Omgangsprotocol De Vlinder. Onderdeel van het veiligheid- en ARBObeleid van de Vlinder

Transcriptie

1 Omgangsprotocol De Vlinder deel van het veiligheid- en ARBObeleid van de Vlinder

2 Inhoudsopgave: pag: 1. Inleiding 3 2. Afspraken ten aanzien van gedrag en omgangsvormen 4 3. Ongewenst gedrag 6 4. Handelen bij ongewenst gedrag 7 5. Taken en verantwoordelijkheden 9 6. Acties tegen de overtreder Opvang en nazorg Registratie Bijlagen 14 Formulier registratie ongewenst gedrag Schema: vormen van ongewenst gedrag en strafbaarheid Versie Pagina 2

3 1 Inleiding Voor u ligt het omgangsprotocol van basisschool De Vlinder. Het protocol is ontwikkeld als onderdeel van het veiligheid- en ARBO-beleid. De Vlinder is een basisschool waar zowel leerlingen, medewerkers en ouders zich geborgen en veilig willen voelen. Door elkaar te steunen en wederzijds respect te tonen, stellen we onze leerlingen in de gelegenheid zich tijdens hun basisschoolperiode veilig en vertrouwd te voelen in hun leeromgeving, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. De Vlinder ziet de opvang en de begeleiding van onze leerlingen als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van ouders en medewerkers. Het is daarom van belang zorg te dragen voor een goede en open onderlinge communicatie. Het omgangsprotocol van De Vlinder legt de geldende normen en waarden op onze school vast, waarbij zowel kinderen als volwassenen zorg dragen voor een blijvende positieve (leer)omgeving. We verwachten hierbij een actieve opstelling van leerlingen, medewerkers en ouders. Het omgangsprotocol van De Vlinder is gebaseerd op drie uitgangspunten: Respect Verantwoordelijkheid Samenwerking Respect: Wij (kinderen, medewerkers en ouders) hebben respect voor elkaar, voor onze omgeving en voor onszelf. Verantwoordelijkheid: Wij (kinderen, medewerkers en ouders) zijn verantwoordelijk voor ons eigen gedrag en voor afspraken die we samen maken. We accepteren wat gedaan dient te worden en doen dit zo goed mogelijk. Samenwerking: Wij (kinderen, medewerkers en ouders) werken aan een gemeenschappelijk doel. We streven naar evenwicht tussen geven en nemen met respect voor de ander en voor ons zelf. Indien er zich ongewenste situaties voordoen, kunnen de betrokkenen uit de drie geledingen elkaar aanspreken op basis van dit protocol. De oudergeleding van de medezeggenschapsraad is betrokken geweest bij de totstandkoming van het protocol. Ouders nemen kennis van dit protocol door: Het raadplegen van de website Het lezen van de schoolgids Tijdens het intakegesprek. Versie Pagina 3

4 2 Afspraken ten aanzien van gedrag en omgangsvormen We gaan op de Vlinder uit van de algemeen geldende normen, waarden en omgangsvormen vanuit onze christelijke identiteit (zie schoolgids, bouwstenen, pestprotocol). De leerlingen: De leerlingen van de Vlinder maken niet alleen deel uit van de groep waarin ze dagelijks zitten, maar van de hele school de Vlinder. We verwachten van hen dat ze een positieve bijdrage leveren aan de groep door zich af te vragen wat hun eigen rol is of kan zijn en hulp te vragen aan volwassenen als er problemen zijn waar ze niet uitkomen. Dit betekent dat de kinderen: de schoolafspraken kennen en naleven respect tonen naar volwassenen en medeleerlingen respect hebben voor materialen weten dat ze met al hun problemen in de omgang met elkaar terecht kunnen bij de leerkracht, de vertrouwenspersonen en de schoolleiding. De medewerkers: De medewerkers van de Vlinder zijn in eerste instantie verantwoordelijk voor het pedagogisch klimaat in hun eigen groep, maar hebben ook een actieve rol in het gedrag van het pedagogisch klimaat in de school. De leerkracht/ medewerker heeft een voorbeeldfunctie naar kinderen toe. De medewerkers: stellen de ouders in een zo vroeg mogelijk stadium op de hoogte van mogelijke problemen en spreken indien nodig hun bezorgdheid uit. stellen zich op als partner in de opvoeding en hebben het gezamenlijke doel, de ontwikkeling en het welzijn van het kind, voor ogen. onderschrijven en dragen het beleid van de school uit in woord en daad. gaan zorgvuldig om met privacy- en achtergrondgegevens van leerlingen en geven deze informatie niet zonder toestemming van ouders door aan derden. De schoolleiding: Draagt er zorg voor dat elke nieuwe ouder of medewerker van de Vlinder vooraf kennis heeft genomen van genoemde omgangsvormen in de schoolgids en van het omgangsprotocol en zich realiseert dat iedereen zich hieraan moet houden binnen de school. De ouders: De ouders van de Vlinder hebben door dit protocol een helder beeld van de verwachtingen die zij mogen hebben van de school en zij maken ook onderdeel uit van het protocol. Dit betekent dat de ouders: op de hoogte zijn van afspraken genoemd in de schoolgids, de website (waaronder het omgangsprotocol en pestprotocol) en hiernaar handelen. alle medewerkers, leerlingen en ouders in de school gelijkwaardig en met respect behandelen. Versie Pagina 4

