In je kracht. Gids voor vrijwilligers

Transcriptie

1 In je kracht Gids voor vrijwilligers

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 2. Algemene (gespreks)vaardigheden en houdingsaspecten 6 3. Draaiboek voor negen bijeenkomsten 8 Bijeenkomst 1 9 Bijeenkomst 2 13 Bijeenkomst 3 15 Bijeenkomst 4 17 Bijeenkomst 5 19 Bijeenkomst 6 21 Bijeenkomst 7 23 Bijeenkomst 8 25 Bijeenkomst 9 27 Wat wil ik doen? 29 Wat wil ik doen? Suggesties voor organisaties. 30 EVA-traject In je kracht testversie maart

3 1. Inleiding EVA In je kracht Dit In je kracht-draaiboek is onderdeel van EVA (Educatie voor Vrouwen met Ambitie), de aanpak voor laaggeletterde vrouwen. Het draaiboek biedt vrijwilligers een programma waarmee zij tijdens negen bijeenkomsten vrouwen kunnen laten werken met In je kracht. In je kracht richt zich op oriëntatie: zelfvertrouwen krijgen en zich bewust worden van de eigen wensen en mogelijkheden in de toekomst. Ook kijken de deelnemende vrouwen naar wat zij na de bijeenkomsten kunnen gaan doen om hun dromen te verwezenlijken. Vanuit EVA en de reguliere Taal voor het Leven-aanpak zijn diverse materialen en middelen beschikbaar om samen met vrouwen te werken aan onderwerpen van In je kracht. Voor jou als vrijwilliger is er de training In je kracht, waarin je leert hoe je vrouwen kunt stimuleren om na te denken over hun toekomstmogelijkheden. Voor deelnemers kun je de volgende materialen gebruiken: EVA werkbladen met bijbehorende uitleg: deze bieden praktische werkvormen en opdrachten om in te zetten in de les of bij je begeleiding. In je kracht-kaartspel (plus handleiding): met deze kaarten kun je drie verschillende spellen doen. De website hierop staan filmpjes en oefeningen die vrouwen kunnen doen. Maar hoe en in welke volgorde zet je deze middelen en materialen in? Dit draaiboek geeft een antwoord op deze vraag. Het bevat een programma voor negen bijeenkomsten van elk twee uur, waarmee je als vrijwilliger aan de slag kunt. Het draaiboek beschrijft welke middelen en materialen je kunt inzetten. Basisvaardigheden Basisvaardigheden zijn vaardigheden op het gebied van taal, rekenen en omgaan met de computer. Beheersing van voldoende basisvaardigheden is een belangrijke voorwaarde om (duurzame) stappen te zetten richting vrijwilligerswerk, betaald werk of een opleiding. Voor laaggeletterde vrouwen is het belangrijk dat zij niet alleen worden gestimuleerd om na te denken over hun toekomst, maar dat ze ook werken aan verbetering van hun basisvaardigheden. Tijdens de bijeenkomsten van In je kracht werken vrouwen niet aan de verbetering van basisvaardigheden. Wel worden zij zich bewust gemaakt van dingen die ze moeilijk vinden. Zij krijgen dan het advies hieraan te gaan werken. Indien nodig helpt de organisatie met doorverwijzen. Aan de slag Naast dit draaiboek wordt er een draaiboek ontwikkeld voor een serie bijeenkomsten Aan de slag. Aan de slag is bedoeld voor vrouwen die een duidelijke wens hebben om te gaan werken of vrijwilligerswerk te gaan doen, maar hier praktische hulp bij nodig hebben. Zij leren in de lessen onder andere meer over het maken van een cv en het voeren van een sollicitatiegesprek. Groepsgewijs versus een-op-een Uitgangspunt bij het opstellen van dit draaiboek is dat het gebruikt wordt om met een groep(je) vrouwen te werken met In je kracht. Een groepsaanpak heeft een aantal voordelen: de deelnemende vrouwen kunnen ervaringen uitwisselen, wat (h)erkenning geeft én het eigen perspectief kan verbreden, en zij kunnen elkaar tips geven, vragen stellen en stimuleren. Dit draagt bij aan het vergroten van hun zelfvertrouwen en bewustwording én zet hen in beweging. Juist met onderwerpen EVA-traject In je kracht testversie maart

