VLAAMSE PARTNERORGANISATIEVOOR PREVENTIEVE JEUGDGEZONDHEIDSZORG NAAR SCHOOLGAANDE KINDEREN EN JONGEREN

Transcriptie

1 VLAAMSE PARTNERORGANISATIEVOOR PREVENTIEVE JEUGDGEZONDHEIDSZORG NAAR SCHOOLGAANDE KINDEREN EN JONGEREN DOSSIER IN HET KADER VAN EEN OPROEP TOT HET SLUITEN VAN EEN BEHEERSOVEREENKOMST MET EEN PARTNERORGANISATIE JEUGDGEZONDHEIDSZORG DEEL II VOORSTEL VAN BELEIDSPLAN MET BIJHORENDE MEERJARENBEGROTING 14 NOVEMBER 2011 VLAAMSE WETENSCHAPPELIJKE VERENIGING VOOR JEUGDGEZONDHEIDSZORG VZW Pagina 1 van 31

2 ... 1 VOORAFGAANDE TOELICHTING BIJ HET BELEIDSPLAN Wat vrafging Een begrippenkader vr de ntwikkeling van methdieken en materialen Delstellingen en referentiekader van jeugdgezndheidszrg zals gehanteerd in dit beleidsplan HET BELEIDSPLAN Algemeen verzicht van de aandachtsgebieden en thema s De Stakehlders De prcedure bij de ntwikkeling van materialen en methdieken De betrkkenen in de ntwikkeling De prcedure: De samenwerking met de terreinrganisaties en andere belangrijke partners De aandacht vr multidisciplinariteit Cncretisering van het beleidsplan vlgens resultaatgebieden, activiteiten en evaluatiecriteria Resultaatgebied 1: Het aanbd van infrmatie, dcumentatie en advies Resultaatgebied 2: De ntwikkeling van methdieken en materialen vr de CLB Resultaatgebied 3: Het ndersteunen van de implementatie van methdieken en materialen, met inbegrip van deskundigheidsbevrdering in CLB Resultaatgebied 4: Het inhudelijk f rganisatrisch ndersteunen van de rl van de CLB in het preventieve gezndheidsbeleid Resultaatgebied 5: Ondersteunen van en meewerken aan de ntwikkeling en uitbuw van peratinele infrmatiesystemen, gericht p efficiëntie- en kwaliteitsverbetering en cnfrm met e-health 26 8 Aandacht aan bijzndere delgrepen Omschrijving van de bijzndere delgrepen Omschrijving van het bijznder aanbd vr deze grepen Evaluatiecriteria Referenties Pagina 2 van 31

3 1 VOORAFGAANDE TOELICHTING BIJ HET BELEIDSPLAN 1.1 Wat vrafging Sinds 1 september 2000 heeft de Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging vr Jeugdgezndheidszrg drie peenvlgende vereenkmsten (cnvenanten) afgeslten met de Vlaamse minister bevegd vr het gezndheidsbeleid. Deze cnvenanten werden afgeslten vr de duur van respectievelijk 4 jaar en 4 maanden (tt 31 december 2004), 4 jaar (tt 31 december 2008), en 3 jaar (tt 31 december 2011), ze bepaalden de pdrachten die aan de VWVJ werden tegekend, en legden de jaarlijkse subsidie hiervr vast. De pdrachten situeerden zich p drie van de vijf resultaatgebieden die in de huidige prep vr het sluiten van een beheersvereenkmst vervat zitten, met name (1) het aanbd van infrmatie, dcumentatie en advies, (2) de ntwikkeling van methdieken en materialen vr de CLB, en (3) het ndersteunen van de implementatie van methdieken en materialen. Uit de peenvlgende jaarlijkse vrtgangsrapprten blijkt dat gedurende de hele peride van de eerste en tweede vereenkmst de grtste aandacht is gegaan naar de ntwikkeling en implementatie van standaarden vlgens een vraf afgesprken pririteitenlijst. Op het einde van de tweede cnvenantperide waren van zes thema s standaarden afgewerkt, met name visus, grei, pubertaire ntwikkeling, vaccinaties, mndgezndheid en gewicht. Al deze standaarden werden intussen dr het Agentschap Zrg en Gezndheid aanvaard, en de implementatie ervan in de centra vr leerlingenbegeleiding werd dr de VWVJ vrbereid en ndersteund. In de derde cnvenantperide werd verder gewerkt aan de ntwikkeling van een standaard gehr, waarvan tegen het einde van het lpende cnvenant een tussentijdse aanbeveling met betrekking tt het gehrnderzek van kleuters en met betrekking tt de preventie van lawaaischade aan het Agentschap zal wrden bezrgd. De gekzen thema s sluiten nauw aan bij het Besluit van de Vlaamse Regering waarin smmige pdrachten van de centra vr leerlingenbegeleiding wrden vastgelegd (17 maart 2000; het zgenaamde pdrachtenbesluit), en waarvr in een Besluit van de minister bevegd vr het gezndheidsbeleid verplichte registratie is vrzien vlgens dr het Agentschap Zrg en Gezndheid aanvaarde standaarden (22 juni 2001; het zgenaamde indicatrenbesluit). Met de ntwikkeling van standaarden vr de geselecteerde thema s, en met de ntwikkeling van een draaibek infectieziekten vr de CLB dr de Dienst Jeugdgezndheidszrg van de KULeuven en de ndersteuning van implementatie dr de VWVJ, zal in grte mate vldaan zijn aan de vereiste m vr de activiteiten vermeld in het pdrachtenbesluit vlgens afgesprken richtlijnen te werken en registreren. De ervaring met de implementatie van de hger genemde standaarden heeft aangetnd dat dit vr de centra vr leerlingenbegeleiding een mvangrijke pdracht is. Verwacht wrdt immers dat de praktijk van alle CLB-medewerkers, die betrkken zijn bij de uitvering van een standaard, p niet al te lange termijn z nauw mgelijk aansluit bij de aanbevelingen van deze standaard. Dit prces vernderstelt infrmatie en training van medewerkers met het g p eventuele rerganisatie van de praktijk en desgevallend aankp van gepast testmateriaal, en kan nmgelijk een exclusieve pdracht zijn vr de VWVJ. Naast directe wetenschappelijke en inhudelijke ndersteuning van CLB-medewerkers met betrekking tt de nderwerpen van de standaarden, heeft de VWVJ daarm belangrijke inspanningen geleverd m alle relevante partners zals nder meer de vertegenwrdigers van de verschillende CLB-centrumnetten en het departement nderwijs, bij dit implementatieprces te betrekken. 1 Alhewel vr de thema s die in de eerste en tweede cnvenantperide vr standaardntwikkeling geselecteerd werden de invalshek nageneg exclusief medisch was, bleken smmige nderwerpen deels (zals grei, pubertaire ntwikkeling) f zelfs in belangrijke mate (zals gewicht) een multidisciplinaire benadering te vereisen. Daarm werden ten reeds stappen gezet m hiermtrent te verleggen en samen te werken met persnen en rganisaties met expertise in de gedrags- en de Pagina 3 van 31

