"De toekomst van mijn pensioen" Onderzoek naar behoeften en wensen van werknemers in de horeca over hun pensioen
|
|
- Anneleen Brouwer
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 "De toekomst van mijn pensioen" Onderzoek naar behoeften en wensen van werknemers in de horeca over hun pensioen Haarlem September 2011
2 Medewerking Aan de totstandkoming van dit onderzoek werkten de volgende personen mee: Uitvoering: Drs. Martien G. Schriemer Ondersteuning: Heleen Veenhof (SOHRC) Drs. Frank B.P. Jansen (FNV Horeca) Auteursrecht Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Stichting Onderzoek Horeca Recreatie en Catering (SOHRC).
3 Samenvatting Er bestaat geen uniforme 'pensioenklant' meer. Jongeren willen meer investeren in hun pensioentoekomst dan ouderen; ouderen kiezen voor zekerheid; hoger opgeleiden kunnen en willen meer risico nemen. Financiële crisis De jaren '90 waren relatief gunstige jaren voor de pensioenfondsen, maar begin jaren '00 spatte de internetzeepbel uiteen wat gevolgen had voor de beurzen en dus ook voor pensioenfondsen. Door de kredietcrisis in 2008 en de daaropvolgende faillissementen van grote banken (zoals Lehman Brothers 1 en Icesave 2 ), oplopende schuldenlasten van landen 3, oplopende werkloosheid 4, dalende rentes 5 (waardoor pensioenverplichtingen stegen) en de gestegen levensverwachting zijn per saldo de totale beleggingsresultaten van de institutionele bellegers (zoals de Nederlandse pensioenfondsen) gedaald 6. Dat heeft ertoe geleid dat de dekkingsgraden van veel pensioenfondsen op korte en lange termijn onder de wettelijke en verplichte normen kwamen. Deze pensioenfondsen hebben maatregelen moeten nemen om de financiële positie op korte en lange termijn te verbeteren. Daar per een nieuw pensioenakkoord van de horeca en catering gewenst is, omdat het oude akkoord dan afloopt, komen de aanstaande pensioenonderhandelingen erover in een ander (financieel) licht te staan: vandaar dat dit onderzoek onder werknemers in de horeca. Opzet onderzoek Er is onder werknemers in de horeca onderzoek gedaan met behulp van internet. Enerzijds zijn leden van FNV Horeca opgenomen in de onderzoekspopulatie anderzijds zijn niet-leden via twee externe panels geraadpleegd en zijn niet-leden via contacten van de FNV Horeca benaderd om zo een goede spreiding van de respons te krijgen. De resultaten zijn verkregen tussen maart en mei van 2011, dat heeft geresulteerd in een onderzoekspopulatie van 1077 respondenten. 1 Op 15 september 2008 vroeg het bedrijf surseance van betaling of uitstel van betaling ("Chapter 11") aan (Wikipedia 2011, Lehman) 2 Op 7 oktober 2008 werden alle activiteiten van Icesave Nederland en Landsbanki stilgelegd (Wikipedia, 2011, Icesave) 3 (NOS 2011). 4 In de periode december februari 2009 waren gemiddeld 314 duizend personen werkloos. Dit komt overeen met 4,1 procent van de beroepsbevolking. (CBS 2009) 5 De hoogte van de actuele marktrenten en de renteverwachting voor de toekomst hebben een grote invloed op de (waarde)ontwikkeling van een groot aantal financiële producten. (Homefinance.nl 2011) 6 Minister Donner (Sociale Zaken, CDA) stelt een onderzoek in naar de houdbaarheid van het Nederlandse pensioenstelsel. Als daaruit blijkt dat het Nederlandse stelsel te kwetsbaar is, is verlaging van de pensioenen onontkoombaar (NRC.nl 2010).
4 Kennis van het pensioen De beantwoording van de vragen laat zien dat een flink gedeelte van de respondenten over de pensioenregelingen niet veel kennis heeft. Dit is een zorg voor alle betrokken partijen: werkgevers- en werknemersorganisaties, het pensioenfonds én de overheid. Een actiepunt is dat er een informatieoverdracht moet komen over de huidige situatie en over de waarde van de pensioenen van de werknemers dat wél werkt. De beantwoording van de vragen uit dit onderzoek door de werknemers laat zien dat er geen sprake meer is van een uniforme pensioenklant voor het pensioenfonds. De keuzes die men maakt zijn vaak op logische gronden te verklaren vanuit de achtergrond van de respondent: jongeren hebben een nog langere tijd te gaan waarin ze pensioen kunnen opbouwen en hebben meer fiducie in maatregelen zoals meer pensioenpremie om onzekerheid over de waarde van hun pensioen op te vangen. Ouderen kiezen voor zekerheid en geen risico's en koopkrachtbehoud. Ouderen hebben natuurlijk minder werkzame jaren te gaan en willen hun opgebouwde rechten niet zien 'verdampen'. Ten slotte komt de groep hoger opgeleiden naar voren: zij hebben navenant een hoger inkomen en maken daarom ook andere keuzes. Zij zijn bereid (meer) risico te nemen omtrent de opbouw van hun pensioen en nemen vaker dan andere deelpopulaties deel aan een extra aanvullend ouderdomspensioen. Dat is voor werknemers met bijvoorbeeld een minimumloon minder gemakkelijk financieel haalbaar. Pensioenonderhandelingen Ten aanzien van de punten die opgenomen moeten worden in de pensioenonderhandelingen met de werkgevers is men redelijk eensluidend (in volgorde van prioriteit): 1. Koopkrachtbehoud van de toekomstige pensioenen 2. Voortzetting van het pensioen als men arbeidsongeschikt wordt 3. Voortzetting van het pensioen als men werkloos wordt Voor jongeren geldt dat zij een tevens 'hogere pensioenleeftijd' zien als onderhandelingsonderwerp. Onzekerheden opvangen Voor het opvangen van onzekerheden voor het toekomstig pensioen zijn de respondenten tot twee alternatieven gekomen die meeste de respondenten aanspreken: 1. 'een gedeelte van mijn toekomstige pensioenuitkering garanderen, rest wordt dan risicodragend' 2. 'ik wil zelf meer pensioenpremie betalen' SOHRC / 4
5 Keuzes Aan de respondenten zijn twee vragen voorgelegd om een uitruil te maken. De eerste vraag gaat over de manier waarop men het uitruilen van extra premie over de alternatieven zou willen zien (onderstaand). De tweede vraag gaat over het uitruilen van een gedeelte van hun ouderdomspensioen over de volgende alternatieven: Meer collectief ouderdomspensioen Zekerheid over uw toekomstige pensioen Meer nabestaandenpensioen Koopkrachtbehoud van toekomstig pensioen Verzekeren pensioen indien werkeloos Verzekeren pensioen indien arbeidsongeschikt Anders, namelijk Weet niet, geen mening De meeste respondenten kiezen in beide gevallen (zowel voor het uitruilen van extra premie als voor het uitruilen van een gedeelte van hun ouderdomspensioen) overtuigend voor 'zekerheid van hun toekomstig pensioen' met als tweede optie 'koopkrachtbehoud van toekomstig pensioen'. SOHRC / 5