4 van In je kracht is dat belangrijk. Dit neemt niet weg dat je het draaiboek ook kunt gebruiken bij een-op-eenbegeleiding. Voor de leesbaarheid is het draaiboek in de meervoudsvorm geschreven: vrouwen, deelnemers. Als je het gebruikt om één vrouw te begeleiden, kun je hier steeds vrouw en deelnemer lezen. Gespreksvaardigheden en houdingsaspecten ook belangrijk Met dit draaiboek heb je een hulpmiddel in handen om de bijeenkomsten in te vullen. Je houding, de manier waarop je met vrouwen in gesprek gaat en hen stimuleert en motiveert, zijn echter minstens even belangrijk. Vooral als het om zelfonderzoek gaat. In hoofdstuk 2 lees je over de belangrijkste (gespreks)vaardigheden en houdingsaspecten die je nodig hebt om de bijeenkomsten goed te kunnen begeleiden. Het daadwerkelijke draaiboek vind je in hoofdstuk 3. Veel succes en plezier! EVA-traject In je kracht testversie maart

5 2. Algemene (gespreks)vaardigheden en houdingsaspecten Het draaiboek geeft handvaten, zodat je weet welke middelen en materialen je kunt inzetten tijdens negen In je kracht-bijeenkomsten. De lessen gaan vooral over bewustwording van de eigen wensen en kwaliteiten: wat kun je goed, wat wil je, kun je dat allemaal, waar kun je verder werken aan je (basis)vaardigheden? Het is belangrijk dat de deelnemers goed in dit proces begeleid worden: de vrouwen moeten hun krachten ontdekken, hun power. De houding die je aanneemt, de manier waarop je met vrouwen in gesprek gaat en de mate waarin je hen motiveert en stimuleert, zijn belangrijk voor het empoweren van de vrouw(en). Empoweren vindt voor een deel plaats in de ondersteuning die je geeft en de gesprekken die je voert. Hieronder volgt daarom een korte beschrijving van de belangrijkste (gespreks)vaardigheden. Verder vind je in het materiaal van de vrijwilligerstraining In je kracht op pagina 14, 15 en 16 meer informatie over het voeren van gesprekken. De belangrijkste (gespreks)vaardigheden zijn: 1. Oprechte interesse tonen 2. Vragen stellen 3. Doorvragen 4. Écht luisteren en samenvatten 5. Motiveren en stimuleren 1. Oprechte interesse tonen Een veelgehoorde vraag van vrijwilligers die aan de slag gaan met meer persoonlijke thema s gerelateerd aan empowerment, is: kan ik dat wel vragen? Ervaring in de praktijk leert dat je veel vragen kunt stellen, als ze maar voortkomen uit oprechte interesse en goede intenties. Interesse toon je door goede vragen te stellen, écht te luisteren en samen te vatten. Zaken die hieronder beschreven staan. 2. Goede vragen stellen De beste en makkelijkste manier om in gesprek te gaan over een bepaald thema, is door vragen te stellen. Daardoor geef je iemand de kans om haar eigen gedachten onder woorden te brengen en toon je oprechte interesse. Door open vragen te stellen, nodig je de ander uit om meer te vertellen. Open vragen beginnen bijvoorbeeld met: wat, wie, waar, welke, wanneer, waardoor of hoe. Met dit soort vragen toon je respect voor de inbreng van de vrouw zelf en voorkom je dat je zelf gaat invullen wat de vrouw bedoelt. 3. Doorvragen Een krachtige manier om een gesprek gaande te houden, is doorvragen: vragen stellen die aansluiten bij wat de ander net gezegd heeft en die om verduidelijking van iets vragen. Voorbeelden zijn: Wat bedoel je daar precies mee? Kun je daar wat meer over vertellen? Hoe zou dat er voor jou uitzien? Kun je een voorbeeld geven van wat je bedoelt? 4. Écht luisteren en samenvatten Echt luisteren betekent vooral dat je zelf niets zegt, de ander laat uitpraten, geen oordeel uitspreekt en de ander probeert te begrijpen. Je checkt of je de ander juist begrepen hebt door een korte samenvatting in je eigen woorden te geven: Klopt EVA-traject In je kracht testversie maart