4 sciale wetenschappen. Deze lijn werd drgetrkken in de derde cnvenantperide bij de ntwikkeling van methdieken en materialen met betrekking tt de thema s vregdetectie en begeleiding van kinderen met ntwikkelingsstrnissen en de begeleiding van kinderen met een handicap f een chrnische aandening. Bij het uitwerken van materialen rnd nieuwe thema s wrdt in nderstaand beleidsplan telkens uitdrukkelijk de afweging gemaakt f multidisciplinaire samenwerking vr meerwaarde kan zrgen. 1.2 Een begrippenkader vr de ntwikkeling van methdieken en materialen Vr de ntwikkeling van standaarden jeugdgezndheidszrg, die zich tespitsen p de systematische pspring van strnissen/afwijkingen (vb. visus, grei,...) en de eventuele begeleiding en/f verwijzing van kinderen die afwijkend scren p de test, f vr standaarden die verband huden met acties die ptentieel p alle kinderen van tepassing zijn (vb. vaccinaties), werd een strikte en vrij mslachtige prcedure vrzien (ntwikkelingsduur van gemiddeld 3 à 4 jaar per standaard). Het algemene en systematische karakter van dergelijke screeningen f acties vereisen een gede wetenschappelijke nderbuw en een breed draagvlak in de tweede en derde lijn. (1;2) Andere prblematieken, en vral deze die multidisciplinaire samenwerking vereisen, vragen een ruimer begrippenkader waarin rekening gehuden wrdt met de specificiteit van de verschillende betrkken disciplines. In dit verband is de terminlgie, die dr het Vlaams Agentschap vr Persnen met een Handicap (VAPH) wrdt vrgesteld vr de ntwikkeling van classificerende diagnstische prtcllen (CDP), een ged uitgangspunt. De tepassing van deze terminlgie in de nieuwe beheersvereenkmst heeft twee vrdelen: (1) enerzijds is het begrippenkader gesteld p het terminlgisch gebruik binnen de zrgverstrekking in Nederland, en meer specifiek k binnen de Nederlandse Jeugdgezndheidszrg, en (2) anderzijds zrgt dit ptentieel vr een betere afstemming van de materialen en methden die uit deze beheersvereenkmst vrtvleien met de initiatieven die in het kader van nderwijs en CLB rnd de zrg vr leerlingen zullen wrden genmen (tepassing van dezelfde terminlgie in het netverschrijdend prject prtcllering diagnstiek van de CLB). Het vrgestelde begrippenkader mvat drie niveaus, met name richtlijn, prtcl en standaard.(1;2) Een richtlijn is een systematisch ntwikkelde aanbeveling m zrgverleners en cliënten te helpen bij beslissingen ver passende zrg in specifieke situaties, en vrmt z een leidraad vr preventieve, diagnstische, therapeutische f rganisatrische prcedures. Een richtlijn is gebaseerd p wetenschappelijke literatuur die p systematische wijze is weergegeven in een samenvatting. Iedereen met hetzelfde den, zdat k externe tetsing mgelijk wrdt. Een gede richtlijn is relevant, valide, generaliseerbaar en bruikbaar. In 2004 is dr Nederlandse richtlijnntwikkelaars de zgenaamde Haamstede-definitie van een richtlijn vastgelegd: Een richtlijn is een dcument met aanbevelingen, adviezen en handelingsinstructies ter ndersteuning van de besluitvrming van prfessinals in de zrg, berustend p de resultaten van wetenschappelijk nderzek en met daarp gebaseerde discussie en aansluitende meningsvrming, gericht p het expliciteren van deltreffend en delmatig handelen. Een prtcl is een dcument dat vaak van een richtlijn is afgeleid. Het is specifieker en gaat meer in p de rganisatrische cntext: wat met er gebeuren en met welke instrumenten? Richtlijnen geven dus aan wat met wrden gedaan, prtcllen beschrijven vral he dat met wrden gedaan. Prtcllen wrden daarm veelal gefrmuleerd rekening hudend met de mgelijkheden en de beperkingen van de praktijk. Pagina 4 van 31

5 Het geheel van richtlijnen in een bepaalde prfessinele praktijk f berepsgrep met betrekking tt een bepaald thema vrmen samen de prfessinele standaard. Prfessineel werken hudt in dat men zich hudt aan deze standaard en dat als hiervan wrdt afgeweken dat alleen kan p basis van degelijke argumenten. De criteria p basis waarvan geëvalueerd wrdt f de berepsgrep inhudelijk crrect en kwaliteitsvl handelt met betrekking tt het betreffende thema wrden rechtstreeks afgeleid uit deze standaard. De standaarden jeugdgezndheidszrg die tt ng te werden ntwikkeld vlden aan deze definitie van prfessinele standaard. Methdieken en materialen met betrekking tt nieuwe thema s die in nderstaand beleidsplan wrden vrgesteld, zullen in eerste instantie nder de vrm van richtlijnen f prtcllen wrden ntwikkeld, desgevallend in een later stadium te bundelen tt prfessinele standaarden. 1.3 Delstellingen en referentiekader van jeugdgezndheidszrg zals gehanteerd in dit beleidsplan Onderstaand vrstel van beleidsplan situeert zich binnen het referentiekader dat in het Onderzek naar de Wetenschappelijke State f the Art van preventieve gezndheidszrg vr schlgaande kinderen en jngeren wrdt gehanteerd (3). In dit dcument wrdt niet alleen een visie ntwikkeld p wat jeugdgezndheidszrg maatschappelijk kan betekenen maar k p de wijze waarp de CLB bijdragen tt de realisatie van de delstellingen van de jeugdgezndheidszrg. Uitgangspunt is een brede definitie van jeugdgezndheidszrg, namelijk het beschermen, bewaken en bevrderen van de gezndheid, grei en ntwikkeling van kinderen en jngeren, en dit zwel p het lichamelijke, het cgnitieve als het sciaal-emtinele vlak. Met het bereiken van deze strategische delstelling wrden de ndzakelijke vrwaarden vr maximale ntwikkelingskansen gecreëerd m later vlwaardig maatschappelijk te functineren. Een transactineel denkkader (.m. Brnfenbrenner en Belski) wrdt gehanteerd, waarin gezndheid, grei en ntwikkeling van kinderen mschreven wrden als dynamische prcessen tussen kind, pveder(s) en mgeving (4-6). Er is sprake van een vrtdurende wisselwerking tussen deze drie. Kinderen, pveders en mgeving kunnen eigenschappen hebben die de ntwikkeling van een kind gunstig (beschermende factren) f ngunstig (risicfactren) beïnvleden. Bvendien wrdt dit transactinele ntwikkelingsmdel geplaatst in een lngitudinaal perspectief (levenslpmdel van Riksen-Walraven)(7). Tt slt wrdt gebruik gemaakt van de begrippen draaglast en draagkracht in het balansmdel van Bakker m de wisselwerking tussen beschermende en risicfactren, tussen ntwikkelingspgaven en cmpetenties, tussen individuele ntwikkeling en de sciale mgeving en tussen de verschillende scialisatiemilieus van een kind in kaart te brengen (8;9). Een zrgmdel, afgeleid van het Respnse t Interventin mdel (PBIS) laat te m de inhud en de rganisatie van de interventie te structureren. Het betreft een getrapt mdel van interventie, in casu preventie en zrg, waarvan de graad van intensiteit en de mate van individualisering van de interventie verhgt naarmate de nd aan zrg teneemt (10-12). De verschillende niveaus van preventie en zrg die in dit mdel vervat zitten wrden in het kader van jeugdgezndheidszrg vertaald naar een ppulatiegericht basisaanbd vr de hele delgrep van 3- tt 18-jarigen, een supplementair aanbd vr subgrepen in functie van specifieke risic s (maatwerk), en een individueel (intensief en p maat gesneden) aanbd, en dit zwel vr acties in het dmein van gezndheidsbevrdering, als acties met het g p signalering, preventie en zrg. Om de hger vermelde strategische delstelling van jeugdgezndheidszrg te realiseren, is het wenselijk dat de Centra vr leerlingenbegeleiding zich in de eerste plaats blijven psitineren als rganisaties die in Pagina 5 van 31

