Beweging Beweging op internet Prijs voor genderproject Transvisie Diedel Kornet: op zoek naar menselijkheid Publieksdebat: burgerschap

Transcriptie

1 Beweging Beweging op internet Prijs voor genderproject Transvisie Diedel Kornet: op zoek naar menselijkheid Publieksdebat: burgerschap 24 december 2009 januari februari 2010

2 Colofon Beweging nummer 24 december 2009 januari februari 2010 Beweging is een kwartaaluitgave van de Humanistische Alliantie Haaglanden. De redactie behoudt zich het recht voor om kopij in te korten of te weigeren. Kopij Kopij voor Beweging kunt u sturen aan: haagland@regio.humanistischverbond.nl of: De makers Redactie Anne Marie Boorsma en Yvonne Notenboom. Redactie Beweging Erasmusplein RG Den Haag De volgende deadline: 26 januari 2010 Ontwerp en opmaak Elies van der Linden ellinden@xs4all.nl Druk Grafitop/Hera Rijswijk (ZH) Gratis abonnement Indien u Beweging gratis thuis wilt ontvangen, kunt u zich aanmelden voor een gratis abonnement. Bel of mail haagland@regio.humanistischverbond.nl U kunt het abonnement op deze wijze ook opzeggen. Foto op omslag: Rapenburg, Leiden

3 Inhoud Hanne Bikker: Humanist design Diedel Kornet: Ik zocht diepgang en menselijkheid In memoriam Jelle Los Beweging op het internet 10 vragen aan Nellie Spaans Publieksdebat over burgerschap Het postulaat 10: dynamiek Agenda Nieuws en aankondigingen Contactgegevens pagina 4 pagina 5 pagina 8 pagina 10 pagina 11 pagina 12 pagina 13 pagina 14 pagina 16 pagina 27

4 Hanne Bikker Humanist design Nieuwe ronde, nieuwe kansen; dat zou je ook van het parlementaire jaar kunnen zeggen. Ik heb die start weer van dichtbij meegemaakt, het mooist nog door ons prinsheerlijke ontbijt. Elk jaar treffen we elkaar en staan we stil bij de mensen achter de kille cijfers - cijfers van rijkdom en van armoede en van verdelende rechtvaardigheid. Kernvraag is hoeveel armoede we kunnen verdragen als we kijken naar onze materiële rijkdom en de armoede van anderen, dichterbij of verder af. Behalve materiële, is er ook zoiets als geestelijke armoede. En die gaat vaak gelijk op met materiële rijkdom: welvaart en welzijn zijn niet per se elkaars vrienden. Duur is iets anders dan duurzaam. Anders gezegd: goedkoop is duurkoop. Nog meer woorden: de armoede van rijkdom. Kunt u mij nog volgen? Terug naar de hoofdvraag: hoeveel rijkdom en armoede kunnen we aan? portemonnee, hun kleur, hun overtuigingen, hun gedachten, hun drijfveren? Geloven we in mensen, hoe verbinden we ons met hen, hoe sluiten we in, hoe sluiten we aan? Je zou kunnen beginnen door zelf te beginnen: maak contact, praat, luister, vraag door, geef aandacht, troost, lach, werk, bewonder. En door de schuld van maatschappelijk ongemak niet bij de ander te zoeken, maar bij jezelf te kijken. Laten we vervolgens dat ongemak verhelpen: gebeurtenissen niet van commentaar voorzien, maar gebeurtenissen scheppen, zelf creëren, humanist design. Laten we - da s mijn raad - het debat, het gesprek, het denken, de beweging, de progressie, de hoop levend houden! Excuseer mijn ogenschijnlijk fragmentarisch geschrift. Hanne Bikker, voorzitter Humanistische Alliantie Haaglanden Díe vraag en deze geef ik u graag mee: hoe sluiten we mensen in? Alle mensen, bedoel ik dan, ongeacht hun Wilt u reageren? Mail Hanne Bikker: hannebikker@freeler.nl. 4

5 Interview Diedel Kornet: Ik zocht diepgang en menselijkheid Door: Anne Marie Boorsma Diedel Kornet (1950) is bioloog en filosoof. Tussen 1995 en 2005 was zij als bijzonder hoogleraar wijsgerige biologie verbonden aan de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschap van de Rijksuniversiteit Leiden. Momenteel is zij voorzitter van de Jan van der Hoeven Stichting voor Theoretische Biologie. Anderhalf jaar geleden werd zij lid van het Humanistisch Verbond en sinds januari 2009 is zij voorzitter van het HV Leiden en omstreken. Je hebt je meteen actief opgesteld, en bent begin dit jaar voorzitter geworden. Je bent wel heel enthousiast Jazeker, maar dat moet ook wel, want de afdeling Leiden & Omstreken heeft een moeizame periode achter de rug. De afdeling was bijna opgeheven, maar dankzij de solidaire opstelling van de Afdeling Haaglanden met morele en praktische ondersteuning hebben we dat kunnen voorkomen. Je bent nog niet zo lang lid van het Humanistisch Verbond. Wat deed je besluiten lid te worden? Ik besloot lid te worden van het Humanistisch Verbond omdat ik problemen kreeg met de wijze waarop het er aan de Universiteit Leiden aan toe gaat: universiteiten zijn bedrijven geworden met een managerscultuur waar om de drie jaar gereorganiseerd wordt. Dat geeft erg veel onrust. Het draait er te veel om het aantal studiepunten en publicaties, terwijl de inhoud achteropraakt. Bovendien wordt er respectloos met elkaar omgegaan. Bij het humanisme vond ik de diepgang en menselijkheid die ik bij de universiteit zo miste. Diedel Kornet In de agenda staat dat jullie de Humanistische Salon hebben. Wat houdt die in? Elke donderdag kan er tussen en uur salon op de benedenverdieping van mijn huis aan het Rapenburg worden gehouden. Iedereen kan dan komen voor een goed gesprek of om een 5

