handleiding leerjaar 5 blok 6

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "handleiding leerjaar 5 blok 6"

Transcriptie

1 handleiding leerjaar 5 blok 6 Reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Auteurs: Els van den Bosch-Ploegh Brugt Krol Jeannette Nijs-van Noort Ad Plomp Wim Sweers Anne Coos Vuurmans Redactie: Fundamentaal, Culemborg Ontwerp: Criterium, Arnhem Opmaak: Grafi Data, Deventer ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Voortgezet Onderwijs, Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie en Hoger Beroepsonderwijs Meer informatie over ThiemeMeulenhoff en een overzicht van onze leermiddelen: of via onze klantenservice (088) ISBN Tweede druk, eerste oplage, 2010 De 2e editie van Alles telt is een volledige herziening van de 1e editie ThiemeMeulenhoff, Baarn/Utrecht/Zutphen De 1e editie van Alles telt is gebaseerd op Das Zahlenbuch Ernst Klett Verlag GmbH, Stuttgart, Federal Republic of Germany Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 Auteurswet j het Besluit van 23 augustus 1985, Stbl., dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie (PRO), Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp ( Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Voor meer informatie over het gebruik van muziek, fi lm en het maken van kopieën in het onderwijs zie nl. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

2 2 blok 6 overzicht van de leerdoelen Leerlijn Getalrelaties en getalbegrip Leerdoelen De leerlingen kunnen getallen plaatsen op de getallenlijn van 1000 tot en met Zij kunnen getallen samenstellen met eenheden, tientallen, honderdtallen en duizendtallen. Ook kunnen zij getallen boven de 1000 plaatsen in het DHTE-schema. Maatschrift De leerlingen kunnen getallen plaatsen op de getallenlijn van 1000 tot en met Zij kunnen getallen samenstellen met eenheden, tientallen, honderdtallen en duizendtallen. Ook kunnen zij getallen boven de 1000 plaatsen in het DHTE-schema. Basisvaardigheid optellen De leerlingen hebben kennis gemaakt met gecompliceerde berekeningen. Maatschrift De leerlingen hebben kennis gemaakt met berekeningen vanuit een context. Basisvaardigheid vermenigvuldigen De leerlingen leren splitsend te vermenigvuldigen (7 x 12 = 7 x x 2). Zij hebben geleerd machinetaal te begrijpen en getalbewerkingen uit te voeren. Zij kennen tienvouden en tiende delen en weten dat 2 x en daarna 5 x, 10 x is. Zij kunnen vermenigvuldigen met en delen door 10. Ook hebben de leerlingen kennis gemaakt met gecompliceerde berekeningen. Maatschrift De leerlingen leren splitsend te vermenigvuldigen (7 x 12 = 7 x x 2). Zij hebben geleerd machinetaal te begrijpen en getalbewerkingen uit te voeren. Zij kennen tienvouden en tiende delen en weten dat 2 x en daarna 5 x, 10 x is. Zij kunnen vermenigvuldigen met 2, 5 en 10. Ook hebben zij kennis gemaakt met berekeningen vanuit een context. Basisvaardigheid delen De leerlingen kunnen delen met als deeltal een tienvoud (zowel in context als in tabel). Zij kunnen delen door 10. Zij hebben geleerd dat een deling het omgekeerde is van een vermenigvuldiging. Maatschrift De leerlingen kunnen delen met als deeltal een tienvoud (zowel in context als in tabel). Zij hebben geleerd dat een deling het omgekeerde is van een vermenigvuldiging.

3 Alles telt Handleiding 5 3 Leerlijn Lengte en omtrek Leerdoelen De leerlingen hebben de relatie verkend tussen 1 dm = 10 cm en 1 m = 10 dm. Zij hebben leren meten met natuurlijke maten en cm en dm. Ook kunnen zij m, dm, cm in elkaar omrekenen. Maatschrift De leerlingen hebben de relatie verkend tussen 1 dm = 10 cm en 1m = 10dm. Zij hebben leren meten met natuurlijke maten en cm en dm. Ook kunnen zij m, dm, cm in elkaar omrekenen. Oppervlakte De leerlingen kunnen een meter opdelen in halve meters. 2 Zij weten dat 1m bestaat uit 4 tegels van 50 x 50 cm. Ook hebben ze geleerd dat de oppervlakte van een rechthoek l x b is. Maatschrift De leerlingen hebben geleerd dat de oppervlakte van een rechthoek l x b is. Meetkunde De leerlingen leren de symmetrieas (spiegellijn) te bepalen. Zij kunnen fi guren spiegelen en hebben ontdekt wat symmetrisch betekent. Maatschrift De leerlingen leren de symmetrieas (spiegellijn) te bepalen. Zij kunnen fi guren spiegelen en hebben ontdekt wat symmetrisch betekent. Tijd De leerlingen leren de structuur van een jaarkalender. Ook kunnen ze handig en systematisch rekenen op de kalender. Zij kunnen vakantiedagen en schooltijden berekenen. Zij hebben gevoel ontwikkeld voor de lengte van een schooljaar. Maatschrift De leerlingen hebben kennis gemaakt met de structuur van een jaarkalender. Zij kunnen handig en systematisch rekenen op de kalender. Zij kunnen rekenen in weken en dagen in een tabel.

4 4 blok 6 les 1 en 2 Leerlijn Lengte en omtrek Hoofdrekenen en schattend rekenen Maak een keuze uit deze opdrachten. Reken 5 tot 10 minuten. Leerdoelen Nieuwe stof Relatie tussen 1 dm = 10 cm en 1 m = 10 dm verkennen Meten in cm, dm en natuurlijke maten De m, dm en cm naar elkaar omrekenen Oefenen Rekenen met tijd Nieuwe stof Relatie tussen 1 dm = 10 cm en 1 m = 10 dm verkennen Meten in cm, dm en natuurlijke maten De m, dm en cm naar elkaar omrekenen Oefenen Delen, ook met deeltal 10 of meer keer zo groot als de deler Optellen en aftrekken t/m 1000 met ronde tientallen Aftrekken in (geld)context De getallenlijn tussen 800 en 900 Sprongen op de getallenrij 1 Getal van de week Laat de kinderen het getal van de week kiezen. Schrijf dit op het bord en laat de kinderen in de loop van de week dingen bedenken die met dat getal te maken hebben. Schrijf deze eronder en bespreek het getal af en toe. 2 Tafels automatiseren 2 4 = ( 8) 9 2 = (18) 4 9 = (36) 9 7 = (63) 9 3 = (27) 3 4 = (12) 3 2 = ( 6) 8 3 = (24) 7 8 = (56) 8 5 = (40) 8 6 = (48) 4 5 = (20) 5 6 = (30) 6 7 = (42) 7 5 = (35) 6 2 = (12) 3 Hoeveel graden verschil? Vraag de kinderen hoeveel graden verschil er is tussen: + 25 en + 8 (17) 13 en 8 ( 5) + 34 en + 7 (27) + 25 en 8 (33) 13 en + 8 (21) 9 en 15 ( 6) + 34 en 7 (41) 9 en + 15 (24) + 2 en 12 (14) Maatschrift 1 Vooruit en achteruit (12) = (1) = (22) = (2) = (32) = (3) = (42) = (4) = (32) = (22) = (12) = (42) = (1) = (3) = (6) = (9) = 260 Materiaal Leerlingenboek 5b blz. 86 en 87 Werkschrift 5 blz. 52 Maatschrift 5 blok 5+6 blz. 32 en 33 Plusschrift 5 blok 6 Kopieerblad 5.14 Kwismeester 5b blok 6 Oefensoftware Bordliniaal Linialen Groot vel papier 2 Getallen op de getallenlijn Teken op het bord een getallenlijn van 0 tot 800. Laat de kinderen op een blaadje meetekenen of geef ze kopieerblad Laat de kinderen de volgende getallen plaatsen: 400, 600, 200, 500, 100, 700, 300. Hoe bepalen de kinderen dat? Vraag nu aan de kinderen: Teken nu de buurgetallen van 400, 600, 200, 500, 100, 700 en 300. (399 en 401, 599 en 601, 199 en 201, 499 en 501, 99 en 101, 299 en 301) 3 Ordenen Teken opnieuw een getallenlijn van 600 tot 700 op het bord. Wat komt er voor: 730, 760, 790, 725, 740, 755? (729, 759, 789, 724, 739, 754) Wat komt er na: 764, 789, 799, 724, 709, 744? (765, 790, 800, 725, 710, 745) Wat ligt er precies tussen: 712 en 714 (713) 734 en 736 (735) 799 en 801 (800) 634 en 638 (636) 723 en 725 (724) 646 en 650 (648) 624 en 630 (627) 645 en 665 (655)

5 Alles telt Handleiding 5 5 Waar gaat deze les over? In deze les komt nogmaals de dm aan de orde. Aan de hand van allerlei metingen in de klas die opgeschreven moeten worden, gaan de kinderen hun metingen vergelijken en kiezen ze de juiste maat. De voorwerpen die gekozen worden, zijn het best in dm te meten. De oude (natuurlijke) maten, de handspan en de voet (respectievelijk ongeveer 2 dm en 3 dm), kunnen het schatten gemakkelijker maken. De kindermaat komt in de meeste gevallen niet overeen met de volwassen maat. Taal en rekenen Taaltip In deze les komen oude maten als bijvoorbeeld de handspan aan de orde. Dat is voor de kinderen waarschijnlijk een onbekende maat. Laat u de kinderen de lengte van hun tafel meten met uitgestrekte duim en wijsvinger (wijs eventueel ook op opgave 3 in het leerlingenboek). Hoe groot is de handspan van de kinderen? Hoe groot was de maat van de handspan vroeger officieel? (2 dm) Overigens is de handspan de afstand tussen uitgespreide duim en pink! Het is al eerder aan de orde geweest maar de term decimeter betekent een tiende meter (zoals centimeter een honderdste meter betekent). Met de bordliniaal erbij is dat niet moeilijk te zien. Besteedt u ten slotte ook nog een keer aandacht aan de samenhang van de begrippen hoogte, diepte, breedte, grootte, lengte en omtrek. Laat de kinderen bij elk woord een zinnetje maken. Rekenwoorden Decimeter Omtrek Lastige woorden Horizontaal Verticaal

6 6 Blok 6 Les 1 en 2 Lesverloop van les 1 C1 C2 C3 De decimeter, ken je die nog? Meten De afbeeldingen van de huishoudcentimeter, bordliniaal, rekenboeken en een vel papier duiden al op de decimeter. Bij deze vervolgoriëntatie krijgt de decimeter vorm en inhoud. De maat wordt vergeleken met de meter en de centimeter. 1 m = 10 dm, af te lezen op de bordliniaal. 1 dm = 10 cm, af te lezen op de huishoudcentimeter (en de bordliniaal). Welke voorwerpen zijn (ongeveer) een decimeter? Een vel papier (A4) is in de breedte ongeveer 2 dm en in de lengte bijna 3 dm. Er kan her en der in het lokaal gemeten worden. De resultaten worden verzameld en met elkaar vergeleken. Laat ook lijnen van verschillende lengte tekenen en opmeten, bijvoorbeeld een rechthoek van 2 dm lang en 1 dm breed. Besteed ook aandacht aan de handspan (deze komt in opgave 3 aan de orde) en de voet (ook een oude lengtemaat). Een volwassen hand heeft een handspan (van uitgespreide duim tot pink) van ongeveer 2 dm en een voet van ongeveer 3 dm. Kijk of het klopt. Zijn er kinderen met een bijna volwassen maat? En hoe groot is die van de juf of de meester? De spanwijdte tussen duim en wijsvinger (van een kind) is maar ongeveer 1 dm. (zie opgave 3) Waar of niet waar? Meten Waar beginnen de kinderen te meten? Let op of de kinderen bij de 0 aanleggen en niet bij het begin van de liniaal of bij de 1. Ook het aflezen kan verschillen als het tussen 2 streepjes valt. Weet je ze nog? Meten Aandacht voor schatten en precies meten en herleiden. De handspan die staat afgebeeld meet van duim tot wijsvinger en is bovendien van een kinderhand. Deze handspan is daarom ongeveer 1 dm. Bijvoorbeeld: dit boek is ongeveer 3 (kinder)handspannen en is precies 2 dm en 7 cm of 27 cm. Laat ook wat oefeningen doen met herleiden.

