Nederland compleet. Factsheets kantoren- en bedrijfsruimtemarkt medio

Transcriptie

1 compleet Factsheets kantoren- en bedrijfsruimtemarkt medio

2 Voorwoord Geachte lezer, Naast de meer uitgebreide en diepgaande marktanalyses waarin trends en ontwikkelingen worden beschreven en onze visie op vastgoedgebied uiteen wordt gezet, publiceren we tweemaal per jaar compleet. Hierin zijn onze regionale factsheets voor de kantoren- en bedrijfsruimtemarkt gebundeld. Het aanbod van kantoorruimte is gegroeid tot 7,7 miljoen vierkante meter en de leegstand tot,9 miljoen vierkante meter. Wel geldt dat de leegstand minder sterk is gestegen dan de afgelopen jaren. Ondanks diverse onttrekkingen aan de voorraad, nam de kantorenvoorraad in nog wel toe. Hierdoor is het leegstandspercentage net als op januari uitgekomen op,%. Op de bedrijfsruimtemarkt heeft een aantal forse transacties ervoor gezorgd dat het aanbod met % is gedaald. Medio wordt 9, miljoen vierkante meter bedrijfsruimte aangeboden op de markt. Uit onze voorgaande bundel (januari ) bleek dat het opnameniveau over op de kantorenmarkt 9,% hoger was dan in. Ook op de bedrijfsruimtemarkt werd in meer ruimte opgenomen dan in. Nu het eerste half jaar van voorbij is, kan de balans weer worden opgemaakt. Opnieuw vormen de opnamecijfers een relatief gunstig beeld. De kantooropname is in de eerste helft van met. m² vrijwel gelijk aan de eerste helft van en de opname van bedrijfsruimte laat zelfs een stijging van 7,% zien ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Regionaal zijn grote verschillen zichtbaar. Zo daalt de leegstand op de kantorenmarkt van Amsterdam, terwijl in de overige drie grote steden nog een lichte groei zichtbaar is. Het verschil tussen zogenaamde kernsteden en randgemeenten blijft aanwezig. Over het algemeen is de leegstand lager in kernsteden. Om juiste vastgoedbeslissingen te nemen, is het monitoren van de dynamiek op de vastgoedmarkt van groot belang. Daarbij moet goed worden ingespeeld op regionale ontwikkelingen. Met deze editie van compleet geven we u een geactualiseerd beeld van deze ontwikkelingen in de verschillende regio s en gemeenten van. Contactgegevens van onze vastgoedadviseurs uit de verschillende regio s en onze afdeling Research zijn terug te vinden op Uiteraard kunt u met uw vragen bij hen terecht. Cuno van Steenhoven Voorzitter Dagelijks Bestuur

3 Inhoud Factsheets kantoren- en bedrijfsruimtemarkt medio Regio Kantoren Bedrijfsruimte Almere Amsterdam en omgeving 8 Arnhem en Nijmegen 8 Breda en omgeving Den Haag en omgeving Ede en Veenendaal Eindhoven en omgeving 8 Friesland 8 Gooi en Eemland Groningen, Assen en Emmen* Haarlemmermeer s-hertogenbosch, Tilburg en Waalwijk* 8 Limburg 8 Rotterdam en omgeving 7 Twentse stedenband en Oldenzaal* 7 Utrecht en omgeving 7 Zwolle, Apeldoorn en Deventer 8 7 Algemene en vastgoedgegevens 78 * In de bedrijfsruimtemarkt is bij drie regio s een extra gemeente meegenomen in de cijfers. Het gaat om Emmen, Waalwijk en Oldenzaal bij respectievelijk Groningen en Assen, s-hertogenbosch en Tilburg en de Twentse stedenband.

4 Factsheet kantorenmarkt medio Kantoorbanen.7. t.o.v.,% Aanbod 7.7. m,% 9.9. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft,7% Leegstand.9. m (,%),% Huurprijs* 9 per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.) in gebruik Leegstand (,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) 8 Rotterdam Amsterdam Den Haag Utrecht Eindhoven Haarlemmermeer Arnhem Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening % % % 9% 7% % % % % 8% ICT Banken en verzekeraars Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

5 Factsheet kantorenmarkt medio Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot West Beste locaties, 8,, 8, Overige locaties 7,, 7,, Zuid Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,, Oost Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,, Noord Beste locaties 7,7 9, 7,7 9, Overige locaties 8,, 8,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Groot Amsterdam 8 8 Rotterdam en omgeving 9 9 Den Haag en omgeving Utrecht en omgeving 8 8 Haarlemmermeer 8 8 Eindhoven en omgeving 7 7 Arnhem en Nijmegen Zwolle, Apeldoorn en Deventer s-hertogenbosch en Tilburg Gooi en Eemland Twentse Stedenband Breda en omgeving 7 7 Groningen en Assen 8 8 Limburg Almere Friesland 8 7 Ede en Veenendaal 9 8 *Excl. evt. incentives Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Amsterdam Zuidoost Nuon Energy. Utrecht De Wetering Capgemini bv. Amsterdam Zuidoost ING. Rotterdam Centraal station Robeco bv. `s-gravenhage Zuid Hollandlaan Spaces. Rotterdam Centraal station NautaDutilh. Hoofddorp Beukenhorst-Zuid Bluewater 8. Schiphol Schiphol-Centrum Cargill 8. Amsterdam Amsterdam Centrum Eyeworks 7. Zoetermeer Rokkeveen Ortec. Stichtse Vecht Nieuwegein Leidschendam-Voorburg Son en Breugel Capelle aan den IJssel Veenendaal Almere Gouda Hengelo Zoetermeer Amstelveen Rijswijk Heerenveen Haarlemmermeer Amersfoort Best Deventer Ede Assen Amsterdam Houten Arnhem Enschede Hilversum Roosendaal Breda Zwolle Apeldoorn Rotterdam Oosterhout Veldhoven Leiden Nijmegen Bergen op Zoom Venlo Schiedam Eindhoven Tilburg Delft Helmond Drechtsteden Etten-Leur Diemen Maastricht (incl. airport/beek) Leeuwarden Den Haag Smallingerland 's-hertogenbosch Almelo Groningen Utrecht Roermond Heerlen Leegstand per gemeente in % van voorraad, medio % % % % % % % % s gemiddelde

