DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE EERSEL IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE EERSEL IN 2012 Definitief Utrecht, februari 2013 H Pagina 1 van 24

2 Pagina 2 van 24

3 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 7 1 VVE in de gemeente Eersel Overzicht van de voor- en vroegscholen Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijk beleid 9 2 De oordelen over de voor- en vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen 15 3 Conclusies 17 Bijlage 1: De antwoorden op de digitale vragenlijst door de gemeente en de bijbehorende oordelen 19 Bijlage 2: De oordelen op basis van de antwoorden op de digitale vragenlijst door voor- en vroegscholen 23 Pagina 3 van 24

4 Pagina 4 van 24

5 Voorwoord In de Memorie van Toelichting bij de wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (OKE-wet) wordt een zogenaamde bestandsopname voor- en vroegschoolse educatie (VVE) aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandmiddelen krijgen van het Rijk. In 2010 is de OKE-wet aangenomen en wordt vanuit dat kader na de bestandsopname in deze gemeente het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat in principe periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVE-toezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De hoofdinspecteur primair onderwijs, dr. A. Jonk Pagina 5 van 24

6 Pagina 6 van 24

7 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Eersel. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens wordt in hoofdstuk 2 kort ingegaan op het bereik en de zelfevaluaties van de VVE-locaties. In bijlage 2 staat een overzicht van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. In hoofdstuk 3, tenslotte, staan de conclusies over kwaliteit van VVE in de gemeente Eersel. Waar mogelijk geeft de inspectie aan waar een discrepantie is tussen het gemeentelijk beleid en de zelfevaluaties van de locaties. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 7 van 24

8 Pagina 8 van 24

9 1 VVE in de gemeente Eersel De gemeente Eersel heeft aan de hand van een digitale vragenlijst van de inspectie haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de achtergrond van de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: - Het overzicht met de voor- en de vroegscholen. - De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd. - De zelfbeoordeling van VVE-context en condities. 1.1 Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Eersel In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu niet altijd een goed beeld hebben van de vroegscholen. Daarom heeft de inspectie van het onderwijs, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar) dat overzicht nader ingevuld (zie tabel 1.1). Tabel 1.1 Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Eersel VVEpeuterspeelzaal VVE-kinderdagverblijf VVEbasisschool - Kdv Duizel St. Jan - Kdv Vessem St. Lambertus - Kdv Wintelre De Disselboom - Kdv Steensel Sinte Lucij - Kdv Knegsel Meester Gijbels - Kdv Eersel, loc. Dalemsedijk - - Kdv Eersel, loc. Berkakker t Busseltje - Kdv Eersel, loc. Pankenstraat St. Willibrordus Samenwerkende voor- en vroegscholen staan naast elkaar. Deze voor- en vroegscholen hebben een digitale vragenlijst gehad. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd De inspectie ontving van de gemeente Eersel ter toelichting op de zelfevaluatie tevens de volgende documenten: - Voorschoolse educatie gemeente Eersel (januari 2010) - Samenvatting Evaluatie hervorming voorschoolse educatie gemeente Eersel (juli 2011) - Lokaal Educatieve Agenda Startnotitie - Werkwijze indicatiestelling VVE door consultatiebureau - Overeenkomst peuterprogramma 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVE-beleidscontext en VVE-condities. In onderstaande tabel wordt per beleidsindicator weergegeven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar Pagina 9 van 24