6 het dat? of Als ik het goed begrijp Vervolgens zet je het gesprek voort door een nieuwe vraag te stellen. 5. Motiveren en stimuleren Hoe kun je vrouwen motiveren en stimuleren, zodat zij zelfvertrouwen opbouwen en in beweging durven komen? Ook hier speelt jouw houding een belangrijke rol: Laat de vrouw zien dat ze iets voor je betekent. Deel ook eigen relevante ervaringen en onzekerheden om zo wederzijds vertrouwen en gelijkheid te creëren. Geef (oprechte) complimenten, vooral gericht op het ontwikkelingsproces en de durf van de vrouw. Bijvoorbeeld: Goed dat je deze stap hebt gezet of Ik zie dat je meer durft! Neem een positieve en opbouwende houding aan, betuttel niet en oordeel niet. Bevestig regelmatig dat de vrouw op de goede weg is. Bijvoorbeeld: Je bent op de goede weg, je komt steeds een stapje verder. Toon empathie in je optreden: leef je in de gevoelens van de ander in. EVA-traject In je kracht testversie maart

7 3. Draaiboek voor negen bijeenkomsten Doelen van de negen bijeenkomsten In je kracht De doelen van de reeks van negen bijeenkomsten zijn: Bewustwording: Wat vind ik leuk? Wat zijn mijn kwaliteiten? Wat zijn mijn dromen voor de toekomst? (werk/vrijwilligerswerk/verder leren) Zelfvertrouwen vergroten. Inspiratie en motivatie vergroten om te werken aan de eigen toekomst. Doorstroom naar een concreet vervolg op In je kracht. Dit kan onder andere zijn: o Werken aan basisvaardigheden binnen of buiten de organisatie. o Stappen zetten naar vrijwilligerswerk of een betaalde baan door het traject Aan de slag te volgen of een ander traject binnen of buiten de eigen organisatie. o Een opleiding gaan volgen. o Een combinatie van het bovenstaande. Opzet van het draaiboek Op de volgende pagina s volgt het draaiboek voor negen In je kracht-bijeenkomsten. Per bijeenkomst wordt beschreven welke onderdelen (thema s en vragen) daarin aan bod komen en in welke volgorde. Per onderdeel staat aangegeven welke materialen/middelen je hiervoor gebruikt. Ook is bij elke bijeenkomst beschreven wat je nodig hebt aan praktische zaken en wat je moet voorbereiden. De instructies die je geeft aan de deelnemers staan in elke les cursief. Het draaiboek biedt een handvat om te werken met In je kracht. Soms pakt een opdracht anders uit dan je had verwacht of slaat deze niet aan bij de vrouwen. Dat kan gebeuren. Sluit dan altijd aan bij wat jij ziet dat de deelnemers op dat moment nodig hebben. De praktijk is altijd leidend! Duur van de bijeenkomsten In dit draaiboek duurt elke bijeenkomst twee uur. Er staan doorlooptijden per onderdeel genoemd. Dit zijn indicaties. Afhankelijk van het taalniveau van de deelnemers en de grootte van de groep die je begeleidt, kan dit korter of langer zijn. Soms kost een oefening meer of minder tijd, omdat deze wel of niet goed aanslaat bij de groep. Stem altijd af op wat er gebeurt in de groep en wat op dat moment het beste bij de groep past. Zorg dat je altijd een aantal oefeningen achter de hand hebt voor als je eerder klaar bent met de opdrachten. Dit kan bijvoorbeeld een taalspelletje of een oefening uit een van de Succes!-boekjes zijn. EVA-werkbladen en Uitleg In het draaiboek wordt soms verwezen naar een EVA-Werkblad. Deze bladen zijn los beschikbaar en bevatten een opdracht over een bepaald thema. Het Werkblad is voor de deelnemer. Bij elk Werkblad zit een Uitleg voor jou als vrijwilliger. In je kracht-kaartspel Bij vier onderdelen verwijst het draaiboek naar het In je kracht-kaartspel. Dit spel is los beschikbaar en bestaat uit veertig kaarten. Die kun je gebruiken voor drie verschillende spellen. In de spelhandleiding staat stap voor stap beschreven hoe je het spel met de deelnemers speelt. EVA-traject In je kracht testversie maart

