Schetsschuit Zuidwest Ameland. Veiligheid en natuur hand in hand
|
|
- Ludo Dekker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Schetsschuit Zuidwest Ameland Veiligheid en natuur hand in hand
2 Schetsschuit Zuidwest Ameland Is het mogelijk Zuidwest Ameland in te richten als natuurlijke klimaatbuffer? Deze vraag staat centraal tijdens de Schetsschuit van de Waddenvereniging op 14 en 15 april 2009 in Ballum, Ameland. Zo n achttien deelnemers van Gemeente Ameland, Wetterskip Fryslân, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, Waddenvereniging en bewoners, aangevuld met enkele deskundigen, buigen zich over de toekomstige inrichting van Zuidwest Ameland. Daarbij wordt coöperatief en productief gewerkt. Het klimaat verandert en de zeespiegel stijgt mogelijk fors. Hoe kunnen we onder deze omstandigheden de veiligheid op Ameland vasthouden, welke rol kunnen de natuurlijke processen daarbij spelen, kan de natuur hiervan profiteren en welke gebruiksvormen passen daarbij? Kunnen we tijdens de schetsschuit een inrichting schetsen die met trots de naam Natuurlijke Klimaatbuffer kan dragen? Toegerust op klimaatverandering en zeespiegelrijzing, veerkrachtig, robuust, multifunctioneel, met herstel van natuur en landschappelijke kwaliteit. De Waddenvereniging ontwikkelde in voorgaande jaren samen met andere natuurorganisaties het concept van de Natuurlijke Klimaatbuffer. Het betreft een methodiek om (delen van) ons land aan te passen aan de effecten van klimaatverandering, zoals overstromingen, droogte, temperatuurverhoging en zeespiegelrijzing. Voor de kust geldt het Verdronken land van Saeftinghe in Zeeland als voorbeeld. Dit per ongeluk buitendijks gebleven land is nu het hoogste deel van de Zeeuwse kust door de afzetting van sediment. Ook de Waddenzee kan meegroeien met de zeespiegel en kan meer (klimaat)klappen opvangen als het gebied robuuster en veerkrachtiger wordt. De Methode Schetsschuit is ontwikkeld door de Dienst Landelijk Gebied. Het is een levendige en uitdagende manier om betrokkenen bij een ruimtelijke opgave bij elkaar te brengen. In teams worden kennis en belangen uitgewisseld, problemen geformuleerd en oplossingsrichtingen verkend. Dit alles wordt vastgelegd in kaartbeelden en schetsen door landschapsarchitecten van DLG. Avondsessie: presentaties Anky Woudstra (Waddenvereniging) licht toe hoe het concept Natuurlijke Klimaatbuffer in het Waddengebied kan worden toegepast. De Waddenzee en de eilanden zijn in de loop der eeuwen op natuurlijk wijze gevormd bij een stijgende zeespiegel. Getij, wind en golven zorgden voor een dynamisch landschap. De natuurlijke veerkracht van het waddensysteem is echter afgenomen door inpolderingen en (stuif)dijken. Dit maakt het systeem kwetsbaar voor klimaatverandering en versnelde stijging van de zeespiegel. Herstel van de vormende processen van zand, wind en water kan bijdragen aan een klimaatbestendig Waddengebied. Marcel Kersten (Ecosense) neemt ons mee in de vogelwereld van de Fûgelpolle, de kwelder onder de waddendijk. Honderden paren grote sterns vinden hier een veilig en geschikt broedgebied, terwijl hun aantal op Griend juist sterk is afgenomen. Bovendien is de Fûgelpolle van belang als hoogwatervluchtplaats voor wadvogels als kanoet, rosse grutto en bonte strandloper. Uitwijken naar de polder kunnen deze soorten niet. Ernst Lofvers (Waterdienst, Rijkswaterstaat) schetst de hydromorfologische ontwikkelingen van het zeegat en omgeving. Het Borndiep verplaatst zich in zuidoostelijke richting en hierdoor ontstaat erosie aan de zuidwest zijde van Ameland, de Vrijheidsplaat en mogelijk ook de Fûgelpolle. De afsluiting van de Middelzee (rond 1300) speelt hierbij een rol, maar de verlenging van het eiland met stuifdijken, de onderzeese bestortingen en het verdwijnen van mosselbanken eveneens. Hierdoor komt de kustveiligheid van Ameland in het gedrang. Borndiep stortstenen paralleldam (luchtfoto: Rijkswaterstaat) 2 3 door golven opgeworpen schelpen- en zandrug kwelder Fûgelpolle aansluiting duinen op waddendijk