6 Vlaanderen een zeer laagdrempelige ndersteuning en zrg aanbieden aan alle schlgaande kinderen en jngeren (3-18 jaar) en de gezinnen waarin zij pgreien. Dit vernderstelt een (minimaal) basisaanbd vr álle kinderen, ngeacht bestaande (al dan niet gekende) risic s en/f strnissen/prblemen. Dit basisaanbd begt niet alleen ndersteuning te geven aan kinderen/jngeren en hun pveders ten aanzien van de gezndheid, grei en ntwikkeling van het kind/jngere. Het is k een pprtuniteit m tijdig signalen te detecteren die (kunnen) wijzen p verhgde kwetsbaarheid en nd aan bijkmende zrg. Kansen geven aan álle kinderen vernderstelt dat deze kinderen met verhgde kwetsbaarheid en nd aan bijkmende zrg, bvenp het basisaanbd z spedig mgelijk de gepaste (bijkmende) ndersteuning en zrg ntvangen. Dit vereist een regelmatige en leeftijdsspecifieke risicanalyse (d.i. een bewuste afweging van risic- en beschermende factren, minstens ter gelegenheid van elk cntact in het basisaanbd), en hierbij aansluitend het rganiseren van een z dynamisch en flexibel mgelijk supplementair aanbd vr subgrepen van kinderen (in functie van gemeenschappelijke risicprfielen/risicprcessen) en/f vr individuele kinderen met het g p een meer gerichte en intensievere ndersteuning en zrg. Om de hger genemde strategische delstelling vr haar delgrep na te streven, is het wenselijk dat de centra vr leerlingenbegeleiding priritair actie ndernemen m de vlgende peratinele delstellingen te bereiken: 1. De bevrdering van gezndheid, grei en ntwikkeling van jnge kinderen d.m.v. initiatieven/interventies gericht p ppulaties, subgrepen en individuen; 2. Het tijdig nderkennen van gezndheids-, grei- en ntwikkelingsprblemen bij jnge kinderen, zwel p het lichamelijke, het cgnitieve als het sciaal-emtinele vlak; 3. Zicht krijgen p de nd aan zrg aan de hand van remmende en bevrderende factren vr de gezndheid, grei en ntwikkeling, draaglast en draagkracht. Deze factren situeren zich bij het kind, de uders, het gezin en de sciale en maatschappelijke cntext; 4. Zrg dragen vr de functinele integratie van jnge kinderen met gezndheids- en ntwikkelingsprblemen dr middel van beschermende en bevrderende maatregelen; 5. Vrkmen van infectieziekten dr middel van vaccinaties, en het vrkmen van de verspreiding van infectieziekten d.m.v. hygiënische maatregelen. De thema s en activiteiten in de verschillende resultaatgebieden van nderstaand beleidsplan zullen bij uitvering steeds in dit referentiekader geplaatst wrden. Pagina 6 van 31

7 2 HET BELEIDSPLAN In een eerste algemene deel van het beleidsplan wrdt een verzicht gegeven van de aandachtsgebieden en thema s waarp de ndersteuning in deze beheersvereenkmst priritair betrekking heeft. Vervlgens wrden deze aandachtgebieden en thema s in hun uitvering gecncretiseerd vlgens de vijf resultaatgebieden. 2.1 Algemeen verzicht van de aandachtsgebieden en thema s Medische cnsulten (systematische cntacten) Cnfrm aan de visie die dr de Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging vr Jeugdgezndheidszrg werd uitgewerkt in het Onderzek naar de Wetenschappelijke State f the Art (WSA) van de Preventieve Gezndheidszrg vr schlgaande kinderen (3-18 jaar) wrden in dit prjectvrstel systematische cntacten niet pgevat als een del p zich, maar als een methdiek m de strategische en peratinele delen van jeugdgezndheidszrg te helpen realiseren (3). De term medische cnsulten wrdt in dit beleidsplan vervangen dr het begrip systematische cntacten. Dit begrip verwijst naar de methdiek van cntacten met een vaste regelmaat ngeacht de inhud van de cntacten. Het wrd cnsult f cnsultatie verwijst eerder naar een medische activiteit die dr een arts en/f verpleegkundige met wrden uitgeverd. De keuze vr het begrip systematische cntacten ntkppelt de methde van de inhud van het cntact. Systematische cntacten zijn één van de mgelijke methdieken die in een CLB gehanteerd wrden. Vr de tijdige nderkenning van een aantal aandeningen, is deze methdiek zeer geschikt. Vr een aantal andere thema s zals de neurmtre ntwikkeling, de taal- & spraakntwikkeling en de tijdige detectie van psychsciale prblemen, is de methdiek mgelijk niet f nvldende tereikend. De ndersteuning die de VWVJ in het kader van deze beheersvereenkmst zal bieden wat de systematische cntacten betreft is tweevudig: (a) vertaling van WSA-aanbeveling in cncrete CLB-praktijk, en (b) inhudelijke ndersteuning bij uitvering van activiteiten/pdrachten in het kader van deze systematische cntacten. a. Vertaling van WSA-aanbevelingen in cncrete CLB-praktijk De ndersteuningspdracht met betrekking tt systematische cntacten die de VWVJ in het kader van de beheersvereenkmst van partnerrganisatie zal pnemen heeft in de eerste plaats betrekking p het bepalen van inhud, timing en rganisatrische cntext van de systematische cntacten. Sleutelbegrippen hierbij zijn gepaste flexibilisering van het aanbd in functie van individuele nd aan zrg (cfr. getrapt zrgmdel) en efficiënte taakverdeling in vereenstemming met de expertise van de CLB-medewerkers. In deze beheersvereenkmst wenst de VWVJ in verleg en samenwerking met de vertegenwrdigers van de CLB-centrumnetten ten vlle uitvering te geven aan de aanbevelingen terzake, zals pgenmen in het Wetenschappelijke State f the Art (WSA) rapprt. Recent werd dr de Dienst Jeugdgezndheidszrg van de KULeuven in pdracht van Kind en Gezin een gelijkaardig Onderzek naar de Wetenschappelijke State f the Art van de Preventieve Gezndheidszrg vr jnge kinderen (0-3 jaar) verricht, waarvan de aanbevelingen p dit genblik Pagina 7 van 31

8 dr Kind en Gezin vertaald wrden naar een nieuwe (f aangepaste) rganisatie en inhud van het aanbd van preventieve gezndheidszrg in de cnsultatiebureaus. Het is evident dat bij de implementatie van het advies van de Wetenschappelijke State f the Art vr schlgaande kinderen bij vrkeur nauw wrdt samengewerkt met Kind en Gezin, zdat een gede afstemming tussen de dienstverlening van beide rganisaties maximaal gegarandeerd wrdt. Dit laatste is mgelijk mdat bij de pmaak van beide WSA-dcumenten deels dezelfde medewerkers/auteurs betrkken zijn, en er dus ver gewaakt kn wrden dat dezelfde visie en terminlgie gehanteerd werd in beide rapprten. In dit kader is het belangrijk k te verwijzen naar samenwerking via de Dienst Jeugdgezndheidszrg van de KULeuven met het Nederlands Centrum Jeugdgezndheidszrg (tt 30 september 2010 het RIVM Centrum Jeugdgezndheid), waar flexibilisering van en taakverdeling in jeugdgezndheidszrg eveneens hg p de wetenschappelijke agenda staan. Vrtdurende afstemming ver pririteiten en keuzen in jeugdgezndheidszrg in beide landen is via deze weg te realiseren. Tt slt wrdt via het lidmaatschap van de VWVJ in de Eurpean Unin fr Schl and University Health and Medicine (EUSUHM) de link gelegd met de schlgezndheidszrg in andere landen van de Eurpese regi. b. Inhudelijke ndersteuning van pdrachten/activiteiten in het kader van systematische cntacten Hier situeert zich de permanente ndersteuning van de VWVJ bij de uitvering van de aanbevelingen die pgenmen zijn in standaarden, richtlijnen en prtcllen. Dit gebeurt nder meer via het aanbd van vrming en intervisie, het ter beschikking stellen van materialen die de uitvering vergemakkelijken, het rganiseren van een help desk vr vragen van CLB medewerkers en van een interactieve website. Ok deskundigheidsbevrdering in het kader van de pleiding van artsen (lessen en begeleiding van masterpreven in de masterpleiding jeugdgezndheidszrg) en verpleegkundigen (beschikbaar stellen van infrmatie met betrekking tt jeugdgezndheidszrg aan bachelrpleidingen verpleegkunde) gebeurt nu reeds, en zal verder gezet wrden in de partnerrganisatie. Nagegaan zal wrden f verspreiding van deze infrmatie naar andere (niet-(para)medische) pleidingen wenselijk is Het tegengaan van besmettelijke ziekten p schl In de peride 1 december ktber 2009 werd dr het Agentschap Zrg en Gezndheid (Tezicht Vlksgezndheid) aan de Dienst Jeugdgezndheidszrg van de KULeuven de pdracht gegeven m een bestaand draaibek besmettelijke ziekten (CLB): (1) wetenschappelijk te actualiseren, (2) ver de aanbevelingen per besmettelijke aandening een brede cnsensus te bereiken, en (3) de implementatie ervan te ndersteunen. In het kader van haar cnvenant heeft de VWVJ pdrachten met betrekking tt de punten (2) en (3), taken p zich genmen. In het kader van deze beheersvereenkmst wil de VWVJ de implementatie verder blijven ndersteunen, nder meer dr het ntwikkelen van materialen die de tepassing van de aanbevelingen kunnen bevrderen, en dr het aanbieden van vrming vr CLB-medewerkers. De wetenschappelijke update van het draaibek zal dr de VWVJ gebeuren in nauwe samenwerking met de ntwikkelaar (Dienst Jeugdgezndheidszrg, KULeuven) en het Tezicht Vlksgezndheid. Het Tezicht Vlksgezndheid wenst met het g p de wetenschappelijke ndersteuning van haar prfylaxebeleid besmettelijke aandeningen een permanente werkgrep van experts p te richten, waarin k het luik dat van tepassing p CLB wetenschappelijk kan bewaakt wrden. De Dienst Jeugdgezndheidszrg en de VWVJ zullen in deze werkgrep vertegenwrdigd zijn. Pagina 8 van 31