5 bij problemen omtrent hun kind op school in eerste instantie contact hebben met de leerkracht, de schoolleiding of de vertrouwenspersonen van de school. een positieve bijdrage leveren aan het pedagogisch klimaat in de school. Versie Pagina 5

6 3 Ongewenst gedrag Wat verstaan we onder ongewenst gedrag? Ongewenst gedrag is het overschrijden van grenzen, normen en waarden, zich uitende in verbale en/of non-verbale agressie, persoonsgerichte bedreiging, fysieke agressie en agressie op objecten. Het protocol heeft betrekking op agressie en geweld op de Vlinder. Hieronder worden die voorvallen verstaan waarbij men verbaal, psychisch of fysiek wordt lastiggevallen. Vormen van agressie en geweld zijn (zie ook bijlage 3): Verbaal geweld: bijvoorbeeld schelden en beledigen. Psychische agressie en geweld: lastigvallen, onder druk zetten, bedreigen met fysiek geweld en irriteren. Fysiek geweld: dit uit zich in bijvoorbeeld schoppen, slaan, bijten en vastgrijpen en schade aanrichten met (al dan niet meegebrachte) voorwerpen. Seksuele intimidatie Discriminatie Vandalisme Agressie, in welke vorm dan ook, gericht tegen onze medewerkers wordt niet getolereerd op de Vlinder. Versie Pagina 6

7 4 Handelen van medewerkers en ouders bij ongewenst gedrag. Geconfronteerd worden met ongewenst gedrag roept emoties bij ons op, die kunnen leiden tot de gedragsneigingen vechten of vluchten. Het is echter zaak om op een rustige manier te handelen en een gedragskeuze te maken, laten gaan of ingrijpen. De volgende punten zijn hier van belang: Houding: Fysieke zelfcontrole: spieren ontspannen en rustig vanuit de buik ademhalen. Psychische zelfcontrole: bedenk het is niet persoonlijk, geef jezelf de opdracht rustiger te worden en dwing jezelf tot goed waarnemen (wat zegt en doet de ander?). Een neutrale houding aannemen: geen overbodige spierspanning, geaard staan en armen langs het lichaam. Sociale vaardigheden: Contact maken: maak oogcontact, spreek de ander aan, reageer op wat hij/zij zegt. Strijd negeren: blijf rustig, blijf bij het onderwerp (geen discussie aangaan), ga niet mee in de emotie van de ander, laat je niet provoceren en blijf de ander met respect behandelen. Handelen: Bij frustratie: Kalmeren laat de ander uitrazen, luister actief en verplaats je in de ander, toon begrip voor de emotie of situatie en stel vragen, want denken maakt mensen rustiger. Bij instrumentele agressie: Confronteren praat in de ik-vorm Stap 1: Verzoek de ander op te houden met het ongewenste gedrag en benoem het effect dat het gedrag op jou heeft. ( Ik zie dat u, ik vind dat en ik wil u vragen daarmee op te houden ) Stap 2: Draag de ander op te stoppen met het gedrag en geef consequenties aan. ( Ik wil dat u stopt, anders ben ik genoodzaakt om.. het gesprek te eindigen; u te verzoeken de school te verlaten; u te laten verwijderen uit de school. Stap 3: De in stap 2 genoemde consequenties uitvoeren. (bijv. Ik beëindig nu het gesprek ) Versie Pagina 7

