuwe Werken, Globalisering en Technologie) een zeer hoge mate van waarschijnlijkheid vertegenwoordigen (>75% tot 100%). Deze megatrends zijn vertaald naar consumententrends (en medewerkertrends) en industrietrends (en werkgevertrends). In de ontwikkelde toekomstscenario s zijn ook relevante aspecten in de beschrijving opgenomen. De megatrend Megacities wordt als relatief onwaarschijnlijk (25%) gezien. Ondanks het feit dat deze trend niet expliciet in de beschrijving van de ontwikkelde toekomstscenario s is beschreven, hebben de onderzoekers een additioneel verslag gemaakt van de ontwikkeling van Megacities buiten Nederland en de gevolgen hiervan voor mobiliteitvraagstukken. De twee overige megatrends (Generatie Y is de dominante groep die de samenleving vorm geeft en Afnemende beïnvloeding van de nationale overheid) laten een waarschijnlijkheid zien van 50%. Dit betekent dat de deelnemers verwachten dat de kans dat deze trend zich WEL voordoet even groot is als de kans dat de trend zich NIET zal voordoen. Deze twee trends hebben de opzet voor de toekomstscenario s bepaald. Deze trends zijn beschreven in een vorm dat de trend zich WEL voordoet en in een vorm waarin de trend zich NIET voordoet. Toekomstscenario s De trends zijn naar vier toekomstscenario s vertaald: Scenario 1: Gereguleerde innovatie scenario: In dit scenario treedt de overheid sterk op als regelgever en verzorger en stimuleert zij innovatie. De kenmerken van generatie Y zijn dominant. Communities zijn erg belangrijk. Scenario 2: Defensieve scenario: Dit scenario wordt gekenmerkt door een sterke overheid die de huidige markt beschermt, en burgers en bedrijven dwingt mee te betalen aan de maatschappij. Tevens overheersen de kenmerken van generatie X waardoor oplossingen voor issues veelal worden gezocht in bewezen ideeën en bestaande wet- en regelgeving. Scenario 3: Open-innovatie scenario: In dit scenario maakt de overheid een terugtrekkende beweging en wordt de samenleving gedomineerd door generatie Y. Communities zijn zowel zakelijk als privé een belangrijke bron van informatie en verbinding en er is een toename van co-creatie met consumenten. Scenario 4: Overlevingsscenario: In dit scenario is er een terugtrekkende overheid die zich richt op haar kerntaken en veel over laat aan lokale overheden maar daarbij niet dezelfde middelen ter beschikking stelt. Hierdoor zal dit scenario in het licht staan van versobering en 53

54 zullen burgers en bedrijven oplossingen zoeken in bestaande politieke vormen en zich verenigen in bonden en coöperaties. Voor de beschrijving van de gevolgen voor ondernemers in de mobiliteitsretail, is gebruik gemaakt van het meest waarschijnlijke scenario. Op basis van de interviews met experts en uitkomsten van de workshop met ondernemers en specialisten in de mobiliteitsretail is scenario 3: Open-Innovatie het meest waarschijnlijke scenario. In dit scenario zien we een aantal relevante bewegingen voor ondernemers. De ondernemers zullen meer moeten nadenken in termen van mobiliteitsoplossingen dan in specifieke producten. De consument wil vooral dat de ondernemers gaan meedenken in nieuwe vormen van oplossingen. Consumenten laten zich steeds meer leiden door wat andere consumenten er van vinden (community-rating). Vrij ondernemerschap zal prefereren boven overheidssteun dan wel bemoeienis. De ondernemers zullen nog meer dan nu gedwongen worden zich te richten op consumenten. In dit scenario zullen nieuwe waardeketens ontstaan waarin compleet nieuwe type spelers in de mobiliteitsretailmarkt verwacht kunnen worden. Door schaarste aan goede vakmensen en de nieuwe generatie Y zal de medewerkers steeds centraler komen te staan in de besluitvorming van de ondernemers. Consequenties van scenario 3 De belangrijkste conclusie van scenario 3: Open-innovatie is dat de klassieke indeling van branches zal verschuiven naar verschillende type ondernemers binnen de mobiliteitsretail. In het onderzoek hebben we vier archetypes van ondernemers onderscheiden: De Hypermarket: Bij dit type ondernemer ligt de nadruk op een volledig en maximaal toegankelijk aanbod van producten met een dominant portfolio voor mobiliteitsproducten. De Mobility Service Provider: Bij dit type ondernemer ligt de nadruk op geïntegreerde product- en dienstverlening in mobiliteit. Hierbij wordt er veelal een netwerk van retailers gebruikt om oplossingen te leveren. De Niche Expert: Bij dit type ondernemer ligt de nadruk op de verkoop van niche-producten die een specifieke mobiliteitsbehoefte vervullen. De Local Hero: Bij dit type ondernemer ligt de nadruk op aanvullende dienstverlening rondom een specifieke mobiliteitsbehoefte. De vier archetypes zullen zich voordoen in vrijwel iedere huidige branche. Voor de ondernemers betekent dit, dat zij expliciet dan wel impliciet een keuze zullen gaan maken voor een archetype. Afhankelijk van het gekozen type zal het huidige business model worden aangepast om te kunnen overleven in de mobiliteitsretail van