7 Alles telt Handleiding 5 7 Aandachtspunten bij les 2 (zelfstandig werken) leerlingenboek blz Bij d zijn verschillende noteringen mogelijk. 2 Het mag duidelijk zijn dat het meten met je liniaal hier heel belangrijk is. Er zal altijd in cm s worden gemeten en zelden in dm s. Dat de dm past in het decimale systeem van het meten zal in de hogere leerjaren aan de orde komen. 3 De kinderen kunnen de afgebeelde stationsklok gebruiken. werkschrift blz Gebruiken de kinderen hun liniaal correct? 2 Bij de grootste fi guur gaat het over oppervlakte en niet over omtrek. maatschrift blz. 32 en 33 1 Het aflezen zal waarschijnlijk geen problemen opleveren. 2 Gebruiken de kinderen hun liniaal correct? 3 Aan de antwoorden is goed te zien of de kinderen enig maatgevoel hebben ontwikkeld. 4 De eerste som is een hulpsom voor de rest van het rijtje. 5 Een oefening in de deeltafels. Hoe vlot gaat dit? 6 Welke manieren gebruiken de kinderen? 7 De som kan ook zijn = 176 (aanvullen). 8 De vijfvouden helpen bij het vinden van de andere getallen. 9 Zien de kinderen dat de eenheid steeds 5 is? Observatie en extra hulp Omdat het aanleggen van de liniaal vaak verkeerd wordt gedaan oefent u nog eens met de kinderen die dat nog fout doen. Wat krijg je voor antwoorden als je het niet goed doet? Laat de kinderen een dm tekenen op 3 manieren. Vanaf het begin van de liniaal. Vanaf de 1 op de liniaal. Vanaf de 0 op de liniaal. Wat is het goede antwoord? Stap even uit de les Referenties Laat van de volgende maten een voorwerp zoeken met die lengte. Zet op een groot vel papier 1 km, 1 m, 1 dm, 1 cm en 1 mm en laat daar tekeningen bij zetten van dingen met die lengte. Bespreek de oplossingen met de kinderen en hang de poster een tijdje op in de klas. Afronding U kunt leerlingenboek opgave 3 bespreken. Hebben de kinderen de afgebeelde klok gebruikt of ging alles uit het hoofd? Is de notatie met punt duidelijk? Hoe wordt 8.30 uitgesproken? (acht punt dertig of acht uur dertig of half negen) Bij werkschrift opgave 1 en 2 vraagt u expliciet aan de kinderen hoe ze hun liniaal aanleggen. Kijk wat er gebeurt met een foute manier. Ook bij maatschrift opgave 2 vraagt u aan de kinderen hoe ze hun liniaal aanleggen. Kijk wat er gebeurt met een foute manier. Hoe vlot gingen de sommen van opgave 4? Welke manieren gebruikten de kinderen bij opgave 6?

8 8 blok 6 les 3 en 4 Leerlijn Basisvaardigheid vermenigvuldigen Leerdoelen Nieuwe stof Splitsend vermenigvuldigen Oefenen Strategisch rekenen Splitsend vermenigvuldigen Splitsend delen Aanvullen tot honderdtal Nieuwe stof Splitsend vermenigvuldigen Oefenen Vermenigvuldigen met geld Gewichten vergelijken De getallenlijn tussen 800 en 900 Materiaal Leerlingenboek 5b blz. 88 en 89 Werkschrift 5 blz. 53 Maatschrift 5 blok 5+6 blz. 34 en 35 Plusschrift 5 blok 6 Kwismeester 5b blok 6 Oefensoftware Weerkaartjes uit de krant Hoofdrekenen en schattend rekenen Maak een keuze uit deze opdrachten. Reken 5 tot 10 minuten. 1 Vermenigvuldigen 6 12 = (72) 7 11 = (77) 8 18 = (144) 3 17 = ( 51) 5 13 = (65) 4 16 = (64) 9 14 = (126) 7 15 = (105) 2 Optellen en aftrekken = (780) = (800) = (600) = (140) = (340) = (580) = ( 60) = (860) = (578) = (260) = (640) = (570) 3 Doordenkertjes Een klas heeft 24 kinderen. Er zijn 2 keer zoveel jongens als meisjes. De helft van de meisjes heeft een bril op. Er zijn 3 keer zoveel jongens met een bril als meisjes met een bril. De helft van de brildragende jongens heeft een beugel. Hoeveel jongens zitten er in de groep? (16) Hoeveel meisjes zitten er in de groep? (8) Hoeveel meisjes hebben een bril? (4) Hoeveel jongens hebben een bril? (12) Hoeveel jongens hebben een beugel? (6) Maatschrift 1 Delen 70 : 7 = (10) 91 : 7 = (13) 140 : 7 = (20) 350 : 7 = (50) 77 : 7 = (11) 98 : 7 = (14) 210 : 7 = (30) 490 : 7 = (70) 84 : 7 = (12) 105 : 7 = (15) 280 : 7 = (40) 630 : 7 = (90) 2 Combineren Laat de reeksen eerst opschrijven. Laat de kinderen daarna handig combineren = (60) = (100) = (50) = ( 90) = (50) = ( 90) = (60) = ( 70) 3 Verdubbelen en halveren Wat is het dubbele van: 52, 54, 55, 45, 46, 28? (104, 108, 110, 90, 92, 56) Wat is de helft van: 86, 102, 80, 800, 600, 650? (43, 51, 40, 400, 300, 325)

9 Alles telt Handleiding 5 9 Waar gaat deze les over? In deze les gaan de kinderen verder met het splitsend vermenigvuldigen. Dat kan heel mooi zichtbaar gemaakt worden met het roostermodel. Tekent u op het bord een rooster van 7 12 hokjes. Een dikke lijn na 10 hokjes en de 7 12 hokjes worden gesplitst in 7 10 en 7 2 hokjes. Resultaat: = 84. Dat wil zeggen: een vermenigvuldiging met een tiental en een bekende tafelsom. Zo is elke vermenigvuldiger te splitsen. Later splitsen we ook het vermenigvuldigtal. Taal en rekenen Taaltip Bij werkschrift opgave 3 wordt gevraagd Hoeveel kosten deze fi guren?. Dat moet worden toegelicht, want het is overdrachtelijk bedoeld. In principe kosten die fi guren niets, maar omdat er aan een deeltje een bepaalde waarde is toegekend, zijn de fi guren die uit meerdere deeltjes bestaan meer waard. Het hangt dus van de hoeveelheid deeltjes af. Tekent u als voorbereiding een rechthoek op het bord en verdeel die in 4 gelijke delen. Zeg dat het kleine deel 12 is. Kleur dan eerst 2 delen en vraag naar de waarde, enzovoort. Rekenwoorden Sommen Honderdtal Lastige woorden Overnemen

10 10 Blok 6 Les 3 en 4 Lesverloop van les 3 C1 C2 C3 C4 Hoe reken jij? Splitsend vermenigvuldigen Een kind (de linkermanier) tekent 6 28 helemaal uit en voegt een schema toe. Noa doet eigenlijk hetzelfde, maar alleen met getallen. Als je 28 schrijft als 30 2, dan ben je ook bezig met splitsend vermenigvuldigen. En als iemand daarna op de gedachte komt om 28 te splitsen in is daar niets op tegen. In principe komen de verschillende berekeningen op hetzelfde neer: splitsend vermenigvuldigen. Welke sommen horen erbij? Splitsend vermenigvuldigen Hoewel de antwoorden op één rekenmanier zijn uitgeschreven, kunnen we met name bij goede rekenaars toch ook andere rekenwijzen verwachten, zoals 3 69 = Inventariseer eens waar de voorkeur naar uitgaat. Benadrukt u nog eens dat elk kind niet meerdere aanpakken hoeft te kunnen toepassen. Laat de kinderen zelf kiezen en versterk dan die aanpak. Reken uit. Splitsend vermenigvuldigen Na de bespreking van opgave 2 is het interessant om te kijken of sommige kinderen zijn overgestapt op een andere manier. Wat kosten de postzegels? Splitsend vermenigvuldigen Aanpakgedrag is bij deze som belangrijk. Zeg niets voor en laat eerst een stukje zelf rekenen. Stop dan en vraag wat er al staat aan antwoorden. Wie is bijvoorbeeld bij 10 begonnen om dan de helft te nemen? Andere manieren zijn: verdubbelen en 9 44 =

11 Alles telt Handleiding 5 11 Aandachtspunten bij les 4 (zelfstandig werken) leerlingenboek blz Een oefening in het splitsend vermenigvuldigen, maar er kan ook verdubbelen/halveren worden toegepast: 4 35 = Ook hier kan verdubbelen een rol spelen. 3 Bij een aantal sommen kan handig worden gerekend. 4 Bij 30 en 60 wordt er niet gesplitst. werkschrift blz Een oefening in het splitsend vermenigvuldigen, maar er kan ook handig gerekend worden. 2 Een oefening van de tafelsommen in een tabel. 3 Tellen en vermenigvuldigen met impliciete differentiatie. De meetkunde is daarbij de context. 4 Aanvullen tot een volgend honderdtal. maatschrift blz. 34 en 35 1 Splitsend vermenigvuldigen met behulp van het roostermodel. 2 Handig rekenen? Want 5 12 = 10 6 = Splitsend vermenigvuldigen kan worden toegepast. 4 Wijs eventueel op 3 10 en 4 10 als hulpsom. 5 Vermenigvuldigingen terwijl de vermenigvuldiger een tiental is. 6 De tafel van 8 in een tabel. 7 Gewichten vergelijken. Ook een kwestie van getalbegrip. 8 De vijfvouden geven vaak steun. Als je 805 weet, is 804 niet moeilijk meer. Afronding Maakt u met de kinderen nog een paar sommen van werkschrift opgave 1 samen. Is het splitsend vermenigvuldigen door iedereen begrepen? Wordt er ook handig gerekend? Bij maatschrift opgave 1 werd met het roostermodel het splitsend vermenigvuldigen uitgewerkt. Tekent u op bord nog eens op dezelfde manier 6 17 en laat de kinderen verwoorden hoe ze splitsen, welke producten er dan komen en wat bij elkaar opgeteld moet worden. Wie de tafelsommen onvoldoende beheerst, zal toch weer terugvallen op het tellen van de hokjes. Ook bij de andere opgaven kan onvoldoende beheersing een handicap zijn. Observatie en extra hulp Kennen de kinderen de vermenigvuldigtafels tot 10 en de tafels van de tientallen tot 100? Laat lastige sommen opschrijven: 6 9 = 54, 6 90 = 540, 60 9 = 540. Leg de nadruk op de overeenkomsten. Stap even uit de les Het weer Knip uit de krant de gekleurde weerkaart van Europa van gisteren of vandaag. Probeer zo veel mogelijk weerkaarten te verzamelen. Het gaat om de temperatuur. Er worden kleuren gebruikt om temperatuurzones aan te geven. Wat betekent rood, oranje, geel, groen, enzovoort? Kijk daarvoor naar de legenda, meestal een balk bovenin of onderin. De temperatuur wordt aangeven in zones. Donkerrood is van 35 tot 40 graden, lichtrood is van 30 tot 35 graden, enzovoort. De temperatuur in Nederland staat ook aangegeven. Klopt dat met de zone? Bij de weerkaart staat de temperatuur van een aantal plaatsen vaak nogmaals aangegeven in een overzichtje. Laat van bekende plaatsen de temperatuur uit het lijstje noemen en vergelijken met de temperaturen die bij diezelfde plaats op de kaart staan aangegeven. Komen de temperaturen overeen?

12 12 blok 6 les 5 herhalen en oefenen Leerlijn Lengte en omtrek Basisvaardigheid vermenigvuldigen Leerdoelen Nieuwe stof Relatie tussen 1 dm = 10 cm en 1 m = 10 dm verkennen Meten in cm, dm en natuurlijke maten Rekenen met de jaarkalender Splitsend vermenigvuldigen Oefenen Aftrekken met hulpsom Rekendriehoeken Delen, ook met deeltal 10 of meer keer zo groot als de deler Sprongen (verdubbelen) op de getallenrij Nieuwe stof Relatie tussen 1 dm = 10 cm en 1 m = 10 dm verkennen De m, dm en cm naar elkaar omrekenen Splitsend vermenigvuldigen Hoofdrekenen en schattend rekenen Maak een keuze uit deze opdrachten. Reken 5 tot 10 minuten. 1 Spelletje Geef kopieerblad 5.23 met daarop het honderdveld. Geef ieder kind 2 dobbelstenen. Elk kind gooit 2 keer met beide dobbelstenen. Er kunnen nu 2 getallen worden gemaakt. Bijvoorbeeld: als er 2, 3 en 5, 6 wordt gegooid, kan van de eerste worp 23 en 32 en van de tweede worp 56 en 65 gemaakt worden. De getallen mogen opgeteld of afgetrokken worden. De uitkomst wordt doorgestreept op het honderdveld. Het doel is om met zo min mogelijk worpen 4 op een rij (horizontaal, verticaal of diagonaal) te krijgen. Dit spel kan ook met 2 personen op één honderdveld gespeeld worden. De deelnemers hebben verschillende kleuren potloden en gooien om de beurt. Dan mag een vakje dat al door een ander kind is gekleurd niet nog een keer worden gebruikt. 2 Familiesommen De kinderen bedenken familiesommen, uitgaande van de vermenigvuldigtafels tot 10. Bijvoorbeeld: 5 7 = : 5 = : 7 = = : 7 = : 50 = = : 5 = : 70 = = 350 Maatschrift Oefenen Aftrekken in (geld)context Vermenigvuldigen met geld Oefening in getalbegrip Materiaal Leerlingenboek 5b blz. 90 en 91 Maatschrift 5 blok 5+6 blz. 36 en 37 Plusschrift 5 blok 6 Kopieerblad 5.23 (honderdveld) Kwismeester 5b blok 6 Oefensoftware Dobbelstenen (2 per kind), kleurpotloden Kranten, zonnebril, cd s (om op te meten) Linialen 1 Waar of niet waar? = 290 (waar) 7 19 = 134 (niet waar) 16 7 = 7 16 (waar) 5 70 = 7 50 (waar) = = (waar) uur = kwart voor 9 (niet waar) 2 Vermenigvuldigen Gisteren had ik in mijn portemonnee: 6 5, 10 2 en 8 1. Vandaag had ik in mijn portemonnee: 1 50 en 3 2. Ben ik nu rijker of armer geworden? ( 2 armer) Sake brengt zijn spaargeld naar de bank: 15 0,02, 12 0,05, 7 0,10 en 15 0,20. Hoeveel wordt er bijgeschreven op zijn bankrekening? ( 0,30 + 0,60 + 0,70 + 3,00 = 4,60) Op de spaarrekening van Sake stond al 5,40. Hoeveel geld heeft Sake nu? ( 10,00)