6 Interview boek of tijdschrift open te slaan. Ik heb een kleine bibliotheek met humanistische literatuur. In de toekomst willen we ook thema-avonden organiseren, waarbij we willen aansluiten bij de landelijke thema s, zoals privacy of levenskunst. Kort geleden is er een boek uitgekomen met als titel: Zien is geloven; exacte wetenschappers over spiritualiteit. In dit boek is een artikel van mij opgenomen over natuurlijke spiritualiteit, als alternatief voor bovennatuurlijke spiritualiteit. Ook dit lijkt me een mooi thema om eens tijdens de salon te bespreken. Ik ga er in het voorjaar ook een cursus over geven. Heb je nog meer plannen voor de toekomst van de afdeling Leiden & O? We willen verder vooral ook de leden zelf stimuleren om activiteiten op te zetten. Op het moment hebben we 351 leden en dat aantal groeit gestaag. Voor de HV-salon hebben we inmiddels al een apart draadloos internet gerealiseerd. We gaan hiermee een virtuele leestafel aanbieden. De elektronische versie van Beweging wordt dan op een witte muur geprojecteerd. In de nabije toekomst willen we subsidie verwerven voor een smartboard. Dat biedt weer veel nieuwe mogelijkheden. Dan kunnen we met een groepje de inhoud bespreken van de websites van het HV, met onze afdelingspagina en van human.nl. Het zijn prachtige websites met veel interessante informatie en documentaires, maar ik ben ervan overtuigd dat er nog steeds te veel groepen zijn die er geen notitie van kunnen nemen, omdat ze onvoldoende toegang hebben tot computers. Ik denk daarbij vooral aan ouderen. Juist deze mensen zou ik willen uitnodigen. Mochten ze slecht ter been zijn, dan halen we hen gewoon op. Denk je ook aan samenwerken met andere organisaties? Zoals je weet, is er al een uitstekende samenwerking met de afdeling Haaglanden, en sinds kort werken we ook samen met het regionale Humanistisch Vormingsonderwijs (HVO). In de toekomst zouden we ook willen samenwerken met het Jong HV, in combinatie met ELCID (introductieweek eerstejaarsstudenten Universiteit Leiden) en de levensbeschouwelijke Leidse studenten ECCLESIA. Verder willen we graag de dienstverlenende mogelijkheden van de regionale uitvaartbegeleiding en geestelijke verzorging verkennen. Waar heb je je humanistisch kennis vandaan? Ik ben niet zo lang geleden weer in de schoolbanken gaan zitten, toen ik aan de Universiteit voor Humanistiek drie maanden van het minorprogramma 6

7 Interview volgde. Dat is me uitstekend bevallen. We lazen Van Praag en leerden over wat de grondslagen zijn van het humanisme. Wat me vooral bij Van Praag trof, is dat hij beleving en gevoel niet tegenover beschouwen en rede stelde, maar ze in elkaar grijpend zag. Ieder mens, daar heb je geen universitaire opleiding voor nodig, kan een ethisch, esthetisch en waarheidsgevoel ontwikkelen en in harmonie met anderen leren leven. We hebben elkaar nodig, we zijn sociale dieren. Het is goed om op alle drie gebieden je oordeelsvermogen aan te scherpen, je te toetsen: dat maakt een mens weerbaar. Ben je met een geloof opgegroeid? Ik ben geboren in een gereformeerd gezin in Delft. Als kind vond ik het wel aangenaam om naar de kerk te gaan. Er was gemeenschapszin en men nam de tijd om bij elkaar te komen. Er ging voor mij geruststelling uit van de kennelijke behoefte om met elkaar te zingen, na te denken en ik kon genieten van de soms mooie architectuur en orgelmuziek. Ik had geen problemen met allerlei regels en voorschriften: die begreep ik als afspraken om binnen deze groep prettig met elkaar om te gaan. Als kind veronderstelde ik al dat de notie van God eigenlijk symbolisch was bedoeld; daarmee had ik dan ook evenmin problemen. Mijn vader was scherpzinnig en ging autonoom om met de kerkelijke regels en daarin was hij voor mij een voorbeeld. Mijn moeder nam de kerkelijke leer vrij letterlijk. Mijn ouders ontmoetten elkaar in de verpleging. Voor mijn vader was muziek belangrijk; hij schoolde zichzelf als dirigent en muziekdocent. Hij heeft voor het personeel van de psychiatrische instelling waarvoor hij werkte een fanfareorkest opgericht, waarin ook patiënten konden meespelen; ruim veertig jaar was hij dirigent. Het was in het gezin bepaald niet vanzelfsprekend dat er gestudeerd werd, zeker niet door meisjes. Als kind dacht ik al veel na, maar toen wist ik nog niet dat je daar ook je vak van kon maken. Toen ik uiteindelijk ging studeren, voelde ik me zo in mijn element, dat de universiteit een tweede thuis voor mij werd, maar zo ervaar ik mijn werkomgeving de laatste jaren dus helaas niet meer. Nu hoop ik daarnaast aan de humanistische gemeenschap een zinvolle bijdrage te kunnen leveren: daar wil ik me met hernieuwd enthousiasme voor inzetten. Wilt u reageren op dit artikel? Mail Diedel Kornet op d.j.kornet@gmail.com. Meer informatie over de cursus Spiritualiteit op bladzijde 18. 7

8 In memoriam Jelle Los Het onverwachte overlijden, op 13 oktober 2009, op 58-jarige leeftijd, van Jelle W. Los, lid van de Raad van Bestuur van Humanitas Woonzorgplus Den Haag, is een groot verlies. Op 9 oktober was Jelle getroffen door een hartstilstand en is daarna niet meer uit coma geraakt. Voor familie en naasten is dit onvoorstelbaar. Vanzelfsprekend was er ook in de werkomgeving sprake van grote verslagenheid. Allereerst vanwege de confrontatie met de kwetsbaarheid en betrekkelijkheid van het menselijk bestaan. Vervolgens was er sprake van een groot verlies, omdat Jelle aan de vooravond stond van het oogsten van zijn inzet. Sinds 1 januari 2009 was Jelle fulltime lid van de Raad van Bestuur van Humanitas Woonzorgplus en had onder meer tot taak om een bedrijfsbureau tot stand te brengen. Op 29 oktober jongstleden heeft de aftrap daarvan plaatsgevonden, maar niet zonder te constateren dat Jelle tijdens die bijeenkomst de leidende rol had moeten hebben.