6 Almere Factsheet kantorenmarkt medio Kantoorbanen 9. t.o.v.,7% Aanbod 8. m % 88. m t.o.v. % Opname. m e helft t.o.v. e helft 7% Leegstand 9. m (,%),% Huurprijs* 9 per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.) 9 Almere in gebruik Leegstand (,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Almere Zwolle Lelystad Hilversum Amsterdam Diemen Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % 7% % 7% % % 9% 8% % Almere Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening % % % 9% 7% % % % % 8% ICT Banken en verzekeraars Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

7 Almere Factsheet kantorenmarkt medio Kantorenlocaties Centrum Muziekwijk Almere Poort Gooisekant/Gooise Poort Almere Haven Almere Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Almere Hollandsekant Vesting fi nance. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Oost Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,, West Beste locaties, 8,, 8, Overige locaties 7,, 7,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Almere Centrum 9 9 Muziekwijk Gooisekant/Gooise Poort 9 9 Almere Haven 7 7 *Excl. evt. incentives 7

8 Amsterdam en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Amsterdam, Diemen en Amstelveen Kantoorbanen.8 t.o.v.,% Aanbod.. m,%.999. m t.o.v.,% Opname 8. m e helft t.o.v. e helft % Leegstand.. m (,%),8% Huurprijs* per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.) 9 Amsterdam e.o in gebruik Leegstand (,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Amsterdam Diemen Amstelveen Rotterdam Den Haag Utrecht Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % 8% 9% % % % 9% 8% Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening % % Amsterdam e.o. ICT % % % 8% 9% % % % Banken en verzekeraars Overheid en overige non-profit 7% % Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. 8 Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

9 Amsterdam en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Amsterdam, Diemen en Amstelveen Kantorenlocaties Teleport/Sloterdijk Westas Riekerpolder Noord Amsterdam Zuidelijke IJ-Oevers Centrum 7 Oud Zuid 8 Zuidas 9 Buitenveldert Amstelveen De Omval Amstel Business Park Diemen Zuidoost Diemen Houthavens Schiphol Amstelveen Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Amsterdam Zuidoost Nuon Energy. Zuidoost ING. Centrum Eyeworks 7. Zuidelijke IJ-Oevers D.E. Master Blenders 7. Zuidas Nikon. Houthavens Gaastra. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot West Beste locaties, 8,, 8, Overige locaties 7,, 7,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Amsterdam Teleport/Sloterdijk 8 8 Westas Riekerpolder 7 7 Noord Zuidelijke IJ-Oevers / Houthavens Centrum Oud Zuid Zuidas 8 Buitenveldert 9 9 De Omval Amstel Business Park Zuidoost Amstelveen 9 Diemen 8 8 *Excl. evt. incentives 9

10 Arnhem en Nijmegen Factsheet kantorenmarkt medio Kantoorbanen.8 t.o.v. % Aanbod 78. m %.89. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft % Leegstand. m (,%) 9,% Huurprijs* per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = 9 in gebruik x. m ( m v.v.o.) Arnhem en Nijmegen in gebruik Leegstand (,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) 8 8 Arnhem Ede Apeldoorn Nijmegen Veenendaal s-hertogenbosch Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % % % % % 9% % % 7% % % % % % % % % % % 8% Arnhem en Nijmegen Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

11 Arnhem en Nijmegen Factsheet kantorenmarkt medio Kantorenlocaties Arnhem Stationsomgeving Kroonpark/Groningensingel Velperweg Gelderse Poort Arnhem Arnhems Buiten IJsseloord II NIJMEGEN 7 Stationsomgeving Duiven Zevenaar 8 Brabantse Poort 9 Lindenholt/Kerkenbos Zevenaar Mercurion Nijmegen Wijchen Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Arnhem Stationsomgeving RGD Kinderbescherming. Westervoortsedijk CCV Holland bv. Stationsomgeving Regus. Nijmegen Stationsomgeving MEE Gelderse Poort. Kerkenbos Webdesigning.nl 8 Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Oost Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Arnhem Stationsomgeving Kroonpark/Groningensingel Velperweg Gelderse Poort Arnhems Buiten 9 9 IJsseloord II Nijmegen Stationsomgeving 7 7 Brabantse Poort 9 9 Lindenholt/Kerkenbos 9 8 Zevenaar Mercurion 9 9 *Excl. evt. incentives

12 Breda en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Breda, Oosterhout, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal Kantoorbanen. t.o.v.,% Aanbod 7. m 7,%.9. m t.o.v.,% Opname 7. m e helft t.o.v. e helft % Leegstand. m (,7%),% Huurprijs* 9 per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = 9 in gebruik x. m ( m v.v.o.) Breda e.o in gebruik Leegstand (,7% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) 8 9 Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Breda Oosterhout Etten-Leur Bergen op Zoom Roosendaal Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % 7% % % % % % % % % % 9% 7% % % % % 8% Breda e.o. Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

13 Breda en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Breda, Oosterhout, Etten-Leur, Bergen op Zoom en Roosendaal Kantorenlocaties BREDA EN OMGEVING Oosterhout Centrum/Stationsgebied Claudius Prinsenlaan Ettense Baan 8 9 Westerhagelaan e.o. Moleneind Digit Parc 7 Stadionkwartier 8 Europark 9 Hoevestein Bredaseweg 7 Breda Parklaan/Trivium Etten-Leur ROOSENDAAL / BERGEN OP ZOOM Centrum Roosendaal A7 Bovendonk E A8 Centrum Bergen op Zoom A Roosendaal E A8 Bergen op Zoom A km GeoMedia 8 [77] Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Roosendaal Bredaseweg Sofa. Hogerwerf Van de Kar Beheer bv 8 Etten-Leur Bredaseweg BIP Holland. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Zuid Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Breda Centrum/Stationsgebied 9 9 Claudius Prinsenlaan Ettense Baan 9 Westerhagelaan e.o. Moleneind 7 7 Digit Parc Stadionkwartier Oosterhout Europark Hoevestein Etten-Leur Centrum 9 9 Bredaseweg/Parklaan/Trivium Roosendaal Centrum 8 7 Bovendonk Bergen op Zoom Centrum 7 7 *Excl. evt. incentives

