BVB Sublime is hét nieuwe substraat voor de tuinbouw

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "BVB Sublime is hét nieuwe substraat voor de tuinbouw"

Transcriptie

1 special optimale stuurbaarheid maximale Altijd herverzadigbaar uitgebreid onderzocht DUURZAAM BVB Sublime is hét nieuwe substraat voor de tuinbouw Het heet BVB Sublime. En het is een compleet nieuw substraat voor de internationale groenteteelt. De proeven met het substraat van polyurethaanschuim wijzen op een betere herverzadiging van de mat, optimale stuurbaarheid van het gewas én een hogere productie. Directeur Jaco Dijkshoorn van BVB Substrates weet het zeker: We hebben wat moois gemaakt. Hoe ontstaan innovaties? Dijkshoorn verwoordt het zo: Als de markt behoefte heeft aan een nieuw product. En als je kennis van verschillende partijen aan elkaar koppelt. Dat is hier gebeurd. BVB Sublime is een substraat waar drie partijen gedurende drie jaar veel tijd en energie in hebben gestopt: de grondstoffenleverancier, de schuimproducent en BVB Substrates. En aan de verdere ontwikkeling van het substraat heeft een geselecteerde groep telers een waardevolle bijdrage geleverd. De eigenschappen Wat brengen die partijen nu precies op de markt? BVB Sublime is gemaakt van polyurethaanschuim met een hoog poriënvolume, Polygrow genaamd. BVB Sublime is speciaal samengesteld voor de tuinbouw, zodat het heel luchtig, waterminnend en vormvast is. Het materiaal is inert, wat betekent dat het niet met andere stoffen reageert. Dijkshoorn: De voedselveiligheid is uitgebreid getest en volledig goed bevonden. Daarin nemen onze partners en wij geen enkel risico. Het is daarnaast een heel schoon en consistent substraat, omdat het industrieel wordt gemaakt. En het is zo flexibel, dat het samengeperst kan worden vervoerd. Ook over de afvoer na de teelt nagedacht. BVB Substrates heeft afspraken gemaakt met een internationale afvalverwerker die een volledig verantwoorde inname garandeert. De voordelen Tot zover de eigenschappen. Wat zijn de voordelen van BVB Sublime in de teelt? De herverzadiging van Wat zijn de voordelen van BVB Sublime voor de teler? Maximale uit uw teelt Inert product: reageert niet met Optimale stuurbaarheid andere stoffen Goede controle over vochtigheid Breekt niet: flexibel materiaal Altijd herverzadigbaar Wereldwijd leverbaar via een Planten herstellen zich makkelijk betrouwbaar dealernetwerk na een droge periode Voorzien van deskundig advies Groter generatief effect en goede teeltbegeleiding Gebruikersvriendelijk 100% Thermisch recyclebaar Schoon en industrieel geproduceerd Marktconforme prijs het substraat is uitstekend. De kwaliteit van de mat blijft de hele teelt gehandhaafd. Daardoor kan de teler de vochtigheid optimaal controleren, het gewas goed sturen en generatiever telen. Ook voor telers in warme klimaatzones is dit een groot voordeel. Het Proefstation in het Belgische Sint-Katelijne-Waver kwam bij drie komkommerteelten gemiddeld uit op een 5% hogere productie en bij een tomatenteelt op een 7% hogere productie. Lees verder op pagina 02 Nieuw substraat scoort hogere Ondernemer Stephan Persoon: Homogeen substraat uitkomst voor Kan ik op BVB Sublime hetzelfde productie op proefstation Het was hoog tijd voor concurrentie internationale tuinbouw telen als op steenwol? Pagina 02 Pagina 05 Pagina 07 Pagina 08 BVB SUBLIME is een product van BVB Substrates

2 Jaco Dijkshoorn Directeur, BVB Substrates BVB Sublime is generatiever en daardoor productiever Een doorteelt tomaat op BVB Sublime eindigde met 7% meerproductie. De productiecijfers bij de komkommerteelten laten hetzelfde beeld zien: eerste teelt +3,2%, tweede teelt +7,2% en derde teelt +4,8%. Tomatenonderzoeker Lieve Wittemans van het Belgische Proefstation voor de Groenteteelt in Sint-Katelijne-Waver verwoordt het zo: We konden de meerproductie nog niet statistisch aantonen, maar als alle teelten hetzelfde beeld geven, zijn het geen toevalstreffers. Onze conclusie is dat de mat generatiever is. Hoe kwam de tomatenproef tot stand? De grondstoffenleverancier van het substraat vroeg ons in 2008 of het mogelijk was om tomaten op polyurethaanschuim te telen. Wij hebben eerst een literatuurstudie gedaan naar de eerdere ervaringen. Daarna hebben we in 2008 een rij tomatenplanten op het nieuwe substraat geteeld, tussen steenwol. Wij zagen toen dat het substraat wat droger is. Daarom hebben we in de grotere proef van 2009 de watergift anders gestuurd. We beproefden in 2009 twee varianten van het nieuwe substraat naast een veelgebruikt steenwolsubstraat. De resultaten die we nu bespreken, gaan over de nieuwste variant van het substraat, die in seizoen ook bij telers ligt. In tabel 01 staat de proefopzet van de tomatenteelt. Tabel 01: Proefopzet tomatenteelt Cultivar Enting Onderstam Admiro (De Ruiter Seeds) geënt-getopt Zaaidatum 03/12/2008 Plantdatum 02/02/2009 Plantafstand Emperador (Rijk Zwaan) 55 cm Extra stengels 1 op 4 Vervolg pagina 01 Dat zijn natuurlijk prachtige cijfers. In 2010 zullen de praktijkproeven in Nederland en daarbuiten uitwijzen of deze resultaten opnieuw gehaald kunnen worden, vertelt Dijkshoorn. De toekomst Dat er vanuit de praktijk belangstelling is voor BVB Sublime, blijkt wel uit de vele reacties van telers in het beurten anders te sterk terugliep. In de zomer was de totale watergift bij BVB Sublime hoger. We begonnen vroeger en gingen langer door met druppelen. Bovendien gaven we ook een bijkomende nachtbeurt. In het najaar hebben we de mat later laten interen dan de steenwolmat. De totale watergift was dan wel iets, maar niet veel hoger. Ik denk wel dat deze strategie de juiste keuze was. Ook de komkommerproef hebben we zo gestuurd. najaar van Dijkshoorn: Maar liefst 51 telers hebben nu een proef met BVB Sublime staan, van wie sommigen hun halve of hele kas. Bovendien starten we pilots in Spanje, Griekenland, Canada en Korea. Al deze proeven begeleiden we intensief, omdat we kennis willen ontwikkelen en delen. Daarvoor hebben we speciaal een teeltbegeleider aangenomen. Figuur 01 Hoe kun je het beste sturen? Hoe haal je de maximale uit de teelt? Dat zal 2010 uitwijzen. Wij hebben er alle vertrouwen in dat we gezamenlijk een fantastisch product hebben ontwikkeld. Tegen een marktconforme prijs. Het bevestigt onze reputatie als innovatief substraatspecialist. En daar zijn we best trots op. Bij de tomatenteelt lag de productie 7% hoger. Hoe beoordeelt u dat? Dat is behoorlijk, maar we konden deze meerproductie statistisch echter niet aantonen. Het beeld was in alle vier de proeven een tomatenteelt en drie komkommerteelten wel hetzelfde. Dat is voor ons ook een verrassing. De vraag in 2008 was namelijk of het mogelijk was tomaten commercieel te telen op polyurethaanschuim. Natuurlijk halen we bij het proefstation niet het uiterste uit de teelt. We sturen vrij gematigd, om de proef tot een goed einde te brengen. Misschien kunnen telers die in de praktijk op steenwol telen, meer uit het steenwolsubstraat halen dan wij. Maar 7% is nog steeds een groot verschil. Het is nu aan de praktijk om deze cijfers te bevestigen. Belangrijk om te vermelden is dat het productieverschil werd gemaakt vanaf week 27, na de langste dag wanneer het gieten op steenwolsubstraat kritieker wordt. Het vruchtgewicht was daarnaast bij de verschillende substraten ongeveer gelijk. In figuur 01 staan de productiegegevens. Hoe was de kwaliteit van de vrucht en de vruchtvorm? De zijn op hun kwaliteit beoordeeld op 19 mei, 20 juli en 16 oktober. De kwaliteit is vergelijkbaar met de teelt op steenwol. Opvallend vind ik de cijfers van vruchtvorm. De op BVB Sublime zijn wat minder laagrond en minder gemoot dan die op steenwol. Dit zijn kenmerken van een generatief gewas, dus dat bevestigt de generativiteit van de mat. In tabel 02 staan de gegevens over de vruchtvorm. Wat zou u tuinders die op BVB Sublime telen, adviseren? Als het mogelijk is, zou ik de watergift aanpassen. Enkele tuinders vertelden dat BVB Sublime gewoon goed meedraait in hetzelfde waterregime als dat van steenwol. Dat werkt blijkbaar ook. Wat is uw conclusie? BVB Sublime is een generatieve mat, die een hogere productie geeft. In krijgt de komkommerproef, waarvan de productiegegevens in tabel 03, 04 en 05 staan, een vervolg. Tabel 03: Productiegegevens komkommer 1e teelt 15/02/2009 t/m 29/04/2009 Steenwol 22,3 100,0 57, ,4 BVB Sublime ,2 58,9 102,3 389,7 Tabel 04: Productiegegevens komkommer 2e teelt 25/05/2009 t/m 07/08/2009 Steenwol 32,5 100,0 80, ,4 BVB Sublime 34,8 107,2 84,6 105,6 411,3 Tabel 05: Productiegegevens komkommer 3e teelt 31/08/2009 t/m 12/11/2009 Steenwol 16,3 100,0 42, ,9 BVB Sublime 17,0 104,8 43,4 102,5 392,5 stengels/m² 2,84 Oppervlakte proef 198 m² Datum toppen 10/09/2009 Eerste oogst 16/04/2009 Laatste oogst 15/11/2009 Hoe verschilde de watergift van BVB Sublime en steenwol? De instellingen waren gebaseerd op licht en gewasstand. Tot juni was de totale watergift vergelijkbaar, maar was de watergift bij BVB Sublime frequenter, in kleinere gietbeurten en meer gespreid over de dag. We hebben daarvoor gekozen, omdat het vochtgehalte in het substraat tussen de Tabel 02: Vruchtvorm Substraat/ Vruchten Geribd Gemoot Niet geribd Hoekig Vruchthoogte laagrond Vruchthoogte gemiddeld Vruchthoogte hoogrond Steenwol BVB Sublime % 02 BVB SUBLIME is een product van BVB Substrates 03

