Bouwstenen om te komen tot een coherent en efficiënt adaptatieplan voor Vlaanderen
|
|
- Valentijn Peters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 2. BOUWSTENEN VOOR EEN ADAPTATIEPLAN Deze bouwstenen zijn gericht op de uitwerking van een adaptatieplan vanuit een Vlaams beleidsdepartement of beleidsveld. Het globale proces kan eveneens door een ander beleidsniveau (vb. een gemeente) of door een andere stakeholder (vb. een industriële sector) doorlopen worden, echter zijn de terminologie en specifiekere uitwerking gericht op een Vlaams beleidsdepartement. Er wordt verondersteld dat de relevante departementen elk hun bijdrage voor het Vlaamse adaptatieplan zullen leveren. De relevantie van de departementen is bepaald vanuit hun rol in het adaptatiebeleid : bepaalde departementen op de eerste rij zullen vanuit hun beleid pro-actief adaptatiemaatregelen moeten nemen. Deze beleidsvelden zijn dan ook nauwer betrokken (vb. extra bilateraal overleg) tijdens de opmaak van deze studie. De niet-rechtstreeks betrokken departementen zullen slechts op een secundaire manier betrokken worden in het adaptatiebeleid, bijvoorbeeld omwille van interactie met beleid of maatregelen uit een ander departement of omwille van globale budgettaire verschuivingen. Tijdens de uitwerking van dit project hebben we vastgesteld dat de afstemming tussen de adaptatieplannen van de diverse beleidsvelden een belangrijk aandachtspunt is. Onder meer hierdoor zal het adaptatiebeleid een langlopend beleidsproces zijn met een duidelijk iteratief karakter. De verschillende stappen die hieronder worden uitgewerkt, zullen elke beleidscyclus doorlopen worden om het adaptatiebeleid aan te passen aan de voortschrijdende inzichten en socio-economische evoluties. Figuur 2-1 schetst alle stappen die het adaptatieproces zal doorlopen, vanaf de intentie tot het opstellen van een adaptatieplan tot en met het uitvoeren van de adaptatiemaatregelen. Deze bouwstenen voor een adaptatieplan focussen echter op de stappen die worden doorlopen tot het finaliseren van een adaptatieplan. I/RA/11356/10.002/RDS pagina 7
2 Figuur 2-1 Stappenplan voor het adaptatieproces van een Vlaams departement I/RA/11356/10.002/RDS pagina 8
3 2.1. BLOK 1 Welke effecten van klimaatverandering zal ons beleidsdomein ondervinden? Stap 1a Beschrijving van de mogelijke impacten Elk beleidsdomein wordt in min of meerdere mate in de toekomst beïnvloed door klimaatverandering. Het probleem van klimaatverandering voor uw departement, beleidsdomein of beleidsveld wordt ten eerste aangepakt door het ontrafelen in mogelijke impacten op een middellange of lange termijn. Daarbij kan als startpunt voor deze beschrijving gebruik gemaakt worden van de initiële oplijsting en onderverdeling gemaakt in Stap 1b Relevante primaire effecten Daaruit vloeit de nood tot kennis over de evolutie in de tijd van de directe of primaire effecten van klimaatverandering in Vlaanderen. In paragraaf 3.3 wordt de huidige stand van zaken weergegeven voor een aantal belangrijke parameters zoals de temperatuur, de neerslag, Absolute voorkeur gaat naar het werken met kwantitatieve scenario s om de onzekerheid over de effecten te omvatten. Bijkomende studie kan noodzakelijk blijken om kennis te verwerven over (de grootte van) die effecten die de impacten op uw departement direct zullen beïnvloeden of veroorzaken. Het is ook niet uitgesloten dat de beschikbare kennis moet verfijnd worden naar een andere tijdsschaal of geografisch verder uitgesplitst worden Stap 1c Ontwikkelen van relevante socio-economische indicatoren Veranderingen in de socio-economische condities kunnen een dominant effect hebben op de manier waarop kwetsbaarheid zal veranderen. Het is daarom even belangrijk om een goed kwantitatief idee te hebben over de socio-economische indicatoren, desgevallend m.b.v. scenario s. Uit stap 1a zal kunnen afgeleid worden welke indicatoren moeten bepaald worden. In paragraaf 3.4 wordt alvast een overzicht gegeven van de beschikbare informatie voor de meest gebruikte socio-economische indicatoren. Net zoals in stap 1b zullen wellicht specifieke indicatoren voor uw beleidsveld moeten bijkomend ontwikkeld of verfijnd worden. Bovendien zal er een afstemming moeten gebeuren o.a. naar tijdschaal met de scenario s over primaire effecten ontwikkeld in stap 1b Stap 1d Begroten van de impacten van klimaatverandering Op basis van de informatie ontwikkeld in stap 1b en stap 1c kunnen de initieel in stap 1a beschreven effecten verder uitgewerkt worden. De volledige lijst met potentiële impacten kan op die manier uitgedund worden tot een lijst met concrete significante impacten op bepaalde delen van uw beleidsdomein of beleidsveld, indien de gebruikte klimaatscenario s en socio-economische scenario s zich in de toekomst zullen manifesteren. Op deze manier wordt de huidige kwetsbaarheid van uw beleidsdomein of veld in kaart gebracht. Eventueel is het resultaat van deze stap 1d dat er iteratief in stap 1b en/of stap 1c een bepaalde impact verder verduidelijkt of meer in detail moet bestudeerd worden BLOK 2 Opstellen van de adaptatiestrategie Stap 2a Identificeren van mogelijke maatregelen Voor de vastgestelde impacten kunnen diverse maatregelen geïdentificeerd worden. Zo kunnen ook voor de verwachte positieve impacten bepaalde kansen beschreven worden. Paragraaf 4.3 vormt hiervoor de aanzet. Het is van belang de mogelijke opties op dit moment voldoende breed te houden. Er kan eveneens gestart worden met potentiële kosten en neveneffecten van deze maatregelen. De link tussen maatregelen en scenario s van klimaatverandering moet behouden blijven, m.a.w. het moet duidelijk zijn hoever een maatregel moet uitgewerkt worden voor een bepaald niveau van klimaatverandering. Ook de zogeheten no-regret en win-win maatregelen worden in deze fase geïdentificeerd. I/RA/11356/10.002/RDS pagina 9