13 Alles telt Handleiding 5 13 Aandachtspunten bij les 5 (herhalen en oefenen) leerlingenboek blz. 90 en 91 1 Zorgt u voor een stapeltje kranten, een zonnebril en een paar (oude) cd s. Een mannenschoen kan ook veranderd worden in een kinderschoen. 2 Wat is een decimeter? (lijnstuk van 10 cm) Wat is een halve dm? (5 cm = de lijnen die de sterren maken) 1 dm = 10 cm. Een halve dm = 5 cm. Dat wordt hier allemaal nog eens geoefend. Verder hebben we te maken met meetkundige fi guren met regelmaat en symmetrie. 3 Kennen de kinderen de knokkelregel? Maken ze gebruik van splitsend vermenigvuldigen? 4 Een aantal sommen kan van elkaar afgeleid worden. 5 Maak gebruik van de getalpatronen. 6 Rekenen in rekendriehoeken is bekend. 7 Beheersen de kinderen de tafelsommen om deze deelsommen vlot te kunnen maken? 8 Verdubbelen in de getallenrij. maatschrift blz. 36 en 37 1 De plaatjes geven niet de juiste afmeting. Deze opgave zegt iets over het maatgevoel van de kinderen. 2 Laat bij het omrekenen de ene som de andere helpen. 3 Tellen de kinderen of rekenen ze via vermenigvuldigen en optellen? 4 Splitsend vermenigvuldigen. 5 Rijgen op de getallenlijn. 6 De tabel brengt je stap voor stap bij het antwoord. 7 Vermenigvuldigen met tienvouden. Kunnen de kinderen de bijbehorende tafelsom vinden? 8 Een oefening in getalbegrip. Normering Aantal Onvoldoende Voldoende Opgave 1 7 < Opgave 2 6 < Opgave 3 5 < Opgave 4 16 < Opgave 5 16 < Opgave 6 12 < Opgave 7 16 < Opgave 8 12 < Normering Aantal Onvoldoende Voldoende Opgave 1 4 < Opgave 2 13 < Opgave 3 2 < Opgave 4 11 < Opgave 5 3 < Opgave 6 5 < Opgave 7 11 < Opgave 8 11 <

14 14 blok 6 les 6 en 7 Leerlijn Meetkunde Hoofdrekenen en schattend rekenen Maak een keuze uit deze opdrachten. Reken 5 tot 10 minuten. Leerdoelen Nieuwe stof Spiegellijn (symmetrieas) bepalen Figuren spiegelen Ontdekken wat symmetrisch betekent Oefenen Klokkijken gecombineerd met spiegelen 12-uursnotatie van digitale tijden Nieuwe stof Spiegellijn (symmetrieas) bepalen Figuren spiegelen Ontdekken wat symmetrisch betekent Oefenen Vermenigvuldigen in context Aftrekken met ronde getallen met hulpsom Sprongen van 10 en 20 op de getallenrij Materiaal Leerlingenboek 5b blz. 92 en 93 Werkschrift 5 blz. 54 Maatschrift 5 blok 5+6 blz. 38 en 39 Plusschrift 5 blok 6 Kwismeester 5b blok 6 Oefensoftware Doosjes en ruitjespapier Spiegeltjes Lucifers Vierkante blaadjes 1 Delen door en vermenigvuldigen met = (500) 560 : 10 = (56) =(500) = (420) 480 : 10 = (48) =(550) = (680) 910 : 10 = (91) =(600) = (330) 750 : 10 = (75) =(650) 2 Sommen aanvullen Zet de sommen op het bord. Vraag de kinderen wat er nog aan de som toegevoegd moet worden om het antwoord hetzelfde als het begingetal te laten zijn. Het mogen echter niet exact de omgekeerde bewerkingen zijn. Laat de tussenuitkomsten ook noemen ( 270) = : 10 (+ 810) = = 730 : = = 860 : = = 100 : 5 : = 3 Doosjes kantelen Geef de kinderen een doosje en ruitjespapier. Laat een kind het doosje op zijn kant zetten (dat kan op verschillende manieren). De andere kinderen bekijken de stand van het doosje en benoemen die. Daarna tekenen ze de stand op het papier. Bespreek de resultaten met de groep. Maatschrift 1 Vermenigvuldigen en delen 3 18 = (54) 7 12 = (84) 54 : 18 = ( 3) 84 : 12 = ( 7) 5 13 = (65) 8 11 = (88) 65 : 13 = ( 5) 88 : 11 = ( 8) 6 12 = (72) 72 : 12 = ( 6) 8 12 = (96) 96 : 12 = ( 8) 2 Optellen met = (134) Rekenen de kinderen met = = 134 of met = = 134? = (168) = (228) = (153) = (231) = (162) = (255) = (246) = (288) 5 18 = ( 90) 90 : 18 = ( 5) 8 25 = (200) 200 : 25 = ( 8) 3 Aftrekken met = (73) Rekenen de kinderen met = = 73? = (65) = (46) = (88) = (93) = (82) = (85) = (48) = (33)

15 Alles telt Handleiding 5 15 Waar gaat deze les over? In deze les worden de kinderen opnieuw geconfronteerd met het begrip spiegelen. Naast het spiegelen met de echte spiegel moeten ze ook beredeneren wat spiegelen inhoudt en wat de gevolgen daarvan zijn. Het herkennen van symmetrische vormen en het zelf creëren van zulke vormen komt aan de orde, evenals het begrip symmetrisch. Verder wordt er geoefend met klokkijken, vermenigvuldigen, aftrekken, en springen op de getallenrij. Voorbereiding: Maak de voorbeelddriehoek van opgave 1 in het leerlingenboek na op groter formaat om in de kring te gebruiken. Kopieer bladzijde 92 zodat de spiegellijnen kunnen worden ingetekend bij opgave 1. Taal en rekenen Taaltip Spiegelen is op zich niet zo n moeilijk begrip, omdat alle kinderen dit bijna dagelijks gebruiken. Maar het is toch raadzaam de volgende zinnetjes eens kritisch met de kinderen te bekijken. De foto s zijn per ongeluk in spiegelbeeld afgedrukt. Ik moet lachen om wat ik zie in de lachspiegel. Vandaag wil ik een spiegelei. De etalageruit spiegelt. De bomen worden in het kanaal weerspiegeld. Dat is geschreven in spiegelschrift. Zet die zijspiegel eens goed. Besteed voldoende aandacht aan het begrip symmetrisch: hetzelfde spiegelbeeld aan beide zijden van de spiegellijn. Rekenwoorden Spiegelen Symmetrisch Spiegellijn Lastige woorden Links Rechts Dubbelvouwen

16 16 Blok 6 Les 6 en 7 Lesverloop van les 6 C1 C2 C3 C4 Spiegelen. Spiegelbeelden De kinderen hebben al eerder ervaringen opgedaan met de wetmatigheden van spiegelen in een as. Deze kennis wordt nu aan de hand van abstractere fi guren verdiept. De combinatie beeld/spiegelbeeld, en met name het feit dat de hoek tussen beeld en spiegelbeeld verandert als de spiegel wordt bewogen, hebben de kinderen al eerder gezien. In deze opgave moeten de kinderen proberen om vanuit de voorbeelddriehoek de andere vormen te creëren door de spiegellijn steeds te verplaatsen. De kleur van de zijden helpt daarbij. De ervaringen mogen in gewone omgangstaal worden uitgelegd. Voorbeeld: als je de spiegel op de lange (gele) kant plaatst, krijg je de eerste fi guur, een vierkant. Als je de spiegel op de rode kant plaatst, krijg je een driehoek. De kinderen kunnen het best in een halve cirkel worden opgesteld met het boek op schoot en een spiegeltje erbij. Leg de eerste fi guur (een uitgeknipte driehoek) op een tafeltje in het midden van de halve cirkel. Eerst mogen de kinderen bedenken wat ze zullen zien als de spiegel op de lange kant van de driehoek wordt geplaatst. Daarna wordt gecontroleerd of de vermoedens waar zijn. De spiegel wordt op een andere zijde van de driehoek gezet of binnen de driehoek verschoven totdat de bedoelde fi guur ontstaat. Als de bladzijde van het leerlingenboek gekopieerd is, kan in elke fi guur de spiegellijn (symmetrie-as) worden ingetekend. Wat zie je hier? Spiegelbeelden Nu wordt het begrip symmetrie ingevoerd. In deze les beperken we ons tot de symmetrie die ontstaat via een (stippel)lijn, die de spiegel vervangt: spiegelsymmetrie. De aangegeven tijd is bijzaak, maar zal wel even ter sprake komen. Als je een spiegel verticaal op de 2 stippen zet, zie je wat er achter de spiegel ligt. Teken getallen met 2 verschillende symmetrische cijfers. Spiegelbeelden Het hangt er natuurlijk vanaf hoe je de cijfers schrijft, eigenlijk hoe je ze tekent. Met lucifers cijfers en getallen maken biedt een didactische mogelijkheid. Het aantal oplossingen is vrij groot. Let erop dat het hier niet om kloktijden gaat. Op hoeveel manieren kun je een vierkant dubbelvouwen? Spiegelbeelden Geeft u de kinderen allemaal een vierkant blaadje en een spiegeltje. Vinden de kinderen de 4 manieren waarop de spiegel neergezet kan worden: horizontaal, verticaal en 2 keer diagonaal?

17 Alles telt Handleiding 5 17 Aandachtspunten bij les 7 (zelfstandig werken) leerlingenboek blz De kinderen onderzoeken hoe je de spiegel zo kunt houden dat de fi guur precies gereproduceerd wordt. Het onderzoeken kan gebeuren door middel van uitproberen, maar ook met beredeneren. 2 Een vervolg op de vorige opdracht, maar met meer variatie. De fi guren zijn bekend. Het is aan te raden om gebruik te maken van een spiegeltje of om naderhand de uitkomst te controleren met een spiegeltje. 3 Bij de klok is alleen een spiegeling van links naar rechts (verticale spiegellijn) mogelijk, anders kloppen de standen van de wijzers niet. Je kijkt als het ware van achteren door een doorzichtige klok. 4 Een oefening in rekenen met digitale tijden. werkschrift blz De subopgaven verschillen in moeilijkheid: c en h zijn de lastigste. 2 De opdrachten uit deze opgave zijn duidelijk ingewikkelder dan die uit opgave 1, vanwege de samengestelde fi guren. maatschrift blz. 38 en 39 1 Staat het spiegeltje op de goede plek? 2 Bij c komt de gespiegelde fi guur los van de spiegellijn. 3 Een deel van de gespiegelde fi guur is al getekend. 4 Deze opgave vergt een goed voorstellingsvermogen. Controleren met een spiegeltje mag. 5 Uitrekenen met behulp van de tabel. 6 Tellen of vermenigvuldigen? 7 Aftreksommen met hulpsom. 8 Tellen met sprongen van 10 en 20. Mooie getallen dus. Observatie en extra hulp Kijk of de kinderen de spiegel loodrecht op het papier houden. Wie zich niet goed kan voorstellen hoe de spiegelbeeldige fi guur eruit zal zien, mag eerst met de spiegel de fi guur maken en deze daarna tekenen. Stap even uit de les Naar buiten Laat op het speelplein symmetrische fi guren maken. De kinderen geven elkaar een hand en maken op die manier lijnen. Eerst een simpele rechthoek van 4 bij 6 kinderen: Maar de kinderen kunnen ook ingewikkelder fi guren als vlinder, huis, enzovoort, verzinnen. Laat ze van te voren bedenken hoeveel kinderen er nodig zijn. Is het mogelijk om vanaf de bovenverdieping van de school een foto te maken van de fi guren die de kinderen vormen? Afronding Gaat u met de kinderen de spiegelingen nog eens na en laat ze verwoorden wat er gebeurt. Kunnen ze zich mentaal al voorstellen wat het spiegelbeeld wordt bij een gegeven spiegellijn of hebben ze de spiegel nodig om het te zien?