9 2.1.3 Het vaccineren Het vaccinatiebeleid (vastleggen van de vaccinatiekalender, en de keuze en aankp van de respectieve vaccins) is nderdeel van het Vlaamse preventieve gezndheidsbeleid. De VWVJ zal in de eerste plaats taken pnemen m de vertaling van dit vaccinatiebeleid naar de leeftijdsgrep schlgaande kinderen en jngeren, en de implementatie van de uitvering ervan via de CLB, te ndersteunen. Het Handbek Vaccinaties, deel A, Therie en Uitveringspraktijk (red. R. Burgmeijer en K. Hppenbruwers), dat in februari 2011 in een tweede herziene editie is gepubliceerd, geldt p dit genblik als meest actuele wetenschappelijke update van het vaccinatiebeleid (13). Een eventuele wetenschappelijke actualisering dr de VWVJ zal daarm enkel gebeuren vr aspecten die relevant zijn vr het Vlaamse vaccinatiebeleid, en niet f nvldende zijn uitgewerkt in dit Handbek. Verder zal elke wijziging van de vaccinatiekalender f van de dr de Vlaamse verheid gratis verstrekte vaccins dr de VWVJ mgezet wrden in aangepaste praktijkaanbevelingen vr de CLB, en zullen ndersteunende materialen cnfrm hiermee wrden aangepast f ntwikkeld. Permanente ndersteuning dr de VWVJ bij de uitvering van deze aanbevelingen gebeurt nder meer via het aanbd van vrming, het ter beschikking stellen van materialen die de uitvering vergemakkelijken, het rganiseren van een help desk vr vragen van CLB medewerkers en van een interactieve website. De VWVJ is lid van de Vlaamse Vaccinatiekepel, waarin alle relevante actren die het vaccinatiebeleid implementeren vertegenwrdigd zijn De tijdige detectie en begeleiding van kinderen en jngeren met ntwikkelingsprblemen en ntwikkelingsstrnissen Ontwikkeling is een uiterst cmplex prces dat duidt p tenemende lichamelijke en geestelijke maturatie en differentiatie. Ontwikkeling vltrekt zich vanaf de cnceptie tt het einde van het leven, maar is het meest zichtbaar p kinderleeftijd met zijn vrtdurende veranderingen in het gedrag, dr de tename in het aantal mgelijkheden van functineren: nieuw, meer, maar k anders, beter. Kenmerkend is het verwerven van vaardigheden in diverse dmeinen (sciaal-emtineel, mtrisch, cgnitief, taal-spraak, creativiteit, lezen, rekenen, schrijven, deze lijst is vrijwel nbeperkt). De ntwikkeling wrdt gezien als het resultaat van een dynamische wisselwerking tussen de individueel genetische blauwdruk (de lichamelijke, psychische en cgnitieve eigenschappen) enerzijds en de cntext en levensmstandigheden (ervaring, efening, training, fysieke en sci-culturele mgeving, steun die het kind krijgt,...) anderzijds. Tijdelijke f langdurige ntwikkelingsvertraging is een gevelige indicatr vr een verhgd risic p ntwikkelings- en gedragsstrnissen bij kinderen en jngeren. Het is een grte uitdaging vr de centra vr leerlingenbegeleiding m de evaluatie van dit cmplexe dynamische prces van de ntwikkeling van jnge kinderen mgelijk te maken binnen de cntext van een lngitudinale, leeftijdsspecifieke pvlging van alle schlgaande kinderen. Omdat de beschikbare screeningstests grte tekrtkmingen kennen bij de detectie van ntwikkelingsstrnissen, werd internatinaal zgenaamd ntwikkelingstezicht (surveillance) als alternatief aanbevlen. Onder ntwikkelingstezicht verstaat men het pvlgen van de ntwikkeling uitgaande van infrmatie vanuit medische, sciale en ntwikkelingsanamnese en aandacht vr de bezrgdheid van de uders ver hun kind, zrgvuldige bservatie van de ntwikkeling en prmtie van de ntwikkeling dr de uders nauw hierbij te betrekken (14). De VWVJ levert een bijdrage aan de uitwerking en implementatie van een surveillance-traject dat vr ieder kind een maximale inbreng van diverse infrmatiebrnnen garandeert en de inzet mgelijk maakt van zwel prfessinele (vanuit de verschillende CLB-disciplines) als ervaringsdeskundigheid (uders en infrmele pveders). Dit gebeurt nder meer dr de ndersteuning van de implementatie van Pagina 9 van 31

10 methdieken en materialen die in de CLB kunnen gebruikt wrden, en de vrming en deskundigheidsbevrdering van CLB-medewerkers. Dit zal p verschillende manieren gebeuren: a. Dr de implementatie van een prtcl van klinisch kinderneurlgisch nderzek te ndersteunen Een multidisciplinair samengestelde en netverstijgende werkgrep, pgericht p initiatief van de kepel VCLB, heeft tussen 2006 en 2010, in samenwerking met derden (Centra vr Ontwikkelingsstrnissen, de Dienst Jeugdgezndheidszrg van de KULeuven, UGent en VWVJ) een ntwerp van surveillancetraject ntwikkeld. In dit traject wrdt afgezien van een systematische ntwikkelingsscreening in het algemeen cnsult in 2de kleuterklas en in de plaats daarvan een gerichte bevraging van de uders, samen met een ged uitgebuwde samenwerking met leerkracht, vrgesteld. Enkel bij kinderen waarbij na aanmelding (eventueel vanuit het medisch cnsult) en intake, en na teamverleg, een vermeden bestaat van een medisch-neurlgische prblematiek, wrdt een gericht klinisch-neurlgisch nderzek uitgeverd. Gerichte verwijzing met resulteren in een snelle en efficiënte aanpak p de 2de lijn. Een prtcl van dergelijk Klinisch kinderneurlgisch nderzek dr de CLB-arts, dat tt del heeft aandeningen van het centraal zenuwstelsel, het perifeer zenuwstelsel en de spieren die zich (.a.) manifesteren nder de vrm van mtrische symptmen te detecteren, werd ntwikkeld dr Dr. Nancy Devgelaer (Dienst Jeugdgezndheidszrg en COS, KULeuven). Het begt vral de juiste cnclusies te trekken uit de aanwezigheid van (vaak mineure) neurlgische signalen. Bedeling is alle nietptimale tekens p te spren, waar mgelijk in syndrmen nder te brengen en te pgen deze te linken aan andere diagnstische infrmatie. Dit dient dan getetst te wrden aan het (huidige) klachtenpatrn van het kind. De VWVJ zal de implementatie van het prtcl van klinisch kinderneurlgisch nderzek via de ntwikkeling van materialen en het rganiseren van vrmingsinitiatieven ndersteunen. b. Dr de wetenschappelijke inzichten met betrekking tt de neurlgische basis van de verschillende dmeinen van ntwikkeling van kinderen en jngeren p te vlgen, en waar mgelijk te vertalen naar hun relevantie vr de CLB. Bijvrbeeld, inzichten in de neurpsychlgie van de cgnitieve ntwikkeling kunnen ptentieel handvatten leveren vr de (neurlgische) surveillance f mnitring van de cgnitieve prcessen bij schlgaande kinderen. Hierbij wrdt gedacht aan neursemilgische tekenen van cgnitieve prcessen, crrelaties tussen de neurcgnitie en andere aspecten van ntwikkeling en maturatie. Del is na te gaan f via deze weg tijdig een verstrde cgnitieve ntwikkeling kan gedetecteerd wrden, en f naar aanleiding van vrege signalen (precursren) preventief f practief kan ingegrepen wrden. Ng tijdens het lpende cnvenant werd hiermtrent dr de VWVJ een verkennende literatuurstudie pgestart. Deze literatuurstudie zal in het kader van de beheersvereenkmst verder gezet wrden. De bevindingen van deze literatuurstudie zullen vertaald wrden in gepaste vrming vr CLBmedewerkers, met het g p expertisebevrdering in het dmein van het ntwikkelingstezicht. Pagina 10 van 31