6 Inhoudsopgave 1 INLEIDING CONCLUSIES & EVALUATIE ONDERZOEKSRESULTATEN... 15
7 1 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op de bevindingen van het onderzoek dat gehouden werd in het voorjaar van 2011 onder de medewerkers in de horeca. Doel van het onderzoek was: wat vinden werknemers in de horeca van hun pensioen, welke eisen zij eraan zouden willen stellen en welke inbreng zien zij graag van de FNV Horeca in de pensioenonderhandelingen met de werkgevers. De conclusies, evaluaties en aanbevelingen staan in hoofdstuk 2. De beschrijving van de opzet van het onderzoek treft u aan in hoofdstuk 3, evenals de wijze waarop de data zijn verzameld en de beschrijving van het meetinstrument. Hoofdstuk 4 geeft de resultaten weer van het onderzoek in de volgorde waarin de internetenquête is afgenomen, dus startend met de screening en eindigend met de 'uitruilvragen' uit dit onderzoek. Aanleiding onderzoek De directe aanleiding voor dit onderzoek is dat het pensioenakkoord in de horeca en contractcatering per 1 januari 2012 afloopt en er een nieuw akkoord gesloten dient te worden. Daartoe wilde FNV Horeca een onderzoek houden onder hun leden en onder niet-leden onder andere via twee externe panels: SOHRC-panel en het Panelclix panel (zie 3.3 voor de onderzoeksopzet). Doel is te inventariseren wat hun wensen en ideeën zijn over de wijze waarop de pensioenonderhandelingen ingegaan moeten worden voor een pensioenregeling vanaf 1 januari Tevens dient in het onderzoek de uitgangspunten van het landelijk pensioenakkoord over de levensverwachting van 2010 meegenomen te worden. Daar komt bij dat de ontwikkeling rondom de pensioenfondsen (zie voorgaande paragraaf) veel (Europese) werknemers ongerust maken 7, ook die van Nederland. De wijze waarop het onderwerp uitonderhandeld moet worden is binnen de FNV-gelederen zelf ook onderwerp van discussie 8. In dit licht kan dit als een belangrijk onderzoek worden gezien. Leeswijzer Voor een vlot te lezen doch goed begrip van dit onderzoek wordt aangeraden de samenvatting en de aanbevelingen te lezen. Indien de evaluatie van het onderzoek zelf van belang is voor de lezer wordt aangeraden de opzet van het onderzoek (hoofdstuk 3) en de evaluatie (hoofdstuk 2) te lezen. Hoofdstuk 4 bevat een uitgebreide puntsgewijze beschrijving van de resultaten uit dit onderzoek. Hoofdstuk 4 is 7 Schuttrups, M. (2010). 8 Zie Alphen, F. van & Stoker, E. (2011) & bijlage X. SOHRC / 7
8 een statistische verantwoording van de bevindingen en voor de niet-statistisch onderlegde lezer misschien bij tijd en wijle moeilijk te volgen, daar elk verschil getoetst is op significantie. Toch is getracht ook dat hoofdstuk zo leesbaar mogelijk te houden, voor elke geïnteresseerde lezer. Bijlagen De bijlagen zijn separaat geleverd bij dit rapport. Dat is gedaan om het leesgemak te vergroten, de desbetreffende pagina van de bijlage kan bij het rapport worden gehouden, zonder telkens in hetzelfde rapport te moeten heen- en terugbladeren. De bijlagen bij dit rapport: Bijlagen (behorend bij dit rapport). Hierin treft u naast de geraadpleegde literatuur en bronnen (ed.) tevens enkele artikelen uit de Volkskrant aan over het actuele onderwerp 'pensioen' 9 en 'pensioenonderhandelingen' 10 ). Frequentieverdelingen en kruistabellen. Vragenlijst. Rapport evaluatie testvragenlijst. 9 Zie bijlagen VII, VIII, IX, XI, XII 10 Zie bijlagen VII, X. SOHRC / 8
9 2 Conclusies & evaluatie Onderstaande conclusies zijn direct herleidbaar vanuit de resultaten van deskresearch en van het kwantitatief onderzoek. Alle conclusies en aanbevelingen worden genummerd opdat in gesprekken daar makkelijk naar verwezen kan worden. 2.1 Onderzoeksresultaten 1. De vergrijzing heeft tot gevolg dat het aantal werkenden zal afnemen waardoor er minder werknemers zijn om geld in te brengen voor pensioengerechtigden (CBS 2007, p4). Alle reden voor de politiek, werkgevers- en werknemersorganisaties en 'last but not least' de pensioenfondsen daar op relevante en goede wijze op in te spelen met maatregelen en aangepast beleid. 2. Niet alleen leven Nederlanders steeds langer, ze leven ook meer jaren zonder lichamelijke beperkingen. De verwachte levensduur zonder deze beperkingen nam in de afgelopen kwart eeuw met ruim 5 jaar toe. De levensverwachting bij geboorte was in 2007 voor mannen 78,0 jaar en voor vrouwen 82,3 jaar. Op 1 januari 2007 heeft Nederland nog 10 miljoen inwoners van 20 tot 65 jaar. Tussen nu en 2040 zal de potentiële beroepsbevolking naar verwachting afnemen van 10 naar 9 miljoen. 3. Voor veel respondenten gaat het onderwerp pensioen 'boven hun pet', getuige de hoge percentages 'geen mening' op diverse vragen. Hierdoor wordt de druk op de werkgevers- en werknemersorganisaties om goede en zorgvuldig afgewogen beslissingen te nemen pregnanter: het vertrouwen van de werknemers rust op hun schouders en getuige de soms felle bewoordingen van de respondenten om hun pensioen niet te verkwanselen, lijkt het niet ondenkbaar dat sociale onrust niet ver weg is in geval een hun onwelgevallige besluitvorming hierover. 4. Dat pensioenen ook voor interne strubbelingen tussen de FNV Vakcentrale en de aangesloten bonden kan leiden (die vervolgens opgelost zijn ten tijde van het 'ter perse gaan' van dit rapport) is prominent weergegeven in de media. Hoewel het evident is dat de media t.a.v. 'pensioenen' een invloed heeft op de mening van de respondenten is dat niet significant gebleken vanuit dit onderzoek. 5. Sommige respondenten geven aan dat zij bij sector horeca zitten en vullen bij de vervolgvraag over de subsector 'anders namelijk: welness' in en geven aan bij het Pensioenfonds Recreatie pensioen op te bouwen. Totaal heeft 3% van de respondenten een dergelijk inconsistent antwoord gegeven. Van die respondenten is één of meerdere codering aangepast of zijn verwijderd. 6. Sommige respondenten hebben aangegeven bij een ander pensioenfonds dan PH&C op te bouwen. Het is mogelijk dat dit een gevolg is van privatisering van het bedrijf vanuit het verleden, vandaar dat die respondenten als valide beschouwd worden. Het is evenwel mogelijk dat de respondent onterecht en abusievelijk een ander pensioenfonds heeft aangegeven. SOHRC / 9