18 18 blok 6 les 8 en 9 Leerlijn Basisvaardigheden vermenigvuldigen en delen Leerdoelen Nieuwe stof Machinetaal en getalbewerkingen begrijpen Tienvouden en tiende delen kennen Weten dat 2 en daarna 5 een tienvoud oplevert Vermenigvuldigen en delen door 10 Oefenen Omtrek meten Oppervlakte meten met tegels Aanvullen tot 1000 Nieuwe stof Machinetaal en getalbewerkingen begrijpen Tienvouden en tiende delen kennen Weten dat 2 en daarna 5 een tienvoud oplevert Vermenigvuldigen en delen door 10 Hoofdrekenen en schattend rekenen Maak een keuze uit deze opdrachten. Reken 5 tot 10 minuten. 1 Tafels automatiseren Oefen de tafelsommen die de kinderen moeilijk vinden. 2 Plattegronden Laat de kinderen op ruitjespapier (1 1 cm) zo veel mogelijk kamers tekenen. Een zijde van een hokje noemen we een hekje. Het gaat om de volgende omtrekken: 24 hekjes, 36, 28, 38, 12, 18, 32, 30. Laat ook de oppervlaktes erbij schrijven. Hoe gaan de kinderen te werk met het bepalen van de juiste omtrekken? Gebruiken ze strategieën of proberen ze uit? Zien de kinderen dat bij rechthoekige kamers 2 haaks op elkaar staande zijden de helft van de omtrek zijn? 3 Geld wisselen Zet de volgende tabellen op het bord en laat de kinderen de bedragen handig wisselen in munten van 1 cent en 10 cent en munten van 1 en biljetten van c 5 c 120 c 9 c 54 c 1 c (5) (9) (4) 10 c (8) (12) (5) Oefenen Optellen met rijgen op de getallenlijn Aftrekken met rijgen op de getallenlijn Sprongen van 2 net onder de (4) (1) (3) 10 (1) (78) (6) (2) (100) Materiaal Leerlingenboek 5b blz. 94 en 95 Werkschrift 5 blz. 55 Maatschrift 5 blok 5+6 blz. 40 en 41 Plusschrift 5 blok 6 Kwismeester 5b blok 6 Oefensoftware Ruitjespapier (1 1 cm) Namaakgeld Grote doos, viltstift Kaartjes met rekenkundige bewerkingen (bijv. +6 of 3) Maatschrift 1 Halveren Wat is de helft van 242, 468, 684? (121, 234, 342) En van 832, 826, 950? (416, 413, 475) 2 Verdubbelen Wat is het dubbele van 221, 234, 343? (442, 468, 686) En van 410, 430, 350? (820, 860, 700) 3 Bankdirecteur spelen Geef de kinderen namaakgeld (biljetten). Laat de kinderen de volgende geldbedragen neerleggen (er zijn vaak meerdere oplossingen): 123, 146, 24, 38, 49, 55, 66, 71.

19 Alles telt Handleiding 5 19 Waar gaat deze les over? In deze les nemen de machientjes het over. Het lijkt erop dat zij de sommen uitrekenen op bevel. Het antwoord rolt er dan weer uit. Alle bewerkingen kunnen zo door elkaar gebruikt worden. Nu werkt de machine op het niveau van de kinderen, dus een simpele bewerking als 5 : 2 kan nog niet uitgevoerd worden. Deze manier van rekenen geeft veel mogelijkheden tot reflectie. En ook is het een simpele voorbereiding op de zakrekenmachine die later gebruikt gaat worden. Taal en rekenen Taaltip In deze les doen de machines het rekenwerk. Dat levert vaak een aparte taal op. Kijkt u bijvoorbeeld met de kinderen naar de eerste machine bij leerlingenboek opgave 1. Deze geeft achtereenvolgens 4 verschillende bewerkingen aan. Wat doe het eerste deel van de machine? Laat dat verwoorden. Dat antwoord kan heel kort zijn, bijvoorbeeld: keer 10. Maar ook: Dit stuk van de machine vermenigvuldigt met 10 of: Dit deel van de machine maakt het begingetal 10 keer zo groot en nog abstracter: Dit deel van de machine maakt 30 van het begingetal 3 of ten slotte: Bij dit deel van de machine komt er bij elk getal een 0 achter. Bespreek zo ook de andere delen van de machine. Rekenwoorden Bewerkingen +,,, : Rekenen met tienen Pijlentaal Lastige woorden Getallenmachine

20 20 Blok 6 Les 8 en 9 Lesverloop van les 8 C1 C2 C3 Welk getal komt er uit de getallenmachine? Vermenigvuldigen met 10 en delen door 10 Voer met de kinderen een gesprek over sommen waarin het begingetal gelijk is aan de uitkomst. Wie kent zulke sommen? Wat moet je met een getal doen om het begingetal en de uitkomst hetzelfde te laten zijn? Je stopt bijvoorbeeld 5 in de getallenmachine, die doet een getal erbij, eraf, doet het een aantal keer of deelt het getal en er komt weer precies hetzelfde getal uit de machine als het getal dat erin ging. Geef dit weer op het bord met concrete voorbeelden, anders wordt het snel onduidelijk = 5, 5 0 = 5, 5 1 = 5, = 5, 5 3 : 3 = 5, = 5. De kinderen zien meerdere vermenigvuldigingen en delingen binnen een som, waarbij de 10 een belangrijke rol speelt. Bij vraag c kan de lengte van de machine variëren. Kijk nu zelf wat er met de getallen gebeurt. Vermenigvuldigen met 10 en delen door 10 Bespreekt u de vondsten van de kinderen. Zien de kinderen dat elk getal bij a 10 zo groot wordt en bij b 10 zo klein? Wat gebeurt er met de getallen? Rekenen met tienen. Vermenigvuldigen met 10 en delen door 10 Vraag de kinderen wat de uitkomst te maken heeft met het begingetal. Als eerst een getal 5 keer genomen wordt en dan nog 2 keer, wordt het getal... keer groter. Geef voorbeelden, zoals: Ik doe een getal eerst 2 keer en dan nog eens 2 keer. Hoeveel keer is het dan groter geworden? We gaan het proberen: 4 2 =? 8 2 =? Hoeveel keer groter dan 4 is 16? Neem nu een getal eerst 2 keer en dan nog eens 3 keer. (Let nu op: er zijn ongetwijfeld kinderen die zeggen dat het nieuwe getal 5 keer groter is geworden.) Laat dit controleren aan de hand van één of meer concrete (kleine) getallen. Ditzelfde doen we met delen door 2 en daarna delen door 5. Wat gebeurt er nu met het begingetal?

21 Alles telt Handleiding 5 21 Aandachtspunten bij les 9 (zelfstandig werken) leerlingenboek blz Hier gaan de kinderen oefenen in vermenigvuldigen met 10 en delen door Rekenen met machientjes, maar nu in een meer schematische vorm. 3 Verdubbelen is ook een optie bij het bepalen van de omtrek. 4 Weten de kinderen nog het verschil tussen omtrek en oppervlakte? werkschrift blz Bij c kan de tabel van b gebruikt worden. 2 Zoek de hulpsom. 3 Halveren is altijd een optie. 4 Wat vinden de kinderen gemakkelijker: aanvullen tot of aftrekken van 1000? maatschrift blz. 40 en 41 1 Begrijpen de kinderen deze machines? 2 Bij a, c en e zijn er 2 antwoorden mogelijk. 3 Vermenigvuldigen met 5 en 2 is vermenigvuldigen met Eigenlijk zijn dit ook machines. 5 Optellen met rijgen op de getallenlijn. Niet iedereen splitst het tweede getal op dezelfde manier. 6 Bij aftrekken werken we van rechts naar links. 7 Toepassing van het geleerde in opgave 5 en 6. 8 Eenvoudige sprongen, maar wel bij grote getallen. Afronding Geef snelle mondelinge beurten met sommen van het type: en 280 : 10. Bij werkschrift opgave 3 kunnen de kinderen met halveren alle sommen vinden. Welk kind heeft dat gezien? Bij maatschrift opgave 2 gaat u met de kinderen de verschillende antwoorden na. Geeft u ook bij deze kinderen beurten met sommen van het type: en 280 : 10. Observatie en extra hulp Weten de kinderen of ze moeten vermenigvuldigen of delen als ze munten van 10 eurocent moeten omwisselen voor munten van 1 eurocent? Of als ze tientallen liters water moeten schenken in emmers met een inhoud van 10 liter? Stap even uit de les Machine Zet in de klas een grote doos (bijvoorbeeld van een tv of wasmachine). Gebruik de open kant als deurtje, zodat er een kind in kan kruipen. Maak aan de tegengestelde kant van de doos 2 sleuven, een voor in en een voor uit. In de doos zijn papiertjes en viltstift aanwezig. Een kind mag in de doos plaatsnemen, maar net daarvoor licht u het kind in welke bewerking u boven de in sleuf zult ophangen (bijvoorbeeld + 6 of 3 of 5). U hangt het kaartje met de opdracht +,, of : die u het kind heeft ingefluisterd boven de sleuf. De kinderen stoppen een papiertje met een geschreven getal in de machine via de in sleuf. Het kind in de doos rekent de bewerking uit. Het antwoord wordt op een (nieuw) papiertje geschreven en via de uit sleuf weer uit de machine gegooid. Goed of niet goed? Deze machine kunt u vele malen gebruiken want iedereen wil een keer in de doos en er zijn vele verschillende (moeilijke en gemakkelijke) bewerkingen te bedenken.

22 22 blok 6 les 10 herhalen en oefenen Leerlijn Meetkunde Basisvaardigheden vermenigvuldigen en delen Leerdoelen Nieuwe stof Figuren spiegelen Ontdekken wat symmetrisch betekent Machinetaal en getalbewerkingen begrijpen Weten dat 2 en daarna 5 een tienvoud oplevert Vermenigvuldigen en delen door 10 Oefenen Plaatswaarde van getallen tot 1000 Bedragen (met komma) aanvullen t/m 10 Rekenen met +,, en : Digitale tijden lezen Hoofdrekenen en schattend rekenen Maak een keuze uit deze opdrachten. Reken 5 tot 10 minuten. 1 Getallen samenstellen Schrijf de volgende 3 getallen op het bord: 8, 4, 5. Laat de kinderen hiermee alle mogelijke getallen van 2 en 3 cijfers samenstellen en ze van groot naar klein zetten. 2 Een mooi getal: 1000 Laat de kinderen sommen bedenken waar 1000 uitkomt of waar 1000 in staat. Schrijf ze op het bord en laat de andere kinderen ze uitrekenen. 3 Rijen afmaken Laat de volgende rijen aanvullen. Tot hoever komen de kinderen? Maak eventueel gebruik van de getallenlijn Maatschrift Nieuwe stof Spiegellijn (symmetrieas) bepalen Figuren spiegelen Machinetaal en getalbewerkingen begrijpen 1 Optellen en aftrekken met honderden = ( 200) = ( 500) = ( 500) = ( 700) = ( 700) = (1000) = (1000) = (1000) Oefenen Delen in (geld)context Digitale en analoge tijden vergelijken Rekenen met digitale tijden = (700) = (300) = (800) = (200) = (600) = (400) = (900) = (100) Materiaal Leerlingenboek 5b blz. 96 en 97 Maatschrift 5 blok 5+6 blz. 42 en 43 Plusschrift 5 blok 6 Kwismeester 5b blok 6 Oefensoftware Spiegeltjes 2 Raad mijn getal Laat een van de kinderen een getal in gedachten nemen tussen 0 en De andere kinderen mogen om de beurt vragen stellen als: Is het getal groter dan...? Of: Is het getal even? De vragen mogen alleen maar met ja of nee beantwoord worden.