8 Afronden: Geef aan dat het gesprek is afgelopen. Herhaal de gemaakte afspraken. Stuur fysiek door hand geven en opstaan/weglopen. Is het gesprek niet goed verlopen en schat je in dat een vervolggesprek eveneens moeilijkheden kan opleveren, stel dan voor dat een tweede persoon (eventueel iemand van de schoolleiding) erbij aanwezig zal zijn om te bemiddelen. Ga je het vervolggesprek alleen aan, zorg er dan voor dat er een zo open mogelijke verbinding is naar andere aanwezigen op school. Bewaar fysieke afstand, voorkom escalatie door het van te voren aankondigen van (bovengenoemde) sancties. Probeer een winnaar/verliezer situatie te voorkomen en blijf baas over de eigen emoties. Las tijdig time-outs in om het tempo van een escalerend gesprek af te remmen en hervat daarna het gesprek rustig. Blijf ook nu alle eerder in dit hoofdstuk genoemde punten volgen. Versie Pagina 8

9 5 Taken en verantwoordelijkheden: Het bevoegd gezag (SIKO): Formuleert een protocol agressie en geweld als onderdeel van het veiligheidsbeleid (ARBO) en zorgt ervoor dat dit een actueel document is. steunt de schoolleiding bij de uitvoering van het protocol. Ziet toe op een juiste toepassing van het protocol. neemt actie, waar nodig, ter bescherming van alle medewerkers. De schoolleiding van de Vlinder: Meldt direct gevallen van grensoverschrijdend gedrag bij het bevoegd gezag. Zorgt voor een uitwerking van het protocol tegen grensoverschrijdend gedrag op schoolniveau, passend in het veiligheidsbeleid (ARBO)van de school. Coördineert bij de uitvoering van het protocol. Springt in bij een collega in nood. Vangt de medewerkers op die met grensoverschrijdend gedrag te maken hebben gehad. Voert vervolggesprekken met betrokkenen (zowel agressor als slachtoffer), eventueel i.s.m. de vertrouwenspersoon. Treft maatregelen om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen dan wel op te lossen. Agendeert regelmatig het onderwerp omgangsprotocol op de teamvergadering. Heeft contact met bevoegd gezag en politie in voorkomende gevallen. Registreert meldingen van grensoverschrijdend gedrag door gebruik te maken van het in de bijlage toegevoegde formulier. Informeert andere teamleden en waar nodig (ernst situatie, plek van plaatsvinden incident,betrokkenheid ouders, getuigen) andere ouders. Als de zaak bijv. buiten school heeft plaatsgevonden, er pers/media aandacht is of derden getuigen zijn is berichtgeving aan derden belangrijk. Iedere medewerker: Is op de hoogte van het omgangsprotocol en draagt bij aan de juiste uitvoering ervan. Maakt melding bij de schoolleiding van grensoverschrijdend gedrag in de school. Springt in bij een collega in nood. Zorgt mede voor de opvang van collega s die met grensoverschrijdend gedrag te maken hebben (gehad). Geeft de ervaringen door wanneer dit besproken wordt in de teamvergadering. Brengt eventuele suggesties in ter verbetering van het protocol. Voert in overleg met de schoolleiding een gesprek(je) met de groep wanneer kinderen (die onder de verantwoordelijkheid van de werknemer vallen) iets van het incident hebben meegekregen Vertrouwenspersoon (zie website): Zie bovenstaande punten. Voert vervolggesprekken met de medewerker(s) die met grensoverschrijdend gedrag te maken hebben gehad Versie Pagina 9

