Coverstory: BM Bouw Lean als antwoord op de crisis. Nationaal BAM-topman Nico de Vries We moeten het zelf doen

Transcriptie

1 Dit document wordt u aangeboden door: XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX klik hier voor meer artikelen rivierenland regionaal zakenmagazine Jaargang 29 nummer 5 november 2013 Omslagen:Stramien :04 Pagina 2 Coverstory: BM Bouw Lean als antwoord op de crisis Forum herontwikkeling bedrijfspanden Wake-up call voor bouwend Rivierenland Nationaal BAM-topman Nico de Vries We moeten het zelf doen BUSINESS Bedrijfswagentestdag Multi-inzetbare alleskunners onder de loep

2 IVECO Schouten is officieel dealer van IVECO en Fiat bedrijfswagens. Wij bieden een totaalconcept van sales, after sales, financiering, reparatie- en onderhoudscontracten, vervangend vervoer en specifieke technische oplossingen. Schouten vestigingen Alblasserdam Almkerk Spijkenisse Tiel Tilburg Utrecht Veghel - info@iveco-schouten.nl - Tel:

3 voorwoord Het rommelt in tijdschriftenland Bij het ter perse gaan van deze editie van Rivierenland Business werd bekend dat er vijfhonderd banen bij uitgeverij Sanoma verdwijnen en 32 titels in de verkoop worden gedaan. Het mediaconcern kampt met teruglopende lezersaantallen en gaat reorganiseren. Vooral mannenbladen en glossy s zijn de dupe geworden van de saneringsdrift. Tijdschriftengoeroe Rob van Vuure erkent in de media dat veel uitgevers zich vergissen in de snelheid waarmee de markt verandert. "Het richt zich nu op Sanoma, maar het telt voor alle uitgeverijen. Er zijn inderdaad heel veel bladen, maar wat nu vooral de emotie teweeg brengt is dat ook heel bekende titels opeens om gaan vallen. Titels die we allemaal kennen, die straks allemaal weg zijn." De komst van online, social media en tablets verklaart de moeilijke markt maar ten dele. Caroline Vader, tijdschriftenexpert in een interview: Een strak uiterlijk, relevantie en goede intenties zijn noodzakelijk om in dit bladenlandschap te kunnen overleven. En niet alleen proberen om concurrentie te bieden aan een goedlopend blad of proberen om een marktsegment te vullen. Consumenten willen in een tijd van laag consumentenvertrouwen gewoon een blad met relevante inhoud." En dat is waar wij bij Van Munster Media, ons iedere dag met hart en ziel voor inzetten. Magazines maken met relevante inhoud. Bij onze businessmagazines schrijven wij al onze artikelen zelf, waardoor wij unieke content hebben. Ook in deze editie van Rivierenland Business vindt u dan ook weer interessante artikelen over onderwerpen die ondernemers in de regio raken. Ik wens u veel leesplezier! Jessica Scheffer Hoofdredacteur Rivierenland Business jessica@vanmunstermedia.nl

4 Cover: Kees Huisman, BM Bouw Geldermalsen Fotografie: Karim de Groot Zakenmagazine voor de regio Rivierenland JAARGANG 29 november 2013, editie 5 REDACTIEADRES Postbus GD Nijmegen jessica@vanmunstermedia.nl UITGEVER Michael van Munster HOOFDREDACTIE Jessica Scheffer REDACTIE BIJDRAGEN Sofie Fest, Hans Hooft, Hans Hajée VORMGEVING / OPMAAK Jasper Heijmans DRUK Drukkerij Boumans Verhagen FOTOGRAFIE Joost Franken, Karim de Groot ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Van Munster Media B.V. Angela Kuijpers t: ABONNEMENTEN Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Alle abonnementen hebben een looptijd van één jaar en worden automatisch verlengd. Opzeggingen kunnen uitsluitend schriftelijk worden doorgegeven en dienen uiterlijk twee maanden voor de vervaldatum in ons bezit te zijn. Aboneevoordelen: 6 keer per jaar het vakblad, toegang tot het volledige archief op 12 x per jaar de digitale nieuwsbrief, korting op lezersaanbiedingen Rivierenland Business, gratis opname bedrijvengids en vacatureservice. COPYRIGHTS Hoewel de informatie gepubliceerd in deze uitgave zorgvuldig is uitgezocht en waar mogelijk gecontroleerd, sluiten de uitgever en de redactie uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheden en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens Overname van artikelen is slechts mogelijk na verkregen schriftelijke toestemming van de uitgever. BUSINESS NATIONAAL Landelijk katern van de regionale zakenmagazines Postbus 14101, 3508 SE Utrecht T E ub@wxs.nl I EINDREDACTIE: Hans Hajée REDACTIEMEDEWERKERS: William ten Brink, Arie Craanen, Paul de Gram, Cees Louwers, Mart Rienstra, Tony Vos ADVERTENTIE-EXPLOITATIE T E ub@wxs.nl VORMGEVING bpmedia + Design Rivierenland Business wordt uitgegeven door Rivierenland Producties BV, onderdeel van Van Munster Media Groep Thema Bouw 6 Coverstory BM Bouw: Lean als antwoord op de crisis 8 Forum bedrijfshuisvesting: Wake-up call voor bouwend Rivierenland 12 Als gemeente kunnen wij een faciliterende rol spelen 15 FairTrans: Benut de alternatieve vormen 16 Flora Nova:Alles onder één dak 18 Colum Aspect ICT Thema Pensioenen 20 Pensioenen en verzekeringen: Markt in beweging 22 Univé: Pensioenwetgeving noodzaakt verzekeraars tot actie 23 Handycup 2013: Geslaagd project 24 Dankzij Rabobank West Betuwe zijn wij SEPA-proof 27 Column FSV 28 Businessflitsen 29 Column BTW Nederland 30 Ziekenhuis krijgt moeder-kind stoel van Rivierenland Rally nationaal I Nederland moet ambitie tonen Nico de Vries (BAM) wil meer lef zien VI Schoenmaker blijf bij je leest Facilitaire sector ziet inbesteding vooral als politieke zet X Green means business BREEAM maakt duurzaamheid inzichtelijk 31 Raar! 32 BOB-borrel Rivierenland Business 34 Relatiedag De Schildkamp in het teken van Prinsjesdag 35 Culinaire ontdekkingstocht bij Hotel Restaurant Van Balveren 37 Toplocaties 38 Recensie Eten & Drinken: Oude klassiekers en eigentijdse gerechten 40 FC Utrecht spil in zakelijk Midden-Nederland Bedrijfswagentestdag 44 Algemene impressie: Multi-inzetbare alleskunners onder de loep 46 Testverslagen 58 Businessflitsen van munster m e d i a g r o e p van munster m e d i a g r o e p

5 De eisen van de gemiddelde kantoorgebruiker 8 liggen vandaag de dag veel hoger 6 Het verkort de bouwtijd met dertig tot veertig procent 12 Herstructurering kan zeker een oplossing bieden 20 Deelnemers willen zelf bepalen hoe ze hun pensioen aanwenden 34 Ik zie het niet somber in 35 Een feest voor de smaakpapillen 44 Ik vind dit een topper!