10 nog verbeterpunten worden gezien zonder ( 2 ) en met ( 1 ) afspraken, en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen wordt gezien ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie van de locaties. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de zelfevaluatie van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. Tabel 1.2 Overzicht van de oordelen over het gemeentelijk VVE-beleid VVE-beleidscontext Oordeel 1a Gemeentelijk beleid 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Het bereik (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 4 1a6 Externe zorg 2 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 3 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Gemeentelijke VVE-resultaatafspraken 1 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 3 VVE-condities 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 De gemeente Eersel is een kleine gemeente met ongeveer achttienduizend inwoners die in zes kernen wonen. In 2010 zijn de peuterspeelzalen geharmoniseerd met de kinderopvang. Sindsdien zijn er geen aparte peuterspeelzalen meer. In elke kern wordt op het kinderdagverblijf het peuterprogramma geïntegreerd aangeboden; op een enkele locatie is wel nog een specifieke 'peuterprogrammagroep'. Kinderen met een VVE-indicatie kunnen op elke locatie van de kinderopvang terecht. Vervolgens gaan de meeste kinderen naar de (dichtstbijzijnde) basisschool in de eigen kern. Het gemeentelijke VVE-beleid is vastgelegd in de beleidsnotitie Voorschoolse educatie gemeente Eersel en de Overeenkomst peuterprogramma. De gemeente vult haar regierol in vanuit de Lokale Educatieve agenda (LEA) die is gestart in In de LEA is de Doorgaande brede ontwikkeling van kinderen één van de drie geprioriteerde clusters. Binnen dit cluster zijn VVE en de harmonisatie twee thema s. De LEA beschrijft tot nu toe per thema de huidige situatie in de gemeente Eersel; maar nog niet de na te streven situatie. Dit zou wel wenselijk zijn. In 2011 is de hervorming van de voorschoolse educatie (de harmonisatie van de peuterspeelzaal en de kinderopvang) in de gemeente Eersel geëvalueerd. De algemene conclusie was dat het peuterprogramma nog in ontwikkeling is en kan worden aangescherpt voor wat betreft het gebruik van één uniform kindvolgsysteem en de verbetering van de samenwerking tussen peuterprogramma en basisonderwijs. De kwaliteit van de uitvoering van het VVE-programma kan nog verder groeien, omdat pedagogisch medewerkers van oudsher niet gewend zijn om met een dergelijk programma te werken en nog in de fase van leren zitten. Tevens is de conclusie getrokken dat het wenselijk is dat er een meetinstrument komt waarmee de kwaliteit van de uitvoering beter kan worden vastgesteld. Voor 2013 is een vervolgevaluatie gepland. Pagina 10 van 24