14 Den Haag en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Delft, Zoetermeer en Gouda Kantoorbanen. t.o.v.,% Aanbod.. m,9% 7.. m t.o.v. % Opname 9. m e helft t.o.v. e helft 9,9% Leegstand.. m (,%),% Huurprijs* 7 per m / jaar *Excl. evt. incentives,9% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.) 9 Den Haag e.o in gebruik Leegstand (,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) Leiden Den Haag Rijswijk Leidschendam- Voorburg Delft Zoetermeer Gouda Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % % 9% % 7% % % % 9% 8% Industrie, handel en transport Zakelijke dienstverlening Den Haag e.o. ICT % % % 8% 9% % % % Banken en verzekeraars Overheid en overige non-profit 7% % Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

15 Den Haag en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Delft, Zoetermeer en Gouda Kantorenlocaties Nieuw Centrum Beatrixkwartier CS Kwadrant Congrescentrum e.o. In de Boogaard Hoornwijck 7 Rokkeveen 8 Binckhorst 9 Laakhaven HS Ypenburg Forepark Plaspoelpolder Delft-Noord Den Haag 9 8 Leidschendam-Voorburg Hofzichtpark/Mariahoeve Boerhaavelaan Zoetermeer Stadshart Zoetermeer 7 Rijswijk Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Den Haag Zuid Hollandlaan Spaces. CS Kwadrant Property Works. Koninginnegracht Tauro. Nieuw Centrum APM Terminals. Polanenhof Parnassia Bavo Groep.8 Zoetermeer Rokkeveen Ortec. Voorburg Prins Bernardlaan Gemeente Leidschendam-Voorburg. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot West Beste locaties, 8,, 8, Overige locaties 7,, 7,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Den Haag Nieuw Centrum Beatrixkwartier CS Kwadrant Congrescentrum e.o. 8 7 In de Boogaard 9 9 Hoornwijck Binckhorst 8 8 Laakhaven HS 8 8 Ypenburg 9 9 Forepark 7 7 Hofzichtpark/Mariahoeve Rijswijk Plaspoelpolder Delft Delft Noord 9 9 Zoetermeer Rokkeveen 9 9 Boerhaavelaan 9 9 Stadshart 9 9 Leiden Bio-sciencepark 8 8 Centraal Station 8 7 Leidschendam-Voorburg 9 7 Gouda Goudse Poort 9 9 *Excl. evt. incentives

16 Ede en Veenendaal Factsheet kantorenmarkt medio Kantoorbanen. t.o.v.,7% Aanbod 9. m 7,%. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft % Leegstand 8. m (,%),% Huurprijs* 8 per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = 9 in gebruik x. m ( m v.v.o.) Ede en Veenendaal in gebruik Leegstand (,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) 8 8 Ede Veenendaal Utrecht Amersfoort Arnhem Nijmegen Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % % % % % % % 7% % % % 9% 7% % % % % 8% Ede en Veenendaal Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

17 Ede en Veenendaal Factsheet kantorenmarkt medio Kantorenlocaties Veenendaal-Centrum De Faktorij/De Vendel De Batterijen De Compagnie Ede stationsgebied De Vallei 7 Edese Manen Ede 8 8 Ede-Centrum 9 Horapark Veenendaal 7 9 Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Veenendaal De Batterijen Unit. Ede De Vallei Opella. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Oost Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Ede De Vallei Edese Manen 9 8 Ede-Centrum 9 9 Horapark Stationsgebied 9 9 Veenendaal Veenendaal-Centrum 9 9 De Faktorij/De Vendel 9 8 De Batterijen De Compagnie 9 9 *Excl. evt. incentives 7

18 Eindhoven en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Eindhoven, Helmond, Best, Son en Breugel en Veldhoven Kantoorbanen 77. t.o.v.,% Aanbod 8. m,%.89. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft 7% Leegstand. m (,8%) 8,% Huurprijs* per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.)... 9 Eindhoven e.o in gebruik Leegstand (,8% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) Eindhoven Son en Breugel Veldhoven Best Helmond Tilburg Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) 7% % % % % % % % % % % % 9% 7% % % % % % 8% Eindhoven e.o. Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. 8 Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen en overigen Non-profit Non-profit

19 Eindhoven en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Eindhoven, Helmond, Best, Son en Breugel en Veldhoven Kantorenlocaties Stationsgebied Son en Breugel Centrum Stadionkwartier Best Ring Kennedy Business District Strijp S 7 Poort van Metz Helmond 8 8 Helmond Centrum 9 Park Diepenvoorde Flight Forum Science Park Eindhoven Breeven Eindhoven Airport De Hurk/Croy Groot Schooten De Run Veldhoven 7 Eindhoven 9 Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Eindhoven Karel de Grotelaan Stichting Archipel. Centrum Alexander Calder Arbeidsintegratie. De Hurk BenQ Europe. Centrum Frontaal reclameburo 8 Centrum Stichting RutgersStimezo Zuid Best Bosscheweg Heijmans.9 Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Zuid Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Eindhoven Centrum/Stationsgebied/ Stadionkwartier 7 7 Ring Kennedy Business District 7 7 Strijp S 9 9 Poort van Metz Flight Forum/Eindhoven Airport De Hurk/Croy 9 9 Helmond Centrum 8 8 Groot Schooten 9 9 Waalre Park Diepenvoorde Best Breeven 9 9 Son Science Park Eindhoven Veldhoven De Run 9 9 *Excl. evt. incentives 9

20 Friesland Factsheet kantorenmarkt medio Leeuwarden, Heerenveen en Drachten Kantoorbanen.9 t.o.v.,% Aanbod. m,% 78. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft 8% Leegstand 9. m (,9%) 7,8% Huurprijs* per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.) 8 9 Friesland in gebruik Leegstand (,9% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) 8 9 Heerenveen Leeuwarden Smallingerland Groningen Assen Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % % % % % % % % % % % 9% 7% % % % % 8% Friesland Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