23 Alles telt Handleiding 5 23 Aandachtspunten bij les 10 (herhalen en oefenen) leerlingenboek blz. 96 en 97 1 De kinderen hoeven hier niet daadwerkelijk te spiegelen, maar ze moeten zich het spiegelbeeld kunnen voorstellen. Geef kinderen die dit nog heel moeilijk vinden wel een spiegeltje. 2 De beantwoording kan niet exact zijn. Strikt genomen zijn de meeste plaatjes niet symmetrisch. Het verdient aanbeveling de opdracht een keer klassikaal te bekijken. 3 Rekenen de kinderen alles uit of zien ze al handige combinaties? 4 Zien de kinderen de deelsommen en de vermenigvuldigingen die erbij horen? 5 Maak gebruik van het feit dat a precies in het midden ligt. 6 Aanvullen of aftrekken? Met geld meestal het eerste. 7 Wat gebeurt er met het bedrag als je dat met 10 vermenigvuldigt? 8 Soms kan er handig worden gerekend. 9 Lees de digitale klok. maatschrift blz. 42 en 43 1 De kinderen zullen ontdekken dat de volgorde waarin de fi guur gespiegeld wordt op zich niet van belang is. 2 Het veranderen van fi guur 3 kan op meerdere manieren. 3 Op het display van elke machine staat wat de machine doet. 4 Het getal dat uit de machine komt, verraadt wat de machine heeft gedaan. De eerste, vierde en vijfde machine kunnen 2 bewerkingen opleveren. 5 Zien de kinderen dat het eigenlijk delen door 10 is? 6-7 Zien de kinderen de onderste rij ook als klokken? Wijs ze daar eventueel op. 8 Het optellen met minuten is zestigtallig ( = 1.15 uur) Normering Aantal Onvoldoende Voldoende Opgave 1 4 < Opgave 2 6 < Opgave 3 4 < Opgave 4 6 < Opgave 5 4 < Opgave 6 16 < Opgave 7 4 < Opgave 8 16 < Opgave 9 4 < Normering Aantal Onvoldoende Voldoende Opgave 1 3 < Opgave 2 4 < Opgave 3 4 < Opgave 4 5 < Opgave 5 5 < Opgave 6 5 < Opgave 7 5 < Opgave 8 15 <

24 24 blok 6 les 11 en 12 Leerlijn Basisvaardigheden vermenigvuldigen en delen Leerdoelen Nieuwe stof Delen met als deeltal een tienvoud (zowel in context als in tabel) Elke deling is een omgekeerde vermenigvuldiging Oefenen Oppervlakte bepalen d.m.v. vermenigvuldigen Aanvullen tot 1000 in context kg - g Nieuwe stof Delen, ook met als deeltal een tienvoud (zowel in context als in tabel) Elke deling is een omgekeerde vermenigvuldiging Oefenen Vermenigvuldigen met een tienvoud Materiaal Leerlingenboek 5b blz. 98 en 99 Werkschrift 5 blz. 56 Maatschrift 5 blok 5+6 blz. 44 en 45 Plusschrift 5 blok 6 Kwismeester 5b blok 6 Oefensoftware Ruitjespapier (1 1 cm) of kopieerblad 5.11 (bij 2 activiteiten) Namaakgeld Dobbelstenen (1 per kind) Hoofdrekenen en schattend rekenen Maak een keuze uit deze opdrachten. Reken 5 tot 10 minuten. 1 Tafels automatiseren 8 4 = (32) 8 7 = (56) 5 8 = (40) 5 2 = (10) 7 5 = (35) 4 5 = (20) 7 4 = (28) 9 7 = (63) 9 2 = (18) 3 9 = (27) 2 3 = ( 6) 4 3 = (12) 3 6 = (18) 6 2 = (12) 6 9 = (54) 9 5 = (45) 2 Deeltafels 64 : 8 = (8) 45 : 9 = (5) 40 : 8 = (5) 28 : 4 = (7) 12 : 6 = (2) 30 : 5 = (6) 36 : 6 = (6) 21 : 7 = (3) 42 : 7 = (6) 27 : 3 = (9) 15 : 3 = (5) 49 : 7 = (7) 3 Oppervlaktes Laat de kinderen kamers tekenen (op ruitjespapier van 1 1 cm of kopieerblad 5.11) met de volgende oppervlaktes: 24 hokjes, 32, 19, 31. Laat ook de omtrekken uitrekenen en uitdrukken in het aantal hekjes (een hekje is een zijde van een hokje). Maatschrift 1 Rekendictee optellen met honderdtallen Geef dit dictee in een gematigd tempo = (400) = (700) = (700) = (500) = (800) = (900) = (500) = (800) = (600) 2 Getallen rijgen Verdubbel de cijfers steeds. 1, 2, 4,... (8, 16, 32, 64,) 128 3, 6, 12,... (24, 48, 96,) 192 5, 10,... (20, 40, 80, 160,) 320 6, 12,... (24, 48, 96, 192,) 384 7, 14,... (28, 56, 112, 224,) 448 Steeds 2 meer erbij: 1, 3, 7,... (13, 21, 31, 43, 57, 73, 91, ) Steeds 2 meer eraf: 100, 98, (94, 88, 80, 70, 58, 44, 28,) 10 Hoever komen de kinderen? 3 Grappige getallen = (999) = (444) = (333) = (111) = (666) = (444) = (888) = (888) = (555) = (444) = (999) = (999)

25 Alles telt Handleiding 5 25 Waar gaat deze les over? In deze les wordt met behulp van het strokenmodel verdeeld. De bijbehorende vermenigvuldiging gaat als hulp meespelen om de deling te vinden. 18 : 6 = 3, want 6 3 = 18. Een goede beheersing van de tafelsommen is een voorwaarde om de delingen gemakkelijk te kunnen vinden. De verdelingen worden uit diverse contexten gehaald. Taal en rekenen Taaltip Delen kan op verschillende manieren. Kijk met de kinderen naar de volgende zinnetjes: Hij deelt de taart in 8 stukken. Gedeelde vreugd is dubbele vreugd. Wij delen deze reep eerlijk met elkaar. Ik deel deze mening (met jou). Zij krijgen een deel van de winst. Wij delen 12 door 3. Wij verdelen deze 12 snoepjes met zijn drieën. 12 gedeeld door 3 is 4 (12 : 3 = 4). Hoewel we vaak pretenderen dat eerlijk verdelen ook echt eerlijk is, dan is dat wiskundig gezien niet zo. Zijn de stukken taart exact even groot of zwaar? Zijn de verdeelde snoepjes precies hetzelfde? Rekenwoorden Delen Verdelen Eerlijk delen Lastige woorden (per) stuk

26 26 Blok 6 Les 11 en 12 Lesverloop van les 11 C1 C2 C3 C4 Weet je nog? Delen als omgekeerde van vermenigvuldigen Deeltafels met tientallen: somtype 18 : 3 en 180 : 3. Leid de les in door het echt laten verdelen van 18 eurocenten over 6 kinderen. Hoeveel cent heeft ieder kind nu? Laat nu op dezelfde manier 18 munten van 10 eurocent verdelen. Hoeveel cent is dat in totaal? Hoeveel krijgt ieder kind nu? Bekijk dan samen opgave 1. De verdelingen worden gesymboliseerd door het strokenmodel. Tekent u het eerste strokenmodel op het bord met 18 in de bovenste strook en 6 hokjes daaronder. U vraagt de kinderen: Hoeveel moet er verdeeld worden? Over hoeveel kinderen? Hoe zie je dat? Hoe weet je dat je precies alles verdeeld hebt? Welke sommen horen daarbij? Wie zou bij deze sommen een verhaaltje kunnen bedenken? Laat het verband tussen de sommen zien: 18 : 6 = 3, want 6 3 = : 6 = 30, want 6 30 = 180, of 18 tienen : 6 = 3 tienen. 180 : 60 = 3, want 60 3 = 180. Bedenk bij elk plaatje een deelsom en een keersom. Delen als omgekeerde van vermenigvuldigen Laat de kinderen de opgaven zelfstandig maken. Bespreek deze vervolgens klassikaal. Kan iedereen uit de plaatjes opmaken wat er moet worden uitgerekend? Hoe worden de sommen samengesteld? Welke oplossingsstrategieën worden er gebruikt om de sommen uit te rekenen? Hoeveel suikerklontjes zijn het? Delen als omgekeerde van vermenigvuldigen Laat bij de sommen een strokenmodel tekenen en laat de deel- en keersommen erbij schrijven. Bespreek de opgave vervolgens klassikaal. Zien de kinderen de verbanden met de makkelijke sommen? Hoeveel munten van 20 cent zijn het? Delen als omgekeerde van vermenigvuldigen Zijn er kinderen die er een echte tafel van 20 van maken en dus een andere volgorde van uitrekenen kiezen?

Leerroutes Passende Perspectieven Alles telt groep 5 blok 1

Leerroutes Passende Perspectieven Alles telt groep 5 blok 1 Leerroutes Passende Perspectieven Alles telt groep 5 blok Legenda kleuren Getalbegrip Optellen en aftrekken Vermenigvuldigen en delen Verhoudingen Meten Meten Tijd Meten Geld Meetkunde Verbanden Legenda

Nadere informatie

42 blok 6. Een huis inrichten. Teken de meubels in het huis. Plaats ze waar jij wilt. Vul in. Hoeveel eet elke hond? Hoeveel kilo vlees?

42 blok 6. Een huis inrichten. Teken de meubels in het huis. Plaats ze waar jij wilt. Vul in. Hoeveel eet elke hond? Hoeveel kilo vlees? 42 blok 6 C1 Een huis inrichten. Teken de meubels in het huis. Plaats ze waar jij wilt. C2 Vul in. Hoeveel eet elke hond? Hoeveel kilo vlees? Hoeveel pakken brokken? Hoeveel bakjes water? Fido 3 2 1 4

Nadere informatie

Wat betekenen de getallen? Samen bespreken. Kies uit kilometer, meter, decimeter of centimeter.

Wat betekenen de getallen? Samen bespreken. Kies uit kilometer, meter, decimeter of centimeter. 70 blok 5 les 23 C 1 Wat betekenen de getallen? Samen bespreken. 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 60 981 540 C 2 Welke maten horen erbij? Samen bespreken. Kies uit kilometer, meter, decimeter of centimeter.

Nadere informatie

Leerstofoverzicht groep 3

Leerstofoverzicht groep 3 Leerstofoverzicht groep 3 Getallen en relaties Basisbewerkingen Verhoudingen Leerlijn Groep 3 uitspraak, schrijfwijze, kenmerken begrippen evenveel, minder/meer cijfer 1 t/m 10, groepjes aanvullen tot

Nadere informatie

Groep 5 Leerroute 3< 1F Leerroute 2= 1F (maatschrift) Leerroute 1 = 1S Periode 1

Groep 5 Leerroute 3< 1F Leerroute 2= 1F (maatschrift) Leerroute 1 = 1S Periode 1 Groep 5 Leerroute 3< 1F Leerroute 2= 1F (maatschrift) Leerroute 1 = 1S Periode 1 Normgerichte doelen: De kinderen behalen op de methodegebonden toetsen Maatschrift een 60% score. Blok 1: De kinderen kennen/kunnen/beheersen:

Nadere informatie

Groep 3. Getalbegrip hele getallen. Optellen en aftrekken. Geld

Groep 3. Getalbegrip hele getallen. Optellen en aftrekken. Geld Groep 3 Getalbegrip hele getallen De leerlingen werken de eerste periode in het getallengebied tot 20 en 40. De tweede helft van het jaar ook tot 100. De leerlingen leren het verder- en terugtellen, tellen

Nadere informatie

Hieronder ziet u per 2 blokken wat er getoetst wordt in groep 4

Hieronder ziet u per 2 blokken wat er getoetst wordt in groep 4 Hieronder ziet u per 2 blokken wat er getoetst wordt in groep 4 Blok 1A en 2A Telrij, uitspraak en notatie Getallenlijn en getalvolgorde Opbouw getallen tot 100 Sprongen van 1, 2 en 5 tussen 10 en 20 t/m

Nadere informatie

Leerlijnen groep 4 Wereld in Getallen

Leerlijnen groep 4 Wereld in Getallen Leerlijnen groep 4 Wereld in Getallen 1 REKENEN Boek 4a: Blok 1 - week 1 - optellen en aftrekken t/m 10 (3 getallen, 4 sommen) 5 + 4 = / 4 + 5 = 9 5 = / 9 4 = - getallen tot 100 Telrij oefenen met kralenstang

Nadere informatie

Lesopbouw: instructie. 2 Instructie. 1 Start. Blok 4 Week 2 Les 1

Lesopbouw: instructie. 2 Instructie. 1 Start. Blok 4 Week 2 Les 1 Blok Week 2 Les 1 0 70 30 0 35 5 20 10 1 36 2 11 12 1 0 739 00 96 325 10 71 02 9 327 330 69 56 1 210 332 700 566 20 212 59 29 3 599 76 551 300 5 1 770 99 0 00 109 3 991 10 02 111 350 70 270 96 596 150

Nadere informatie

Leerlijnen groep 5 Wereld in Getallen

Leerlijnen groep 5 Wereld in Getallen Leerlijnen groep 5 Wereld in Getallen 1 2 3 4 REKENEN Boek 5a: Blok 1 - week 1 Oriëntatie - Getallen tot en met 1000 - Tafels 0 t/m 6 en 10 - Herhalen strategieën - Herhalen hele, halve uren en kwartieren

Nadere informatie

Overig nieuws Hulp ouders bij rekenen deel 3.