11 Geheel of grotendeels van voldoende ( 3 ) kwaliteit Een gemeente krijgt geld van het Rijk voor de doelgroeppeuters in de gemeente. Het aantal doelgroeppeuters wordt bepaald door vijfenzeventig procent van het aantal gewichtenkleuters te nemen. De gemeente kan de gewichtenregeling gebruiken om te bepalen welke peuters doelgroepkinderen zijn, maar mag daarvan gemotiveerd afwijken. In de gemeente Eersel is de definitie van een doelgroepkind (1a1) opgenomen in het beleidsdocument Voorschoolse educatie gemeente Eersel : het consultatiebureau geeft een VVE-indicatie af als er door de JGZ-verpleegkundige wordt geconstateerd dat er bij een kind sprake is van een ontwikkelingsachterstand. Het leerlinggewicht (op basis van het opleidingsniveau van de ouders) speelt hierbij geen bepalende rol. Als door een pedagogisch medewerker een achterstand wordt gesignaleerd bij een peuter die nog geen VVE-indicatie heeft, kan indien noodzakelijk bevonden door de JGZ-verpleegkundige alsnog ook een VVE-indicatie worden afgegeven. De VVEindicatie loopt in principe totdat het kind uitstroomt naar het basisonderwijs. In de gemeente Eersel zijn afspraken gemaakt over het integrale VVE-programma (1a5) dat wordt aangeboden. Voorheen werd in de peuterspeelzalen gebruik gemaakt van het VVE-programma Startblokken; dit programma wordt nu ook integraal aangeboden in de kinderdagopvang. Hiermee voldoet de gemeente aan het eerste onderdeel van dit aspect. Ook over het tweede onderdeel, het volgen van de brede ontwikkeling op basis van een kind- of volgsysteem, is gemeentelijk beleid vastgelegd. Afgesproken is dat de voorscholen gebruik maken van het Pravoopeutervolgsysteem. Omdat op beide onderdelen specifiek beleid is vastgelegd, is dit een voorbeeld voor anderen De gemeentelijke afspraken rondom de interne kwaliteitszorg (1a7) zijn voor de voorscholen vastgelegd in de Overeenkomst peuterprogramma en bevatten onder andere het aan te bieden VVE-programma en dat een kindvolgsysteem gebruikt moet worden. Tevens moet de instelling voldoen aan de eisen van de Wet kinderopvang (jaarlijkse GGD-inspecties) en ambitieniveau 2 uit de handreiking peuterspeelzaalbeleid. Daarnaast moet jaarlijks worden gerapporteerd over een klanttevredenheidsonderzoek. Dit laatste geeft enig zicht op de ervaren kwaliteit. Daarnaast blijk uit de evaluatie in 2011 dat vanuit de kinderopvang ook zicht is op het pedagogisch en educatief handelen van de pedagogisch medewerkers. Het jaarlijks terugkoppelen van conclusies over de kwaliteit van het pedagogisch en educatief handelen zou ook onderdeel mogen zijn van de eisen die worden gesteld aan de interne kwaliteitszorg. Voor de vroegscholen zijn geen specifieke eisen gesteld. Volgens de gemeente wordt verondersteld dat VVE een onderdeel is van de kwaliteitssysteem van de vroegscholen. Volgens de gemeente is er sprake van VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau (1b) wat betreft de aansturing van VVE. In de gemeente Eersel heeft de coördinatie zich de afgelopen periode vooral gericht op de harmonisatie en het realiseren van de overdracht tussen voor- en vroegscholen. De gemeentelijke coördinatie is nog niet gericht op de uitvoering van VVE; dit zou op onderdelen wel wenselijk zijn. Wel geldt de afspraak dat de VVE-partners bij de gemeente melden als er zich problemen voordoen. De systematische evaluatie en verbetering van VVE (1c) op gemeentelijk niveau heeft plaats gevonden door een evaluatie waarin ouders, basisscholen, kinderopvangorganisatie(s), GGD, consultatiebureau en gemeente een inbreng hadden. Vooraf is aangegeven dat in de evaluatie de kwaliteit van het peuterprogramma, de financiën en de risico s waaronder het aantal peuters dat niet gebruik maakt van het peuterprogramma aan de orde moeten komen. Daarnaast kunnen er voorstellen voor eventuele aanpassingen gedaan worden. Deze evaluatie is volgens planning uitgevoerd en over twee jaar wordt een vervolgevaluatie gehouden. Hierbij zouden Pagina 11 van 24