21 Friesland Factsheet kantorenmarkt medio Leeuwarden, Heerenveen en Drachten Kantorenlocaties LEEUWARDEN Stationsgebied Oostergoweg Tesselschadestraat FEC-City Lange Marktstraat DRACHTEN Centrum Kantorenpark Azeven Leeuwarden Heerenveen HEERENVEEN K.R. Poststraat Stationsgebied Abe Lenstra Boulevard Drachten Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Drachten Burgemeester Wuiteweg ZuidOostZorg 7 Kantorenpark DGMR Leeuwarden Voorstreek De heer J. van der Zaag Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Noord Beste locaties 7,7 9, 7,7 9, Overige locaties 8,, 8,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Leeuwarden Stationsgebied 9 9 Oostergoweg 8 7 Tesselschadestraat 8 8 FEC-City 8 8 Lange Marktstraat 9 9 Drachten Centrum 8 8 Kantorenpark 9 9 Azeven 9 Heerenveen K.R. Poststraat 8 8 Stationsgebied 8 8 Abe Lenstra Boulevard 9 Sneek 8 8 *Excl. evt. incentives

22 Gooi en Eemland Factsheet kantorenmarkt medio Amersfoort en Hilversum Kantoorbanen. t.o.v.,% Aanbod. m,7%.9. m t.o.v.,7% Opname. m e helft t.o.v. e helft % Leegstand. m (7,%),9% Huurprijs* 9 per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.) Gooi en Eemland in gebruik Leegstand (7,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) 8 8 Amersfoort Hilversum Utrecht Almere Ede Veenendaal Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) 7% % % % 8% % 9% 7% % % % % % % 9% % % % % 8% Gooi en Eemland Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

23 Gooi en Eemland Factsheet kantorenmarkt medio Amersfoort en Hilversum Kantorenlocaties AMERSFOORT Stationsgebied Zuidzijde 8 Stationsgebied Noordzijde Historische binnenstad/ Stadsring De Brand De Berg Podium 7 De Hoef 8 Calveen HILVERSUM Amersfoort 7 Hilversum Stationsgebied Mediapark Kantorenpark ArenA Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Hilversum Bergwerg Talpa. Mediapark Talpa. Kantorenpark ArenA Stichting Sherpa 9 Amersfoort Stationsgebied Zuidzijde Nedasco bv. Calveen Oogziekenhuis Zonnestraal. Stationsgebied Zuidzijde Stichting UnieNzv. Stationsgebied Zuidzijde TransLinkSystems 8 Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Oost Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,, West Beste locaties, 8,, 8, Overige locaties 7,, 7,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Amersfoort Stationsgebied Historische binnenstad/stadsring De Berg 8 8 Podium De Hoef/Calveen/De Brand 9 Hilversum Stationsgebied 7 7 Mediapark 8 8 Kantorenpark ArenA 7 Leusden 9 9 Zeist Boulevard 9 9 Utrechtseweg 8 8 *Excl. evt. incentives

24 Groningen en Assen Factsheet kantorenmarkt medio Kantoorbanen. t.o.v.,7% Aanbod. m,%.. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft 8% Leegstand. m (,%),% Huurprijs* per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.) Groningen en Assen in gebruik Leegstand (,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) 8 9 Groningen Assen Zwolle Leeuwarden Heerenveen Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % % % % % % 9% % 7% 8% % % % 9% 7% % % % % 8% Groningen en Assen Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

25 Groningen en Assen Factsheet kantorenmarkt medio Kantorenlocaties GRONINGEN Kranenburg Europapark Stationsgebied/ Verbindingskanaalzone 7 Martini Trade Park Corpus den Hoorn-Zuid Groningen Hunzepark 7 Zernike Science Park 8 De Meeuwen ASSEN Kloosterveen Stationsgebied Peelerpark 8 Assen Borgstee Messchenveld Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Groningen Gedempte Zuiderdiep Randstad. Queridolaan Kraamzorg het Groene Kruis. Martini Trade Park BDO Holding bv De Meeuwen Pandomo Groningen bv Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Noord Beste locaties 7,7 9, 7,7 9, Overige locaties 8,, 8,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Groningen Kranenburg Europapark Stationsgebied/Verbindingskanaalzone Martini Trade Park Corpus den Hoorn Zuid 9 9 Hunzepark 9 9 Zernike Science Park 8 8 De Meeuwen Assen Kloosterveen 9 9 Stationsgebied Peelerpark 9 9 Borgstee 9 9 Messchenveld *Excl. evt. incentives

26 Haarlemmermeer Factsheet kantorenmarkt medio Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Badhoevedorp en Lijnden Kantoorbanen.7 t.o.v.,% Aanbod 87. m 9,7%.. m t.o.v.,8% Opname. m e helft t.o.v. e helft % Leegstand 77. m (9,%),% Huurprijs* 9 per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.) Haarlemmermeer in gebruik Leegstand (9,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) Haarlemmermeer Amsterdam Diemen Den Haag Haarlem Amstelveen Leiden Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % % % % % 8% % 9% % % % 9% 7% % % % % % 8% Haarlemmermeer Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

27 Haarlemmermeer Factsheet kantorenmarkt medio Hoofddorp, Schiphol, Nieuw-Vennep, Badhoevedorp en Lijnden Kantorenlocaties Lijnden Hoofddorp-Centrum Beukenhorst-Oost Beukenhorst-West Beukenhorst-Zuid Badhoevedorp De Hoek-Noord Schiphol-Centrum 7 Schiphol-Oost 8 Schiphol-Rijk 9 Schiphol-Zuid Badhoevedorp Hoofddorp Schiphol Nieuw-Vennep Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Hoofddorp Beukenhorst-Zuid Bluewater 8. Beukenhorst-West Crocs Europe bv. Beukenhorst-West Reggefi ber bv. Schiphol Schiphol-Centrum Cargill 8. Schiphol-Centrum CBRE Global Investors. Badhoevedorp Badhoevedorp DLP Industry. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot West Beste locaties, 8,, 8, Overige locaties 7,, 7,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Hoofddorp Beukenhorst-Centrum 8 8 Beukenhorst-Oost 7 8 Beukenhorst-West Beukenhorst-Zuid 7 7 De Hoek Noord 9 8 Schiphol Schiphol-Centrum Schiphol-Oost 7 7 Schiphol-Rijk 8 8 Schiphol-Zuid Badhoevedorp 9 Lijnden *Excl. evt. incentives 7