9 Humanitas Woonzorgplus Den Haag is het samenwerkingsverband van CoornhertCentrum, Duinhage en Wijndaelercentrum en heeft als kernwaarden: identiteit kwaliteit humane waarden menselijke maat. Jelle was in zijn werk de personificatie van deze kernwaarden. Humanisme was de grondhouding in zijn leven. In het verlengde daarvan was hij nog niet eens een jaar geleden benoemd tot lid van het Hoofdbestuur van het Humanistisch Verbond, met als portefeuille geestelijke verzorging. Hij vervulde deze nevenfunctie met verve en heeft te kort van betekenis mogen zijn voor zijn Humanistisch Verbond. Voordat Jelle Los als fulltime lid van de Raad van Bestuur werkzaam was, is hij vele jaren het gezicht van Wijndaelercentrum geweest in zijn functie als directeur. Terecht dat er in Wijndaelercentrum op 16 oktober jongstleden een indrukwekkende herdenkingsbijeenkomst plaatsvond voor cliënten en medewerkers in aanwezigheid van de naaste familie van Jelle. In de locaties van Humanitas Woonzorgplus werden condoleancegelegenheden ingericht. De vele handtekeningen worden aan de familie overgedragen. Bovendien hingen de vlaggen bij de locaties half stok. De enorme belangstelling tijdens de uitvaartceremonie in Ockenburg op 19 oktober jongstleden toont aan dat Jelle van grote betekenis is geweest voor de ouderenzorg. Gedurende zo n 15 jaar was hij op vele terreinen in de ouderenzorg actief. Onder meer was hij mede-oprichter en voorzitter van de Stichting Mantelzorg. Met respect gedenken wij met dit in memoriam Jelle W. Los als een gepassioneerde bestuurder in de Haagse ouderenzorg, als een waardevolle collega, als een geëngageerde humanist en vooral als een warm en betrokken mens. Joost H.M. Happel Voorzitter Raad van Bestuur Humanitas Woonzorgplus Den Haag

10 Beweging op het internet De abonnees van Beweging hebben gemerkt dat dit nummer niet per post wordt verstuurd, maar alleen op het internet is te raadplegen. Op de website staat het volledige nummer van Beweging en het is daar voor iedereen te raadplegen. U kunt Beweging dus nog steeds lezen, hetzij door er een afdruk van te maken, hetzij vanaf het beeldscherm. Waarom doen we dit? Wel, het samenstellen, vormgeven, drukken en verspreiden van Beweging is een kostbare aangelegenheid en elke keer moeten wij als bestuur van de Humanistische Alliantie Haaglanden een keuze maken: stoppen we het geld in Beweging of stoppen we het in andere activiteiten? Daarnaast zijn sommige leden van de Humanistische Alliantie Haaglanden gebonden aan maatschappelijke doeleinden en dienen zij hun geld te verantwoorden aan de daarvoor in het leven geroepen instanties. Onze mogelijkheden zijn dus beperkt. Na veel puzzelen zijn we tot de volgende oplossing gekomen. Vier keer per jaar blijven we Beweging maken. Dat wordt met plezier gedaan door vrijwilligers, ondersteund door professionele mensen. Twee nummers van Beweging worden nog steeds per post verspreid en deze zult u aantreffen in uw brievenbus of misschien op een leestafel. De twee andere nummers worden op het internet geplaatst en zijn daar voor iedereen toegankelijk. De agenda van deze nummers wordt wel nog steeds per post naar alle abonnees verstuurd: als kaart, voorzien van de hoogtepunten. Daarmee heeft elke lezer direct toegang tot de agenda, terwijl de achtergrondverhalen op het internet zijn te lezen. We doen dit om en om: het ene nummer helemaal per post, van het andere nummer alleen de agenda per post en de volledige Beweging op Uiteraard zijn wij benieuwd naar uw reactie of naar uw voorstel het beter te doen. Wilt u reageren? Stuur uw reactie naar de Humanistisch Alliantie Haaglanden, Erasmusplein 87, 2532 RG in Den Haag of per naar: haagland@regio.humanistischverbond.nl. Namens de Humanistische Alliantie Haaglanden, Rob Bronsgeest Lees de nieuwe Beweging op 10

11 10 Interview vragen 10 vragen aan Nellie Spaans Door: Anne Marie Boorsma Nellie Spaans (59) is voorzitter van de Stichting Vrienden van het Wijndaelercentrum. Het is onder andere haar taak om donateurs te werven, waardoor het mogelijk is om feesten te organiseren, sinterklaascadeaus te kopen of dure apparatuur (zoals een beamer) mee te financieren. Kortom, allerlei zaken die het welbevinden van de bewoners ten goede komen. omgeving wordt er nogal eens argwanend tegenover humanisme aangekeken. Wat is de laatste humanistische activiteit in Haaglanden die je hebt bijgewoond en wat vond je ervan? Daar kan ik kort in zijn: ik heb nog nooit een activiteit meegemaakt. Maar zodra ik meer tijd heb ga ik dat goedmaken. Wat is jouw definitie van humanisme? Iedereen in zijn waarde laten, menslievendheid, menswaardigheid en menselijkheid. Hoe humanistisch ben jijzelf? Daar ben ik goed in. Ik sta open voor iedereen met een andere levensbeschouwing dan ik zelf. Zo heb ik bijvoorbeeld jarenlang gewerkt voor dak- en thuislozen bij het Leger des Heils en heb ik daar ook de noodopvang geregeld. Nellie Spaans Wat is jouw definitie van geluk? Je voor mensen, je familie, de maatschappij inzetten. Dat maakt me erg gelukkig. Heeft het leven zin? Waarom niet! Je bent nou eenmaal op de aarde en dan moet je zoveel mogelijk zinvol met je leven omgaan. Wat mis jij zelf bij het humanisme? Humanisten komen er te weinig voor uit dat ze humanist zijn. Ze zouden wat meer aan de weg mogen timmeren. In mijn lees verder op pagina 26 11