8 Bijeenkomst 1 Wat heb je nodig? Het In je kracht-kaartspel. Werkblad en Uitleg: Wat heb je nodig om te groeien? Werkblad en Uitleg: Rollen. Een computer of ander apparaat om de filmpjes te kunnen afspelen. Voorbereiding Neem de instructies van het kennismakingsspel door. Bekijk de filmpjes van Warda, Trudi en Arezo. Lees de uitleg van de werkbladen. Kopieer de werkbladen voor de deelnemers. Tijd (min.) Onderdeel (thema/centrale vraag) Materiaal/middel 5-10 Welkom, voorstellen en introductie: doel en inhoud van de negen bijeenkomsten - Heet de deelnemers welkom. - Stel jezelf kort voor. - Geef een korte introductie over de inhoud en het doel van de bijeenkomsten 1 : De komende negen bijeenkomsten gaan we met elkaar nadenken over wat je leuk zou vinden om te gaan doen en wat bij je past. Ook kijken we wat je nog nodig hebt en wat je dus na de bijeenkomsten zou kunnen doen. We gaan onderzoeken: - Wie ben ik? - Wat kan ik? - Wat wil ik? - Wat vind ik leuk? - Wat vind ik belangrijk? - Hoe kan ik verder komen? - Welke stappen kan ik zetten? Misschien komen we erachter dat je een tussenstap moet maken. Dat je bijvoorbeeld eerst een computercursus moet volgen. Of iets anders. Ook kijken we wie je kan helpen om stappen te zetten naar een opleiding, vrijwilligerswerk of betaald werk. Het is belangrijk dat we tijdens de bijeenkomsten naar elkaar luisteren en op een prettige manier met elkaar omgaan. We leren ook van elkaar! 1 Het is belangrijk dat de coördinator van de organisatie dit vooraf al heeft besproken met de deelnemende vrouwen. Als vrijwilliger herhaal je dit nogmaals aan het begin van de bijeenkomsten. EVA-traject In je kracht testversie maart

9 NB Gebruik je eigen woorden om de strekking van het bovenstaande weer te geven. Leg waar nodig moeilijke woorden uit. Schrijf op het bord de onderdelen die je deze bijeenkomst gaat doen (het liefst op een plek waar je het de hele tijd kunt laten staan, zodat je er steeds naar terug kunt wijzen): - Kennismaken - Filmpjes - Groeien - Rollen Leg vervolgens uit: Vandaag maken we eerst kennis met elkaar. Daarna kijken we naar twee filmpjes over vrouwen die bezig zijn met hun toekomst. We gaan praten over hoe ook jij verder kunt komen in je leven. Hoe je kunt groeien. We eindigen met een opdracht over rollen. Ik vertel later meer over wat rollen zijn. NB Gebruik je eigen woorden om bovenstaande over te brengen aan de groep. Het is niet erg als de vrouwen niet direct alles begrijpen. Het belangrijkste is om een sfeer te creëren waarin de vrouwen nieuwsgierig worden naar het vervolg en zich veilig voelen om dingen te zeggen. 30 Kennismaken met elkaar en met de begeleider(s) Introduceer de opdracht: Omdat we veel samen gaan werken, is het belangrijk om eerst nog wat beter met elkaar kennis te maken. Daarom gaan we nu een kennismakingsspel doen. NB De duur van dit onderdeel hangt sterk af van de grootte van de groep. In je kracht-kaartspel - Spel 1: Kennismakingsspel (zie de spelhandleiding blz. 4 t/m 6 voor een instructie over de manier waarop je dit spel begeleidt) 15 Kennismaken met en inspiratie opdoen voor het thema van de negen bijeenkomsten Introduceer de opdracht: Inspiratiefilmpjes op: We gaan een paar filmpjes bekijken over vrouwen die vertellen welke stappen zij hebben gezet. En hoe ze dat hebben gedaan. Laat de volgende filmpjes zien: EVA-traject In je kracht testversie maart

10 Warda: dit is het verhaal van Warda. Zij heeft van een leeg blaadje stappen gezet, doet nu (vrijwilligers)werk en volgt een opleiding. Trudi: Trudi vertelt hoe zij weer naar school is gegaan om te leren lezen en schrijven. En hoe haar dit helpt in haar werk. Arezo: Arezo roept vrouwen op om te vertrouwen op hun eigen kracht, zodat zij de eerste stap durven zetten. Na afloop ga je met de vrouwen in gesprek over de filmpjes. Stel open vragen, zoals: - Wat heb je in de filmpjes gezien? - Wat herkende je in de filmpjes van jezelf? - Wat wil jij nog leren? - Wat heeft het Trudi opgeleverd dat ze weer naar school is gegaan? - Wat kan het jou opleveren als je (nog) beter leert lezen en schrijven? - Heb je al eens stappen gezet? - Durf je stappen te zetten? 15 Pauzeⁱ 15 Persoonlijke ontwikkeling en groei Introduceer de opdracht: Werkblad: Wat heb je nodig om te groeien? Deze bijeenkomsten gaan over jou en jouw toekomst. En ook over blijven groeien. Over dat laatste gaat de volgende opdracht. Ga verder met de instructie en uitvoering van de opdracht, zoals deze beschreven staan bij de uitleg Rollen Introduceer de opdracht: We gaan nu een opdracht doen over de rollen die jij hebt in jouw leven. Wat dat precies betekent, zie je op het werkblad. Werkblad: Rollen Deze opdracht bestaat uit zes onderdelen. Je kunt ervoor kiezen om alleen de onderdelen 1, 2 en 5 te doen, bijvoorbeeld als er te weinig tijd is voor alle opdrachten. EVA-traject In je kracht testversie maart