11 2.1.5 De begeleiding p schl van kinderen met een handicap f chrnische ziekte Kinderen met een handicap f een chrnische aandening vrmen een steeds grter wrdende grep van kwetsbare kinderen, die mits specifieke zrg en ndersteuning, het gewne nderwijs kunnen drlpen en kunnen pgreien tt zelfstandige vlwassenen met een geznd zelfwaardegevel en vldende mgelijkheden tt zelfntpliing. In september 2007 is de Dienst Jeugdgezndheidszrg van de KULeuven, i.s.m. de Ziekenhuisschl en de afdeling Kindergeneeskunde van UZLeuven, de nderzeksgrep Gezins- en Orthpedaggiek KULeuven en het Centrum vr Ontwikkelingsstrnissen Leuven, een dctraal prject gestart met het g p de ntwikkeling van methdieken en materialen m CLB en schlen te ndersteunen in hun pdracht m kinderen met een chrnische aandening ptimaal te integreren in het nderwijs. Sinds begin 2010 levert de VWVJ een bijdrage in dit prject, nder meer dr te helpen bij de vertaling van functiebeperkingen van kinderen met een chrnische aandening in specifieke nderwijsleer- en participatiebeheften. Naast de Dienst Jeugdgezndheidszrg KULeuven en de VWVJ investeert k het Gemeenschapsnderwijs in dit prject, dr sinds begin 2010 een van haar medewerkers deeltijds ter beschikking te stellen vr pdrachten in het prject, en dit vr de duur van tenminste 3 jaar. In deze beheersvereenkmst wil de VWVJ de vertaalslag naar nderwijsleer- en participatiebeheften verder blijven ndersteunen, inhudelijk bijdragen tt de ntwikkeling van instrumentarium vr de CLB en schlen, en meewerken aan het pzetten van een piltstudie in CLB s en schlen van de verschillende nderwijsnetten in enkele Vlaamse regi s. In deze piltstudie wrden het samenwerkingsmdel en de ndersteunende materialen p hun waarde en haalbaarheid nderzcht. Verder zal de VWVJ, na aflp van het piltnderzek, een bijdrage leveren in de implementatie van het samenwerkingsmdel en instrumentarium in de CLB, nder meer dr ndersteunende materialen te ntwikkelen en in gepaste vrming te vrzien De aandachtsgebieden pgenmen in de Vlaamse gezndheidsdelstellingen Bij de realisatie van de Vlaamse gezndheidsdelstellingen, inclusief deze die betrekking hebben p de geestelijke gezndheidszrg, zijn, vr zver het thema s en delstellingen betreffen die van tepassing zijn p kinderen en jngeren, de sectr jeugdgezndheidszrg in het algemeen, en in cncret de centra vr leerlingenbegeleiding, belangrijke partners. Via haar werking en samenwerkingsverbanden zal de VWVJ de CLB ndersteunen m hierin een bijdrage te leveren Infectiezieken en vaccinaties De Vlaamse gezndheidsdelstelling Infectieziekten en Vaccinatie, die in haar huidige frmulering ng dateert van januari 1998, is aan vernieuwing te. Het Vlaams Agentschap Zrg en Gezndheid heeft recent een stuurgrep en werkgrepen pgericht met het g p de frmulering van een nieuwe delstelling en m de rganisatie van een gezndheidscnferentie in het jaar 2012 vr te bereiden. De VWVJ is hierin vertegenwrdigd. De hger vermelde initiatieven inzake het tegengaan van besmettelijke aandeningen p schl ( 1.2) en Vaccineren ( 1.3) sluiten vlledig aan bij deze gezndheidsdelstelling. In de peride van deze beheersvereenkmst zal de VWVJ haar initiatieven afstemmen p de nieuwe gezndheidsdelstelling. Pagina 11 van 31

12 Veding en beweging Vral in strategieën 2, 3 en 5 van het Vlaams Actieplan Veding en Beweging kan een partnerrganisatie JGZ een bijdrage leveren. Strategie 2: Geznd bewegen en evenwichtiger eten in de leefmgeving van kinderen en jngeren (0 tt 18 jaar) - Pririteit 4: Ondersteunen van uders, gezinnen en diensten vr pvedingsndersteuning m kinderen en jngeren evenwichtiger te leren eten en meer te den bewegen. Strategie 3: Geznd bewegen en evenwichtiger eten p schl - Pririteit 6: Versterken van het bvenschls rganisatrisch kader en de begeleidingsstructuur m z schlen (basis- en secundair nderwijs) te ndersteunen bij hun pdracht m leerlingen evenwichtiger te leren eten en meer te den bewegen. Strategie 5: Een beter ndersteuningsaanbd vr zrgverstrekkers - Pririteit 9: Aanreiken van hulpmiddelen aan zrgverstrekkers zdat patiënten/cliënten de juiste infrmatie krijgen ver de thema s veding en beweging, prblemen vregtijdig wrden herkend en crrect wrdt drverwezen. De standaard gewicht bevat een theretisch wetenschappelijk kader en aanbevelingen vr de uitvering van pdrachten inzake vregsignalering in de CLB van kinderen met gewichtsprblemen, en vr ndersteuning van CLB bij hun rl in het schlgezndheidsbeleid. In deze beheersvereenkmst wil de VWVJ vral inzetten p deskundigheidsbevrdering van CLBmedewerkers m deze pdrachten te kunnen pnemen, en hiermee nder meer uitvering geven aan de genemde strategieën van het Vlaams Actieplan. CLB wrdt k reeds ndersteund dr Eetexpert vzw, en vanaf 2012 dr een p te richten partnerrganisatie vr eet- en gewichtsprblemen. Het is niet de bedeling dat de VWVJ in de plaats treedt van deze rganisatie, maar zij zal er wel mee samenwerken zals dit in het verleden p een intensieve manier gebeurd is met Eetexpert Zelfdding en depressie Vr de delgrep jngeren vrziet het Vlaams Actieplan preventie van zelfdding (en depressie) nder meer het afsluiten van cllectieve gezndheidsvereenkmsten met schlen met het g p de pmaak van een geïntegreerd schlactieplan. Als een van de nderdelen van dergelijk schlactieplan wrdt nder meer verwezen naar de vregdetectie, begeleiding en verwijzing van risicleerlingen in samenwerking met CLB en CGG. De VWVJ wenst de cncretisering van deze gezndheidsdelstelling vr schlgaande jngeren via het CLB te plaatsen binnen de aandacht vr het glbale psychische welbevinden van jngeren. In wetenschappelijk nderzek werd aangetnd dat interventies vr psychsciale prblematiek p jnge leeftijd effectiever zijn dan latere interventies. Dit impliceert dat na vregsignalering één f andere vrm van interventie dient te vlgen. Een psychsciaal prbleem ntstaat niet plts. Vaak zijn er vrafgaandelijk signalen dat een prbleem zich aan het ntwikkelen is f dat er risicfactren zijn die hierte aanleiding kunnen geven. Dit maakt dat er tijd is m een zich ntwikkelend prbleem te nderkennen, en dat ieder die p prfessinele wijze met kinderen en jngeren mgaat hier k actief in zu meten bijdragen. De hge prevalentie van psychsciale prblemen en de belangrijke impact ervan p de algehele ntwikkeling van kinderen/jngeren maakt het vregsignaleren tt kerntaak van de jeugdgezndheidszrg en in casu van de Pagina 12 van 31