6 coverstory BM Bouw speelt voortrekkersrol in regio Rivierenland Lean als antwoord op de crisis fotografie Karim de Groot BM Bouw, dat onder andere gevestigd is in Geldermalsen, startte ongeveer drie jaar geleden met het werken via het Leanprincipe. Een vorm van ketenintegratie waarbij bouwpartijen nauw samenwerken. Inmiddels is het Lean-gedachtegoed niet meer weg te denken uit het bedrijf. Je bereikt hiermee tijdswinst, aanzienlijk minder faalkosten en een hogere productiviteit. Aan het woord is Kees Huisman, directeur van BM Bouw Geldermalsen. Het werken via het Lean-principe is ons antwoord op de crisis, steekt hij van wal. Want wie niet innoveert, zal de crisis niet overleven. Volgens Huisman heeft Lean een heldere basisdefinitie: alle activiteiten binnen een organisatie die rechtstreeks bijdragen aan dat waar de klant voor betaalt is waarde; al het overige is verspilling. Dit kan bijvoorbeeld ook iets kleins zijn als het opgeruimd achter laten van je werkplaats, waardoor je niet veel tijd verspilt aan het zoeken naar je gereedschap. Lean past uitstekend binnen de cultuur van BM Bouw, dat een familiebedrijf is. De Lean-filosofie stelt, net als ons bedrijf, de mensen centraal, redeneert hij. Samenwerking is hierbij de sleutel tot succes. Dit bereik je door de mensen bij elkaar te brengen, hierdoor krijg je een betere planning en een kortere doorlooptijd. Het vereist wel wat van de partijen waarmee je samenwerkt, je moet elkaar kunnen vertrouwen en van elkaar op aan kunnen. Mensen moeten bereid zijn om zich aan elkaar te committeren. Wil het echt werken, dan is het belangrijk dat je de hele keten meekrijgt. De meerwaarde voor de klant vertaalt zich in een kortere doorlooptijd, hogere kwaliteit en dat alles tegen lagere kosten. Co-makers Lean vraagt om een compleet andere aanpak voor het maken van bijvoorbeeld een planning. Een bouwproject is hierbij een aaneenschakeling van activiteiten die door veel verschillende betrokkenen, oftewel co-makers worden uitgevoerd. Bij de traditionele planning zie je dat de hoofdaannemer een planning opstelt om deze vervolgens op te leggen aan onderaannemer, vertelt Daan Hosli, directeur van BM Projectontwikkeling. Bij Lean zijn alle partijen vanaf het begin bij de planning betrokken. De planning wordt dus samen vastgesteld. Het vooraf 6 rivierenland business nummer 5 november 2013

7 Reactie Hugo Meijwaard, manager Vastgoed, Woonlinie: De relatie tussen Woonlinie en BM van Houwelingen bestaat al heel lang. In de afgelopen 15 jaar is er altijd wel een bouwput van Woonlinie geweest, waar BM aan de slag was. In het project BinnenVergt fase 2a in Zaltbommel is voor het eerst Lean samengewerkt. Bij veel leanprojecten zijn het aantal opleverpunten fors gedaald. Lean bouwen is ons dan ook zeer goed bevallen. Momenteel worden in de Waluwe II te Zaltbommel met dezelfde filosofie in een heel hoog tempo 38 huurwoningen gerealiseerd met een hoge eindkwaliteit. Woonlinie en de nieuwe huurders zijn dan ook erg tevreden over deze woningen! afstemmen op elkaar heeft een zeer positieve uitwerking op het uiteindelijke resultaat. Vanaf de eerste werkdag worden er volgens Huisman dagelijks, vlak voor schafttijd, tien voor negen gesprekken gehouden. Tijdens dit werkoverleg met de uitvoerder en alle voorlieden worden de dagplanning, personeelsbezetting en bijzonderheden doorgenomen. Doordat er beter overlegd wordt, weet iedereen precies wat hij moet doen en waar iedereen mee bezig is. Er kan direct geanticipeerd worden op aanwijzingen en aanvullingen. Dit maakt het proces efficiënter en effectiever, waardoor er minder fouten gemaakt worden en er minder tijdsverlies is. Volgens Kees Huisman, directeur BM Bouw Geldermalsen, maakt Lean het proces efficiënter en effectiever. kunnen zijn voor coöperaties bij stadsvernieuwing. Als er twee blokken woningen gesloopt worden kunnen wij één nieuw blok bouwen, als dat gereed is kunnen wij met het tweede blok starten en kunnen de bewoners van het derde blok weer verhuizen naar het eerste blok wat al gerealiseerd is. Het grootste probleem wordt bijna nog dat de mensen die een woning kopen, wel heel vlug moeten zijn met het bestellen van een zitbank, lacht Huisman. Want de levertijd hiervan is vaak langer dan het realiseren van een woning. Dat er bij alle facetten binnen het traject volgens Lean gewerkt wordt, resulteert ook in het verkleinen van de oplevereenheid. Hierbij moet gedacht worden aan het opleveren per blok, in plaats van alle woningen tegelijk, definieert Hosli. Hierdoor kan de eigenaar of opdrachtgever eerder over zijn woning of gebouw beschikken en hoeft er minder voorgefinancierd te worden. Voor woningcorporaties betekent het bijvoorbeeld ook dat ze eerder huurinkomsten hebben, omdat mensen sneller terug kunnen naar hun woning. Ook de sceptici raken steeds meer overtuigd van de voordelen van Lean, meent Hosli. In eerste instantie werd door sommigen gedacht dat het puur een marketingtool was. Inmiddels hebben wij bewezen dat dit beslist niet zo is en dat het voor iedereen een toegevoegde waarde heeft. Bijna al onze projecten worden nu op de Lean-manier uitgevoerd. Verkorte bouwtijd Dat het ontzettend veel tijd bespaart hebben inmiddels verschillende projecten van BM Bouw in de praktijk bewezen. Het verkort de bouwtijd met dertig tot veertig procent, legt Hosli uit. In acht maanden hebben wij bijvoorbeeld het project De BinnenVergt in Zaltbommel neergezet. Wanneer we dit gebouw volgens de traditionele wijze gebouwd zouden hebben, had dit zo n anderhalf jaar in beslag genomen. Ook de 64 woningen die we aan het bouwen zijn op Waluwe II in Zaltbommel zijn een goed voorbeeld. In 65 dagen zetten we hier een compleet blok van negen woningen neer. Dit zou ook een oplossing Geschiedenis De broers Bas en Arie van Houwelingen richtte een halve eeuw geleden het bouwbedrijf op. Na enige tijd werd het bedrijf gesplitst in twee aannemingsbedrijven, BM van Houwelingen in Hardinxveld-Giessendam en A. van Houwelingen in Gorinchem. In deze beginjaren was het bedrijf voornamelijk actief in het uitvoeren van metselwerk. De huidige directeur, Jan van Houwelingen, kwam in de jaren negentig aan het roer. Onder zijn leiding groeide het bouwbedrijf gestaag. Onder de holding BM van Houwelingen BV vallen inmiddels ook de activiteiten Projectontwikkeling en Onderhoud & Renovatie. A. van Houwelingen Gorinchem werd in 2001 overgenomen, verhuisde naar Geldermalsen en opereert nu als zelfstandige dochter onder de naam BM Bouw Geldermalsen. De onderneming groeit nog steeds, inmiddels ook op andere terreinen. Sinds 2007 is BM van Houwelingen BV ook eigenaar van Deurenfabriek Van der Plas. Zo is naast bouw en ontwikkeling ook het onderdeel toelevering aan de activiteiten toegevoegd. BM Bouw is zowel gevestigd in Hardinxveld-Giessendam als in Geldermalsen. rivierenland business nummer 5 november

