Hoofdvraag: Wat is de structuur van de Randstad, hoe ontwikkelt zij zich en wat is haar ruimtelijke invloedssfeer?

Transcriptie

1 Samenvatting door E woorden 4 maart ,8 22 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Paragraaf 2: De Randstad en de rest Hoofdvraag: Wat is de structuur van de Randstad, hoe ontwikkelt zij zich en wat is haar ruimtelijke invloedssfeer? De Randstad: Deltametropool? Ontstaan van steden in Nederland : Amsterdam primate city (buiten verhouding groter dan alle andere steden in Nederland) Verschil tussen steden werd echter kleiner door trek van platteland naar stad : Industrialisatie: - Grote fabrieken in de steden met veel werk nog meer mensen naar de stad Grote arbeiderswijken werden gebouwd, maar nog zonder woningwet dus heel klein en slecht gerioleerd enzo - Veel boeren van platteland naar stad - Stad breidde uit urbanisatie - Eindhoven door industrie van dorp naar stad : Urbanisatie - stad agglomeratie: stad met daaraan vastgegroeide randgemeenten : suburbanisatie: oorzaak: welvaart nam toe en mentaliteitsverandering gevolg: mensen stelden hogere eisen en waren niet meer tevreden over de kleine huisjes, ze trokken uit de stad maar wel in de directe omgeving - agglomeratie stadsgewest = agglomeratie + omliggende dorpen die verbonden zijn aan de stad nu: Vervlechting: stadsgewest breidden uit groeiden naar elkaar toe onderling verbonden stedelijk gebied = aantal stadsgewesten die onderling veel contact hebben De Randstad Samen vormt dit allemaal de Randstad: een economisch kloppend hart op mondiaal niveau die ook waarde hecht aan het Groene Hart. Pagina 1 van 9

2 De Randstad wordt ook wel een Deltametropool (alle agglomeraties in de Randstad gezamenlijk laten functioneren als één metropoolregio) genoemd. Is dit juist? - Ja, omdat het alles heeft wat een metropool nodig heeft: 7 miljoen inwoners, grootstedelijke functies (activiteiten in bedrijvigheid, openbaar bestuur, kennis en cultuur waarvan de bevolking in de wijde omtrek van de steden gebruik maakt) - Nee, omdat het driedelig is: Noordvleugel, Zuidvleugel en Groene Hart + het is onderling slecht verbonden: Infrastructuur, functionele relaties - oppervlakte van de Randstad is veel groter dan Parijs of Londen en heeft daardoor een lagere bevolkingsdichtheid het is niet één stad Er is dus een gebrek aan samenhang in de Randstad, waardoor het geen echte metropool is maar het is wel hét politieke, culturele, economische en financiële hart van Nederland. De ruimtelijke opbouw van de Randstad Aan de pendelzones, het gebied tussen herkomst en bestemming van de forensen, kun je zien dat de Randstad nog geen stedelijk netwerk is. De Randstad bestaat uit drie delen: 1. De Noordvleugel: Amsterdam en Utrecht, economisch het sterkst. 2. De Zuidvleugel: Rotterdam en Den Haag 3. Het Groene Hart: een weidegebied tussen de grote steden in obstakel voor de ontwikkeling van de metropool wel steeds meer bebouwd door de vraag naar nieuwe bedrijven en woningen De uitstraling van de Randstad 50% van de bevolking woont en werkt op 25% van het grondgebied van Nederland. Sinds ongeveer 1850 trekken mensen en bedrijven naar de 4 grote steden in de Randstad (van periferie naar centrum) in de 21e eeuw onveranderd sterk urban field: een stedelijk gebied waarbinnen de bevolking op het verstedelijkte platteland voor werken, winkelen en uitgaan op de stad is gericht en waarbij de ruimte op het platteland in dienst staat van de woon- en recreatiebehoefte van de grote steden uitgestrekte nieuwbouw in plattelandsgemeenten en de files naar de grote steden zijn daarvan een bewijs er vindt een uitschuifproces plaats van de Randstad naar aangrenzende delen van Nederland: bedrijvigheid en werknemers vestigen zich in de halfwegzone: Noord-Brabant en Gelderland de bereikbaarheid is beter en de grond is goedkoper, maar je zit wel dicht bij het economisch kerngebied van de Randstad zelf Paragraaf 3: De Randstad en de ruimte Hoofdvraag: Welk beleid van de overheid is van invloed op de ruimte en welk ruimtelijk beleid wordt gevoerd ten aanzien van de Randstad? Afspraken tussen ministeries Pagina 2 van 9