28 s-hertogenbosch en Tilburg Factsheet kantorenmarkt medio Kantoorbanen. t.o.v.,7% Aanbod. m %.. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft % Leegstand. m (,8%) % Huurprijs* per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.) s-hertogenbosch en Tilburg in gebruik Leegstand (9,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod s-hertogenbosch s-hertogenbosch Prognose opname Tilburg Tilburg Gem opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) 8 s-hertogenbosch Tilburg Breda Oosterhout Eindhoven Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % % 9% % % % 9% % 7% % % % % % % % % % % s-hertogenbosch en Tilburg 8% Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. 8 Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

29 s-hertogenbosch en Tilburg Factsheet kantorenmarkt medio Kantorenlocaties S-HERTOGENBOSCH High Tech Parc Pettelaarpark Paleiskwartier De Rietvelden/De Vutter Brabantpoort Maaspoort 8 Tilburg 7 De Brand 8 De Herven TILBURG Spoorzone s Hertogenbosch 7 t Laar Prof. Cobbenhagenlaan e.o. Ringbaan West Katsbogten Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage `s-hertogenbosch Stationsplein Stichting Cinop.7 Pettelaarpark Van Iersel Luchtman Advocaten. De Herven Zicht. Tilburg Katsbogten Medic Info. Spoorzone Indicia. Spoorzone Stichting ALSG. Rosmalen Brabantpoort Accon AVM Groep 7 Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Zuid Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot `s-hertogenbosch De Brand 9 De Herven 9 8 De Rietvelden/De Vutter 7 7 High Tech Parc 7 7 Pettelaarpark Paleiskwartier 7 Tilburg Spoorzone Prof. Cobbenhagenlaan e.o. Ringbanen t Laar Zaltbommel Waluwe *Excl. evt. incentives 9

30 Limburg Factsheet kantorenmarkt medio Maastricht (incl. Airport/Beek), Heerlen, Roermond en Venlo Kantoorbanen. t.o.v.,% Aanbod. m 8,%.. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft % Leegstand 9. m (9,%),7% Huurprijs* per m / jaar *Excl. evt. incentives,7% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.) 9 9 Limburg in gebruik Leegstand (9,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) Maastricht incl. Airport Heerlen Roermond Eindhoven Helmond Venlo Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) 9% 9% % 8% % % % % % % % 9% 7% % % % % 8% Limburg Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

31 Limburg Factsheet kantorenmarkt medio Maastricht (incl. Airport/Beek), Heerlen, Roermond en Venlo Kantorenlocaties MAASTRICHT A7 Centrum/Stationsgebied Randwijck-Noord N8 Ceramique Geusselt Maastricht Airport Maastricht Roermond HEERLEN Centrum/Stationsgebied Avantis Coriopolis A7 ROERMOND Centrum VENLO E A7 Centrum km Noorderpoort Trade Port Venlo Heerlen A7 Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Maastricht-Airport Maastricht Airport Open Line. Maastricht Randwijck-Noord Stichting Radar.8 Centrum/Stationsgebied Stichting Kongregatie FIC. Centrum/Stationsgebied Stichting Woonpunt. Heerlen Oliemolenstraat BAAT Accountants & Fiscalisten.8 Venlo Diependijkstraat een onderwijsinstelling. Hoensbroek Handelsstraat EQ Facility Management bv. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Zuid Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Maastricht Centrum/Stationsgebied 8 8 Randwijck-Noord Ceramique Geusselt Maastricht Airport 9 Heerlen Centrum/Stationsgebied Avantis 9 9 Coriopolis Roermond Centrum Venlo Centrum Noorderpoort Trade Port 9 8 Sittard Kantorenpark Noord 9 9 Weert Kantorenpark Noord *Excl. evt. incentives

32 Rotterdam en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Rotterdam, Capelle a/d IJssel, Schiedam en Drechtsteden Kantoorbanen 9. t.o.v.,7% Aanbod 9. m,%.7. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft % Leegstand 8. m (,%),7% Huurprijs* per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = 9 in gebruik x. m ( m v.v.o.) Rotterdam e.o in gebruik Leegstand (,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) Rotterdam Capelle a/d IJssel Schiedam Drechtsteden Breda Den Haag Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % % % % 8% % % % % % % 9% 7% % % % % % 8% Rotterdam e.o. Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

33 Rotterdam en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Rotterdam, Capelle a/d IJssel, Schiedam en Drechtsteden Kantorenlocaties Centraal station Centrum 7 Kop van Zuid Marconiplein/Parklane Brainpark Alexandrium/Oosterhof 7 Rotterdam Airport 8 Zuidplein 9 Schieveste (Schiedam) Schiedam 9 Capelle a/d IJssel Rivium (Capelle a/d IJssel) Rotterdam 8 Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Rotterdam Centraal station Robeco bv. Centraal station NautaDutilh. Albert Plesmanweg Visser & Smit Hanab. Centraal station Cardano Risk Management. Centrum Ploum Lodder Princen. Dordrecht Laan van Barcelona Cofely nv. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot West Beste locaties, 8,, 8, Overige locaties 7,, 7,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Rotterdam Centrum Centraal station Kop van Zuid 88 9 Marconiplein/Parklane Brainpark 7 7 Alexandrium/Oosterhof Rotterdam Airport 9 9 Zuidplein Schiedam Schieveste Capelle a/d IJssel Rivium Barbizon Capelle Offi ce Park Hoofdweg 9 9 Dordrecht Amstelwijck *Excl. evt. incentives Centrum