8 forum bedrijfshuisvesting Forum herontwikkeling bedrijfspanden Wake-up call voor bouwend Rivierenland fotografie Karim de groot Door de economische crisis neemt de leegstand onder bedrijfspanden steeds meer toe. Een deel van de leegstand zal verdwijnen zodra de economie weer opleeft, zo is de verwachting. Maar veel leegstaande panden zullen ook na de crisis onbezet blijven. Volgens verschillende experts uit de vastgoedbranche is herontwikkeling en herbestemming de enige oplossing. Maar denken deskundigen uit de regio Rivierenland daar net zo over? Rivierenland Business schoof aan bij de tafeldiscussie over dit onderwerp, die onlangs plaatsvond bij Hotel Restaurant Van Balveren in Echteld. 8 rivierenland business nummer 5 november 2013

9 Welke gebouwen er met name leeg staan, leert een rondvraag onder de aanwezigen. Een groot gedeelte van de leegstaande panden voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd, stelt Pascal van Loosbroek resoluut. Johan Hemrica knikt instemmend: Je moet een duidelijke schifting maken tussen kansrijk en kansarm. Kansrijk vastgoed voldoet aan de huidige maatstaven. De kansarme panden zijn gedateerd. In dit gebied heb je relatief veel kansarm vastgoed, dat zich uitstekend zou kunnen lenen voor grondige renovatie, hetzij herontwikkeling. Duurzaamheidsslag De stelling dat er gestopt kan worden met bouwen, omdat er voldoende voorraad is, daar zijn zowel Hemrica als Van Loosbroek het niet mee eens. De eisen van de gemiddelde kantoorgebruiker liggen vandaag de dag veel hoger dan tien jaar geleden, verwoordt Wendy van der Horst. Bovendien hebben opkomende bedrijven vaak behoefte aan nieuwe kantoorgebouwen met de bijbehorende uitstraling, vult Hemrica aan. Ik denk dat we juist wel moeten blijven bouwen, zodat we een duurzaamheidsslag kunnen maken, pleit Van Loosbroek. De leegstaande kantoren, daar moeten we een nieuwe functie voor verzinnen. Als een soort van statiegeldregeling. Als je nieuw gaat bouwen, moet je eerst het oude gebouw energetisch upgraden of herbestemmen. Ans Looijé maakt daarbij een kanttekening: Ik denk dat je heel kritisch moet zijn in wat je bijbouwt. Ook in het kader van duurzaamheid. Wanneer je creatief bent kun je ontzettend veel met het herinrichten van een gebouw. Veel meer dan je vaak denkt. Daar is ons spiegelgebouw in Utrecht, dat onlangs helemaal gemoderniseerd is, een mooi voorbeeld van. Locatie Karel Boersma denkt dat locatie ook een belangrijke rol speelt, wanneer je het over kansrijke en kansarme panden hebt. Het pand waar wij sinds kort in zitten, dateert uit de jaren zestig en hebben we eerst helemaal laten strippen. Alleen de kolommen en vloeren zijn blijven staan. Voor ons was dit een unieke kans omdat de locatie optimaal was, qua ligging aan de A15 op een zichtlocatie met voldoende parkeergelegenheid voor de deur. Als je praat over kansrijk en kansarm denk ik dat de locatie ook een belangrijke rol speelt. Ik denk dat we inderdaad kritischer moeten kijken naar waar je die kantoren plaatst, vindt ook Daan Hosli. Wil je van een kantoor een woning maken, dan is de vestiging op een industrieterrein een absolute no-go. Maar let ook op hoe je ontwerpt en construeert. Maak een doorkijkje naar de toekomst, zodat als het eerste gebruik eindigt, er een tweede leven mogelijk is. Kijk ook naar de mogelijkheden die het pand zelf biedt, vult Boersma aan. Als de constructie goed is en je zonder problemen bijvoorbeeld de gevels eruit kunt halen, dan heb je de kans om het pand Deelnemers Vvoorzitter: Sietze Ketelaar, Dissel Development Karel Boersma, Bierman Advocaten Johan Hemrica, RSP Makelaars Wendy van der Horst, Van der Horst Bedrijfsmakelaardij & Vastgoed Beheer Daan Hosli, BM van Houwelingen Ans Looijé, Rabobank West Betuwe Pascal van Loosbroek, Loosbroek Architecten Marcel Melissen, SCW Tiel rivierenland business nummer 5 november

