Vlaams Eurydice rapport Overzicht van het onderwijsbeleid en de onderwijsorganisatie in Vlaanderen. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

Transcriptie

1 Vlaams Eurydice rapport 2008 Overzicht van het onderwijsbeleid en de onderwijsorganisatie in Vlaanderen Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Onderwijs en Vorming Afdeling Internationale Relaties Onderwijs Eurydice Vlaanderen Brussel, 2008

2 Verantwoordelijke uitgever: Natalie Verstraete Afdeling Internationale Relaties Onderwijs Koning Albert II-laan Brussel Tekst: Rob De Vries Coördinatie: Ilse Scheirlinckx Drukwerk: Ministerie Onderwijs en Vorming Drukkerij Naast deze brochure geeft het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming tal van andere publicaties uit. Voor een overzicht kunt u terecht op de website Een papieren versie van de catalogus kunt u bekomen bij het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming, Agentschap voor Onderwijscommunicatie, Cel Publicaties Onderwijs, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel, tel: fax: onderwijspublicaties@vlaanderen.be U kan alle Eurydice publicaties raadplegen en bestellen op D/2008/3241/196

3 1. POLITIEKE, SOCIALE EN ECONOMISCHE ACHTERGROND EN ONTWIKKELINGEN HISTORISCH OVERZICHT Naar een federale staat met communautarisering van het onderwijs Structuur van de politieke besluitvorming Politieke partijen in Vlaanderen WETGEVENDE EN UITVOERENDE MACHTEN OP DE VERSCHILLENDE NIVEAUS Federaal Vlaamse Gemeenschap en Vlaamse Gewest Het Vlaams Parlement De Vlaamse regering De Vlaamse Administratie Brussels Hoofdstedelijk Gewest Provincies, steden en gemeenten Provincies Steden en gemeenten GODSDIENST EN ONDERWIJS TALEN DEMOGRAFISCHE INDICATOREN ECONOMISCHE INDICATOREN Economische toestand van Vlaanderen De Vlaamse actieve bevolking STATISTIEKEN Scholingsgraad van de bevolking van het Vlaamse Gewest (25-64 jaar), in % Scholingsgraad van de bevolking van het Vlaamse Gewest (25-34 jaar), in % Schoolverlaters en restpercentage naar scholingsgraad, in % ALGEMENE ORGANISATIE VAN HET ONDERWIJSSYSTEEM EN HET ONDERWIJSBEHEER HISTORISCH OVERZICHT ACTUELE DISCUSSIES EN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN Wegwerken van drempels die de onderwijsparticipatie bemoeilijken Kleuterparticipatie Controle op leerplicht Actieplan inzake spijbelen en schoolverzuim Beperking schoolkosten Schooltoelagen Engagementsverklaring van ouders Onderwijsvernieuwing Proefprojecten Brede school Actieplan gezondheidsbeleid (inz. evenwichtige voeding en beweging) Aanpak geweld op school ICT Kunst en cultuur Brussels Nederlandstalig onderwijs Decreten die vorig jaar werden goedgekeurd en nu uitgevoerd worden FUNDAMENTELE PRINCIPES EN WETGEVING Vrijheid van onderwijs Vrijheid van oprichting, richting en inrichting van onderwijs Vrijheid van schoolkeuze en inschrijvingsrecht Onderwijsnetten Wettelijke voorschriften voor gesubsidieerde scholen Onderwijsmethoden en 'pedagogisch project' Eindtermen en leerplannen Algemene regelgevingstechniek Verzameldecreten betreffende het onderwijs Vereenvoudiging regelgeving Tijdelijke projecten voor onderwijsvernieuwing ALGEMENE STRUCTUUR VAN EN BESLISSINGSMOMENTEN IN HET ONDERWIJS LEERPLICHT Historisch overzicht Actuele wetgeving Controle op de leerplicht ALGEMEEN BEHEER Inhoud / 3

4 Algemeen beheer op nationaal niveau: de federale staat Algemeen bestuur en beheer op regionaal niveau: de Vlaamse Gemeenschap Onderwijs en vorming Beroepsopleiding en ondernemingsvorming Landbouwvorming Sociaal-cultureel werk met volwassenen Naar een geïntegreerd beleid voor onderwijs, vorming en werk Beleidsbepaling: het Ministerieel Comité Onderwijs, Vorming en Werk Beleidsvoorbereiding en planning: de interdepartementale stuurgroep O,V en W Beleidsuitvoerende entiteiten Dienst Informatie, Vorming en Afstemming vzw (DIVA) EPOS ESF-agentschap Vlaanderen vzw Algemeen bestuur en beheer op lokaal niveau Netoverstijgende overlegstructuren op stedelijk niveau Ondersteuning van lokaal onderwijsbeleid vanuit de Vlaamse overheid Provinciaal onderwijsbeleid Onderwijsinstellingen, bestuur en beheer Inrichtende machten GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Bestuur op centraal niveau: de Raad Bestuur op mesoniveau: scholengroepen Het gesubsidieerd vrij katholiek onderwijs Het gesubsidieerd vrij niet-katholiek onderwijs Het provinciaal onderwijs Het stedelijk en gemeentelijk onderwijs Het Nederlandstalig onderwijs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest De onderwijskoepels Onderwijsinstellingen, bestuur en beheer in de scholen Directie en stafmedewerkers Bevoegdheden Personeelsformatie Organisatie en planning Onderwijsinstellingen, bestuur en beheer in de scholengemeenschappen Vorming van scholengemeenschappen Basisonderwijs Bevoegdheden Personeelsformatie Secundair onderwijs Bevoegdheden Voordelen Onderwijsinstellingen, bestuur en beheer in de hogescholen Algemene beheersstructuren en administratieve ambten Beheersstructuren en ambten op een lager niveau Onderwijsinstellingen, bestuur en beheer in de universiteiten Algemene beheersstructuren en administratieve ambten Belangrijke ambten aan de top: de rector Beheersstructuren en ambten op een lager niveau Onderwijsinstellingen, bestuur en beheer in de associaties INTERNE EN EXTERNE PARTICIPATIE- EN OVERLEGSTRUCTUREN Interne participatie en overleg in het basis- en secundair onderwijs De pedagogische raad, de ouderraad en de leerlingenraad op schoolniveau De schoolraad Gemeenschapsonderwijs Gesubsidieerd onderwijs Het medezeggenschapscollege op het niveau van de scholengemeenschap Klassenraden Informele overlegorganen : vakgroepen en personeelsvergaderingen Participatie en overleg tussen de verschillende actoren in het onderwijsveld Vlaamse Onderwijsraad (VLOR) Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) en Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) Ouderkoepelverenigingen Onderwijsvakbonden Studenten- en leerlingenkoepelverenigingen Participatie omtrent arbeidsvoorwaarden Officieel onderwijs Gesubsidieerd vrij onderwijs Hoger onderwijs Volwassenenonderwijs Inhoud / 4