12 naast het bereik, de kwaliteit van het peuterprogramma, de doorgaande lijn en de (warme) overdracht ook specifiek de doelgroepbepaling, de kwaliteit van de toeleiding en de resultaten aan bod mogen komen. Op grond van de OKE-wet (art. 2.19, lid 1 van de Wet kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen) dient de gemeente Eersel GGD-toezicht uit te laten oefenen op de basiskwaliteit voorschoolse educatie van de peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Volgens de gemeente zijn voor alle voorscholen recente (niet ouder dan twee jaar) GGD rapporten (2a) beschikbaar, waarin het 8 e domein ook is beoordeeld. Volgens de zelfevaluaties van de voorscholen is dit in oktober 2012 nog niet overal het geval. De gemeente beschikt over een gemeentelijke subsidiekader (2b). Deze is opgenomen in de Overeenkomst peuterprogramma. De basisvoorwaarden met betrekking tot de kwaliteit van voorschoolse educatie zijn hierin verwerkt. Verbeterpunten zonder afspraak ( 2 ) Het bereik (1a2) wordt bepaald door te kijken of er voldoende VVE-kindplaatsen zijn en of deze worden bezet door een doelgroepkind. De gemeente Eersel geeft aan niet te weten voor hoeveel doelgroeppeuters zij op basis van de onderwijsachterstandgelden van het Rijk zij VVE-plaatsen dient te creëren. Tevens weet zij niet hoeveel doelgroeppeuters er zijn, uitgaande van de eigen doelgroepdefinitie. In de gemeente Eersel speelt de JGZ-verpleegkundige niet alleen bij de signalering maar ook bij de toeleiding (1a3) een belangrijke rol. De afspraak is dat als er door de voorschool of de JGZ-verpleegkundige een hapering in de toeleiding wordt geconstateerd zij een signaal afgeeft aan de gemeente. Er zijn echter nog geen afspraken gemaakt over welke specifieke toeleidingsactiviteiten door wie worden uitgevoerd. Hierbij zou een onderscheid gemaakt kunnen worden in activiteiten gericht op het verhogen van de algemene deelname aan het peuterprogramma (aansluitend bij het gemeentelijk doel dat alle kinderen deelnemen aan voorschoolse educatie) en activiteiten specifiek gericht op het verhogen van het bereik bij doelgroeppeuters. Daarnaast heeft de gemeente nog geen zicht op de aard en de omvang van het nonbereik, dat wil zeggen welke ouders hun kinderen niet naar een voorschool laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn. Hierdoor is het moeilijk om het toeleidingsbeleid en de toeleidingsactiviteiten gericht op deze ouders af te stemmen. Op gemeentelijk niveau is er nog geen gericht ouderbeleid (1a4) ontwikkeld. Dit beleid zou moeten ingaan op de ouderpopulatie, het informeren van ouders, de intakeprocedure, ontwikkelingsgerichte activiteiten in de gemeente, participatie van ouders, informeren over de ontwikkeling van kinderen en hoe rekening wordt gehouden met de thuistaal. Wel worden volgens de gemeente ouders bij de toeleiding door de JGZ-verpleegkundige verteld wat het peuterprogramma en de VVE-indicatie inhouden en wat het belang voor het kind is. Er is volgens de gemeente nog geen beleid geformuleerd over de externe zorg (1a6) voor peuters en kleuters die meer nodig hebben dan VVE. De gemeente dient een overzicht te hebben van zorginstanties waar een beroep op kan worden gedaan door voor- en vroegscholen. Hierbij moet duidelijk zijn welke zorg geboden kan worden en welke afspraken er gemaakt zijn over contactgegevens en werkwijze. Over de invulling van de doorgaande lijn (1a8) van de voor- naar de vroegscholen zijn nog geen gemeentelijke afspraken of beleid gemaakt. De gemeente geeft aan dat door de keuze van het VVE-programma Startblokkken in de voorscholen en het daarop aansluitend programma Basisontwikkeling in de vroegscholen er sprake is van afstemming van het aanbod. De keuze van een programma garandeert echter Pagina 12 van 24

13 nog geen afstemming tussen de voor- en vroegscholen. Daarnaast zijn er ook nog geen afspraken over de VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool en de zogenaamde warme overdracht, de afstemming van het pedagogisch educatief handelen, van het ouderbeleid en van de interne begeleiding en zorg. De samenwerking en afspraken zouden verder vorm gegeven kunnen worden binnen de Lokale Educatieve agenda. Hierbij is dan niet, zoals nu in de startnotitie vermeld, de huidige situatie van belang, maar vooral de gewenste situatie. Verbeterpunten met afspraak ( 1 ) Op gemeentelijk niveau is niet bepaald wat de resultaten van VVE (1a9) moeten zijn, noch hoe deze resultaten gemeten worden. Op gemeentelijk niveau dienen afspraken gemaakt te worden over de resultaten van vve. De Memorie van Toelichting bij de OKE-wet geeft voorbeelden, zonder uitputtend te zijn: - het aantal kinderen dat een niveau stijgt; - het aantal kinderen dat bijvoorbeeld minimaal op niveau C zit; of - afspraken over de minimale woordenschat aan het einde van groep 2.. Afspraak: De inspectie heeft met de gemeente afgesproken dat, in samenspraak met de betrokken partners, resultaatafspraken zijn vastgelegd vóór 1 augustus Pagina 13 van 24