3 Piet Enthoven: De mat werkt heel gemakkelijk De eisen die tomatenteler Piet Enthoven aan een substraat stelt, zijn eenvoudig. De mat moet makkelijk werken, niet te duur zijn en er moet goed op te telen zijn. Ik hoop dat de kosten van deze mat lager uitvallen. Ik vind het positief dat BVB Substrates met een nieuwe mat komt. Ik heb graag keuze uit meer dan één mat. Concurrentie is altijd goed. Waarom ik voor het tweede jaar meedoe aan een proef? Vorig jaar heb ik een klein deel van mijn kas op het nieuwe substraat geteeld en dat beviel. Ik zag geen grote plussen of minnen; het gewas kon normaal mee. Ik heb geen uitgebreide risicoanalyse gemaakt, maar ik durfde het wel aan om dit jaar in de halve kas BVB Sublime te zetten. mat die ik die jaar heb, lijkt in dat opzicht beter. We gaan kijken wat er gebeurt. De matten zijn op aparte kraanvakken aangesloten, dus ik kan ze vaker water geven als dat nodig is. Verwerking Ik hoop dat deze nieuwe mat kostenvoordelen heeft. Ik verwacht dat de kosten van verwerking wel lager uit kunnen komen, omdat het materiaal makkelijk af te voeren is. Afval is big business geworden. Jack Alblas: De mat reageert razendsnel In het najaar van 2009 legde paprikateler Jack Alblas zijn hele tuin vol met BVB Sublime. Omdat hij het materiaal al twee jaar op proef had, durfde hij dat aan. Ik heb ervaren dat BVB Sublime makkelijk stuurbaar is en zeker niet slechter dan steenwol. Mijn hele leven ben ik al bezig met onderzoek. Manieren om te telen, verschillende gewassen en dus ook substraten. Daarom zag ik een proef wel zitten. Dit jaar is al het derde jaar dat ik op dit materiaal teel. Vorig jaar had ik in de helft van de kas BVB Sublime, waarvan een paar matten van de nieuwste generatie. Het gewas deed het daar het beste. Geen naijleffect Wat er zo goed is aan de mat? Het gewas is makkelijk stuurbaar, omdat de mat zo snel reageert. Zo zie je een lagere EC in de watergift snel terug in een lagere EC in de drain. Er is bijna geen naijleffect. Dat is vooral voordelig in de zomer. Als je een paar donkere dagen hebt, is er relatief veel voeding in de mat. Als het dan ineens heet wordt, gaat de watergift omhoog. Bij steenwol zie je dan eerst de EC stijgen, voordat die weer zakt. De mineralen hebben zich dan opgehoopt met donker weer. Bij steenwol ijlt dat een halve dag na, bij BVB Sublime maar anderhalf uur. Vooral bij tomaten voorkom je zo kwaliteitsproblemen in de zomer. Groot herstellend vermogen Het lijkt er verder op dat je met BVB Sublime bij hoge temperaturen makkelijker meer water kunt geven. Je verzuipt het gewas niet snel. Aan de andere kant hoeven telers niet te vrezen voor een te droge mat. Ook bij calamiteiten gaat het met BVB Sublime niet snel mis. Als bij heet weer de stroom uitvalt of de unit stuk is, heb je nog een halve dag om in te grijpen. Dat heb ik vorig jaar bij wijze van proef gesimuleerd. Wat mij opviel was dat het herstellend vermogen van het gewas en het substraat heel groot is. Na een halve dag gingen de planten slap hangen, maar binnen een kwartier na de watergift herstelde het gewas zich weer. De herverzadiging van de mat is heel goed. Jack Albas 1,2 ha Honselersdijk gele paprika s hele tuin Vaker water geven Een voordeel van BVB Sublime is dat het heel gemakkelijk werkt. Het materiaal is sterk en niet stuk te krijgen. Hufterproof, zogezegd. Bovendien kun je er prima op telen. Vorig jaar zag ik in de proef geen grote verschillen met steenwol. Alleen bij de start was de mat iets droger. De nieuwste variant van de Stephan Persoon: Ik ben altijd in voor nieuwe dingen, dus doe graag mee aan een proef. Vorig jaar was ik gevraagd om een telersbijeenkomst van BVB Substrates bij te wonen. Daarin vroegen ze wat onze wensen waren voor een nieuw substraat. Voor mij is het belangrijk dat je het substraat zonder aanpassingen tussen steenwol kunt leggen. En dat een nieuw substraat op veel verschillende bedrijven wordt getest. Ze hebben geluisterd, want met BVB Sublime is aan beide eisen voldaan. Piet Enthoven Het was hoog tijd voor concurrentie Stephan Persoon is blij met het BVB Sublime. De laatste jaren was het stil rondom substraat. Het was hoog tijd voor concurrentie in de markt. Dan wordt er weer scherper nagedacht, vindt de ondernemer uit Bleiswijk. 1,6 ha s-gravenzande losse tomaten circa 0,8 ha Rochus van der Meer: Flexibiliteit BVB Substrates staat voor kwaliteit Ook meer flexibiliteit in de waterhuishouding is een wens. In het voorjaar moet het substraat voldoende vocht vasthouden, in het najaar moet de mat BVB Sublime heeft het hele seizoen dezelfde structuur, is degelijk en lijkt gemakkelijker droog te telen in het najaar. Tomatenteler Rochus van der Meer geeft aan waarom hij het nieuwe substraat beproeft. voldoende droog blijven. In september blijft steenwol namelijk vaak te nat, wat wortelproblemen en teeltschade oplevert. Vorig jaar hadden we een proef met BVB Sublime van de vorige generatie. Die bleef in het voorjaar te droog. De nieuwste variant is Na de langste dag is het lastiger om voldoende regime. Hij deed goed mee; presteerde niet minder Sublime gemaakt van flexibel materiaal. Hande- anders van samenstelling en lijkt beduidend natter droog te telen op steenwol. Op regenachtige dagen dan steenwol. Ik zet nu weer een proef met de lingsschade is hierdoor uitgesloten. Ik hoop dat de te zijn. De start van de teelt was veel beter. Hoe het blijft de mat te nat, waardoor de wortels onvoldoende nieuwste variant van BVB Sublime. Samen met de mat de verwachtingen waar kan maken. Het zou verder gaat, moeten we afwachten. zuurstof krijgen. Dan verspelen we haarwortels. Daarom ben ik wel in voor een nieuw substraat. Ik vertegenwoordiger heb ik beide varianten vergeleken en de vochtverdeling van de nieuwe mat was mooi zijn als de voordelen zich vertalen in meerproductie. Kennisuitwisseling vind dit een goed initiatief van BVB Substrates. Het nog beter. Ook bovenin de mat was de wateropname Het is goed dat er zoveel bedrijven met verschillende is een heel betrouwbaar bedrijf, dat staat voor kwaliteit. Daarom ben ik er wel voor in om hun alternatief te testen. Vochtopname goed. Dat is belangrijk voor een goede doorworteling door de hele mat heen. Degelijk substraat Een groot voordeel van BVB Sublime vind ik verder Kwekerij Meer Camp 8,3 ha Made trostomaten gewassen en rassen meedoen aan de proeven, zodat er veel meetpunten zijn. Wij gaan zelf nauwgezet de productie en grofheid van de proef registreren, zodat we betrouwbare gegevens hebben. BVB Substrates zorgt voor teeltbegeleiding en goede Personal Vision 7 ha Bleiswijk rode paprika s Vorig jaar heb ik de vorige variant van BVB Sublime dat de structuur van de mat het hele jaar hetzelfde 750 m2 kennisuitwisseling tussen telers. Zo kunnen we 1300 m2 tussen steenwol getest, onder hetzelfde water- is. Dat is met steenwol niet zo. Bovendien is BVB rustig kennis opbouwen. 04 BVB SUBLIME is een product van BVB Substrates BVB SUBLIME is een product van BVB Substrates 05