12 Debat over burgerschap Burgers hebben niet alleen rechten, maar ook plichten, ongeacht hun etnische, culturele en levensbeschouwelijke en/of religieuze achtergrond. Maar wat betekent dit dan in de praktijk van alledag? En: is burgerschap wel een goed concept voor de aanpak van vraagstukken van multicultureel samenleven? Zijn dit vragen die u bezig houden? Of heeft u een antwoord op een van deze vragen? Kom dan op 12 december naar het publieksdebat Burgerschap in t Gouden Hooft. Dit debat wordt georganiseerd door het Humanistisch Verbond Haaglanden, in samenwerking met de gemeente Den Haag. Alle belangstellenden zijn van harte uitgenodigd om met elkaar en met de inleiders en deskundigen in de zaal in debat te gaan over burgerschap. burgerschap vanuit verschillende invalshoeken worden toeglicht door professor Meindert Fennema en Ed van Thijn. Prof.dr. Fennema (Politieke Wetenschappen, Universiteit van Amsterdam) is bekend als verdediger van het vrije woord, ook voor vertegenwoordigers van extreem links of rechts. Drs Van Thijn was onder andere lid van de Tweede Kamer, minister van Binnenlandse Zaken, burgemeester van Amsterdam en lid van de Eerste Kamer. Het debat, waaraan iedereen mag deelnemen, zal worden geleid door de bekende journalist-publicist Yoeri Albrecht. Het debat vindt plaats in de stadsherberg t Goude Hooft, Dagelijkse Groenmarkt 13 op de eerste etage (LET OP: deze etage is uitsluitend via de trap te bereiken). Aanmelden is niet verplicht, maar wordt wel op prijs gesteld. U kunt zich aanmelden via b.erbas@ocw.denhaag.nl. Datum: zaterdag 12 december Plaats: t Goude Hooft (Dagelijkse Groenmarkt 13), zaal op eerste etage Aanvang: uur (zaal open vanaf uur) Toegang: gratis Aanmelden: b.erbas@ocw.denhaag.nl. De Haagse wethouder Burgerschap, Rabin Baldewsingh zal het debat inleiden en afsluiten. Inhoudelijk zal het fenomeen 12 Abonneer u op de digitale nieuwsbrief van de landelijke Humanistische Alliantie op

13 Het Postulaat 10 de dynamiek De organisaties in de Humanistische Alliantie Haaglanden delen een humanistische visie op mens en wereld. Jaap van Praag formuleerde die humanistische visie in tien postulaten: vijf die het humanistisch mensbeeld en vijf die het humanistisch wereldbeeld verwoorden (Grondslagen van humanisme, 1978). Deels zijn deze postulaten gebaseerd op onze (wetenschappelijke) ervaringskennis; voor zover de werkelijkheid (nog) ongekend is, houden ze een bewuste, humanistische keuze in. Welke zijn die postulaten en wat betekenen ze in de praktijk? Jos de Wit (historicus) geeft een kort commentaar op de postulaten van Van Praag. Dit maal het tiende postulaat: de dynamiek. Dit is de laatste aflevering van deze serie over de postulaten van Van Praag. Het laatste en tiende postulaat van Jaap van Praag heeft betrekking op de dynamiek van mens en wereld. Onder dynamiek verstaat Van Praag het feit dat wereld en mens steeds aan verandering onderhevig zijn, steeds worden, in plaats van zijn. De mens ziet in die veranderingen regelmatigheden en patronen die hij vastlegt in wetten. De patronen die daarbij waargenomen worden, verschillen nogal eens: soms ziet men de veranderingen als oorzaak en gevolg (causaliteit), soms als continuïteit (evolutie of ontwikkeling) en soms als tegenstelling (dialectiek). De wetten die de mens waarneemt, beschrijven vooral ze verklaren echter niet veel. Bovendien blijven het menselijke waarnemingen, gebaseerd op menselijke ervaring en daarmee vatbaar voor verandering. Zoals de oude Griekse filosoof Herakleitos het al zei: Panta rhei kai ouden menei, dat is: Alles stroomt en niets blijft. Men kan nu eenmaal niet tweemaal in dezelfde rivier stappen, want de tweede keer stap je in ander water. Wilt u reageren? Mail Jos de Wit op josselinpdewit@hotmail.com. 13

14 Agenda Meer informatie over de activiteiten in Nieuws & Aankondigingen Raadpleeg de agenda ook op Donderdag 3 december HV Leiden & O. Humanistische Salon met presentatie jaarstukken ALV. Rapenburg 103, Leiden (gratis; van tot uur) Donderdag 3 december HV Leiden & O. Zin om elkaar te ontmoeten. Rapenburg 103, Leiden (gratis; uur) Zondag 6 december CoornhertCentrum. Bezinningsbijeenkomst o.l.v. Wieger Groenewoud. Thema: Feest. Erasmusplein 87 (gratis/ 2; uur) Zondag 6 december HV Leiden & O. Kapstokgesprek. S. Vestdijklaan 18, Oegstgeest (gratis; uur) Zaterdag 12 december HV Haaglanden (ism gemeente Den Haag). Publieksdebat Burgerschap. Eerste etage van t Goude Hooft. Dag. Groenmarkt 13 (gratis; uur) Woensdag 16 december HV Leiden & O. Eten in humanistische kring. Restaurant Olive Garden. Aanmelden op T Vrouwenkerkhof 1, Leiden (eigen rekening; uur) Donderdag 17 december HV Leiden & O. Humanistische Salon met presentatie jaarstukken ALV. Rapenburg 103, Leiden (gratis; van tot uur) Zondag 20 december Wijndaelercentrum.Bezinningsbijeenkomst o.l.v. Irene Buijsman. Thema: Zonnewende verbondenheid. C. van Rennesstraat 8 (gratis; uur) Zondag 20 december HV Haaglanden. Rondleiding Gemeentemuseum. Nota bene: de toegang tot het museum is voor eigen rekening. Stadhouderslaan 41 (gratis; uur) Zondag 20 december HV Haaglanden. Algemene Ledenvergadering. Gebouw De Sierkan. A. Heinsiusstraat 3 (gratis voor leden; uur) Zondag 20 december HV Haaglanden. Midwintermaaltijd. Gebouw De Sierkan. A. Heinsiusstraat 3 ( 13 pp; uur) Zondag 3 januari CoornhertCentrum. Bezinningsbijeenkomst o.l.v. Wieger Groenewoud. Thema: Nieuwjaar. Erasmusplein 87 (gratis/ 2; uur) Zondag 3 januari HV Leiden & O. Kapstokgesprek. P.J. Blokstraat 26, Leiden (gratis; uur) Donderdag 7 januari HV Leiden & O. Nieuwjaarsreceptie. Rapenburg 103, Leiden (gratis; uur)