4 Stap 2b Definiëring van de strategie en doelstelling tijdens de plancyclus Nu er een volledig zicht is op de potentiële impacten en het palet aan maatregelen, zal er een strategie op lange termijn moeten gekozen worden zodat het beleidsdomein of veld zich kan aanpassen aan de effecten van klimaatverandering. Dit betekent automatisch dat er moet bepaald worden welke duurzame situatie men wil bereiken of handhaven (vastleggen van doelstellingen). Deze finale situatie en adaptatiestrategie moet uitgewerkt worden op een relevant geografisch en inhoudelijk detailniveau, in functie van de vastgestelde impacten en in samenwerking met de socio-economische spelers. Een duidelijk communicatie- en informatiepad moet worden uitgestippeld. Ook al is dit adaptatieproces van veel langere adem dan een klassieke beleidscyclus, is het nuttig om tussenliggende doelstellingen te formuleren, bijvoorbeeld per beleidscyclus, om de aandacht van alle betrokkenen en de draagkracht van de strategie te verhogen. Bij deze stap 2b verdient ook het zoeken en betrekken van alle belanghebbenden (binnen en buiten het departement) voldoende aandacht, zowel diegene die in contact zullen komen met de effecten als diegene die relevant zijn voor de implementatie van maatregelen. In hoofdstuk 5.1 wordt deze stap methodologisch verder beschreven. In hoofdstuk 5.2 is er een aanzet gegeven tot de uitwerking per beleidsveld Stap 2c Aftoetsen met bestaand beleid binnen het departement en buiten het departement Het adaptatiebeleid is geen losstaand beleid. Zo zullen bijvoorbeeld voor adaptatiemaatregelen eventueel maatregelen uit bestaand beleid in een hogere graad moeten geïmplementeerd worden of moeten bijgeschaafd worden. Gezien de tijdsschaal m.b.t. klimaatverandering kan het mogelijk zijn dat de tijdshorizon van bestaand beleid moet verlengd worden om op strategisch vlak de adaptatie te kunnen incorporeren. Bestaande instrumenten en beschikbaar budget moeten optimaal ingezet worden, rekening houdend met klimaatverandering. Vooropgestelde maatregelen moeten eventueel herzien worden omdat ze een negatief effect hebben op een ander beleidsveld. Het is eveneens van groot belang om het adaptatiebeleid van elk beleidsveld te vergelijken met de adaptatieplannen van andere beleidsvelden. Doorheen dit document wordt namelijk duidelijk dat bepaalde problemen (vb. droogte) een beleidsoverschrijdend karakter kennen en een gezamenlijke oplossing vanuit diverse beleidsvelden zal moeten worden aangereikt. De beleidsvelden kunnen hiervoor terugvallen op hun lopende onderlinge overlegorganen en mechanismen. Deze iteratieve stap 2c is zeer cruciaal voor het slagen van het adaptatiebeleid en zit verweven in bijna elk thematisch aspect en processtap van het bestaand beleid. Deze aanpassing van het beleid vergt de nodige aandacht en detail van uitwerking. In hoofdstuk 5.1 wordt deze stap methodologisch verder beschreven. In hoofdstuk 5.2 is er een aanzet gegeven tot de uitwerking per beleidsveld BLOK 3 Implementeren van het adaptatiebeleid Stap 3a Berekenen en evalueren van de maatregelen Nu er een adaptatiestrategie is gekozen, moeten er individuele maatregelen verder ontwikkeld worden om deze strategie te realiseren. Een eerste deelstap bestaat erin het effect van de maatregelen te begroten, m.a.w. in welke graad zal deze maatregel een oplossing bieden voor de te verminderen impact op het beleidsveld. Voor deze effectberekening zal in bepaalde gevallen teruggevallen kunnen worden op methodieken die al standaard gebruikt worden in het bestaande beleid, dit vaak bij al beter gekende maatregelen. Dergelijke berekening kan ook al (vaak deels en tot op een bepaalde graad van detail) uitgevoerd zijn in de identificatiefase van maatregelen (zie stap 2a). Voor andere maatregelen kan er nood zijn aan een significante bijkomende inspanning om het effect te kennen. Het is belangrijk om het effect te kennen van elke maatregel in functie van het beschouwde scenario. Op beleidsniveau zullen diverse maatregelen samengesteld worden tot opties bestaande uit pakketten van maatregelen die kunnen leiden tot de gewenste implementatie van de adaptatiestrategie. Op dit moment is het nodig om deze diverse opties te kunnen vergelijken. Het is van groot belang dat de criteria die worden I/RA/11356/10.002/RDS pagina 10