13 CLB. Detectie van signalen gevlgd dr een tijdige interventie creëert kansen p een gunstig verlp van de schllpbaan en het vermgen m zich maatschappelijk te ntplien (15). Alhewel vregsignalering van psychsciale prblemen met signaleringsinstrumenten, aangevuld met tetsing van de resultaten aan bservaties en gesprekken met de betrkkenen, aanbevlen wrdt en ten dele reeds gangbaar is in de Nederlandse jeugdgezndheidszrg, blijft de effectiviteit ervan ng nvldende aangetnd. In de Nederlandse jeugdgezndheidszrg zijn hiermtrent verschillende evaluatiestudies lpende (16). De VWVJ zal in het kader van het frmuleren van een advies ver de effectiviteit en haalbaarheid van een systeem van vregsignalering van psychsciale prblemen in het CLB, een verzicht maken van de beschikbare signaleringsinstrumenten die ptentieel in een CLB zuden kunnen gebruikt wrden, en een wetenschappelijke state f the art pmaken van de evidentie van hun effectiviteit. Dit zal gebeuren in nauw verleg met experts in de gedragswetenschappen, en getetst wrden aan de ervaring in de Nederlandse jeugdgezndheidszrg. Naast schlndersteuning en gezndheidsbevrdering dr (cachend) bij te dragen in de uitbuw van een geestelijk-geznde-schl, rekening hudend met de bijzndere ntwikkelingsrisic s van deelppulaties (vb. leerlingen van het berepsnderwijs), zullen p het vlak van signalering van psychsciale prblemen verschillende pistes verkend wrden: Detectie van risic s vr het geestelijk welzijn (deels vanuit de gegevens verzameld uit de vrgaande en actuele vragenlijsten t.g.v. de systematische cntacten en deels vanuit het gestructureerd verleg met de schl); Detectie van signalen die wijzen p een beginnende (f escalerende) prblematiek, dr het systematisch gebruik van signaleringsinstrumenten en/f het gestructureerd zrgverleg p schl; Vr de kleuterleeftijd ligt de nadruk p signalen van pvedingsnzekerheid en/f ndersteuningswens bij de uders en risicfactren in de gezinscntext; Vr de lagere schl richt de aandacht zich p de emtinele, internaliserende prblematiek; Vr adlescenten gaat de aandacht naar zwel de gedrags- als emtinele prblematiek. Accentverschuivingen kunnen wrden aangestuurd dr wetenschappelijk nderbuwde infrmatie ver bijzndere delgrepen (pleidingstraject, grtstedelijke cntext, kansengrepen,..); Bijzndere aandacht vr kinderen en jngeren die risic lpen p verwaarlzing en mishandeling Tabak, alchl en drugs Het Vlaams Actieplan Tabak, Alchl en Drugs kent aan de sectr nderwijs een belangrijke rl te in het preventieve gezndheidsbeleid p het gebied van tabak, alchl en andere drugs bij kinderen, jngeren, en jngvlwassenen. Het grte bereik van het nderwijs en het feit dat schlgaan een grt deel uitmaakt van het leven van kinderen en jngeren zrgt ervr dat het nderwijs p dit vlak een belangrijk werkterrein vrmt. Participatie van jngeren en samenwerking met uders is hierbij essentieel. Vanuit haar maatschappelijke pdracht en vanuit het curriculum heeft het nderwijs een duidelijke pdracht p het vlak van gezndheidsprmtie. De schl vrmt anderzijds k een belangrijke schakel in de zrgketen. Z beschikt het nderwijs ver mgelijkheden vr vregdetectie en -interventie en van daaruit tt teleiding naar begeleiding van kinderen, jngeren en jngvlwassenen. Deze Vlaamse gezndheidsdelstelling wrdt reeds ndersteund dr een Vlaamse partnerrganisatie Vereniging vr alchl- en andere drugprblemen (VAD), en dr een ng p te richten Vlaamse rganisatie met terreinwerking vr vaardigheidstraining rnd preventie van middelengebruik in het Pagina 13 van 31

14 nderwijs. Het is niet de bedeling dat de VWVJ in de plaats treedt van deze rganisaties, maar zij zal er wel mee samenwerken. In samenhang met de ndersteuning die vrzien wrdt bij de realisatie van de Vlaamse gezndheidsdelstelling preventie van zelfdding (en depressie), zal signalering van niet-welbevinden en psychsciale prblemen bij kinderen/jngeren k relevant zijn m.b.t. de Vlaamse gezndheidsdelstelling Tabak, Alchl en Drugs. 3 DE STAKEHOLDERS 1 De belanghebbenden van de beheersvereenkmst tussen de VWVJ en de Vlaamse Overheid situeren zich p 2 niveaus: 1. Het niveau van de CLB-medewerkers, tewerk gesteld in 72 centra vr Leerlingenbegeleiding. Aan het hfd van elk centrum staat een CLB-directeur. 2. Het beleidsniveau met de CLB-centrumnetten (VCLB, GO!, OVSG en POV) en het departement Onderwijs Het uitbuwen van een preventief gezndheidsbeleid ten aanzien van de schlgaande jeugd wrdt aangestuurd dr de minister van Welzijn, Vlksgezndheid en Gezin maar wrdt ndersteund in haar cncrete realisatie, via haar facettenbeleid, dr het Departement Onderwijs. De thema s en cnturen waarbinnen de VWVJ werkt, wrden dr de Vlaamse minister vr Welzijn, Vlksgezndheid en Gezin in de beheersvereenkmst vastgelegd. De cncrete realisatie en implementatie van de prducten die de VWVJ plevert, kan slechts met medewerking en aansturing vanuit het Ministerie van Onderwijs in de praktijk wrden gerealiseerd. Dit maakt het Departement Onderwijs een belangrijke stakehlder van de VWVJ. De wijze waarp de stakehlders expliciet betrkken wrden bij de ntwikkeling wrdt beschreven in Hfdstuk 4: De prcedure bij ntwikkeling van materialen en methdieken. 4 DE PROCEDURE BIJ DE ONTWIKKELING VAN MATERIALEN EN METHODIEKEN De ntwikkeling van materialen en methdieken gebeurt vlgens een rigureus stramien, geïnspireerd dr methden die zijn tegepast in het Verenigd Kninkrijk, de Verenigde Staten, Nederland, Frankrijk en de Scandinavische landen (18). Deze werkwijze met garanderen dat het eindprduct een wetenschappelijk fundament heeft maar k dat het dr de stakehlders als verantwrd en haalbaar wrdt ervaren. Het prces van ntwikkeling van materialen en methdieken met naadls kunnen vergaan in een prces van implementatie. In wat hiernder vlgt, wrdt eerst aangegeven wie betrkken zijn bij de ntwikkeling en implementatie m vervlgens de prcedure te te lichten. De diverse stakehlders krijgen hierin een uitdrukkelijke plaats. Bij het uitwerken van een prcedure vr ntwikkeling en implementatie werd gewaakt ver de nafhankelijke psitie en het vrij wetenschappelijk denken van de VWVJ ten aanzien van de pdrachten vastgelegd in de beheersvereenkmst enerzijds, en anderzijds een sterke en transparante samenwerking met de diverse stakehlders. 1 Een stakehlder is een persn f een rganisatie die invled ndervindt (psitief f negatief) f zelf invled kan uitefenen p een rganisatie, een verheidsbesluit, een prduct f een prject (brn wikipedia) Pagina 14 van 31

