VOORWOORD - Bedrijvengebied Kanaleneiland: een verlaten terrein?
|
|
- Irma van der Woude
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Paper 3 Capita selecta Emilie Vlieger Datum
2 VOORWOORD - Bedrijvengebied Kanaleneiland: een verlaten terrein? Het viel me pas op toen iemand me zei dat het uitzicht uit mijn raam helemaal niet rommelig is: Kijk maar, daar zijn kantoren, daar winkels en hier kun je wonen, hartstikke overzichtelijk! De Nederlandse stad is opgedeeld in functies. We hebben woongebieden, werkgebieden, industriegebieden, winkelgebieden, buitengebieden ter ontspanning, en ga zo maar door. Wegen bestaan voor vervoer en ook het water heeft deze functie; de grachten zijn ook buitengebied. De gebouwen in de gebieden stralen hun functie ook uit. Woningen zijn kleinschalig en hebben gordijnen, kantoren zijn grootschalig en hebben lamellen. Gebouwen op industrieterreinen zijn kil hebben geen ramen nodig. Winkels zijn soms klein en soms groot, afhankelijk van het winkelgebied, en hebben geen raambekleding maar etalages. Buitengebieden hebben een kinderboerderij en speeltoestellen met nep ramen zonder glas. Ik vind mijn uitzicht rommelig; alle gebouwen hebben een eigen identiteit, omdat branding zo hip was. De hoogbouwkantoren worden door een brede weg gescheiden van lage woonwinkels die via de rotonde, eerste afslag, leiden naar woongebieden met communistische hoogbouw en laagbouw en her en der een verloren jaren 90 kantoorgebouw dat boven de woningen uittorent. De tweede afslag van de rotonde stuit direct op mijn woontoren die bijna net zo hoog is als de kantoortorens en het meest recent gebouwd is van allemaal. Mijn woontoren is met een hek gescheiden van de Praxis die schuil gaat tussen kantoren uit de jaren 80. Alle gebouwen met commerciële huurders hebben ook een eigen kleur en reclamebord, zodat ze zichtbaar zijn. Allicht deed dat de studentenhuisvesting Utrecht denken dat onze woontoren een naam nodig had. Het werd Max en nu is Max te zien vanaf de snelweg, vanaf de rotonde, vanaf de kantoortorens, vanaf de Ikea en vanaf de volgende rotonde bij het winkelgebied naast het woongebied. 2 Zichtlocaties zijn een klein, maar naar gevolg van verlaten locaties. Zichtlocaties zijn namelijk te huur nu de ruimtes zelf niet meer te verhuren zijn. Want o wee als de mensen jouw bedrijfsnaam vergeten tijdens de crisis, dan kom je er natuurlijk nooit meer uit. Maar hoeveel mensen zien de zichtlocaties van een verlaten terrein? De crisis is één van de oorzaken van leegstand, bleek uit mijn vorige paper Leegstand investeerder!, maar ook het nieuwe werken speelt een grote rol. Mensen willen niet meer in een hokje in een kantoor werken. We willen werken waar we wonen, werken waar we winkelen en werken waar we zo nu en dan een kijkje kunnen nemen bij onze kinderen, waarmee we dan een rondje kunnen doen in het park. Daar moet je hier in Kanaleneiland heel wat rotondes voor afleggen. We hebben natuurlijk geen tijd om zo veel rotondes te pakken en daarom wordt er nauwelijks meer gewerkt in de kantoren waar ik op uitkijk vanaf Max. Het bedrijvengebied Kanaleneiland verliest aan populariteit. Dat zagen ook de ondernemers die een bezichtiging deden in de commerciële ruimtes van Max, zij durfden geen broodjeszaak, of buurtsuper te beginnen voor slechts 1200 studenten, die overigens erg gelukkig zijn met het plekje dat zij hebben kunnen bemachtigen in Max (met duizenden op een woning wachtende studenten en starters voor hen). Het gevolg is uiteraard nog meer leegstand. Hoe kunnen we voorkomen dat het bedrijvengebied Kanaleneiland een verlaten terrein wordt?
3 INHOUDSOPGAVE Inleiding Aanleiding Onderzoek p.4 p.5 p.5 H1 Het maatschappelijke probleem p Afschrijving p Verpaupering p Bestemmingsplannen p.6 H2 Oude oplossingen leegstand p Creatieven plaatsen p Slopen voor nieuwe kantoren p.7 H3 Nieuwe oplossingen leegstand p Functiemenging p Cocreatie p.8 H4 Conclusie p Algemeen p De oplossing voor bedrijventerrein Kanaleneiland p.10 Referenties Bijlagen p.12 p.13 3
4 INLEIDING In mijn vorige paper Leegstand investeerder ben ik ingegaan op de oorzaken van leegstand en de oplossingen die er al zijn. In deze paper behandel ik leegstaande terreinen en de maatschappelijke problemen die hierbij komen kijken. Hierin leest u dus niet over gebouwen, slechts een klein gedeelte gaat over pandeigenaren en investeerders, de rol van de gemeente wordt iets uitgebreider behandeld, maar het gaat vooral over stedenbouwkundige oplossingen voor dit grootschalige probleem. Ik geloof dat de oplossing geboden wordt door architecten en stedenbouwkundigen, hierom maak ik in het hoofdstuk nieuwe oplossingen voor revitalisering vooral gebruik van het onderzoek Van bedrijventerrein tot werkmilieu van de TU Delft en INBO 1 (2010). NB: Omdat ik in mijn achterhoofd het bedrijventerrein Kanaleneiland heb als casus, zie ik een bedrijventerrein als een terrein met louter kantoorfuncties. Er zijn bijvoorbeeld ook industriële bedrijventerreinen, maar die bespreek ik niet in dit onderzoek. 4 1 INBO is een onafhankelijk bureau op het gebied van advies, stedenbouw, architectuur en bouwkunde.
5 AANLEIDING In het verleden is vooral sprake geweest van aanbodgerichte bouw. De economie groeide immers en er was een immense vraag naar werkplekken. Vooral gebieden nabij de ringweg in de Randstad waren populair voor dit soort bouw. Naar de specifieke vraag van de gebruikers werd niet gekeken, want de ruimtes werden toch wel verhuurd. Die gebruikers weten nu, in de jaren 10, heel goed wat ze willen; een duurzaam gebouw met flexibele ruimtes. De vraag is inmiddels ook minder dan het aanbod waardoor veel panden uit de jaren 90 en 00 dus leeg komen te staan. 5 Bron afbeelding: Dagblad van het Noorden ONDERZOEK Hoofdvraag Hoe kunnen we voorkomen dat het bedrijvengebied Kanaleneiland een verlaten terrein wordt? Deelvragen - Is een verlaten terrein, of een terrein met veel leegstand wel een probleem? - Wat zijn de oorzaken? - Wat zijn de onderzochte oplossingen voor leegstaande, of leeglopende gebieden? - Welke oplossing is voor het bedrijvengebied Kanaleneiland het beste?
