LEVENSTIJL HART- EN VAATZIEKTEN T H I E R R Y C G I L L E B E R T, C A R D I O L O O G

Transcriptie

1 LEVENSTIJL HART- EN VAATZIEKTEN T H I E R R Y C G I L L E B E R T, C A R D I O L O O G

2

3 ATHEROSCLEROSE: WAT IS HET? 1. Verroeste pijp Proliferatie van cellen (Russell Ross) Inflammatoir (Peter Libby)

4 NORMALE SLAGADER: INTIMA, MEDIA EN ADVENTITIA cardio

5 Lange Pathophysiology William Ganong AccessMedicine, 2006

6 STADIA VAN ATHEROSCLEROSIS cardio

7 ATHEROSCLEROSE cardio

8 MECHANISMEN VAN CORONAIRE TROMBOSE Inflammatie T-cel activatie Disfunctioneel endotheel Overgevoeligheid GSC - Proximale coronairen - Microcirculatie Mechanische stimuli Filippo Crea, Dubrovnik Cardiology Highlights 2013 Trombose cardio

9 VERWIKKELINGEN VAN ATHEROSCLEROSE cardio

10 DOODSOORZAKEN IN EUROPA EUROPEAN CARDIOVASCULAR DISEASE STATISTICS 2012

11 DOODSOORZAKEN IN EUROPA EUROPEAN CARDIOVASCULAR DISEASE STATISTICS 2012

12 GEOGRAFISCHE VERSCHILLEN Dood door CVD death rate for men aged under 65 living in the Russian Federation is more than thirteen times higher than in France, and for women it is almost sixteen times higher the death rate for both men and women aged under 65 living in Ireland is 1.7 times higher than in Italy België en Kyrgizië: dood door CVA België: dood door CVA van 1990 naar 2005: van 19 naar 8 (per ) Kyrgizië: dood door CVA van 1990 naar 2009: van 85 naar 105 (per )

13

14

15 RISICOFACTOREN VOOR ATHEROSCLEROSE Biologische factoren Levensstijlfactoren Uitgebreidere factoren Vaste Aanpasbare Hoge bloeddruk Roken Leeftijd Inkomen Hoge glycemie Ongezond eten Geslacht Opleiding LDL-cholesterol Alcoholmisbruik Genetica Levensomstandigheden Overgewicht/obesitas Geen lichaamsbeweging Ras Werkomstandigheden

16 RISICOFACTOREN: PSYCHOSOCIALE FACTOREN stress op het werk of in de thuissituatie, depressie, angst, agressiviteit Type-D persoonlijkheid (Johan Denollet) duurzaam persoonlijkheidstype (20-30% bevolking) Enkel belangrijk in aanwezigheid van ernstige stress of sociale vereenzaming EN negatieve affectiviteit EN sociale inhibitie score op lijst van 14 vragen Depressie Type-D is gevoeliger voor depressies 16

17 DE SCORE KAART (SYSTEMATIC CORONARY RISK EVALUATION) = risico kaart gebaseerd op data van een groot aantal studies ( Europese patienten, 7000 fatale cardiovasculaire events) = voorspelt het ontwikkelen van een fataal atherosclerotish event (fataal AMI, fataal ischemisch CVA, fataal perifeer vaatlijden) = integratie van verschillende risicofactoren: Geslacht Leeftijd Rookgedrag Systolische bloeddruk Totaal cholesterol (of verhouding totaal chol/hdl chol) cardio

18 cardio

19 CV RISICO EN JONGEREN cardio

20 WIE IS (ZEER) HOOG RISICO? Voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten Myocardinfarct Stent implantatie Beroerte (CVA) Carotislijden of perifeer arteriëel lijden Diabetes mellitus I-II vooral met microalbuminurie Chronisch nierlijden Verhoogde SCORE Aantonen van orgaanschade (hart, nieren, arteries)?