5 Band met de arbeidsmarkt en met de andere opleidingsverstrekkers FINANCIERING EN ONDERWIJSBUDGET Herkomst van de middelen voor onderwijs De omvang van de middelen voor onderwijs en de budgetposten Financiering van het basis- en secundair onderwijs Werkingsmiddelen Omkaderingsmiddelen en infrastructuurmiddelen Financieel beheer Financiering van de scholeninfrastructuur en scholenbouw AGIOn, het Agentschap voor Infrastructuur in het onderwijs Inhaaloperatie scholenbouw met nieuw financieringssysteem Energiebesparing Financiering van de permanente vorming Volwassenenonderwijs Beroepsopleiding VDAB Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen Deeltijds kunstonderwijs DKO Landbouwvorming Sociaal-cultureel volwassenenwerk Enveloppenfinanciering Basis en variabel bedrag Andere subsidies Financiering van het hoger onderwijs De beleidsdoelstellingen van het nieuwe systeem Deelbudgetten Overgangsregeling Een Aanmoedigingsfonds voor beleidsspeerpunten Leerkrediet voor studenten Budget Begroting & boekhouding Controle Studentenvoorzieningen STATISTIEKEN Schoolbevolking in het voltijds onderwijs naar inrichtende macht en geslacht, schooljaar Evolutie van de totale schoolbevolking in het voltijds onderwijs vanaf het schooljaar Aantal onderwijsinstellingen per onderwijsniveau en per net; schooljaar Huisonderwijs; schooljaar Huisonderwijs binnen het basisonderwijs Huisonderwijs binnen het secundair onderwijs Leerkrachten-leerlingen ratio per onderwijsniveau; schooljaar Evolutie van de kostprijs per leerling/student per onderwijsniveau (in euro) Verhouding van het onderwijsbudget t.o.v. het budget van de Vlaamse Gemeenschap en het Bruto Regionaal Product (in duizend euro) Onderwijsbegroting per organisatieafdeling (in duizend euro); evolutie Onderwijsbegroting per uitgavecategorie, in duizend euro (evolutie ) Schoolbevolking in het Nederlandstalig gewoon onderwijs, Brusselse Hoofdstedelijke gewest KINDEROPVANG HISTORISCH OVERZICHT ACTUELE DISCUSSIES EN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN WETTELIJK KADER ALGEMENE DOELSTELLINGEN Kind en Gezin Soorten kinderopvang Kinderdagverblijven Diensten voor onthaalouders Mini-crèches en zelfstandige kinderdagverblijven Zelfstandige onthaalouders Initiatieven voor Buitenschoolse Opvang GEOGRAFISCHE TOEGANKELIJKHEID TOELATINGSVOORWAARDEN EN SCHOOLKEUZE FINANCIËLE ONDERSTEUNING VAN HET GEZIN LEEFTIJDSNIVEAUS EN LEEFTIJDSGROEPEN ORGANISATIE VAN DE SCHOOLTIJD CURRICULUM EN ACTIVITEITEN Inhoud / 5

6 3.11. ONDERWIJSMETHODEN EN DIDACTISCH MATERIAAL EVALUATIE VAN LEERLINGEN BIJZONDERE BEGELEIDING VAN LEERLINGEN PRIVÉ-ONDERWIJS ANDERE ORGANISATIEVORMEN STATISTIEKEN BASISONDERWIJS HISTORISCH OVERZICHT Medisch schooltoezicht Diensten voor Studie- en Beroepsoriëntering en PMS-centra CLB, Centra voor leerlingenbegeleiding ACTUELE DISCUSSIES EN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN Kleuterparticipatie Schoolkosten Schooltoelagen Controle leerplicht en schoolverzuim Basismobiliteit Eindtermen en ontwikkelingsdoelen Nieuw Leerzorgkader CLB, centra voor leerlingenbegeleiding WETTELIJK KADER ALGEMENE DOELSTELLINGEN GEOGRAFISCHE TOEGANKELIJKHEID TOELATINGSVOORWAARDEN EN SCHOOLKEUZE FINANCIËLE ONDERSTEUNING VAN HET GEZIN LEEFTIJDSNIVEAUS EN LEEFTIJDSGROEPEN ORGANISATIE VAN DE SCHOOLTIJD Organisatie van het schooljaar Organisatie van de schoolweek en de schooldag Lengte van de schooldag in het lager onderwijs CURRICULUM, LEERGEBIEDEN, AANTAL LESUREN Kleuteronderwijs Lager onderwijs ONDERWIJSMETHODEN EN DIDACTISCH MATERIAAL EVALUATIE VAN LEERLINGEN VOORTGANG VAN LEERLINGEN STUDIEBEWIJZEN BEGELEIDING Bijzondere begeleiding van leerlingen De rol van centra voor leerlingenbegeleiding (CLB) PRIVÉ-ONDERWIJS ANDERE ORGANISATIEVORMEN Type 5-onderwijs (ziekenhuisscholen en preventoria) K-diensten (jeugdpsychiatrische diensten) Tijdelijk Onderwijs Aan Huis (TOAH) STATISTIEKEN Evolutie van het aantal leerlingen in het kleuteronderwijs Schoolbevolking in het kleuteronderwijs per inrichtende macht Evolutie van het aantal leerlingen in het lager onderwijs Vooruitgang van de leerlingen met Belgische nationaliteit Vooruitgang van de leerlingen met vreemde nationaliteit CLB, Centra voor Leerlingenbegeleiding SECUNDAIR & POST-SECUNDAIR NIET-TERTIAIR ONDERWIJS HISTORISCH OVERZICHT ACTUELE DISCUSSIES EN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN Schooltoelagen Eindtermen en ontwikkelingsdoelen Meertalig onderwijs Afwisselend leren en werken Hoger beroepsonderwijs WETTELIJK KADER Eindtermen en ontwikkelingsdoelen Deeltijds beroepssecundair onderwijs Inhoud / 6