6 H1 HET MAATSCHAPPELIJKE PROBLEEM In Nederland moet minimaal hectare bedrijventerrein geherstructureerd worden. - Leegstand op Nederlandse bedrijventerreinen NVM business, Afschrijving Leegstaande terreinen zijn een groot probleem voor vastgoedeigenaren, beleggers en gemeenten. Leegstaande gebouwen genereren geen inkomsten en zijn daardoor slechts een fractie waard van de boekingswaarde (Andre Verschoor, 2011). Ook de grond verliest zijn waarde, waardoor de gemeenten hun eigendom en inkomsten fors zien dalen. De waarde van eigendom, in euro s, is niet het enige probleem: leegstand neemt ook maatschappelijke problemen met zich mee. We raken nu en in de toekomst namelijk pensioenen en banen van personen kwijt. Vastgoedeigenaren, waaronder veel pensioenfondsen, zullen namelijk gedwongen raken om de hiervoor genoemde overwaarde van hun gebouwen af te schrijven. Dit gebeurd nu nog niet, omdat zij hopen dat de markt nog aantrekt. Dit zal niet gebeuren, de komende 5 jaar is grote krimp van gebruikers voorspeld op bedrijventerreinen (DTZ Zadelhoff, 2010 en Hilde Remoy, 2010) en zelfs op het NOS journaal van 11 januari 2011 lieten ze weten dat de krimp dit jaar nog doorgaat. 1.2 Verpaupering Het kwijtraken van banen en pensioenen is niet het enige probleem dat leegstand met zich mee brengt voor de maatschappij. Leegstand trekt leegstand aan en leidt tot verpaupering. Verpaupering leidt tot nonchalance van de gebruikers. Het gevolg is een gebied dat criminaliteit aantrekt 2, iets dat een wijk als Kanaleneiland de das om doet Bestemmingsplannen De gemeenten in Nederland voelen zich vanzelfsprekend verantwoordelijk voor de leegstand van bedrijventerreinen. Iedere gemeente heeft zo zijn eigen oplossing: Amsterdam zoekt naar vraag in de markt en probeert daarop in te spelen, Arnhem en Nijmegen willen samen een hightechcampus ontwikkelen en zij focussen zich daarmee op de kenniseconomie. Rotterdam geeft ruimte voor particulier initiatief en Zoetermeer probeert vooral de omgeving aantrekkelijk te houden en zelf een nieuwe invulling te geven aan de leegstaande gebieden. Utrecht lijkt achter te lopen, is slechts bezig met een samenwerking met makelaars en andere belanghebbenden. (Leegstand op Nederlandse bedrijventerreinen, NVM business, 2010) Dit, terwijl op congressen (onder andere op Toekomst bouw van Media Plaza, ) en in verschillende artikelen 3 de gemeenten juist als schuldige aangewezen worden voor leegstaande gebieden vanwege vastgeroeste bestemmingsplannen. Toch kan het zijn dat juist Utrecht op de goede weg zit. In het rapport Van bedrijventerrein naar werkmilieu noemen de onderzoekers van INBO en de TU Delft de samenwerking met marktpartijen en makelaars als één van de componenten van de door hen genoemde oplossing (2010). Hierover meer in het hoofdstuk Nieuwe oplossingen leegstand. 2 Zo bleek ook uit het onderzoek van W.J.M. de Haan dat hij in opdracht deed van het Sociaal en Cultureel Planbureau (in paragraaf Integraal buurtbeheer in Spangen) 3 waar onder: zaak/eigen- zaak- nieuws/eigen- zaak- nieuwsbericht/vastgoedsector- opvallend- rustig- over- boete- op- leegstand.htm
7 H2 OUDE OPLOSSINGEN LEEGSTAND Het revitaliseren, doen herleven, van een verlaten bedrijventerrein kan op meerdere manieren. In eerste instantie moet het gebied aantrekkelijk zijn. Door het populaire begrip creative city en de theorie hierover van Richard Florida lijkt het plaatsen van creatieven dé oplossing. Mocht niemand zich willen huisvesten op een terrein, lijken we te moeten gaan slopen om het gebied in zijn geheel een nieuwe functie te geven. 2.1 Creatieven plaatsen Een van de oplossingen voor leegstaande gebieden was het plaatsen van creatieven. (Leegstand op Nederlandse bedrijventerreinen, NVM business, 2010.) Voorbeelden hiervan zijn de Tolhuistuinen en de Kauwgomballenfabriek in Amsterdam. Het gebied Tolhuistuinen is een initiatieven initiatief vanuit de gemeente om de omgeving weer levendig te maken. De Kauwgomballenfabriek is een particulier initiatief met hetzelfde doel, maar dan commercieel. Het werkt, de gebieden zijn populair en een mooie toevoeging aan de stad. Toch kunnen we niet verwachten dat we dit kunstje overal toe kunnen passen. De creatieven raken eens op en ik ben van mening dat zij hun populariteit dan ook kwijt zullen raken. Bovendien willen creatieven wonen waar het fijn wonen is, maar wel goedkoop en het liefst op een locatie met een ziel. Een ziel is in dezen een geschiedenis die zichtbaar is in kleine dingen; een oude fabriek waar nog gereedschap rondzwerft, of waar de houtkachel het nog doet, of een haven waar geroeste metaalresten liggen. Dit ontdekken zij eerder, of zij durven hier eerder te wonen dan de massa en daarna is de omgeving aantrekkelijk; levendig gemaakt door de creatieven. 4 Een verlaten bureaustoel zal hen niet snel aangrijpen Slopen voor nieuwe kantoren Nog steeds heerst er de discussie of er gesloopt moet worden of niet. Vooral projectontwikkelaars roepen op tot slopen, omdat zij nog vraag krijgen voor nieuwe, duurzame, kantoren. Gemeenten zijn in dubio, zij zien samen met architecten en adviesbureaus zo nu en dan nog kansen voor de terreinen zoals ze zijn. Opnieuw bouwen kost meer energie, en is dus sowieso minder duurzaam dan verbouwen 5. Daar tegenover staat dat er nog wel vraag is naar nieuwe kantoren met een meer flexibele inrichting en een betere kwaliteit dan de gebouwen uit de jaren 70, 80 en Door deze vraag blijven projectontwikkelaars bouwen en blijven gemeenten hiervoor grond uitgeven. De gemeenten zijn hierin dus inconsequent. Dan blijft het probleem dat, zelfs wanneer we slopen en iets nieuws bouwen, niet alles van de te revitaliseren hectare bedrijventerrein dezelfde functie kan behouden. Er is immers niet voldoende, maar zelfs een dalende, vraag naar. Slopen voor alleen nieuwe kantoren is geen optie. 4 Informatie n.a.v. een gesprek met 10 creatieven van verschillende disciplines op , en een bevestiging van Jurriaan van Stigt, projectarchitect LEVS op Andre Verschoor in een gesprek op Uit een rapport van het architectenbureau Mecanoo blijkt dat het slopen van jaren 90- gebouwen vaak een betere (functioneel en duurzaam) optie is dan verbouwen. Bron: een twitter- conversatie met Francesco Veenstra, partner Mecanoo op