10 forum bedrijfshuisvesting Stellingen Mmet de huidige leegstand dienen geen nieuwe kantoren meer te worden ontwikkeld. De leegstand is juist een kans voor de vastgoedwereld. Het beheren en transformeren van leegstaand vastgoed is primair de verantwoordelijkheid van vastgoedeigenaren c.q. marktpartijen en niet van de maatschappij of overheid. Vverduurzaming van vastgoed is de manier om verhuur- en verkoopbaarheid van panden te verhogen. toch weer aan te passen aan de huidige vraag die er ligt. Van Loosbroek deelt deze mening: Als een gebouw in oorsprong goed gebouwd is, dan kun je er veel meer mee. We moeten dus ervoor zorgen dat we niet van die inferieure gebouwen bouwen. Als opdrachtgever ben je daar essentieel in. Marcel Melissen meent dat flexibele gebouwen bij hem een streepje voor hebben. Het is voor ons als woningcorporatie één van de belangrijkste eigenschappen van dit moment, wanneer wij een pand gaan bouwen. Het moet inzetbaar kunnen zijn voor andere functies, op die manier past het altijd goed in je portefeuille. Gemeenten Gemeenten kunnen een veel grotere rol spelen dan tot nu toe gebeurt, door herbestemming van gebouwen en gebieden beter te faciliteren, meent Melissen. Je ziet nu nog dat er door veel gemeenten te star wordt vastgehouden aan een bestemmingsplan. Zo n plan moet meerdere functies kunnen hebben, zeker in binnenstedelijk gebied. Faciliteren is van belang, onderstreept Van Loosbroek. We moeten af van de enkele bestemmingsplannen. Een kantoorpand dat in het centrum ligt, kan best een woonfunctie krijgen. Dubbel bestemmen zou een positieve wending geven. Het inspelen op de vraag naar een ruimere bestemming, zie ik nog niet zo snel gebeuren, zegt Boersma. Wel zie ik perspectief in buitenplanse afwijkingsmogelijkheden. Het kabinet heeft hiertoe onlangs ook een besluit genomen. Wake-up call Volgens Van der Horst is dit het moment om bouwend Rivierenland wakker te schudden. Zie het als een wake-up call. Als vastgoedeigenaar moet je nu wel iets gaan doen met je panden. Dit kun je juist als een kans zien. Van Loosbroek: Het dwingt vastgoedeigenaren om na te denken en spreekt de creativiteit aan van iedereen aan die erbij betrokken is, van ontwerpers tot fabrikanten en bouwers. Samen moet je tot een oplossing zien te komen. Dit is het moment om je te onderscheiden, beargumenteert Looijé. Tien jaar geleden maakte het bijvoorbeeld niet uit wat voor een pand je neerzette, het kwam altijd wel vol. Achteraf kunnen we constateren dat er vaak te weinig over nagedacht werd, het was te weinig duurzaam en te weinig toekomstgericht. Dat je iets extra s moet doen om in the picture te komen, 10 rivierenland business nummer 5 november 2013

11 Tips & Tricks Check uw bestek. Kkoop scherp doch bewust in. Laat je echter niet alleen leiden door de prijs. Kijk naar de lange termijn. Zzorg dat je weet hoe een gebouw is opgebouwd. Aals je een gebouw gaat ontwikkelen, zorg dan voor duurzaamheid en flexibiliteit en denk nu al na over de locatie. Vvraag je goed af voor welk doel en welke gebruiker je een gebouw ontwikkelt. betekent ook dat de betere bedrijven daardoor komen bovendrijven. Inzichtelijk maken Dat verduurzaming per definitie de manier is om de verhuur- en verkoopbaarheid van panden te verhogen, daar is niet iedereen het helemaal mee eens. Belangrijk hierbij is dat je je afvraagt of de kosten die je maakt uiteindelijk wel rendabel zijn, beredeneert Melissen. Essentieel is dan ook dat je kunt aantonen dat het zich op langere termijn terug betaalt, voegt Boersma toe. Ik ben er ook van overtuigd dat mensen best bereid zijn om iets meer te gaan betalen, wanneer je inzichtelijk maakt wat bijvoorbeeld de besparing van energie is, aldus Hemrica. Je moet echter niet vergeten dat hier in de regio duurzaamheid een stuk minder leeft dan in de grotere steden, waar de grotere corporates duurzaamheid in hun corporate identity hebben vastgelegd. In een commerciële markt zetten mensen bovendien een aantal dingen naast elkaar, vult Melissen aan. Hierbij gaan mensen niet alleen op ideologie af. Je kunt het dus wel aanbieden, maar je moet er niet op gaan sturen. Illusie Wil je duurzaamheid goed integreren dan speelt de gebruiker daar volgens Van Loosbroek een onmisbare rol in. Ze moeten wel bijvoorbeeld om de zoveel tijd hun ventilatieroosters schoonmaken. Er is een grote groep die gewoon maar leeft en absoluut niet bezig is met het vraagstuk duurzaamheid, vervolgt Melissen. Je moet niet verwachten dat mensen om de twee maanden hun filter gaan vervangen, want daar hebben ze geen zin in en geen tijd voor. We kunnen het allemaal wel willen, maar heb niet de illusie dat iedereen daarin meegaat. Volgens Hosli zouden panden een betere waardering moeten krijgen in het kader van duurzaamheid. Panden die aan de laatste stand van de techniek voldoen, zouden een hogere waardering moeten krijgen dan oude gedateerde panden. Dit gebeurt nu nog nauwelijks. Tot slot concludeert Hemrica dat het heetste hangijzer nog niet aan bod is gekomen tijdens het forum. Als je het hebt over de sterkste, heb je het in de vastgoedwereld ook over de financieel sterkste. We kunnen met zijn allen heel creatief zijn over wat we met een gebouw willen gaan doen, maar het kost gewoon geld en banken financieren niet meer zo snel. Zeker niet als er nog een aanzienlijke restschuld op een gebouw rust. Dat staat feitelijk het herontwikkelen in de weg. rivierenland business nummer 5 november