5 vooropgesteld voor de vergelijking, voldoende breed en duurzaam worden gedefinieerd. Voor deze vergelijking kan in se gebruik gemaakt worden van bestaande ingeburgerde instrumenten (planmer, projectmer, maatschappelijke kosten-baten analyse, Mober, multi-criteria analyse) maar deze instrumenten zullen moeten toegespitst worden op de specifieke problematiek van klimaataanpassing: - Het ontwikkelen van specifieke indicatoren en/of duurzaamheidscriteria; - Rekening houden met de lange tijdshorizon (wat vb. een kosten-baten analyse bemoeilijkt); - Het beschouwen van de relevante geografische schaal; - Eventueel sturend voor wetgeving i.p.v. gestuurd door wetgeving; Stap 3c Opzetten van implementatie en - monitoringstrategie Net zoals bij elk beleidsplan moet er, zodra de maatregelen zijn bepaald, een implementatiestrategie worden uitgelegd die in meer detail zal bepalen wie, wanneer, waar en op welke manier maatregelen worden uitgevoerd. Deze vertaling in verantwoordelijken, budgetten, informatie en communicatie naar belanghebbenden, valt buiten het bereik van dit rapport. Elk plan staat of valt met het opzetten van een monitoringstrategie, met behulp van procesgebaseerde of resultaatgebaseerde indicatoren. De doelstellingen van de adaptatiestrategie werden vertaald in indicatoren wiens vooruitgang continu moet opgevolgd worden op de juiste geografische en tijdschaal, vaak zowel op projectniveau als op strategisch niveau. Hier zal een aftoetsing plaats moeten vinden met bestaande monitoring en monitoringstechnieken binnen een bepaald beleidsveld. Ook dit aspect van implementatie valt buiten het bereik van dit rapport Stap 3d Evalueren en bijsturen Een beleidscyclus kent steeds een iteratief karakter. Na het doorlopen van de hierboven beschreven stappen zal een evaluatie uitgevoerd worden en moet de adaptatiestrategie bijgestuurd worden. Door de huidige relatief grotere onzekerheid over impacten van klimaatverandering zal een volgende cyclus van adaptatiebeleid ook evolueren m.b.t. kennis over scenario s en daaruit voortvloeiende nood aan maatregelen. Dit betekent dat ook de doelstellingen van de strategie kunnen bijgesteld worden. Ook al worden hierboven de diverse stappen in een seriële volgorde beschreven, op diverse momenten in het adaptatieproces zal er nood zijn aan een iteratieve procedure, waarbij uit het resultaat van een bepaalde stap blijkt dat een voorgaande stap deels terug moet doorlopen worden. I/RA/11356/10.002/RDS pagina 11
Adaptief beheer van everzwijnen. 11/05/2012 Jim Casaer & Thomas Scheppers
Adaptief beheer van everzwijnen 11/05/2012 Jim Casaer & Thomas Scheppers Adaptief beheer?? Maatwerk Onzekerheden Participatief overleg ~ belanghebbenden Monitoring Doelstellingen, indicatoren Leren door
Nadere informatieDE VLAAMSE MINISTER VAN CULTUUR, JEUGD, SPORT, BRUSSELSE AANGELEGENHEDEN EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING,
Ministerieel besluit van 29 mei 2002 houdende vastlegging van de structuur van een gemeentelijk cultuurbeleidsplan, een beleidsplan van een bibliotheek en een beleidsplan van een cultuurcentrum DE VLAAMSE
Nadere informatieVLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2014/3 naar aanleiding van het Vlaams Ouderenbeleidsplan
VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2014/3 naar aanleiding van het Vlaams Ouderenbeleidsplan 2015-2020 Vlaamse Ouderenraad vzw 5 november 2014 Koloniënstraat 18-24 bus 7 1000 Brussel Advies 2014/3 naar aanleiding
Nadere informatieToelichting bij de nota Opvolging van doelstellingen in de regeerperiode 2014-2019. Dieter Vanhee Departement Bestuurszaken
Toelichting bij de nota Opvolging van doelstellingen in de regeerperiode 2014-2019 Dieter Vanhee Departement Bestuurszaken Infosessie ondernemingsplan 12 januari 2015 Regeerakkoord 2014-2019 We verminderen
Nadere informatieWettelijk kader voor adaptatiemaatregelen
Wettelijk kader voor adaptatiemaatregelen bij kustverdediging Workshop Kustverdediging, visserij en toerisme : klimaatadaptatie warm aanbevolen?, Bredene 25 mei 2011 Overzicht 1. Internationaal adaptatiebeleid
Nadere informatieHet Vlaams adaptatiebeleid, naar Griet Verstraeten Departement Omgeving. Symposium Ecosysteemdiensten in Vlaanderen 4 februari 2019
Het Vlaams adaptatiebeleid, naar 2030 Griet Verstraeten Departement Omgeving Symposium Ecosysteemdiensten in Vlaanderen 4 februari 2019 Leiegardens 2014, Your Estate Solution Vlaams Adaptatieplan 2021-2030
Nadere informatieHet ondernemingsplan als beheersinstrument in de Vlaamse Overheid voor interne opvolging en dialoog tussen politiek en administratie
Het ondernemingsplan als beheersinstrument in de Vlaamse Overheid voor interne opvolging en dialoog tussen politiek en administratie Een vergelijking van de inhoud en gebruik van ondernemingsplannen 2015
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan. Koninklijke Bammens
Maarssen, 16 februari 2015 Auteur(s): Niels Helmond Geaccordeerd door: Simon Kragtwijk Directievertegenwoordiger Milieu / Manager Productontwikkeling C O L O F O N Het format voor dit document is opgesteld
Nadere informatieEnergiemanagement Actieplan 1.A.1-1.A.2-1.A.3 2.A.1-2.A.2-2.A.3 2.C.2 3.B.2
1.A.1-1.A.2-1.A.3 2.A.1-2.A.2-2.A.3 2.C.2 3.B.2 Opdrachtgever Van der Waal & Partners B.V. Colofon Opdrachtgever Van der Waal & Partners B.V. Projectnaam Energiemanagement Actieplan Projectnummer 9222
Nadere informatieHoe kan u strategie implementeren en tot leven brengen in uw organisatie?