34 Twentse stedenband Factsheet kantorenmarkt medio Enschede, Hengelo en Almelo Kantoorbanen. t.o.v.,% Aanbod. m % 89. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft % Leegstand 7. m (,%),8% Huurprijs* per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.). 8 9 Twentse stedenband in gebruik Leegstand (,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) Enschede Hengelo Almelo Deventer Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) 9% % % 9% % % % % 7% 9% % % % 9% 7% % % % % 8% Twentse stedenband Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

35 Twentse stedenband Factsheet kantorenmarkt medio Enschede, Hengelo en Almelo Kantorenlocaties Enschede-Centrum Business & Science Park Zuiderval Hengelo-Centrum Westermaat (Campus/Oosterbosch) Almelo-Centrum 7 Twentepoort Almelo 7 A E A Hengelo E A A Enschede km GeoMedia 8 [77] Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Enschede Business & Science Park Mecal Facilities bv.9 Enschede-Centrum Randstad. Enschede-Centrum Dura Vermeer / Trebbe / Te Pas Bouw. Almelo Zeearend een zorginstelling. Hengelo Hengelo-Centrum Pento. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Enschede Centrum 8 8 Business & Science Park 8 8 Zuiderval Hengelo Centrum 7 7 Westermaat (Campus/Oosterbosch) Almelo Centrum 7 7 Twentepoort 7 7 *Excl. evt. incentives ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Oost Beste locaties 7 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,,

36 Utrecht en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Utrecht, Stichtse Vecht, Nieuwegein en Houten Kantoorbanen 7. t.o.v.,8% Aanbod. m %.8. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft 8,% Leegstand. m (,7%) 8,% Huurprijs* per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = in gebruik x. m ( m v.v.o.) Utrecht e.o in gebruik Leegstand (,7% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) Utrecht Stichtse Vecht Nieuwegein Houten Woerden Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % % % % 7% % % 8% 7% % % % 9% 7% % % % % 8% 8% Utrecht e.o. Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

37 Utrecht en omgeving Factsheet kantorenmarkt medio Utrecht, Stichtse Vecht, Nieuwegein en Houten Kantorenlocaties Stationsomgeving Utrecht Rijnsweerd Kanaleneiland Papendorp Stichtse Vecht Maliebaan/Oude Centrum Stadshart Leidsche Rijn 7 Centrum Nieuwegein 8 Plettenburg Utrecht 9 Molenzoom Overvecht De Wetering Ouderijn (De Meern) Lage Weide Merwestein Zuilense Ring/Bisonspoor Nieuwegein Houten Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Utrecht De Wetering Capgemini bv. Rijnsweerd Remobis Refund Service. Overvecht De Koninklijke se Schaatsenrijders Bond. Leidsche Rijn Dura Vermeer.7 Overvecht Ambulante Zorggroep Midden-. Kanaleneiland St. Centrum Criminaliteitspreventie en Veiligheid. Nieuwegein Centrum Stichting Humanitas DMH. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot West Beste locaties, 8,, 8, Overige locaties 7,, 7,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Utrecht Stationsomgeving 7 7 Rijnsweerd 7 7 Kanaleneiland Lage Weide 9 8 Overvecht 9 Papendorp 9 8 Maliebaan Oude Centrum 9 8 Oudenrijn (De Meern) De Wetering 8 Stadshart Leidsche Rijn Nieuwegein Centrum 9 9 Plettenburg 8 8 Merwestein 9 8 Houten Molenzoom Maarssen Zuilense Ring/Bisonspoor 9 8 *Excl. evt. incentives 7

38 Zwolle, Apeldoorn en Deventer Factsheet kantorenmarkt medio Kantoorbanen 7. t.o.v.,9% Aanbod 9. m %.88. m t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft 9% Leegstand 7. m (,%) 9,% Huurprijs* per m / jaar *Excl. evt. incentives,% Index kantoorbanen = 9 in gebruik x. m ( m v.v.o.) Zwolle, Apeldoorn en Deventer in gebruik Leegstand (,% medio ) Bron: LISA Bron: Bak, DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Leegstand in % van voorraad ( m v.v.o.) 8 9 Zwolle Deventer Apeldoorn Assen Heerenveen Leegstand Leegstand medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( m v.v.o.) % % % % % % 9% 7% 7% % 7% 9% % % % % 7% % % Zwolle, Apeldoorn 8% en Deventer Industrie, handel en transport ICT Banken en verzekeraars Zakelijke dienstverlening Overheid en overige non-profit Aanbod naar grootteklasse x. m ( m v.v.o.) >. 8 Overheid en overigen Non-profit Overheid en overigen Non-profit

39 Zwolle, Apeldoorn en Deventer Factsheet kantorenmarkt medio Kantorenlocaties ZWOLLE Hanzeland Oosterenk Berkum Deventer A8-zone Centrum/Stadsring DEVENTER Zwolle Centrum Kloosterlanden APELDOORN Apeldoorn-Noord Centrum Brouwersmolen Malkenschoten Apeldoorn Omvangrijke transacties kantoorruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Apeldoorn Apeldoorn-Noord Beveiligingsbedrijf Ajax Chubb Varel. Brouwersmolen BAM Techniek bv. Deventer Kloosterlanden Agrovision. Zwolle Centrum/Stadsring Frion. Centrum/Stadsring Unamic/HCN. Punterweg Netivity C&IS. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in % ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Noord Beste locaties 7,7 9, 7,7 9, Overige locaties 8,, 8,, Oost Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,, 8,, Huurprijzen kantoorruimten in euro per m /jaar* ultimo medio Plaats van tot van tot Apeldoorn Apeldoorn-Noord 9 9 Centrum 8 8 Brouwersmolen 8 8 Malkenschoten 8 8 Deventer Centrum 8 8 Kloosterlanden/Hanzepark 7 Zwolle Centrum/Stadsring 8 7 Hanzeland A8-zone 7 7 Oosterenk 8 7 *Excl. evt. incentives 9