8 H3 NIEUWE OPLOSSINGEN LEEGSTAND Nieuwe tijden vragen om nieuwe strategieën voor bedrijventerreinen. (TU Delft en INBO, 2010) De economie is de afgelopen decennia in hoog tempo veranderd, maar bedrijventerreinen zijn al die tijd hetzelfde gebleven. Ondanks de mobiele netwerkeconomie waarin het mengen van disciplines en functies populair is, zijn projectontwikkelaars bedrijventerreinen met alléén een kantoorfunctie blijven bouwen. Bedrijven stellen inmiddels andere ruimtelijke eisen aan hun locatie. Er is vraag naar bedrijventerreinen die meegaan met de tijd en zich kunnen aanpassen. Daarbij is het, volgens de onderzoekers van de TU Delft en INBO, van belang dat bedrijventerreinen beter aansluiten op of geïntegreerd worden met de stedelijke omgeving en daar waar mogelijk gemengd worden met andere functies en activiteiten. 3.1 Werkmilieu Werken op een terrein dat geïntegreerd is in de stedelijke omgeving, is werken in een gemengde omgeving waar niet alleen gewerkt, maar ook gewoond, gesport en gewinkeld kan worden. Het woord bedrijventerrein is monofunctioneel en dus ouderwets. TU Delft en INBO introduceren hierom de term werkmilieu. Een werkmilieu is een onderscheidende en samenhangende verzameling van locatie- en omgevingseisen, zoals (kennis)infrastructuur en voorzieningen, die ondernemers stellen aan het vestigingsklimaat. (Van bedrijventerrein naar werkmilieu INBO en TU Delft, p.8, 2010) 8 In blogs en artikelen uit de vakwereld wordt ook veel gesproken over het begrip functiemenging. Ook op de bijeenkomst Vertrouwen, de oplossing voor leegstand? van Urban Dialogue op vrijdag werd functiemenging als onmisbaar onderdeel van de oplossing voor leegstand genoemd 7. TU Delft en INBO spreken in het voorwoord van hun rapport ook over gebiedsontwikkeling als: de kunst van het verbinden van functies, disciplines, partijen, belangen en geldstomen gericht op de (her)ontwikkeling van het beheer van een gebied. Zij noemen ook dat dit bij veel gebiedsontwikkelingen al vanzelfsprekend is, zoals bij de woningbouw en retail. Deze kennis en kunde kunnen we nu bij bedrijventerreinen toepassen. 3.2 Cocreatie TU Delft en INBO noemen in hun rapport dat het vergroten van private betrokkenheid, de eigenaren meer betrekken bij de gebiedsontwikkeling en een goed georganiseerd parkbeheer ook een oplossing kan zijn voor de revitalisering van leegstaande bedrijventerreinen. Zij noemen hierbij de Road- map van het Rijk en het Convenant Bedrijventerreinen als onderbouwing dat dit dé manier van werken wordt. 7 Zie bijlage 1 voor mijn verslag van de bijeenkomst Vertrouwen, de oplossing voor leegstand? van Zie bijlage twee voor een uitleg uit het rapport van TU Delft en INBO (2010)
9 Ik geloof in een combinatie van functiemenging, een werkmilieu in dit geval, en cocreatie; het betrekken van eigenaren en gebruikers. Cocreatie zien we als de zichzelf sturende, eventueel gefaciliteerde, oplossingsgerichte samenwerking tussen partijen die betrokken zijn op een als complex ervaren uitdaging. ( geraadpleegd op ) Cocreatie is een samenwerkingsvorm die in zich in de aanbestedingscultuur en bouwsector onder andere vertaalt in de samenwerkingsvorm SPV (Special Purpose Vehicle). Bij SPV vormen verschillende partijen één vennootschap om samen één project uit te voeren met een gezamenlijk doel. Er wordt een opdracht uitgezet waarop een vennootschap, waarin veelal een aannemer, een bank, een facilitair beheer, horeca en een architect, kan reageren. Vanaf het begin voeren zij samen de opdracht uit. Ook tekenen zij een contract voor een x- aantal jaar waarin zij het dagelijkse onderhoud, de horecavoorzieningen, de financiën en bouwtechnisch onderhoud blijven doen. Wanneer een gebied op deze manier gerevitaliseerd wordt, zal er sowieso gebouwd worden naar vraag. Bovendien zijn gebouwen meer functioneel, omdat ook het facilitair beheer betrokken is bij het ontwerp en de bouw. De architect moet ervoor zorgen dat het ontwerp past in de omgeving. De opdrachtgever kan bij het uitschrijven van de opdracht rekening houden met de functies ten opzichte van de omgeving. Bij een dergelijke samenwerking is ook het probleem van versnipperd eigendom (alle investeerders die nog steeds de beginwaarde van het inmiddels leegstaande gebied boeken) opgelost. 9
10 H4 CONCLUSIE 4.1 Algemeen Het is een feit dat we niets kunnen doen aan de revitalisering van leeglopende bedrijventerreinen, totdat investeerders de realistische waarde van hun eigendom boeken en de gebouwen voor dit bedrag aan de markt terug worden gegeven. Wanneer dit zover is, is het van belang dat de overgebleven huurders en nieuwe eigenaren om de tafel gaan zitten voor de plannen van de revitalisering. Het beste is, om dit samen met architecten, stedenbouwkundigen, projectontwikkelaars, aannemers én parkbeheerders te doen. Inmiddels zijn er ook veel conceptontwikkelaars opgestaan met goede plannen vanuit de gebruikersmarkt. Zij zijn een mooie aanvulling. Deze groep disciplines, een vennootschap, kan het beste een multifunctioneel terrein ontwikkelen. De panden, oud of nieuw, moeten flexibel worden ingevuld. Wonen en werken moet samen gaan met kinderopvang, sportvoorzieningen en horeca. Dit is de beste manier om een gebied te revitaliseren; te doen herleven. Natuurlijk geldt voor elk gebied een andere oplossing. Het één kan beter gecombineerd worden met bejaardenwoningen en het ander beter met studentenwoningen, maar dat is aan het de opdrachtgever en de conceptontwikkelaar om te ontdekken. Zolang het maar multifunctioneel is. 4.2 De oplossing voor bedrijventerrein Kanaleneiland Terug naar mijn hoofdvraag: Hoe kunnen we voorkomen dat het bedrijvengebied Kanaleneiland een verlaten terrein wordt? Op de onderstaande afbeelding staat de huidige functieverdeling in Kanaleneiland weergegeven. Bij de pijl het appartementencomplex voor starters en studenten om u te laten zien hoe klein het stukje grond is dat wel efficiënt gebruikt wordt. 1 (onderin) = Bedrijvengebied Kanaleneiland 2 (boven 1) = Woonwinkels 3 (boven 2) = Woon/winkel- gebied 10
11 De nummers twee en drie zijn de meest sombere gebieden die je je voor kunt stellen. Beide lopen ze leeg door een gebrek aan vraag. Opvallend genoeg, zoals ik al noemde in mijn voorwoord, is het appartementencomplex waarin ik woon helemaal vol. De woningen althans. Daarnaast zijn er duizenden studenten en starters die wachten tot ze ook hier kunnen wonen. Dit betekent dat er in dit gebied vraag is naar studenten en starterswoningen. Logischerwijs is mijn advies hiervoor meer plek te maken. Berenschot bijvoorbeeld is een jong bedrijf, een prima basis voor een gebied met jonge bewoners. Ook de grote woonwinkels worden door de jonge bewoners goed bezocht. Wat er, naast woningen, nog gemist wordt in deze omgeving is een flexibele werkplek, voor alle starters die aan het nieuwe werken doen en te weinig ruimte hebben in hun appartement. Daarnaast kan ook een een goed verblijf en een hotel 9 voor de groeiende groep buitenlandse arbeidskrachten die enige dagen tot maanden in Utrecht verblijven gerealiseerd worden. Hier zal de horeca automatisch op volgen Een aanraden van Andre Verschoor op er is veel vraag naar hotels in Utrecht
12 REFERENTIES De boekwaarde van het bestaand vastgoed nadert stall-speed Andre Verschoor (2011) Evaluatie Integraal Veiligheidsbeleid W.J.M de Haan (n.d.) Het aanbod veroudert DTZ Zadelhoff (2010) Kwart kantoren leeg in 2015 Trouw de Verdieping (2010) Geraadpleegd op 10 januari eeg_in_2015_rsquo.html Van bedrijventerrein naar werkmilieu TU Delft en INBO (2010) Vastgoedsector opvallend rustig over boete op leegstand Zibb.nl Geraadpleegd op 10 januari zaak/eigen- zaak- nieuws/eigen- zaak- nieuwsbericht/vastgoedsector- opvallend- rustig- over- boete- op- leegstand.htm 12
13 BIJLAGEN 13