3 Veldbezoek Tijdens het veldbezoek laten de vogels zich uitvoerig bewonderen en krijgen we goed inzicht in de morfologische ontwikkelingen van het zeegat. Er ontstaat direct een levendige discussie over de mogelijke aanpak. Ook de polder ligt er prachtig bij. Toch stellen we ons de vraag of het mogelijk is de historische relatie met de zee weer zichtbaar te maken in het landschap en of we dit tot een toeristisch product kunnen maken. Bij de wandeling over de waddendijk krijgt de vraagstelling voor deze Schetsschuit vorm: Op termijn speelt er op Zuidwest Ameland een veiligheidsvraagstuk, maar ook de natuur en het landschap staan onder druk, waardoor de bezoeker hier niet optimaal aan z n trekken komt. De vraag aan de deelnemers is of hiervoor een inrichting ontwikkeld kan worden die deze problemen integraal oppakt, die duurzaam en voor iedereen acceptabel is. Ochtendsessie: probleemstelling Twee teams komen tot een eensluidende probleemstelling voor Zuidwest Ameland: De veiligheid komt op termijn onder druk te staan door het verder oostwaarts migreren van het Borndiep, de smalle duinenrij ter plaatse, het afvlakken en verlagen van de Vrijheidsplaat en de mogelijke ondergraving van de waddendijk door de geul. De ecologische problemen die hier (gaan) spelen betreffen het verlies van mosselbanken, het verlies van slib- en voedselrijk wad, de voortgaande erosie van de Fûgelpolle, die onmisbaar is als broedplaats voor de grote stern en als hoogwatervluchtplaats voor soorten als kanoet, rosse grutto en bonte standloper en tenslotte de geringe ecologische waarde van het smalle duingebied en de bermsloot. Binnendijks is het uit de zee ontstane landschap niet meer leesbaar, de overgang van de duinen naar de dijk is rommelig en als de Fûgelpolle verdwijnt, gaat ook een trekpleister voor toeristen en vogelliefhebbers verloren. De leefbaarheid is hiermee niet gediend en dat geeft ondernemers weinig ontwikkelingskansen. eb Door lange termijnontwikkelingen is de erosiedruk op de zuidwestkust structureel, de laagwaterlijn van de Vrijheidsplaat is sinds de jaren dertig ca 450 meter landwaarts geschoven, de Fûgelpolle is met bijna tweederde in omvang afgenomen. (illustraties: Rijkswaterstaat) Middagsessie: mogelijke oplossingen Door de oplossingen van beide teams loopt een rode draad: Geul De druk van de geul van het Borndiep op de kust moet verminderen. Belangrijkste discussiepunt is de keuze voor harde of zachte maatregelen of een combinatie. Ook de korte termijn en lange termijn houden we in het oog. En nog fundamenteler: valt de geul wel te beïnvloeden? De verkleining van het Waddenzeebekken door het afsluiten van Middelzee, Zuiderzee en Lauwerszee werkt immers nog steeds door op de ligging van geulen en wantijen. Maar ook de 60-jarige cyclus van de geulverplaatsing in het zeegat moeten we in het oog houden. Er zijn indicaties dat de grootste verplaatsing van het Borndiep achter de rug is. Harde maatregelen: De aanleg van een of meer strekdammen en/of langsdammen, al of niet in combinatie met opvulling van het tussengelegen gebied, is een mogelijkheid. Maar gezien de onzekere effecten vinden beide teams harde, onomkeerbare maatregelen voorbarig. Ook het geopperde idee voor een strekdam met daarachter een kleine jachthaven wordt vanwege de uitslijteffecten aan lijzijde afgekeurd. Doortrekken van de huidige bestorting in zuidoostelijke richting is geen integrale oplossing en zal onbedoelde en onvoorspelbare effecten hebben voor het wad (foerageergebied) en de kwelder. Zachte maatregelen: Hier gaat het om meer flexibele en inpasbare oplossingen, zoals zandsuppleties, op afstand of tegen de geulwand. En moet het zand in dat geval uit de Noordzee komen of uit het wad, bijvoorbeeld van de delta tussen Kromme Balg en Dantziggat? Dat laatste betekent de mogelijke aantasting van het voedselgebied voor de sterns van de Fûgelpolle en andere vogels. De schetsschuit deelnemers willen de erosie van de Vrijheidsplaat remmen, bijvoorbeeld door de geul verder uit de kant te drukken of door sediment aan te voeren. Mogelijk kan herstel van mossel- en/of oesterbanken op de plaat en langs de geul een stabiliserende rol vervullen. Dit is in elk geval positief voor een slibrijker wad. Maar ook de veiligheid lijkt ermee gediend. 4 5