15 Donderdag 7 januari HV afdeling Leiden & O. Algemene Ledenvergadering. Rapenburg 103, Leiden. (gratis; uur) Zondag 10 januari 2010 Modern Beraad. Nieuwjaarsbijeenkomst. Ln v Meerdervoort 1a (gratis; uur) Donderdag 14 januari HV Haaglanden. Nieuwjaarsbijeenkomst. Centrum Quadraat. Toussaintkade 53 (gratis; uur) Vrijdag 15 januari Anne Marie Boorsma. Cursus kunstgeschiedenis Nederlandse kunstcollecties deel II. Theater Branoul. Aanmelden: abcurskunst@hotmail.com. Maliestraat 12 ( 110/ 100; uur) Woensdag 20 januari HV Leiden & O. Eten in humanistische kring. Restaurant Kwebbelen. Aanmelden op T Noordeinde 19, Leiden (eigen rekening; uur) Zondag 24 januari Modern Beraad. Bezinningsbijeenkomst met dr. D. van Egmond. Thema: Vrijzinnigheid en mystiek. Ln v Meerdervoort 1a (gratis; uur) Maandag 1 februari Humanistisch-vrijzinnige Vereniging (Vlaanderen). Deadline essaywedstrijd: Lof der Zotheid/ Draait de wereld door?. E essaywedstrijd@h-vv.be Donderdag 4 februari HV Leiden & O. Zin om elkaar te ontmoeten. Thema: generatiepatronen. Rapenburg 103, Leiden (gratis; uur) Donderdag 4 februari HV Leiden & O. Introductie cursus Natuurlijke spiritualiteit als alternatief voor bovennatuurlijke spiritualiteit. Rapenburg 103, Leiden (gratis; uur) Zondag 7 februari CoornhertCentrum. Bezinningsbijeenkomst o.l.v. Wieger Groenewoud. Thema: Contact. Erasmusplein 87 (gratis/ 2; uur) Zondag 7 februari Modern Beraad. Bezinningsbijeenkomst met drs H.T. Sie Dhian Ho. Thema: Leidt humanisme tot kosmopolitisme? Ln v Meerdervoort 1a (gratis; uur) Zondag 7 februari HV Leiden & O. Kapstokgesprek. Aanvang: uur P.J. Blokstraat 26, Leiden (gratis; uur) Dinsdag 16 februari HV Leiden & O. Eten in humanistische kring. Restaurant Mijn Broer. Aanmelden op T Kloksteeg 7, Leiden (eigen rekening; uur) Donderdag 18 februari HV Leiden & O. Cursus Natuurlijke spiritualiteit als alternatief voor bovennatuurlijke spiritualiteit. Eerste bijeenkomst. Rapenburg 103, Leiden ( 75; uur) Zondag 21 februari Modern Beraad. Bezinningsbijeenkomst met dr R.M. Nepveu. Thema: De blijde boodschap van Spinoza. Ln v Meerdervoort 1a (gratis; uur) Donderdag 4 maart HV Leiden & O. Cursus Natuurlijke spiritualiteit als alternatief voor bovennatuurlijke spiritualiteit. Tweede bijeenkomst. Rapenburg 103, Leiden ( 75; uur)

16 Nieuws & aankondigingen december 2009 januari februari 2010 Debat over burgerschap Op zaterdag 12 december organiseren het Humanistisch Verbond Haaglanden en de gemeente Den Haag een openbaar debat over burgerschap. Meer informatie over dit debat op bladzijde 12. Datum: zaterdag 12 december Plaats: t Goude Hooft (Dagelijkse Groenmarkt 13), zaal op eerste etage Aanvang: uur (zaal open vanaf uur) Toegang: gratis Algemene Ledenvergadering De Algemene Ledenvergadering van de afdeling Haaglanden vindt dit jaar plaats op zondag 20 december en wordt gekoppeld aan de Midwintermaaltijd. U kunt de jaarstukken opvragen bij de secretaris van de afdeling: E wessel@jenner-klarenbeek.nl of T Zie hieronder voor nadere gegevens. Midwintermaaltijd Op zondag 20 december organiseert de afdeling Haaglanden van het Humanistisch Verbond weer de traditionele midwintermaaltijd. Voorafgaand aan de maaltijd zal er voor belangstellenden van tot uur een rondleiding worden verzorgd in het Gemeentemuseum over de tentoonstelling Cezanne-Picasso-Mondriaan. De kosten van de rondleiding komen voor rekening van de afdeling Haaglanden; u dient zelf een kaartje te kopen (neem uw museumjaarkaart mee!). Om uur vindt in De Sierkan (tegenover het Gemeentemuseum) een korte Algemene Ledenvergadering plaats, waarin het bestuur zijn plannen voor het komende jaar toelicht en verantwoording aflegt over het afgelopen jaar. U kunt de jaarstukken opvragen bij de secretaris van de afdeling: E wessel@ jenner-klarenbeek.nl of T Na de Algemene Ledenvergadering zal een aperitief worden geschonken. Daarna kunt u aanschuiven voor de traditionele Midwintermaaltijd. U kunt de onderdelen van het 16

17 programma afzonderlijk meemaken: u bent niet verplicht aan alle drie de activiteiten deel te nemen. Met het oog op de catering is het wel van belang dat u zich voor de maaltijd aanmeldt. De kosten van de maaltijd (inclusief drankjes) bedragen 13 per persoon. U kunt zich voor de Midwintermaaltijd aanmelden bij Marjan Duijm: E marjanduijm@gmail.com of T Datum: zondag 20 december 2009 Aanvang en toegang: uur: rondleiding Gemeentemuseum (gratis, u betaalt alleen de toegang tot het museum); uur: Algemene Ledenvergadering (vrij toegankelijk voor HV-leden); uur: aperitief en Midwintermaaltijd ( 13 na aanmelding). Plaats: gebouw De Sierkan, Anthonie Heinsiusstraat 3 Den Haag (tegenover het Gemeentemuseum). Aanmelden: alleen voor de Midwintermaaltijd noodzakelijk, bij Marjan Duijm: E marjanduijm@gmail.com of T Nieuwjaarsbijeenkomst Op donderdag 14 januari 2010 houdt het Humanistisch Verbond Haaglanden haar nieuwjaarsbijeenkomst in Centrum Quadraat, aan de Toussaintkade 53 (tegenover de Koninklijke stallen/ Paleistuinen), Den Haag. Vanaf uur is iedereen van harte welkom in deze leuke en gezellige ontmoetingsruimte (begane grond). Het bestuur hoopt met een groot aantal aanwezigen het glas te kunnen heffen op een inspirerend 2010! Datum: 14 januari 2010 Aanvang: uur Plaats: Centrum Quadraat, Toussaintkade 53 Toegang: gratis Algemene Ledenvergadering Het bestuur van HV afdeling Leiden & O nodigt de afdelingsleden uit voor de Algemene Ledenvergadering op donderdag 7 januari De vergadering vindt plaats tijdens de Salon, Rapenburg 103, Leiden, na afloop van de nieuwjaarsreceptie. Aan de orde komen: De voordracht van kandidaat-penningmeester dr. M. Zandee; Het Jaarplan 2010; Het voorstel Huishoudelijk reglement HV afdeling Leiden & Omstreken. De relevante ALV-stukken kunnen geraadpleegd worden tijdens de Digitale Leestafel (in de Salon, op 3 en 17 december 2009), op een groot scherm. 17