12 Bedrijfshuisvesting Als gemeente kunnen wij een faciliterende rol spelen Het overaanbod aan bedrijfspanden en kantoren neemt nog steeds toe in Nederland. Ook in (gedeeltes van) de regio Rivierenland speelt het probleem. Tijdens het forum van Rivierenland Business werd al uitgebreid gesproken over dit onderwerp met enkele deskundigen uit de regio. Onder diverse gemeenten maakte Rivierenland Business eveneens een inventarisatie. Speelt de landelijke trend van leegstaande bedrijfspanden ook binnen uw gemeente? Beleidsmedewerker Economie en Kunst & Cultuur Dick Admiraal: De trend van leegstaande bedrijfspanden op bedrijventerreinen speelt gelukkig niet in de gemeente Leerdam. In de gemeente Leerdam hebben wij een groot gemengd bedrijventerrein waar zich vrijwel geen leegstand voordoet. In Leerdam zijn diverse grote bedrijven aanwezig die voor hun autonome groei juist meer ruimte nodig hebben in de toekomst. Samen met deze bedrijven zijn we juist op zoek naar mogelijkheden om de bestaande bedrijven te kunnen blijven faciliteren, waarbij een beperkte uitbreiding van het bedrijventerrein niet is uitgesloten. Wethouder Arnie Faro, gemeente Gorinchem: Natuurlijk gaat de crisis ook niet aan de deur van Gorinchem voorbij. Maar, op het gebied van leegstand van bedrijfspanden kent onze gemeente relatief weinig problemen. Op de bedrijfsterreinen staan voornamelijk kleinere units leeg in verzamelcomplexen of op verdiepingen van kantoorgebouwen. Grotere leegstaande bedrijfsgebouwen zijn in Gorinchem op één hand te tellen. Vooralsnog zijn er bij ons geen initiatieven bekend of verzoeken binnengekomen om mee te werken aan een ingrijpende herstructurering van bedrijfscomplexen. Wethouder Han Looijen, gemeente Zaltbommel: Op het gebied van kantoren speelt de landelijke trend ook in Zaltbommel, maar de leegstand is hier heel minimaal. Welke bedrijventerreinen binnen de gemeente hebben de meeste leegstaande bedrijfspanden? Dick Admiraal: Zoals in vraag 1 beantwoord beschikt de gemeente Leerdam over 1 bedrijventerrein van 45 hectare netto, waar zich geen structurele leegstand voordoet. Arnie Faro: In aantallen panden zal dat Papland zijn (veelal kleinere units en verdiepingen in kantoren). In oppervlakte van bedrijfsvloeroppervlak zal dat Oost I zijn. Dit wordt vooral veroorzaakt door de leegstand van één groot bedrijfscomplex. Han Looijen: De meeste leegstand is te vinden op de kantorenlocatie, maar dat bevestigt het landelijk beeld. Overigens zijn de betreffende kantoorpanden niet gedateerd en voldoen ze aan de inrichting van deze tijd. Er is nog steeds vraag naar bedrijfspanden, alleen kunnen veel bedrijven geen geschikt pand vinden. Denkt u dat herstructurering hiervoor de oplossing biedt? Dick Admiraal: Vooral de grote bedrijven op ons bedrijventerrein Nieuw Schaik hebben behoefte aan uitbreidingsmogelijkheden. Tot op heden konden deze bedrijven uitbreiding realiseren op hun eigen kavels dan wel door het kopen en/of huren van omliggende kavels. De mogelijkheden voor uitbreiding raken langzaam maar zeker uitgeput. De gemeente Leerdam wil in januari 2014, samen met de grote bedrijven, een onderzoek starten naar de mogelijkheden om nog op het bestaande bedrijventerrein uitbreidingen te realiseren. Arnie Faro: Herstructurering kan zeker een oplossing bieden. Maar we moeten er wel voor waken dat we onze verantwoordelijkheid op het gebied van een goede ruimtelijke ordening niet uit het oog verliezen. We zijn bereid met een open vizier mee te denken over mogelijke alternatieve invullingen van lege bedrijfspanden. We zullen dat van geval tot geval moeten beoordelen. Han Looijen: Als je het hebt over zwaar verouderde en gedateerde panden kan herstructurering zeker een oplossing bieden. Daar moet echter ook de eigenaar van het betreffende pand achter staan. Daarnaast moet bij herstructurering ook rekening worden gehouden met wat bestemmingsplantechnisch de mogelijk- 12 rivierenland business nummer 5 november 2013

13 Arnie Faro, Gemeente Gorinchem Dick Admiraal, beleidsmedewerker Economie en Kunst & Cultuur Han Looijen, Gemeente Zaltbommel heden zijn voor de locatie. Dit heeft natuurlijk ook te maken met de omgeving en de daarmee samenhangende mogelijkheden en beperkingen. In Zaltbommel zijn of worden de oude bedrijventerreinen gerevitaliseerd wat betreft de openbare ruimte. Vanuit deze revitalisering proberen we de eigenaren te stimuleren tot het herontwikkelen van oude incourante bedrijfspanden en percelen." Bij diverse gemeenten is momenteel een verschuiving waarneembaar van revitalisering van de openbare ruimten naar de herontwikkeling van bedrijfspanden, is hier binnen uw gemeente ook sprake van? Dick Admiraal: De revitalisering van ons bedrijventerrein Nieuw Schaik is nog in volle gang en dat proces wordt gecontinueerd. Arnie Faro: Daarvan is nu in Gorinchem geen sprake. Wel zijn we bezig met een revitalisering van het bedrijventerrein Avelingen Oost, in navolging op de revitalisering van bedrijventerrein Schelluinsestraat. Han Looijen: In Zaltbommel is de afgelopen jaren fors in gezet op revitalisering van verouderde bedrijventerreinen (De Ooijk in 2010 en Veilingweg in 2013). Het aanpakken van de openbare ruimten heeft zeker geleid tot de aanpak van de private terreinen en ook herontwikkeling van een aantal bedrijfspanden. Hierdoor creëren we een representatiever gebied voor gevestigde en nieuwe bedrijven. Welke rol speelt de gemeente bij het herontwikkelen van bedrijfspanden? Dick Admiraal: Er is geen sprake van leegstaande bedrijfspanden dus er is ook geen sprake van herontwikkeling van bedrijfspanden. Arnie Faro: De gemeente speelt hierin momenteel geen actieve rol. Wel kunnen wij faciliteren, meedenken en daar waar mogelijk en wenselijk planologisch meewerken aan bestemmingswijziging of -verruiming. Han Looijen: Als gemeente kunnen wij een faciliterende rol spelen bij het herontwikkelen van bedrijfspanden en percelen. We denken graag mee over de herontwikkeling en wat er bestemmingsplantechnisch mogelijk is. Bij de actualisatie van bestemmingsplannen voor deze oudere gebieden wordt zo breed mogelijk bestemd. De herontwikkeling zelf is een taak van de eigenaar/gebruiker van de panden, tenzij de gemeente kiest voor aankoop van zwaar verouderde panden en het in zijn geheel als gebied gaat herontwikkelen. In het zuidelijke deel van de Veilingweg bekijken we de mogelijkheden om dit gebied als geheel te herontwikkelen. We zijn als gemeente eigenaar van een aantal percelen in dat gebied. Samen met de eigenaren van de overige panden/percelen onderzoeken we de mogelijkheden voor herontwikkeling van het hele gebied in combinatie met de vraag. rivierenland business nummer 5 november