Hoe kan u strategie implementeren en tot leven brengen in uw organisatie? De externe omgeving wordt voor meer en meer organisaties een onzekere factor. Het is een complexe oefening voor directieteams om
Nadere informatieEnergiemanagementsysteem
Energiemanagementsysteem BVR Groep B.V. Roosendaal, 20-06-2014. Auteur(s): H. Schrauwen, Energie & Technisch adviseur. Geaccordeerd door: M. Soenessardien,Manager KAM, Personeel & Organisatie Pagina 1
Nadere informatieWERKING KIJKWIJZER BELEIDSVOEREND VERMOGEN: TOEGEPAST OP LOOPBAANBEGELEIDING IN DE SCHOLENGEMEENSCHAP
WERKING KIJKWIJZER BELEIDSVOEREND VERMOGEN: TOEGEPAST OP LOOPBAANBEGELEIDING IN DE SCHOLENGEMEENSCHAP WAT? Voor u ligt een kijkwijzer om het beleidsvoerend vermogen van uw school in kaart te brengen. De
Nadere informatieVLAAMS MINISTERIE VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN
VLAAMS MINISTERIE VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Evaluatierapport in het kader van het kwaliteitsdecreet Evaluatie van de zelfevaluatie AZ Sint-Maarten Mechelen April, 2006 1 Inleiding Sinds 1997
Nadere informatieStand van zaken van het adaptatiebeleid in Vlaanderen. Johan Bogaert
Stand van zaken van het adaptatiebeleid in Vlaanderen Johan Bogaert Oplossing Ten gronde aanpakken : wereldbevolking Brand blussen : mitigatie Verder leven : adaptatie 4 Europese strategie Be A Plan FAP
Nadere informatieINTEGRALE KWALITEITSZORG PASSEND ONDERWIJS GOEREE-OVERFLAKKEE
INTEGRALE KWALITEITSZORG PASSEND ONDERWIJS GOEREE-OVERFLAKKEE Inhoud 1. Inleiding 2. Kwaliteit gedefinieerd 3. Parameters en normen 4. Het cyclische systeem van kwaliteitszorg 5. Instrumenten 6. Planning
Nadere informatieVlaanderen. is samenwerking COMPLEXE PROJECTEN. Een nieuwe procesaanpak. www.complexeprojecten.be
Vlaanderen is samenwerking COMPLEXE PROJECTEN Een nieuwe procesaanpak www.complexeprojecten.be U heeft het als bestuur of als private initiatiefnemer wellicht reeds meegemaakt. De opstart en uitvoering
Nadere informatieFUNCTIEFAMILIE 4.2 Beleidsthemabeheerder
Doel van de functiefamilie Het beleidsthema vanuit theoretische en praktische deskundigheid implementeren en uitbouwen teneinde toepassingen omtrent het thema te initiëren, te stimuleren en te bewaken
Nadere informatieWendbaarheid is een Werkwoord
Wendbaarheid is een Werkwoord Stad Mechelen Summer School 25 augustus 2017 The better the question. The better the answer. The better the world works. Agenda 1. Intro 2. PMV Casus 1. Doelstelling van het
Nadere informatieFunctiebeschrijving: Projectbeheerder
Functiebeschrijving: Projectbeheerder Functiefamilie dossierbeheerder externe aanvragen Voor akkoord Naam leidinggevende Louis Vervloet, afdelingshoofd Datum + handtekening Marjolein Van Den Broeck, Diensthoofd
Nadere informatieChecklist afsprakenkader en actieplan Brede School in Brussel
Checklist afsprakenkader en actieplan Brede School in Brussel De 'Checklist voor afsprakenkader en actieplan Brede School is een instrument om Brede Schoolcoördinatoren en hun partners te ondersteunen
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan. Baggerbedrijf West Friesland
Baggerbedrijf West Friesland Gebruikte handelsnamen: Baggerbedrijf West Friesland Grond & Cultuurtechniek West Friesland Andijk, februari-mei 2014 Auteurs: M. Komen C. Kiewiet Geaccordeerd door: K. Kiewiet
Nadere informatiePortfolio kindvriendelijke steden en gemeenten
Portfolio kindvriendelijke steden en gemeenten Met dit portfolio toon je aan dat jouw stad of gemeente volgende 5 criteria heeft gerealiseerd. Elk criterium is opgedeeld in enkele deelvragen. 1. Een breed
Nadere informatieBBC EN PLANNING IN GEEL
BBC EN PLANNING IN GEEL Geel? GEEL? Geel? 38.000 inwoners Antwerpse Kempen Gezinsverpleging - Barmhartige Stede Uitgestrekt grondgebied: ca 11.000 ha Stedelijke kern versus landelijk buitengebied Aanwezigheid
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan
Energiemanagement actieplan Vandervalk+degroot-groep Waalwijk, 15 oktober 2013 Auteur(s): Arend-Jan Costermans Ed den Breejen Antoine Steentjes Joni Ann Hardenberg Geaccordeerd door: Leo van der Valk Algemeen
Nadere informatieFUNCTIEFAMILIE 4.1 Beleidsondersteuning
Doel van de functiefamilie Goed onderbouwde en kwalitatieve beleidsvoorstellen doen teneinde de beleidsbepaler(s) zoals bv de Vlaamse Regering, de functionele ministers in staat te stellen de juiste beleidsbeslissingen
Nadere informatieBeleidsplan Kwaliteit en veiligheid 2018
Beleidsplan Kwaliteit en veiligheid 2018 Inhoud Beleidsplan Kwaliteit en veiligheid 2018 2021 1 1.... Huidige stand van zaken 3 2.... Methodologie en analyse 3 3.... Planning 2018 4 1. Huidige stand van
Nadere informatieSeminarie ondernemingsplan. 13 november Getuigenis vanuit het departement Economie, Wetenschap en Innovatie
Seminarie ondernemingsplan 13 november 2015 Getuigenis vanuit het departement Economie, Wetenschap en Innovatie Presentatie is opgebouwd rond een aantal vragen die ons werden voorgelegd door de initiatiefnemers
Nadere informatieHet ondernemingsplan: nut van een betere koppeling met de begrotingscyclus. Tom Van Laere
Het ondernemingsplan: nut van een betere koppeling met de begrotingscyclus Tom Van Laere Inhoud Inleiding Overkoepelende aandachtspunten prestatiegericht begroten Prestatiebegroting: wat en waarom? Historiek
Nadere informatieKlimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding
Vlaamse Klimaatconferentie: Adaptatie, 26.5.2011, Antwerpen Klimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding Johan Brouwers Dienst Milieurapportering - MIRA, Vlaamse Milieumaatschappij
Nadere informatieVERANTWOORDELIJKHEDEN BIJ UITVOERING VAN WELZIJNSWET EN IN HET BIJZONDER VAN DE HIERARCHISCHE LIJN
VERANTWOORDELIJKHEDEN BIJ UITVOERING VAN WELZIJNSWET EN IN HET BIJZONDER VAN DE HIERARCHISCHE LIJN Werk brengt risico s met zich mee. Het productieproces, het transport, de werkorganisatie, de omgeving
Nadere informatieGewijzigde doelstellingen in de leidraad interne controle/ organisatiebeheersing VLAAMSE OVERHEID. (inwerkingtreding: 1 januari 2015)
Gewijzigde doelstellingen in de leidraad interne controle/ organisatiebeheersing VLAAMSE OVERHEID (inwerkingtreding: 1 januari 2015) 2 1. Doelstellingen, proces- & risicomanagement Subthema kwaliteitsbeleid
Nadere informatieZelfevaluatie op te stellen door Innovatiecentra en. dit in het kader van de eindevaluatie van de Innovatiecentra
1. Inleiding Zelfevaluatie op te stellen door Innovatiecentra en dit in het kader van de eindevaluatie van de Innovatiecentra 07.04.2014 De evaluatiepraktijk die het departement EWI hanteert, voorziet
Nadere informatieDit moet gemotiveerd worden in het projectvoorstel en wordt mee beoordeeld bij de evaluatie.