Overig nieuws Hulp ouders bij rekenen deel 3. Overig nieuws Hulp ouders bij rekenen deel 3. Het rekenonderwijs van tegenwoordig ziet er anders uit dan vroeger. Dat komt omdat er nieuwe inzichten zijn over hoe kinderen het beste leren. Vroeger lag

Nadere informatie

Leerlijnenpakket STAP incl. WIG. Rekenen Rekenen. Datum: 08-05-2014. Schooltype BAO (Regulier) Herkomst Landelijk Periode DL -20 t/m 200

Leerlijnenpakket STAP incl. WIG. Rekenen Rekenen. Datum: 08-05-2014. Schooltype BAO (Regulier) Herkomst Landelijk Periode DL -20 t/m 200 Leerlijnenpakket STAP incl. WIG Schooltype BAO (Regulier) Herkomst Landelijk Periode DL -20 t/m 200 Rekenen Rekenen 1.1 Getallen - Optellen en aftrekken tot 10 - Groep 3 BB/ KB GL + PRO 1.1.1 zegt de telrij

Nadere informatie

C 1 C 2 C 3. les 1. 2 blok 4. Leg de figuren. Samen bespreken. a b c

C 1 C 2 C 3. les 1. 2 blok 4. Leg de figuren. Samen bespreken. a b c 2 blok 4 les 1 C 1 Leg de figuren. Samen bespreken. a b c d C 2 Leg de figuren. Samen bespreken. a b c C 3 Leg nog meer figuren. Samen bespreken. a Maak een huis. b Maak een boot. c Bedenk zelf een figuur.

Nadere informatie

Voorbereidend Cijferend rekenen Informatie voor ouders van leerlingen in groep 3 t/m 8

Voorbereidend Cijferend rekenen Informatie voor ouders van leerlingen in groep 3 t/m 8 nummer 2 bijgesteld in nov. 2013 Voorbereidend Cijferend rekenen Informatie voor ouders van leerlingen in groep 3 t/m 8 Hoe cijferend rekenen wordt aangeleerd Deze uitgave van t Hinkelpad gaat over het

Nadere informatie

rekentrainer jaargroep 7 Fietsen op Terschelling. Teken en vul in. Zwijsen naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs

rekentrainer jaargroep 7 Fietsen op Terschelling. Teken en vul in. Zwijsen naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Zwijsen jaargroep 7 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Waar staat deze paddenstoel ongeveer? Teken op de kaart. Welke afstand of welke route fietsen de kinderen? naam route afstand Janna

Nadere informatie

Tafelkaart: tafel 1, 2, 3, 4, 5

Tafelkaart: tafel 1, 2, 3, 4, 5 Tafelkaart: tafel 1, 2, 3, 4, 5 1 2 3 4 5 1x1= 1 1x2= 2 1x3= 3 1x4= 4 1x5= 5 2x1= 2 2x2= 4 2x3= 6 2x4= 8 2x5=10 3x1= 3 3x2= 6 3x3= 9 3x4=12 3x5=15 4x1= 4 4x2= 8 4x3=12 4x4=16 4x5=20 5x1= 5 5x2=10 5x3=15

Nadere informatie

rekentrainer jaargroep 7 Fietsen op Terschelling. Teken en vul in. Zwijsen naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs

rekentrainer jaargroep 7 Fietsen op Terschelling. Teken en vul in. Zwijsen naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Zwijsen jaargroep 7 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Waar staat deze paddenstoel ongeveer? Teken op de kaart. Welke afstand of welke route fietsen de kinderen? naam route afstand Janna

Nadere informatie

Reken zeker: leerlijn kommagetallen

Reken zeker: leerlijn kommagetallen Reken zeker: leerlijn kommagetallen De gebruikelijke didactische aanpak bij Reken Zeker is dat we eerst uitleg geven, vervolgens de leerlingen flink laten oefenen (automatiseren) en daarna het geleerde

Nadere informatie

Leerlijnen groep 6 Wereld in Getallen

Leerlijnen groep 6 Wereld in Getallen Leerlijnen groep 6 Wereld in Getallen 1 REKENEN Boek 6a: Blok 1 - week 1 - buurgetallen - oefenen op de getallenlijn Geld - optellen van geldbedragen - aanvullen tot 10 105 : 5 = 2 x 69 = - van digitaal

Nadere informatie

Reken zeker: leerlijn kommagetallen

Reken zeker: leerlijn kommagetallen Reken zeker: leerlijn kommagetallen De gebruikelijke didactische aanpak bij Reken Zeker is dat we eerst uitleg geven, vervolgens de leerlingen flink laten oefenen (automatiseren) en daarna het geleerde

Nadere informatie

Aandachtspunten. blok 1, les 3 blok 2, les 3 blok 2, les 6 blok 3, les 3 blok 3, les 6

Aandachtspunten. blok 1, les 3 blok 2, les 3 blok 2, les 6 blok 3, les 3 blok 3, les 6 Aandachtspunten 307 Aandachtspuntenlijst 1, bij blok 1, 2 en 3 1 Verkennen en benoemen van verschillende betekenissen en functies van getallen t/m 1000. Het kind begrijpt nog niet dat er een verband bestaat

Nadere informatie

i n s t a p h a n d l e i d i n g

i n s t a p h a n d l e i d i n g jaargroep 7 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p h a n d l e i d i n g k o l o m s g e w i j s d e l e n Inleiding Het programma laat de leerlingen kennismaken met vernieuwende elementen

Nadere informatie

Omtrek en oppervlakte meten van vijvers

Omtrek en oppervlakte meten van vijvers toets maatschrift 6 Overzicht van de leerdoelen Leerlijn Leerdoelen Leeractiviteit toets Toets Getallen en getal relaties Auto mat i- se ren Getallen en getal relaties Basis vaardig heden Meten Telrij

Nadere informatie

REKENEN OP MAAT GROEP 4

REKENEN OP MAAT GROEP 4 REKENEN OP MAAT GROEP 4 REKENEN OP MAAT GROEP 4 RICHT ZICH OP DE BELANGRIJKSTE VAARDIGHEDEN DIE NODIG ZIJN VOOR HET REKEN-WISKUNDEONDERWIJS. ER WORDT NAUW AANGESLOTEN BIJ DE OEFENSTOF VAN DE VERSCHILLENDE

Nadere informatie

Getallen en breuken. 1 Doel: helen in breuken verdelen en helen uit de breuk halen. Herhalen

Getallen en breuken. 1 Doel: helen in breuken verdelen en helen uit de breuk halen. Herhalen Getallen en breuken Basisstof structuur van de getallen tot 000 000 breuken Lesdoelen De leerlingen kunnen: helen in breuken verdelen en helen uit de breuk halen; helen en breuken verdelen; getallen op

Nadere informatie

Rekentaalkaart - toelichting

Rekentaalkaart - toelichting Rekentaalkaart - toelichting 1. Het rekendoel van de opgave In de handleiding van reken-wiskundemethodes beschrijft bij iedere opgave of taak wat het rekendoel voor leerlingen is. Een doel van een opgave

Nadere informatie

i n s t a p h a n d l e i d i n g

i n s t a p h a n d l e i d i n g jaargroep 7 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p h a n d l e i d i n g k o l o m s g e w i j s v e r m e n i g v u l d i g e n Inleiding Het programma laat de leerlingen kennismaken

Nadere informatie

Onthoudboekje rekenen

Onthoudboekje rekenen Onthoudboekje rekenen Inhoud 1. Hoofdrekenen: natuurlijke getallen tot 100 000 Optellen (p. 4) Aftrekken (p. 4) Vermenigvuldigen (p. 5) Delen (p. 5) Deling met rest (p. 6) 2. Hoofdrekenen: kommagetallen

Nadere informatie

i n s t a p h a n d l e i d i n g

i n s t a p h a n d l e i d i n g jaargroep 7 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p h a n d l e i d i n g k o l o m s g e w i j s o p t e l l e n e n a f t r e k k e n Jaargroep instap Inleiding Het instapprogramma

Nadere informatie

i n s t a p h a n d l e i d i n g

i n s t a p h a n d l e i d i n g jaargroep 6 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p h a n d l e i d i n g e i g e n s c h a p p e n v a n b e w e r k i n g e n Inleiding Het programma laat de leerlingen kennismaken

Nadere informatie

handleiding leerjaar 7 blok 5

handleiding leerjaar 7 blok 5 handleiding leerjaar 7 blok 5 Auteurs: Els van den Bosch-Ploegh Brugt Krol Jeannette Nijs-van Noort Ad Plomp Wim Sweers Anne Coos Vuurmans Reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Inhoudelijke redactie:

Nadere informatie

Strategiekaarten. Deze strategiekaarten horen bij de ThiemeMeulenhoff-uitgave (ISBN 978 90 557 4642 2): Rekenen: een hele opgave, deel 2

Strategiekaarten. Deze strategiekaarten horen bij de ThiemeMeulenhoff-uitgave (ISBN 978 90 557 4642 2): Rekenen: een hele opgave, deel 2 Deze strategiekaarten horen bij de ThiemeMeulenhoff-uitgave (ISBN 978 90 557 4642 2): Joep van Vugt Anneke Wösten Handig optellen; tribunesom* Bij optellen van bijna ronde getallen zoals 39, 198, 2993,..

Nadere informatie

Opdracht 2.1 a t/m c. Er zijn veel mogelijkheden. De vorm hoeft dus niet gelijk te zijn om toch een vierkant van dezelfde grootte te krijgen.

Opdracht 2.1 a t/m c. Er zijn veel mogelijkheden. De vorm hoeft dus niet gelijk te zijn om toch een vierkant van dezelfde grootte te krijgen. Uitwerkingen hoofdstuk Gebroken getallen. Kennismaken met breuken.. Deel van geheel Opdracht. a t/m c. Er zijn veel mogelijkheden. De vorm hoeft dus niet gelijk te zijn om toch een vierkant van dezelfde

Nadere informatie

Leerlijnen groep 7 Wereld in Getallen

Leerlijnen groep 7 Wereld in Getallen Leerlijnen groep 7 Wereld in Getallen 1 2 REKENEN Boek 7a: Blok 1 - week 1 in geldcontext 2 x 2,95 = / 4 x 2,95 = Optellen en aftrekken tot 10.000 - ciferend; met 2 of 3 getallen 4232 + 3635 + 745 = 1600

Nadere informatie

Tussendoelen rekenen-wiskunde voor eind groep 5

Tussendoelen rekenen-wiskunde voor eind groep 5 Domein GETALLEN, subdomein Getalbegrip beheerst de doelen van groep 2 t/m 4, ook op het niveau van groep 5 en HELE GETALLEN kan willekeurige delen van de telrij tot ten minste 1000 opzeggen en vanuit elk

Nadere informatie

toets Leerlijn Leerdoelen Leeractiviteit toets Toets

toets Leerlijn Leerdoelen Leeractiviteit toets Toets toets blok 6 55 Overzicht van de leerdoelen Leerlijn Leerdoelen Leeractiviteit toets Toets Getalrelaties en getalbegrip Basisvaardigheden Getalrelaties en getalbegrip Betekenis, plaats, structuur en waarde

Nadere informatie

Getallen. 1 Doel: getallen plaatsen op de getallenlijn. 2 Doel: getallen invullen op het 60-veld. 3 Doel: 5-structuur aangeven.