10 6 Acties tegen de overtreder Binnen 48 uur wordt er vanuit de schoolleiding een reactie gegeven naar degene die ongewenst gedrag heeft vertoont naar een van de medewerkers. Als dat veilig kan, neemt de schoolleiding contact op met de overtreder om zijn/haar kant van het verhaal te horen. Zo mogelijk wordt geprobeerd via een bemiddelingsgesprek (al dan niet met een mediator) weer tot een werkbare oplossing te komen. Er worden afspraken gemaakt om herhaling te voorkomen. Zie onderstaande maatregelen. Mogelijke maatregelen bij herhaling : op schelden, discriminerende taal of schreeuwen wordt u aangesproken; bij herhaling wordt u niet verder te woord gestaan; bedreiging van medewerkers tolereren we niet; u wordt niet verder te woord gestaan en u wordt verzocht de school te verlaten. Indien bij een volgende keer bedreiging van medewerkers wordt herhaald zal u de toegang tot de school worden ontzegd; andere ouders/bezoekers lastigvallen is niet toegestaan; u zult worden verzocht de school te verlaten; bij gooien van voorwerpen of het aanrichten van vernielingen, doen wij aangifte bij de politie; de kosten voor het herstellen van de vernielde zaken worden op u verhaald; de toegang wordt u ontzegd; bij handtastelijkheden en lichamelijk geweld schakelen wij de politie in; u wordt verzocht de school te verlaten en tegen u wordt een proces-verbaal opgemaakt; de toegang tot de school wordt u ontzegd; huisdieren, (uitgezonderd blindengeleidehonden) mogen niet in de school; met een huisdier wordt u niet te woord gestaan; bezit van slag-, steek- of vuurwapen in de school is verboden; u wordt niet te woord gestaan en u wordt verzocht het gebouw te verlaten; roken, spuiten of snuiven of alcoholgebruik in de school is verboden; in dat geval laten wij u verwijderen uit de school. Vanuit de schoolleiding wordt het (laten) doen van aangifte bij de politie gestimuleerd als er sprake is van strafbare feiten (zie bijlage 3). De ontstane schade wordt verhaald op de dader. Versie Pagina 10

11 7 Opvang en nazorg De impact van agressie en geweld op een individuele medewerker hangt af van veel factoren. Bijvoorbeeld eerdere incidenten, de ernst van het voorval of hoe de medewerker op dat moment in zijn vel zit. Ook op het eerste gezicht lichtere incidenten kunnen een flinke impact hebben. Het is niet altijd nodig de betrokken werknemer(s) direct onder medische begeleiding te stellen. Wel is het raadzaam hierover met deskundigen in contact te treden. Mensen hebben een groot natuurlijk zelfherstellend vermogen en zijn vaak goed in staat de schok zelf te boven te komen. Geef de werknemer(s) ondersteuning bij deze natuurlijke verwerking. Dat kan door het tonen van betrokkenheid door leidinggevende en collega s. Natuurlijk psychisch herstel vraagt ongeveer één tot drie maanden. Is dit niet het geval, dan is het zinvol om een traumadeskundige in te schakelen. Bij ernstige voorvallen is het aan te bevelen direct een traumadeskundige in te schakelen. Opvang Direct na een incident wordt de veiligheid hersteld en de betrokken medewerker(s) gesteund. De leidinggevende is hiervoor verantwoordelijk. Procedure eerste opvang: Werknemer registreert het incident in het registratiesysteem. Leidinggevende en werknemer treden zo snel mogelijk in gesprek over het incident. Leidinggevende streeft ernaar dat de werkvloer niet onderbezet raakt bij de opvang van de betrokkene(n). Leidinggevende zorgt voor herstel van de veiligheid van betrokken werknemer(s), desnoods door de werknemer(s) naar huis te brengen. Indien nodig wordt de werknemer begeleid naar EHBO, arts of ziekenhuis. Bij zeer heftige gebeurtenissen wordt de traumaopvang gestart. Zorg voor een briefing van betrokken partijen. Ga na of ook andere partijen moeten worden geïnformeerd. Voorkom dat verhalen in de organisatie gaan rondzingen. Bij een ernstig incident kunnen medewerkers zodanig uit balans zijn dat zij steun nodig hebben bij de registratie. De leidinggevende verwerkt dan het incident in het bijzijn van de medewerker(s) in het registratiesysteem. Reden is dat de leidinggevende kan doorvragen op relevante informatie en dat in de registratie verwerkt. Ander voordeel is dat de leidinggevende wordt gedwongen onmiddellijk kennis te nemen van het incident en kan inschatten of registratie niet beter op een later tijdstip kan worden afgedaan in verband met de impact van het incident op de betrokkene. Het beeld van een incident kan bij sterke emotionele beleving binnen de eerste 72 uur een vervormd beeld geven van de werkelijkheid. De registratie moet dan later worden herzien. Binnen 72 uur: de nazorg De psychische nasleep van een incident duurt ongeveer een tot zes weken. Daarna kan iemand weer redelijk functioneren, zonder dat de gebeurtenissen constant op de voorgrond Versie Pagina 11