14 Thuis in Tiel Woningcorporatie SCW J.S. de Jongplein 1 Postbus AB Tiel Tel: info@scw.nl Telefonie omgeving vernieuwen? Maak kennis met ASPect Foon! Als ondernemer wilt u goed bereikbaar zijn. U wilt zich volledig kunnen concentreren op uw bedrijfsactiviteiten en zich geen zorgen maken over het beheer en onderhoud van uw bedrijfstelefooncentrale. Ook wilt u uw organisatie flexibel en efficiënt inrichten om zo kosten te besparen. Aspect ICT kan u daarin ontzorgen met de hosted voice oplossing ASPect Foon. Ruimte voor voor bedrijvigheid Wat is ASPect Foon? ASPect Foon is de hosted oplossing voor vaste en mobiele telefonie. De dienst omvat alle functionaliteiten die u van uw huidige telefonie oplossing gewend bent, zowel op uw vaste als mobiele toestellen. Onbeperkt bellen ASPect Foon biedt voor elk type gebruiker een passend gebruikersprofiel. Voor elk profiel betaalt u één vaste maandelijkse vergoeding, inclusief onbeperkt bellen naar vaste en mobiele nummers in Nederland. Economische Ontwikkeling Meld u nu aan voor de infosessies op 28/11 en 19/12 Geen investering in telefooncentrale nodig Investering in een nieuwe telefooncentrale op locatie is niet nodig als u overstapt naar ASPect Foon. De telefooncentrale functionaliteiten worden direct vanuit het netwerk aangeboden. Ieder detail bekeken! Handelsstraat 4, 3371 XC Hardinxveld-Giessendam Tel. (0184) , info@aspect-ict.nl

15 Financieel Bedrijfsfinanciering Benut de alternatieve vormen Voor bedrijfsfinancieringen is het tegenwoordig geen automatisme meer om naar de vertrouwde banken te gaan. Er vinden nog steeds financieringen door banken plaats, maar wel minder en vaak lastiger dan enkele jaren geleden. Gelukkig zijn er ook alternatieve financieringsvormen. Daar moeten we dus creatief in zijn en de kansen van benutten, aldus John van Breugel van FairTrans Bedrijfsovername B.V. te Tiel. FairTrans begeleidt zowel bedrijfsovernames als bedrijfsfinancieringen. In Rivierenland Business van juli dit jaar konden we lezen hoe FairTrans met de pijlers fair en transparant bedrijfsovernames tot een succes brengt. In deze editie meer over bedrijfsfinancieringen. Er is momenteel veel behoefte aan een goede invulling van bedrijfsfinancieringen, vertelt John. Wij hebben het er behoorlijk druk mee. Interessant werk, zeker nu je creatiever moet worden in het vinden van de juiste alternatieve vormen. Er is nog geld genoeg in Nederland, je moet het alleen weten te vinden. Op dit moment doen we vooral financieringen met private investeerders en participatiemaatschappijen. Hierin hebben we een breed netwerk opgebouwd. Een voordeel van dit soort financiers is dat zij veelal ook specialistische kennis in huis hebben en/of een breed netwerk op een bepaald gebied. De kunst is dan ook de juiste investeerder met de juiste kennis en het juiste netwerk voor de cliënt te vinden. Dan haalt deze niet alleen kapitaal in huis, maar vaak ook toegevoegde waarde en extra omzet. Denk hierbij bijvoorbeeld aan kennis op het gebied van e-business, online marketing, innovatie, management, financiën en omgaan met het risico van discontinuïteit. Crowdfunding Ook met crowdfunding hebben we prima ervaringen, vervolgt hij. We kunnen bijvoorbeeld helpen bij het opstellen van een aantrekkelijk profiel, waar een grote groep particuliere investeerders dan vervolgens via een internetplatform graag hun geld in wil investeren. Crowdfunding is in het bijzonder interessant voor B2C bedrijven. Dus direct gericht op de eindconsument, omdat dat tastbaar en herkenbaar is voor de grote groep particuliere investeerders die je wilt enthousiasmeren. Een aantrekkelijke bijkomstigheid van deze vorm is dat je met deze particuliere investeerders gelijk een actieve groep ambassadeurs op de weg hebt. Reken maar dat ze over je gaan praten, aldus John. John sluit af: En zo kan ik nog wel even doorgaan met alternatieve vormen. Denk aan factoring van de openstaande debiteuren. Dat kan zelfs tot 100% van de factuurbedragen. Maar ook aan leasing en niet te vergeten risicokapitaal van participatiemaatschappijen van de overheid. Ofwel: er zijn nog steeds volop kansen. Zie deze te benutten. Contactgegevens: FairTrans Bedrijfsovername B.V. drs. John van Breugel RA , Hoofdvestiging/postadres: Gherstkamp 35, 4284 ES Rijswijk NB Nevenvestiging: Laan van Westroijen 2B-2, 4003 AZ Tiel rivierenland business nummer 5 november