15 4.1 De betrkkenen in de ntwikkeling De wetenschappelijk medewerker, is een werknemer van de VWVJ met de vaardigheid in het veren van een wetenschappelijk nderzek. Hij/zij neemt de cördinatie p zich bij de ntwikkeling van materialen en methdieken en is aanspreekpunt vr implementatie. De leden van een werkgrep, zijn medewerkers in de jeugdgezndheidszrg, in een CLB f binnen een andere preventieve rganisatie. Het zijn mensen die hun ervaring in de praktijk met elkaar gemeen hebben. Deze werkgrep kan wrden aangevuld met experts in het bepaalde nderwerp. Bij de samenstelling van een werkgrep wrdt er gewaakt ver een vertegenwrdiging van de verschillende disciplines werkzaam in de CLB. De leden van de resnantiegrep, zijn vertegenwrdigers van de stakehlders p beleidsniveau. Het betreft een vertegenwrdiging van de verschillende CLB-centrumnetten, het departement Onderwijs, het Agentschap Zrg en Gezndheid en de raad van bestuur van de VWVJ. De agenda wrdt bepaald dr de wetenschappelijk medewerker en het verleg wrdt vrgezeten dr de cördinatr van de VWVJ. De adviesraad is een grep van mensen, die dr de raad van bestuur van de VWVJ wrdt uitgendigd, m de aanvaarding van de richtlijn vr te bereiden. Hierin zetelen naast een afvaardiging van de VWVJ, vertegenwrdigers van de universiteiten, vertegenwrdigers van de CLB s van alle centrumnetten (het gemeenschapsnderwijs, het gesubsidieerd fficieel en het vrije net), een vertegenwrdiging van het VIGEZ, relevante vertegenwrdigers van de curatieve sectr, de departementen Onderwijs en Welzijn, Vlksgezndheid en Gezin. Specialisten in een bepaald dmein wrden m advies gevraagd mwille van hun expertise in de praktijk en/f p het wetenschappelijk vlak. Cördinatren standaarden zijn lkale CLB-medewerkers, waarvan er een per centrum en per standaard wrdt vrgedragen dr het desbetreffende CLB. Zij verwerven bijzndere expertise in de kennis en vaardigheden vereist vr het tepassen van de standaarden in de dagelijkse CLB-praktijk en het ndersteunen van de lkale CLB-medewerker in het tepassen van de standaarden. Zij zijn tevens aanspreekpunt vr de cmmunicatie. VWVJ is verantwrdelijk vr de initiële vrming vlgens het train de trainer principe, vr cmmunicatie via Nieuwsbrief en vr de intervisies. 4.2 De prcedure: Bij de start van een ntwikkelingsprces wrdt een prjectplan pgesteld dat ter aanvaarding wrdt vrgelegd aan de resnantiegrep. Een spiraal van verlegrndes zal finaal een richtlijn pleveren. 1. De WETENSCHAPPELIJK MEDEWERKER nderzekt wat actueel in de CLB gangbaar is met betrekking tt het gevraagde thema en vert vervlgens een wetenschappelijk literatuurnderzek m argumenten en evidentie te vinden m het eindprduct wetenschappelijk te nderbuwen. Dit prces verlpt nder het mentrschap van de Dienst Jeugdgezndheidszrg van de KULeuven; 2. De resultaten van dit werk wrden, gefaseerd, vrgelegd aan de LEDEN VAN DE WERKGROEP. In functie van de besprekingen en vragen binnen de scht van de werkgrep, zal de wetenschappelijke literatuur verder wrden gecnsulteerd. De diverse verlegrndes zullen resulteren in een eerste dcument van wetenschappelijke nderbuw ; 3. In een tweede fase zal de wetenschappelijk medewerker een eerste vrstel van richtlijn ntwikkelen dat wrdt vrgelegd aan de werkgrep. De diverse verlegrndes, zullen leiden tt bijsturing van de richtlijn. Vervlgens wrdt de richtlijn vrgelegd aan SPECIALISTEN die vanuit Pagina 15 van 31

16 hun praktijkervaring en wetenschappelijke expertise aanvullingen en/f crrecties kunnen tevegen. De besluiten vinden hun neerslag in dcument richtlijn-werkgrep-expert ; 4. Het dcument richtlijn-werkgrep-expert wrdt, met een vast te leggen regelmaat, vrgelegd aan een RESONANTIEGROEP. De pdracht van deze grep is te waken ver de haalbaarheid van de richtlijn en vrstellen te frmuleren ingegeven dr expertise en ervaring bij de beleidsvering. De vrstellen zullen in een nieuw ntwerp resulteren dat in vlgende verlegrndes met werkgrep, experts en resnantiegrep zal wrden bijgestuurd; 5. Op aansturing van de RESONANTIEGROEP kan de richtlijn in enkele centra wrden uitgetest en geëvalueerd en vlgens de resultaten bijgestuurd; 6. Het eindprduct van de vrgaande werkcycli, een eerste versie van prtcl f standaard, wrdt vrgelegd aan de ADVIESRAAD. Gezien de samenstelling van de adviesraad, zullen de vrstellen in een ruimer perspectief wrden besprken, en een finale wetenschappelijke en praktijktets ndergaan dr de partners van universiteiten, nderwijs en gezndheidszrg. De adviezen wrden verwerkt in een tweede versie van prtcl f standaard; 7. De tweede versie van prtcl f standaard wrdt vr gedkeuring aan de RAAD VAN BESTUUR van de VWVJ vrgelegd; 8. Deze gedgekeurde versie van standaard wrdt pnieuw aan de ADVIESRAAD vrgelegd, waarna de laatste pmerkingen een finale versie van prtcl f standaard pleveren; 9. Een gebruiksklare versie van de standaard wrdt uitgeschreven en aan de ADMINISTRATIE VAN DE OPDRACHTGEVER vergedragen; 10. In de scht van DE RESONANTIEGROEP, die eerder betrkken was bij de ntwikkeling, zal wrden nagegaan waar de nden liggen van de respectieve CLB-centrumnetten vr de implementatie van de ntwikkelde materialen en methdieken. Het behrt tt de pdracht van de VWVJ m via haar website ( en via het netwerk van de cördinatren-standaarden te waken ver de inhud van de kennisverdracht en de kwaliteit van de aan te leren vaardigheden. Gedurende dit vlledige traject is de wetenschappelijk medewerker verantwrdelijk vr de cördinatie. De VWVJ neemt zich vr m in de lp van het gehele prces minstens een jaarlijks infrmatiefrum te rganiseren vr de CLB-directie, waar de stand van zaken ntwikkeling en de besluitvrming met betrekking tt de implementatie wrdt vrgesteld. Op een mandaathudersdag zu hierte een agendapunt kunnen wrden vrzien. 5 DE SAMENWERKING MET DE TERREINORGANISATIES EN ANDERE BELANGRIJKE PARTNERS In nderstaande tabel wrdt een schematische vrstelling gegeven van de samenwerkingsverbanden met terreinrganisaties, partnerrganisaties en de LOGO s in functie van de verschillende resultaatgebieden. De prcedure, gevlgd bij het ntwikkelen van wetenschappelijk nderbuwde materialen en methdieken, verankert de samenwerking met de terreinrganisaties, in casu de CLB, via de werkgrepen, de resnantiegrep en de adviesraad. Deze rganen bewaken via een spiraal van verlegrndes de relevantie van het wetenschappelijk nderzek vr het veldwerk en ze bestuderen de haalbaarheid van de ntwikkelde richtlijnen (zie meer hfst.4). Vr wat betreft de implementatie van methdieken en materialen en de deskundigheidsbevrdering in de CLB, werd tt p heden gewerkt met de cördinatren-standaarden. Dit zijn drgaans artsen en verpleegkundigen (gezien de nderwerpen visus, vaccinatie, grei&puberteit, gewicht, mndgezndheid, Pagina 16 van 31

17 infectieziekten), k wel een maatschappelijk werker die per CLB aanspreekpunt zijn vr de transmissie van kennis, vaardigheden en materialen. De prep tt het aanwijzen van deze cördinatren werd gedaan dr het Departement Onderwijs. Om de implementatie van de ntwikkelde materialen en methdieken af te stemmen p het reguliere vrmingsaanbd binnen elk centrumnet wrdt de resnantiegrep aangesprken. De resnantiegrep kan, naargelang het thema, wrden aangevuld met het VIGEZ, ad hc andere partnerrganisaties (vb. eetexpert, VAD, SENSOA,.. ) en het LOGO. De bedrijfsgezndheidszrg (in hfde van de Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging vr Arbeidsgezndheidskunde, VWVA) zal mee betrkken wrden bij het verleg met de andere partners, met name K&G, Dmus Medica en de Universitaire Diensthfden Huisartsgeneeskunde (via ICHO) m tt afspraken te kmen ver de inhud en de wijze waarp gezndheidsgegevens kunnen wrden uitgewisseld. Pagina 17 van 31