14 Pagina 14 van 24

15 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen 2.1 Het bereik De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Volgens opgave van de voorscholen volgen 8 doelgroeppeuters VVE het peuterprogramma. Op de vroegscholen betreft het 11 doelgroepkleuters die een VVE-aanbod krijgen. Het is niet duidelijk welke doelgroepdefinitie door de voor- en vroegscholen bij deze opgave is gehanteerd. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)kinderen op de voor- en vroegschool aantal kinderen waarvan doelgroep (%) VVE-kinderopvang Kdv Duizel 5 0 (0%) Kdv Vessem 27 0 (0%) Kdv Wintelre 12 0 (0%) Kdv Steensel 19 0 (0%) Kdv Knegsel 2 0 (0%) Kdv Eersel, loc. Dalemsedijk 56 0 (0%) Kdv Eersel, loc. Berkakker 26 0 (0%) Kdv Eersel, loc. Pankenstraat 1) 28 8 (29%) Totaal (5%) VVE-basisschool St. Jan 31 1 (3%) St. Lambertus (17%) De Disselboom 34 0 (0%) Sinte Lucij 25 0 (0%) Meester Gijbels 19 0 (0%) t Busseltje 2) 44 0 (0%) St. Willibrordus 85 0 (0%) Totaal (4%) 1) Vragenlijst is niet terug gezonden naar de inspectie. 2) Aangegeven niet tot de doelgroep voor de bevraging te behoren. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen De peuterspeelzalen en basisschool met doelgroepkinderen in de gemeente Eersel hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door bijna alle locaties. De voorschool met de meeste doelgroeppeuters heeft de vragenlijst, ondanks verzoek daartoe, niet naar de inspectie terug gezonden. In de vragenlijst hebben de overige locaties aangegeven hoe ze zichzelf beoordelen op het gebied van VVE. Vanwege de beperkte capaciteit voor locatiebezoeken, in combinatie met het geringe aantal doelgroepkinderen binnen de gemeente Eersel, heeft de onderwijsinspectie in deze gemeente geen locatiebezoeken uitgevoerd. In bijlage 2 staan in overzichtstabellen de eigen oordelen van de locaties met doelgroepkinderen op basis van de digitale vragenlijsten. Onderstaand wordt kort Pagina 15 van 24

16 per aspect aangegeven op welke punten volgens de VVE-locaties in Eersel nog verbeterpunten liggen. Condities: De voor- en vroegscholen hebben in hun zelfevaluatie aangegeven dat de condities op een aantal punten nog verbeterd kunnen worden. Voor nog niet alle voorscholen is er sprake van een recent GGD-rapport waarin het 8 e domein (voorschoolse educatie) is getoetst. Voor zowel de voor- als vroegscholen geldt dat er nog niet altijd sprake is van een dubbele bezetting en dat nog niet alle pedagogisch medewerkers en/of leerkrachten toereikend geschoold zijn voor het vve-programma. Ouders: Door alle VVE-locaties wordt aangegeven dat er nog geen gericht ouderbeleid is ontwikkeld met daarin een analyse van de ouderpopulatie en een visie op doelen rondom ouderparticipatie. Daarnaast geven de vroegscholen aan dat ze ouders vooraf nog beter zouden kunnen informeren over de VVE-doelen en - activiteiten. Ook het stimuleren van ouders om thuis ontwikkelingsgerichte activiteiten te doen en de participatie van ouders in VVE-activiteiten, worden door het merendeel van de VVE-locaties als verbeterpunten benoemd. Daarnaast informeren de voorscholen de ouders nog niet periodiek (tenminste twee keer per jaar) over de ontwikkeling van hun kind op basis van observatie(- en toets)gegevens. Uitvoering van VVE: Voor het merendeel van de VVE-locaties geldt dat zij nog ontwikkelpunten zien wat betreft het differentiëren van het aanbod naar leeftijd en ontwikkelingsniveau waarbij sprake is van een opklimmende moeilijkheidsgraad. Ontwikkeling, begeleiding en zorg: Het merendeel van de VVE-locaties ziet nog ontwikkelmogelijkheden in de planmatige begeleiding van de hele groep, de kleine (tutor)groep en individuele kinderen. Daarnaast wordt ook de vastlegging en dossiervorming van de zorg als verbeterpunt benoemt. Tevens ontbreekt het op de voor- en vroegscholen aan een overzicht van kinderen die zorg nodig hebben die ze niet zelf kunnen leveren en van de aard van die zorg. Kwaliteitszorg: De VVE-locaties zijn redelijk positief over hun eigen kwaliteitszorg. De borging en het specifiek opnemen van VVE in schooldocumenten worden nog als verbeterpunt genoemd. Doorgaande lijn: Ongeveer de helft van de VVE-locaties benoemt de VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool, de afstemming van het aanbod en het pedagogisch klimaat en het educatief handelen als verbeterpunten. Opvallend hierbij is dat met name de voorscholen tevreden zijn op deze onderdelen; de vroegscholen daarentegen geven aan dat de coördinatie en afstemming op de genoemde onderdelen nog verbeterd kan worden. Bijna alle VVE-locaties geven aan dat de afstemming van het ouderbeleid en het zorgbeleid verbeterpunten zijn. Pagina 16 van 24