16 groenvoorziening Flora Nova Hoveniers & Groenvoorzieners Alles onder één dak Al ruim vijftig jaar is Flora Nova specialist als het gaat om hoveniers- en groenvoorzieningswerkzaamheden voor particulieren, bedrijven en instellingen. Vanuit een oorspronkelijk regionale aanpak verspreidt het werkgebied zich vandaag de dag over geheel Nederland en telt het bedrijf zo n 150 medewerkers met elk hun eigen specialisme. Van aanleg en onderhoud, via dak- en gevelgroen tot boomverzorging en interieurbeplantingen. Bovendien beschikt de firma over een eigen handelskwekerij en een afdeling houtconstructies. Doordat wij letterlijk alles onder één dak hebben, heeft de klant altijd één vast aanspreekpunt voor het gehele scala aan producten en diensten. Aan het woord is Jan Kees van der Wal, die samen met zijn broer Walter aan het roer staat van de firma. In 1962 begon onze vader midden in het dorp Ophemert met het hoveniersbedrijf, blikt hij terug. In die tijd was een siertuin echter nog met name voorbehouden aan de notabelen. In de jaren negentig deden mijn broer Walter en ik onze intrede in het bedrijf en is de geleidelijke ontwikkeling van voor die tijd in een stroomversnelling geraakt. Sindsdien zijn we steeds verder gaan uitbreiden, in zowel producten en diensten als in werkgebied. Onze nieuwste loot aan de spreekwoordelijke stam is de afdeling constructies, die zich bezighoudt met beschoeiingen, houten bruggen, vlonders, veranda s en overkappingen en die we twee jaar geleden via een overname zijn gestart. Onderlinge afstemming en coördinatie Flora Nova bestaat uit twee bedrijfsonderdelen: de handelskwekerij, die zich hoofdzakelijk richt op het produceren van een breed assortiment buitenbeplanting voor professionele afnemers. De tweede en tevens grootste poot is het groenbedrijf dat, zoals gezegd, een breed scala aan producten en diensten heeft op het gebied van ontwerpen, realiseren en desgewenst ook het onderhouden van tuinen, terreinen en groenvoorzieningen. 16 rivierenland business nummer 5 november 2013

17 Zo is onze afdeling interieurbeplanting onder andere opgezet omdat wij wilden inspelen op de vraag van de klant, die zowel voor binnen als buiten met één partij te maken wilde hebben, licht Jan Kees van der Wal toe. Maar ook onze overige specialismen, zoals dak- en gevelgroen en ook de nieuwe afdeling constructies, spelen hier natuurlijk op in. Hij vervolgt: Het voordeel voor de klant is dat hij een groot pakket aan diensten en producten, zowel regionaal als landelijk bij één bedrijf kan afnemen en één vast aanspreekpunt heeft. Hij hoeft zich geen zorgen te maken over de onderlinge afstemming, coördinatie en verantwoordelijkheid. Doen waar je goed in bent Bij Flora Nova heerst het credo Je moet doen waar je goed in bent. Daarom is het ook belangrijk om bij alle facetten die je bedrijf uitoefent bekwame mensen met de juiste kennis in huis hebben, vertelt Jan Kees van der Wal. Alleen op die manier kun je ook in de toekomst een betrouwbare partner voor je relaties zijn. Eén van die specialismen komt onder andere naar voren bij de afdeling boomverzorging. Boomverzorging is een mooi voorbeeld van de wat meer specialistische diensten die we aan kunnen bieden. Jan Kees van der Wal Hierbij werken we onder andere met hoogwerkers, maar worden ook wel speciale klimtechnieken ingezet. Bij boomverzorging kun je denken aan groot onderhoud, snoeiwerk, maar ook aan het toepassen van standplaatsverbetering, wanneer bomen in slechte conditie zijn. Duurzaam en MVO Duurzaamheid speelt een steeds grotere rol bij bedrijfs- en kantoorgebouwen. Flora Nova komt onder andere met de afdeling dak- en gevelgroen tegemoet aan de eisen van overheden en oprachtgevers. Daktuinen en gevelgroen zijn heel erg in opkomst, legt Jan Kees van der Wal uit. Het filtert fijnstof en draagt bij aan CO 2 reductie. Zeker in stedelijke omgevingen is dit een mooie bijkomstigheid. Daarnaast is het isolerend en sterk waterbufferend waardoor er minder energie verbruikt wordt en in mindere mate een beroep gedaan hoeft te worden op riolering en zuiveringscapaciteit. Die aspecten zorgen voor een concrete bijdrage aan duurzaam ondernemen van onze klanten en het verkrijgen van het gewenste energielabel voor hun gebouwen, los van het feit dat het ook zorgt voor een plezierige werkomgeving. Ook deed het bedrijf reeds brede ervaring op met de toepassing van groenvoorzieningen, binnenbeplanting en dak- en gevelgroen bij de verwerving van het BREEAM-NL keurmerk, een meetinstrument voor de beoordeling van duurzaamheid van gebouwen, dat sinds enige jaren sterk in opkomst is bij kantoren, distributiecentra en winkelcentra. Flora Nova spant zich ook binnen de eigen bedrijfsvoering actief in als het gaat om maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zo werken wij met een aantal mensen van SW-bedrijven, die een grotere afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Daarnaast zijn onze producten waar mogelijk milieuvriendelijk van aard of verantwoord geproduceerd. Ook heeft onze kwekerij een milieukeurlabel voor de milieuvriendelijke productie en kweek van buitenbeplanting. Duidelijk mag zijn dat Flora Nova een allround bedrijf is. Jan Kees van der Wal wil tot slot nog wel een hardnekkig misverstand wegnemen: Veel mensen denken dat wij, gezien de grootte van ons bedrijf, niets voor de particuliere markt kunnen betekenen. Iedereen kan echter bij ons terecht. Nadrukkelijk ook particulieren met een uitdaging in hun tuin, kunnen onze expertise inschakelen. Of het nu om een kleinschalige renovatie gaat, een nieuwe aanleg of het winterklaar maken van de tuin; wat de klant vraagt, daar zullen wij ons voor inspannen om dit op professionele wijze ten uitvoer te brengen. Geïnteresseerd in wat Flora Nova voor u kan betekenen? Neem dan contact op met Ronald de Graaf van Flora Nova: of rdegraaf@flora-nova.nl Flora Nova Hoveniers & Groenvoorzieners BV Molenstraat 41b, 4061 AB Ophemert , info@flora-nova.nl rivierenland business nummer 5 november