3 In Nederland is er weinig ruimte maar wel veel mensen, in de Randstad is dit probleem nog groter de overheid bepaalt met wetten en regels op welke manier de schaarse ruimte gebruikt mag worden, zo dat alle belangen tot hun recht komen: ruimtelijke ordening: - Rijk zet in Nota s grote lijn uit - Provincie controleert gemeenten en ontwikkelt visie over streken/regio s streekplan vastgesteld door provinciale staten - Gemeente belangrijkste in uitvoering bestemmingsplan of structuurplan vastgesteld door de gemeenteraad Er zijn twee soorten beleid: 1. Sectoraal beleid: Beleid dat voor één onderwerp of sector van de samenleving geldt (migratiebeleid, onderwijsbeleid, subsidiebeleid van huur- en koopwoningen) 2. Regionaal beleid: Beleid waarbij de inrichtingsvoorstellen van verschillende sectoren een geheel worden (hoe moet het Groene Hart ingericht worden? Randstad heeft tegenstrijdige belangen moet op elkaar afgestemd worden) Tot 2020 zijn alle plannen van de verschillende ministeries over de ruimtelijke ordening vastgelegd in de Nota Ruimte. Ruimte om te wonen Gevaar voor volbouwing Groene Hart door suburbanisatie: beleid dat suburbanisatie wel mogelijk maakt maar in speciaal aangewezen gebieden: 1. Groeikernenbeleid: opvangen van de suburbanisatie in beperkt aantal gebieden in de Randstad (jaren 60) - Reactie op gigantische suburbanisatie in jaren 60 - Grote aanslag op open ruimte - Veel forensisme en verkeersstromen - Verpaupering in steden - Deze mensen moesten worden opgevangen aan de buitenkant van de Randstad in een aantal groeikernen of groeisteden - Groeikernen bleken leegloop te stimuleren en files te vermeerderen - Daarom Compacte-stad- en Vinex-locatiebeleid 2. Compacte-stadbeleid: aantrekken en vasthouden van hoge inkomens en hoogwaardige bedrijven (jaren 80) - Binnen bestaande ruimte van de grote steden meer mensen en bedrijven vestigen (verdichting) - Streven naar bouw van aantrekkelijke vestigingsplaatsen met kwalitatief goede woningen Pagina 3 van 9

4 - bijvoorbeeld: inrichten van vervallen bedrijventerreinen en nieuwbouw op open plekken - kan dat niet? dan Vinex-locatiebeleid: 3. Vinex-locatiebeleid: bouw grote nieuwbouwwijken (jaren 90 en 00) - Nieuwbouwlocaties die zoveel mogelijk aansluiten bij bestaand stedelijk gebied - Ze zijn gepland bij steden die binnen de eigen grenzen onvoldoende ruimte hebben voor nieuwbouw - Verkeersstromen worden beperkt en leegloop van de stad geminimaliseerd doelen: - betere voorzieningen (Vinex wijken om voorzieningen te behouden want bewoners maken gebruik van de voorzieningen in de steden kunnen centrumfunctie behouden) - leegloop steden beperken - bescherming van open gebieden - beperken automobiliteit Bij dit soort plannen wordt gekeken naar de woningbehoefte: het aantal woningen, gespecificeerd naar soort en locatie dat nodig is om aan de vraag te voldoen. Het wordt bepaald door demografische ontwikkelingen en het economisch tij. Ruimte voor verkeer en vervoer Suburbanisatie pendelstromen congestie: files op de weg en dringen in OV economische schade: te veel verkeer op een slechte manier georganiseerd forse milieubelasting Paragraaf 4: De Randstad en Almere In de Nota Ruimte wordt veel gespeculeerd over de inrichting van Almere en omgeving met betrekking tot de Randstad. Paragraaf 5: Steden: ruimte en bestuur Hoofdvraag: Welke drie locatievraagstukken spelen in en rondom steden en welke drie vormen van samenwerking zorgen voor stedelijke ontwikkeling? Belangentegenstellingen in en tussen steden Ruimtelijke processen zorgen in steden tot knelpunten: bij de stedelijke distributie bijvoorbeeld (de bevoorrading van winkels, kantoren en horeca) de belangen botsen: - de transportondernemingen willen de producten snel en goedkoop afleveren - de winkeliers willen vaker bevoorraad worden Pagina 4 van 9