4 Telen op BVB Sublime Kan ik hetzelfde telen op BVB Sublime als op andere substraten? Het antwoord is simpel: ja. U kunt precies op dezelfde manier telen als u bent gewend. Hieronder leest u enkele teelttips, zodat u optimaal gebruik maakt van de eigenschappen van BVB Sublime. Een complete teelthandleiding kunt u opvragen bij BVB Substrates Het eerste tijdstip dat u moet watergeven op BVB Sublime is een half uur tot één uur na zonsopgang. Vanaf zonsopgang kunt u op licht of op intering starten met watergeven. Het tijdstip van stoppen met watergeven is twee uur voor zon onder. BVB Sublime mag gedurende de nacht 5-7% interen. Als het watergehalte in de mat teveel zakt, kan een avond- of nachtbeurt nodig zijn. De ideale grootte van de watergift is tussen de cc per druppelaar. Tijdens de teelt dient u de voeding af te stemmen op de teeltfase of teeltperiode. Door analyses te nemen van de voedingsoplossing uit de BVB Sublime-mat kunt u eventueel het voedingswater aanpassen. Als u het drainwater hergebruikt, is het aan te raden om dit ook te laten analyseren. Met het substraat zelf hoeft u geen rekening te houden, want het bevat geen elementen en buffert ze ook niet. Voor een optimale verdringing van de oude voedingsoplossing is gemiddeld een drainpercentage van 30% gewenst. Hierdoor ontstaat een efficiënte EC-verversing en ph-regulering. Bij de start van teelt kunt u de matten volledig verzadigen met een voedingsoplossing van de gebruikelijke samenstelling. De aangeraden tijd voor het voldruppelen is minimaal 24 uur. BVB Sublime bij uitstek geschikt voor internationale tuinbouw Voor de internationale voedingstuinbouw is BVB Sublime een welkome aanvulling. Een substraat dat onder alle omstandigheden homogeen blijft, is een uitkomst, schetst exportmanager Johan van Gelderen van BVB Substrates. BVB Sublime biedt telers voordelen die in alle klimaatgebieden van pas komen, zoals een makkelijke stuurbaarheid en een goede herverzadiging van de mat. Dat laatste kan extra van pas komen in warmere klimaatzones. Telers laten hun substraatmatten in de zomermaanden tijdelijk liggen zonder water te geven. BVB Sublime is ook bij herverzadiging homogeen en uniform. Verschillen in het gewas en te natte matten worden voorkomen, vertelt Van Gelderen. Inert materiaal Ten opzichte van natuurlijke substraten heeft BVB Sublime verder als groot voordeel dat het inert is. Van Gelderen: BVB Sublime bindt geen voedingselementen. Dat betekent dat de teler bij het voedingswater geen rekening hoeft te houden met de eigenschappen van het substraat. Ook de ph-waarde is neutraal. Transport eenvoudig Een extra voordeel voor de export is daarnaast dat het transport en de opslag van BVB Sublime eenvoudig is. Dit substraat is gecomprimeerd te vervoeren, wat een pluspunt is voor transport. Daarnaast is BVB Sublime vormvast en flexibel. Het kan niet breken of beschadigen, wat tijdens vervoer en opslag een groot voordeel is, legt van Gelderen uit. Proeven Kortom, BVB Sublime is een substraat dat wereldwijd inzetbaar is. Daarom voert BVB Substrates sinds 2007 proeven op bedrijven in verschillende landen uit. Van Gelderen: BVB Sublime deed niet onder voor andere substraten. In BVB Sublime leken de wortels zich zelfs beter te ontwikkelen. Goede begeleiding Om meer gegevens te verzamelen, houdt BVB Substrates in 2010 proeven op bedrijven in Spanje, Griekenland, Canada en Korea. Verschillende proefstations houden een pilot. Dat levert onafhankelijke gegevens op. Bovendien gaan onze buitenlandse agenten de teelt begeleiden aan de hand van een teeltrecept dat we hebben opgesteld. Telers kunnen alle informatie krijgen die zij nodig hebben. Heeft u een onderneming buiten Nederland en wilt u meer informatie over BVB Sublime? Neem dan contact op met Johan van Gelderen, +31 (0) BVB Sublime ontwikkelt verder Natuurlijk blijven wij BVB Sublime ook na de lancering doorontwikkelen. Zo onderzoekt BVB Substrates in samenwerking met plantenkwekers en zaadverdelingsbedrijven naar de ideale samenstelling voor pluggen en blokken. Bij telers zijn de eerste proeven uitgezet. De planning is dat vanaf augustus 2010 BVB Sublime beschikbaar is voor deze toepassing. Daarnaast onderzoekt BVB Substrates actief naar mogelijkheden voor hergebruik van BVB Sublime in de land- en tuinbouw. De milieutechnische kenmerken van BVB Sublime Welke milieutechnische eigenschappen heeft BVB Sublime? R&D-consultant Rob van der Hoeven licht er een aantal toe. BVB Sublime wordt op de eerste plaats in een exotherm proces gemaakt, waarvoor geen warmteinbreng nodig is. Van der Hoeven: Een natuurlijke chemische reactie zorgt ervoor dat de vloeistoffen worden omgezet in schuim. Doordat het proces exotherm is en geen externe warmtebron nodig heeft, komt er geen extra CO2 vrij. Omdat het materiaal synthetischorganisch is, kan het daarnaast gemakkelijk thermisch gerecycled worden. De afvalverwerker haalt het bij de tuinders op en gebruikt het als brandstof voor de afvalverbranding. We testen daarnaast hoe we het materiaal na de teelt kunnen hergebruiken, legt Van der Hoeven uit. Hij noemt als derde milieukenmerk de comprimeerbaarheid. Dat is voordelig bij het transport. BVB Sublime kan minimaal drie keer samengeperst worden, zonder dat we de kwaliteit van de mat aantasten. RHP-keurmerk in aanvraag BVB Substrates heeft het RHPkeurmerk voor BVB Sublime in gang gezet. Stichting RHP staat voor Stichting Regeling Handels Potgronden. Omdat BVB Sublime een nieuw substraat is, werkt BVB Substrates nauw samen met RHP om het materiaal in het certificatieschema op te nemen. BVB Substrates verwacht binnenkort gecertificeerd te zijn voor dit keurmerk, dat de kwaliteit van het product in de keten waarborgt, van winning tot verwerking bij de potgrondproducent. Een onafhankelijke organisatie voert de controle uit, waardoor het keurmerk garant staat voor zekerheid, veiligheid en kwaliteit. Dit is hem BVB Sublime zoals dat in teeltseizoen bij bedrijven ligt, is niet de eerste versie van het nieuwe substraat. In bijna drie jaar zijn drie schuimversies de revue gepasseerd. De grootste uitdaging was om het materiaal waterminnend te maken. In oktober 2008 kreeg ik de nieuwste variant op mijn bureau. Het eerste wat ik deed was deze in een bak water leggen. Het schuim zoog binnen een mum van tijd alle water op. Toen wist ik: dit is hem, vertelt R&D-consultant Rob van der Hoeven over zijn Eureka-moment. De proeven in de Belgische Proeftuin voor de Groenteteelt in Sint-Katelijne-Waver in zijn op deze derde en laatste schuimvariant uitgevoerd. Veel telers testten in nog de tweede variant. Sinds november 2009 ligt op alle bedrijven de nieuwste beproefde versie. BVB Sublime en Polygrow BVB Sublime is gemaakt van een speciaal polyurethaanschuim dat de naam Polygrow draagt. Door een gespecialiseerd productieproces kunnen planten veilig groeien op dit materiaal. De grondstoffenleverancier, de schuimfabrikant en BVB Substrates hebben het proces gezamenlijk ontwikkeld. 06 BVB SUBLIME is een product van BVB Substrates BVB SUBLIME is een product van BVB Substrates 07