14 I: Wat moet je doen om een leegstaand pand (in Amsterdam) te kunnen gebruiken? Niet met getallen, maar met gevoelens begint voor mij de avond waarop Urban Dialogue het debat Vertrouwen, de oplossing voor leegstand? organiseert. De avond, vrijdagavond , is georganiseerd door een deel van de huurders van de 6 e etage van de Parooltoren aan de Wibautstraat. Zij houden gezamenlijk hun nieuwjaarsborrel, wat voor een gezellige sfeer zorgt. Nadat ik mij enigszins ongemakkelijk voelde door de verbaasde portier die niemand leek te verwachten, maar toch netjes met mij meeliep totaan de lift, werd mij op de 6 e etage een glas champagne in de handen gedrukt en mocht ik mijn jas afgeven aan een vrolijk meisje. Ik werd voorgesteld aan de moderator Bart Cosijn, die mij herkende van Twitter, en raakte daarna her en der in gesprek. De sfeer was goed, mensen open, aardig en geïnteresseerd. Een soort gevoel van samen zijn, alsof we bij voorbaat wisten dat we in collectieven moeten gaan werken. De bewoners van de Parooltoren noemen zichzelf ongeorganiseerd en schijnen te kibbelen over de lunch, omdat niet iedereen er altijd is. #HNW (het nieuwe werken) is iets dat prima kan in zo een gezamenlijke kantoorruimte! Kosten- technisch, want met de lunch wordt je dus gemist, of je betaalt voor niets. Zo zijn er wel meer dingen die ze samen beter hadden kunnen organiseren volgens één van de bewoners. Goed, samen zijn brengt natuurlijk ook wat vervelende dingen met zich mee. Dat over de gevoelens op de 6 e verdieping van de Parooltoren, dan nu de cijfers: vierkante meter kantoorruimte staat leeg (DTZ, 2011) waarvan nooit meer kantoor zal worden. Daarbij is hectare bedrijventerrein toe aan herstructurering (NVM, 2010). Investeerders lijken het niet te voelen en plaatsen schaamteloos een bord op hun pand: TE HUUR m2 en 60% gevuld!. Armen over elkaar en wachten op een huurder. 14 Ondanks deze stilstand worden er oplossingen gezocht en het initiatief ligt vooral bij partuculieren, al dan niet samenwerkend met gemeentes. De oplossingen zijn creatief, hoopvol en vallen of staan bij vertrouwen. Particulier initiatief is de gewenste manier bij dit debat, zowel volgens de gemeente als volgens de zaal. Daarom heb ik maar een lijstje met tips gemaakt n.a.v. het debat en de gesprekken die ik voerde deze avond: Wat moet je doen om een leegstaand pand (in Amsterdam) te kunnen gebruiken? - klop aan bij Bureau Broedplaatsen, zij hebben een overzicht van leegstaande panden en kunnen je o.a. jurudisch bijstaan: - als éénling maak je niet veel kans, zorg dus dat je samen bent: vorm een collectief - neem zelf initiatief, de gemeente is volgens sommigen een overbodig tussenpersoon - zorg dat je doet aan functiemenging, dit zorgt voor levendigheid. Zowel de gemeente Amsterdam als onderzoekers van de TU Delft en INBO ( 2010) vinden dit - overtuig de eigenaar van het feit dat hij zijn pand in de komende vijf jaar toch niet verhuurd krijgt - als meerdere investeerders eigenaar zijn van het pand dat jij op het oog hebt, wat meestal het geval is, bedenk dan vooral geen goed plan voor de verbouw van het pand, dat krijg je toch niet voor elkaar - wacht tot 2016, dit heeft iets met hypotheken en de index te maken (voor meer
15 informatie: Jan de Jonge van dan komen we er achter welke eigenaren hun pand niet meer kunnen betalen en zijn de banken ineens eigenaar van de leegstand - en als het dan zo ver is: er is markt voor flexibele werkplekken zoals Space en Seats2meat, perfect in combinatie met een hotel, want ook daar is veel vraag naar Ik hoop dat jullie mijn cynisme snappen: hoe graag we ook willen, wij particulieren kunnen nauwelijks iets doen op dit moment. Pandeigenaren (veelal investeerders) moeten gaan afschrijven en de overheid moet hen hiertoe dwingen. Voor een uitleg hierover doe ik een laatste doorverwijzing, namelijk naar het artikel van Andre Verschoor van Grontmij 15
16 II: TU Delft en INBO: Oplossingsrichting 2: meer private betrokkenheid Een andere oplossing is het vergroten van de rol van de private partijen. Dit wordt ook wel de verzakelijking van de markt genoemd. De meerwaarde van het betrekken van private partijen is namelijk dat zij de capaciteiten hebben om het aanbod kwalitatief en kwantitatief te laten aansluiten op de vraag (Van t Klooster, 2006). Waar het nog aan ontbreekt, is dat nog nooit echt systematisch is ingezet op de verzakelijking van de bedrijventerreinenmarkt om meer private betrokkenheid daadwerkelijk te realiseren. De praktijk leert dat de verhouding tussen overheid (gemeenten) en markt (ondernemers) veelal niet expliciet is geformuleerd en onvoldoende is gericht op het bereiken van een optimale kwaliteit bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen. Dit betreft niet alleen de locatiekeuze en de bijbehorende verwerving van benodigde gronden (inclusief de problematiek van versnipperd eigendom op herstructureringslocaties), maar ook de inpassing in de omgeving en de inrichting van het gebied en het beheer daarvan. Ook de mate en de vorm waarin menging van functies kan bijdragen aan een concurrerende en toekomstbestendige inrichting van werklocaties vraagt de aandacht. Het Rijk heeft samen met IPO en VNG een roadmap verzakelijking opgesteld. Concreet betekent dit dat op termijn marktpartijen een veel grotere rol gaan spelen bij het ontwikkelen, opknappen en beheren van bedrijventerreinen. Dat houdt onder andere meer participatie van marktpartijen in de gronduitgifte en de gebiedsontwikkeling in plaats van traditionele kavelgewijze gronduitgifte door de overheid en opstalontwikkeling door marktpartijen. Onder marktpartijen worden hier niet alleen de ontwikkelaars en beleggers bedoeld, maar juist ook de eindgebruiker/ondernemer zelf die zowel voor het beheer als de (her- )ontwikkeling een belangrijke rol heeft. 16 Convenant Bedrijventerreinen geeft richting aan andere aanpak. Het effect van de vele studies en adviezen heeft vanuit het Programma Mooi Nederland van de ministeries van EZ en VROM geresulteerd in nieuw beleid voor bedrijventerreinen. Zo hebben rijk, provincies en gemeenten in het eind 2009 ondertekende Convenant Bedrijventerreinen afspraken gemaakt over regionale samenwerking, regionale programmering en de financiering van de (her)ontwikkelingsopgave. Bij een ledenraadpleging van de VNG bleek dat ruim 70% met het convenant instemde, 12% aan hun instemming voorwaarden verbond en 16% tegen het convenant was. Veel gemeenten vrezen een inbreuk op hun eigen beleidsverantwoordelijkheid en beleidsvrijheid. Urgentie: verbinden van B.V. Nederland, Mooi Nederland en Nieuw Nederland De genoemde oplossingen en het nieuwe beleid hebben vooralsnog niet geleid tot daadwerkelijke structuurverandering op de markt voor bedrijventerreinen. De wijze van plannen en de ingesleten rollen van partijen (padafhankelijkheid) blijkt weerbarstig en moeilijk te doorbreken (Needham & Louw, 2003). Vooral bij de partijen die het nieuwe beleid moeten gaan uitvoeren, te weten de gemeenten en de marktpartijen, bestaat nog de meeste aarzeling. De huidige economische crisis is daarbij niet behulpzaam.
