Addendum projectplan Súd Ie

Transcriptie

1 Addendum projectplan Súd Ie 1 Inleiding Door gemeente Dongeradeel, provinsje Fryslân en Wetterskip Fryslân is de afgelopen jaren gewerkt aan een integraal plan voor de Súd Ie. Dit plan beoogt het weer bevaarbaar maken (DM-klasse, incl. enkele opvaarten) en herstel van de Súd Ie als oude slenk tussen Dokkum en het Lauwersmeer, waarbij zo veel mogelijk opgaven, wensen en plannen op het gebied van landbouw, water, recreatie en natuur en landschap worden meegenomen. Om de realisatie van dit plan financieel binnen handbereik te krijgen zal een Waddenfondsaanvraag ten behoeve van het pioniersprogramma 2012/2013 worden ingediend. Hiervoor is reeds een projectplan opgesteld op basis waarvan bestuurlijke besluitvorming bij afzonderlijke partijen heeft plaats gevonden. Uit de gesprekken die hierover met de thematrekkers van het Pionierprogramma Wadenfonds hebben plaats gevonden, is gebleken dat er op enkele punten uit het projectplan aanvullende informatie, verbreding en toelichting is gewenst. Omdat het projectplan in zijn huidige vorm reeds is vastgesteld door de bestuurlijke regiegroep Súd Ie en bovendien de bestuurlijke besluitvorming op basis van dit projectplan reeds bij gemeente en wetterskip recent hebben plaatsgevonden, is ism de thematrekkers besloten deze toelichting in de vorm van een addendum te geven. Dit addendum vormt hiervan de uitwerking en is onlosmakelijk verbonden met het ontwerp-projectplan Vaart in de Súd Ie; naar verbinding van thema s in het Waddengebied van 10 september 2012 (hierna projectplan Súd Ie genoemd). 2 Focus Pioniersprogramma Waddenfonds Het projectplan Súd Ie is destijds afgestemd op de doelen zoals benoemd in het Uitvoeringsprogramma Waddenfonds Hoewel deze doelen ook de komende jaren nog steeds onverminderd van kracht zijn is ten behoeve van het Pioniersprogramma een focus aangebracht. Het programmadocument heeft tot doel het inhoudelijke kader te bieden op basis waarvan projecten ingediend en gesubsidieerd kunnen worden, alsmede de komende jaren ervaring op te doen met het programmatisch werken (ten behoeve van het uitvoeringsprogramma ). Binnen het pioniersprogramma is onderscheid gemaakt in zogenaamde programma en actielijnen voor de volgende vier thema s: Natuur en Water Werelderfgoed, toerisme, recreatie en cultuurhistorie (Waddenlandschap) Duurzame ontwikkeling havens en energietransitie Landbouw en Visserij