10 7. Totaal hebben 2367 respondenten gereageerd (de totale responspopulatie voor de onderzoeken horeca, recreatie en catering). Na screening en hercodering bleven er 1007 respondenten over die hebben aangegeven in de horeca werkzaam te zijn. Daarvan blijkt dat 35% in de hotelsector te zitten 42% in de restaurantsector, 7% in de fastfoodsector en 8% drankensector. 9% geeft aan in een andere subsector werkzaam te zijn. 8. Van alle respondenten blijkt dat de 74% bij PH&C pensioen opbouwen, 11% bij Pensioenfonds Recreatie, 4% bij ABP, 2% bij Pensioenfonds Zorg & Welzijn, 1% bij Stipp. 8% geeft aan bij een ander pensioenfonds te zitten. 413 personen van de totaal 2367 respondenten wisten niet bij welk pensioenfonds zij pensioen opbouwen, de onbekendheid met het pensioenfonds komt bij alle leeftijden voor. 9. 2% van de respondenten gaf aan een directiefunctie te hebben, 18% gaf aan 'overig management' en 44% heeft uitvoerend en 10% "overige functie". Indien het aantal gewerkte uren in relatie tot het soort uren contract van de respondenten vergeleken wordt dan valt duidelijk op dat de meerderheid van de respondenten (67%) een vast contract heeft en een volledige werkweek heeft. Ca. 22% heeft een vaste aanstelling en werkt uur in de week. De meeste respondenten (66%) zijn al lang werkzaam in de sector (meer dan 10 jaar). Meer dan de helft van de respondenten heeft de intentie om daar beslist in die sector te blijven werken % van alle respondenten is lid van een vakbond. 97% van hen is lid van FNV Horeca. Op basis van deze aantallen kan geconcludeerd worden dat andere vakbondsleden in zeer geringe mate geparticipeerd hebben in dit onderzoek. 11. De meeste respondenten (89%) bouwen (logischerwijs) hun pensioen op bij PH&C. Opvallend is dat er ook 75 respondenten zijn die niet weten waar zij hun pensioen opbouwen. Kennis over pensioen % van alle respondenten weet niet wie hun pensioenpremie betaalt, bijna een kwart van alle respondenten, een hoog percentage. Dit is meer dan uit een vorig onderzoek 11 kwam dat onder horecapersoneel werd gehouden, namelijk toen wist 18% niet wie er meebetaalde aan hun pensioenpremie. 28% zegt dat zowel de werkgever alsmede zijzelf de premies betalen. Ouderen (50-64 jaar) zijn beter geïnformeerd over dit aspect van hun pensioen dan hun jongere collega's. Samenvattend over de kennis ten aanzien van 'wie dragen bij aan mijn pensioenpremies': als men ouder is, meer dienstjaren heeft, lid is van de vakbond en man is, kinderen heeft en samenwoont, dat men dan beter weet wie bijdragen aan de pensioenpremies. 13. Ruwweg 82% van de respondenten weet hoe het pensioen daadwerkelijk opgebouwd wordt, namelijk dat het bestaat uit een AOW-deel en een bedrijfstakpensioen. Het blijkt dat vakbondsleden, respondenten met kinderen en hoger opgeleiden tegen de 90% kennis ervan hebben. 11 Zie Schriemer (2006). SOHRC / 10
11 14. Het blijkt dat 18% aangeeft dat ze de ouderdomspensioenregeling niet kennen. T.a.v. het nabestaandenpensioen zegt ook 18% het niet te kennen. 15. Van alle respondenten zegt 31% een nabestaandenpensioenregeling nu te hebben % van de respondenten met een partner heeft daadwerkelijk een nabestaandenpensioen. Ten aanzien van de vraag of de werkgever een aanvullend nabestaandenpensioen heeft geregeld geeft 87% van de respondenten aan dat dit niet het geval is. Indien een respondent bij een organisatie met meer dan 50 werkzame personen dan bedraagt dat percentage 79%, dus 21% hebben wel een werkgever die een dergelijke regeling hebben getroffen voor hun medewerkers. 17. Het blijkt hier dat meer mensen de ouderdomspensioenregeling niet kennen in vergelijking tot het nabestaandenpensioen. Hier geldt dat 36% van de respondenten aangeeft 'ken ik niet'. De opvallende uitschieter hier zijn de 'jongeren' (<30 jaar). Daarvan geeft 57% aan dat ze de ouderdomspensioenregeling niet te kennen. Van alle respondenten zegt hier 31% deze regeling nu te hebben en dus 69% heeft de regeling niet. De uitschieter hier zijn de 'jongeren' (<30 jaar). 90% van de respondenten zegt de regeling niet te hebben. 29% van de respondenten hebben een werkgever die voor hun werknemers een aanvullende ouderdomspensioenregeling hebben getroffen. 18. Het percentage dat afgedragen wordt van het jaarinkomen ten behoeve van de pensioenopbouw bedraagt 14,30% 12 van de pensioengrondslag (zowel werkgever als werknemer draagt 7,15% bij). 69% van de respondenten niet wist hoeveel percentage dat feitelijk is. Van degenen die het wel (dachten) te weten blijkt dat de meeste respondenten dat onjuist inschatten: 87% maakt een (veel) te hoge schatting, 13% een min of meer juiste schatting. Deze schattingen gelden voor de diverse responsgroepen: alleen ca. 40% van de hoger opgeleiden en ca. 40% van de ouderen schatten het premiepercentage beter in. Mening over pensioen % van de respondenten weten niet wat de hoogte van hun pensioenuitkering is. T.a.v. de vraag 'Zou u de mogelijkheid willen hebben om extra pensioen op te bouwen?' geeft 72% aan dat ze dat willen. Alleen de respondenten die parttime werken geven dat in 56% van de gevallen aan % wil niets uitgeven aan het vrijwillige nabestaandenpensioen, bij jongere werknemers (< 30 jaar) is dat slechts 13%. Indien het verplicht wordt gesteld geeft 22% aan daar 'niets' aan zou willen uitgeven. Dus als het verplicht wordt gesteld zijn er minder 'tegenstanders' dan als de regeling vrijwillig van karakter is. De respondenten met een hoge opleiding zijn bereid tot 'veel' extra afdracht ten behoeve van het nabestaandenpensioen (15% van de hoger opgeleide respondenten). 21. T.a.v. vrijwillige aanvullende ouderdomspensioen blijkt dat 11% daar 'niets' aan zou willen uitgeven en t.a.v. het verplichte aanvullende ouderdomspensioen is dat 15%. Duidelijk is dat de bereidheid 12 Zie PH&C Reglement (2010). De percentages staan daar aldus vermeld. SOHRC / 11