18 Data ALV-stukken: 3 en 17 december 2009 Tijd: uur tot uur Plaats: Rapenburg 103, Leiden Datum ALV: 7 januari 2010 Aanvang: uur Plaats: Rapenburg 103, Leiden Cursus Op 18 februari start de afdeling Leiden & Ometde cursus Natuurlijke spiritualiteit als alternatief voor bovennatuurlijke spiritualiteit. De cursus wordt op 4 februari ingeleid; bij die gelegenheid kunnen belangstellenden zich inschrijven. Deelnemers ontvangen het boek Zien is geloven. De cursusbijeenkomsten zijn op 18 februari, op 4 maart, op 18 maart en op 1 april Introductie: 4 februari 2010 Data: 18 februari, 4 maart, 18 maart, 1 april Aanvang: uur tot uur Kosten: 75 (incl. boek) Nieuwjaarsreceptie Het bestuur van de afdeling Leiden & O nodigt u van harte uit voor de nieuwjaarsreceptie op donderdag 7 januari De receptie vangt aan om uur. Aansluitend om uur houdt de afdeling de Algemene Ledenvergadering. Datum: 7 januari 2010 Aanvang: Nieuwjaarsreceptie om uur, ALV om uur Plaats: Salon, Rapenburg 103, Leiden. Humanistische Salon Alle leden kunnen de Salon donderdags van tot uur reserveren voor activiteiten. Ook is het mogelijk om als gastheer of gastvrouw in de Salon aanwezig te zijn zodat andere leden welkom zijn voor een gesprek of een kop koffie. Alle gereserveerde tijden zullen op de website van de afdeling aangekondigd worden, in de agenda en (kort te voren) op de afdelingspagina. Op donderdag 3 december 2009 vindt de digitale leestafel plaats in de Salon, met de presentatie van de ALV-stukken en de website op een groot scherm. Digitale leestafel in de Salon van tot uur. Ook op donderdag 17 december 2009 staat de digitale leestafel in het teken van de ALV-stukken en de website op een groot scherm. Data: iedere donderdag Plaats: Rapenburg 103, Leiden Aanvang uur (tot uur) 18

19 Nieuws & aankondigingen december 2009 januari februari 2010 Kapstokgesprekken Vanaf 2001 hebben de leden van de afdeling Leiden & O kapstokgesprekken gevoerd in het huis van Mimi Ruygrok. De gesprekken gingen meestal over de actualiteiten of iets dat speelde in de afdeling. Soms werd het voorbereid, maar ook borrelde het onderwerp zodanig, dat iedere aanwezige er het zijne over wilde opmerken. Het waren meestal verrassende gesprekken, waar je iets aan had en waar je ook wel gasten mee naar toe nam. Na 9 jaar van goede gesprekken gaat Mimi met de kapstokgesprekken stoppen. Op zondag 6 december 2009 vindt het laatste kapstokgesprek - bij Mimi thuis - plaats, met na afloop een hapje en een drankje. Maria van Bergen en Mimi Ruygrok Vanaf januari 2010 zijn de kapstokgesprek elke eerste zondag van de maand om uur bij Cobi Dirkse, P.J. Blokstraat 26, 2313 ET Leiden, T en E jacobadirkse@ casema.nl. De P.J. Blokstraat is vanaf het CS bereikbaar met de bussen 28, 182, 187, 169 (halte Plantage) en met de bussen 11 en 12 (halte Moddermanstraat/ Burggravenlaan). Datum: 6 december Aanvang: uur Plaats: Simon Vestdijklaan 18 te Oegstgeest (T ) Datum: 3 januari 2010 Aanvang: uur Plaats: P.J. Blokstraat 26, Leiden (T ) Datum: 7 februari 2010 Aanvang: uur Plaats: P.J. Blokstraat 26, Leiden (T ) Zin om te ontmoeten Op donderdag 3 december is er de mogelijkheid om onder genot van appeltaart een eigen thema in te brengen en om terug te blikken op de afgelopen bijeenkomsten. Op donderdag 4 februari 2010 is het onderwerp: generatiepatronen. Ziet u gedrag, interesses, beroep of keuzes die gemaakt zijn door vroegere generaties terugkeren in uw leven of in dat van naasten of is er een duidelijke breuk te zien? Meer informatie kunt u krijgen op T of E wil@siekmann.nl. 19

20 Data: 3 december 2009, 4 februari 2010 Aanvang: uur Plaats: Rapenburg 103, Leiden Eten in humanistische kring Op woensdag 16 december 2009 eten we in het restaurant Olive Garden, Vrouwenkerkhof 1, Leiden. Dit restaurant ligt aan het plein tegenover het Boerhaavemuseum, achter de Haarlemmerstraat. Op woensdag 20 januari 2010 eten we in restaurant Kwebbelen, Noordeinde 19, Leiden. Dit restaurant is met vele bussen te bereiken. Op dinsdag 16 februari 2010 eten we in restaurant Mijn Broer, Kloksteeg 7, Leiden. De Kloksteeg is een zijstraat van het Rapenburg. Op woensdag 24 maart 2010 eten we in het chinees restaurant Panda, Kopermolen 1, Leiden-Merenwijk. Te bereiken met bus 45, halte Arendshorst. Bezinningsbijeenkomsten Zondag 6 december Thema: Feest Zondag 3 januari Thema: Nieuwjaar Zondag 7 februari Thema: Contact Plaats: CoornhertCentrum, Erasmuszaal, Erasmusplein 87. Aanvang: uur. Toegang: gratis voor cliënten; overigen 2 (incl. koffie), te betalen aan de receptie. Meer informatie: Data: 16 december 2009, 20 januari, 16 februari, 24 maart 2010 Aanvang: uur Graag telkens vooraf aanmelden bij Maria van Bergen of Peter Engel T Wandelgroep De wandelaars stappen elke laatste zondag van de maand. Neem vooraf contact op om te informeren naar exacte ontmoetingstijd en naar het startpunt. Informatie bij Wenda Harders: T Bezinningsbijeenkomsten Zondag 20 december Thema: Zonnewende - verbondenheid De bijeenkomsten worden geleid door humanistisch raadsvrouw Irene Buijsman. 20