5 Veelgestelde vragen Kan ik op BVB Sublime hetzelfde telen als op steenwol? Ja, dat kan. BVB Sublime heeft als uitgangspunt de specificaties van steenwol genomen. Alleen kunt u flexibeler zijn in de watergift. Vooral de wateropnamekarakteristieken zijn gunstiger, zodat herverzadiging en uitdraineren makkelijk is. Is BVB Sublime voor alle gewassen geschikt? In principe wel. In zijn tomaten, komkommers en paprika s op BVB Sublime geteeld. De resultaten waren goed. De verwachting is dat dit ook geldt voor andere producten, maar dat is nog niet getest. Is BVB Sublime duurder dan andere substraten? Nee, BVB Sublime zal voor een marktconforme prijs beschikbaar zijn in Is er in 2010 voldoende BVB Sublime beschikbaar? Ja, de beide partners waarmee BVB Substrates samenwerkt zijn miljardenbedrijven met een grote capaciteit. Wij kunnen aan de vraag uit de markt voldoen. Voldoet het product aan het RHP-keurmerk? Nog niet, omdat er nog geen certificatieschema beschikbaar is voor dit substraat. Daar wordt momenteel hard aan gewerkt. De verwachting is dat BVB Sublime binnenkort aan het RHP-keurmerk voldoet. Tien jaar geleden is er ook een schuimsubstraat op de markt geweest. Is dit hetzelfde? Nee, zeker niet. Destijds was er een substraat ontwikkeld op basis van restschuim uit de meubelindustrie. Daar bleken sporen van vlamvertragers in te zitten die schadelijk waren voor de plant. Ook was dit materiaal niet ontwikkeld om vocht op te nemen. BVB Sublime is daarentegen een nieuw, schoon en industrieel product, dat speciaal ontwikkeld is voor de tuinbouw. Levert BVB Sublime een hogere productie op? Proeven op het Belgische Proefstation in Sint-Katelijne-Waver in 2009 lieten een substantieel hogere productie zien bij een tomatenteelt (+7%) en drie teelten komkommers (gemiddeld +5%) ten opzichte van het standaardsubstraat. Het is slechts een eerste proef. In 2010 zal duidelijk worden of deze cijfers in de praktijk op grote schaal waargemaakt kunnen worden. Is het een gebruikersvriendelijke mat? Jazeker. De mat is licht van gewicht en kan vanwege zijn flexibiliteit niet breken. Bovendien jeukt de mat niet en zijn druppelaars net zo eenvoudig in te steken als bij andere substraten. BVB Substrates, opgericht in 1908, is een wereldwijde leverancier van substraten. Eén van de belangrijkste doelstellingen van BVB Substrates is om onze klanten te voorzien van het allerbeste substraat. Duurzaamheid en toekomstgericht telen staat daarbij hoog in het vaandel. Meer weten? Dit is een uitgave van BVB Substrates. Heeft u vragen over BVB Sublime, dan kunt u contact met ons opnemen via +31 (0) of mailen naar info@bvb-substrates.nl. Op vindt u alle informatie over BVB Sublime. Colofon Merk & designmanagement: Mariëlle van Buuren ( Tekst: Karin van Hoogstraten (Zinnige zinnen) Concept & Ontwerp: Maurice Fransen, Maaike van Kester (Strack Stijl & Concept) Fotografie: Gerard Vlekke, Henk Bouwman Drukwerk: Kapsenberg van Waesberge Disclaimer De krant is met grote zorg samengesteld. Ondanks Coldenhovelaan 10 Postbus 48 T +31 (0) E info@bvb-substrates.nl deze zorgvuldigheid kunnen lezers aan de informatie 2678 PS De Lier 3155 ZG Maasland F +31 (0) geen rechten ontlenen. 08 BVB SUBLIME is een product van BVB Substrates

2e Polygrow generatie: Uitgebreide proeven in kassen van verschillende Europese landen

2e Polygrow generatie: Uitgebreide proeven in kassen van verschillende Europese landen Polygrow is een polyurethaan (PU) schuim die doelgericht ontwikkelt word als groeimedium (substraat). Met zijn unieke eigenschappen ondersteunt Polygrow professionele telers de uitdagingen van de huidige

Nadere informatie

Dubai. Krachtige prestaties, meer zekerheid. - Krachtig ras, ook voor getopte planten - Hoge potentiële opbrengst - Goede vruchtkwaliteit

Dubai. Krachtige prestaties, meer zekerheid. - Krachtig ras, ook voor getopte planten - Hoge potentiële opbrengst - Goede vruchtkwaliteit Dubai Krachtige prestaties, meer zekerheid - Krachtig ras, ook voor getopte planten - Hoge potentiële opbrengst - Goede vruchtkwaliteit www.deruiterseeds.nl Dubai Krachtpatser in opbrengst Dubai is een

Nadere informatie

Maxeza. Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen

Maxeza. Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen Teeltrichtlijnen Maxeza Raseigenschappen Resistenties: HR: ToMV:0-2/Ff:A-E/Fol:0,1/For IR: On T: Si Vruchtvorm: vrij rond, alleen in begin iets platter. Kleur: egale kleuring naar donkerrood. Smaak: goed

Nadere informatie

Gialte (E20B.0132) Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen

Gialte (E20B.0132) Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen Teeltrichtlijnen Gialte (E20B.0132) Raseigenschappen Lichtgeel geblokte paprika Tm:0-3 resistent Niet gevoelig voor gedegenereerde planten Vrij open, maar relatief compact gewas Eenvoudige zetting Uniforme

Nadere informatie

Nieuwe variëteiten getest op hun kwaliteiten als losse tomaat

Nieuwe variëteiten getest op hun kwaliteiten als losse tomaat Thema Rassenproef losse tomaten doorteelt 2006 Nieuwe variëteiten getest op hun kwaliteiten als losse tomaat Zowel voor het segment Baron als voor het segment Prince werden een aantal nieuwe variëteiten

Nadere informatie

SNIJBOON ONDER GLAS 2015

SNIJBOON ONDER GLAS 2015 SNIJBOON ONDER GLAS 215 1. Snijboon - vergelijking stengeldichtheid en bladplukfrequentie TOAGLA15SJB_TT1 Doel van de proef Bepalen wat de invloed is van de stengeldichtheid en de frequentie van bladplukken

Nadere informatie

Teelt de grond uit en substraat. 17 Januari 2013, Henk van Reuler

Teelt de grond uit en substraat. 17 Januari 2013, Henk van Reuler Teelt de grond uit en substraat 17 Januari 2013, Henk van Reuler Inhoud Aanleiding Substraat Water en lucht Alternatieven voor veen Slotopmerkingen substraat Teelt op de grond uit 2013 Aanleiding Nederland

Nadere informatie

Gialte (E20B.0132) enzazaden.nl. Teeltrichtlijnen. Raseigenschappen

Gialte (E20B.0132) enzazaden.nl. Teeltrichtlijnen. Raseigenschappen Gialte (E20B.0132) Teeltrichtlijnen Raseigenschappen Lichtgeel geblokte paprika Tm:0-3 resistent Niet gevoelig voor gedegenereerde planten Vrij open, maar relatief compact gewas Eenvoudige zetting Uniforme