4 Fûgelpolle De laatste jaren rolt een golf van zand en schelpen van de Vrijheidsplaat over de kwelder. Dit biedt broedgelegenheid aan de grote sterns. Bovendien is de kwelder nog voldoende begroeid, zodat kokmeeuwen er kunnen broeden. Dit is belangrijk omdat zij de zilvermeeuwen weghouden bij de nesten van de grote stern. De Fûgelpolle is weliswaar de laatste decennia veel kleiner geworden, maar schuift nu naar het oosten op en lijkt de laatste paar jaar te stabiliseren. Fixatie op een plek is niet nodig, wel behoud van oppervlak. Alvorens te besluiten tot een gerichte maatregel zal duidelijk moeten zijn of het oppervlak inderdaad stabiliseert. Dan moet ook de vraag beantwoord worden op welke termijn de wadgeul ter hoogte van de Ooster Wijde Sloot de verplaatsing gaat belemmeren. De sloot aan de voet van de dijk is ecologisch niet interessant, maar zorgt er wel voor dat de koloniebroeders zich veilig voelen. Eventuele maatregelen in het kader van de dijkverzwaring moeten die veiligheid blijven garanderen. Duinen Verbreding van de duinenrij op natuurlijke wijze lijkt hier niet mogelijk, omdat er onvoldoende zandaanvoer is. Kunstmatig zou het oude dijktracé als fundament kunnen dienen voor een hogere en bredere duinenrij. Dit zou landschappelijk een verbetering betekenen, maar ecologisch lijkt de meerwaarde gering. En dan moet de vraag nog beantwoord worden wat dit oplevert voor de veiligheid. Polder De ontstaansgeschiedenis van het landschap rond Hollum en Ballum is nog te reconstrueren aan de hand van restanten van oude waterlopen, veekeringsdijkjes en drinkpoelen. Bezoekers kunnen cross-mediaal kennis maken met deze wereld. Vervolgstappen De deelnemers zijn enthousiast om verder te gaan en formuleren vervolgstappen: 1. De komende maanden wordt een GIS-analyse van de ontwikkeling van de Fûgelpolle gemaakt. Als de kwelder inderdaad stabiliseert is een grote ingreep niet noodzakelijk. 2. De aanleg van een rijshouten dammetje aan de westzijde als no-regret maatregel, uit te voeren tijdens een gezamenlijke Doe-Dag in het najaar, blijft voor velen hoe dan ook wel aantrekkelijk. 3. Een belangrijke voorwaarde om het zuidwestelijk kustgebied aan te pakken voor veiligheid, natuur en leefbaarheid is de verlenging van de Basiskustlijn. Hierdoor ontstaat duidelijkheid over verantwoordelijkheden en noodzaak. De mogelijkheid gaan we verkennen Het is belangrijk de veiligheid voor langere termijn te garanderen en de Schetsschuit kiest vooreerst voor de inzet van natuurlijke processen hierbij. Voordat maatregelen worden uitgewerkt, is de uitgebreide analyse die Rijkswaterstaat eind dit jaar klaar heeft van de grootschalige, langjarige bewegingen van het Borndiep en het wantij, een voorwaarde. 5. Intussen kan een haalbaarheidsanalyse worden gemaakt van een grote sedimentverplaatsing van de delta van de Kromme Balg t.b.v. een geulwand suppletie. 6. Ook moet onderzocht worden of de erosie in het Borndiep zich vooral manifesteert tijdens de eb- of de vloedstroom. 7. Als mogelijke oplossing zijn stroomremmers onder water genoemd. Deze optie moet eerst nog veel verder worden verkend alvorens dit als serieuze oplossing gezien kan worden. 8. Experimenten met herstel van schelpdierbanken op de Vrijheidsplaat zijn zeer wenselijk. Dit moet worden doorgegeven aan degenen die hier verstand van hebben en hiermee bezig zijn. 9. Binnendijks liggen er kansen voor een aantrekkelijker landschap in combinatie met educatie en recreatie. Een aantal eigenaren is bereid mee te werken aan herstel van oude landschapselementen. Dit kan al of niet in combinatie met buitendijkse maatregelen worden opgepakt. 6 7
5 Online Community Tot slot is afgesproken het resultaat van de Schetsschuit gezamenlijk verder uit te werken via een online community. Dit is een afgeschermd gedeelte van de website die verder voor iedereen toegankelijk is. Hier is ook dit korte verslag van de schetsschuit ZW-Ameland te vinden, evenals meer informatie over het programma Samen Werken aan Klimaatbuffer Wadden en over klimaatverandering en het Waddengebied algemeen. De Waddenvereniging stimuleert de actieve deelname aan de online community. Het streven hierbij is te komen tot een gedragen Plan van Aanpak voor een Natuurlijke Klimaatbuffer Zuidwest Ameland. Waddenvereniging Droogstraat 3 Postbus AB HARLINGEN info@waddenvereniging.nl Zie ook: Beleef de Wadden. Beleef de bijzondere natuur, de rust en het open landschap. Help ons dit ruige natuurgebied te beschermen. Waddenvereniging, Foto voorpagina: Roy Vrouwenvelder / Tekst: Anky Woudstra
Kennis inventarisatie Natuurlijke Klimaatbuffer Zuidwest Ameland
Kennis inventarisatie Natuurlijke Klimaatbuffer Zuidwest Ameland Januari 2014 Contacten Sies Krap, projectleider uitvoering, s.krap@dlg.nl, t. 06 5256 3742 Gertjan Elzinga, proces en communicatie, elzinga@eopm.nl,
Nadere informatieMorfologische veranderingen van de Westelijke Waddenzee. Een systeem onder invloed van menselijk ingrijpen.