0 OP ESF Vlaanderen 2014-2020 FAQ oproep 315 Innovatie door adaptatie Prioriteit uit OP: 5 Innovatie en Transnationaliteit 1. Moeten de promotor en partners Vlaamse dienstverleners zijn? De promotor en
Nadere informatieMonitoring en evaluatie van het programma voor
Monitoring en evaluatie van het programma voor plattelandsontwikkeling in Vlaanderen (PDPO II) Ellen Maertens Afdeling voor Monitoring i en Studie Departement Landbouw en Visserij 27 april 2010 Landbouw
Nadere informatieZONOVERGOTEN VLAANDEREN KLIMAAT EN PUBLIEKE RUIMTE
ZONOVERGOTEN VLAANDEREN KLIMAAT EN PUBLIEKE RUIMTE GRIET VERSTRAETEN BARBARA LEGIEST KLIMAATVERANDERING IN VLAANDEREN - Toename temperatuur - Drogere zomers - Hevige onweders - Nattere winters - Stijging
Nadere informatieVLAAMS VRIJWILLIGERSBELEID
VLAAMS VRIJWILLIGERSBELEID Advies 2016-17 / 29.09.2016 www.vlaamsewoonraad.be INHOUD 1 Situering... 3 2 Beknopte inhoud... 3 3 Bespreking... 3 3.1 algemeen 3 3.2 geringe traditie 4 3.3 aanvullende werking
Nadere informatieNOTA AAN DE VLAAMSE REGERING. Woonbeleidsplan Vlaanderen (uitvoering van artikel 4bis van het decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode)
DE VLAAMSE MINISTER VAN BINNENLANDS BESTUUR, INBURGERING, WONEN, GELIJKE KANSEN EN ARMOEDEBESTRIJDING NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Woonbeleidsplan Vlaanderen (uitvoering van artikel 4bis van het
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan. Van Schoonhoven Infra BV
BV Leusden, oktober 2013 Auteurs: G.J. van Schoonhoven D.J. van Boven Geaccordeerd door: D.J. van Boven Directeur eigenaar INLEIDING Ons bedrijf heeft een energiemanagement actieplan conform NEN-ISO 50001.
Nadere informatieDe 2030-agenda voor duurzame ontwikkeling in Vlaanderen
De 2030-agenda voor duurzame ontwikkeling in Vlaanderen Duurzame ontwikkeling in België Grondwet art. 7bis Bij de uitoefening van hun respectieve bevoegdheden streven de federale Staat, de gemeenschappen
Nadere informatieEnergiemanagementsysteem. Van de Kreeke Beheer BV en Habets-van de Kreeke Holding BV
Van de Kreeke Beheer BV en Habets-van de Kreeke Holding BV Nuth,20augustus 2015 Auteur(s): Tom Kitzen Theo Beckers Geaccordeerd door: Serge Vreuls Financieel Directeur C O L O F O N Het format voor dit
Nadere informatieA D V I E S Nr. 1.917 ----------------------------- Zitting van dinsdag 25 november 2014 -----------------------------------------------------
A D V I E S Nr. 1.917 ----------------------------- Zitting van dinsdag 25 november 2014 ----------------------------------------------------- Nationaal profiel voor veiligheid en gezondheid op het werk
Nadere informatieStrategy: a perspective
1 The Belgian National Climate Change Adaptation Strategy: a perspective CLIMAR Workshop, 25 mei 2011 Yannick Ghelen FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Dienst Klimaatverandering
Nadere informatieWHITE PAPER STAKEHOLDERMANAGEMENT
WHITE PAPER STAKEHOLDERMANAGEMENT Van strategie naar implementatie in 4 stappen. 2018 leansixsigmatools.nl versie 3.00-2019-2020 Dit werk is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen
Nadere informatieOnderzoeksproject optimalisatie competentiematrix
Onderzoeksproject optimalisatie competentiematrix Onderzoeksvragen Hoe maak ik de competentiematrix overzichtelijker, duidelijker en werkbaarder? Welke competenties kan je clusteren? Zijn er competenties
Nadere informatieFunctiebeschrijving. Functiehouder. Functiegegevens. Doel van de functie. Plaats in de organisatie OCMW SCHOTEN
Functiehouder Personeelsnummer: Functiegegevens Functie: BELEIDSMEDEWERKER ZORG EN WELZIJN Graad: B4-B5 Bevorderingsgraad niveau B Niveau: B Niveau B Dienst: ZORG EN WELZIJN Departement: SAMENLEVEN Hoofddepartement:
Nadere informatieBrussel, 19 september Advies Ondernemerschapsportefeuille. Advies
Brussel, 19 september 2008 190908 Advies Voorontwerp van besluit van de Vlaamse Regering tot toekenning van steun aan kleine en middelgrote ondernemingen voor ondernemerschapsbevorderende diensten Inhoud
Nadere informatieLerend Netwerk. Coachingavond Draaiboek Plan B. Case Caermerklooster Firma Denys NV. Proactief handelen
Lerend Netwerk Coachingavond Draaiboek Plan B Case Caermerklooster Firma Denys NV Proactief handelen 30 november 2010 1 Coachingsessie thema 3: Proactief handelen (Plan B) Structuur van de avond: Inleiding
Nadere informatieMEDEDELING AAN DE VLAAMSE REGERING
De minister president van de Vlaamse Regering Vlaams minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Inburgering, Wonen, Gelijke Kansen en armoedebestrijding
Nadere informatieDe meerjarige ondernemingsplannen binnen de Vlaamse overheid Les plans d entreprises pluriannuels au sein de l administration Flamande
De meerjarige ondernemingsplannen binnen de Vlaamse overheid Les plans d entreprises pluriannuels au sein de l administration Flamande Martin Ruebens Secretaris-generaal Departement Kanselarij en Bestuur
Nadere informatieDriedaagse Leergang. Kennisintensieve beleidsontwikkeling
Driedaagse Leergang Kennisintensieve beleidsontwikkeling 6, 13 en 20 juni 2014 Den Haag Doelstellingen en doelgroep De doelgroep bestaat uit beleidsmedewerkers/stafmedewerkers bij beleidsinstanties (nationaal,
Nadere informatieFUNCTIEBESCHRIJVING. Het afdelingshoofd Technische Zaken staat in voor de algemene leiding van de afdeling technische zaken.