18 column Duurzaam innoveren Vanuit ons vakgebied hebben we het regelmatig met klanten over Groen Op Kantoor of Milieuverantwoord inkopen. Juist op kantoor is nog flink wat te verbeteren op het gebied van milieu en het gebruik van groene facilitaire materialen en kantoorartikelen. We krijgen dan ook steeds vaker te maken met termen als Cradle to cradle, energie convenanten en bijvoorbeeld vragen over hoe we CO 2 -uitstoot door de productie en levering van bijvoorbeeld kantoormeubelen compenseren. Ook is het mogelijk om grondstoffen toe te passen die 100% afbreekbaar zijn. Zelf willen we stappen zetten op dit gebied. Er komt een ingrijpende renovatie voor het bedrijfspand van De Giessen Kantoorefficiency en Aspect ICT aan. Daarom zijn we per 14 oktober naar een tijdelijk onderkomen verhuisd. Zo kan het huidige pand, zonder dat klanten hier hinder van ondervinden, volledig verbouwd en verduurzaamd worden. We committeren ons aan de BREEAMeisen, waarmee de duurzaamheidsprestatie van gebouwen bepaald worden. Hierdoor kunnen we zo energiezuinig mogelijk werken en een gezonde werkomgeving creëren voor onze klanten en medewerkers. Via de verschillende media houden we u op de hoogte van de ontwikkelingen. Ondertussen bent u van harte welkom op Industriestraat 28 te Hardinxveld-Giessendam. Graag bespreken we met u welke eenvoudige of meer ingrijpende mogelijkheden er zijn om zelf ook duurzaam te innoveren. Kantoorefficiency Eigenzinnige spek- en chocolade creaties Gepersonaliseerde Chocoladeletters Chocolade pakketten Mallow Pops Marsepein Drop Box abonnement Tekst repen en snoep rozen Beatrixstraat 2 B 4151 CE Acquoy t 0031 (0) e info@lesballons.nl i

19 Zij helpen ons de juiste keuzes te maken Ieder detail bekeken! Voorheen De Giessen Automatisering. CONSTRUCTIE - MONTAGE - DAK EN WAND - TRANSPORT - LOODSEN loodsen veldschuren maneges grondverzet Van bouwaanvraag tot en met uitvoering! ZIE ONZE WEBSITE Industrieterrein De Heuning Industrieweg BW Ochten T = F = Oudenhof 4, 4191 NW Geldermalsen T. (0345) geldermalsen@flynth.nl Avondspreekuur op afspraak Kennismakingsgesprek zonder kosten Kerkstraat CE Kerkdriel T Ondernemen inspireert. Voet Verhuur voor al uw tijdelijke stroom en lichtvoorzieningen Parkweg 67a, 4153 XL Beesd T info@voetverhuur.nl

20 pensioenen en verzekeringen Markt in beweging Er zijn de nodige trends te zien in de pensioen- en verzekeringsmarkt. Deze ontwikkelingen hebben invloed op alle deelnemende en belanghebbende partijen. De Nederlandse Pensioenmarkt maakte de afgelopen periode een aantal ingrijpende veranderingen mee. Dit kwam onder andere door de steeds verder toenemende scheefgroei in de verhouding werkenden versus gepensioneerden (in tien jaar daalde de verhouding van het aantal werkenden per pensioengerechtigde van 2,7 naar 2,3), de opkomst van de premiepensioeninstelling (PPI), de daling van de dekkingsgraad van pensioenfondsen en de sterke afname van het aantal pensioenadvieskantoren en een wetsvoorstel voor de Algemene Pensioen Instelling (API). De Algemene Pensioeninstelling (API), gebaseerd op de Europese pensioenrichtlijn Institutions for Occupational Retirement Provision (IORP) wordt in 3 fases doorgevoerd. Als eerste is de premiepensioeninstelling (PPI) geïntroduceerd. De PPI moet mede bijdragen aan de aantrekkelijkheid van Nederland als vestigingsplaats voor pensioeninstellingen. De PPI mag geen verzekeringstechnische risico s dragen en zal nadrukkelijk geen gegarandeerde uitkeringsovereenkomsten uitvoeren. Vervolgens moest het multi-ondernemingspensioenfonds (M-opf) kleine pensioenfondsen beter in staat stellen schaalvoordelen te realiseren. Concurrentie De derde fase zou de echte API moeten gaan voorzien, die tevens in staat moet zijn om uitkeringsovereenkomsten uit te voeren. Er zijn 7 geregistreerde PPI constructies. Daarmee is er sprake van een sterke concurrentie in dit speelveld. Het verschil met een PPI is, dat een API zowel Defined Contribution (DC) als Defined Benefits (DB) kan uitvoeren en daarmee een groter marktpotentieel bedient. De komst van de API betekent dat bedrijven meer keuzevrijheid krijgen bij de keuze voor de pensioenuitvoerder. Er komt meer concurrentie tussen verzekeraars en pensioenfondsen. Een verzekeraar mag een pensioenfonds oprichten en een pensioenfonds kan werkgevers eenvoudiger binnenhalen, die hun pensioenregeling bij een verzekeraar hebben ondergebracht. Ondersteunen Een andere invloedrijke factor is de overheid. Zij zal kaders stellen om de vrije markt te ondersteunen (door bijvoorbeeld toezicht en wetgeving op het gebied van eigendom, kartelvorming, etc.) maar laat de rest aan de vrije markt over. In het kader van de huidige marktontwikkelingen als gevolg van de financiële crisis ligt het in de lijn der verwachting dat de overheid in toenemende mate zal vragen om transparantie in de financiële sector. Het vergroten van de transparantie door middel van een provisieverbod was een van de speerpunten in de nieuwe Pensioenwet en zal de komende jaren extra aandacht krijgen van de toezichthouders DNB en AFM. Minder risico Door de huidige ontwikkelingen in de markt is het niet onwaarschijnlijk dat pensioenfondsen steeds minder risico zullen 20 rivierenland business nummer 5 november 2013