11 5-10 Afsluiting: terugblik en vooruitblik Sluit de bijeenkomst af door kort terug te kijken: wat hebben we gedaan? We hebben kennisgemaakt met elkaar en filmpjes gekeken. En we hebben meer geleerd over groeien en rollen. Wat vond je het leukst aan deze les? Wat vond je makkelijk? Wat vond je moeilijk? Heb je nog vragen? Kijk vervolgens kort vooruit, door aan te geven wat je de volgende keer gaat doen: Volgende keer gaan we kijken wat jij leuk vindt, waar je blij van wordt. En wat jouw dromen voor de toekomst zijn. ⁱ De pauze kun je naar eigen inzicht ook eerder of later inlassen. EVA-traject In je kracht testversie maart

12 Bijeenkomst 2 Wat heb je nodig? In je kracht-kaartspel. Werkblad en Uitleg: Mijn toekomst! Materiaal om de moodboards te maken: grote vellen papier, tijdschriften, scharen, lijm, stiften en potloden. Voorbereiding Neem de instructies van het Inspiratiespel door. Lees de uitleg van het werkblad. Kopieer het werkblad voor de deelnemers. Tijd (min.) Onderdeel (thema/centrale vraag) Materiaal/middel 5-10 Terugkijken en vooruitkijken Kijk kort terug: wat hebben we vorige keer gedaan? De vorige keer hebben we kennisgemaakt met elkaar en filmpjes gekeken. Ook hebben we gepraat over jezelf ontwikkelen en de rollen die jij hebt in jouw leven. Wat vonden jullie van de vorige keer? Heb je anderen verteld over deze les? Wat heb je ze verteld? Wat vonden ze ervan? Kijk kort vooruit: wat gaan we vandaag doen? Schrijf op het bord: - Inspiratiespel - Dromen: een moodboard maken Licht kort toe: Vorige keer hebben we gekeken wat je nu al doet (rollen). Deze keer gaan we kijken wat jij leuk vindt, waar je blij van wordt. En wat jouw dromen voor de toekomst zijn. We beginnen met de vraag: wat vind je leuk? Inspiratiespel We gaan nu een spel spelen. We gaan ontdekken wat je leuk vindt en waar je energie van krijgt. In je kracht-kaartspel - Spel 2: Inspiratiespel (zie de spelhandleiding blz. 7 t/m 10 voor een instructie over de manier waarop je dit spel begeleidt) EVA-traject In je kracht testversie maart

13 15 Pauzeⁱ Dromen over de toekomst We hebben net gekeken wat je leuk vindt. Om verder na te denken over wat jij graag wil in de toekomst, wat jouw droom is, gaan we nu een moodboard maken. De toekomstdromen kunnen in deze fase nog heel breed en algemeen zijn. Dat geeft niet. Het gaat er bij In je kracht vooral om dat de vrouwen zich ervan bewust worden dat zij dingen mógen wensen, dat zij meer in huis hebben dan ze misschien wel denken, en om hen te motiveren om in beweging te komen. Werkblad: Werkblad Mijn toekomst! 5-10 Afsluiting: terugblik en vooruitblik Sluit de bijeenkomst af door kort terug te kijken: wat hebben we gedaan? Over het inspiratiespel kun je deze vragen nog eens stellen: - Wat vind je leuk? - Waar word je blij van? - Waar krijg je energie van? Andere vragen die je kunt stellen: - Wat vond je van de les? - Wat ga je thuis of aan een vriendin vertellen over deze les? Kijk vervolgens kort vooruit, door aan te geven wat je volgende keer gaat doen: Volgende keer gaan we kijken wie jij bent en wat je belangrijk vindt. Dit is belangrijk om te weten als je bezig bent met je toekomst. Je kunt dan beter kiezen wat bij jou past. ⁱ De pauze kun je naar eigen inzicht ook eerder of later inlassen. EVA-traject In je kracht testversie maart