21 Nieuws & aankondigingen december 2009 januari februari 2010 Tijdens de bijeenkomsten worden overwegingen, verhalen, gedachten en gedichten aangeboden, afgewisseld met passende muziek. De aanwezigen kunnen zich hierdoor laten inspireren en op eigen manier bezinning beleven. Er is altijd gelegenheid met een kopje koffie of thee nog wat na te praten. Plaats: Zilverzaal, Wijndaelercentrum, C. van Rennesstraat 8 Tijd: koffie en thee vanaf uur; bezinning vanaf uur Toegang: gratis, iedereen is van harte welkom Bezinningsbijeenkomsten In december zijn er geen bezinningsbijeenkomsten. 24 januari Dr. D. van Egmond spreekt over het thema: Vrijzinnigheid en mystiek. 7 februari Drs H.T. Sie Dhian Ho spreekt over het thema: Leidt humanisme tot kosmopolitisme? 21 februari Dr R.M. Nepveu spreekt over het thema: De blijde boodschap van Spinoza. Nieuwjaarsbijeenkomst Modern Beraad nodigt belangstellenden uit voor de nieuwjaarsbijeenkomst op zondag 10 januari De voorzitter, Rinus Valkenhage, zal deze bijeenkomst inleiden. Aanvang van de bezinningsbijeenkomsten: uur Toegang: leden van Modern Beraad en het Humanistisch Verbond gratis; niet-leden kunnen ter plaatse een bijdrage geven. Plaats: Laan van Meerdervoort 1a, Den Haag. Vervoer: bus 20 en 24 (halte Alexanderplein/Javastraat); tram 1 (halte Vredespaleis); gratis parkeergelegenheid. Datum: 10 januari Aanvang: uur Plaats: Laan van Meerdervoort 1a, Den Haag 21

22 Diversen (NB: na de punt komt niet NL, maar NU). Bezinning over levenskunst Humanistische raadslieden, actief in verschillende werkvelden, schrijven met regelmaat bezinningsteksten en columns voor de website van het Humanistisch Verbond. De leidraad van de nieuwste serie is levenskunst (Tijd voor...). Een van de raadslieden die voor de HVwebsite schrijven, is Freek Boon. Hij is werkzaam in Delft in de psychiatrie en zijn nieuwste bijdrage geplaatst op 15 oktober is getiteld: Levenskunst in uitvoering, tijd voor het eigen bestaan. Kijk voor de columns op Klik op Webdossiers, daarna op Levenskunst en ten slotte in de linkerkolom op Levenskunst in uitvoering: tijd voor Glossy van Transvisie Onlangs heeft Transvisie (onderdeel van Humanitas) de eerste genderglossy van Nederland uitgegeven. Het eenmalige blad Kenneth/Vicky laat zien hoe belangrijk het werk van Transvisie is voor genderkinderen en jongeren. Uit hun verhalen spreekt de noodzaak van een goed en betrouwbaar hulpverleningsaanbod. Kenneth/Vicky kost 3,95 en is te bestellen op de website van Transvisie: Kenneth/Vicky van Transvisie Prijs voor Transvisie Het kinder- en jongerenproject van Transvisie heeft in november de diversiteitsprijs van Movisie gewonnen. Het juryrapport en een filmpje over het werk van Transvisie is te zien op Lof der Zotheid De Humanistisch-vrijzinnige Vereniging in Vlaanderen organiseert een essaywedstrijd met als motto: Lof der Zotheid/ Draait de wereld door?. Deelnemers worden geacht het idee achter de Lof der Zotheid van Erasmus (1509) te actualiseren naar de 21e eeuw, maar het staat hen vrij om de titel vrij te interpreteren. Iedereen vanaf 16 jaar kan deelnemen. De tekst mag maximaal woorden bevatten. Stuur uw tekst voor 1 februari 2010 op via E essaywedstrijd@h-vv.be. Een extra 22

23 Nieuws & aankondigingen december 2009 januari februari 2010 papieren versie mag toegezonden worden aan HVV vzw, t.a.v. Essaywedstrijd, Lange Leemstraat 57, 2018 Antwerpen. De eerste prijs bedraagt 500, de tweede prijs 300 euro en de derde prijs 200. Het winnende essay zal bovendien worden gepubliceerd. De prijs wordt op 1 april 2010 uitgereikt op een Satirefestival. De plaats en het programma ervan worden later bekendgemaakt. Beatrix, Majesteit Een film van Michiel van Erp Koningin Beatrix is een hardwerkend en formeel staatshoofd, die haar menselijke kanten voor haar onderdanen zorgvuldig verborgen houdt. Beatrix, Majesteit van Michiel van Erp, is een zoektocht naar de emoties en drijfveren van onze koningin. Naast dat van haar zélf, legt de film de hoogte- en dieptepunten vast uit het leven van een aantal naamgenoten: Bea s, Trixen en Beatrixen. Met Beatrix, Majesteit wordt de aftrap gegeven voor de documentairereeks Teledoc. Vrijdag 25 december 2009, uur op Nederland 2 HUMAN HUMAN biedt de mogelijkheid om je te abonneren op de nieuwsbrief van een of meerdere HUMAN-blogs waarin je bent geïnteresseerd. Je wordt dan via automatisch op de hoogte gehouden van wat er op het blog gebeurt. Je kunt je inschrijven voor de nieuwsbrieven via de linkerkolom op de blog-pagina s. Alle DocBlogs vindt u op weblogs.human.nl. Enkele daarvan zijn: Herinnerik (over de fascinerende werking van ons het geheugen en het brein); Mag ik dood? (over zelfbeschikking over leven en dood); Mensjesrechten (over kinderrechten in Nederland); Durf te denken (videoblog over levensvragen van twintigers). Overigen La Scuola Academie voor Levenskunst biedt tot aan de zomer van 2010 in Delft een groot aantal workshops, bezinningsen inspiratieactiviteiten. Onder begeleiding van mentoren met verschillende achtergronden (kunstenaars, muzikanten, fotografen, architecten, coaches, auteurs en trainers) gaan de deelnemers aan de slag. 23