7 Leertijd Deeltijdse vormingen ALGEMENE DOELSTELLINGEN SOORTEN INSTELLINGEN Structuur secundair onderwijs Onderwijsvormen Types onderwijsinstellingen GEOGRAFISCHE TOEGANKELIJKHEID TOELATINGSVOORWAARDEN EN SCHOOLKEUZE INSCHRIJVING EN/OF INSCHRIJVINGSGELD FINANCIËLE STEUN VOOR LEERLINGEN Voorwaarden Bedragen LEEFTIJDSNIVEAUS EN LEEFTIJDSGROEPEN STUDIERICHTINGEN EN SPECIALISATIE Studiegebieden 2e en 3e graad SO ORGANISATIE VAN DE SCHOOLTIJD Organisatie van het schooljaar Organisatie van schoolweek en schooldag Schoolweek Schooldag Curriculum, leervakken, aantal lesuren Eindtermen en ontwikkelingsdoelen Leerplannen Lessenroosters Basisvorming De respectieve verplichte vakkenreeksen van de basisvorming Het optionele vakkenpakket (fundamenteel en complementair gedeelte) Eerste graad Algemeen Secundair Onderwijs (ASO) e leerjaar onder de vorm van een voorbereidend jaar op het hoger onderwijs Technisch Secundair Onderwijs (TSO) e leerjaar onder de vorm van een specialisatiejaar Kunstsecundair Onderwijs (KSO) e leerjaren Beroepssecundair Onderwijs (BSO) e leerjaren Experimenteel beroepsgericht secundair onderwijs volgens een modulair stelsel (modulair BSO) Systemen van afwisslend leren en werken binnen de leerplicht Deeltijds beroepssecundair onderwijs (DBSO) Centra Opleidingsprogramma Tewerkstellingsmogelijkheden Knelpunten Vernieuwingen De leertijd, georganiseerd door SYNTRA Vlaanderen (zie 7.) Deeltijdse vormingen Deeltijds zeevisserijonderwijs Vierde graad beroepssecundair onderwijs ONDERWIJSMETHODEN EN DIDACTISCH MATERIAAL EVALUATIE VAN LEERLINGEN VOORTGANG VAN LEERLINGEN STUDIEBEWIJZEN BEGELEIDING EN BAND MET VERDERE STUDIES/ARBEIDSMARKT Sectorconvenants en onderwijsconvenants Startbanenprojecten voor jonge schoolverlaters en werklozen Werkplekleren Regionale Technologische Centra (RTC) DBO, Dienst Beroepsopleiding Ondernemend onderwijs PRIVÉ-ONDERWIJS ANDERE ORGANISATIEVORMEN STATISTIEKEN Evolutie van het aantal leerlingen in het secundair onderwijs vanaf het schooljaar Evolutie leerlingenaantallen in het gewoon secundair onderwijs per onderwijsvorm; schooljaar Evolutie van het aantal leerlingen in het DBSO vanaf het schooljaar , naar leeftijd Inhoud / 7

8 Studiebewijzen secundair onderwijs, uitgereikt op het einde van het schooljaar , naar geboortejaar en geslacht Studiebewijzen deeltijds beroepssecundair onderwijs (DBSO), uitgereikt op het einde van het schooljaar , naar geboortejaar en geslacht HOGER (TERTIAIR) ONDERWIJS HISTORISCH OVERZICHT Geschiedenis van het hogescholenonderwijs Geschiedenis van het universitair onderwijs De integratie van het hoger onderwijs ACTUELE DISCUSSIES EN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN WETTELIJK KADER ALGEMENE DOELSTELLINGEN INSTELLINGEN VOOR HOGER ONDERWIJS TOELATINGSVOORWAARDEN INSCHRIJVING EN/OF INSCHRIJVINGSGELD FINANCIËLE STEUN VOOR STUDENTEN ORGANISATIE VAN HET ACADEMIEJAAR STUDIEGEBIEDEN CURRICULUM ONDERWIJSMETHODEN EVALUATIE VAN STUDENTEN VOORTGANG VAN STUDENTEN STUDIEBEWIJZEN BEGELEIDING EN BAND MET VERDERE STUDIES/ARBEIDSMARKT PRIVÉ-ONDERWIJS VERSCHILLEN IN ORGANISATIE EN ANDERE STRUCTUREN STATISTIEKEN Evolutie van het aantal hoofdinschrijvingen aan hogescholen per soort opleiding en per geslacht Aantal studenten ingeschreven met diplomacontract in de hogescholen academiejaar , per soort opleiding, studiegebied, nationaliteit en geslacht Evolutie van het aantal studenten aan hogescholen per geslacht en nationaliteit; academiejaren t/m ; BAMA, basisopleidingen en HOKT SP (1)(2) Evolutie van het aantal studenten in het universitair onderwijs, per studiegebied; academische basisopleidingen, master na master, voortgezette opleidingen GAS en GGS, academische initiële lerarenopleidingen Aantal diploma's uitgereikt in het hogescholenonderwijs op het einde van het academiejaar , per studiegebied en cyclus; BAMA en basisopleidingen Aantal diploma's uitgereikt in het universitair onderwijs op het einde van het academiejaar , per studiegebied en cyclus BAMA en basiopleidingen Andere opleidingen PERMANENTE VORMING EN OPLEIDINGEN VOOR JONGE SCHOOLVERLATERS EN VOLWASSENEN Permanente vorming - volwasseneneducatie Volwassenenonderwijs Kunsteducatie HISTORIEK Volwassenenonderwijs - historiek Basiseducatie OSP, Onderwijs voor sociale promotie Schriftelijk onderwijs Volwassenenonderwijs VDAB historiek Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - Historiek Landbouwvorming - Historiek Deeltijds kunstonderwijs DKO - historiek Sociaal-cultureel volwassenenwerk Historiek ACTUELE DISCUSSIES EN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN De uitbouw van een geïntegreerd onderwijs- en vormingsbeleid Strategisch Plan Geletterdheid Verhogen Volwassenenonderwijs actuele discussies en nieuwe ontwikkelingen Inhoud / 8