FUNCTIEBESCHRIJVING Functie Graadnaam: AFDELINGSHOOFD Afdeling TECHNISCHE ZAKEN Functienaam: AFDELINGSHOOFD Dienst TECHNISCHE ZAKEN Functionele loopbaan: A4a A4b Omschrijving van de afdeling en dienst
Nadere informatie1) In hoeverre is het instrument in uw organisatie gebruikt geweest?
Verwerking antwoorden enquête over het reflectie instrument slikproblemen Mei 2015 Vlaamse werkgroep slikproblemen Steunpunt Expertisenetwerken (SEN) Aantal bevraagden 120 Aantal reacties 36, ofwel 30%
Nadere informatieINHOUD. Inleiding 9 INHOUD
Inleiding 9 1. Ambitieus besturen in moeilijke tijden 11 1. Grijzer, groener, gekleurder 13 2. Energie en klimaatverandering 14 3. Financiële zorgen 15 4. Inhoudelijke toekomsten 18 5. Bestuurlijke vernieuwingen
Nadere informatieStappenplan Social Return on Investment. Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth
Stappenplan Social Return on Investment Onderdeel van de Toolkit maatschappelijke business case ehealth 1 1. Inleiding Het succesvol implementeren van ehealth is complex en vraagt investeringen van verschillende
Nadere informatieStudiedag Onderzoek Ruimte Vlaanderen AUDITORIUM HADEWYCH, CONSCIENCEGEBOUW, BRUSSEL, 28/11/2013
Studiedag Onderzoek Ruimte Vlaanderen Namiddagprogamma IVO PALMERS AFDELINGSHOOFD ONDERZOEK EN MONITORING Onderzoek naar een instrumentarium voor strategisch en realisatiegericht ruimtelijk beleid in Vlaanderen
Nadere informatieBegeleid Digitaal. 17 maart 2016. www.vlaanderen.be\informatievlaanderen
Begeleid Digitaal 17 maart 2016 www.vlaanderen.be\informatievlaanderen Willy 59 jaar Opvoeder Smartphone: Runkeeper Laptop: Youtube Neemt deeltijds zorgverlof voor zijn vader Federale uitkering RVA op
Nadere informatieDe werking van de Beleids-en beheerscyclus
Achter de schermen De werking van de Beleids-en beheerscyclus Nu de gemeenteraadsverkiezingen achter de rug zijn en het stof weer is gaan liggen, ontwaken de nieuwe gemeenteburen. In sommige steden en
Nadere informatieVoorontwerp van decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting
Advies Voorontwerp van decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 2017 Brussel, 28 april 2017 Mobiliteitsraad Wetstraat 34-36 1040 Brussel T +32 2 209 01 11 info@mobiliteitsraad.be
Nadere informatieMaatschappelijke uitdagingen voor brede scholen
Maatschappelijke uitdagingen voor brede scholen Inspiratiedag Brede School - 29 april 2014 - BRONKS Programma armoedebestrijding cijfers Armoede in Kortrijk In Kortrijk leven in 2011 11.227 inwoners in
Nadere informatieProblematiek in projecten
Problematiek in projecten Het project bouwt andere producten dan afgesproken Het project valt duurder uit dan begroot Het project loopt langer dan gepland Het product sluit niet aan bij de werksituatie
Nadere informatieDraaiboek ter opbouw van een lokaal afsprakenkader tussen scholen en hun actoren
Draaiboek ter opbouw van een lokaal afsprakenkader tussen scholen en hun actoren Via een draaiboek willen we een lokaal afsprakenkader tussen scholen-clb's-vdab en andere actoren zoals bijvoorbeeld de
Nadere informatieStrategische meerjarenplanning De praktijk in Sint-Niklaas. Tom Speleman adviseur interne communicatie en beleidsplanning
Strategische meerjarenplanning De praktijk in Sint-Niklaas Tom Speleman adviseur interne communicatie en beleidsplanning Brussel 2 december 2009 1 Inhoud Beschrijving Witboek Strategisch plan en investeringsenveloppen
Nadere informatieGeeft u liever uw mening via of per post?
Geeft u liever uw mening via e-mail of per post? U kan ook: - de vragenlijst op papier invullen. In dat geval drukt u de vragenlijst (hieronder) af en stuurt u hem naar ons terug via e-mail of per post.