REVITALISERING HERONTWIKKELING Noodzakelijk Voor kantoor- en winkelpanden
REVITALISERING HERONTWIKKELING Noodzakelijk Voor kantoor- en winkelpanden Kader Sinds de crisis van 2008 tot 2016 is er veel veranderd in de vraag naar bedrijfshuisvesting. Met name de kantorenmarkt en
Nadere informatieLeegstand vraagt om rigoureuze aanpak
Leegstand vraagt om rigoureuze aanpak Het fenomeen Leegstand van ongekende omvang Landelijk 15% en groeiend Van de ruim 15.000 kantoren in Nederland staan er bijna 900 volledig en 1.900 gedeeltelijk leeg.
Nadere informatieLeegstand in kantoorpanden. De boosdoener
Leegstand in kantoorpanden. De boosdoener Projectontwikkelaar Europees beleid Te kraak, of niet te kraak. Gemeenten Vastgoedbeheerder investeerder! 0 Paper twee, Capita Selecta 2010 Docent: Paul van Amerong
Nadere informatieweer thuis in de stad
weer thuis in de stad Wonen boven winkels Een levendige binnenstad is aantrekkelijk voor bezoekers, levert woongenot voor specieke groepen mensen, is een broedplaats voor kenniseconomie en cultuur en vormt
Nadere informatieCongres 2013 Nieuw elan
Congres 2013 Nieuw elan Workshop Creëren van financiële betrokkenheid bij transformaties Eric Thelen, Ron Karssing Remco Jutstra Gemeente Amsterdam 14 november 2013 Creëren van financiële betrokkenheid
Nadere informatieKantorenleegstand. Hoe groot is het probleem? Amersfoort 18 mei 2011 Gregor Heemskerk
Hoe groot is het probleem? Amersfoort 18 mei 2011 Gregor Heemskerk Agenda 1. Opening 2. Leegstand in Nederland 3. Leegstand in Amsterdam 4. Stellingen 5. Einde presentatie 2 CV Gregor Heemskerk Management
Nadere informatieWerkende bedrijventerreinen
Werkende bedrijventerreinen Dr. Cees-Jan Pen, programmamanager Platform31/Lector Vastgoed Fontys 1 Mijn agenda Bedrijventerreinen hoger op de politieke agenda: banen, mkb, leefbaarheid, economisch belang
Nadere informatieStationskwartier Zwijndrecht. Wonen in het nieuwe stadshart van Zwijndrecht
Stationskwartier Zwijndrecht Wonen in het nieuwe stadshart van Zwijndrecht Betaalbaar wonen in tuinstad met metropool nabij Zwijndrecht is een groene gemeente met veel potentieel, op een steenworp afstand
Nadere informatieHerontwikkelLAB VALUE ENGINEERING
HerontwikkelLAB VALUE ENGINEERING DATUM : 28-11-2012 OVER Het HerontwikkelLAB Introductie 2 VISIE Het overaanbod van kantoorruimte en de veranderde vraag ernaar hebben een omvangrijke en veelal structurele
Nadere informatieKansen en mogelijkheden. Voor het ontwikkelen van woningen boven winkels in het centrum van Zaandam
Kansen en mogelijkheden Voor het ontwikkelen van woningen boven winkels in het centrum van Zaandam Momentum in het centrum De binnenstad van Zaandam heeft een enorme kwaliteitsimpuls ondergaan. Nieuwe
Nadere informatieVan kantoren naar wonen aan de gracht
Joost Zonneveld Zelfstandig journalist en onderzoeker, onder meer voor Het Parool en Nul20 26 november 2014 PROJECT ARCHITECTUUR HERONTWIKKELING KANTOREN WONEN WONINGBOUW Van kantoren naar wonen aan de
Nadere informatieGrowth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014
Growth & Reflection Growth & Reflection Opleverdatum: 18 juni 2014 Multimediaal Reclamebureau 2013/2014 Inleiding Er zit alweer een half jaar bij MMR op en ik heb weer veel nieuwe dingen geleerd en nieuwe
Nadere informatieStructureel aanbod op de Nederlandse kantorenmarkt
Analyse Structureel aanbod op de Nederlandse kantorenmarkt DO Research 1 Structureel aanbod op de kantorenmarkt Het aanbod van kantoorruimte in Nederland loopt nog altijd op. In totaal wordt momenteel
Nadere informatieCentrum Zeist. Stedenbouwkundige verkenning. April 2019
Centrum Zeist Stedenbouwkundige verkenning April 2019 ar chitectuur en stedenbouw 2 Inhoud INLEIDING 05 ANALYSE 07 SCENARIO S 21 CONCLUSIE 49 BIJLAGEN 51 BIJLAGE 1: overige analysekaartjes 53 BIJLAGE 2:
Nadere informatiejuiste impulsen voor stationsgebied Steenwijk gemeente Steenwijkerland stec groep Peije Bruil en Guido van der Molen 14 september 2011
juiste impulsen voor stationsgebied Steenwijk gemeente Steenwijkerland stec groep Peije Bruil en Guido van der Molen 14 september 2011 multifunctionele locaties vraag naar betere locaties welke locatietypen
Nadere informatieJAARGANG 21 NUMMER 2 MAART 2014 MAGAZINE. Thema Tijdelijke toekomst
JAARGANG 21 NUMMER 2 MAART 2014 MAGAZINE Thema Tijdelijke toekomst Sharing economy verovert vastgoed Interview met Bianca Seekles Nieuwe leaseaccounting: klaar voor de toekomst? Inhoud 6 4 Lectori Salutem
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatie2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot.
Fase.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. 1 In fase 1 heb je geoefend met het schrijven van teksten. Je hebt ook geleerd
Nadere informatieSlimme zet! Vindingrijk in vastgoedopgaven!
Slimme zet! Vindingrijk in vastgoedopgaven! Postbus 711 3900 AS Veenendaal Kerkewijk 26 3901 EG Veendaal (T) 0318-55 19 60 (F) 0318-55 19 61 (M) info@ingeniousvastgoed.nl (I) www.ingeniousvastgoed.nl Haar
Nadere informatieWonen boven winkels 120% 100% 80% 60% Verdiepingen. Leeg 40% 20% Verdiepingen. boven winkels
120% 100% 80% 60% 40% Verdiepingen Leeg 20% 0% Verdiepingen boven winkels Beleid(oud) Beleid (nieuw) Vraag Toelichting op de presentatie Presentatie Wonen boven winkels 1. Introductie. Ik ben...harry...beleidsmedewerker
Nadere informatieBestedingskader middelen Stedelijke Herontwikkeling
Bestedingskader middelen Stedelijke Herontwikkeling Inleiding Stedelijke herontwikkeling Voor de ruimtelijke ontwikkeling van Utrecht is de Nieuwe Ruimtelijke Strategie opgesteld die in 2012 door de Raad
Nadere informatieleegstand en herbestemming
leegstand en herbestemming Gerben van Dijk, 17 maart 2011, KNX : gebruik #leegst in uw tweets programma introductie motto SBR, prettig kennis te maken focus duurzame ontwikkeling van de gebouwde omgeving
Nadere informatie02-01-2006-28-04-2014 (8 jaar)
BELLA (II) 02-01-2006-28-04-2014 (8 jaar) In 2007 kwam je voor het eerst lessen op onze hondenschool. Je had als pup eerder getraind op een andere school maar moest daar stoppen vanwege ED operaties aan
Nadere informatiecreatieve oplossing voor tijdelijke leegstand
creatieve oplossing voor tijdelijke leegstand Korte Voorhout 20 Postbus 216, 2501 ce Den Haag 070 785 4903 06 430 54 372 info@annavastgoedencultuur.nl Heeft u een leegstaand pand waarvoor u nog geen bestemming
Nadere informatieVVG Congres Visie op de toekomst vanuit de markt
Visie op de toekomst vanuit de markt Peter van der Gugten Algemeen directeur, Proper-Stok Ontwikkelaars, Ede Proper-Stok sterkt de stad Kennis Creativiteit - Innovatie én Ondernemerschap Waar is in NL
Nadere informatieVastgoedsociëteit Haaglanden Presentatie transformatie kantoren wethouder Henk Kool 13 november 2013
Vastgoedsociëteit Haaglanden Presentatie transformatie kantoren wethouder Henk Kool 13 november 2013 Internationale stad van vrede en recht Thuisbasis regering 2e VN stad Eerste (cyber) security city van
Nadere informatieProgramma. 9.30-10.00 uur Inloop met koffie en thee.