9 De hervorming van het volwassenenonderwijs Aanvullingstrajecten tussen hoger onderwijs voor sociale promotie en hoger onderwijs Beroepsopleiding VDAB - actuele discussies en nieuwe ontwikkelingen Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - actuele discussies en nieuwe ontwikkelingen Landbouwvorming - actuele tendensen DKO - actuele discussies en nieuwe ontwikkelingen Sociaal-cultureel volwassenenwerk - actuele tendensen WETTELIJK KADER Volwassenenonderwijs - wettelijk kader Basiseducatie wettelijk kader Onderwijs voor Sociale Promotie (OSP) - wettelijk kader Beroepsopleiding VDAB - wettelijk kader Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - wettelijk kader Landbouwvorming wettelijk kader Deeltijds kunstonderwijs DKO wettelijk kader Sociaal-cultureel volwassenenwerk - wettelijk kader ALGEMENE DOELSTELLINGEN Volwassenenonderwijs - doelstellingen Beroepsopleiding VDAB - algemene doelstellingen Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - algemene doelstellingen Landbouwvorming - algemene doelstellingen Deeltijds kunstonderwijs algemene doelstellingen Sociaal-cultureel volwassenenwerk- algemene doelstellingen SOORTEN INSTELLINGEN Volwassenenonderwijs - soorten instellingen Beroepsopleiding VDAB - soorten instellingen Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - soorten instellingen Landbouwvorming - soorten instellingen Deeltijds Kunstonderwijs soorten instellingen Sociaal-cultureel volwassenenwerk - soorten organisaties Verenigingen Bewegingen Vormingsplus-centra of volkshogescholen Landelijke vormingsinstellingen Federatie van vormingsdiensten voor personen met een handicap GEOGRAFISCHE TOEGANKELIJKHEID Volwassenenonderwijs - geografische toegankelijkheid Beroepsopleiding VDAB - geografische toegankelijkheid Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - geografische toegankelijkheid Landbouwvorming - geografische toegankelijkheid Deeltijds kunstonderwijs geografische toegankelijkheid Sociaal-cultureel volwassenenwerk - geografische toegankelijkheid TOELATINGSVOORWAARDEN Volwassenenonderwijs - toelatingsvoorwaarden Basiseducatie Secundair volwassenenonderwijs Hoger beroepsonderwijs van het volwassenenonderwijs Beroepsopleiding VDAB - toelatingsvoorwaarden Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - toelatingsvoorwaarden Landbouwvorming - toelatingsvoorwaarden Deeltijds Kunstonderwijs DKO - toelatingsvoorwaarden Sociaal-cultureel volwassenenwerk - toelatingsvoorwaarden INSCHRIJVING(GELD) Volwassenenonderwijs - inschrijving(sgeld) Beroepsopleiding VDAB - inschrijving(sgeld) Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - inschrijving(sgeld) Landbouwvorming inschrijving(sgeld) Deeltijds kunstonderwijs DKO inschrijving(sgeld) Sociaal-cultureel volwassenenwerk inschrijving(sgeld) FINANCIËLE STEUN VOOR CURSISTEN Volwassenenonderwijs - financiële steun voor cursisten Beroepsopleiding VDAB - financiële steun voor cursisten ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen financiële steun voor cursisten Landbouwvorming - financiële steun voor cursisten Inhoud / 9

10 Deeltijds Kunstonderwijs financiële steun voor leerlingen Sociaal-cultureel volwassenenwerk - financiële steun voor cursisten STUDIEAANBOD Overzicht van het studieaanbod in Vlaanderen Volwassenenonderwijs - studieaanbod Basiseducatie - studieaanbod Leergebieden en opleidingen Eindtermen en basiscompetenties Leerplannen Het secundair volwassenenonderwijs Studiegebieden Eindtermen, specifieke eindtermen en basiscompetenties Opleidingsprofielen Sleutelvaardigheden Leerplannen Het hoger beroepsonderwijs van het volwassenenonderwijs Beroepsopleiding VDAB - studieaanbod Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - studieaanbod De leertijd (+ 15 j.) De ondernemersopleiding (+ 18j.) Bedrijfsbeheer Bijscholings- en vervolmakingsprogramma's Opleidingen op maat Alternerend leren Modulair aanbod Landbouwvorming - studie aanbod Deeltijds kunstonderwijs DKO studieaanbod Sociaal-cultureel volwassenenwerk - studieaanbod ONDERWIJSMETHODEN Volwassenonderwijs - onderwijsmethoden Beroepsopleiding VDAB - onderwijsmethoden Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - onderwijsmethoden Landbouwvorming - onderwijsmethoden Deeltijds kunstonderwijs DKO - onderwijsmethoden Sociaal-cultureel volwassenenwerk - onderwijsmethoden LESGEVERS Volwassenenonderwijs - lesgevers Basiseducatie Secundair volwassenenonderwijs en hoger beroepsonderwijs van het volwassenenonderwijs Beroepsopleiding VDAB - lesgevers Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - lesgevers Landbouwvorming - lesgevers Deeltijds kunstonderwijs DKO - leraars Sociaal-cultureel volwassenenwerk - lesgevers EVALUATIE EN VOORTGANG Volwassenenonderwijs - evaluatie en voortgang Beroepsopleiding VDAB - evaluatie en voortgang Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - evaluatie en voortgang Leertijd Landbouwvorming - evaluatie en voortgang Deeltijds Kunstonderwijs DKO evaluatie en voortgang Sociaal-cultureel volwassenenwerk - evaluatie en voortgang STUDIEBEWIJZEN Ervaringsbewijzen (de vroegere 'titels van beroepsbekwaamheid') Volwassenenonderwijs - studiebewijzen Beroepsopleiding VDAB - studiebewijzen Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - studiebewijzen Landbouwvorming - studiebewijzen Deeltijds kunstonderwijs DKO - studiebewijzen Sociaal-cultureel volwassenenwerk - competentiedocumenten BEGELEIDING EN BAND MET VERDERE STUDIES/ARBEIDSMARKT Competentieagenda & sectorconvenants DIVA (Dienst informatie, vorming en afstemming) Lopende projecten Volwassenenonderwijs - begeleiding en band met verdere studies/arbeidsmarkt Inhoud / 10