Nadere informatieBouwstenen om te komen tot een coherent en efficiënt adaptatieplan voor Vlaanderen
5. ONTWIKKELEN VAN EEN ADAPTATIESTRATEGIE 5.1. Ontwikkeling van een adaptatiestrategie Een strategie is een richting die wordt gekozen, een combinatie van een aantal maatregelen, om het risico voortvloeiend
Nadere informatieEen beleidsevaluatie voorbereiden - ervaringen vanuit de OVAM
Een beleidsevaluatie voorbereiden - ervaringen vanuit de OVAM Ann Braekevelt - projectleider 1 Agendavorming Maatschappelijke issues Selectie en structurering van beleidsproblemen Uitgangssituaties autonome
Nadere informatieRol: clustermanager Inwoners
Datum opmaak: 2017-08-24 Goedgekeurd door secretaris op: Revisiedatum: Eigenaar: Koen De Feyter Doel van de functie Definiëren van de missie, visie en strategie van de cluster inwoners en plannen, organiseren,
Nadere informatieProcedures en terminologie Lindelei. 11 september 2018 infomoment
Procedures en terminologie Lindelei 11 september 2018 infomoment Inhoudsopgave 1. huidige bestemming Lindelei 2. gemeentelijk ruimtelijk structuurplan bestemmingsplan 3. RUP Lindelei = bestemmingsplan
Nadere informatieRenovatiepact Commissie Vlaams Parlement
Renovatiepact Commissie Vlaams Parlement 22 april 2015, Brussel AGENDA Inleiding Stand van zaken 6 werkgroepen Eerste conclusies aangaande stand van zaken 2 INLEIDING Het Vlaamse regeerakkoord 2014-2019
Nadere informatieWerkwijze Cogo 2004. abcdefgh. Cogo publicatienr. 04-03. Ad Graafland Paul Schepers. 3 maart 2004. Rijkswaterstaat
Werkwijze 2004 publicatienr. 04-03 Ad Graafland Paul Schepers 3 maart 2004 abcdefgh Rijkswaterstaat Werkwijze 2/16 I Inleiding Verandering In 2003 is de organisatie van de ingrijpend veranderd. Twee belangrijke
Nadere informatieDroge Voeten 2050, beheergebied waterschap Noorderzijlvest
Droge Voeten 2050, beheergebied waterschap Noorderzijlvest Toetsingsadvies over het milieueffectrapport 18 september 2014 / rapportnummer 2820 43 1. Oordeel over het Milieueffectrapport (MER) De provincies
Nadere informatieFunctiebeschrijving: Projectbeheerder
Functiebeschrijving: Projectbeheerder Functiefamilie dossierbeheerder externe aanvragen Voor akkoord Naam leidinggevende Louis Vervloet Datum + handtekening Naam functiehouder Datum + Handtekening 1. Context
Nadere informatieVertrek van je eigen brede kijk op jeugd en jeugdbeleid
STAPPENPLAN fiche 4 Gericht gegevens verzamelen die je jeugdbeleid richting kunnen geven. Waarover gaat het? Het jeugdbeleid in jouw gemeente is geen blanco blad. Bij de opmaak van een nieuw jeugdbeleidsplan
Nadere informatieErvaring nieuwe maturiteitsaudit Het Facilitair Bedrijf
Ervaring nieuwe maturiteitsaudit Het Facilitair Bedrijf Annick Seghers Netwerk organisatiebeheersing 20 april 2017 Twee voor de prijs van één Twee rapporten want twee onderdelen in audit Audit (maturiteit)
Nadere informatieEnergie Management Actieplan
Tijssens Electrotechniek B.V. De Boelakkers 25 5591 RA Heeze Energie Management Actieplan 2015 Status: definitief versie 1.0 Datum: november 2015 Datum gewijzigd: n.v.t. Auteur: U.Dorstijn Pagina 1 Inhoud
Nadere informatie6. Project management
6. Project management Studentenversie Inleiding 1. Het proces van project management 2. Risico management "Project management gaat over het stellen van duidelijke doelen en het managen van tijd, materiaal,
Nadere informatieOpmaak van een prototype van een Synergiefaciliterend Sediment Kennissysteem (SfSKs)
Opmaak van een prototype van een Synergiefaciliterend Sediment Kennissysteem (SfSKs) Rapport 1 Inhoudstafel 1. Doel en context van de opdracht 3 2. Plan van aanpak 4 2.1. Methodologie 4 2.2. Stappenplan
Nadere informatieStrategische planning Workbook
Strategische planning Workbook Dr. Sebastian Desmidt 2 Inhoudstafel Opstellen strategisch businessplan: het 10 stappenplan... 4 STAP 0: Analyse van de organisatiestrategie... 5 STAP 1: Probleemanalyse
Nadere informatieVlaamse overheid Departement Economie, Wetenschap en Innovatie Afdeling Strategie en Coördinatie Koning Albert II-laan 35, bus 10 1030 Brussel
Evaluatie van beleid en beleidsinstrumenten Protocol tussen de entiteit 1 verantwoordelijk voor de (aansturing van de) evaluatie en (de instelling verantwoordelijk voor) het beleidsinstrument Vlaamse overheid
Nadere informatieSYNTHESERAPPORT EVALUATIE WETENSCHAPPELIJKE OLYMPIADES SAMENVATTING
SYNTHESERAPPORT EVALUATIE WETENSCHAPPELIJKE OLYMPIADES SAMENVATTING Studiedienst en Prospectief Beleid 1 Departement Economie, Wetenschap en Innovatie Vlaamse Overheid Koning Albert II-laan 35 bus 10 1030
Nadere informatieNormen in performance audit Het Belgisch Rekenhof
Normen in performance audit Het Belgisch Rekenhof Eddy Van Loocke eerste- auditeur- revisor Rekenhof De praktijk van performance audit - 18 mei 2006 1 Indeling presentatie performance audit in het Rekenhof
Nadere informatieVR DOC.1481/1
VR 2016 2312 DOC.1481/1 DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN NOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Ontwerpbesluit van de Vlaamse Regering over de verdeling van de middelen
Nadere informatieVlaams Evaluatieplatform n.a.v. rapport Rekenhof m.b.t. beleidsevaluatiecapaciteit binnen federale overheid:
Vlaams Evaluatieplatform n.a.v. rapport Rekenhof m.b.t. beleidsevaluatiecapaciteit binnen federale overheid: inzichten vanuit Vlaamse overheid Dieter Vanhee Departement Kanselarij en Bestuur Vlaamse overheid