2 Onderstaand wordt aanvullend en kort beschreven hoe het Project Súd Ie bijdraagt aan de doelen van het Pioniersprogramma en op welke programma- en actielijnen wordt aangesloten. Een integrale aanpak, waarbij de diverse thema s uit het pioniersprogramma maar ook het eerdere Uitvoeringsprogramma, met elkaar worden verbonden, staat daarbij centraal. In de bijlage is samenvattend een tabel opgenomen waarin de (beoogde) samenhang van de programmalijnen en doelen van het project Súd Ie en het Pioniersprogramma is aangegeven. Daarbij is gebruik gemaakt van de in het projectplan Súd Ie per programmalijn opgenomen tabellen, waarin de doelen en beoogde inrichtingsmaatregelen samenvattend zijn weergegeven. Voor een meer inhoudelijke toelichting van de beoogde maatregelen wordt verwezen naar het projectplan Súd Ie. Natuur en Water Het project Súd Ie draagt op meerdere manier bij aan de doelen van natuur en water. Door de ontsluiting en herstel van het gebied voor diadrome vissoorten, ontwikkeling en herstel van brakke gebieden draagt het project aantoonbaar bij aan de soortenrijkdom in het Waddengebied. Daarbij wordt naadloos aangesloten bij reeds lopende plannen en programma s rond het Lauwersmeer, Dongeradeel en de Friese Boezem. Hierdoor wordt een duidelijke meerwaarde verkregen. De kracht van het project is dat de bedreigingen als gevolg van bodemdaling en verzilting daarbij worden omgebogen tot kansen voor (brakke) natuur en de sterke verwevenheid met de beoogde programmalijnen voor landbouw, visserij en recreatie. Daarmee draagt het project bij aan de actielijnen uit het programma Zoet-zout-overgangen (Programmalijn 2). Programmalijn 2: Zoet-Zout-overgangen Binnen het project Súd Ie Het realiseren van een sterk verbeterde zoet-zoutdynamiek in het Waddengebied, met bijbehorende winst voor de soortenrijkdom in zoet, zout en brak water, staat centraal in deze programmalijn. Dat biedt zowel ecologische meerwaarde als de mogelijkheid om door te pakken op projecten die door verschillende organisaties in het gebied reeds zijn opgezet. Daarmee worden tevens mogelijkheden gecreëerd om op een meer geïntegreerde wijze samen te werken en daarbij ook andere partners te betrekken. Met het vergroten van de soortenrijkdom wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan zichtbare en beleefbare resultaten. Actielijn 2.1 Verbeteren van zoet-zoutovergangen / brakwaterzones (inclusief brakke parels ) In samenhang met de overige binnen het projectplan beoogde programmalijnen beoogt het project Súd Ie de verdere ontwikkeling van brakke gebieden die tevens als kleinschalige zoet-zout-overgangen kunnen fungeren in het achterland van het Lauwersmeer. Dit in aansluiting op de reeds langs de Súd Ie aanwezige brakke natuurgebieden De Eanjumer Kolken en de Jouswiersterpolder en de aanwijzing van de Súd Ie als zwak brak watertype in het kader van de KRW. Deze brakke parels moeten de basis en ruggengraat vormen voor het herstel en ontsluiting van de leefgebieden voor diadrome vissoorten (aal en driedoornige stekelbaars) waarvan ook andere soorten profiteren. De historische situatie van kreek en brakwatergebieden wordt hiermee grotendeels weer hersteld. Het Lauwersmeer/Bochtjesplaat en de Súd Ie vormen hierin letterlijk en figuurlijk de verbindende schakels tussen het Wad en het achterland. Actielijn 2.2 Aanleg van vispassages tussen het vasteland en de Waddenzee In samenhang met de overige binnen het projectplan beoogde programmalijnen en in aansluiting op het project Ruimbaan voor Vissen draagt het project Súd Ie bij aan de verdere uitbreiding van de vismigratiemogelijkheden tussen de Waddenzee en de watersystemen op het vasteland. Daarbij wordt gebruik gemaakt van en de samenhang gezocht met bovenbeschreven brakke parels, duurzame landbouw en visserij en de reeds voor het gebied beoogde KRW-maatregelen. Het project Ruimbaan