Getallen. 1 Doel: getallen plaatsen op de getallenlijn. 2 Doel: getallen invullen op het 60-veld. 3 Doel: 5-structuur aangeven. 1 Getallen Basisstof getallenstructuur t/m 60 Lesdoelen De kinderen: kunnen tellen/doortellen t/m 60; kunnen de getallen in het 60-veld schrijven; kunnen werken met de begrippen 2 en meer en 2 en minder

Nadere informatie

Onthoudboekje rekenen

Onthoudboekje rekenen Onthoudboekje rekenen D_eze _werkbundel _is _van < > 1 Inhoudsopgave Wat moet je wanneer kennen? eindtoets paastoets kersttoets herfsttoets Getallenkennis 1. Soorten getallen (p.4 5) 2. Duizendtal, honderdtal,

Nadere informatie

Tafels bloemlezing. Inhoud 1

Tafels bloemlezing.   Inhoud 1 Tafels bloemlezing Leer- en oefenboek 49 bladzijden. Hier zie je de hele pdf, waarin veel geschrapt is, maar waarin je een prima indruk krijgt hoe deze methode is opgebouwd. Dit is een methode die niet

Nadere informatie

Optellen van twee getallen onder de 10

Optellen van twee getallen onder de 10 Splitsen tot 0 uit het hoofd 2 Optellen 2 7 6 2 5 3 4 Splitsen tot 20 3 2 8 7 2 6 3 5 4 4 4 3 2 2 9 8 2 7 3 6 4 5 5 4 2 3 0 9 2 8 3 7 4 6 5 5 6 5 2 4 3 3 Bij een aantal iets erbij doen heet optellen. Je

Nadere informatie

handleiding leerjaar 7 blok 6

handleiding leerjaar 7 blok 6 handleiding leerjaar 7 blok 6 Auteurs: Els van den Bosch-Ploegh Brugt Krol Jeannette Nijs-van Noort Ad Plomp Wim Sweers Anne Coos Vuurmans Reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Inhoudelijke redactie:

Nadere informatie

handleiding leerjaar 3 blok 4

handleiding leerjaar 3 blok 4 blok 4 handleiding leerjaar 3 blok 4 Auteurs: Els van den Bosch-Ploegh Brugt Krol Jeannette Nijs-van Noort Ad Plomp Wim Sweers Anne Coos Vuurmans Reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Redactie:

Nadere informatie

Bij het cijferend optellen beginnen we bij de eenheden en werken we van rechts naar links:

Bij het cijferend optellen beginnen we bij de eenheden en werken we van rechts naar links: Cijferend optellen t/m 1000 Voor u ligt de verkorte leerlijn cijferend optellen groep 5 van Reken zeker. Deze verkorte leerlijn is bedoeld voor de leerlingen die nieuw instromen in groep 6 en voor de leerlingen

Nadere informatie

Rekentijger - Groep 7 Tips bij werkboekje A

Rekentijger - Groep 7 Tips bij werkboekje A Rekentijger - Groep 7 Tips bij werkboekje A Omtrek en oppervlakte (1) Werkblad 1 Van een rechthoek die mooi in het rooster past zijn lengte en breedte hele getallen. Lengte en breedte zijn samen gelijk

Nadere informatie

Aanbod rekenstof augustus t/m februari. Groep 3

Aanbod rekenstof augustus t/m februari. Groep 3 Aanbod rekenstof augustus t/m februari Groep 3 Blok 1 Oriëntatie: tellen van hoeveelheden tot 10, introductie van de getallenlijn tot en met 10, tellen en terugtellen t/m 20, koppelen van getallen aan

Nadere informatie

handleiding leerjaar 6 blok 1

handleiding leerjaar 6 blok 1 handleiding leerjaar 6 blok 1 Reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Auteurs: Els van den Bosch-Ploegh Brugt Krol Jeannette Nijs-van Noort Ad Plomp Wim Sweers Anne Coos Vuurmans Redactie: Fundamentaal,

Nadere informatie

Rekenen op maat 5. Doelgroepen Rekenen op maat 5. Omschrijving Rekenen op maat 5

Rekenen op maat 5. Doelgroepen Rekenen op maat 5. Omschrijving Rekenen op maat 5 Rekenen op maat 5 Rekenen op maat 5 richt zich op de belangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor het reken-wiskundeonderwijs. Er wordt nauw aangesloten bij de oefenstof van de verschillende blokken

Nadere informatie

Inhoud kaartenbak groep 8

Inhoud kaartenbak groep 8 Inhoud kaartenbak groep 8 1 Getalbegrip 1.1 Ligging van getallen tussen duizendvouden 1.2 Plaatsen van getallen op de getallenlijn 1.3 Telrij t/m 100 000 1.4 Telrij t/m 100 000 1.5 Getallen splitsen en

Nadere informatie

K 1 Symmetrische figuren

K 1 Symmetrische figuren K Symmetrische figuren * Spiegel Plaats de spiegel zó, dat je twee gelijke figuren ziet. Plaats de spiegel nu zó op het plaatje, dat je dezelfde figuur precies éénmaal ziet. Lukt dat bij alle plaatjes?

Nadere informatie

Overstapprogramma 6-7

Overstapprogramma 6-7 Overstapprogramma - Cijferend optellen 9 Verdeel het getal. Het getal 8 kun je verdelen in: duizendtallen honderdtallen tientallen eenheden D H T E 8 D H T E 8 = 8 9 9 9 = = = = Zet de getallen goed onder

Nadere informatie

a a Hoe hoog is de kleinste toren op het plaatje? 97 m b d Hoe oud zijn de Martinitoren en de Eiffeltoren? De Martinitoren is meer dan

a a Hoe hoog is de kleinste toren op het plaatje? 97 m b d Hoe oud zijn de Martinitoren en de Eiffeltoren? De Martinitoren is meer dan les 14 59 Aan welke keersommen uit de tafels tot 10 denk je? b 9 70 = 630 6 80 = 480 9 7 en 6 8 a a 4 30 = 120 4 50 = 200 4 3 en 4 5 c 8 80 = 640 7 60 = 420 8 8 en 7 6 b d = 5600 = 7200 Meer antwoorden.

Nadere informatie

Passende Perspectieven. Bij Rekenrijk 3 e editie

Passende Perspectieven. Bij Rekenrijk 3 e editie Passende Perspectieven Bij Rekenrijk 3 e editie 0 Dit document is de beschrijving van de Passende perspectieven Rekenen leerroutes van de SLO binnen de methode Rekenrijk 3 e editie. De uitwerking betreft

Nadere informatie

Zelfstandig werken. Ajodakt. Dit antwoordenboekje hoort bij het gelijknamige werkboek van de serie

Zelfstandig werken. Ajodakt. Dit antwoordenboekje hoort bij het gelijknamige werkboek van de serie Zelfstandig werken Ajodakt Dit antwoordenboekje hoort bij het gelijknamige werkboek van de serie 9 789074 080705 Informatieverwerking Groep 7 Antwoorden Auteur P. Nagtegaal ajodakt COLOFON Illustraties

Nadere informatie

De teller geeft hoeveel stukken er zijn en de noemer zegt wat de 5. naam is van die stukken: 6 taart geeft dus aan dat de taart in 6

De teller geeft hoeveel stukken er zijn en de noemer zegt wat de 5. naam is van die stukken: 6 taart geeft dus aan dat de taart in 6 Breuken Breuk betekent dat er iets gebroken is. Het is niet meer heel. Als je een meloen doormidden snijdt, is die niet meer heel, maar verdeeld in twee stukken. Eén zo n stuk is dan een halve meloen,

Nadere informatie

Lesopbouw: instructie. 1 Start. 2 Instructie. Blok 4 Week 2 Les 1

Lesopbouw: instructie. 1 Start. 2 Instructie. Blok 4 Week 2 Les 1 Blok 4 Week Les 1 40 40 70 80 0 70 0 40 5 1 4 3 33 3 73 4 8 9 7 37 17 57 47 34 4 3 1 17 5 4 5 35 37 43 8 33 57 81 4 55 39 3 4 74 8 4 44 41 31 34 74 4 47 37 Lesinhoud Bewerkingen: aftrekken vanaf een tiental

Nadere informatie

Rekenzeker. Weet binnen een context wat bedoeld wordt met bij elkaar doen, erbij doen, eraf halen en dit vertalen naar een handeling

Rekenzeker. Weet binnen een context wat bedoeld wordt met bij elkaar doen, erbij doen, eraf halen en dit vertalen naar een handeling Groepsplan groep Vakgebied Rekenen Rekenzeker Tijdsvak Namen Evaluatie Niveau leerlijn 1 2 3 Functioneringsniveau

Nadere informatie

Lesopbouw: instructie. Lesinhoud. 1 Start. 2 Instructie. Blok 4 Week 2 Les 1. Vermenigvuldigen: rekenen met de factor 10, 100 en

Lesopbouw: instructie. Lesinhoud. 1 Start. 2 Instructie. Blok 4 Week 2 Les 1. Vermenigvuldigen: rekenen met de factor 10, 100 en Blok Week Les 6 6 7 7 6 7 96 7 6 6 7 9 a 7 c 76 e 7 6 g 7 79 b d f h 7 7 9 9 () 6 7 6 6 6 9 7 7 6 799 9 6 6 77 6 6 79 7 6 66 6 6 6 7 9 6 Lesinhoud Vermenigvuldigen: rekenen met de factor, en Bewerkingen:

Nadere informatie

De vormgeving. Algemene inleiding

De vormgeving. Algemene inleiding !"#$%&'(#)*+,++-(./04-556669' 78$7!$9!7!66679:"7:87 6 Algemene inleiding De vormgeving Alles telt is een overzichtelijke methode. Dat blijkt ook uit de vormgeving. Daarom is gekozen voor een rustige vormgeving,

Nadere informatie

Overzicht rekenstrategieën

Overzicht rekenstrategieën Overzicht rekenstrategieën Groep 3 erbij tot tien Groep 3 eraf tot tien Groep 4 erbij tot twintigt Groep 4 eraf tot twintigt Groep 4 erbij tot honderd Groep 4 eraf tot honderd Groep 4 en 5 tafels tot tien

Nadere informatie

5.327 703 x 15.981 3.728.900 + 3.744.881. 2.160 3.007 x 15.120 6.480.000 + 6.495.120. 2.160 3.007 x 15.120 00.000 0 00.000 6.480.000 + 6.495.

5.327 703 x 15.981 3.728.900 + 3.744.881. 2.160 3.007 x 15.120 6.480.000 + 6.495.120. 2.160 3.007 x 15.120 00.000 0 00.000 6.480.000 + 6.495. Bij vermenigvuldigen van twee grote getallen onder elkaar staan de rijen onder de streep elk voor een tussenstap. De eerste rij staat voor het vermenigvuldigen met het cijfer dat de eenheden van het onderste

Nadere informatie

Leerstofoverzicht groep 6

Leerstofoverzicht groep 6 Leerstofoverzicht groep 6 Getallen en relaties Basisbewerkingen Leerlijn Groep 6 Uitspraak, schrijfwijze, kenmerken getallen boven 10 000 in cijfers schrijven haakjesnotatie deler en deeltal breuknotatie

Nadere informatie

handleiding leerjaar 5 blok 4

handleiding leerjaar 5 blok 4 handleiding leerjaar 5 blok 4 Reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Auteurs: Els van den Bosch-Ploegh Brugt Krol Jeannette Nijs-van Noort Ad Plomp Wim Sweers Anne Coos Vuurmans Redactie: Fundamentaal,

Nadere informatie

Rekenen op maat 4. Doelgroepen Rekenen op maat 4. Omschrijving Rekenen op maat 4

Rekenen op maat 4. Doelgroepen Rekenen op maat 4. Omschrijving Rekenen op maat 4 Rekenen op maat 4 Rekenen op maat 4 richt zich op de belangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor het rekenwiskundeonderwijs. Er wordt nauw aangesloten bij de oefenstof van de verschillende blokken van

Nadere informatie

Reken zeker: leerlijn breuken

Reken zeker: leerlijn breuken Reken zeker: leerlijn breuken B = breuk H = hele HB = hele plus breuk (1 1/4) Blauwe tekst is theorie uit het leerlingenboek. De breuknotatie in Reken zeker is - anders dan in deze handout - met horizontale

Nadere informatie

Aandachtspunten. blok 8, les 3 blok 8, les 11. blok 8, les 3 blok 9, les 6 blok 9, les 11. blok 7, les 3 blok 7, les 8 blok 9, les 6

Aandachtspunten. blok 8, les 3 blok 8, les 11. blok 8, les 3 blok 9, les 6 blok 9, les 11. blok 7, les 3 blok 7, les 8 blok 9, les 6 Aandachtspunten 299 Aandachtspuntenlijst 3, bij blok 7, 8 en 9 1 De telrij tot en met en boven 100 000. plaatsen van getallen op de getallenlijn. Het kind kan zich geen voorstelling maken van een hoeveelheid.

Nadere informatie

Lesopbouw: instructie. Start. Instructie. Blok 4. Lesinhoud Kommagetallen: vermenigvuldigen met kommagetallen Kommagetallen: delen met kommagetallen

Lesopbouw: instructie. Start. Instructie. Blok 4. Lesinhoud Kommagetallen: vermenigvuldigen met kommagetallen Kommagetallen: delen met kommagetallen Week Blok Bijwerkboek 0 Les Rekenboek Lessen 0 0, 0 0, 0, keer 0, 0,, flesjes 0,, 0, 0 0 plankjes stukjes 0 0 Lesinhoud Kommagetallen: vermenigvuldigen met kommagetallen Kommagetallen: delen met kommagetallen

Nadere informatie

Lesbrief groep 5/6. Beste ouders,

Lesbrief groep 5/6. Beste ouders, Lesbrief groep 5/6 Beste ouders, We starten met rekenen, taal en spelling weer met een nieuw blok. Hier dus weer een lesbrief om u op de hoogte te houden over wat uw kind de komende tijd zal leren/oefenen.

Nadere informatie

Aandachtspunten. blok 1, les 1 blok 1, les 6 blok 2, les 1 blok 3, les 8. blok 1, les 3 blok 1, les 11 blok 3, les 1

Aandachtspunten. blok 1, les 1 blok 1, les 6 blok 2, les 1 blok 3, les 8. blok 1, les 3 blok 1, les 11 blok 3, les 1 Aandachtspunten 313 Aandachtspuntenlijst 1, bij blok 1, 2 en 3 1 De telrij tot en met en boven 10 000. Het kind kan geen getallen plaatsen op de getallenlijn met steunpunten. Het kind heeft weinig inzicht

Nadere informatie

BLOKMENU BLOKLESSEN. halfslagsymmetrie. 2 De wereld in getallen groep 4 Handleiding Malmberg 's-hertogenbosch. toetsboek. werkboek

BLOKMENU BLOKLESSEN. halfslagsymmetrie. 2 De wereld in getallen groep 4 Handleiding Malmberg 's-hertogenbosch. toetsboek. werkboek BLOKMENU BLOKLESSEN werkboek toetsboek les inhoud domein lesdoel 1 x 2 x doel 1 Eureka De kinderen gaan aan de slag met keerkunst. Dit is kunst die je een halve slag kunt draaien zonder dat je het ziet.