11 Beroepsopleiding VDAB - Begeleiding en band met verdere studies/arbeidsmarkt Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen - begeleiding en band met verdere studies/arbeidsmarkt Landbouwvorming - begeleiding en band met verdere studies/arbeidsmarkt Deeltijds kunstonderwijs DKO - begeleiding en band met verdere studies/arbeidsmarkt Sociaal-cultureel volwassenenvorming - begeleiding en band met verdere studies/arbeidsmarkt PRIVÉ-ONDERWIJS STATISTIEKEN Volwassenenonderwijs Algemeen Aantal cursisten Evolutie budget OSP (in 1000 ) Basiseducatie Evolutie van het aantal cursisten in de basiseducatie vanaf het werkjaar Evolutie van het budget basiseducatie (duizend ) Secundair volwassenenonderwijs Evolutie van het aantal leerlingen in het secundair volwassenenonderwijs (vroeger OSP) Aantal getuigschriften, certificaten en diploma's in het secundair volwassenenonderwijs (vroeger onderwijs voor sociale promotie), uitgereikt tijdens de referteperiode 1 februari januari Hoger beroepsonderwijs van het volwassenenonderwijs Aantal studenten in het hoger beroepsonderwijs van het volwassenenonderwijs (vroeger HOSP), korte type, naargelang het studiegebied; (referteperiode 1/2/ /1/2007) Evolutie van het aantal studenten in het hoger broepsonderwijs van het volwassenenonderwijs (vroeger HOSP) Aantal diploma's uitgereikt in het hoger onderwijs voor sociale promotie, per type en categorie, tijdens de referteperiode 1 februari januari Aantal getuigschriften pedagogische bekwaamheid (GPB) uitgereikt in het hoger onderwijs voor sociale promotie, tijdens de referteperiode 1 februari januari Trajectwerking in Aantal beëindigde opleidingen, opgesplitst naar activiteit werknemers - werkzoekenden in Ondernemersvorming SYNTRA Vlaanderen Leertijd - aantal cursussen, lesuren en cursisten Ondernemersopleiding - aantal cursussen, lesuren en cursisten Leerovereenkomsten en -verbintenissen Stageovereenkomsten en -verbintenissen Landbouwvorming Landbouwkundige opleiding van starters in de landbouw, Vlaanderen Deeltijds kunstonderwijs (DKO) Evolutie van het aantal leerlingen vanaf het schooljaar ONDERWIJZEND & MANAGEMENT PERSONEEL EN EDUCATIEVE STAFLEDEN LERARENOPLEIDING Historisch overzicht Actuele discussies en toekomstige ontwikkelingen Wettelijk kader Instellingen, niveau en opleidingsmodellen De geïntegreerde lerarenopleidingen De SLO, specifieke lerarenopleidingen Mentorschap Expertisenetwerken en regionale platforms Toelatingsvoorwaarden Curriculum, speciale vaardigheden, specialisatie Evaluatie, diploma's Alternatieve opleidingswegen ARBEIDSVOORWAARDEN VOOR HET ONDERWIJZEND PERSONEEL Soorten ambten Historisch overzicht Actuele discussies en toekomstige ontwikkelingen Wettelijk kader Leerkrachten basisonderwijs en secundair onderwijs Onderwijzend personeel in hogescholen Academisch personeel in universiteiten Planningsbeleid Toegang tot het beroep Leerkrachten basisonderwijs en secundair onderwijs Onderwijzend personeel in hogescholen Inhoud / 11

12 Academisch personeel in universiteiten Statuut Leerkrachten basisonderwijs en secundair onderwijs Terbeschikkingstelling wegens ontstentenis van betrekking, reaffectatie en wedertewerkstelling Onderwijzend personeel in hogescholen Academisch personeel in universiteiten Vervangingsmaatregelen Leerkrachten basisonderwijs en secundair onderwijs Onderwijzend personeel in hogescholen Academisch personeel in universiteiten Ondersteunende maatregelen Evaluatie Functiebeschrijvingen en evaluatie in het basis- en seundair onderwijs, volwassenenonderwijs en deeltijds kunstonderwijs en centra voor leerlingenbegeleiding Invoering Principes Inhoud functiebeschrijving Evaluatieproces College van beroep Overgangsregeling voor het GO!, onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Onderwijzend personeel in hogescholen Academisch personeel in universiteiten Nascholing Salaris Leerkrachten basisonderwijs en secundair onderwijs Onderwijzend personeel in hogescholen Academisch personeel in universiteiten Arbeidstijd en vakantie Leerkrachten basisonderwijs en secundair onderwijs Arbeidstijd Vakantieregeling Tijdelijke onderbrekingen Onderwijzend personeel in hogescholen Academisch personeel in universiteiten Bevordering Leerkrachten basisonderwijs en secundair onderwijs Onderwijzend personeel in hogescholen Academisch personeel in universiteiten Beroepsmobiliteit Leerkrachten basisonderwijs en secundair onderwijs Onderwijzend personeel in hogescholen Academisch personeel in universiteiten Ontslag Leerkrachten basisonderwijs en secundair onderwijs Plichten Onderwijzend personeel in hogescholen Academisch personeel in universiteiten Pensioenregeling MANAGEMENTPERSONEEL Aanstellingsvoorwaarden voor het directeursambt Directeur en adjunct-directeur Algemeen directeur (ALDI) Coördinerend directeur (CODI) Directeur coördinatie scholengemeenschap basisonderwijs Arbeidsvoorwaarden INSPECTIE EN ENTITEIT CURRICULUM (EX-DVO) Aanstellingsvoorwaarden inzake het inspecteursambt Arbeidsvoorwaarden Evaluatie PERSONEEL VERANTWOORDELIJK VOOR BEGELEIDING PBD, pedagogische begeleidingsdiensten CLB, centra voor leerlingenbegeleiding ANDER ONDERWIJSPERSONEEL STATISTIEKEN Bestuurs- en onderwijzend personeel per onderwijsniveau Bestuurspersoneel per onderwijsniveau Bestuurs- en onderwijzend personeel alle onderwijsniveaus (grafiek) Inhoud / 12