Programma 9.30-10.00 uur Inloop met koffie en thee. 10.00-10.15 uur Welkom en introductie op de dag door Gerdo van Grootheest, Frank Strolenberg en Frans Pollux 10.15-10.45 uur Introductie Maastrichtse
Nadere informatieU beschikt over bijzonder en waardevol vastgoed, maar heeft er geen goede bestemming meer voor
HERBESTEMMINGSSCAN Herbestemmingsscan U beschikt over bijzonder en waardevol vastgoed, maar heeft er geen goede bestemming meer voor U heeft te maken met een leegkomend of leegstaand pand Uw kosten voor
Nadere informatieWoningmarkt in eerste kwartaal verder onder druk door scherpe financieringseisen
Laagste verkoopaantallen sinds dieptepunt crisis Woningmarkt in eerste kwartaal verder onder druk door scherpe financieringseisen NVM wil dialoog met banken over doorgeschoten hypotheekeisen Nieuwe werkelijkheid
Nadere informatieNOTITIE UPDATE LEEGSTAND BEDRIJFS ONROEREND GOED SOEST SOESTERBERG BEDRIJVEN, KANTOREN EN WINKELS
NOTITIE UPDATE LEEGSTAND BEDRIJFS ONROEREND GOED SOEST SOESTERBERG BEDRIJVEN, KANTOREN EN WINKELS APRIL 2015 Inhoudsopgave: 1. Voorwoord Blz. 3 2. Update leegstand bedrijven en kantoren Blz. 4 2.a Algemene
Nadere informatievan de het raadslid dhr. F. van den Broek (VVD) over parkeren Eindhoven Airport
gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6402 Inboeknummer 15bst00960 Beslisdatum B&W 14 juli 2015 Dossiernummer 15.29.103 (2.3.2) Raadsvragen van de het raadslid dhr. F. van den Broek (VVD) over parkeren Eindhoven
Nadere informatieWij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.
Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat
Nadere informatieOnderzoek Ondernemerspanel 4: Actuele economische onderwerpen
Onderzoek Ondernemerspanel 4: Actuele economische onderwerpen Kleine bedrijven, ondernemersverenigingen, leegstand kantoren en Bedrijfs Investerings Zone (BIZ) Contactpersonen gemeente Nieuwegein: Team
Nadere informatieOUD GEBOUW, NIEUW GEBRUIK
PROJECT UITGELICHT: HET GROOT ZIEKENGASTHUIS IN S-HERTOGENBOSCH OUD GEBOUW, NIEUW GEBRUIK Maakt werk van leegstand Hoofdkantoor Dr. Kuyperstraat 9 2514 BA Den Haag T: 070 335 20 30 F: 070 347 07 77 3 Oud
Nadere informatieWerklocaties. Nota Kantoren Rotterdam samengevat. 19 juni 2019
Werklocaties Nota Kantoren Rotterdam samengevat 19 juni 2019 2 Ruimtelijkeconomisch beleid voor kantoren in Rotterdam Voor een aantrekkelijke, economisch sterke stad is er evenwicht nodig tussen zowel
Nadere informatieOntwikkelstrategie Lammenschansdriehoek, Gemeente Leiden (februari 2013) Ontwikkelstrategie
(februari 2013) Ontwikkelstrategie Lammenschans, Leiden in opdracht van: Gemeente Leiden februari 2013, Amsterdam Kerkstraat 204 1017 GV Amsterdam Postbus 15550 1001 NB Amsterdam Soeters Van Eldonk architecten
Nadere informatiePresentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A
Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieEnquête Revitalisering Bedrijventerrein Overvecht. Rapportage. Uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Utrecht
Enquête Revitalisering Bedrijventerrein Overvecht Rapportage Uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Utrecht Uitgevoerd door: ETIN Adviseurs s-hertogenbosch, mei 2009 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 1.1 Populatie
Nadere informatieErvaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier
Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden
Nadere informatieLeegstand als kans voor de lokale economie?
Leegstand als kans voor de lokale economie? NVBO congres 13 april 2011 Arnhem Simon Hiemstra Senior consultant MKB Adviseurs Leegstand als kans voor de lokale economie Voorstellen Simon Hiemstra 35 jaar
Nadere informatienieuwsbrief Waarom deze
N wonen en werken in stedelijk groen nieuwsbrief Meedenken? Kom naar de bijeenkomst op dinsdag 7 oktober Het Lucentterrein ondergaat de komende jaren een ware metamorfose. Dit 3,5 hectare grote kantoorterrein
Nadere informatieHaagse Woningbouwopgave. Peter van der Gugten Heijmans Vastgoed Commissie Ruimte Den Haag 14 september 2017
Haagse Woningbouwopgave Peter van der Gugten Heijmans Vastgoed Commissie Ruimte Den Haag 14 september 2017 HEIJMANS De activiteiten van Heijmans op het gebied van Wonen, Werken en Verbinden zijn georganiseerd
Nadere informatieHerontwikkeling DEN BIEST. Van kantoren naar wonen. Gemzelaar Vastgoed C.V
Herontwikkeling DEN BIEST Van kantoren naar wonen Gemzelaar Vastgoed C.V 01. Nieuwe oplossingen voor leegstand Deze brochure illustreert de plannen rondom de herontwikkeling van complex Den Biest in Eindhoven.
Nadere informatieH.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI
H.A.N.G. PLEKKEN Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI Binnenkort ga je met je klas op bezoek bij het Nederlands Architectuur instituut (NAi). Daar zal je het programma H.A.N.G. plekken volgen.