3 voor vissen voorziet reeds in een optimalisatie van de vismigratiemogelijkheden bij Lauwersoog. Door de verdere doortrek richting de Súd Ie en de hierlangs gelegen brakke polders mogelijk te maken, wordt ook dit leefgebied voor soorten als 3-doornige stekelbaars en aal weer ontsloten en hersteld. Hiervan profiteren ook soorten als lepelaar en andere visetende vogels. Lagere termijn-doelstelling is de optrekbaarheid naar het gehele watersysteem van Dongeradeel mogelijk te maken en deze te beheren als aalreservaat. Binnen het EVF-project als onderdeel van het project Sud Ie wordt hierbij reeds samengewerkt met de Friese Bond van Binnenvissers en de hengelsportfederatie Fryslan als belangrijke partners. Aanvullend op de EVF-financiering wordt subsidie gevraagd voor de realisatie van een innovatieve vispassage bij een gemaal die de verdere doortrek naar de achtergelegen brakke poldergebied mogelijk moet maken. Waddenlandschap Het project Súd Ie draagt op meerdere manier bij aan de doelen van het thema Werelderfgoed, toerisme, recreatie en cultuurhistorie (Waddenlandschap). In aansluiting op het rapport 'Identiteit als troef, Waddenlandschap vol verrassingen' van de Raad voor de Wadden zet het project in op de verdere duurzame ontwikkeling van recreatie en toerisme in het Waddengebied. Door in dit eerste fase project De Sud Ie in samenhang met de Wadden- en watersportstad Dokkum te herstellen en bevaarbaar te maken ontstaat een alternatieve belevingsroute tussen Dokkum en de Waddenzee via het Lauwersmeergebied ten behoeve van kleinere motor- en fluisterboten. Hierbij wordt aangesloten bij de verdere ontwikkeling van Dokkum als Regio-, Wadden- en watersportstad en de beoogde recreatieve zonering van het Lauwermeer. In samenhang met de overige binnen het project beoogde programmalijnen draagt het project daarmee bij aan de verdere ontwikkeling van duurzame recreatie en toerisme in het Waddengebied en het herstel van karakteristieke elementen zoals benoemd in de actielijnen in het programma Waddenpoorten en (Programmalijn 1) en Waddenparels (Programmalijn 2). Programmalijn 1 Waddenpoorten In samenhang met de overige programmalijnen beoogt het project de verdere ontwikkeling en versteking van Dokkum als Waddenpoort. Binnen dit eerste fase-project wordt hiertoe een goede eerste stap gezet, welke samen met de partners en ondernemers binnen de Agenda Netwerk Noordoost en het hiervoor beoogde meerjarenprogramma de komende jaren verder zal worden uitgebreid. De samenhang met de overige Waddenpoorten vormt hierin een belangrijk onderdeel. Actielijn 1.1 Het modulair ontwikkelen en realiseren van Waddenpoorten In samenhang met de watersportstad Dokkum en het herstel en weer bevaarbaar maken van de Sud Ie en opvaarten, beoogt het project de verdere ontwikkeling en versteking van Dokkum als Waddenpoort. Als meest noordelijke stad fungeert Dokkum als van ouds als toegangspoort naar de Wadden en het Lauwersmeer (toenmalige Lauwerszee). De langs het Lauwersmeer gelegen dorpen Ezumazijl en Oostmahorn vormen hierin verder te ontwikkelen kleinere poorten. De Sud Ie vormt hierin letterlijk en figuurlijk de verbindende schakel. Belangrijk doel is een betere benutting van het recreatief-toerische potentieel, waarbij met name wordt ingezet op de beleving van natuur- en landschapsbeleving en beleving van de cultuurhistorie van het Waddengebied. In dit eerste fase-project wordt daarbij uitvoeringsgeld gevraagd voor enkele sterk met de ontwikkeling van de Sud Ie en Watersportstad Dokkum samenhangende inrichtingsmaatregelen. In samenhang met de overige in het Waddengebied te ontwikkelen parels zal in een tweede fase-project in overleg met ondernemers meer worden ingezet op de informatie, educatie, recreatie en verblijf, en te ontwikkelen attracties die rondom de Waddenpoorten ontwikkeld worden. Programmalijn 2 Waddenparels