13 Personeel aan de universiteiten & hogescholen Bruto-jaarsalaris ( ) van het onderwijzend personeel Bruto-jaarsalaris ( ) van het voltijds academisch personeel EVALUATIE VAN DE ONDERWIJSINSTELLINGEN EN HET EDUCATIEVE SYSTEEM HISTORISCH OVERZICHT ACTUELE DISCUSSIES EN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN ADMINISTRATIEF EN WETTELIJK KADER De Onderwijsinspectie Organisatie van de inspectie Taken van de inspectie De Entiteit Curriculum (voorheen de Dienst voor Onderwijsontwikkeling, DVO) Pedagogische begeleiding Pedagogische begeleidingsdiensten (PBD) Pedagogische begeleiding in het volwassenenonderwijs & VOVCO,Vlaams Ondersteuningscentrum voor het volwassenenonderwijs Speciale regelingen Inspectie en begeleiding van de levensbeschouwelijke vakken Inspectie en begeleidingsdiensten van steden en provincies EVALUATIE VAN ONDERWIJSINSTELLINGEN Interne evaluatie Interne evaluatie in het basis- en secundair onderwijs Interne evaluatie in het hoger onderwijs Interne kwaliteitsbewaking aan de hogescholen Interne kwaliteitsbewaking aan de universiteiten Externe evaluatie Doorlichting in het basis-, secundair, volwassenen en deeltijds kunstonderwijs Instrumentarium Procedure Het doorlichtingsverslag Verdere opvolging van de doorlichting Doorlichting CLB, centra voor leerlingenbegeleiding Visitaties hoger onderwijs De accreditatie van opleidingen in het hoger onderwijs EVALUATIE VAN HET ONDERWIJSSYSTEEM Het jaarverslag van de onderwijsinspectie Periodiek peilingonderzoek inzake eindtermen Deelname aan internationaal vergelijkend onderzoek Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) Programme for International Student Assessment (PISA) PIRLS, Progress in International Reading Literacy Study ICALT, International Comparative Analysis of Learning and Teaching ONDERWIJSKUNDIG WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK BETREFFENDE DE EVALUATIE VAN HET ONDERWIJSSYSTEEM OBPWO-onderzoek Steunpunten voor beleidsrelevant onderzoek van belang voor onderwijs Universitaire onderzoeksgroepen STATISTIEKEN Aantal schooldoorlichtingen Aantal inspectieleden ONDERWIJS VOOR LEERLINGEN MET SPECIFIEKE ONDERWIJSBEHOEFTEN HISTORISCH OVERZICHT ACTUELE DISCUSSIES EN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN DEFINIËRING EN DIAGNOSE VAN DOELGROEPEN Leerlingen met beperkingen Permanent zieke of zwakke leerlingen Kansarme leerlingen Migrantenleerlingen en kinderen van etnisch-culturele minderheden Anderstalige nieuwkomers FINANCIËLE ONDERSTEUNING VAN HET GEZIN SPECIFIEKE VOORZIENINGEN BINNEN HET GEWOON ONDERWIJS Geïntegreerd onderwijs (GON) Wettelijk kader Algemene doelstellingen Specifieke ondersteunende maatregelen Inhoud / 13

14 Hoger onderwijs Inclusief onderwijs (ION) Wettelijk kader Algemene doelstellingen Specifieke ondersteunende maatregelen Het geïntegreerd gelijkeonderwijskansenbeleid (GOK) Wettelijk kader Algemene doelstellingen Ondersteuning Voorwaarden: minimumdrempels en gelijkekansenindicatoren Extra zorguren Zelfevaluatie Tijdelijke projecten kunstinitiatie Steunpunt GOK LOP's, lokale overlegplatforms & Commissie inzake leerlingenrechten BUITENGEWOON ONDERWIJS (BUO) Wettelijk kader Ontwikkelingsdoelen Algemene doelstellingen Geografische toegankelijkheid Toelatingsvoorwaarden en schoolkeuze Leeftijdsvoorwaarde Toelatingsprocedure Begeleidingstraject Gelijke onderwijskansen POAH, permanent onderwijs aan huis voor zieke kinderen Leeftijdsniveaus en leeftijdsgroepen Organisatie van het schooljaar Curriculum en vakken Buitengewoon basisonderwijs Buitengewoon secundair onderwijs Handelingsplan(ing) Onderwijsmethoden en didactisch materiaal Voortgang van leerlingen Begeleiding en band met verdere studies/arbeidsmarkt Studiebewijzen Privé-onderwijs SPECIFIEKE MAATREGELEN VOOR LEERLINGEN VAN MIGRANTEN EN ETNISCHE MINDERHEDEN Het onderwijsvoorrangsbeleid (OVB) in het buitengewoon onderwijs Wettelijk kader Doelgroep Specifieke ondersteunende maatregelen Actieterreinen Looptijd Het onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers (OKAN) in het gewoon onderwijs Wettelijk kader Doelgroep Specifieke ondersteunende maatregelen Voorwaarden Begeleiding van de leerlingen Ondersteuning Bekrachtiging van de studie Het onderwijs voor Brussel, de rand- en taalgrensgemeenten (en daaraan grenzende gemeenten) De ondersteunende maatregelen voor Nederlandstalige basisscholen in de rand- en taalgrensgemeenten en daaraan grenzende gemeenten Nederlandstalig onderwijs in Brussel Brusselvarianten in het secundair onderwijs 1 e graad Ondersteuningsstructuren Hoger onderwijs STATISTIEKEN Aantal leerlingen in het buitengewoon kleuteronderwijs Aantal leerlingen buitengewoon lager onderwijs Evolutie van het aantal leerlingen buitengewoon onderwijs Aantal leerlingen in het buitengewoon secundair onderwijs Aantal leerlingen in het geïntegreerd onderwijs per onderwijsniveau van de leerling in Inhoud / 14