5 - het winkelend publiek wil dichtbij parkeren en uitrusten op sfeervol straatmeubilair - het stadsbestuur wil hoogwaardige voorzieningen in de binnenstad trekt veel bezoekers goed voor de economie - ook s avonds moet het levendig blijven mensen moeten er wonen en uitgaan Alle steden in ons land hebben stedelijke functies waar de bevolking van een groot gebied gebruik van maakt: deze voorzieningen hebben een bepaalde reikwijdte: de afstand die je wil maximaal wilt afleggen om gebruik te maken van een voorziening, dit verschilt per voorziening - Voor een concert wil je ver reizen - Voor benzine wil je niet zo ver reizen Het gebied waar de mensen wonen die gebruikmaken van de voorzieningen heet het verzorgingsgebied. Hoe hoogwaardiger de voorzieningen, hoe groter de reikwijdte en dus ook hoe groter het verzorgingsgebied overlappende verzorgingsgebieden: mensen kiezen voor een ander verzorgingsgebied met nieuwe, hoogwaardige voorzieningen en het andere verzorgingsgebied wordt bedreigd: ze halen de drempelwaarde (minimum aantal klanten of gebruikers dat nodig is om rendabel te zijn) niet meer overheids taak om deze ontwikkelingen te sturen. In het centrum: concurrentie hoogste huren ketens vestigen zich (want genoeg geld) Iets buiten het centrum: lagere huren zelfstandig ondernemers Dure ontwikkelingen in en om de stad Winkelcentrum in binnenstad: ruimtegebrek: wonen, werken, verkeer, recreatie concurreren Winkelcentrum in buitenwijk: minder ruimtegebrek - wonen: weinig overlast vrachtverkeer - werken: werken in dienstensector, weinig overlast - recreatie: goed, maar weinig voor jongeren - verkeer: ruimte genoeg, parkeren goed mogelijk, In de buurt van een verkeersknooppunt waar meerdere wegen bij elkaar komen (vaak oud bedrijventerrein) - aan de rand van de stad - economische motor: er wordt geld verdiend en er is werkgelegenheid bedrijven willen investeren in infrastructuur bereikbaarheid verbetert bedrijven profiteren reden voor vestiging van elke functie? - wonen: dichtbij voorzieningen, wonen op stand - werken: goede bereikbaarheid spoor, vermijden congestie - recreatie: goede bereikbaarheid via wegen, water, spoor - verkeer: Pagina 5 van 9