12 voor het ouderdomspensioen hoger is dan bij het nabestaandenpensioen. Sommige respondenten zijn mordicus tegen een verplichte nabestaandenregeling. 22. De 'overall' tevredenheid ten aanzien van hun pensioen, het pensioenfonds en hun toekomstige pensioenuitkering is matig te noemen (het gemiddelde zit tussen 'ontevreden' en 'niet ontevreden, niet tevreden' in). Verder geldt daarbij dat niet-leden meer tevreden dan leden, jarigen minder tevreden zijn dan de jongere dan wel de oudere respondent en dat alleenstaanden meer tevreden dan zij die samenwonen. 23. Pensioenopbouw voortzetten bij arbeidsongeschiktheid? 'Ja' zegt 95% van de respondenten. Voortzetten bij werkeloosheid? 'Ja' zegt 78% van de respondenten. Een beduidend lager percentage voor hoger opgeleiden: 61%. Onderzoeksvragen 24. Over de pensioenonderhandelingen zijn de respondenten het over het algemeen onderling eens, de top 3: 1. Koopkrachtbehoud van de toekomstige pensioenen 2. Voortzetting van het pensioen als men arbeidsongeschikt wordt 3. Voortzetting van het pensioen als men werkloos wordt Nadere analyse naar achtergrondkenmerken laat zien dat: - Van de ouderen (50-64 jaar) geeft 8% aan dat hogere pensioenleeftijd een pensioenonderhandelingsonderwerp is, maar daar staat tegenover dat veel meer jongeren (21%) het een onderwerp voor pensioenonderhandeling vinden. - Zo geldt voor het koopkrachtbehoud van toekomstige pensioenen juist een omgekeerde relatie: hoe ouder, des te meer respondenten vinden dat het een onderwerp voor pensioenonderhandeling is. - Voortzetting van het pensioen bij arbeidsongeschiktheid: ouderen vinden dit vaker een pensioenonderhandelingsonderwerp dan jongere respondenten. - Mogelijkheid aanvullend ouderdomspensioen op te bouwen: meer jongeren geven aan dat zij dat als pensioenonderhandelingsonderwerp willen zien dan ouderen. - 'Koopkrachtbehoud voor de huidige gepensioneerden' wordt vaker door ouderen aangeven als onderwerp voor pensioenonderhandeling dan andere leeftijdsgroepen. - Vakbondsleden vinden vaker dat het nabestaandenpensioen verplicht moet worden, dan nietleden. Niet-vakbondsleden vinden vaker dat 'hogere pensioenleeftijd' als onderwerp meegenomen moet worden in de pensioenonderhandelingen dan leden. - Respondenten met een partner vinden vaker dat 'nabestaandenpensioen verplicht' als onderwerp ingebracht moet worden in de pensioenonderhandelingen, SOHRC / 12
13 25. De respondenten geven aan dat er twee alternatieven zijn t.a.v. 'Op welke wijze wilt u dat pensioenfondsen onzekerheden, zoals stijging van de levensverwachtingen en ontwikkelingen op de financiële markten, opvangt?', maar niet een combinatie van deze twee: 1. 34% geeft aan: 'een gedeelte van mijn toekomstige pensioenuitkering garanderen, rest wordt dan risicodragend' % geeft aan: 'ik wil zelf meer pensioenpremie betalen'. Andere combinaties van alternatieven kennen geen grote groepen van voorstanders. 26. Indien respondenten wordt gevraagd een extra premiebedrag te verdelen over de diverse alternatieven, dan kiest de meerderheid voor 'zekerheid van hun toekomstig pensioen': 50% van de respondenten wil zelfs 30% tot 70% van hun extra premie daaraan besteden. Een kleiner percentage respondenten kiest voor 'koopkrachtbehoud van toekomstig pensioen': 50% van de respondenten die hebben aangegeven dat hun extra premie voor 20% tot 60% daaraan besteed moet worden. 27. Indien respondenten wordt gevraagd een gedeelte van hun ouderdomspensioen te verdelen over de diverse alternatieven dan kiest de meerderheid ook dan voor 'zekerheid van hun toekomstig pensioen': 50% van de respondenten hebben aangegeven dat een gedeelte van hun ouderdomspensioen voor 30% tot 90% daaraan besteed moet worden. Voor 'koopkrachtbehoud van toekomstig ouderdomspensioen geldt soortgelijk: 50% van de respondenten die hebben aangegeven dat een gedeelte van hun ouderdomspensioen voor 20% tot 50% daaraan besteed moet worden. Ten aanzien van 'zekerheid over het toekomstige pensioen' willen van de jongeren minder extra premie eraan besteden (25%) dan middelbaren (33%) (30-49 jaar). De ouderen verschillen niet significant van beide groepen, doch zitten met hun percentage (31%) meer op lijn met de middelbaren. SOHRC / 13
"De toekomst van mijn pensioen" Onderzoek naar behoeften en wensen van werknemers in de horeca over hun pensioen
"De toekomst van mijn pensioen" Onderzoek naar behoeften en wensen van werknemers in de horeca over hun pensioen Haarlem September 2011 Medewerking Aan de totstandkoming van dit onderzoek werkten de volgende
Nadere informatie"De toekomst van mijn pensioen"
"De toekomst van mijn pensioen" Onderzoek naar behoeften en wensen van werknemers in de recreatie over hun pensioen Haarlem September 2011 De toekomst van mijn pensioen. Drs. M.G. Schriemer Een onderzoek
Nadere informatiePensioen aanvullende pensioenregelingen. Wat krijg je in onze aanvullende regelingen? Extra ouderdomspensioen. Laag 1.
Pensioen 1-2-3 aanvullende pensioenregelingen Werk je bij een werkgever die bij ons is aangesloten, dan bouw je automatisch ouderdomspensioen bij ons op in de basispensioenregeling. Daarnaast kan je werkgever
Nadere informatie"De toekomst van mijn pensioen"
"De toekomst van mijn pensioen" Bijlagen horeca Haarlem September 2011 De toekomst van mijn pensioen. Drs. M.G. Schriemer Een onderzoek in opdracht van FNV Horeca Bijlagen I. LITERATUUR, GERAADPLEEGDE
Nadere informatiePensioennieuwsbrief AC Rijksvakbonden. Februari 2012. Ferry Pereboom Angelique Kansouh
Pensioennieuwsbrief AC Rijksvakbonden Ferry Pereboom Angelique Kansouh Februari 2012 De AC Rijksvakbonden zijn een initiatief van NCF, Juvox, VPW en VCPS Inhoudsopgave 0. Voorwoord......... 3 1. Lage dekkingsgraad
Nadere informatieUw pensioen in onzekere tijden
Uw pensioen in onzekere tijden Stichting Pensioenfonds 1 Inleiding Dekkingsgraad per 31 december 2011 is 83,7%. Het pensioenfonds loopt (ver) achter op herstelplan. Voorlopig kortingsbesluit is noodzakelijk.
Nadere informatieSTICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS ZORGVERZEKERAARS
De pensioenregeling van SBZ STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS ZORGVERZEKERAARS Uw pensioen bij SBZ Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Zorgverzekeraars (SBZ) is het pensioenfonds voor de zorgverzekeringssector
Nadere informatieUw pensioenfonds in 2018 Verkort jaarverslag
Uw pensioenfonds in Verkort jaarverslag in vogelvlucht We vinden het belangrijk om transparant te zijn in wat we doen en wat dat oplevert. Daar verantwoorden we ons over in het jaarverslag. Speciaal voor
Nadere informatiePensioenaanspraken in beeld
Pensioenaanspraken in beeld Deel 1: aanspraken naar geslacht en burgerlijke staat Elisabeth Eenkhoorn, Annelie Hakkenes-Tuinman en Marije vandegrift bouwen minder pensioen op via een werkgever dan mannen.