15 Evolutie van het aantal GON-leerlingen begeleid vanuit het buitengewoon basisonderwijs Evolutie van het aantal GON-leerlingen begeleid vanuit het buitengewoon secundair onderwijs GOK-gegevens Aantal leerlingen/studenten van vreemde nationaliteit, per onderwijsniveau DE EUROPESE EN INTERNATIONALE DIMENSIE IN HET ONDERWIJS HISTORISCH OVERZICHT ACTUELE DISCUSSIES EN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN Huidige Europese invloeden op het Vlaams onderwijssysteem Europese samenwerkingen Het Bolognaproces Het Europees Doelstellingenproces Het Kopenhagenproces VLAAMSE BELEIDSLIJNEN EN WETTELIJK KADER VLAAMSE PROGRAMMA'S EN INITIATIEVEN Bilaterale programma's en initiatieven Culturele akkoorden en samenwerkingsprogramma's Vlaamse verdragen Onderwijsakkoorden Samenwerking met Nederland Het Cultureel Verdrag tussen Vlaanderen en Nederland Het Taalunieverdrag creëerde de Nederlandse Taalunie GENT-akkoorden Het accreditatieverdrag Visitatie Het verdrag voor de Transnationale Universiteit Limburg (TUL) Samenwerking tussen universiteiten en hogescholen Open universiteit Stichting Scolarta Akkoord met Rusland Samenwerking met Marokko Samenwerking met buurlanden Multilaterale programma's en initiatieven Samenwerking in het kader van de Raad van Europa Samenwerking in het kader van de OESO (OECD) Samenwerking in het kader van de UNESCO EU-programma's en initiatieven EUROPESE EN INTERNATIONALE DIMENSIE IN HET VLAAMSE CURRICULUM MOBILITEIT EN UITWISSELING Erkenning en validering van buitenlandse diploma's en kwalificaties Europass Mobiliteit en uitwisseling van leerlingen en studenten Programma's voor het basisonderwijs Buurlanden Uitwisselingen in het kader van het Prins Filipfonds Programma's voor het secundair onderwijs GROS (Grensoverschrijdende samenwerking met de buurlanden in het secundair onderwijs) Euroklassen (Europese klasuitwisseling) Programma's voor het hoger onderwijs Erasmus Belgica Uitwisselingen in het kader van het Prins Filipfonds Mobiliteit en uitwisseling van leerkrachten, directeurs en academisch personeel Uitwisselingen tussen de gemeenschappen in het kader van het Prins Filipfonds Uitwisseling tussen Nederlandstalige en Franstalige leraren in Brussel Buurlanden-programma voor het basisonderwijs Leerkrachten Duits STATISTIEKEN Erasmus Evolutie van deelname van Vlaamse docenten naar bestemming Comenius, goedgekeurde projecten basis- en secundair onderwijs en volwassenenonderwijs Grundtvig, goedgekeurde projecten volwasseneducatie Aantal mobiliteitsactiviteiten binnen de Grundtvig-leerpartnerschappen Het Leonardo-programma voor beroepsonderwijs en -opleiding Inhoud / 15

16 Glossarium 427 Wet- en regelgeving 431 Instellingen 447 Bibliografie 459 Inhoud / 16

17 1. Politieke, sociale en economische achtergrond en ontwikkelingen In België heeft de ontwikkeling naar een federale staat belangrijke implicaties gehad voor het onderwijs. Vanaf 1989 is de bevoegdheid voor onderwijs bijna volledig overgeheveld naar de Vlaamse, Franse en Duitstalige Gemeenschap. Deze zijn sindsdien op het vlak van de onderwijsstructuur en het onderwijsbeleid hun eigen weg gegaan. Dit rapport beschrijft het onderwijssysteem van de Vlaamse Gemeenschap Historisch overzicht Hier behandelen we: De creatie van een federale staat en communautarisering van het onderwijs via vijf staatshervormingen De verschillende niveaus van besluitvorming Het partijpolitieke landschap De grondwettelijke waarborgen voor onderwijs Naar een federale staat met communautarisering van het onderwijs Bij de oprichting van de Belgische staat (1830) legde de Grondwet, afgekondigd in februari 1831, de structuren van een gecentraliseerde staat vast, gebaseerd op het principe van een éénvormige wetgeving en bestuur voor het hele land. De Grondwet huldigt het principe van de scheiding der machten: de wetgevende (bestaande uit de Koning, de Kamer van Volksvertegenwoordigers en de Senaat), de uitvoerende (bestaande uit de Koning en de Regering) en de rechterlijke macht. In de tweede helft van de 19 e eeuw kwam een taalstrijd op gang, ter erkenning van het Nederlands als volwaardige taal naast het Frans, tot dan de enige officiële taal van België. Pas in 1930 werd de Gentse universiteit als eerste officieel Nederlandstalig. Vanaf 1936 werden de meeste colleges aan de Leuvense universiteit zowel in het Nederlands als het Frans gegeven. De definitieve splitsing van de universiteit zou eerst in 1970 wettelijk worden vastgelegd. Eerst in 1959 werd het Nederlands een volwaardige rechtstaal in België. In 1960 werd het unitaire omroepinstituut gesplitst in een Nederlandstalige en een Franstalige omroep. In 1962 werd de ministerportefeuille voor Cultuur gesplitst, in 1968 deze van Nationale Opvoeding. In 1962 werd ook de taalgrens definitief territoriaal vastgelegd en in 1963 werd België ingedeeld in 4 taalgebieden. Het Nederlandse: Vlaanderen (de provincies Antwerpen, Limburg, Vlaams-Brabant, Oost- en West-Vlaanderen) Het Franse: Wallonië (de provincies Henegouwen, Luik, Luxemburg, Namen en Waals-Brabant) Politieke, sociale en economische achtergrond / 17