24 Het volledige jaarprogramma en achtergronden van La Scuola zijn te vinden op W of (virtuele vrijplaats). Contact: T of E welkom@academievoorlevenskunst.nl. Cursus kunstgeschiedenis Op vrijdag 15 januari 2010 start kunsthistorica Anne Marie Boorsma de twaalfdelige cursus kunstgeschiedenis Nederlandse kunstcollecties deel II. Deze cursus zal gaan over de geschiedenis van kunstcollecties en de visies van verzamelaars/ museumdirecteuren. Ook aan interessante bedrijfscollecties wordt aandacht besteed. Aan bod komen schilderkunst, beeldhouwkunst, kunst op papier, fotografie en toegepaste kunst/design van 1800 tot heden. Zo gaat Boorsma onder andere in op het ontstaan van de collecties van het Stedelijk museum in Amsterdam, het Groninger Museum, Van Abbemuseum in Eindhoven, Drents Museum in Assen, Cobra Museum in Amstelveen, Singer Museum in Laren en het Dordrechts Museum. Bovendien komen bedrijfcollecties aan bod van onder andere de Nederlandse Bank en het AMC in Amsterdam. Boorsma maakt daarbij gebruik van PowerPoint-presentaties. Korting is mogelijk voor belangstellenden met een minimum inkomen. Meer informatie: W E abcurskunst@hotmail.com of T Data: 12 vrijdagen met ingang van 15 januari Tijd: van tot uur Plaats: Theater Branoul, Maliestraat 12 Kosten: 110 (HV-leden betalen 100) Aanmelden: abcurskunst@hotmail.com of T Hugo de Groot 400 jaar Het Residentie Orkest en het Haags Toonkunstkoor verzorgen op 11 december het slotconcert van de officiële herdenkingsactiviteiten rond het 400-jarig bestaan van het werk van Hugo de Groot. Op het programma staat Mare Liberum, de wereldpremière van een speciaal voor de gelegenheid gecomponeerd werk van Roel van Oosten. Het concert Mare Liberum wordt voorafgegaan door Egmont van Ludwig van Beethoven. Op 6 december wordt de laatste wandeling Buiten De Poort! gehouden. Met een gids wandelt u langs plaatsen die een bijzondere rol hebben gespeeld in het leven van Hugo de Groot en de ontwikkeling van Den Haag als Internationale Stad van het Recht. De wandeling start bij het Haags Historisch Museum. Deelname kost 2,50. Reserveren kan via E info@gevangenpoort.nl of T Aanvang: uur. 24

25 Nieuws & aankondigingen december 2009 januari februari 2010 Op 10 en 11 december kunt u in het Haags Filmhuis de film The End Of The Line, imagine a world without fish zien. De zee is van iedereen, stelde Hugo de Groot, en iedereen is er dus verantwoordelijk voor. De film stelt het probleem van overbevissing aan de orde. Ondanks de sombere boodschap, spreekt er hoop uit de film. Het probleem kan worden aangepakt. Samen. Training C (16 en 17 januari): onder andere heimwee, muziek, atlaskaart van het leven. Plaats: Driebergen Kosten: 250 (incl. overnachting, lunch en heerlijk diner!) (korting mogelijk). Contact: E etlvdputte@zonnet.nl of T Meer informatie over speeltijden en toegangsprijzen op Zoek interessante activiteiten bij u in de buurt op de agenda van Werken met levensverhalen Eveline van de Putte geeft de training Werken met levensverhalen. Deze training biedt werkvormen die je kunt gebruiken in het werk met je cursisten en cliënten. De training is in eerste instantie gericht op coaches, trainers, begeleiders, therapeuten, maatschappelijk werkers, docenten en verpleegkundigen. Maar ook anderen die eens op een andere manier met het eigen levensverhaal aan de slag willen of voor diegenen die willen beginnen aan hun autobiografie, kunnen veel leren in de training. Training B (12 en 13 december): onder andere uitzicht, rituelen, schilderen, film. 25

26 10 vragen aan Nellie Spaans vervolg van pagina 8 Ben je met een geloof opgevoed? Jazeker! Gereformeerd. Zoals zo velen keerde ik me af van de kerk, maar sinds de dood van mijn vader, zeven jaar geleden, ga ik weer elke zondag naar de kerk in Scheveningen met mijn moeder. Het is daar gelukkig niet van dat zwartgallige. Er wordt naastenliefde gepredikt, en dat spreekt me enorm aan. Kopij voor Beweging kunt u sturen aan: haagland@regio.humanistischverbond.nl of: Redactie Beweging Erasmusplein RG Den Haag Is er toch meer tussen hemel en aarde? Volgens mij wel. Maar wat? Groeien humanisten en gelovigen naar elkaar toe? Ja, voor beiden is naastenliefde en het opkomen voor elkaar erg belangrijk Wat zou je van de daken willen schreeuwen? Wees je zelf! Humanisten, richt je wat meer op de maatschappij. Heb elkaar lief en wees tolerant! 26

27 Contactgegevens van de leden van de Humanistische Alliantie Haaglanden Humanistische Alliantie Haaglanden Erasmusplein RG Den Haag Humanistisch spreekuur: T Voorzitter: Hanne Bikker: T CoornhertCentrum Erasmusplein RG Den Haag (070) info@coornhertcentrum.nl Vertegenwoordiger bij de Alliantie: Corine Looij Hivos Raamweg HL Den Haag (070) info@hivos.nl en HSBG p/a GDO Torenstraat BW Den Haag (070) info@hsbg.nl Vertegenwoordiger bij de Alliantie: Richard Hollander Humanistisch Verbond Haaglanden Erasmusplein RG Den Haag (070) haagland@regio.humanistischverbond.nl Vertegenwoordiger bij de Alliantie: Rob Bronsgeest Humanistisch Verbond Leiden & O Rapenburg GL Leiden leiden@regio.humanistischverbond.nl Modern Beraad Wagenstraat 74 N 2512 AX Den Haag mhvalkenburg@hetnet.nl Vertegenwoordiger bij de Alliantie: Rinus Valkenburg. Wijndaelercentrum Catharina van Rennesstraat GM Den Haag (070) info@wijndaelercentrum.nl Vertegenwoordiger bij de Alliantie: Ruud Borghmans 27

28