Nadere informatie

ELITE De volgende stap in Precision Growing

ELITE De volgende stap in Precision Growing De GRODAN Groep levert innovatieve en duurzame steenwolsubstraatoplossingen aan de professionele tuinbouw. Deze oplossingen, die gebaseerd zijn op het Precision Growingprincipe, worden vooral toegepast

Nadere informatie

SNIJBOON ONDER GLAS 2015

SNIJBOON ONDER GLAS 2015 SNIJBOON ONDER GLAS 215 1. Snijboon - vergelijking stengelheid en frequentie TOAGLA15SJB_TT1 Doel van de proef Bepalen wat de invloed is van de stengelheid en de frequentie van ken op de arbeidsduur en

Nadere informatie

Emissieloos Telen 2017 Update 31/08/2017 nummer 4

Emissieloos Telen 2017 Update 31/08/2017 nummer 4 Emissieloos Telen 17 Update 31/8/17 nummer 4 De overheid en de sector hebben afspraken gemaakt over het verminderen van de lozingen van drainwater, met als eindpunt een (nagenoeg) emissieloze glastuinbouw

Nadere informatie

Samen zoeken naar de beste combinatie Meerproductie en groeikracht met Emperador RZ Kracht en generativiteit met Stallone RZ

Samen zoeken naar de beste combinatie Meerproductie en groeikracht met Emperador RZ Kracht en generativiteit met Stallone RZ onderstam augustus 2009 Samen zoeken naar de beste combinatie Meerproductie en groeikracht met Emperador RZ Kracht en generativiteit met Stallone RZ Teeltbegeleiding Inhoud Inkopper?... 2 Harry Augustijn

Nadere informatie

Visie kleinfruit Actie is Reactie Door: Hans Puijk 15 februari 2017

Visie kleinfruit Actie is Reactie Door: Hans Puijk 15 februari 2017 Inhoud Visie kleinfruit Actie is Reactie Door: Hans Puijk 15 februari 2017 Framboos Zomerteeltvan Kwanza Opkweek herfstframbozen Rodebes Teelt van Rode bes Rovada en de bewaring daarvan, wat doe ik eigenlijk?

Nadere informatie

Transporteren en plaatsen van de matten

Transporteren en plaatsen van de matten Transporteren en plaatsen van de matten Voorbereiden voor de nieuwe teelt 3-3 Levering 1 Het wordt afgeraden de matten buiten op te slaan. Sla ze op een schone en droge plek op, gescheiden van het productiegebied.

Nadere informatie

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3

Nadere informatie

PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS. Boriumopname bij paprika in steenwol (teelt 1984). C. Sonneveld

PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS. Boriumopname bij paprika in steenwol (teelt 1984). C. Sonneveld PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS Boriumopname bij paprika in steenwol (teelt 98). C. Sonneveld Naaldwijk, maart, 986. Intern Verslag 986, no. PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS Boriumopname bij

Nadere informatie

Marletta (E20B.4541) Teeltrichtlijnen

Marletta (E20B.4541) Teeltrichtlijnen Teeltrichtlijnen Marletta (E20B.4541) Plantmateriaal uniform plantmateriaal niet gevoelig voor koploosheid geschikt voor alle gangbare zaaidata en teelt-/stengelsystemen resistentie: HR: Tm:0-3 open en

Nadere informatie

Praktijkproef Super FK in Paprika 2010 bij de start van de teelt.

Praktijkproef Super FK in Paprika 2010 bij de start van de teelt. Praktijkproef Super FK in Paprika 20 bij de start van de teelt. Inleiding: Het doseren van Super FK zorgt primair voor een actiever/vegetatiever gewas, een betere en vollere gewasstand, met een betere

Nadere informatie

Teelt van lelies in goten in de grond in Drenthe, 2012

Teelt van lelies in goten in de grond in Drenthe, 2012 Teelt van lelies in goten in de grond in Drenthe, 2012 Casper Slootweg Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, Boomkwekerij en Fruit Februari 2013 Programma

Nadere informatie

Rassenproef tussentype tomaten 2017

Rassenproef tussentype tomaten 2017 Proefopzet Rassenproef tussentype tomaten 2017 onderstam DR 0141 TX (De Ruiter) planttype geënt-getopt zaaidatum onderstam 5/11/2016 zaaidatum te enten ras plantdatum plantafstand 7/11/2016 3/01/2017 55

Nadere informatie

Uniek in ROOD. HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas. Stabiel vruchtgewicht door het jaar heen Dikwandig

Uniek in ROOD. HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas. Stabiel vruchtgewicht door het jaar heen Dikwandig GINA Uniek in ROOD Uniek in ROOD Belangrijkste raskenmerken HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas GEWAS Horizontale bladstand, open gewas Opvallende zettingscapaciteit in alle omstandigheden weinig licht/hoge

Nadere informatie

DrainVision VISIONELE MONITORING. monitoring solutions

DrainVision VISIONELE MONITORING. monitoring solutions DrainVision VISIONELE MONITORING monitoring solutions Brengt digitale intelligentie naar de hedendaagse tuinbouwindustrie. Na vele jaren onderzoek en ontwikkeling door top wetenschappers en technologen

Nadere informatie

Teelt de grond uit Zomerbloemen

Teelt de grond uit Zomerbloemen Teelt de grond uit Zomerbloemen Teelt in kisten 2012-2013 Casper Slootweg en Marga Dijkema Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit

Nadere informatie

copyright Proeftuinnieuws

copyright Proeftuinnieuws Thema: Tomaat Rassenproef trostomaten doorteelt 217 Eindelijk potentiële kandidaat voor Princess Na een jarenlange zoektocht naar een kwalitatief beter ras voor het Princess-segment dient er zich eindelijk

Nadere informatie

Milaneza. Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen

Milaneza. Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen Teeltrichtlijnen Milaneza Raseigenschappen Resistenties: HR: ToMV/Ff:A-E/Va:0/Vd:0/Fol:0,1/For IR: On T:Si Vruchtvorm: rond, alleen in begin meer platrond Smaak: goed smaakniveau uit smaaktest PPO Grofheid

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Wat is hydrocultuur? 4. Ziet u het verschil? 7. Hydrokorrels 8. Voordelen van hydrocultuur 10. Verzorgen van hydrocultuur 13

Inhoudsopgave. Wat is hydrocultuur? 4. Ziet u het verschil? 7. Hydrokorrels 8. Voordelen van hydrocultuur 10. Verzorgen van hydrocultuur 13 Hydrocultuur Inhoudsopgave Wat is hydrocultuur? 4 Ziet u het verschil? 7 Hydrokorrels 8 Voordelen van hydrocultuur 10 Verzorgen van hydrocultuur 13 Assembleren van hydrocultuur 14 Hydrocultuur planten

Nadere informatie

Rassenproef belichte teelt tussentype tomaten

Rassenproef belichte teelt tussentype tomaten Rassenproef belichte teelt tussentype tomaten 2016-2017 Proefopzet onderstam Maxifort (De Ruiter) onderstam Epundo DR 0141 TX (De Ruiter) planttype geënt-getopt zaaidatum onderstam 29/08/2016 zaaidatum

Nadere informatie

s 98 c-b Temperatuur- en gietproef bij herfstkomkommers. door: Ir.A.A.M.Sweep, Naaldwijk,1966. Z2J5.303I

s 98 c-b Temperatuur- en gietproef bij herfstkomkommers. door: Ir.A.A.M.Sweep, Naaldwijk,1966. Z2J5.303I c-b Bibliotheek» PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, Naaldwijk È. TE NAALDWIJK. 1 s 98 Proefstation Temperatuur- en gietproef bij herfstkomkommers. door: Ir.A.A.M.Sweep, Naaldwijk,1966.

Nadere informatie

Kaite. Teeltrichtlijnen. Raseigenschappen. de kracht van onze paprika s de kracht van Enza Zaden

Kaite. Teeltrichtlijnen. Raseigenschappen. de kracht van onze paprika s de kracht van Enza Zaden Teeltrichtlijnen Raseigenschappen Geel Snel kleurend Geblokt Gemiddeld vruchtgewicht ca. 190 gr Stabiel vruchtgewicht door het seizoen heen Zeer goede stevigheid Tm:0-3 resistent Niet gevoelig voor koploosheid

Nadere informatie

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je

Nadere informatie

Rassenproef fijne trostomaten (Segment Elite)

Rassenproef fijne trostomaten (Segment Elite) Proefopzet Proefrassen onderstam Maxifort (De Ruiter) Ras Zaadhuis Witziekte resist. planttype geënt-getopt Diamantino Enza Zaden X zaaidatum onderstam 4/11/2013 EZ 1324 Enza Zaden 0 zaaidatum te enten

Nadere informatie

Energiezuinig telen in de glastuinbouw. Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen

Energiezuinig telen in de glastuinbouw. Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen Energiezuinig telen in de glastuinbouw Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen Toelichting project Overzicht Invloed van verschillend E-besparende maatregelen: Schermen Variëren met plantdatum Zomerstookstop

Nadere informatie

Bijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas. Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse

Bijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas. Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse Bijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse Ons energiegebruik (warmte) Redenen om warmte in de kas te brengen 1. Setpoint verwarmen handhaven 2. Gewas

Nadere informatie

Maximale opbrengst, Maximale hars productie, Minimale inspanning.