12 staan. Het is belangrijk om de medewerkers gedurende die periode te ondersteunen. Dat is op de eerste plaats een taak van de leidinggevende. Traject met leidinggevende De leidinggevende volgt gedurende een periode van drie maanden het herstelproces van de medewerker(s) en signaleert knelpunten in het herstel. Als de medewerker dit wenst, kan de leidinggevende ook nazorg verlenen. De nazorg bestaat uit maximaal drie gesprekken. Het eerste gesprek vindt binnen 72 uur na het incident plaats. Tijdens deze gesprekken komen globaal de volgende onderwerpen aan de orde: Het incident reconstrueren en vragen wat er gebeurd is. Voorlichting geven over het verwerkingsproces. Vragen hoe het thuis gaat. De mogelijke steun uit de eigen omgeving bespreken. Informeren naar reacties uit de omgeving. De manier waarop de betrokkene het voorval verwerkt bespreken. Traject met vertrouwenspersoon Indien de medewerker dit wenst, kan de nazorg worden uitgevoerd door een onafhankelijke persoon. In dat geval kan het slachtoffer een beroep doen op de vertrouwenspersoon. Traject met arbodeskundige/bedrijfsarts Deze geeft adviezen over het verbeteren van arbeidsomstandigheden en een zorgvuldige begeleiding van zieke werknemers. Indien nodig, verwijst de arbodeskundige door naar de bedrijfsarts. Traject met traumadeskundige Specialistische traumahulp wordt ingeschakeld na een diagnose door de bedrijfsarts. Medewerkers kunnen een dergelijke diagnose aanvragen op eigen initiatief, op advies van de leidinggevende of op advies van de vertrouwenspersoon. Versie Pagina 12

13 8 Registratie Na het plaatsvinden van een incident vinden de volgende stappen plaats: Stap 1 Het incident wordt door de medewerker gemeld bij de directie. Bij afwezigheid van de directie wordt de melding gedaan bij een bouwcoördinator. Deze licht nog dezelfde dag de directie in. Stap 2 Het slachtoffer vult in aanwezigheid van de directie of bouwcoördinator het Formulier registratie ongewenst gedrag in. Dit formulier valt onder beheer van de directie. Stap 3 In overleg met de directie (en eventueel SIKO) wordt besloten of en in hoeverre Er contact opgenomen wordt met de agressor. Er aangifte wordt gedaan bij de politie. De agressor door de directie wordt uitgenodigd voor een gesprek, eventueel in het bijzijn van het slachtoffer. Er een andere actie nodig is. Versie Pagina 13

14 9 Bijlagen Bijlage 1: Blad 1(van 2) Formulier registratie ongewenst gedrag Datum melding:. Gemeld bij:.. Datum, locatie en tijdstip incident: Naam medewerker / slachtoffer: Naam veroorzaker agressie: Naam getuige(n): Soort agressie: O verbaal geweld O intimidatie of bedreiging O fysiek geweld (materiaalgericht) O fysiek geweld (persoonsgericht) O discriminatie O anders.... Gevolgen van het incident ja nee Is er sprake van letsel? O O Zo ja, welk letsel? Is er sprake van schade aan (persoonlijke) eigendommen van de werknemer? O O Zo ja, wat is de schade?. Aangifte bij politie O O Korte omschrijving van het incident (wie, wat, waar, waarom, wanneer, waarmee, hoe?) Acties: Versie Pagina 14

15 Blad 2 (van 2) tekening: Handtekening voor registratie: Medewerker / slachtoffer (naam) Schoolleiding (naam) Versie Pagina 15