Nadere informatieUw mening over pensioen
Uw mening over pensioen Onderzoek naar de risicohouding van pensioenopbouwers en pensioenontvangers van Philips Pensioenfonds mei / juni 2013 Philips Pensioenfonds Inhoud Aanleiding onderzoek Opzet onderzoek
Nadere informatieMag ik dan nooit meer stoppen met werken?
Mag ik dan nooit meer stoppen met werken? 67 vragen over aow-vragen en uw pensioen (Uit AD van 1-11-2016) De AOW-leeftijd gaat in 2022 met drie maanden omhoog voor iedereen die na 1954 geboren is. Reden
Nadere informatiePENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae
PENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae Op macroniveau begrijpt de grote meerderheid van de Nederlandse werknemers dat ingrepen in het pensioenstelsel noodzakelijk
Nadere informatieALV CDAV Brabant 3 oktober 2015
Vrouw en Pensioen anno 2015 e.v. Balans tussen werk, zorg en invloed ALV CDAV Brabant 3 oktober 2015 Mr. Caroline Jones Groeneweg RB Even voorstellen 3 pijlers Nederlands pensioenstelsel 3.Privé 2.De werkgever
Nadere informatieFAQ s over vastgelopen pensioenonderhandelingen en herziening ABP-pensioenregeling December 2012
FAQ s over vastgelopen pensioenonderhandelingen en herziening ABP-pensioenregeling December 2012 1. Er is geen overeenstemming over herziening van de ABP-regeling per 2013. Wat betekent dit voor werkgevers
Nadere informatieResultaten risicobereidheidsonderzoek 2015
Resultaten risicobereidheidsonderzoek 2015 Als bestuur willen wij graag van de deelnemers weten wat ze vinden van zekerheid en risico s in hun pensioenregeling. Daarom heeft het pensioenfonds een onafhankelijke
Nadere informatieBuitengewone vergadering van deelnemers 22 november 2010
Buitengewone vergadering van deelnemers 22 november 2010 Agenda 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Pensioenregeling uitgevoerd door BNPF 3. Vergelijking andere pensioenfondsen 4. Herstelplan
Nadere informatieEnquête premie & indexatie
Enquête premie & indexatie Op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het Centraal Planbureau houdt de Nederlandsche Bank een enquête naar de ontwikkeling van pensioenpremie
Nadere informatieINFOSESSIES PENSIOENEN - 20, 22 en 26 november Infosessies PENSIOENEN en 26 november door Peter Boonen en Jan Lodewijks
Infosessies PENSIOENEN 2012 20-22 en 26 november 2012 door Peter Boonen en Jan Lodewijks 1 AGENDA Toelichting huidige situatie Septemberpakket en Regeerakkoord Overleg met vakorganisaties Communicatie
Nadere informatieONDERWERP PRESENTATIE IS EEN STELSELWIJZIGING IN BELANG VAN U ALS DEELNEMER? GENOEMDE ONTWIKKELINGEN / PROBLEMEN OM ONS PENSIOEN STELSEL TE WIJZIGEN
ONDERWERP PRESENTATIE IS EEN STELSELWIJZIGING IN BELANG VAN U ALS DEELNEMER? GENOEMDE ONTWIKKELINGEN / PROBLEMEN OM ONS PENSIOEN STELSEL TE WIJZIGEN 1 GEVOLGEN DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN 2 REKENRENTE,
Nadere informatieUitleg over uw pensioenoverzicht
Toelichting bij uw Uniform pensioenoverzicht 2014 Uitkeringsovereenkomst Uitleg over uw pensioenoverzicht U ziet in uw pensioenoverzicht hoeveel pensioen u later van ons kunt krijgen. Het is belangrijk
Nadere informatieJouw Cosun pensioen. Informatiebijeenkomsten voor deelnemers in actieve dienst mei 2014
Jouw Cosun pensioen Informatiebijeenkomsten voor deelnemers in actieve dienst mei 2014 1 Agenda Pensioen in Nederland Onze regeling Keuzemogelijkheden Vragen 2 Pensioen in Nederland Nederlands pensioenstelsel
Nadere informatieN.B. De werknemers in de Horeca en de Contractcatering (Bedrijf) vallen onder de bedrijfstakpensioenfondsregeling van Pensioenfonds Horeca & Catering.
Pensioenen 1.1. Overzicht van profiel fondsen op hoofdlijnen N.B. De werknemers in de Horeca en de Contractcatering (Bedrijf) vallen onder de bedrijfstakpensioenfondsregeling van Pensioenfonds Horeca &
Nadere informatie1.B. Jouw Cosun pensioen. Informatiebijeenkomsten voor pensioengerechtigden mei 2014
1.B Jouw Cosun pensioen Informatiebijeenkomsten voor pensioengerechtigden mei 2014 1 Agenda Pensioen in Nederland Waarom een nieuwe regeling bij Cosun? Pensioenpremie Toeslagverlening (indexatie) Discussie
Nadere informatieAanpassing pensioenregeling een must. Presentatie: Marcel Brussee / voorzitter SPH Kees Lekkerkerker / directeur HRM
Aanpassing pensioenregeling een must Presentatie: Marcel Brussee / voorzitter SPH Kees Lekkerkerker / directeur HRM 1 Aanpassing pensioenregeling een must Inhoud Marcel Brussee: Achtergrond wijzigingen
Nadere informatieVragen en antwoorden pensioenakkoord
Vragen en antwoorden pensioenakkoord 1. Waarover gaat dit pensioenakkoord? Het pensioenakkoord gaat over drie onderwerpen: de AOW, de aanvullende pensioenen, en de kansen van ouderen op de arbeidsmarkt.
Nadere informatieImpact Crisis op Pensioen Gedrag
Impact Crisis op Pensioen Gedrag Een onderzoek onder het Klankbord Geld & Toekomst panel (en de NetPanel Adviesraad) In opdracht van: Joris de Jongh Martijn van der Veen INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave Resultaten
Nadere informatieEen nieuwe pensioenregeling
Een nieuwe pensioenregeling Agenda Stand van zaken financiële situatie Pensioen in het kort Waarom is de pensioenregeling veranderd? Wat is er veranderd? Stand van zaken financiële situatie Dekkingsgraad?
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief
Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief NUMMER 12 > JAARGANG 8 > SEPTEMBER 2011 inhoud > De financiële situatie bij pensioenfondsen [p.1] Pensioenleeftijd 65 jaar, wat als ik eerder
Nadere informatieSector in beeld: kostenontwikkelingen 2016 juli 2015
Sector in beeld: kostenontwikkelingen 2016 juli 2015 Op basis van cijfers rondom de cao kinderopvang en cijfers van het Centraal Planbureau (CPB), volgt in dit document een overzicht van kostenontwikkelingen
Nadere informatie2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG
2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2013 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen
Nadere informatiefebruari 2015 Pensioenactualiteiten
februari 2015 Pensioenactualiteiten Onderwerpen 1. Wijziging ABP pensioenregeling 2015 2. Financieel Toetsingskader (nftk) per 1-1-2015 (vernieuwde regels voor pensioenfondsen) 3. Indexatie en premie ABP
Nadere informatieVergelijking op hoofdlijnen van de pensioenregelingen van SPMS en PFZW
Vergelijking op hoofdlijnen van de pensioenregelingen van SPMS en PFZW Inleiding Op verzoek van de NVZ heeft PFZW een vergelijking op hoofdlijnen gemaakt tussen beide pensioenregelingen in samenspraak
Nadere informatiePensioeninloop voor DPF-leden. Meer of minder pensioen?