18 Het Duitse (de 9 gemeenten van de Oostkantons) Het tweetalig gebied Brussel-hoofdstad (de 19 Brusselse gemeenten) Elke Gemeenschap behoort tot een taalgebied. Tweetaligheid is van toepassing op de 19 gemeenten van de hoofdstad Brussel, waar de Franstaligen een duidelijke meerderheid uitmaken. Rond dit tweetalig gebied liggen een aantal Nederlandstalige gemeenten met administratieve taalfaciliteiten voor de Franstalige inwoners. Een wijziging of aanpassing van de taalgrens vergt een speciale meerderheid in het federale parlement. De taalstrijd in de jaren '60 leidde tot een reeks staatshervormingen en wijzigingen van de grondwet die gestalte gaven aan een dubbele federatie van gewesten en gemeenschappen. De 1 e staatshervorming (1970) creëerde 3 cultuurgemeenschappen als antwoord op het streven van de Vlamingen naar culturele autonomie. Tevens werd de basis gelegd voor de oprichting van 3 gewesten, als antwoord op het streven van de Franstaligen naar economische autonomie. De 2 e staatshervorming (1980) verruimde de cultuurgemeenschappen tot 3 gemeenschappen (de Vlaamse -, de Franse - en de Duitstalige Gemeenschap) die naast culturele aangelegenheden ook persoongebonden aangelegenheden, met name gezondheid en sociale bijstand onder hun bevoegdheid kregen. Deze gemeenschappen kregen elk een raad (hun parlement) en een regering. Tevens werden ook twee gewesten opgericht: het Vlaamse Gewest en het Waalse Gewest. Ook zij kregen een raad en een regering. In Vlaanderen werden de instellingen van Gemeenschap en Gewest meteen samengesmolten tot één raad en één regering. De Franstaligen hebben de instellingen van de Franse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest niet samengevoegd. Er zijn immers veel meer Franstalige Brusselaars t.o.v. Franstalige Walen dan dat er Nederlandstalige Brusselaars zijn t.o.v. Vlamingen. De 3 e staatshervoming (1988) gaf vorm aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dat eveneens een raad en een regering kreeg en breidde de bevoegdheid van de Gemeenschappen en Gewesten verder uit. Zo werd de bevoegdheid voor onderwijs overgeheveld naar de Gemeenschappen en ingeschreven in de Grondwet (art ). Ook de garanties die vroeger reeds waren gewaarborgd door de zogenaamde Schoolpactwet van 29 mei 1959 (art. 24), werden nu ingeschreven in de Grondwet. Artikel 142 van de herziene Grondwet (17 februari 1994) geeft elke belanghebbende burger het recht een beroep te doen op het Arbitragehof (nu Grondwettelijk hof) wanneer hij van oordeel is dat er sprake is van een schending van de principes en de waarborgen die zijn vastgelegd in onder andere artikel 24 van de Grondwet omtrent onderwijs. De 4 e staatshervorming (1993) maakte van België een volwaardige federale staat. De voormalig tweetalige provincie Brabant werd opgesplitst in twee provincies: Vlaams Brabant (Nederlandstalig) en Waals Brabant (Franstalig). Brussel, de hoofdstad van België én tevens geografisch gezien in het centrum van de voormalige provincie Brabant gelegen, behoorde niet langer tot een provincie. Haar speciaal statuut als tweetalig gebied werd versterkt. De 5 e staatshervorming (de zgn. Lambermontakkoorden) (2001) gaf de verschillende deelstaten zowel meer financiële middelen als meer bevoegdheden. Zo was er voor het eerst echt sprake van fiscale autonomie en kregen de gewesten de nagenoeg volledige bevoegdheid over een aantal belastingen waaronder de verkeersbelasting en de registratieen successierechten. Daarnaast werden bevoegdheden over landbouw, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking naar de deelstaten overgeheveld. Verder verwierven de gewesten door de overheveling van de Gemeente- en Provinciewet de bevoegdheid en het toezicht over de ondergeschikte besturen (provincies, gemeenten, ocmw's) binnen hun territorium. De samenstelling en werking van de instellingen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werden nogmaals gewijzigd. Sinds de federale verkiezingen van 2007 staat een nieuwe staatshervorming opnieuw vooraan op de politieke agenda. De nieuwe hervorming zal gebeuren in 2 fasen. Politieke, sociale, economische achttergrond / 18

19 Politiek zakboekje (jaarlijks) Bijzondere Wet betreffende de financiering van Gemeenschappen en Gewesten De Grondwet Wet tot bepaling van de criteria bedoeld in artikel 39, 2, van de bijzondere wet van 16 januari 1989 betreffende de financiering van de Gemeenschappen en de Gewesten Structuur van de politieke besluitvorming België is eigenlijk een dubbele federatie, een federale unie van 3 gewesten en een federale unie van 3 gemeenschappen. We behandelen eerst de relatie tussen gemeenschappen, gewesten en taalgebieden (voor de taalgebieden zie ). (Zie ook: Res Publica 2000:1 de consequenties van multi-level governance) België telt 3 gemeenschappen (zie ) De Vlaamse Gemeenschap: dit is het Vlaamse Gewest, maar ook de Nederlandstalige instellingen op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad, bestaande uit 19 gemeenten. In dat gewest gelden de beslissingen van de gemeenschappen enkel voor die instellingen die op basis van hun organisatorische kenmerken exclusief aan één gemeenschap worden toegeschreven (bv. de Vlaamse scholen in Brussel). De Franse Gemeenschap: dit is het Waalse Gewest, zonder het Duitse taalgebied, maar met de Franstalige instellingen op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De Duitstalige Gemeenschap: dit is het Duitse taalgebied. België telt 3 gewesten (zie ) Het Vlaamse Gewest: het Nederlandse taalgebied Het Waalse Gewest: het Franse taalgebied en het Duitse taalgebied Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad België bestaat ook uit 10 provincies en 589 gemeenten (waarvan 19 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en 308 in Vlaanderen) Politieke partijen in Vlaanderen Het partijpolitieke landschap in Vlaanderen werd de laatste jaren herverkaveld door herpositionering (en naamsverandering): van CVP (Christelijke Volkspartij) naar CD&V (Christen-Democratisch en Vlaams) 2001 van SP (Socialistische Partij) naar SP.A (SP Anders - met als ondertitel "sociaal progressief alternatief") 2002 van PVV (Partij voor Vrijheid en Vooruitgang) naar VLD (Vlaamse Liberalen en Democraten) 1992 van Agalev (Anders Gaan Leven) naar Groen! 2003 Politieke, sociale en economische achtergrond / 19

20 van (het extreem-rechtse) Vlaams Blok naar Vlaams Belang 2004 (wegens juridische veroordeling voor racisme) het ontstaan van nieuwe partijen als gevolg van het uiteenvallen in 2001 van de Vlaamsnationalistische Volksunie (VU): NVA (Nieuw-Vlaamse Alliantie) 2001 spirit (met als ondertitel De Vlaamse Links-liberalen) 2001 (ontstaan uit VU en het links-liberale id21) kartelvorming (mede vanwege de invoering van een kiesdrempel van 5%) als aanloop tot de verkiezingen voor het Vlaams Parlement op 13 juni CD&V + NVA SP.A + spirit (reeds een kartel in 2002 ter voorbereiding van de federale verkiezingen) VLD + Vivant ( 1997), in 2007 opgegaan in de Open VLD. In Vlaams-Brabant is tevens een Franstalige partij, UF (Union des Francophones) actief. Politieke samenstelling van het Vlaams Parlement Ministers Zetels Waarvan in Zetels Waarvan in BHG BHG CD&V + 4 (3+1) CVP 30 2 NVA Vlaams 32 3 Vlaams Blok 22 2 Belang SP.A / spirit 3 (2+1) 25 1 SP 20 1 VLD / Vivant 3 (3+0) 25 1 VLD 27 Groen! 6 0 Agalev 12 UF 1 0 UF 1 VU&ID 12 1 Totaal Op gemeentelijk vlak zijn er heel wat lokale partijen. Met betrekking tot het thema onderwijs is hun relevantie eerder beperkt; ze zijn enkel op lokaal vlak van belang. Dikwijls hebben dergelijke lokale partijen banden met één van de grote partijen Wetgevende en uitvoerende machten op de verschillende niveaus We behandelen achtereenvolgens: De federale staat De Vlaamse Gemeenschap en Vlaamse Gewest Politieke, sociale, economische achttergrond / 20