16 Bijlage 2: Schema: Vormen van ongewenst gedrag en strafbaarheid Dader past verbaal geweld toe Strafbaar? Wanneer? Welk(e) feit(en)? Bedreigen (of dreigbrief) Ja Indien gedreigd wordt met: openlijk geweld (geweld in de openbaarheid door twee personen of meer) enig misdrijf waardoor de algemene veiligheid van personen en/of goederen of de verlening van diensten kan ontstaan verkrachting feitelijk aanranding van de eerbaarheid enig misdrijf tegen het leven gericht gijzeling zware mishandeling brandstichting terrorisme Art 285 sr (bedreiging) Beledigen Ja Indien: openbaar mondeling bij geschrift/afbeelding in tegenwoordigheid slachtoffer mondeling of door feitelijkheden door toe/aangeboden geschrift/afbeelding Art 266/267 sr (belediging) Schelden/ schreeuwen omstandigheden Als het een belediging of bedreiging betreft Artikelen 266, 267 en 285 sr Vernederen omstandig - heden Als het een belediging betreft Artikelen 266, 267 Sr Treiteren/ pesten omstandig - heden Als het een belediging betreft Als het stalkingachtige vormen aanneemt: gericht op de persoon van de werknemer Artikelen 266, 267 Sr Artikel 285b Sr (belaging, stalking) Dwingend gedrag Chanteren omstandig - heden omstandig - heden Indien het leidt tot dwang om een ambtshandeling door een ambtenaar te volvoeren of na te laten tegen nietambtenaren Indien het leidt tot dwang om een ambtshandeling te volvoeren of na te laten diens persoonlijke levenssfeer wordt daarbij stelselmatig beïnvloed houdt gedurende langere periode aan Dader past fysiek geweld toe heeft het oogmerk om werknemer bang te maken, wat van werknemer gedaan te krijgen of werknemer te beletten iets te doen Strafbaar? Wanneer? Art 179 sr Art 284 sr (dwang) Eventueel art 179 sr (ambtsdwang) Art 179 sr (ambtsdwang) Art 317 sr (afpersing) Art 318 sr (afdreiging) Welk(e) feit(en)? Duwen, trekken, vastgrijpen omstandigheden Als het gedrag pijn doet of letsel teweeg brengt Als het gebeurt om aangever bang te maken Art 300 sr (mishandeling) Art 285 sr Slaan Ja Mits het pijn doet of letsel teweeg brengt Art 300 sr Schoppen Ja Mits het pijn doet of letsel teweeg brengt Art 300 sr Spugen Ja Mits gericht wordt gespuugd Art 266, 267 sr Verwonden Ja Mits het opzettelijk gebeurt Art 300 sr Versie Pagina 16

17 Fysiek hinderen (bv. de weg versperren) omstandigheden Indien het verzet tegen een (actieve) ambtsverrichting betreft (wederspannigheid) In geval van niet weggaan ondanks vordering Art 180 sr (wederspannigheid) Evt. de plaatselijke verordeningen Art 138 sr (lokaal/ huisvredebreuk Gooien met voorwerpen (bv. meubilair of stenen) omstandigheden Indien gericht tegen slachtoffer, evt. bedreiging of poging zware mishandeling/doodslag Als door het gooien een ambtsverrichting wordt afgedwongen kan dit ambtsdwang opleveren Indien verstoring openbare orde evt. openlijk geweld. Als de voorwerpen beschadigd raken kan dit vernieling opleveren (benadeelde is de eigenaar) Art 285 sr (bedreiging) Art 302, 287 jo 45 sr Art 179 sr Art 141 sr Art 350 sr (vernieling) Vernielen van voorwerpen Ja Gewone voorwerpen Indien het water- of gas- of rioolwerken o.i.d. betreft of Indien elektriciteitswerken i.g.v. brandstichting i.g.v. telecommunicatiewerken i.g.v. werken t.b.v. openbaar verkeer of luchtverkeer i.g.v een gebouw Art 350 sr Art 161 Sr Art 161 bis ev Art sr Art 161 quinies ev Art , sr Art sr Stalken Ja Indien het wederrechtelijk en stelselmatig gebeurt en de persoonlijke levenssfeer in het geding is Art 285 b sr Verkrachting Ja Art 242 sr Overig Strafbaar? Wanneer? Welk(e) feit(en)? Diefstal eigendom Ja Art 310 sr ev Roofoverval Ja Art 312 sr ev Bommelding Ja Art 142a lid 2 Seksuele chantage omstandigheden Indien bedreigend met b.v. verkrachting i.g.v. verkrachting i.g.v. ontuchtige handelingen Art 285 sr Art 242 sr Art 246 sr Aanranding, betasting, knijpen e.d. Ja Indien het ontuchtige handelingen betreft Art 246 sr Discriminatie naar sekse omstandigheden Indien beledigend Art 266/267 sr Discriminatie naar huidskleur Ja Indien beledigend Art 137c Sr Discriminatie naar geloofsovertuiging Discriminatie naar seksuele geaardheid of voorkeur Ja Indien beledigend Art 137c Sr Evt: art 147 sr Ja Indien beledigend Art 137c Sr Discriminatie naar leeftijd omstandigheden Indien beledigend Art 266/267 sr Versie Pagina 17