6 een heel nieuw centrum ontstaat dat het oude stadscentrum beconcurreert Bij de ontwikkeling van zo n nieuw centrum wordt gebruik gemaakt van publiek-private samenwerking (pps) tussen de overheid en het bedrijfsleven: De overheid heeft private investeerders nodig die vanaf begin tot eind betrokken zijn bij het project langdurige samenwerking leidt tot meer kwaliteit. Overheden die samenwerken Aanspraken van bewoners en bedrijven op de ruimte en voorzieningen overstijgen vaak de gemeentegrens regionale samenwerking (samenwerking tussen de drie bestuurslagen: Rijk, provincies en gemeenten) is daarom noodzakelijk. Er zijn twee vormen: wettelijk en vrijwillig: - Wettelijk. Aantal stadsregio s hebben wettelijke bevoegdheden om stedelijke problemen op een hoger niveau dan de gemeente op te lossen - Vrijwillig. Er bestaan bestuurlijke netwerken op vrijwillige basis: Groene Hart werkt samen met vele gebieden om er in de toekomst voor te zorgen dat alle belangen in het Groene Hart behartigt worden Bestuurlijke spaghetti : er bestaan zoveel commissies en raden dat het heel complex is geworden speculatie over vereenvoudiging: één Randstad-provincie en één infrastructuurautoriteit Paragraaf 6: Steden: verandering en vernieuwing Hoofdvraag: Hoe ontwikkelt zich de stedelijke economie? Tot welke maatschappelijke tweedeling en ruimtelijke ontwikkelingen leidt dit in de stad? Kennis en creativiteit in de stad In de stad spreken we van een broedplaatseffect : rond de bedenkers van nieuwe ideeën kan een levendige sfeer van uitwisseling en vruchtbare samenwerking ontstaan. - Tussen 1975 en 1990 ging het economisch slecht leegloop van de stad ipv aantrekkelijke stadslocaties, werkloosheid en geringe belastinginkomsten - Na 1990 economie ging beter stad werd aantrekkelijke vestigingsplaats Kenniseconomie: innovatie: producten en diensten moeten voortdurend vernieuwd en verbeterd worden mensen met kennis en nieuwe ideeën (adviseurs, ontwerpers, juristen, marketing enz) = zakelijke dienstverlening dragen bij aan broedplaatseffect en maken aantrekkelijker voor wonen creatieve stad (een stad met een hoog aandeel werkenden in creatieve beroepen (groot aantal ICT ers en mensen in creatieve en high-tech beroepen)) wordt daarom gestimuleerd door stadsbesturen op 2 manieren: - Luxe kantoorlocaties ontwikkelen met moderne digitale en infrastructurele verbindingen - Experimentele bedrijfsruimten toestaan (voormalige kerk bijvoorbeeld: is creatief, midden in de stad: zichtbaar en bereikbaar omgeving stimuleert creativiteit creatieve mensen komen) Stedelijke tweedeling Pagina 6 van 9

7 Duale arbeidsmarkt: kloof op de arbeidsmarkt voor hoog- en laagopgeleiden. ook te zien op de woningmarkt - Geen grote segregatie naar inkomen: arm en rijk wonen door elkaar - Wel grote segregatie naar etnische achtergrond: - Niet-westerse allochtonen zijn vaak laagopgeleid laag inkomen niet in dure wijk wonen - Niet-westerse allochtonen willen dicht bij elkaar in de buurt wonen wijk met lage sociale status soms ontstaan probleemwijken door werkloosheid en verpaupering De stad wordt verbouwd Probleemwijken vind je in twee leeftijdsklassen: - 19e-eeuwse arbeiderswijken ( ) - Naoorlogse flatwijken ( ) De vooroorlogse flatwijken zijn verkrot, hebben kleine kamers, geen douche, zijn saai en slecht onderhouden vanaf 1970 trokken mensen weg die er geld voor hadden probleemwijken kregen eenzijdige bevolkingssamenstelling vanaf 1980: stadsvernieuwing: - Yuppen gaan in krottenwijken wonen van pauper naar hip met nieuwe cafeetjes en restuarantjes winkels worden geïnteresseerd in vestigen populaire wijk gentrification (bevolkingssamenstelling balanceren) - Eerst gentrificationwijk: de Jordaan - Bijlmerplan: mislukt - verbeteren van de kwaliteit van de woningen dmv opknappen of sloop en nieuwbouw: woningen niet te duur want mensen in de stad niet rijk tekorten aan dure woningen voor hoogopgeleiden nieuw beleid: herstructurering: - slechtste huurwoningen slopen en duurdere koopwoningen bouwen meer diversiteit in bevolkingssamenstelling wat betreft sociaal-economische klasse: gentrification koopkracht wordt hoger voorzieningsniveau stijgt probleembewoners minderheid sfeer verbetert Paragraaf 8: Het buurtprofiel Hoofdvraag: Wat is de samenhang tussen bewonerskenmerken en woningkenmerken en welk gevolg heeft dit voor de leefbaarheid? Afdalen naar buurtniveau Buurtprofiel: Selectie van duizenden gegevens, verzameld door politie, scholen, welzijnswerk, GGD en Pagina 7 van 9