4 Zowel in Dokkum zelf als het gebied tussen Dokkum en het Lauwersmeer bevinden zich diverse cultuurhistorische elementen en landschappelijke waarden die een bijdrage kunnen leveren aan het toeristisch-recreatief product. De Súd Ie vormt de verbindende schakel van binnen het gebied gelegen Waddenparels die de route aantrekkelijk en interessant maakt voor recreanten en toeristen. In samenhang met de ontwikkeling van Dokkum als Regio- en Watersportstad wordt daarbij ingezet op extra (toeristische) bestedingen en verlengde verblijfsduur in het gebied die moet leiden tot de vergroting van de aantrekkelijkheid van het gebied en een stevige economische impuls. De gesprekken met ondernemers en dorpsbelangen in het gebied, alsmede de uitgevoerde MKBA laten daarin bemoedigende resultaten zien. Actielijn 2.1 Investeren in Waddenparels in het Waddengebied In samenhang met de ontwikkeling van Dokkum als Waddenpoort en Watersportstad en het herstel en bevaarbaar maken van de Súd Ie als vaarroute voorziet dit eerste fase project in behoud en herstel van langs de Súd Ie gelegen karakteristieke en cultuurhistorische en landschappelijke elementen als oude zeesluizen, jaagpaden en eendenkooien. Dit met als doel om de authentieke uitstraling van het gebied en de rust en openheid te bewaren en te benutten ten behoeve van recreatie en toerisme. In dit eerste fase project richten de investeringen zich hierbij vooral op het buitengebied. Daarbij wordt onder meer aangesloten bij het project Beschermde Dorpsgezichten, waarvoor momenteel een Waddenfondsaanvraag in voorbereiding is en waarvan enkele dorpen zich langs de route bevinden. Deze projecten kunnen elkaar versteken. In een tweede fase project zal de focus meer liggen op de in het kader van de Waddenstad Dokkum te ontwikkelen Waddenparels (incl. promotie, positionering en persoonlijke benadering). Landbouw en Visserij Het pilotproject Duurzame Landbouw en Visserij De Kolken - Noord vormt een belangrijke peiler binnen het project Súd Ie. Dit deelproject heeft als doel de mogelijkheden voor een duurzame landbouw en visserij binnen het gebied De kolken-noord verder in beeld te brengen en waar mogelijk alvast (geenspijt-maatregelen) te treffen. Daarbij staat de verwevenheid met Groen-Blauwe Diensten, decentraal aalbeheer in relatie tot het behoud, versterking en verdere ontwikkeling van de kenmerkende natuuren landschappelijke waarden van dit gebied in samenhang met de bodemdalings- en verziltingsproblematiek centraal. Het is de bedoeling dit project als kenniscomponent bij de Waddenfondsaanvraag in te dienen. Hierover is reeds meerdere malen van gedachten gewisseld met de Waddenacademie die hier in beginsel positief op heeft gereageerd.

5 Voor het landbouwgedeelte wordt aangesloten bij de reeds door DLG gemaakte opgestelde visie en ontwikkelingsscenario s voor dit gebied (zie projectplan Súd Ie). Voor het visserijdeel van dit project wordt aangesloten bij het gedachtengoed van decentraal aalbeheer en het instellen van zgn. aalreservaten. Voor de economische component en de niet-fysieke maatregelen (muv enkele innovatieve inrichtingsmaatregelen) is reeds EVF-subsidie (60%) verkregen. Het resterende bedrag (40%) zal door gezamenlijke deelnemende partijen uit het taakstellend budget Súd Ie worden gefinancierd. De gevraagde Waddenfondssubsidie voor dit projectonderdeel is als aanvullende financiering bedoeld voor de benodigde inrichtingsmaatregelen. Daarbij wordt aangesloten bij het reeds lopende Waddenfondsproject Ruimbaan voor vissen, het project Decentraal Aalbeheer Friese boezem en de in het gebied reeds geplande KRW-maatregelen. Binnen het Pioniersprogramma is het thema Landbouw en Visserij nog niet verder uitgewerkt/ingevuld. Het behoud, de versterking en verdere ontwikkeling van de beoogde recreatieve-, natuur en landschappelijke waarden zoals in de overige programmalijnen wordt beoogd kan echter niet los worden gezien van de ontwikkeling van een goed perspectief voor landbouw en visserij in dit gebied. Vanwege deze verwevenheid en de relatie met de EVF-subsidie en de financiering van het totale project is deze in het projectplan en dit addendum echter toch al meegenomen. Zodra binnen het Waddenfonds meer duidelijkheid komt met betrekking tot het thema landbouw en visserij stellen wij voor deze programmalijn binnen het project Súd ism de Waddenacademie Ie verder af te stemmen 4 Samenhang Lauwersmeer en Groningen Voor wat betreft de binnen het project Súd Ie te ontwikkelen vaar- en belevingsroute (incl. de watersportstad Dokkum) ligt er een duidelijke wens om een relatie te leggen met overige vergelijkbare ontwikkelingen binnen het Waddengebied. Dit met als doel dat op termijn een samenhangend snoer van Waddenpoorten en parels binnen het Waddengebied ontstaat, investeringen goed worden besteed en elkaar zo mogelijk versteken. Binnen het project Súd Ie heeft deze afstemming plaatsgevonden met het Lauwersmeer. Dit heeft onder meer geleid tot het opnemen van het planonderdeel Bochtjesplaat binnen dit eerste-fase project en een verdere afstemming van de beoogde toename van recreatie in het gebied met bestaande en verder te ontwikkelen natuur- en landschapswaarden Lauwermeer. Daarnaast is het projectplan de relatie met het overige vaarwegennet, waaronder de Noordelijke 11-stedenvaarroute binnen Fryslan beschreven (zie kaartje). Gedurende het project is gebleken dat ook aan Groningse zijde wordt gewerkt aan vergelijkbare projecten ( Vaarcircuit om de Noord ). Deze projecten kunnen elkaar versterken, waarbij een samenhangend netwerk (snoer) van vaarwegen binnen het Waddengebied ontstaat die de hieraan gelegen waddenparels poorten met elkaar verbindt. Het project Súd Ie met daarin beschreven parels en poorten past zonder meer in een dergelijk eindbeeld. Uiteraard moeten daarbij nadere afspraken worden gemaakt met betrekking tot de promotie, te ontwikkelen bezienswaardigheden, attracties enz.. Wij stellen voor hierover bij de verdere planuitwerking nader in gesprek te treden en beide routes in samenhang te ontwikkelen.