Morfologische veranderingen van de Westelijke Waddenzee. Een systeem onder invloed van menselijk ingrijpen. Edwin Elias Ad van der Spek Zheng Bing Wang John de Ronde Albert Oost Ankie Bruens Kees den Heier
Nadere informatieSchetschuit Afsluitdijk 17 november 2010
Schetschuit Afsluitdijk 17 november 2010 De Waddenvereniging organiseert schetsschuiten in het waddengebied: Hoe valt waterveiligheid te bereiken in combinatie met verbetering biodiversiteit? Afsluitdijk:
Nadere informatieProgramma 4: Dynamische eilanden
Programma 4: Dynamische eilanden De Nederlandse Waddeneilanden liggen verankerd in de zee. Stuif- en andere dijken maken dat ze geen kant op kunnen. Wind, water en stuivend zand hebben nauwelijks invloed
Nadere informatieTexel Landschappelijke ontwikkelingen
Texel Landschappelijke ontwikkelingen Een LIA-presentatie LIA staat voor: Landschappen ontdekken In een Aantrekkelijke vorm. Lia is ook de geograaf die zich gespecialiseerd heeft in de veranderende Noord-Hollandse
Nadere informatieWandelende Rottums Het veranderende uiterlijk
Wandelende Rottums Het veranderende uiterlijk Natuur van de Kust 2015 Ernst Lofvers Noord-Nederland 27 augustus 2015 I.s.m. DELTARES Huidige situatie (2014) Borkum ROTTUMERPLAAT ROTTUMEROOG Simonszand
Nadere informatieUw kenmerk - Registratienummer -
KUST OP KRACHT Verslag werkatelier ruimtelijke kwaliteit 18 november 2008 Datum Januari 2009 Onderwerp Verslag werkatelier ruimtelijke kwaliteit 18 november 2008 Uw kenmerk - Registratienummer - Contactpersoon
Nadere informatieVoorwoord. aanvulling voor de natuur- en recreatiemogelijkheden,
DE ZANDMOTOR van zand naar land De provincie Zuid-Holland is één van de dichtstbevolkte gebieden ter wereld. Het ligt grotendeels onder zeeniveau. Met het veranderende klimaat komt van verschillende kanten
Nadere informatieHet sediment-delend systeem als ruggengraad van de Wadden-kust. Bert van der Valk, Albert Oost, Zheng Bing Wang, Edwin Elias, Ad van der Spek e.a.
Het sediment-delend systeem als ruggengraad van de Wadden-kust Bert van der Valk, Albert Oost, Zheng Bing Wang, Edwin Elias, Ad van der Spek e.a. het Waddensysteem Kust Noord-Holland Waddeneilanden Zeegaten,
Nadere informatieHet streefbeeld voor 2030
STREEFBEELD 2030 Het streefbeeld voor 2030 In dit hoofdstuk schetsen we wat we in het Programma Naar een rijke Waddenzee als streefbeeld willen hanteren. Oftewel, wat wordt bedoeld wanneer we proberen
Nadere informatieINFOBROCHURE Schouwen-Duiveland
INFOBROCHURE Schouwen-Duiveland SCHOUWEN-DUIVELAND KLIMAATBESTENDIG Het klimaat verandert, de zeespiegel stijgt en de neerslag neemt toe. Studies brachten de huidige en toekomstige uitdagingen in kaart,
Nadere informatieZandhonger. Kerend Tij Innovatie Competitie Hydrodynamische innovatie van de stormvloedkering Oosterschelde. 19 september 2002
Zandhonger Kerend Tij Innovatie Competitie Hydrodynamische innovatie van de stormvloedkering Oosterschelde 19 september 2002 Zandhonger, Gaat de Oosterschelde kopje onder? De Deltawerken veranderden de
Nadere informatieWaddenwerken Afsluitdijk >>>
Waddenwerken Afsluitdijk >>> Waddenwerken Afsluitdijk project Marktverkenning Afsluitdijk locatie Afsluitdijk ontwerpers Jonas Strous Peter de Ruyter Hilke Floris Remco Rolvink Jorrit Noordhuizen partners
Nadere informatieProjectteam Afsluitdijk Rijkswaterstaat Dienst IJsselmeergebied Postbus 600 8200 AP LELYSTAD. Betreft: Reactie visies Afsluitdijk
Projectteam Afsluitdijk Rijkswaterstaat Dienst IJsselmeergebied Postbus 600 8200 AP LELYSTAD Harlingen, 27 februari 2009 Betreft: Reactie visies Afsluitdijk Kenmerk: AW/09014 Geacht projectteam Afsluitdijk,
Nadere informatieTussenresultaten De Zandmotor: Aanjager van innovatief kustonderhoud
Tussenresultaten 2011-2015 De Zandmotor: Aanjager van innovatief kustonderhoud De Zandmotor In 2011 is voor de kust van Ter Heijde en Kijkduin De Zandmotor aangelegd: een grote kunstmatige zandbank in
Nadere informatieVersterking bestaande zeewering. Type Maatregelen Masterplan Kustveiligheid
Versterking bestaande zeewering Type Maatregelen Masterplan Kustveiligheid Ir. Peter Van Besien MDK-Afdeling Kust 28/09/17 1. Historiek kustlijn & bestaande zeewering 2. Risico s kustgebied 3. Masterplan
Nadere informatieKennis inventarisatie natuurlijke klimaatbuffer Zeegrasherstel Waddenzee
Kennis inventarisatie natuurlijke klimaatbuffer Zeegrasherstel Waddenzee Januari 2014 Contacten Josje Fens, Fens@waddenvereniging.nl, t. 0517 493 663 Luca van Duren, Luca.vanDuren@deltares.nl, t. 088 3358
Nadere informatieHAVENECONOMIE EN ECOLOGIE:
HAVENECONOMIE EN ECOLOGIE: (ON)VERZOENBAAR? Is een verdere scheldeverdieping mogelijk, gewenst, noodzakelijk? Jean Jacques Peters Raadgevend Ingenieur Leader Port of Antwerp International Expert Team Jean
Nadere informatieDeltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied
Deltaprogramma Waddengebied Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Colofon Deltaprogramma Waddengebied Nieuwe Uitleg 1 Den Haag PROBLEEMANALYSE DELTAPROGRAMMA WADDEN Datum 10 augustus 2011 Status
Nadere informatieInformatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk
Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk De kust is (niet) veilig! De dijk aan de kust van Petten ziet er zo sterk en krachtig uit, maar toch is hij niet
Nadere informatieBijgaand doe ik u de antwoorden toekomen op de vragen gesteld door de leden Jacobi en Cegerek (beiden PvdA) over waterveiligheid in het kustgebied.
> Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456
Nadere informatieDE ZANDMOTOR SAMENVATTING MER
DE ZANDMOTOR SAMENVATTING MER FEBRUARI 2010 PILOTPROJECT ZANDMOTOR Het klimaat verandert en de druk van de zee op de Nederlandse kust neemt toe. Daarnaast is in de Zuidvleugel van de Randstad grote behoefte
Nadere informatieKwelderherstel langs de Terschellinger Waddendijk
Kwelderherstel langs de Terschellinger Waddendijk Jantsje M. van Loon-Steensma; Earth System Sciences Climate Change Group 15 februari 2012 Symposium Een ruimere jas voor natuurontwikkeling in het Waddengebied
Nadere informatieDynamische Delta. Bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen.
Dynamische Delta Bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen. 1 Colofon Dynamische Delta - bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen. Prijsvraag Nederland Deltaland Auteur:
Nadere informatieGrenzen verleggen in het Waddengebied. Maarten Hajer
Grenzen verleggen in het Waddengebied Maarten Hajer De Waddenzee versterken: ja, maar hoe? 2 Waar J.C. Bloem niet geldt 3 En dan: wat is natuur nog in dit land? Waddenzee van (inter)nationaal belang Grootste
Nadere informatieMorfologische effecten van bodemdaling door gaswinning op Ameland
Morfologische effecten van bodemdaling door gaswinning op Ameland Zheng Bing Wang, Wim Eysink, Johan Krol, 9 december 2011, Ameland Onderzochte aspecten Noordzeekust Friesche Zeegat en De Hon Waddenzee
Nadere informatieDeltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied
Deltaprogramma Waddengebied Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Colofon Deltaprogramma Waddengebied Nieuwe Uitleg 1 Den Haag PROBLEEMANALYSE DELTAPROGRAMMA WADDEN Datum 10 augustus 2011 Status
Nadere informatieBouwen met de. Natuur! Klimaatbuffer Zuidwest Ameland. Februari 2015. Vogelwacht Hollum Ballum
Klimaatbuffer Zuidwest Ameland Bouwen met de Februari 2015 Natuur! Vogelwacht Hollum Ballum 1 Niet beton en staal, maar zee en natuur krijgen de ruimte Kustbescherming met mosselkratjes van aardappelzetmeel
Nadere informatieStreefkerk: de brede dijk als kans
Streefkerk: de brede dijk als kans Symposium De Brede Dijk; Veilig leven in de toekomst Jantsje M. van Loon-Steensma 9 december 2010 Kennis voor Klimaat studie: de Klimaatdijk in de Praktijk Gebiedsspecifiek
Nadere informatieKlimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta)
Agenda Stad Concernstaf CSADV Stadhuis Grote Kerkplein 15 Postbus 538 8000 AM Zwolle Telefoon (038) 498 2092 www.zwolle.nl Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Hoe houden we onze delta leefbaar
Nadere informatieMeten om te weten: 2,5 jaar Zandmotor
: 2,5 jaar Carola van Gelder-Maas Projectmanager WVL Rijkswaterstaat 31 maart 2014 Hoe zat het ook alweer? Eroderende kustlijn NL kust 12 Mm³ zandsuppleties per jaar Zeespiegelstijging Zwakke schakels
Nadere informatieDutch Coastline Challenge. Op weg naar 2 e Bijeenkomst 22 juni 2017
Dutch Coastline Challenge Op weg naar 2 e Bijeenkomst 22 juni 2017 Bevindingen 1 e bijeenkomst: Ons gezamenlijk verhaal Klimaatverandering beheerst het nieuws en de eerste zichtbare effecten staan bij
Nadere informatieMorfologie kwelders en. platen Balgzand
Morfologie kwelders en platen Balgzand Autonome ontwikkeling Hoogwatervluchtplaatsen Werkdocument RIKZ/AB - 99.607x ir. B.B. van Marion December 1999 Samenvatting In het kader van het project GRADIËNTEN
Nadere informatieResultaten inventarisatie onderzoek 139 mensen hebben de enquête ingevuld, dit is onderverdeeld in 64 van de 150 huishoudens.