40 Vastgoedgegevens Factsheet kantorenmarkt medio Gemeente Opname (in m ) Aanbod (in m ) Leegstand Kantorenvoorraad (in m ) Bandbreedte huurprijzen (in euro per m²/jaar) Almelo.. % Almere. 8. % Amersfoort 9.. 9% Amstelveen.. % Amsterdam..9. % Apeldoorn 8.. % Arnhem % Assen. 7% Bergen op Zoom. %. 7 - Best. 8. 8%. 9 - Breda.. % Capelle aan den IJssel.. % Delft.. % Den Haag % Deventer. 7. 7%. - Diemen.. % Drechtsteden % 9. - Ede. 7. 7% Eindhoven % Enschede %. 8 - Etten-Leur. 8. % Gouda. 8. %. 9 - Groningen.. % Haarlemmermeer. 87. % Heerenveen. %. 8 - Heerlen.. % Helmond 8. % Hengelo.. % 7. - 's-hertogenbosch 9.. % Hilversum. 9. %. - 8 Houten. %. - Leeuwarden. 7. % Leiden. 8. %. - 8 Leidschendam-Voorburg. 7. % Maastricht (incl. airport/beek) % Nieuwegein. 8. %. 8 - Nijmegen. 8. % Oosterhout.. %. - Rijswijk.. % Roermond. 7% 7. - Roosendaal. 7. %. 7 - Rotterdam.. %.. - Schiedam 9. % 7. - Smallingerland.. % Son en Breugel. % Stichtse Vecht. %. 8 - Tilburg.. % 7. - Utrecht. 7. 9% Veenendaal. 8. % Veldhoven 7. %. 9 - Venlo. 9. % Zoetermeer 7.. %. 9 - Zwolle. 8. % ,%

41 Algemene gegevens Factsheet kantorenmarkt medio Gemeente Inwoners (in aantal) Beroepsbevolking (in % van totale bevolking) Particulier besteedbaar huishoudinkomen (in euro s) Kantorenvoorraad per inwoner (in m²/inwoner) Kantoorbanen (in aantal) Almelo 7.7 %., 7.9 Almere 9. 7%., 9. Amersfoort 8. 7%.8,7. Amstelveen 8. % 9.7 7,8. Amsterdam 79. 7%.7 7,7. Apeldoorn.9 %.7,8. Arnhem 9. 7%. 7,.7 Assen 7. %.9, 9. Bergen op Zoom. 7%.,. Best 8.7 % 8.,. Breda 7. 7%.,9. Capelle aan den IJssel. 8%. 7,. Delft %.,. Den Haag. 7%. 8,. Deventer 98. 7%.,7. Diemen.9 7%., 8. Drechtsteden 7. %.,.8 Ede 8.7 %.,. Eindhoven 7. 9%.7,. Enschede 8. 9% 9.,7.9 Etten-Leur. 7%.,7. Gouda 7. 7%.9,8 8.8 Groningen 9. 7% 8.7,. Haarlemmermeer.9 8% 9. 9,8.7 Heerenveen. %.,. Heerlen 89. 7% 8., 8. Helmond %.,9 8. Hengelo 8.9 %.8,. 's-hertogenbosch.9 9%.,8. Hilversum 8. %. 7,. Houten 8. 8%., 8.8 Leeuwarden 9. 7% 9.,. Leiden 8.7 7%.,. Leidschendam-Voorburg 7. %.,9.8 Maastricht (incl. airport/beek) 7. 9%.8,. Nieuwegein.7 7%. 8,. Nijmegen. 7%.,8. Oosterhout. %.,. Rijswijk 7. %. 9,. Roermond. 7%., 7. Roosendaal 77. %.7, 8. Rotterdam. 9% 9., 98.7 Schiedam 7. 8%.,8 9.8 Smallingerland. %.9,7. Son en Breugel.8 %.,.7 Stichtse Vecht. 7%., 7. Tilburg 7. 7%., 8. Utrecht. 7%. 8, 99. Veenendaal.8 %.8,8 7. Veldhoven.9 %.,8. Venlo. 7%., 9.8 Zoetermeer. 7%.,. Zwolle. 8%., %.,9.7.

42 Factsheet bedrijfsruimtemarkt medio Banen in de industrie.. t.o.v. % Aanbod 9.. m,%.9 ha t.o.v.,% Opname.. m e helft t.o.v. e helft 7,% Aanbod-voorraadratio,%,% Huurprijs 8 per m / jaar % Index banen in de industrie = bedrijventerreinen (ha) Bron: LISA Bron: VROM/DG Ruimte, bewerking DTZ Zadelhoff Jaarlijkse uitgifte Opname en aanbod x. m ( 7 m v.v.o.) Aanbod-voorraadratio in % ( 7 m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Moerdijk Tilburg Eindhoven Rotterdam Sittard-Geleen Venlo Emmen Ratio Ratio medio s gemiddelde medio Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( 7 m v.v.o.) Aanbod naar grootteklasse x. m ( 7 m v.v.o.). % % % % % % 8% % % % Industrie en bouw Handel Transport ICT Dienstensector >. Dienstverlening Dienstverlening