6

7

8 Programmalijn: Dokkum watersport-, regio- en Waddenstad (fase 1) Projecten/planonderdelen Doel Inrichtingsmaatregelen Bijdragen Pioniersprogramma Varen op de Súd Ie (Dokkum) Koppeling staande mast-route Súd Ie Verbreden en verdiepen van de Súd Ie (incl. aanbrengen oeverbeschoeiing) Waddenpoorten en Waddenparels in het Waddengebied (actielijn 1.1 en 2.1) Ophogen bruggen (excl. noordelijke stadsgrachten) Bevaarbaar maken Oosterverlaatsluis (incl. omloopriool tbv waterinlaat Friese boezem) Extra baggeren noordelijke Benutten koppelkansen met Tijdens baggerwerkzaamheden extra verdiepen vaarweg Waddenpoorten en Waddenparels in het Waddengebied stadsgrachten bodemsaneringsproject (incl. aanbrengen oeverbeschoeiing) (actielijn 1.1 en 2.1) Kleinschalige recreatieve voorzieningen Bieden van aanleg- en verblijfsmogelijkheden voor Realisatie van enkele aanlegsteigers Waddenpoorten en Waddenparels in het Waddengebied ( projectencluster waterfront Dokkum ) de recreatievaart Realiseren van elektrische oplaadpunten (actielijn 1.1 en 2.1) Realiseren verbindingsvaart tussen Koppeling nieuwe wijk de 3-terpen aan staande Realiseren dwarsverbinding nieuwe vaarroute Waddenpoorten en Waddenparels in het Waddengebied Wâldfeart en Dokkumer Ee Mastroute (actielijn 1.1 en 2.1)

9 Programmalijn: herstel en ontsluiting van leefgebieden van diadrome vissoorten in het Waddengebied (fase 1) Projecten/planonderdelen Doel Inrichtingsmaatregelen Bijdragen programmalijnen Pioniersprogramma Bereikbaar maken van Súd Ie en In aansluiting op het project Vissen over de Dijk Aanleg van vispassages (Ezumazijl, Wetzens, gemaal de Zoet-Zout-overgangen (programmalijn 2) Dongeradeel voor diadrome vissoorten het herstel van de ecologische verbinding Wad- Kolk en Anjummer Kolken) Lauwersmeer-Dongeradeel voor diadrome vissoorten waardoor dit deel van het voedselweb wordt hersteld Herstel kraamkamerfunctie Súd Ie Herstel van de oorspronkelijk aanwezige Aanleg natuurvriendelijke oevers Zoet-Zout-overgangen (programmalijn 2) kraamkamerfunctie voor diadrome vissoorten in Aanleg paai- en opgroeigebieden voor vis en langs de Súd Ie Koppeling ten noorden van Lauwersseewei gelegen meanders EVF-pilotproject Súd Ie-De Kolken Herstel en ontsluiting De Kolken-Noord en Verbreding van sloten en herstel van dobben Zoet-Zout-overgangen (programmalijn 2) onderzoek naar de mogelijkheden voor een Aanleg innovatieve vispassage gemaal De Kolk en duurzame visserij (i.s.m. landbouwvisie) windmotor Aanleg vispassages en vervanging van duikers Kleinschalige overgangen zoet-zout Het creëren en onderzoeken van de mogelijkheden voor een kleinschalige zoet-zoutovergang in het achterland van het Lauwersmeer Zie boven Zoet-Zout-overgangen (programmalijn 2) Herstel Bochtjesplaat Inrichting van gebied ten waardoor de koppeling Weghalen en doorsteken van kaden Zoet-Zout-overgangen (programmalijn 2) Lauwersmeer achterland via de Súd Ie voor Graven van slenken en waterpartijen diadrome vissoorten en diverse vogelsoorten Aanleg vispassages (waaronder lepelaar) wordt hersteld Aanleg vooroeververdediging en slikranden