8 woningbouwcorporaties met iig 3 dingen: - kenmerken van de bewoners - kenmerken van de woningen - kenmerken van de woonomgeving om te kijken of en op welke punten het nodig is om een buurt te verbeteren De kwaliteit van de woningvoorraad Van elke woning kun je de volgende woningkenmerken onderscheiden: - Ouderdom (bouwjaar) - Eigendom (koop, huur van particulier of van corporatie) - Woningtype (vrijstaand, rijtjeshuis, portiekflat, galerijflat, enzovoort) - Staat van onderhoud (goed, slecht, gerenoveerd of niet) Wie wonen er Bewonerskenmerken: - grootte van huishoudens (aantal personen) - etniciteit (allochtoon - autochtoon, westers - niet-westers) - inkomen (hoogte in euro s per jaar, uitkering of niet) - gezinsfase (alleenstaande ouder, paar zonder/met kinderen, ouderen) Uit de kenmerken van de woningen kun je de kenmerken van de bewoners afleiden: - Hoog percentage niet-westerse allochtonen hoog percentage goedkopere huurwoningen van slechte kwaliteit - Hoog percentage paren zonder kinderen Hoog percentage dure koopappartementen (nieuwbouw, monumenten in de binnenstad) want meer te besteden - Hoog percentage autochtone gezinnen Hoog percentage koopwoningen in nieuwere buurten Paragraaf 9: De woonomgeving Hoofdvraag: Wat beïnvloedt de woonomgeving en de leefbaarheid en wie beïnvloeden de woonomgeving? Een (on)veilig gevoel Kenmerken van de woonomgeving: - Mate van overlast (harde muziek, vervuiling, luidruchtige jongeren, intimidatie) Pagina 8 van 9

9 - Mate van verloedering (vandalisme, graffiti, zwerfvuil, hondenpoep fysieke omgeving) Leefbaarheid in het geding: sociale (on)veiligheid: de mate van (on)veiligheid die van binnen uit de samenleving komt: - Objectieve sociale (on)veiligheid: aantal criminele feiten door de politie geteld - Subjectieve sociale (on)veiligheid: het gevoel van (on)veiligheid dat mensen in de buurt hebben tegen verloedering en overlast opereren de stadsbestuurders op 2 vlakken: de inrichting van de openbare ruimte (fysiek) en de mensen zelf (sociaal). De openbare ruimte: het fysieke vlak De openbare ruimtes zijn openbaar en dus voor iedereen. Toch voelt niet iedereen zich er prettig (denk aan een meisje of een oudere moet door een donker park) stadsbestuurders moeten dit voorkomen en het zo toegankelijk mogelijk maken dmv 3 dingen: 1. Onderhoud: onaf werk of kapotte dingen zorgen voor verdere vernieling 2. Overzichtelijkheid: door goede indeling en en inrichting zorg je voor een intiemere sfeer 3. Toezicht: neemt onveiligheidsrisico s weg Een onveilig gevoel: het sociale vlak - Sociale cohesie: bereidheid van burgers om actieve rol te spelen in een buurt, elkaar te informeren en te helpen - Buurt- of wijkvoorzieningen: Ontmoetingsmogelijkheden Burgerschap = de manier waarop inwoners zelf deelnemen aan de samenleving en meehelpen de leefbaarheid vorm te geven. - Economisch gebied: Werk verrichten - Sociaal gebied: Lid zijn van een sportclub of iemand anders helpen Pagina 9 van 9