21 RISICOFACTOREN IN DE VLAAMSE BEVOLKING (ERPE-MERE JAAR) Rietzschel et al. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil 2007;14: The European Society of Cardiology 21

26 SPORT EN VRIJETIJDSBEWEGING BIJ VROUWEN (ERPE-MERE JAAR) Onregelmatig 0.30 Regelmatig 0.04 Geen 0.66 Rietzschel et al. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil 2007;14: The European Society of Cardiology 26

27 SPORT EN VRIJETIJDSBEWEGING BIJ MANNEN (ERPE-MERE JAAR) Regelmatig 0.14 Onregelmatig 0.32 Geen 0.54 Rietzschel et al. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil 2007;14: The European Society of Cardiology 27

28 WAT DE DOEN? V R O E G E R E D I A G N O S E?

29 HOE HART- EN VAATZIEKTEN AANPAKKEN? VROEGTIJDIGE DIAGNOSE VOLGENS V. FUSTER Contemporary cardiovascular imaging Three dimensional ultrasound scans of the carotid arteries Evaluation of coronary calcium (CAC, calcium score) Coronary CT, PET-CT Biomarkers Hs-CRP, BNP OMICS diagnostic panels Genomics, transcriptomics, proteonics, methylation assays Telomere length of the chromosomes

30 ESC answer to the Valentin Fuster s view, who insists on advanced imaging and -omics for early diagnosis

31 EUROPEAN HEART HEALTH CHARTER What is it? 31

32 STARTPUNT: THE VALENTINE DECLARATION (2000) 32

33 EUOPEAN HEART HEALTH CHARTER WAT IS HET? Uitgaven +++ voor zwaar zieke patiënten met hart- en vaatziekten, kanker en diabetes Dit is dweilen met de kraan open, zolang de oorzaken niet aangepakt worden Oorzaken zijn de verstedelijking, de slechte voeding, het gebrek aan fysieke aktiviteit, de stress Het handvest pakt deze oorzaken aan en berust op een grondige wetenschappelijke basis 33

34 EUROPEAN HEART HEALTH CHARTER WAT IS HET? Het handvest is een kapstok voor campagnes op nationaal en regionaal niveau Het handvest is een belangrijke stap naar nieuwe wetgevende initiatieven op Europees vlak en op nationaal vlak 34

35 GEOFFREY ROSE LECTURE DAVID WOOD (AMSTERDAM, 2013) The fundamental cause of CVD today is that form of naked capitalism in which the pursuit of profit is oblivious to its social impact The tobacco, food and car industry have shaped the environment, we live in, to a point where individuals are exposed to a high level of risk Capitalism has to find another way for free enterprise to benefit not just investors but society as a whole

36

37 METABOOL SYNDROOM. DE HYPE gedeelde diabeteszorg

38 From: Pre-Diabetes, Metabolic Syndrome, and Cardiovascular Risk J Am Coll Cardiol. 2012;59(7): doi: /j.jacc Metabolic Pathways Underlying Pre-Diabetes and Metabolic Syndrome Most persons with both conditions are obese. An increase in adipose tissue results in elevations of circulating free fatty acids (FFA) and other adipokines. The latter appear to underlie both a proinflammatory state and a prothrombotic state. An increase in FFA induces insulin resistance (IR) in muscle, which contributes to an elevation of plasma glucose. In the long run, a high FFA may impair beta-cell function through lipotoxicity ; this too will promote a higher glucose concentration. Elevated FFA probably contributes to an increase in hepatic glucose output (HGO) and worsening hyperglycemia, but in addition, a high FFA underlies an increase in plasma triglycerides (TG), which in turn lowers high-density lipoprotein (HDL) cholesterol levels. Obesity is associated with an increase in blood pressure (BP), although the mechanisms for this effect are not well understood. A proinflammatory state likely predisposes to pre-diabetes by enhancing IR. Many investigators also believe that a proinflammatory state predisposes to cardiovascular disease, as does a prothrombotic state. Although obesity predisposes to both pre-diabetes and metabolic syndrome, various localized defects in specific organs or tissue likely contribute as well. Figure illustration by Craig Skaggs. Copyright The American College of Cardiology. All rights reserved. cardio

39 WAT DOEN WIJ ER AAN? primaire preventie op het niveau van de populatie niet roken voldoende fysieke aktiviteit (minstens 30 minuten per dag) gezonde voedingkeuzes vermijden van overgewicht bloeddruk van minder dan 140/90 mm Hg serum cholesterol van minder dan 190 mg% of 5 mmol/l Stress vermijden, stress management Het vooropgestelde doel van het charter is om cardiovasculaire verwikkelingen onder de 65 jaar te voorkomen