Resultaten inventarisatie onderzoek 139 mensen hebben de enquête ingevuld, dit is onderverdeeld in 64 van de 150 huishoudens. Naam Er hebben 42 personen een naam ingevuld, deze namen worden in dit rapport
Nadere informatieIntegraal Kustzonebeheer West Zeeuwsch-Vlaanderen
Integraal Kustzonebeheer West Zeeuwsch-Vlaanderen Ontwikkeling van het dynamische kustlandschap van West Zeeuwsch-Vlaanderen Integraal Kustzonebeheer West Zeeuwsch-Vlaanderen '::>::>::''::::
Nadere informatieOverzicht projecten Programma De Nieuwe Afsluitdijk
Overzicht projecten Programma De Nieuwe Afsluitdijk Exclusief de projecten die meegenomen worden in het Rijkscontract (deze zijn apart hiervan uitgebreider toegelicht) Volgnum Mobiliteit 1 Verruiming sluis
Nadere informatieProjectoverstijgende verkenning van innovatieve dijkverbeteringsoplossingen voor de waddenzeedijken. Hiermee kunnen we noodzakelijke verbeteringen
Projectoverstijgende verkenning van innovatieve dijkverbeteringsoplossingen voor de waddenzeedijken. Hiermee kunnen we noodzakelijke verbeteringen sneller en goedkoper uitvoeren. WAAROM DEZE POV? De POV
Nadere informatieKwelder. Woordenboekspel. Spel. VO onderbouw
Spel Doel: Materialen: Leerlingen kennen na afloop de betekenis van de volgende termen: getijdebeweging, kwelder, springvloed, brak water, slenk, halofyten, schor, opslibbing. Per groepje van 4 leerlingen:
Nadere informatieRuimtelijke verdeling van functies langs de Nederlandse kust in relatie tot het dynamisch handhaven van de kustlijn
Ruimtelijke verdeling van functies langs de Nederlandse kust in relatie tot het dynamisch handhaven van de kustlijn Ruimtelijke verdeling van functies langs de Nederlandse kust in relatie tot het dynamisch
Nadere informatieMorfologische ontwikkeling van de kust van Voorne. Quirijn Lodder
Morfologische ontwikkeling van de kust van Voorne Quirijn Lodder Inhoudsopgave 1. Kustontwikkeling Nederland 2. Kustontwikkeling Zuidwestelijke Delta 3. Kustlijnzorg 4. Samenvatting 1. Kustontwikkeling
Nadere informatieWad een Workshop Onderzoekstochten 2015
Wad een Workshop Onderzoekstochten 2015 Datum laag water Lauwersoog Naam Locatie/hulpmiddel Locatie(detail) Begeleiders 19-4-2015 18:06 Heffezand Wad/Schip Op het wad tussen Simonszand en de kust 2-5-2015
Nadere informatiePaul Vertegaal, Natuurmonumenten. 1 december 2011 Knooppunt Klimaat
Welkom bij de workshop Klimaatbuffers werken Paul Vertegaal, Natuurmonumenten 1 december 2011 Knooppunt Klimaat Inhoud 1. wie zijn wij? 2. klimaatverandering en natuur 3. klimaatadaptatie met natuur 4.
Nadere informatieKNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland
KNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland 15 september 2012 i.s.m. Provincie Noord-Holland o.l.v. Pim Beukenkamp (KNAG) Rob Adriaens (KNAG) Eric Khodabux (Provincie Noord-Holland) Deon Slagter
Nadere informatieWerkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie
BOUWEN MET DE NATUUR In Nederland proberen we de natuur te herstellen, maar de natuur kan zelf ook een handje helpen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de aanleg van de Marker Wadden, een eilandengroep in het
Nadere informatieRuimte om te leven met water
Ruimte om te leven met water Het huidige watersysteem is volgens de nieuwe In de toekomst wil het waterschap een zoveel Om de benodigde ruimte aan hectares te verwerven inzichten niet meer op orde. Aanpassingen
Nadere informatieDaarnaast wordt er ook nog onderscheid gemaakt in de soort rivieren. Ook hier zijn er drie van:
Samenvatting door Cas 1576 woorden 22 juni 2018 0 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 4.1 Rivieren Het gebied van een rivier met al zijn zijtakken noem je het stroomstelsel. Een stroomstelsel bestaat uit
Nadere informatieJaap de Vlas Voorzitter Begeleidingscommissie Monitoring Bodemdaling Ameland. Bodemdalingsstudie
Jaap de Vlas Voorzitter Begeleidingscommissie Monitoring Bodemdaling Ameland Bodemdalingsstudie 1986-2011 Stuifdijk 1882 Hon Oerd Neerlands Reid Ameland met daling Duinvalleien Stuifdijk 1882 Hon Oerd
Nadere informatieDeltaprogramma Bijlage A. Samenhang in het watersysteem
Deltaprogramma 2013 Bijlage A Samenhang in het watersysteem 2 Deltaprogramma 2013 Bijlage A Bijlage A Samenhang in het watersysteem Het hoofdwatersysteem van Eijsden en Lobith tot aan zee Het rivierwater
Nadere informatieVerjonging van eilandstaarten. Alma de Groot, Albert Oost, Evert Jan Lammerts, Willem van Duin, Roos Veeneklaas, Bregje van Wesenbeeck
Verjonging van eilandstaarten Alma de Groot, Albert Oost, Evert Jan Lammerts, Willem van Duin, Roos Veeneklaas, Bregje van Wesenbeeck Aanleiding Probleem: Ecologische veroudering, m.n. vergrassing van
Nadere informatiePvA Verbetering beheer Waddenzee
PvA Verbetering beheer Waddenzee Coalitie Wadden Natuurlijk maart 2014 De agenda (2014 2018) we gaan zoeken naar meer samenhang we werken alsof we één beheerder zijn we gaan aan de slag met concrete stappen
Nadere informatieDe Muy, De Slufter en Eierland
Staatsbosbeheer T 030 6926111 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Fietsen Paardrijden De Muy, De Slufter en Eierland Duinen van Texel, door zeestromen, wind en mensen ontstaan Duinen van Texel Het noordelijke
Nadere informatieVoorgesteld wordt om: In te stemmen met het voorstel voor de verdeling van de verschillende onderdelen.