18 VLAAMSE WETENSCHAPPELIJKE VERENIGING VOOR JEUGDGEZONDHEIDSZORG Infrmatie en advies aan de Vlaamse verheid (resultaatgebied 1) Ontwikkeling van wetenschappelijk nderbuwde methdieken en materialen vr de CLB (resultaatgebied 2) Het ndersteunen van de implementatie van methdieken en materialen, met inbegrip van deskundigheidsbevrdering in de CLB (resultaatgebied 3) Het inhudelijk f rganisatrisch ndersteunen van de rl van de CLB in het preventieve gezndheidsbeleid (resultaatgebied 4) Ondersteunen van en meewerken aan de ntwikkeling en uitbuw van peratinele infrmatiesystemen, gericht p efficiëntie- en kwaliteitsverbetering en cnfrm met e-health (resultaatgebied 5) De cördinatr f de verantwrdelijke wetenschappelijk medewerker det een literatuurstudie en levert een rapprt aan de verheid. Het rapprt wrdt vrgelegd aan de raad van bestuur van VWVJ De SAMENWERKING met alle CLBcentrumnetten (het gemeenschapsnderwijs, het gesubsidieerd fficieel en het vrije net), wrdt verzekerd via de prcedure van ntwikkeling van methdieken en materialen, met name via: De werkgrep, na een prep samengesteld uit medewerkers uit de diverse centrumnetten; De resnantiegrep samengesteld uit de verschillende CLBcentrumnetten, het departement Onderwijs, het Agentschap Zrg en Gezndheid en de raad van bestuur van de VWVJ De adviesraad waarin alle centrumnetten zijn vertegenwrdigd naast een afvaardiging van de VWVJ, het VIGEZ, vertegenwrdigers van de universiteiten, relevante vertegenwrdigers van de curatieve sectr (smatische en geestelijke gezndheid), de departementen nderwijs en vlksgezndheid; De SAMENWERKING met alle CLBcentrumnetten (het gemeenschapsnderwijs, het gesubsidieerd fficieel en het vrije net), wrdt verzekerd via: De grep cördinatrenstandaarden, waarin per CLB van elk net één vertegenwrdiger wrdt afgevaardigd; De resnantiegrep, uitgebreid met met vertegenwrdiging van VIGEZ en andere relevante partnerrganisaties (vb. eetexpert, VAD, SENSOA,.. ) en LOGO Een netwerk van cördinatren- LOGO Samenwerking met LARS, het geïnfrmatiseerd registratiesysteem. Gezien dit systeem vr de verplicht te registreren gegevens dr alle CLB wrden gebruikt, is het een kanaal m sturing te geven aan de implementatie van de standaarden Samenwerking met andere partners in het kader van het uitwerken van een veilige elektrnische infrmatieuitwisseling: Kind & Gezin, Dmus Medica, Vlaamse Vereniging Kinderartsen, universitaire diensten, Vlaame Wetenschappelijke Vereniging vr Arbeidsgezndheidskunde Samenwerking met vaccinnet via deelname aan de vaccinatiekepel De raad van bestuur van de VWVJ Pagina 18 van 31

19 6 DE AANDACHT VOOR MULTIDISCIPLINARITEIT De multidisciplinariteit van de CLB-teams is een bijzndere tref in de realisatie van de delstellingen van de jeugdgezndheidszrg. Dit mag blijken uit de visie zals die ntwikkeld is in het dcument Onderzek naar de wetenschappelijke state f the art van de preventieve gezndheidszrg vr schlgaande kinderen (3-18 jaar) (bijlage Addendum Deel II.1) (1). Het hanteren van de WHO-definitie van gezndheid, eveneens pgenmen in het preventiedecreet, als een testand van lichamelijk, geestelijk en sciaal welbevinden impliceert de ndzakelijke bijdrage van diverse expertisen vrhanden in een CLB. In een werkdcument Jeugdgezndheidszrg in de Centra vr Leerlingenbegeleiding (17), de vrlper van de wetenschappelijke state f the art, wrdt niet alleen het belang van de multidisciplinariteit geduid maar k telichting gegeven bij kwaliteitscriteria vr multidisciplinair werk. Ter telichting verwijzen we graag naar de hfdstukken Het maatschappelijk belang m de jeugdgezndheidszrg via nderwijs te rganiseren p en Teamwerk in een CLB p Niettegenstaande de medische achtergrnd van de wetenschappelijk medewerkers en de leden van de raad van bestuur, wrdt in de ntwikkeling van materialen en methdieken bijzndere aandacht geschnken aan de bijdrage van de diverse disciplines werkzaam in een CLB. Dit mag k blijken uit de vertegenwrdiging van alle disciplines in de werkgrepen die wrden samengesteld ter ndersteuning van de wetenschappelijk medewerker. Ok de geraadpleegde specialisten wrden gezcht binnen diverse deskundigheidsdmeinen naar ndzaak en relevantie vr het te ntwikkelen materiaal. Getuige de samenwerking met nder meer Prf. Carline Braet, klinisch psychlg en gedragstherapeut en hfddcent aan de Universiteit Gent (ntwikkelingspsychpathlgie), expert p het vlak van kinderbesitas, An Vandeputte, klinisch psychlg & gedragstherapeut, prichter van eetstrnis.be, cördinatr van diverse verheids- en preventieprjecten en werkzaam in preventie en behandeling van eet- en gewichtsprblemen, Prf. Bart Vinck, prfessr audilgie aan het UZGent, An Victir, gezndheidspsychlg, werkzaam in VCLBkepel. Bvendien zal met het g p de uitvering van de pdrachten in deze beheersvereenkmst, en in functie van het thema f aandachtsgebied, gestreefd wrden naar het aantrekken van een f meerdere wetenschappelijk medewerkers met expertise in de gedragswetenschappen. Dit zal in het bijznder het geval zijn wanneer het de ntwikkeling en implementatie van methdieken en materialen in het dmein van de psychsciale gezndheid en de gezndheidsbevrdering betreft. De samenwerking van de Vlaamse Vereniging vr Schlpsychlgie met de VWVJ kan hier een belangrijke meerwaarde betekenen. Pagina 19 van 31

20 7 CONCRETISERING VAN HET BELEIDSPLAN VOLGENS RESULTAATGEBIEDEN, ACTIVITEITEN EN EVALUATIECRITERIA 7.1 Resultaatgebied 1: Het aanbd van infrmatie, dcumentatie en advies Omschrijving Op vraag van de Vlaamse verheid, en in het bijznder de beleidsdmeinen gezndheid, welzijn en nderwijs, verstrekt de VWVJ adviezen ver nderwerpen die betrekking hebben p de jeugdgezndheidszrg. De VWVJ verstrekt tevens p eigen initiatief adviezen ver thema s binnen het dmein van de jeugdgezndheidszrg, indien zij dat ndig f nuttig acht Activiteiten De VWVJ levert wetenschappelijk nderbuwde en praktijkrelevante adviezen aan de Vlaamse verheid ver nderwerpen die betrekking hebben p jeugdgezndheidszrg, p vraag van de verheid f p eigen initiatief. Deze adviezen hebben betrekking p de gezndheid (in de brede zin van het wrd) van kinderen en jngeren in de verschillende levensfasen (van cnceptie tt vlwassenheid), en in elk geval p: De thema s van de richtlijnen, prtcllen en standaarden die de VWVJ zelf ntwikkelt f ntwikkeld heeft, f waarvan zij bij de ntwikkeling betrkken was; Heeft ntwikkeld: visus, vaccinaties, infectieziekten, grei, pubertaire ntwikkeling, gewicht, mndgezndheid; In ntwikkeling: gehr, chrnische aandeningen; Bij de ntwikkeling betrkken: ntwikkelingstezicht; Wrdt ntwikkeld: geestelijke gezndheid; De inhud van het registratiesysteem vr de CLB, met het g p het verzamelen van relevante data ver de gezndheid van schlgaande kinderen (die de advisering ver thema s van de richtlijnen, prtcllen en standaarden kunnen nderbuwen) en met het g p verzamelen van data m de perfrmantie van de CLB p vlak van richtlijnen, prtcllen en standaarden te evalueren; De inhud van het decreet CLB en de bijhrende uitveringsbesluiten, vr zver van tepassing p jeugdgezndheidszrg. De Wetenschappelijke State f the Art van Preventieve Gezndheidszrg vr schlgaande kinderen en jngeren kan met betrekking tt de inhud van de systematische cntacten p vraag van de Vlaamse verheid verder aangevuld wrden; De VWVJ levert wetenschappelijk nderbuwde en praktijkrelevante adviezen aan de CLB-sectr en haar partners (netwerk) m.b.t. de cncrete realisatie van jeugdgezndheidszrg in de CLB. Dit heeft Pagina 20 van 31