17 3 Conclusies De inspectie heeft op het niveau van de gemeente gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Eersel. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse en de zelfevaluaties van de VVE-locaties heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. Hieronder staat de samenvatting van de belangrijkste bevindingen. Waar mogelijk geeft de inspectie aan waar een discrepantie is tussen het gemeentelijk beleid en de zelfevaluaties van de locaties. Samenvattend concludeert de inspectie dat het gemeentelijk beleid deels van een voldoende niveau is en op een aantal van de onderzochte aspecten nog ontwikkeld moet worden. De inspectie is positief over de VVE-condities (GGD-inspecties en subsidiekader) en de VVE-beleidscontext op het gebied van de doelgroepbepaling, het integraal VVEprogramma en het kindvolgsysteem, de eisen die worden gesteld aan de kwaliteitszorg van de voorscholen en de VVE-coördinatie en evaluatie op gemeentelijk niveau. Ook op deze punten kunnen echter nog verdere stappen worden gezet. Opvallend is dat enkele VVE-locaties aangeven dat de condities nog niet optimaal zijn. Daarnaast zijn er meerdere te clusteren verbeterpunten. Een eerste cluster betreft het zicht krijgen op het bereik, het algemene toeleidingsbeleid en daarbinnen de specifieke activiteiten de worden uitgevoerd bij mogelijk non-bereik. Bijna alle VVE-locaties geven aan dat zij geen doelgroepkinderen hebben, één locatie geeft aan meerdere doelgroepkinderen te hebben. Hierbij kunnen meerdere vragen worden gesteld: Is de doelgroepdefinitie helder bij de VVE-locaties? ; Is de concentratie van doelgroepkinderen op één locatie wenselijk? ; Is er sprake van non-bereik van doelgroepkinderen? enzovoort. Op deze punten zou de evaluatie ook specifiekere informatie mogen geven. Een tweede cluster betreft het ouderbeleid met daarin onder andere een analyse van de ouderpopulatie, de communicatie met ouders en de verwachte ouderparticipatie. Ook bij de voor- en vroegscholen ontbreekt een specifiek ouderbeleid. Een derde cluster betreft het ontbreken van beleid over de doorgaande lijn en de externe zorg. De samenwerking en afspraken moeten nog verder worden vormgegeven, eventueel binnen de Lokale Educatieve Agenda. Hierbij is het van belang dat de doorgaande lijn meer is dan slechts het overdragen van kindgegevens en het gebruik van een VVE-programma. De VVE-locaties benoemen de afstemming van het aanbod, het pedagogisch en educatief handelen en vooral de omgang met ouders en de zorg en begeleiding als verbeterpunten. De VVE-locaties zijn wel positief over hun eigen rol als externe zorg voor een kind dat meer nodig heef als VVE aan de orde is. Daarnaast is over één verbeterpunt een afspraak gemaakt. Dit betreft het formuleren van de te behalen resultaten van VVE. Over de (tussenen eind)resultaten van VVE zijn in de gemeente Eersel nog geen afspraken gemaakt. Nog afgezien van het feit dat dit een wettelijke vereiste is (art. 167 WPO), is het voor de beoordeling van de kwaliteit van VVE noodzakelijk om afspraken te maken over de te bereiken VVE-resultaten van de kinderen en om die te monitoren. Pas dan is het immers mogelijk om (ook) met VVE opbrengstgericht te gaan werken. De afspraak is dat vóór 1 augustus 2013 de gemeente, in samenspraak met de betrokken partners, resultaatafspraken heeft vastgelegd. Pagina 17 van 24