Nadere informatieISO9001:2015, in vogelvlucht. Door Tjarko Vrugt
ISO9001:2015, in vogelvlucht Door Tjarko Vrugt 18-11-2015 - Qemc - Tjarko Vrugt Bron: NEN - Delft 2 DE NIEUWE NEN EN ISO 9001 : 2015 Deze presentatie beperkt zich tot de essentie Sktb besteed in 2016
Nadere informatieToelichtingen bij de leidraad voor het vierjaarlijks beleidsplan 2013-2016. Koepelorganisatie
Toelichtingen bij de leidraad voor het vierjaarlijks beleidsplan 2013-2016 Koepelorganisatie Inleiding Hierin kunnen o.a. thuishoren: een introductie door de voorzitter een samenvatting van de werkwijze:
Nadere informatieBetreft: resultaten tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus. Van: De tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus
Wijk bij Duurstede, 6 maart 2012 Betreft: resultaten tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus Memo Van: De tijdelijke werkgroep versterken rol raad binnen P&C cyclus Aan: Leden van de
Nadere informatieScaldwin slotseminarie 9 december 2014 ISC: een blik op de toekomst
Scaldwin slotseminarie 9 december 2014 Overzicht KRW: 10 Waterbeheerkwesties voor het ISGD ROR: Maatregelen geformuleerd in het ODB voor het ISGD KRW: Waterbeheerkwesties Twee kerndoelstellingen: Het waterbeheer
Nadere informatieAan de slag met de lokale samenwerkingsovereenkomst GBO van start tot finish
Aan de slag met de lokale samenwerkingsovereenkomst GBO van start tot finish Een lokale samenwerkingsovereenkomst is in wezen een eindpunt in een onderhandelingsproces om het samenwerkingsverband GBO vorm
Nadere informatieFUNCTIEFAMILIE 5.1 Lager kader
Doel van de functiefamilie Leiden van een geheel van activiteiten en medewerkers en input geven naar het beleid teneinde een kwaliteitsvolle, klantgerichte dienstverlening te verzekeren en zodoende bij
Nadere informatieBrussel, 10 september _AdviesBBB_Toerisme_Vlaanderen. Advies. Oprichtingsdecreet Toerisme Vlaanderen
Brussel, 10 september 2003 091003_AdviesBBB_Toerisme_Vlaanderen Advies Oprichtingsdecreet Toerisme Vlaanderen Inhoud Inhoud... 2 1. Inleiding...3 2. Krachtlijnen van het advies... 3 3. Advies...4 3.1.
Nadere informatieROL beschrijving : KADER Diensthoofd A1a-A2a
ROL beschrijving : KADER Diensthoofd A1a-A2a Wat is het doel/de bestaansreden van de functie? : Het leiden van een geheel van activiteiten en medewerkers en ervoor zorgen dat strategische projecten geïmplementeerd
Nadere informatieMarleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden
HANDOUT SCENARIO-ONTWIKKELING Marleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden SCENARIO-ONTWIKKELING I n h o u d Scenario-ontwikkeling 1 1 Wat zijn scenario s? 1 2 Waarom
Nadere informatieEvaluatie van Open Bedrijvendag
Evaluatie van Open Bedrijvendag Departement Economie, Wetenschap en Innovatie Afdeling Strategie en Coördinatie Koning Albert II-laan 35 bus 10 1030 Brussel April 2011 Samenvatting De Open Bedrijvendag
Nadere informatieInsights Zorg. Uw partner in ehealthimplementatie
Insights Zorg Uw partner in ehealthimplementatie Social Return on Investment Plan van Aanpak maatschappelijke business case ehealth Doel professionaliseren van investeringsbeslissingen opbouwen van kennis
Nadere informatie10/05/2012. Project evalueren studenten in het UZA. Hoe is dit gegroeid?? Wat is de achtergrond en het doel van evalueren
Project evalueren studenten in het UZA Nancy Van Genechten Katrien Van den Sande Yvonne Gilissen Werkgroep mentoren en Hogescholen Hoe is dit gegroeid?? Mentorendag 2010 Hoe verder na vraag Mentoren hadden
Nadere informatieVerslag aan de Provincieraad
directie Welzijn, Gezondheid, Wonen, Jeugd en Ontwikkelingssamenwerking dienst Preventie, Hulpverlening en Zorg Verslag aan de Provincieraad registratienr. 1001206 betreft verslaggever ALGEMEEN WELZIJNSWERK
Nadere informatieVoorbeeld monitoring en evaluatie gemeente Soest
Voorbeeld monitoring en evaluatie gemeente Soest Lees het volledige stappenplan voor alle informatie en tips over het monitoren en evalueren van het beleid rondom de inzet van buurtsportcoaches of raadpleeg
Nadere informatieNota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018
Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 *** Onbekende risico s zijn een bedreiging, bekende risico s een management issue *** Samenvatting en besluit Risicomanagement is een groeiproces waarbij
Nadere informatieMededeling Vlaamse Regering. Vlaams statistisch programma: samenstelling en goedkeuringsproces
Mededeling Vlaamse Regering Vlaams statistisch programma: samenstelling en goedkeuringsproces 1. Context Na het leggen van de grondvesten van een nieuw systeem van Vlaamse openbare statistieken door de
Nadere informatieUitgangspunten procescriteria: waar dienen ze wel en waar dienen ze niet toe? Methode: hoe zijn de criteria opgebouwd en hoe zijn we daartoe gekomen?
5 Procescriteria In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens aan de orde: Uitgangspunten procescriteria: waar dienen ze wel en waar dienen ze niet toe? Methode: hoe zijn de criteria opgebouwd en hoe zijn we
Nadere informatieSTRATEGIE EN JEUGD STAD ANTWERPEN
STRATEGIE EN JEUGD STAD ANTWERPEN De stad Antwerpen Antwerpen = stad + 9 districten Stad : bovenlokale bevoegdheden: ruimtelijk structuurplan, Districten: lokale bevoegdheden: cultuur, sport, jeugd, senioren,
Nadere informatie