Maximale opbrengst, Maximale hars productie, Minimale inspanning. Maximale opbrengst, Maximale hars productie, Minimale inspanning. WWW.POWDERFEEDING.CH Powder Feeding Sinds we begonnen zijn met en en ontwikkelen van cannabis soorten, zijn we altijd op zoek geweest naar

Nadere informatie

RASSENPROEF LOSSE TOMAAT

RASSENPROEF LOSSE TOMAAT RASSENPROEF LOSSE TOMAAT Proefcode : gb13tors01 Uitgevoerd in opdracht van: Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost- Vlaanderen vzw Technisch Comité Karreweg 6 9770 Kruishoutem Tel ++ 32 (0)9

Nadere informatie

Medischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon

Medischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie

Nadere informatie

1 Water Water in de plant Soorten water en waterkwaliteit Verbeteren van de waterkwaliteit Afsluiting 27

1 Water Water in de plant Soorten water en waterkwaliteit Verbeteren van de waterkwaliteit Afsluiting 27 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Water 9 1.1 Water in de plant 9 1.2 Soorten water en waterkwaliteit 12 1.3 Verbeteren van de waterkwaliteit 18 1.4 Afsluiting 27 2 Watervoorziening 29 2.1 Watergeefsystemen

Nadere informatie

ERVARINGEN MET HET NIEUWE TELEN

ERVARINGEN MET HET NIEUWE TELEN ERVARINGEN MET HET NIEUWE TELEN Lezing door Barend Löbker VORTUS bv Programma: Klimaat Praktijkervaringen nieuwe telen Vragen/discussie Introductie Vortus BV: 2007 25 jaar geleden door Simon Voogt opgericht

Nadere informatie

Evaluatie, Leerpunten en Plannen Perfecte Roos Energiezuinig geteeld. 31-10-2014, Arie de Gelder

Evaluatie, Leerpunten en Plannen Perfecte Roos Energiezuinig geteeld. 31-10-2014, Arie de Gelder Evaluatie, Leerpunten en Plannen Perfecte Roos Energiezuinig geteeld 31-10-2014, Arie de Gelder Opmerkingen vooraf De genoemde punten staan open voor discussie Er is geen prioriteit in de volgorde Als

Nadere informatie

Uniek in ROOD. HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas. Stabiel vruchtgewicht door het jaar heen Dikwandig

Uniek in ROOD. HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas. Stabiel vruchtgewicht door het jaar heen Dikwandig GINA Uniek in ROOD Uniek in ROOD Belangrijkste raskenmerken HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas GEWAS Horizontale bladstand, open gewas Opvallende zettingscapaciteit in alle omstandigheden weinig licht/hoge

Nadere informatie

Wortelmetingen teeltsysteem Delphinium

Wortelmetingen teeltsysteem Delphinium Verslag: Wortelmetingen teeltsysteem Delphinium In opdracht van het Productschap Tuinbouw Datum: 24-8-1 1 Probleemstelling: Voor de groei van planten is een goed functionerend wortelstelsel essentieel.

Nadere informatie

Eindevaluatie Onderzoek

Eindevaluatie Onderzoek Eindevaluatie Onderzoek (Zie voor toelichting www.tuinbouw.nl) 1. Datum: 31-01-2009 31-01-2009 2. Projecttitel: Consultancy Doorteelt tomaat, Arbeidsbesparing 3. Projectnummer PT: 12521-16 4. Uitvoerende

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

Teeltwisseling en komkommerbontvirus

Teeltwisseling en komkommerbontvirus Teeltwisseling en komkommerbontvirus Hygiënemaatregelen ook voor andere pathogenen 30 oktober 2013, Ineke Stijger Ken je vijanden Herkenning en verspreidingswijze Problemen in de komkommerteelt door: Komkommerbontvirus

Nadere informatie

Trots op hun oogst IK KWEEK MIJN GROENTEN LIEVER ZELF. MOESTUIN / Vijf tuiniers over schoffelen, zaaien, oogsten en genieten.

Trots op hun oogst IK KWEEK MIJN GROENTEN LIEVER ZELF. MOESTUIN / Vijf tuiniers over schoffelen, zaaien, oogsten en genieten. 112 12 JULI 2014 ELSEVIER Trots op hun oogst MOESTUIN / Vijf tuiniers over schoffelen, zaaien, oogsten en genieten. Liza Karsemeijer Foto s René van der Hulst IK KWEEK MIJN GROENTEN LIEVER ZELF JOHN VAN

Nadere informatie

thema: Snel en eenvoudig te sturen

thema: Snel en eenvoudig te sturen thema: Snel en eenvoudig te sturen Groeikrachtige, vegetatieve start Supersnelle inworteling en weggroei Sturing in alle seizoenen Eenvoudiger oogsten door vaste schijf Duurzaam gebruik van water en voedingsstoffen

Nadere informatie

Grip op voeding Plantsapme*ngen vs wateranalyses

Grip op voeding Plantsapme*ngen vs wateranalyses Grip op voeding Plantsapme*ngen vs wateranalyses Landelijke Glasgroente dag De toekomst van de tuinbouw Sjoerd Smits, HortiNova Joan Timmermans NovaCropControl Even voorstellen Sinds 003 bezig met plantsapmengen

Nadere informatie

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen Persbericht www.nachtlenzen.nl s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen Nachtlenzen; de nieuwe manier van lenzen dragen. s Avonds voor het slapen gaan, doet men de nachtlenzen

Nadere informatie

Eindrapportage project Zuurstofvoorziening substraten

Eindrapportage project Zuurstofvoorziening substraten Eindrapportage project Zuurstofvoorziening substraten Opdrachtgever: Productschap Tuinbouw Projectnummer:.97 Uitvoerder: TNO, afdeling Toegepaste Plantwetenschappen Projectleider: W.L. Holtman. / S. Heimovaara

Nadere informatie

Internetpanel Dienst Regelingen

Internetpanel Dienst Regelingen Internetpanel Dienst Regelingen Resultaten peiling 2: Ervaringen E met de aanvraag van SNL 203 April 203. Inleiding In januari en februari 203 is een peiling georganiseerd over de ervaringen met de aanvraag

Nadere informatie

Medisch-wetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon

Medisch-wetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Uitgave Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postadres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Telefoon (070) 340 79 11 Informatie Voor informatie en vragen

Nadere informatie

Nieuwsbrief P8. Inhoud. Tussen hoop en vrees. Nummer 2, maart 2015. Ondernemend Paprika

Nieuwsbrief P8. Inhoud. Tussen hoop en vrees. Nummer 2, maart 2015. Ondernemend Paprika Inhoud Inleiding Thijs Jasperse 1 Testbedrijven gezocht voor e-learning module P8 2 Rapportage Spanje Paprika - Nummer 1 2 Marktinformatie Israël 3 Kom in de Kas 4 Colourfultaste op nieuwe shirts voetbalteam

Nadere informatie

Watergift klein volume substraat lelie

Watergift klein volume substraat lelie Watergift klein volume substraat lelie Hans Kok Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen December 2005 PPO nr331107 2005 Wageningen, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

De toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter

De toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter De toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter Water en kooldioxide zijn qua hoeveelheid de belangrijkste bouwstoffen voor planten. Van andere voedingsstoffen hebben ze minder nodig, al zijn die wel

Nadere informatie

Praktijkonderzoek mobiele belichting bij paprika

Praktijkonderzoek mobiele belichting bij paprika Praktijkonderzoek mobiele belichting bij paprika Ruud Maaswinkel Marcel Raaphorst Leo van der Valk Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Glastuinbouw December 23 Projectnummer 4174621 23 Wageningen,

Nadere informatie

3/22/ SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. Energie besparing: Energie besparing:

3/22/ SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. 2SaveEnergy kasdek. Energie besparing: Energie besparing: Energie besparing: Woningen - standaard dubbel glas Utiliteitsbouw - standaard dubbel glas Kassen - standaard enkel glas Energie besparing: Nadelen van dubbel glas als kasdek: - hoge prijs - grote lichtonderschepping

Nadere informatie

Maldonado biedt continue groei

Maldonado biedt continue groei peppernews News from the Enza Zaden pepper crop team 1 juli 2016 Maldonado biedt continue groei In Velden staat een van de drie locaties van paprikakwekerij Litjens B.V. Op 5,5ha teelt Marc Litjens hier

Nadere informatie

Proefstation. voor de Groenten- en Fruitteelt. onder glas. te Naaldwijk

Proefstation. voor de Groenten- en Fruitteelt. onder glas. te Naaldwijk Proefstation voor de Groenten- en Fruitteelt onder glas te Naaldwijk PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS TE NAALDWIJK. Proj.no. 49-111 Oct.'67-mei 1 68 Onderzoek naar de mogelijkheid

Nadere informatie

RFID in de PCB van de toekomst. Marc Geerdink Twan van Eijndhoven

RFID in de PCB van de toekomst. Marc Geerdink Twan van Eijndhoven RFID in de PCB van de toekomst Marc Geerdink Twan van Eijndhoven Inhoud van de lezing: Wat doet PCB Expert Centre V-PS? Introductie tot RFID RFID & PCB s Voordelen van PCB s met geïntegreerde RFID PCB

Nadere informatie

Assortimentsbrochure High-tech tomaten. a World of Knowledge in every seed

Assortimentsbrochure High-tech tomaten. a World of Knowledge in every seed Assortimentsbrochure High-tech tomaten a World of Knowledge in every seed The Global Specialist Bayer is een betrouwbare partner voor het optimaliseren van de productie en marketing van onze veredelde

Nadere informatie

BASILICUM RASSENPROEF

BASILICUM RASSENPROEF BASILICUM RASSENPROEF Proefcode: OL12 HERS01 Uitgevoerd in opdracht van: Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Technisch Comité Karreweg 6 9770 Kruishoutem Tel ++ 32 (0)9 381

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2012 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie GT-0191-a-12-1-b Glastuinbouw informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 38 tot en

Nadere informatie

Praktijktest CASOL Anti-schimmel systeem

Praktijktest CASOL Anti-schimmel systeem Praktijktest CASOL Anti-schimmel systeem Periode: 24 mei tot en met 3 september 2012 1. Het produkt: CASOL anti-schimmelsysteem Reinigt bestaande schimmels en voorkomt schimmelvorming, op 100 % biologische

Nadere informatie

Vidi Parva. Wie een topprestatie wil leveren, moet bij de basis beginnen.

Vidi Parva. Wie een topprestatie wil leveren, moet bij de basis beginnen. Vidi Parva Wie een topprestatie wil leveren, moet bij de basis beginnen www.koppert.nl Als teler bent u voortdurend bezig om uw gewas in topconditie te brengen en te houden. De basis van een topconditie

Nadere informatie

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral

Nadere informatie

Zoek de woorden in het rooster!

Zoek de woorden in het rooster! Zoek de woorden in het rooster! E W P L A X G G L R R A D P W B N Q R C O X H S E V E W M I L S I F U F W J A M K N P P T G A P G Z I I Y I M T N R G L J N U B R D M P B O U E E Y O G A D O A E Y X M K

Nadere informatie

RASSENPROEF TOMAAT VOOR VERWERKING IN TUNNEL

RASSENPROEF TOMAAT VOOR VERWERKING IN TUNNEL RASSENPROEF TOMAAT VOOR VERWERKING IN TUNNEL Proefcode: gb12tors02 Uitgevoerd in opdracht van: Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Technisch Comité Karreweg 6 9770 Kruishoutem

Nadere informatie

Zaadhandel Hollandia nv Westkaai Merksem, België Telefoon +32 (0) Fax +32 (0)

Zaadhandel Hollandia nv Westkaai Merksem, België Telefoon +32 (0) Fax +32 (0) Rijk Zwaan Nederland B.V. Burgemeester Crezeelaan 40 Postbus 40, 2678 ZG De Lier, Holland Telefoon +31 (0) 174 53 23 00 Fax +31 (0) 174 53 21 63 sales@rijkzwaan.nl www.rijkzwaan.nl Zaadhandel Hollandia

Nadere informatie

Zaaien en planten. Wat is er nodig om een zaadje te laten groeien?

Zaaien en planten. Wat is er nodig om een zaadje te laten groeien? Stap 1 de tuin opruimen, vrijmaken van onkruid en omspitten Stap 2 de moestuin bemesting geven volgens het grondonderzoek Stap 3 de moestuin indelen in percelen Stap 4 Zaaien en planten Wat is er nodig

Nadere informatie

Wie weet wat Avri doet?

Wie weet wat Avri doet? Opdracht 1 Welkom Wie weet wat Avri doet? Opdracht 1 antwoord Welkom Wie weet wat Avri doet? In Rivierenland zamelt Avri afval in. Opdracht 2 Woordweb Als je het woord afval hoort, waar denk je dan aan?

Nadere informatie

1 Producten in de verkoop Consument en product Biologische achtergronden Afwijkingen van de normale regel 15 1.

1 Producten in de verkoop Consument en product Biologische achtergronden Afwijkingen van de normale regel 15 1. Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Producten in de verkoop 9 1.1 Consument en product 9 1.2 Biologische achtergronden 11 1.3 Afwijkingen van de normale regel 15 1.4 Afsluiting 17 2 Tijdelijke opslag 19 2.1

Nadere informatie

Rassenproef komkommer 2 e teelt 2015

Rassenproef komkommer 2 e teelt 2015 Rassenproef komkommer 2 e teelt 2015 Martine Wuytack Proefopzet Opkweekmethode steenwolpot 10 cm Plantafstand 1,5 planten/m 2 Substraat Steenwol Grodan Grotop Master Eerste vrucht aangehouden 6 de blad,

Nadere informatie

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief

Nadere informatie

Supersnelle weggroei en vegetatieve groeikracht

Supersnelle weggroei en vegetatieve groeikracht Supersnelle weggroei en vegetatieve groeikracht Supersnelle weggroei en vegetatieve groeikracht Als onderdeel van een nieuwe generatie substraatoplossingen introduceert Grodan een sterk verbeterde versie

Nadere informatie

STICHTING PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK. Proef met verschillende ammoniumtrappen bij paprika op voedingsoplossing

STICHTING PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK. Proef met verschillende ammoniumtrappen bij paprika op voedingsoplossing STICHTING PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK èq Bibliotheek Proefstation Naaldwijk A 2 M 61 ^ 5 0 0. Proef met verschillende ammoniumtrappen bij paprika op voedingsoplossing M.Q. van der

Nadere informatie

Overleving pepinomozaïekvirus in kleding

Overleving pepinomozaïekvirus in kleding Overleving pepinomozaïekvirus in kleding Ineke Stijger, Roel Hamelink, Daniel Ludeking Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk Juli 2012 Rapport/Nota nummer 2011 Wageningen, Stichting Dienst Landbouwkundig

Nadere informatie

Symptomen opwekken in planten, overmatige wortelgroei.

Symptomen opwekken in planten, overmatige wortelgroei. Symptomen opwekken in planten, overmatige wortelgroei. Februari 2012 Symptomen opwekken in planten, overmatige wortelgroei. Opdrachtgever: Looptijd project: november 2011 februari 2012 COLOFON: Contactpersoon:

Nadere informatie

Warmwaterbehandeling van Allium tegen krokusknolaaltje

Warmwaterbehandeling van Allium tegen krokusknolaaltje Warmwaterbehandeling van Allium tegen krokusknolaaltje Onderzoek van 2003 t/m 2006 P.J. van Leeuwen, P. Vink en J.P.T. Trompert Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Bollen november 2006 PPO nr.