Plan Van Aanpak Gebiedsontwikkeling Westerzeedijk 24 april 2017) Besluitvorming: Voorgesteld wordt om: In te stemmen met het voorstel voor de verdeling van de verschillende onderdelen. 1) Aanleiding Het
Nadere informatieWaterdunen. Nota Ruimte budget 18 miljoen euro. Planoppervlak 350 hectare
Waterdunen Nota Ruimte budget 18 miljoen euro Planoppervlak 350 hectare Trekker Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Stabiele kust, stevige economie De Zeeuwse kust biedt
Nadere informatieWaterINNovatiebron WINN
WaterINNovatiebron WINN Innovatieprogramma voor de watertaken van Rijkswaterstaat Kunstrif als verborgen veiligheid Inhoud Waarom een WINN-Kunstrif Hoe werkt het concept Percepties bij stakeholders Verkenning
Nadere informatieDynamische kustecosystemen op de Waddeneilanden. Op reis naar de Boschplaat, symposium 30/31 mei 2017 Evert Jan Lammerts, Staatsbosbeheer
Dynamische kustecosystemen op de Waddeneilanden Op reis naar de Boschplaat, symposium 30/31 mei 2017 Evert Jan Lammerts, Staatsbosbeheer Sturende dynamische processen Stroming van zoet en zout oppervlakte-
Nadere informatieLeven met de natuur van de Westerschelde, een ander natuur beleid
Leven met de natuur van de Westerschelde, een ander natuur beleid O P W E G N A A R E E N N A T U U R L I J K E S T A A T V A N O N T W I K K E L I N G V A N D E W E S T E R S C H E L D E N O O D Z A K
Nadere informatieStand van zaken onderzoeken medio 2018
Stand van zaken onderzoeken medio 2018 Over Natuurlijk Veilig Natuurlijk Veilig is een meerjarig samenwerkingsproject van Rijkswaterstaat, de Wadden vereniging, Staatsbosbeheer, Vogelbescherming Nederland,
Nadere informatieZonder DIJKEN Zwemmen hier VISSEN. Kom kijken bij de Texelse dijk in uitvoering
Zonder DIJKEN Zwemmen hier VISSEN Kom kijken bij de Texelse dijk in uitvoering Aan het werk voor droge voeten Misschien zag je het al meteen toen je op Texel aankwam met de boot: hier wordt gewerkt aan
Nadere informatieSedimentatie in Harderwijker Bocht ten gevolge van de strekdam bij Strand Horst Noord
Sedimentatie in Harderwijker Bocht ten gevolge van de strekdam bij Strand Horst Noord In het gebied tussen de strekdammen bij Strand Horst Noord en de bebouwing van Harderwijk ligt een klein natuurgebied
Nadere informatieEen veilig, aantrekkelijk en. economisch sterk. Wadden- en IJsselmeergebied. Luc Kohsiek Dijkgraaf Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Een veilig, aantrekkelijk en economisch sterk Wadden- en IJsselmeergebied De rol van het waterschap Luc Kohsiek Dijkgraaf Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier De kust IJmuiden Aanleg strekdam in
Nadere informatieNotulen. : Verslag afstemmingsoverleg/ontwerpsessie Ecoshape-MARCONI d.d. 3 juli 2012
Notulen Aanwezig : Michiel Firet, Sjaak de Boer, Jornand Veldman, Arjen Bosch, Hans Verhoogt, Gert Jan Akkerman, Alma de Groot, Bart Grasmeijer, Lies van Nieuwerburgh, Boris Pents, Geertjan Smits, Petra
Nadere informatieBasiskustlijn Herziening van de ligging van de basiskustlijn. Datum 30 januari 2018
Basiskustlijn 2017 Herziening van de ligging van de basiskustlijn Datum 30 januari 2018 Status Definitief 1 Colofon Bestuurskern Dir. Algemeen Waterbeleid en Veiligheid Den Haag Contactpersoon F.P. Hallie
Nadere informatieGenieten na een oversteek
Genieten na een Klaas Wiersma maakte een oversteek. Nee, niet op de Noordzee of de Atlantic. Het ging van Ameland naar Terschelling. Met de Cornish Crabber Urmiena. Geen sinecure met een dikke noordwester.
Nadere informatieSlib van Afbraakprodukt tot Grondstof en van Voedingsstof tot Brandstof. Piet Hoekstra Geowetenschappen Waddenacademie
MUDWELL Slib van Afbraakprodukt tot Grondstof en van Voedingsstof tot Brandstof Piet Hoekstra Geowetenschappen Waddenacademie Oerol College 19 juni 2019 - Aanvang 13.30 u. MUDWELL - Teresa van Dongen Leeuwarden,
Nadere informatieInformatiebijeenkomst Getij Grevelingen 11 oktober Getij Grevelingen. Waarom herstel beperkt getij
Getij Grevelingen Waarom herstel beperkt getij We willen in de Grevelingen de waterkwaliteit verbeteren door beperkt getij terug te brengen. Dat is goed nieuws voor de onderwaternatuur en geeft ook mogelijkheden
Nadere informatieOntstaan en ontwikkeling van platen en geulen in de Westerschelde
Ontstaan en ontwikkeling van platen en geulen in de Westerschelde Prof. Ir. Jean J. Peters Raadgevend ingenieur Expert-team Haven Antwerpen De vragen: Hoe ontstonden de platen en geulen in de Westerschelde?