Nadere informatieVerslag SVOB excursie Hoogvliet 3 oktober 2006
Verslag SVOB excursie Hoogvliet 3 oktober 2006 Vooraf In juni 2006 heeft de SVOB een workshop georganiseerd over het mengen van verschillende bevolkingsgroepen in herstructureringsgebieden. Als vervolg
Nadere informatieEuropoint torens Rotterdam Studie
Europoint torens Rotterdam Studie Maria Haag architectuur Ir. Maria Haag Laan op Zuid 73 3072 DB Rotterdam tel. 010 4738030 info@mariahaag.nl www.mariahaag.nl Met dank aan: Ir. Yannick Boidin, architect
Nadere informatieGemeente Rijswijk T.a.v. Wethouder A. van de Laar Postbus HH Rijswijk. Rijswijk, 1 november Betreft: Herijking Toekomstvisie PPP
Gemeente Rijswijk T.a.v. Wethouder A. van de Laar Postbus 5305 2280 HH Rijswijk Betreft: Herijking Toekomstvisie PPP Rijswijk, 1 november 2018 Op 7 februari 2017 is de Toekomstvisie Plaspoelpolder (PPP)
Nadere informatieAmsterdam Zuidoost schudt slecht imago van zich af. Kantoren bij Station Bijlmer. Foto Berlinda van Dam / Hollandse Hoogte
Amsterdam Zuidoost schudt slecht imago van zich af Kantoren bij Station Bijlmer. Foto Berlinda van Dam / Hollandse Hoogte De Bijlmer, daar was het gevaarlijk. Met pendelbusjes en beveiligers werden de
Nadere informatiewonen en werken in het bedrijvenpark
G wonen en werken in het bedrijvenpark N advies ontwerplab Nagele - 2 - zicht op bedrijventerrein vanuit winkelstrook wonen en werken in het bedrijvenpark inhoudsopgave 4 inleiding 6 project 27 van bedrijventerrein
Nadere informatieProgramma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018
Programma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018 2 Programma Zelfbouw Rotterdam 2015-2018 pakjeruimte.nl zelfbouw@rotterdam.nl facebook.com/zb010 pinterest.com/pakjeruimte Programma zelfbouw rotterdam 2015-2018
Nadere informatieParkmanagement in groei traject
Parkmanagement in groei traject Leergang PM 2014 Utrecht, 25 maart 2014 www.clok.nl e-mail info@clok.nl telefoon 035-695 41 44 StichtingCLOK Auteur achter, voornaam Levenscyslus bedrijventerrein Programma
Nadere informatieSchiedamse aanpak biedt basis voor. goede samenwerking
Schiedamse aanpak biedt basis voor goede samenwerking 1 2 Schiedamse aanpak biedt basis voor goede samenwerking Medio 2019 moet Nieuw-Mathenesse een modern, gemengd bedrijventerrein zijn waarmee de gemeente
Nadere informatieVrijwillige stedelijke herverkaveling. Open consultatieronde Vrijdag 24 april 2015 Amersfoort
Vrijwillige stedelijke herverkaveling Open consultatieronde Vrijdag 24 april 2015 Amersfoort Even voorstellen Antea Group Marian Braakensiek Daan Hollemans Anita te Lindert Jesse Stammers Namens IenM Renée
Nadere informatieHoekstra & van Eck. Huizen van. Kant en Klaar. Bovenste etage. Nieuwe luxe inbouwkeuken. Kleinschalig. Balkon Zuidoost
Huizen van Hoekstra & van Eck Albrecht Durerweg 76, 1328 TJ Almere Bovenste etage Nieuwe luxe inbouwkeuken Kleinschalig Kant en Klaar Balkon Zuidoost H19 Kenmerken Soort Kamers Woonoppervlakte Inhoud Bouwjaar
Nadere informatieHuren bij De Zorgcirkel. veilig & vertrouwd wonen voor ouderen
Huren bij De Zorgcirkel veilig & vertrouwd wonen voor ouderen Inhoudsopgave Welkom bij De Zorgcirkel Wonen bij De Zorgcirkel Zorgcirkel services 4 De Zorgcirkel vestigingen 6 Meer informatie 7 5 6 Welkom
Nadere informatieLOCATIE OPTIES IN UTRECHT. www.metelkaar.com
LOCATIE OPTIES IN UTRECHT www.metelkaar.com INLEIDING Waar zouden jullie met elkaar aan de slag willen gaan, maar vooral: waar zouden jullie met elkaar willen wonen? Een belangrijke stap in het waarmaken
Nadere informatieJohannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons
Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps
Nadere informatieLeegstand stadsbreed & kansen voor herbestemming
Leegstand stadsbreed & kansen voor herbestemming Presentatie Raadsleden 22 januari 2014 Maastricht LAB EXP05- Functiemigratie en leegstand stadsbreed Waarom is leegstand landelijk hot? Leegstand neemt
Nadere informatieReconstructieplan Langstraat 26 annex Bezorgershof 4 Geldrop opdracht: fam. Foole ontwerp: Willum, Ontwerp\Advies. juli 2011
Geldrop, Langstraat 26 en Bezorgershof Juli 2011 Plan tot herontwikkeling Het pand Langstraat 26, doorlopend naar Bezorgershof 4, is meer dan 80 jaar in bezit van de familie Foole. Aanvankelijk betrof
Nadere informatieDe financiële legpuzzel bij herbestemmen. Rick Meijer (MSc) r.meijer@bureaurekenruimte.nl
De financiële legpuzzel bij herbestemmen Rick Meijer (MSc) r.meijer@bureaurekenruimte.nl Inhoud Het probleem: leegstand in cijfers Herbestemmen Keuzes huidige eigenaar Keuzes initiatiefnemer Keuzes gemeente
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatieWonen <> Zorg. Meer dan verhuren van appartementen. Scheiden van Wonen en Zorg
Wonen Zorg Meer dan verhuren van appartementen Scheiden van Wonen en Zorg Huidige situatie Stand van zaken Instelling hebben nagedacht en veelal besloten tot verhuur van appartementen., of Staan aan
Nadere informatieVoorwaarden voor de verhuur van uw woning.
Voorwaarden voor de verhuur van uw woning. In dit document vind u informatie en voorwaarden waar u aan moet voldoen bij de verhuur van uw woning. * Wanneer mag u uw woning verhuren? * Vergunning Gemeente
Nadere informatieEr was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.
Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.
Nadere informatieArchitect nieuw te bouwen MFC Klarendal bekend!
Architect nieuw te bouwen MFC Klarendal bekend! Architectenbureau De Zwarte Hond gaat MFC Klarendal ontwerpen. Wat er aan vooraf ging Zoals al in een vorige wijkkrant heeft gestaan wordt het MFC Klarendal
Nadere informatiePresentatie Mariëtte Bouwer Ymere Maatschappelijk Vastgoed. 19 april 2012 pagina 1
Presentatie Mariëtte Bouwer Ymere Maatschappelijk Vastgoed 19 april 2012 pagina 1 Strategie van Ymere Missie Ymere werkt als maatschappelijke onderneming aan wijken met perspectief, waar bewoners willen
Nadere informatie6,5 miljoen m2 leegstaande kantoren, door innovatie een kans voor de markt!
OPINIE- ONDERZOEK- OPLOSSINGEN 6,5 miljoen m2 leegstaande kantoren, door innovatie een kans voor de markt! Robert de Wit Bart Theunissen Hetty van der Pennen 21 juni 2011 LEEGSTAND VAN ZAKEN?! KANSEN!
Nadere informatieDe bestendige binnenstad
De bestendige binnenstad de leegstand van (maatschappelijk) vastgoed - eerste resultaten - Joost Tennekes Werkgroep overmaat 23 september 2014 1. Aanleiding verzoekt de regering, het Planbureau voor de
Nadere informatieGewenst aantal koopzondagen
KOOPZONDAGEN IN HILVERSUM EEN SP-ONDERZOEK ONDER WINKELIERS Gewenst aantal koopzondagen 50% 6% 32% Minder Evenveel Meer Overig HILVERSUM Naar aanleiding van de aankomende Winkeltijdenverordening Hilversum
Nadere informatieEvaluatie project webshop 2.0
Evaluatie project webshop 2.0 Kim Krijt MM2A Kim Ik vind dat de productie erg goed is verlopen, wij hebben onderling geen problemen gehad. Ik vind dat er erg goed werk is geleverd. Als ik het vergelijk
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieGEBIEDEN. 4 havo 3 Stedelijke gebieden 4-5
GEBIEDEN 4 havo 3 Stedelijke gebieden 4-5 Probleemwijken Groot aandeel sociale huurwoningen Slechte kwaliteit woonomgeving Afname aantal voorzieningen Toename asociaal gedrag Sociale en etnische spanningen
Nadere informatieOnderzoek woonplannen VVD
Onderzoek woonplannen VVD Een eigen plek. Een thuis. De plek waar je je vrienden en familie ontvangt. Is er iets belangrijkers? Maar veel jonge mensen kunnen in de stad waar ze zijn opgegroeid geen huis
Nadere informatieLeegstand. Probleem of kans?