10 Programmalijn: duurzame landbouw en visserij (fase 1) Projecten/planonderdelen Doel Inrichtingsmaatregelen Bijdragen programmalijnen Pioniersprogramma Verdere ontwikkeling en uitvoering Ontwikkelen van een langere termijn visie en - Verruimen van sloten en herstel kolken Landbouw en visserij (nader in te vullen) ontwikkelingsvisie landbouw De Kolken strategie hoe om te gaan met de bodemdaling en Aanleg drinkwaterbakken Noord verziltingsproblematiek Aanleg windmotor EVF-pilotproject Súd Ie-De Kolken Herstel en ontsluiting De Kolken-Noord en Verbreding van sloten en herstel van dobben Landbouw en visserij (nader in te vullen) onderzoek naar de mogelijkheden voor een Aanleg innovatieve vispassage gemaal De Kolk en duurzame visserij (ism landbouwvisie) windmotor Aanleg vispassages en vervanging van duikers Ophogen van percelen Oostrum Ophogen van afgetichelde landbouwpercelen die Ophogen van percelen Landbouw en visserij (nader in te vullen) niet meer voldoen aan de droogleggingsnorm

11 Programmalijn: cultuurhistorie, landschap en natuurbeleving (fase 1) Projecten/planonderdelen Doel Inrichtingsmaatregelen Bijdragen programmalijnen Pioniersprogramma Varen op de Súd Ie (buitengebied) Bevaarbaar maken van de Súd Ie als Bevaarbaar maken van 2 historische sluizen (Ezumazijl Waddenpoorten en Waddenparels in het belevingsroute door het Waddengebied en Dokkum) Waddengebied (actielijn 1.1 en 2.1) Ophogen van bruggen Vervangen van duikers Verbreden en verdiepen van de Súd Ie Aanbrengen van duurzame oeverbeschoeiing Herstel opvaarten Bevaarbaar maken van de Eanjumer Opfeart en Verdiepen en verbreden vaarweg (incl. beschoeiing) Waddenpoorten en Waddenparels in het Iester Riid Verwijderen dam en aanleg onderleider (Eanjumer Waddengebied (actielijn 1.1 en 2.1) Opfeart) Realiseren kleinschalige insteekhaven bij Anjum Herstel cultuurhistorische elementen Herstel van cultuurhistorische elementen langs Herstel van fiets- en jaachpaden (incl. fietsbrug) Waddenpoorten en Waddenparels in het de Súd Ie Verbreding van sloten en herstel van dobben Waddengebied (actielijn 1.1 en 2.1) Accentueren historische sluizen Landschapsherstel Behoud van openheid van landschap en Súd Ie als Kappen van bosjes Waddenpoorten en Waddenparels in het slenk Herstel oevers slenk en kwelderwal Waddengebied (actielijn 1.1 en 2.1) Natuur- en landschapsbeleving Het laten kennis maken van de typische natuur en Aanleg van wandelpad en vogelkijkhut Waddenpoorten en Waddenparels in het landschap van het waddenkustgebied Jouswiersterpolder Waddengebied (actielijn 1.1 en 2.1) Aanleg van vissteigers en trailerhelling Aankoop perceel ten behoeve van afronding natuurgebied

12