43 Factsheet bedrijfsruimtemarkt medio Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in %* ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot West Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 9,,7 9,, Zuid Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 8,7, 8,7, Oost Beste locaties 8,, 8,, Overige locaties 9,, 9,, Noord Beste locaties 8.7, 8,7, Overige locaties 9,, 9,, *exclusief distributiecentra Huurprijzen bedrijfsruimten in euro per m /jaar ultimo medio Plaats van tot van tot Groot Amsterdam 7 7 Rotterdam en omgeving Den Haag en omgeving 7 7 Utrecht en omgeving Haarlemmermeer Eindhoven en omgeving Arnhem en Nijmegen Zwolle, Apeldoorn en Deventer s-hertogenbosch en Tilburg Gooi en Eemland Twentse Stedenband Breda en omgeving Groningen en Assen Limburg Almere Friesland Ede en Veenendaal Omvangrijke transacties bedrijfsruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Rotterdam Galileistraat Een logistieke dienstverlener. Venray Smakterheide Microsoft. Maassluis Maasdijk Lely Groep. Wijchen Bijsterhuizen Nabuurs Logistiek 8.7 Hilversum Lage Naarderweg DutchView 7. Spankeren Van Rensselaerweg Emperpol 8.7 Almere Hollandsekant Albert.nl 8. Venlo Trade Port West Tommy Hilfi ger Europe bv 7. Amsterdam Westpoort Mondo Minerals. Oosterhout Weststad Oosterhout Container Terminal bv. Deventer Kloosterlanden TNT. Born Holtum-Noord Ceva Logistics. Amsterdam Diemen Tilburg Moerdijk 's-hertogenbosch Zoetermeer Amersfoort Wijchen Eindhoven Veldhoven Amstelveen Oldenzaal Almere Haarlemmermeer Roosendaal Rotterdam Schiedam Venray Utrecht Breda Deventer Etten-Leur Stichtse Vecht Aanbod-voorraad ratio per gemeente in %, medio Ede Ede Rijswijk Son en Breugel Houten Leiden Best Duiven Hilversum Nieuwegein Zwolle Arnhem Nijmegen Venlo Enschede Leidschendam-Voorburg Den Haag Assen Veenendaal Leeuwarden Helmond Drechtsteden Oosterhout Waalwijk Gouda Apeldoorn Hengelo Bergen op Zoom Sittard-Geleen Almelo Groningen Emmen Heerenveen Delft Smallingerland Zevenaar Capelle aan den IJssel % % % 9% % % s gemiddelde

44 Almere Factsheet bedrijfsruimtemarkt medio Banen in de industrie 9. t.o.v.,% Aanbod 9. m,% 7 ha t.o.v.,% Opname. m e helft t.o.v. e helft % Aanbod-voorraadratio 8,%,% Huurprijs per m / jaar,% Index banen in de industrie = bedrijventerreinen (ha) Almere Jaarlijkse uitgifte Bron: LISA Bron: VROM/DG Ruimte, bewerking DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( 7 m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Aanbod-voorraadratio in % ( 7 m v.v.o.) 8 Almere Amsterdam Diemen Hilversum Ratio Ratio medio s gemiddelde medio Zwolle Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( 7 m v.v.o.) Aanbod naar grootteklasse x. m ( 7 m v.v.o.) 9% 9% 7% 9% % % % 8% % % % % % % 8% % % % Almere Industrie en bouw Handel Transport ICT Dienstensector >. Dienstverlening Dienstverlening

45 Almere Factsheet bedrijfsruimtemarkt medio Bedrijventerreinen De Vaart Veluwsekant De Steiger Hollandsekant Stichtsekant Gooisekant/Gooise Poort 7 Hogekant/Lagekant 8 Sallandsekant 9 Poldervlak Markerkant 7 Almere 9 8 Omvangrijke transacties bedrijfsruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Almere Hollandsekant Albert.nl 8. Hollandsekant Accell Fitness Division bv. De Vaart A.D. Druk. Hogekant Cambridge Weight Plan Benelux bv. De Vaart Summit Europe. De Steiger Stichting De Hulk.9 Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in %* ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot Oost Beste locaties 8,, 8,, Overige locaties 9,, 9,, West Beste locaties 7, 9, 7, 9, *exclusief distributiecentra Overige locaties 9,,7 9,, Huurprijzen bedrijfsruimten in euro per m /jaar ultimo medio Plaats van tot van tot Almere De Vaart Veluwsekant De Steiger Hollandsekant Stichtsekant Gooisekant/Gooise Poort Hogekant/Lagekant Sallandsekant Poldervlak Markerkant

46 Amsterdam en omgeving Factsheet bedrijfsruimtemarkt medio Amsterdam, Diemen en Amstelveen Banen in de industrie.8 t.o.v.,% Aanbod. m,% 8 ha t.o.v.,% Opname 9. m e helft t.o.v. e helft % Aanbod-voorraadratio,%,% Huurprijs 9 per m / jaar,% Index banen in de industrie = 9 bedrijventerreinen (ha) Amsterdam e.o. Jaarlijkse uitgifte Bron: LISA Bron: VROM/DG Ruimte, bewerking DTZ Zadelhoff Opname en aanbod x. m ( 7 m v.v.o.) Aanbod-voorraadratio in % ( 7 m v.v.o.) Opname Aanbod Prognose opname Gemiddelde opname - Amsterdam Den Haag Diemen Haarlemmermeer Rotterdam Ratio Ratio medio s gemiddelde medio Utrecht Opname naar sector buitenring -medio, binnenring -medio ( 7 m v.v.o.) 9% % % % 7% % % 8% % Amsterdam e.o. % % % % % % % % 8% % Industrie en bouw Handel Transport ICT Dienstensector Aanbod naar grootteklasse x. m ( 7 m v.v.o.) >. Dienstverlening Dienstverlening

47 Amsterdam en omgeving Factsheet bedrijfsruimtemarkt medio Amsterdam, Diemen en Amstelveen Bedrijventerreinen Noord Westpoort Amstelveen Zuidoost Amstel Business Park Amsterdam Diemen Schiphol Amstelveen Omvangrijke transacties bedrijfsruimte e helft Plaats Locatie Huurder/koper Metrage Amsterdam Westpoort Mondo Minerals. Overschiestraat Scientology Kerk Amsterdam.9 Westpoort Teva.7 Noord New Energy Docks. Westpoort een groothandel. De Schinkel een sieradengroothandel. Bruto aanvangsrendementen v.o.n. in %* ultimo medio Landsdeel Locatie van tot van tot West Beste locaties 7, 9, 7, 9, Overige locaties 9,,7 9,, *exclusief distributiecentra Huurprijzen bedrijfsruimten in euro per m /jaar ultimo medio Plaats van tot van tot Amsterdam Noord Westpoort 7 7 Zuidoost 7 7 Amstel Business Park 7 7 Amstelveen Diemen/Weesp Aalsmeer/Uithoorn 7 Alkmaar/Heerhugowaard Haarlem Waarderpolder 8 Mijdrecht Zaanstad 7