Pensioeninloop voor DPF-leden Meer of minder pensioen? Agenda - Voorstel Jacco Los, Comminz, jlos@comminz.nl, 06-42149092 - Hoe is je inkomen van straks opgebouwd? - Van Overzicht naar Inzicht - Waar zorgt
Nadere informatie12 VRAGEN over pensioen
12 VRAGEN over pensioen Q&A s voor dieren artsassistenten 12 vragen Inhoudsopgave 01 Waarom bouw ik bij Pensioenfonds Zorg en Welzijn pensioen op? 3 02 Kan ik ervoor kiezen om geen pensioen op te bouwen?
Nadere informatieDe resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds. mei, 2014
De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds mei, 2014 1 Beste DNB er Hartelijk dank voor jouw deelname aan en/of interesse in dit deelnemersonderzoek onder (ex)werknemers van DNB. Van
Nadere informatieDe pensioengrondslag is het gedeelte van het pensioengevend loon waarover iemand pensioen opbouwt.
PENSIOENBEREKENINGEN 2015 Wij berekenen de premies en de pensioenopbouw van uw werknemers op basis van de gegevens die u als werkgever aan de Belastingdienst doorgeeft. Die gegevens ontvangen wij van UWV.
Nadere informatieDe beschikbare premieregeling: de feiten op een rij
De beschikbare premieregeling: de feiten op een rij 3 De beschikbare premieregeling In Nederland bestaan grofweg twee categorieën pensioenregelingen: beschikbare premieregelingen enerzijds en middelloon-
Nadere informatieWanneer gaat u met pensioen: eerder of later? AOW-leeftijd verschuift opnieuw
Pensioenflits Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie + Verkort jaarverslag Juli 2017 De Pensioenflits is een uitgave van uw Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie
Nadere informatieOordeel over de positie van ouderen in Nederland in 2013
Oordeel over de positie van ouderen in Nederland in 2013 Tekstrapport Peil.nl/Maurice de Hond 1 Doelstelling en opzet van het onderzoek Het wetenschappelijk instituut van 50PLUS heeft ons de opdracht gegeven
Nadere informatieBewaar deze startbrief zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders zijn.
Bewaar deze startbrief zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders zijn. Geachte heer/mevrouw.., Van harte welkom bij het Bedrijfspensioenfonds voor de Agrarische
Nadere informatieMarktanalyse. Algemene benchmark Pensioen, 2014 AWVN
Marktanalyse Algemene benchmark Pensioen, 2014 AWVN AWVN Bezuidenhoutseweg 12 Postbus 93050 2509 AB Den Haag AWVN-werkgeverslijn: Telefoon 070 850 86 00 E-mail werkgeverslijn@awvn.nl Internet www.awvn.nl
Nadere informatieAANVULLENDE PENSIOENREGELING
AANVULLENDE PENSIOENREGELING Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Agrarische en Voedselvoorzieningshandel Uw pensioen is onze zorg. Inleiding Voor u ligt de brochure over de aanvullende pensioenregelingen
Nadere informatieStudiedag Economie. Pensioen. A presentation to Guido de Bres by Willem Eikelboom. 15 November Towers Watson. All rights reserved.
Studiedag Economie Pensioen A presentation to Guido de Bres by Willem Eikelboom 15 November 2011 2011 Towers Watson. All rights reserved. Agenda Waarom pensioen? Kapitaaldekking of omslagstelsel? Pensioenakkoord
Nadere informatiePensioenfonds PNO Media. PNO pensioenregeling 1. MCO Sociaal plan en uw pensioen
Pensioenfonds PNO Media PNO pensioenregeling 1 MCO Sociaal plan en uw pensioen 1 Even voorstellen Rudi Brouwer Gertjan van den Hengel Media Pensioen Diensten (MPD) Uitvoerder van pensioenfonds PNO Media
Nadere informatieBijlage A Enquête solidariteit in de pensioenen... 2. Bijlage B Multivariate regressieanalyses... 13
Bijlagen Pensioenen: solidariteit en keuzevrijheid Stella Hoff Inhoud Bijlage A Enquête solidariteit in de pensioenen... 2 Bijlage B Multivariate regressieanalyses... 13 Bijlagen SCP-publicatie Pensioenen:
Nadere informatieZorgen over het pensioeninkomen. 6 oktober 2011
Zorgen over het pensioeninkomen 6 oktober 2011 Inhoudsopgave 1. Samenvatting 2. De pensioensituatie van Nederlanders 3. De situatie van gepensioneerden 4. Kennis en informatievoorziening 5. Kennis van
Nadere informatieOverzicht vragen gesteld tijdens inloopsessies met betrekking tot de nieuwe pensioenregeling
Overzicht vragen gesteld tijdens inloopsessies met betrekking tot de nieuwe pensioenregeling 1. Waarom wordt het nieuwe pensioenreglement pas later uitgereikt? Antwoord: De pensioenregeling is gebaseerd
Nadere informatieFacts & Figures uitwerking Pensioenakkoord
Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Waarom langer doorwerken? De levensverwachting stijgt Elke generatie leeft langer dan de vorige. Dat is al langer bekend, maar de stijging van de levensverwachting
Nadere informatieUw pensioen in de Groothandel in Eieren
Uw pensioen in de Groothandel in Eieren Inleiding Voor u ligt de brochure van het Bedrijfspensioenfonds voor de Agrarische en Voedselvoorzieningshandel (Bpf AVH). Bpf AVH verzorgt al 55 jaar de oudedagsvoorziening
Nadere informatiePrincipeakkoord cao-pensioenregeling Q&A Intern
Voor publicatie op de websites van de vakorganisaties en Mijn PostNL Algemeen Is het echt nodig om de pensioenregeling aan te passen? Ja. De fiscale wetgeving voor pensioen wijzigt. Dit betreft met name
Nadere informatie201506 brochure pensioen in zicht 2015. Pensioen in zicht
Pensioen in zicht INHOUD PAGINA 1. Wanneer gaat het pensioen in? 3 2. Kan het pensioen ook op een eerdere datum ingaan? 3 3. Is een vervroegde pensionering haalbaar? 3 4. Vervroegde ingang van het pensioen
Nadere informatieMeningen over pensioenkwesties
Sociaaleconomische trends 2014 Meningen over pensioenkwesties Rianne Kloosterman Hans Schmeets mei 2014, 02 CBS Sociaaleconomische trends, mei 2014, 02 1 De pensioenproblematiek in Nederland staat volop
Nadere informatieUw pensioen in de Groothandel in Groenten en Fruit
Uw pensioen in de Groothandel in Groenten en Fruit Inleiding Voor u ligt de brochure van het Bedrijfspensioenfonds voor de Agrarische en Voedselvoorzieningshandel (Bpf AVH). Bpf AVH verzorgt al 55 jaar
Nadere informatie3 Hoe pensioenbewust zijn we?