Leegstand. Probleem of kans? Leegstand. Van probleem naar kans! Problemen Kansen pakken en problemen Kansen aanpakken Bedreiging leefbaarheid, verpaupering, vandalisme Middel om te komen tot stedelijke
Nadere informatieOnderwerp Beantwoording vragen PvdA-fractie inzake gebruik leegstaande panden om woningnood op korte termijn op te lossen
PvdA-fractie T.a.v. Mevrouw A. Postma De Roede 12 9285 VK Buitenpost Dossiernummer : n.v.t. Stuknummer : n.v.t. Behandeld door : E. Idsardi Email : gemeente@achtkarspelen.nl Uw brief/mail van Uw kenmerk
Nadere informatiePresentatie Bouwberaad
1. Wie is Droomwonen Brabant 2. Visie van Droomwonen Brabant 3. Wat voor woningen realiseren wij en welke doelgroepen 4. Ontwikkelen van woningen door Zelfbouw 5. 6. Woningen boven en in winkels 7. Schijf
Nadere informatieGapph ontzorgt Samenheid in plaats van eenzaamheid. Tijdelijk beheer zorgvastgoed
Gapph ontzorgt Samenheid in plaats van eenzaamheid Tijdelijk beheer zorgvastgoed Tijdelijk beheer zorgvastgoed Gapph ontzorgt Samenheid in plaats van eenzaamheid Jong en oud wonen prettig samen. Door de
Nadere informatieGeen woorden maar daden
Hans van Rossum Geen woorden maar daden 12-11- 2014 Rotterdam doet het goed Momentum is daar: iconen ontwikkeld Momentum is daar: iconen ontwikkeld Momentum is daar: hippe architectuurstad Stadsvisie 2030
Nadere informatieWel of niet verouderd?
afbeelding plaatsen op dit grijze vlak (of vraag Jolanda/ Edwin om een mooie plaat) tip drawing lines aanzetten (linksonder draw ; grid and guides ; display drawing guides on screen. Over de beoordeling
Nadere informatieLUPUS: HOE GA JE ER MEE OM? Workshop voor de Lupus Patiënten Groep op zaterdag 7 november 2009 door Ditta van Dijk, MSc.
LUPUS: HOE GA JE ER MEE OM? Workshop voor de Lupus Patiënten Groep op zaterdag 7 november 2009 door Ditta van Dijk, MSc. Twee thema s Ik, mijn ziekte en de buitenwereld Piekeren De oplossingsgerichte methode
Nadere informatieINTRO LOES THIERRY MARK
INZICHTEN INTRO In dit document staan acht inzichten die de resultaten zijn van het onderzoek dat drie studenten van de Hogeschool Utrecht hebben gedaan naar de leden van WattsNext. De inzichten zijn
Nadere informatieBIJ. Waar het economische en het sociale met elkaar wordt verenigd en waar vanuit kennis delen initiatieven duurzaam kunnen groeien en bloeien...
4 PIJLERS PRAKTIJK ACHTERGROND WIE ZIJN WIJ Waar het economische en het sociale met elkaar wordt verenigd en waar vanuit kennis delen initiatieven duurzaam kunnen groeien en bloeien... TOON geeft leegstaande
Nadere informatieBedrijventerreinen op de schop SGE Cees-Jan Pen Lector Brainport Fontys FHMER
Bedrijventerreinen op de schop SGE 17-2-2016 Cees-Jan Pen Lector Brainport Fontys FHMER Kort voorstellen Sinds master 96 bezig met bedrijventerreinen Promotie wat beweegt bedrijven, Nota bedrijventerreinen
Nadere informatie7 gratis tips : ABSToRACT ntdek SCHILDER je eigen stijl EN
7 gratis tips : ABSTRACT ontdek je SCHILDEREN eigen stijl 7 tips om je eigen stijl te ontdekken Ook voor kunstenaars met tablet of zonder tablet Je eigen schilderstijl heeft onder andere met je karakter
Nadere informatieE3 Elevator Pitch. Pitchers: Marijn Spoelstra: Value is nothing if not produced Petra Maas: Transitiestrategie Niraj Sewraj: Leegstand Matcher
E3 Elevator Pitch Pitchers: Marijn Spoelstra: Value is nothing if not produced Petra Maas: Transitiestrategie Niraj Sewraj: Leegstand Matcher Jury: Hans de Jonge TU Delft / Brink Groep Merel Putman Blauwhoed
Nadere informatiein de vrijetijdssector
Publiek Private Samenwerking in de vrijetijdssector Symposium Vrijetijd en Gebiedsontwikkeling Workshop 6 Jan.Oosterman@dhv.com Tel. 06-52018641 DHV 2011 All rights reserved Nieuw: Gebiedsidentiteit, Ruimtelijke
Nadere informatieVeelgestelde vragen Transformatie Schieoevers-Noord
Veelgestelde vragen Transformatie Schieoevers-Noord Wat is het plan voor Schieoevers? In 2010 heeft het college van B&W van de gemeente Delft de gebiedsvisie Schieoevers 2030 vastgesteld. De gebiedsvisie
Nadere informatieIN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL
I N T E R I E U R W Wonen op de Windrichtingen IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL Tekst: ANNEMIE WILLEMSE Foto s: JAN VERLINDE 22 TIJDLOOS TIJDLOOS 23 Na een zoektocht naar de ideale bouwgrond, gingen
Nadere informatieONTWIKKELING KERNGEBIED VEEMARKTKWARTIER
ONTWIKKELING KERNGEBIED VEEMARKTKWARTIER Inhoud Kerngebied Veemarktkwartier door Rob Crul / Van de Ven Architectuur door Ed Bergers & Elisabeth Boersma / BBE Gedachten over ideale werkplek door Joost Beelenkamp
Nadere informatieWat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Nadere informatieWonen Boven Winkels Vanuit het oogpunt van de eigenaar
Wonen Boven Winkels Vanuit het oogpunt van de eigenaar drs. O.J. van der Heijden o.heijden@marma.nl www.evbinnenstad.nl 1 Belang van Wonen in de Binnenstad Een juiste combinatie van functies in de binnen
Nadere informatieLadder voor Duurzame Verstedelijking: zonder Ladder geen nieuwbouw
Ladder voor Duurzame Verstedelijking: zonder Ladder geen nieuwbouw Presentatie aan raadsleden MRE, 24 juni 2015 Ladder laatste rijksbelang RO, overgenomen door provincie PBL: evaluatie Ladder Monitoring
Nadere informatie9,65 x 15,8 mm. Sluisweg. 4,9 x 5,25 mm. verslag 2015-01-27
9,65 x 15,8 mm Sluisweg 4,9 x 5,25 mm verslag 2015-01-27 Verslag van de bijeenkomst met de bewoners van de Sluisweg op dinsdag 27 januari 2015 om 19.30 uur in het EMS gebouw aan de Sluisweg 67 E. Aanwezigen:
Nadere informatieLeonarduskerk. Onderzoeksresultaten TIPMooiLaarbeek.nl
Leonarduskerk Onderzoeksresultaten TIPMooiLaarbeek.nl Leonarduskerk De Leonarduskerk staat al ruim één jaar leeg. In welke mate ben je het (on)eens met de volgende stelling. 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20%
Nadere informatieRandstad Randstad , Almere-Stad Almere. Huurprijs: 115,- per vierkante meter per jaar
Randstad 22 151 Huurprijs: 115,- per vierkante meter per jaar Algemene Informatie Representatieve en flexibele kantoorruimte op Kantorenpark Randstad Adres: Randstad 22-149 en/of 151 te Almere Stad. De
Nadere informatieWoning in plaats van winkel: een financiele beschouwing
Woning in plaats van winkel: een financiele beschouwing 04 February 2013 De transformatie van winkelstraten financieel beschouwd De snelle groei van online winkelen, de filialisering van winkelcentra,
Nadere informatie2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot.
Fase.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. 1 1 Lees onderstaande tekst. Daarna ga je zelf een soortgelijke tekst schrijven.
Nadere informatieInhoud. Mijn leven. de liefde en ik
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...
Nadere informatie