55 Consequenties voor de verschillende branches Merk autodealers: Het overzicht van de Trend Impact Analyse laat de verwachting zien dat de megatrends Duurzaamheid, Digitalisering, Vergrijzing en Afnemende invloed van de overheid een positieve impact op de bedrijfsresultaten zullen hebben. De megatrends Mobiliteitskosten, Langdurige invloed van de recessie en het Doorzetten van het nieuwe werken hebben een negatieve invloed op de bedrijfsresultaten. Op basis van deze trends zal deze branche concrete kansen moeten definiëren. Scenario 3 (Afnemende invloed van de overheid en Generatie Y als dominante groep) laten niet direct positieve impact op de bedrijfsresultaten zien. De noodzaak om nieuwe kansen te creëren zijn dus evident. De keuze voor verschillende archetypes wordt ook sterk beïnvloed door de strategie van de automotive industrie. Truckdealers: Het overzicht van de Trend Impact Analyse laat de verwachting zien dat de megatrends Duurzaamheid, Digitalisering als enige twee een positieve impact op de bedrijfsresultaten zullen hebben. De megatrends Vergrijzing, Mobiliteitskosten en Langdurige invloed van de recessie hebben een negatieve invloed op de bedrijfsresultaten. De overige trends worden als neutraal ervaren. Scenario 3 (afnemende invloed van de overheid en Generatie Y als dominante groep) hebben niet direct invloed op de bedrijfsresultaten. De noodzaak om nieuwe kansen te creëren liggen vooral op het inspelen op de trends Duurzaamheid en Digitalisering. De keuze voor verschillende archetypes wordt ook sterk beïnvloed door de strategie van de automotive industrie. 55

56 Onafhankelijke autobedrijven: Het overzicht van de Trend Impact Analyse laat de verwachting zien dat de megatrends Duurzaamheid, Digitalisering, Generatie Y en Afnemende invloed van de overheid een positieve impact op de bedrijfsresultaten zullen hebben. De megatrend Mobiliteitskosten heeft een negatieve invloed op de bedrijfsresultaten. Op basis van deze trends zal deze branche concrete kansen moeten definiëren. Scenario 3 (Afnemende invloed van de overheid en Generatie Y als dominante groep) laten een positieve impact op de bedrijfsresultaten zien. Hier liggen de grote kansen voor deze branche. De keuze voor verschillende archetypes wordt ook sterk beïnvloed door de specifieke sterkte en zwakte van de huidige organisatie van de ondernemers. Trucks & Trailers: Het overzicht van de Trend Impact Analyse laat de verwachting zien dat de megatrends Duurzaamheid, Digitalisering, Afnemende invloed van de overheid en Globalisering een positieve impact op de bedrijfsresultaten zullen hebben. De megatrend Vergrijzing, Mobiliteitskosten, Generatie Y, Langdurige invloed van de recessie en het Doorzetten van het nieuwe werken hebben een negatieve invloed op de bedrijfsresultaten. Op basis van deze trends zal deze branche concrete kansen moeten definiëren. Scenario 3 (afnemende invloed van de overheid en Generatie Y als dominante groep) laten zowel een negatieve als een positieve impact op de bedrijfsresultaten zien. Kansen creëren op basis van de trend generatie Y is hier de grote uitdaging. De keuze voor verschillende archetypes wordt ook sterk beïnvloed door de specifieke sterkte en zwakte van de huidige organisatie van de ondernemers. 56