3 Hoe pensioenbewust zijn we? Door verschillende instanties en bedrijven wordt onderzoek gedaan naar het pensioenbewustzijn van burgers, hun houding tegenover pensioen en de kennis die zij hebben van (hun)
Nadere informatieEinde in zicht voor de VUT
Einde in zicht voor de VUT 11 0 Drs. J.L. Gebraad en mw. T.R. Pfaff Publicatiedatum CBS-website: 1 september 2011 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer ** =
Nadere informatieFacts & Figures uitwerking Pensioenakkoord
Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Waarom langer doorwerken? De levensverwachting stijgt Elke generatie leeft langer dan de vorige. Dat is al langer bekend, maar de stijging van de levensverwachting
Nadere informatieDatum Briefnummer Behandeld door Doorkiesnummer 15-2-2012 20120215 N.W. Dijkhuizen 630
Pensioenfonds Productschappen Bezoekadres Laan van Zuid Hoorn 165 2289 DD Rijswijk Postadres Postbus 3042 2280 GA Rijswijk Telefoon 070 4138630 Fax 070 4138650 E-mail info@pbodnl Website wwwpbodnl KvK
Nadere informatieLater AOW en pensioen
Pensioenflits Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie + Verkort jaarverslag Juli 2017 De Pensioenflits is een uitgave van uw Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie
Nadere informatieIn gesprek over ons pensioen
In gesprek over ons pensioen Doreth van den Heuvel Bert van Kuijck De Rijp 25 november 2013 Regio AMA & Noord-Holland Agenda Inleiding, vragen Pensioen in Nederland Over het pensioenfonds Pensioenpremie
Nadere informatiePensioenNieuws van Pensioenfonds TenCate
PensioenNieuws van Pensioenfonds TenCate oktober 2016 Hoe verloopt 2016 tot nu toe? Om maar meteen met de deur in huis te vallen: de financiële situatie bij Pensioenfonds TenCate is niet goed. De alsmaar
Nadere informatieNPR 2005 Stichting Algemeen Pensioenfonds Aruba
NPR 2014 NPR 2005 Stichting Algemeen Pensioenfonds Aruba Nieuw Pensioenreglement 2014 (NPR 2014) U bouwt bij APFA pensioen op als u werkt voor de overheid, in het onderwijs of voor een organisatie die
Nadere informatieMeningen over pensioenkwesties
Sociaaleconomische trends 2014 Meningen over pensioenkwesties Rianne Kloosterman Hans Schmeets mei 2014, 02 CBS Sociaaleconomische trends, mei 2014, 02 1 De pensioenproblematiek in Nederland staat volop
Nadere informatie2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG
2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het jaarverslag legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen
Nadere informatiePensioen Nieuws. Uw pensioenregeling verandert opnieuw. #12 februari 15 P4 P6. Pensioenfonds
Pensioen Nieuws Een uitgave van Stichting Pensioenfonds AVEBE www.pensioenfondsavebe.nl #12 februari 15 1 Uw pensioenregeling verandert opnieuw 3 Interview met Manager Martien Smid 4 Onze dekkingsgraad
Nadere informatieVRAGEN STEEDS STELLEN s.v.p.
Agenda VRAGEN STEEDS STELLEN s.v.p. Waarom UPO Pensioen in Nederland Wijziging Pensioen 1 januari 2012 Het UPO Partner, pensioen en scheiding Waarom UPO Iedereen die deelneemt aan een pensioenregeling
Nadere informatieWerken na het bereiken. gerechtigde leeftijd. het bereiken. leeftijd. Deze brochure is een samenwerkingsproduct van:
Werken na Werken na het bereiken het bereiken van de van de pensioenpensioengerechtigde gerechtigde leeftijd leeftijd Deze brochure is een samenwerkingsproduct van: Inleiding Werken na het bereiken van
Nadere informatiePersbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011
Persbericht Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Hoofdpunten: Dekkingsgraad van 94% is te laag: aanvullende maatregelen nodig Beschikbaar vermogen stijgt met ruim 11 miljard Door gedaalde rente nemen
Nadere informatieHet AVEBE Pensioen samengevat
Het AVEBE Pensioen samengevat Deze folder is bedoeld voor alle medewerkers die bij AVEBE in dienst zijn getreden. Pensioenfonds Ouderdomspensioen: het AVEBE Pensioen vanaf uw pensionering Het AVEBE Pensioen
Nadere informatieStichting Pensioenfonds DSM Nederland Resultaten deelnemersonderzoek 2014 December 2014
Stichting Pensioenfonds DSM Nederland Resultaten deelnemersonderzoek 2014 December 2014 Inhoud Profiel respondenten Pagina 5 en 6 Pensioenbewustzijn & kennis Pagina 7 t/m 27 Vertrouwen in pensioenfonds
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief
Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief NUMMER 16 > JAARGANG 12 > APRIL 2015 INHOUD > Hoe is de nieuwe pensioenregeling tot stand gekomen? [p.1] Fiscaal kader per 1 januari 2015 [p.2]
Nadere informatieJe bouwt partnerpensioen op met de pensioenregeling van Pensioenfonds Detailhandel. Voor je kinderen is er wezenpensioen.
Hoe is jouw pensioen geregeld? Wat krijg je in onze pensioenregeling? Ouderdomspensioen Je bouwt ouderdomspensioen op met de pensioenregeling van Pensioenfonds Detailhandel. Je krijgt dit ouderdomspensioen
Nadere informatie2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG
2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2012 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen
Nadere informatieHoe staan werkzame 50-plussers tegenover pensioen? oktober 2015
Hoe staan werkzame 50-plussers tegenover pensioen? oktober 2015 Inhoudsopgave Management Summary Pagina 3 Onderzoeksresultaten Pagina 7 Onderzoeksverantwoording Pagina 40 oktober 2015 2 Management Summary
Nadere informatieWat krijgt u in onze pensioenregeling?