Nadere informatie

Werkwoordspelling 2 Toelichting en Antwoorden

Werkwoordspelling 2 Toelichting en Antwoorden Werkwoordspelling 2 Toelichting en Antwoorden COLOFON Auteurs Frank Pollet Illustraties Liza-Beth Valkema Basisvormgeving LS Ontwerpers bno, Groningen Omslag illustratie Metamorfose ontwerpen BNO, Deventer

Nadere informatie

Tussendoelen domein GETALLEN, subdomein Getalbegrip

Tussendoelen domein GETALLEN, subdomein Getalbegrip Tussendoelen domein GETALLEN, subdomein Getalbegrip HELE GETALLEN kan de telrij opzeggen tot ten minste 20. kan vanuit elk getal tot 20 verder tellen en vanuit elk getal onder 10 terugtellen. herkent en

Nadere informatie

handleiding leerjaar 7 blok 4

handleiding leerjaar 7 blok 4 handleiding leerjaar 7 blok 4 Auteurs: Els van den Bosch-Ploegh Brugt Krol Jeannette Nijs-van Noort Ad Plomp Wim Sweers Anne Coos Vuurmans Reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Inhoudelijke redactie:

Nadere informatie

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I WISKUNDE. MAVO-D / VMBO-gt

UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I WISKUNDE. MAVO-D / VMBO-gt UITWERKING TOELICHTING OP DE ANTWOORDEN VAN HET EXAMEN 2002-I VAK: NIVEAU: WISKUNDE MAVO-D / VMBO-gt EXAMEN: 2002-I De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke

Nadere informatie

Leerlijnen voor groep 3-8

Leerlijnen voor groep 3-8 Leerlijnen voor groep 3-8 Groep 3, eerste half jaar de begrippen meer, minder, evenveel juist toepassen de ontbrekende getallen op de getallenlijn t/m 12 invullen van hoeveelheden t/m 20 groepjes van 5

Nadere informatie

antwoorden oefenboek blok jaargroep 4 ma 23 graden di 25 graden wo 28 graden do 18 graden vr za zo 23 graden 27 graden 21 graden Zwijsen

antwoorden oefenboek blok jaargroep 4 ma 23 graden di 25 graden wo 28 graden do 18 graden vr za zo 23 graden 27 graden 21 graden Zwijsen jaargroep Zwijsen reken-wiskundemethode het basisonderwijs C blok ma graden di graden wo graden do graden ma di wo do vr za zo vr za zo graden 7 graden graden oefenboek Het is warm! Teken de temperatuur.

Nadere informatie

i n s t a p h a n d l e i d i n g

i n s t a p h a n d l e i d i n g jaargroep 5 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p h a n d l e i d i n g d e g e t a l l e n k a a r t Inleiding Het programma laat de leerlingen kennismaken met vernieuwende elementen

Nadere informatie

LES: Groepjes maken 2

LES: Groepjes maken 2 LES: Groepjes maken 2 DOEL strategieën ontwikkelen voor het bepalen van het aantal objecten in een rechthoekig groepje (bijv. herhaald optellen per rij, verdubbelen, een keersom maken); verband leggen

Nadere informatie

handleiding leerjaar 6 blok 5

handleiding leerjaar 6 blok 5 handleiding leerjaar 6 blok 5 Auteurs: Els van den Bosch-Ploegh Brugt Krol Jeannette Nijs-van Noort Ad Plomp Wim Sweers Anne Coos Vuurmans Reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Inhoudelijke redactie:

Nadere informatie

2.1 Kennismaken met breuken. 2.1.1 Deel van geheel. Opdracht 1 Welk deel van deze cirkel is zwart ingekleurd?

2.1 Kennismaken met breuken. 2.1.1 Deel van geheel. Opdracht 1 Welk deel van deze cirkel is zwart ingekleurd? Oefenopdrachten hoofdstuk Gebroken getallen RekenWijzer, oefenopdrachten hoofdstuk Gebroken getallen. Kennismaken met breuken.. eel van geheel Opdracht Welk deel van deze cirkel is zwart ingekleurd? deel

Nadere informatie

optellen 1 Doel: plaats bepalen op de getallenlijn 2 Doel: optellen met de rekentekens + en 3 Doel: optellen van concreet naar abstract Herhalen

optellen 1 Doel: plaats bepalen op de getallenlijn 2 Doel: optellen met de rekentekens + en 3 Doel: optellen van concreet naar abstract Herhalen 1 Basisstof t/m 10 Lesdoelen De kinderen: kunnen hoeveelheden t/m ; kunnen een optelsom met voorwerpen t/m in de abstracte vorm noteren; kunnen werken met de rekentekens en. Materialen Klassikaal: Per

Nadere informatie

Het weetjesschrift. Weetjesschrift Galamaschool

Het weetjesschrift. Weetjesschrift Galamaschool Het weetjesschrift Dit is het weetjesschrift. In dit schrift vind je heel veel weetjes over taal, rekenen en andere onderwerpen. Sommige weetjes zal je misschien al wel kennen en anderen leer je nog! Uiteindelijk

Nadere informatie

RekenWijzer, uitwerkingen hoofdstuk 2 Gebroken getallen

RekenWijzer, uitwerkingen hoofdstuk 2 Gebroken getallen Uitwerkingen 2. Kennismaken met breuken 2.. Deel van geheel Opdracht B 8 deel. ( deel + 8 deel). Opdracht 2 C 5 deel Opdracht C Driehoek C past in driehoek A. Aangezien driehoek A deel is van de tekening,

Nadere informatie

Toetswijzer examen Cool 2.1

Toetswijzer examen Cool 2.1 Toetswijzer examen Cool 2.1 Cool 2.1 1 Getallenkennis: Grote natuurlijke getallen 86 a Ik kan grote getallen vlot lezen en schrijven. 90 b Ik kan getallen afronden. 91 c Ik ken de getalwaarde van een getal.

Nadere informatie

i n s t a p h a n d l e i d i n g

i n s t a p h a n d l e i d i n g jaargroep 7 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p h a n d l e i d i n g d e r e k e n m a c h i n e Inleiding Het programma laat de leerlingen kennismaken met vernieuwende elementen

Nadere informatie

Derde domein: gebroken getallen. 1 Kennismaking met breuken. 1.1 De breuk als deel van een geheel. Opdracht 1. Opdracht 2. blaadje 1.

Derde domein: gebroken getallen. 1 Kennismaking met breuken. 1.1 De breuk als deel van een geheel. Opdracht 1. Opdracht 2. blaadje 1. Derde domein: gebroken getallen 1 Kennismaking met breuken 1.1 De breuk als deel van een geheel Opdracht 2 blaadje 1 blaadje 2 blaadje 3 blaadje 4 Een blaadje in twee delen vouwen geeft de helft van een

Nadere informatie

Proefwerken juni 2017

Proefwerken juni 2017 Proefwerken juni 2017 Donderdag 15 juni Bewerkingen & toepassingen Luisteren & taalsystematiek* Vrijdag 16 juni Begrijpend lezen * Getallenkennis & toepassingen Maandag 19 juni Dinsdag 20 juni Spelling

Nadere informatie

Kennis van de telrij De kinderen kunnen tellen en terugtellen tot 10 met sprongen van 1 en van 2.

Kennis van de telrij De kinderen kunnen tellen en terugtellen tot 10 met sprongen van 1 en van 2. Rekenrijk doelen groep 1 en 2 De kinderen kunnen tellen en terugtellen tot 10 met sprongen van 1 en van 2. Aantallen kunnen tellen De kinderen kunnen kleine aantallen tellen. De kinderen kunnen eenvoudige

Nadere informatie

Mijn tafelboek 1 Werkboek

Mijn tafelboek 1 Werkboek Mijn tafelboek 1 Werkboek Mijn tafelboek 1 Werkboek COLOFON Auteur A. Pleysier Conceptontwerp omslag: Metamorfose ontwerpers BNO, Deventer Ontwerp omslag: Eduardo Media Illustraties Els Vermeltfoort Opmaak

Nadere informatie

i n s t a p h a n d l e i d i n g

i n s t a p h a n d l e i d i n g jaargroep 5 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs 20 d e l e n i n s t a p h a n d l e i d i n g Inleiding Middels het programma maken de leerlingen kennis met vernieuwende elementen uit de methode

Nadere informatie

overzicht van de leerdoelen

overzicht van de leerdoelen blok 4 2 blok 4 overzicht van de leerdoelen Leerlijn Basisvaardigheden vermenigvuldigen en delen Leerdoelen De leerlingen leren vermenigvuldigen met getallen groter dan 10 vanuit een context. Zij maken

Nadere informatie

Reken doe-activiteiten en spelletjes

Reken doe-activiteiten en spelletjes SBZW 10-4-2016 1 Reken doe-activiteiten en spelletjes Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 Start Maak binnen 1 minuut zoveel

Nadere informatie

Instructie voor Docenten. Hoofdstuk 13 OMTREK EN OPPERVLAKTE

Instructie voor Docenten. Hoofdstuk 13 OMTREK EN OPPERVLAKTE Instructie voor Docenten Hoofdstuk 13 OMTREK EN OPPERVLAKTE Instructie voor docenten H13: OMTREK EN OPPERVLAKTE DOELEN VAN DIT HOOFDSTUK: Leerlingen weten wat de begrippen omtrek en oppervlakte betekenen.

Nadere informatie

h a n d l e i d i n g

h a n d l e i d i n g Zwijsen jaargroep 4 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs i n s t a p h a n d l e i d i n g g e t a l l e n e n g e t a l b e g r i p 5 10 Inleiding Middels het programma maken de leerlingen kennis

Nadere informatie

oefenboek antwoorden 425 cent 390 cent blok jaargroep 4 Zwijsen Hoeveel samen? Kun je daar de helikopter mee kopen? En het paard?

oefenboek antwoorden 425 cent 390 cent blok jaargroep 4 Zwijsen Hoeveel samen? Kun je daar de helikopter mee kopen? En het paard? jaargroep Zwijsen reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs cent blok 7 euro en 9 cent cent oefenboek Hoeveel samen? Kun je daar de helikopter mee kopen? En het paard? Les Overal getallen Tienen en

Nadere informatie

Stenvertblok Rekenen 4 Antwoorden

Stenvertblok Rekenen 4 Antwoorden Stenvertblok Rekenen Antwoorden Stenvertblok Rekenen Antwoorden Auteur Gré Schreuder D. Huigen Illustraties Ben Horsthuis Richard Flohr Omslag Metamorfose ontwerpers BNO, Deventer Uitgeverij Bekadidact,

Nadere informatie

Breuken. Tel.: Website:

Breuken. Tel.: Website: Breuken Leer- en oefenboek Versie - april 08 Auteur en uitgever: Klaas van der Veen Tel.: 00-700 E-mail: info@ info@meesterklaas.nl Website: www. www.meesterklaas.nl Inhoud Wat is een breuk Wat is groter:

Nadere informatie

drs. W.M.F. Beuker, training en begeleiding in onderwijs

drs. W.M.F. Beuker, training en begeleiding in onderwijs Stadsdeel zuidoost H1 Getallen een 1 tien 10 honderd 100 duizend 1 000 tienduizend 10 000 honderdduizend 100 000 een miljoen 1 000 000 tien miljoen 10 000 000 honderd miljoen 100 000 000 een miljard 1

Nadere informatie

Lesbrief 2, groep 5/6. 27 oktober 2017

Lesbrief 2, groep 5/6. 27 oktober 2017 Lesbrief 2, groep 5/6. 27 oktober 2017 Beste ouders, De toetsen van het tweede blok zullen deze week en volgende week weer afgenomen worden. Een mooi moment voor een nieuwe lesbrief om jullie op de hoogte

Nadere informatie

handleiding leerjaar 6 blok 6

handleiding leerjaar 6 blok 6 handleiding leerjaar 6 blok 6 Auteurs: Els van den Bosch-Ploegh Brugt Krol Jeannette Nijs-van Noort Ad Plomp Wim Sweers Anne Coos Vuurmans Reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs Inhoudelijke redactie:

Nadere informatie

spiekboek De beste basis voor het rekenen groep

spiekboek De beste basis voor het rekenen groep spiekboek De beste basis voor het rekenen groep 3 COLOFON 3 DiKiBO presenteert het spiekboek complete reken-zakboek rekenen voor groep voor 5 groep 5 & 6 (een uittreksel van DiKiBO Rekenen Compleet groep

Nadere informatie