Nadere informatie

Aflevering 2: Solliciteren

Aflevering 2: Solliciteren Aflevering 2: Solliciteren Vragen vooraf: Heb je wel eens gesolliciteerd naar een baan? Hoe deed je dat? Heb je een curriculum vitae? Hoofditem Fragment 1 Korte inhoud: Milouska en Bayu kijken hoe je kunt

Nadere informatie

Bestrijding van blad- en aarziekten in wintertarwe. EH 859 Door: ing.h.w.g.floot

Bestrijding van blad- en aarziekten in wintertarwe. EH 859 Door: ing.h.w.g.floot Bestrijding van blad- en aarziekten in wintertarwe EH 859 Door: ing.h.w.g.floot Inleiding In de tarweteelt is de bestrijding van blad- en aarziekten eigenlijk ieder jaar nodig om een maximale financiële

Nadere informatie

employabilityscan Vul de employabilityscan in op Impuls Intranet Op de employabilityscan krijg je automatisch feedback.

employabilityscan Vul de employabilityscan in op Impuls Intranet Op de employabilityscan krijg je automatisch feedback. employabilityscan Vul de employabilityscan in op Impuls Intranet Op de employabilityscan krijg je automatisch feedback. Print de feedback uit en doe die achter dit tabblad. Maak op basis van de feedback

Nadere informatie

EASY BLOOM PAD. De nieuwe manier van tuinieren. snel, eenvoudig, schoon

EASY BLOOM PAD. De nieuwe manier van tuinieren. snel, eenvoudig, schoon De nieuwe manier van tuinieren snel, eenvoudig, schoon EASY BLOOM PAD Bloompad Europe B.V. Postbus 6 2215 ZG, Voorhout www.easybloompad.com info@easybloompad.com Introductie EASY BLOOM PAD In diverse branches

Nadere informatie

DE AANBIEDINGEN IN DEZE MOZAÏEKKRANT ZIJN GELDIG IN DE MAAND JANUARI 2012. Emailadres: millysmailbox@upcmail.nl KLANTEN GALERY

DE AANBIEDINGEN IN DEZE MOZAÏEKKRANT ZIJN GELDIG IN DE MAAND JANUARI 2012. Emailadres: millysmailbox@upcmail.nl KLANTEN GALERY DE EN IN DEZE MOZAÏEKKRANT ZIJN GELDIG IN DE MAAND JANUARI 2012 Winkel: Noordeinde 6 te Spijkenisse Webwinkel: www.millyswinkel.nl Emailadres: millysmailbox@upcmail.nl Beste lezers, Het nieuwe jaar is

Nadere informatie

inhoud blz. 1. Inleiding 3 2. Kassen en tuinbouw 4 3. Soorten kassen 6 4. In de kas 8 5. Voor en nadelen Het Westland 13 7.

inhoud blz. 1. Inleiding 3 2. Kassen en tuinbouw 4 3. Soorten kassen 6 4. In de kas 8 5. Voor en nadelen Het Westland 13 7. In de kas inhoud blz. 1. Inleiding 3 2. Kassen en tuinbouw 4 3. Soorten kassen 6 4. In de kas 8 5. Voor en nadelen 12 6. Het Westland 13 7. Bijzondere kassen 14 8. Filmpjes 16 Pluskaarten 17 Bronnen en

Nadere informatie

Nieuwe teeltsysytemen in de boomkwekerij Irrigatiesystemen en sensoren

Nieuwe teeltsysytemen in de boomkwekerij Irrigatiesystemen en sensoren Nieuwe teeltsysytemen in de boomkwekerij Irrigatiesystemen en sensoren BOGO project Nieuwe teeltsystemen December, 2013 Henk van Reuler Inhoud Teelt uit de grond U systeem (teelt in goten) Laanbomen in

Nadere informatie

20102793_RIJK_S&S_Tomaat_Sept2010.indd 1 08-09-2010 09:31:31

20102793_RIJK_S&S_Tomaat_Sept2010.indd 1 08-09-2010 09:31:31 tomaat septem ber 2010 Endeavour RZ en Futuno RZ meerwaarde in grove segment Cappricia RZ zorgt voor zekerheid in handelskanaal Telers zoeken optimaal rendement uit Sassari RZ 20102793_RIJK_S&S_Tomaat_Sept2010.indd

Nadere informatie

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan! inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt

Nadere informatie

Mycosphaerella. 2 e teelt Proefstation voor de Groenteteelt v.z.w. Sint-Katelijne-Waver

Mycosphaerella. 2 e teelt Proefstation voor de Groenteteelt v.z.w. Sint-Katelijne-Waver Mycosphaerella 2 e teelt 2014 Dit onderzoek is gerealiseerd i.s.m. Lava, ADLO, GMO & KBC Proefopzet : Hogedraadteelt Opkweekmethode Ras Plantafstand Substraat steenwolpot 10 cm Kurios 2,4 planten/m² Steenwol

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB biologie CSE KB. tijdvak 1

Bijlage VMBO-KB biologie CSE KB. tijdvak 1 Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 1 biologie CSE KB. KB-0191-a-12-1-b Glastuinbouw informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 46. Bij het beantwoorden van die vragen

Nadere informatie

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen

Nadere informatie

Gebruik plantspiraal in de komkommerteelt - 1 e fase

Gebruik plantspiraal in de komkommerteelt - 1 e fase Gebruik plantspiraal in de komkommerteelt - 1 e fase In opdracht van Productschap Tuinbouw Augustus 2006 Ing. A.B.M. Disco Proeftuin Zwaagdijk Tolweg 13 1681 ND Zwaagdijk-Oost Telefoon (0228) 56 31 64

Nadere informatie

Bijlage 6 Model voor de rapportage, behorend bij artikel 3.73. Jaarlijks voor 1 mei inleveren, lees voor invullen eerst de toelichting.

Bijlage 6 Model voor de rapportage, behorend bij artikel 3.73. Jaarlijks voor 1 mei inleveren, lees voor invullen eerst de toelichting. BIJLAGE BIJ ARTIKEL I, ONDERDEEL J, VAN DE REGELING VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU VAN (6.0.202), NR. IENM/BSK-202/7597, TOT WIJZIGING VAN DE REGELING ALGEMENE REGELS VOOR INRICHTINGEN

Nadere informatie

Teelt van Matricaria op water

Teelt van Matricaria op water Teelt van Matricaria op water In opdracht van: Productschap Tuinbouw, Ball Holland, Bulbfust, Jiffy en Bloemenveiling Aalsmeer Onderzoek 2002 en 2003 Ing. H. Meester Maart 2004 Tolweg 13 1681 ND Zwaagdijk-Oost

Nadere informatie

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer -

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon Beste lezer, Ik hoop dat jouw doorzettingsvermogen

Nadere informatie

NIET VOOR PUBLIKATIE INTERN VERSLAG NR. 394

NIET VOOR PUBLIKATIE INTERN VERSLAG NR. 394 Bibliotheek Proefstation Naaldwijk ft 06 E PROEFSTATION VOOR BLOEMISTERIJ EN GLASGROENTE TE NAALDWIJK RASSENONDERZOEK SPAANSE PEPERS HETELUCHTTEELT 1995 R.ELGERSMA, J.van UFFELEN GEBRUIKSWAARDE - ONDERZOEK

Nadere informatie

Wij informeren u graag over de mogelijkheden, tips en handige weetjes op het gebeid van duurzaamheid en vooral wat ook zelf kunt doen.

Wij informeren u graag over de mogelijkheden, tips en handige weetjes op het gebeid van duurzaamheid en vooral wat ook zelf kunt doen. Investeren in duurzaamheid In de samenleving is er steeds meer aandacht voor duurzaamheid en energiebesparing. We gaan de komende jaren actief inzetten op duurzaam beheren. Energiezuinig wonen. Niet alleen

Nadere informatie

Dubbelspel. Alan Durant

Dubbelspel. Alan Durant Dubbelspel Dubbelspel maakt deel uit van de Schaduw-reeks van Lezen voor Iedereen/Uitgeverij Eenvoudig Communiceren. De Schaduw-reeks is een serie spannende verhalen voor jongeren. Lezen voor Iedereen/Uitgeverij

Nadere informatie

Kennisuitwisseling belichte aardbeienteelt

Kennisuitwisseling belichte aardbeienteelt Kennisuitwisseling belichte aardbeienteelt April 2007 Gefinancieerd door Productschap Tuinbouw Uitgevoerd door: Ing. Bart Vromans Bart.vromans@lucel.nl INHOUDSOPGAVE Samenvatting Inleiding Plan van aanpak

Nadere informatie

5 manieren om je eigen pad te bewandelen

5 manieren om je eigen pad te bewandelen 5 manieren om je eigen pad te bewandelen Hierbij het nieuwe artikel met als onderwerp: 5 manieren om je eigen pad te bewandelen. Het is geschreven door wandelcoach Tineke Franssen. Tineke wandelt al een

Nadere informatie