Hoe is uw pensioen geregeld? In dit Pensioen 1-2-3 leest u wat u wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie over uw pensioen. Die vindt u wel op www.mijnpensioenoverzicht.nl
Nadere informatiePENSIOENEN ONDER DRUK
PENSIOENEN ONDER DRUK Ronald Beelaard rbeelaardgmailcom Lang geleden Onderwerpen Introductie pensioenstelsel Hoe bouwt een pensioen op Dekkingsgraad, rente en inflatie Oorzaken van het zware weer
Nadere informatieStichting Pensioenfonds DSM Nederland Resultaten deelnemersonderzoek 2016 December 2016
Stichting Pensioenfonds DSM Nederland Resultaten deelnemersonderzoek 2016 December 2016 Inhoud Profiel respondenten Pagina 5 t/m 7 Pensioenbewustzijn & kennis Pagina 8 t/m 20 Vertrouwen in pensioenfonds
Nadere informatieInhoudsopgave. Situatie en centrale vraagstelling
Mei 2016 Inhoudsopgave Situatie en centrale vraagstelling Bevindingen, conclusies en aanbevelingen Deelnemers Pensioengerechtigden Deelnemers 45- versus deelnemers 45 + Deelnemers versus pensioengerechtigden
Nadere informatieUw pensioen bij Avebe Over wat er voor u belangrijk is als het om uw pensioen gaat. Pensioenfonds Avebe
Uw pensioen bij Avebe Over wat er voor u belangrijk is als het om uw pensioen gaat Pensioenfonds Avebe Wat is het belangrijkste dat ik moet weten? Wat is nog meer handig om te weten? Ik wil alles weten
Nadere informatieResultaten Pensioenforum 26 juni en 3 juli
Resultaten Pensioenforum 26 juni en 3 juli De weg naar het nieuwe pensioencontract Stichting Pensioenfonds OWASE 18 juli 2013 1/10/2014 Inhoud Samenvatting Conclusies Aanbevelingen Resultaten - per vraag
Nadere informatieBedrijfstakpensioenfonds voor de Bitumineuze- en Kunststof Dakbedekkingsbedrijven
6b Bitumineuze- en Kunststof Dakbedekkingsbedrijven (Bpf-Bikudak) 65 P e n s i o e n r e g e l i n g u t a - w e r k n e m e r s Jaarboek Pensioen- en bedrijfstakeigen regelingen in de sector bouwnijverheid
Nadere informatieUniform Pensioenoverzicht 2019 Stand per: 31 december 2018
Uniform Pensioenoverzicht 2019 Stand per: 31 december 2018 Uw persoonlijke gegevens Mevrouw C.M. Voorbeeld Geboren op: 17 september 1964 Werkgever: Example Kliniek Klantnummer: 640917999 Uw partner D.
Nadere informatieNieuwe tijden, nieuwe collectieve pensioenen
Nieuwe tijden, nieuwe collectieve pensioenen Werkgevers en werknemers aan het woord Onderzoek verricht in opdracht van Nationale-Nederlanden door Motivaction. Wat vinden werkgevers en werknemers van pensioenen.
Nadere informatieWat krijgt u in onze pensioenregeling?
Hoe is uw Pluspensioen geregeld? In dit Pensioen 1-2-3 leest u wat u wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie over uw pensioen. Die vindt u wel op
Nadere informatieWat krijgt u in onze pensioenregeling?
Hoe is uw pensioen geregeld? In dit Pensioen 1-2-3 leest u wat u wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie over uw pensioen. Die vindt u wel op www.mijnpensioenoverzicht.nl
Nadere informatieWijziging pensioenregeling
Stichting Pensioenfonds TNO Wijziging pensioenregeling 2014 Wat vindt u in deze brochure? In deze brochure vindt u een overzicht van de wijzigingen van de pensioenregeling per 1 januari 2014. Introductie
Nadere informatieDeutsche Bank Nederland Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland
In deze nieuwsbrief Voorwoord Wat betekenen de nieuwe pensioenmaatregelen voor u? De informatie in dit document is eigendom van en mag noch in haar geheel noch gedeeltelijk van. Page 2 of 5 Voorwoord In
Nadere informatieHoe is uw pensioen geregeld?
Hoe is uw pensioen geregeld? De Ahold Pensioenregeling 2015 Geachte heer, mevrouw, Welkom bij Ahold Pensioenfonds! Als u 21 jaar of ouder bent, bouwt u vanaf uw datum in dienst pensioen bij ons op. Dit
Nadere informatieGELDZAKEN VOOR NU EN STRAKS
GELDZAKEN VOOR NU EN STRAKS Uitstelgedrag onder financiële consumenten Juni 2015 1 Inhoudsopgave 3 6 Management Summary Grafische samenvatting Opvallende resultaten Onderzoeksresultaten Uitstelgedrag Zorg
Nadere informatieToelichting Uniform Pensioenoverzicht
Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Wat u moet weten over uw pensioen Op het Uniform Pensioenoverzicht staan de bedragen die u ontvangt bij pensionering
Nadere informatieMemorandum. Technical Sciences Brassersplein 2 2612 CT Delft Postbus 5050 2600 GB Delft. Aan Bestuur stichting Pensioenfonds TNO. www.tno.
Memorandum Aan Bestuur stichting Pensioenfonds TNO Van Dr. F. Phillipson Onderwerp Risicobereidheidsonderzoek Pensioenfonds TNO Inleiding In de periode juni-augustus 2014 is er een risicobereidheidsonderzoek
Nadere informatieIngang Ouderdomspensioen
Stichting Pensioenfonds TNO DE TNO-PENSIOENREGELING IN HET KORT Ingang Ouderdomspensioen Vanaf 65 jaar januari 2008 Wat vindt u in deze brochure? bladzijde Binnenkort met pensioen 2 De pensioenberekening
Nadere informatieWAT U ALS WERKNEMER WILT WETEN OVER DE ABP-PENSIOENREGELING
WAT U ALS WERKNEMER WILT WETEN OVER DE ABP-PENSIOENREGELING 1- Waarom heeft het ABP een herstelplan opgesteld? ABP is, evenals vele andere pensioenfondsen, zwaar geraakt door de crisis op de financiële
Nadere informatieExtra nieuwsbrief. De positie van het pensioenfonds. Mei 2012. Waarom een extra nieuwsbrief?
Mei 2012 Extra nieuwsbrief Waarom een extra nieuwsbrief? De positie van pensioenfondsen krijgt voortdurend veel aandacht in de media. De berichten over pensioenen zijn vaak complex en de laatste tijd nogal
Nadere informatieToelichting Uniform Pensioenoverzicht
Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Wat u moet weten over uw pensioen Het Uniform Pensioenoverzicht geeft u duidelijkheid over wat u krijgt bij pensionering.
Nadere informatieStichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten
Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten Agenda Het pensioenfonds Uw inkomen straks Pensioenregeling StiPP. Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten (StiPP) Bestuur van het pensioenfonds:
Nadere informatieWat krijgt u in onze pensioenregeling?
Hoe is uw pensioen geregeld? In dit Pensioen 1-2-3 leest u wat u wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie over uw pensioen. Die vindt u wel op www.mijnpensioenoverzicht.nl
Nadere informatieUw Uniform Pensioenoverzicht Geachte heer, mevrouw,
Postbus 30020, 2500 GA Den Haag 070 316 08 60 www.bpmt.nl Persoonsnummer Datum Uw kenmerk maart 2019 Uw Uniform Pensioenoverzicht 2019 Geachte heer, mevrouw, Hierbij ontvangt u uw Uniform Pensioenoverzicht
Nadere informatieZin en Onzin van Pensioen
Zin en Onzin van Pensioen Pensioenfederatie / 3-8-2011 / P.1 / 3-8-2011 / P.1 Zin en Onzin van Pensioen Onderzoeksrapportage Kwantitatieve rapportage van het onderzoek
Nadere informatieAlfahulp en huishoudelijke hulp. Rapportage Ons kenmerk: 11110 Juni 2014
Alfahulp en huishoudelijke hulp Rapportage Ons kenmerk: 11110 Juni 2014 Inhoudsopgave Geschreven voor Achtergrond & doelstelling 3 Conclusies 5 Resultaten 10 Bereidheid tot betalen 11 Naleven regels 17
Nadere informatie1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen?
1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? Het pensioenfonds staat er financieel niet goed voor. De twee belangrijkste oorzaken: 1. Nederlanders worden steeds ouder. Met name de laatste
Nadere informatie