40 SPORT EN OVERLEVING SANDVIK, N ENGL J MED, 1993 Hypothese: een slechte fysieke conditie gaat gepaard met meer ziek zijn en met vroeger overlijden. Sporten is gezond 2018 mannen (40-59 jaar) worden gedurende 16 jaar gevolgd de meest sportieven vs de meest sedentairen: totale mortaliteit: 0.54 cardiale mortaliteit: 0.41

41 SPORT EN OVERLEVING SANDVIK, N ENGL J MED, 1993

42 SPORT EN OVERLEVING SANDVIK, N ENGL J MED, 1993 Vraag 1: Is dit niet de weerspiegeling van een natuurlijke selectie, die als gevolg heeft dat de meest gezonde en weerstandige mensen het langst overleven? Vraag 2: Zijn het niet de meest gezonde mensen die dan ook het meest sport beöefenen?

43 SPORT EN OVERLEVING HET ANTWOORD VAN DE HARVARD ALUMNI PFAFFENBARGER, N ENGL J MED, 1993 Onderzoek bij mannelijke alumni Vragenlijst in 1966 en in 1977 Beoordeling van de wijziging van de leefgewoonten op de overlevingcijfers tussen 1977 en 1985 Gunstige invloed van rookstop, behoud van normale BD en gewicht, sportbeöefening

44 SPORT EN OVERLEVING PFAFFENBERGER, N ENGL J MED, 1993

45 ROKEN, EEN ZEKERE CLASSE Clint Eastwood Albert Camus door Cartier-Bresson Kate Moss Brigitte Bardot

46 LAAT DE ROKERS STIKKEN! Rookverbod voor minderjarigen: Antitabaksmaatregelen van Onckelinx zorgen voor economisch bloedbad Bruno Tobback (Nieuwsblad vorig WE) Het is onzin dat een roker meer kost aan de sociale zekerheid. Hij betaalt zijn hele leven lang accijnzen en gaat vroeger dood Een sporter kost de sociale zekerheid meer dan een roker, omdat die geen accijnzen betaalt en bij een spierscheur kine terugbetaald krijgt

47 INTERHEART AND TOBACCO (SECOND HAND SMOKING) LANCET 2006;368: Overall OR 1.24 (CI ) Spousal smoking OR 1.28 (CI ) 47

48 ROOKVERBOD OP OPENBARE PLAATSEN SWISS MED WKLY. 2011;141:W13206

49 ROOKVERBOD OP OPENBARE PLAATSEN SWISS MED WKLY. 2011;141:W13206

50 WAT DOEN WIJ ERAAN? VAN WILLENDORFF NAAR MILO 2010 gedeelde diabeteszorg

51 OBESITY PARADOX Optimaal lichaamsgewicht: BMI Een beetje te dik is veel minder erg dan te mager Mortaliteit stijgt pijlsnel met lagere BMI Hoogbejaarden, CABG patiënten, hartfalen patiënten met overgewicht doe het beter dan zonder: Verdoken co-morbiditeit bij magere mensen Mensen met overgewicht hebben meer reserve om intercurrerende ziekte aan te pakken Obesitas is een handicap op lange maar een voordeel op korte termijn Obesitas zonder insuline resistentie is minder gevaarlijk

52 WAT DOEN WIJ ERAAN? VOEDING

53 DIEETVOORSCHRIFTEN AVVZ Zuivelproducten Groenten & fruit Granen en noten

54 TRANS VETZUREN Zijn gevaarlijker dan verzadigde vetzuren Aanwezig in kleine hoeveelheden in dierlijke vetten van herkauwers en in melkderivaten Kunnen in grote hoeveelheden ontstaan Bij het verharden van plantaardige oliën Bij het verhitten van plantaardige oliën Terug te vinden in: Margarines Koekjes, gebak, luxebroodjes Brood? Gefrituurde voeding Kant-en-klaar bereidingen en sausen oriëntale producten in Westerse warenhuizen

55 BEPERKING VAN DE SNEL RESORBEERBARE KOOLHYDRATEN Obesitas, insuline resistentie, diabetes

56 WAT DOEN WIJ ERAAN? FYSIEKE AKTIVITEIT, OPVOEDING