18 Pagina 18 van 24

19 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente Eersel HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID 1a1 Definitie doelgroepkind Antwoord Zelfevaluatie Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Nee - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand Ja heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een Nee peuterspeelzaal of een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het Ja kinderdagverblijf blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? - Voorschoolse educatie gemeente Eersel (januari 2010) Ja Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Nee Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandgelden van het rijk? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? Nee 1a3 Toeleiding Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het nonbereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? - Werkwijze indicatiestelling VVE door consultatiebureau 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVEouderbeleid zich op moet richten? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Nee Pagina 19 van 24

20 Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Het consultatiebureau stelt de VVE indicatie en legt ouders uit wat het peuterprogramma en de VVE indicatie inhoudt en wat het belang voor het kind is. Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVEactiviteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? Nee 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is dat in een document te lezen? - Voorschoolse educatie gemeente Eersel (januari 2010) Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? Is dat in een document te lezen? - Voorschoolse educatie gemeente Eersel (januari 2010) Ja Ja 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de vooren vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? Is dat in een document te lezen? - Overeenkomst peuterprogramma Ja 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid inhoudt? In de nota voorschoolse educatie staat onze keuze voor Nee Pagina 20 van 24

21 'Startblokken' binnen voorscholen toegelicht. Dit programma wordt ook gebruikt binnen de vroegscholen waardoor één en ander op elkaar is afgestemd. Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogischeducatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van de interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Nee 1 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Is dat in een document te lezen? - Overeenkomst peuterprogramma Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Is dat in een document te lezen? - Lokaal Educatieve Agenda Startnotitie Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Ja Ja Nee Ja 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVE-beleidsplannen, en dergelijke?) Is dat in een document te lezen? - Samenvatting Evaluatie hervorming voorschoolse educatie gemeente Eersel (juli 2011) Ja Pagina 21 van 24

22 DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport Antwoord Zelfevaluatie Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8 e domein) beoordelen? Is dat in een document te lezen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? 2b Gemeentelijk subsidiekader Nee Nee 1 Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) - Overeenkomst peuterprogramma Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele bezetting? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten zijn voor VVE? Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Pagina 22 van 24

23 Bijlage 2: De resultaten op basis van de beantwoording op de digitale vragenlijst van de voor- en vroegscholen A Condities Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 1, waarin de basisvoorwaarden voorschoolse educatie zijn getoetst De groepsgrootte voldoet aan de wettelijke maximumeisen 7 3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") Voldoende VVE-tijd Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands Alle beroepskrachten zijn toereikend VVE-geschoold Er is een jaarlijks geactualiseerd VVE-scholingsplan B Ouders Gericht ouderbeleid 13 2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd Intake Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool Informeren over de ontwikkeling van hun kind C1 Het aangeboden programma Een integraal VVE-programma Werken met een doelgerichte planning 13 4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 9 4 C2 Het pedagogisch klimaat De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend 13 D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg: binnen de groep Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 11 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg: in de bredere zorgketen 1 De leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor-/vroegschool niet kan leveren en van de aard van die zorg 2 De leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg, wanneer de voor-/vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren 3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden E Kwaliteitszorg binnen de voor- c.q. vroegschool Er is VVE-coördinatie op de voor- resp. vroegschool 13 2 De voor- resp. vroegschool evalueert de kwaliteit van haar VVE De voor- resp. vroegschool evalueert de resultaten van VVE De voor- resp. vroegschool werkt planmatig aan VVEverbetermaatregelen De voor- resp. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie VVE is onderdeel van de kwaliteit in de vroegschool Pagina 23 van 24

24 F Doorgaande lijn Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd De manier om met ouders om te gaan op de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar afgestemd 11 2 G Resultaten De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijke afspraken Voldoende kinderen hebben geen verlengde kleuterperiode ntb Niet te beoordelen op basis van de zelfevaluatie. 1 Alleen voor de voorscholen. 2 Alleen voor de vroegscholen. Pagina 24 van 24