Nadere informatieOntwerp Weelde in de Beuningse uiterwaarden 2015
Ontwerp Weelde in de Beuningse uiterwaarden 2015 Ontwerp Weelde in de Beuningse uiterwaarden 2015 Inleiding In dit boekje leest u in hoofdlijnen hoe het ontwerp van de Beuningse uiterwaarden er uit ziet.
Nadere informatieNatuurlijke Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum. Natte natuur voor droge voeten
Natuurlijke Klimaatbuffer Ooijen-Wanssum Natte natuur voor droge voeten Marcel Vermeulen projectleider / projectcoördinator Staatsbosbeheer regio Zuid Projectenbureau initiëren, begeleiden, uitvoeren extern
Nadere informatieOnderstaand overzicht behoort tot het project Waddenarchieven, dat wordt gefaciliteerd door de Waddenacademie (
LANDAANWINNING EN BEDIJKING Waddeneilanden Versie 27-6-2011 Onderstaand overzicht behoort tot het project Waddenarchieven, dat wordt gefaciliteerd door de Waddenacademie (www.waddenacademie.knaw.nl). Het
Nadere informatieDynamisch duin Landschap van de eeuwige jeugd
Dynamisch duin Landschap van de eeuwige jeugd Dynamisch duin landschap van de eeuwige jeugd Wie gericht gebruik maakt van de dynamische krachten van zee, wind en zand in de kuststrook, bevordert een veilige
Nadere informatieIntentieovereenkomst Alliantie Oosterschelde
Intentieovereenkomst Alliantie Oosterschelde Afspraken tot samenwerking voor de uitvoering van de Oosterschelde Visie 2012-2018. Middelburg, 6 februari 2013. Intentieovereenkomst Alliantie Oosterschelde
Nadere informatieNOORDZEE SYMPOSIUM 2007
NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 Holocene ingressie van de zee Willy Wintein geograaf Inhoud Holocene ingressie van de zee en de gevolgen voor de morfologie van het landschap in de oostelijke Vlaamse kustvlakte
Nadere informatieOntwikkeling van het Waddengebied in tijd en ruimte
Inauguratiesymposium, 1-2 december 2008, Leeuwarden Ontwikkeling van het Waddengebied in tijd en ruimte Dr. Hessel Speelman Dr. Albert Oost Dr. Hanneke Verweij Dr. Zheng Bing Wang Thema s in tijd en ruimte
Nadere informatieDe toekomst van de Hedwige-Prosperpolder. Resultaten van een modelstudie
De toekomst van de Hedwige-Prosperpolder Resultaten van een modelstudie De Schelde, een prachtig estuarium De Schelde. Een bijzonder gebied waar land en water samenkomen. Waar eb en vloed de baas zijn.
Nadere informatieNatuurwaarde van Waterkeringen
Natuurwaarde van Waterkeringen Kennisconferentie Deltaprogramma 23 April 2013, Jantsje van Loon-Steensma Wageningen UR Workshop Natuurwaarde van Waterkeringen (Zeedijken) Introductie De brede groene dijk
Nadere informatieZwakke Schakel. West Zeeuws-Vlaanderen. Kustversterking
Zwakke Schakel West Zeeuws-Vlaanderen Kustversterking Alle dijken en duinen in Nederland moeten een superstorm kunnen trotseren. Iedere vijf jaar wordt daarom bekeken hoe sterk de waterkering is. Uit dit
Nadere informatieVAN BELANG STICHTING DE LEVENDE DELTA VOOR ELKE ZEEUW. STICHTING DE LEVENDE DELTA VAN BELANG VOOR ELKE ZEEUW 1
STICHTING DE LEVENDE DELTA VAN BELANG VOOR ELKE ZEEUW www.delevendedelta.nl STICHTING DE LEVENDE DELTA VAN BELANG VOOR ELKE ZEEUW 1 HET ONTSTAAN Stichting De Levende Delta is eind jaren 90 van de vorige
Nadere informatieDeltanetwerk, 29 november 2012
Deltanetwerk, 29 november 2012 Kust- en Deltaontwikkeling in Zuid-Holland Mr. A.M. Kleij MPA Programmadirecteur provincie Zuid-Holland De Zuidvleugel Integrale visie gebiedsontwikkeling Integrale ontwikkeling
Nadere informatieVoorts adviseren zij ten aanzien van de verschillende onderdelen van de nationale Visie Kust:
Rapport Onderwerp Nationale Visie Kust Datum behandeling OIM 23 mei 2013 Kenmerk OIM-2013/104963 I. Aanleiding De deelnemers aan het OIM zijn op verschillende momenten en op verschillende wijzen betrokken
Nadere informatieBijlage 1.3 Bodemdaling in het Eems-Dollardgebied in relatie tot de morfologische ontwikkeling
Bijlage 1.3 Bodemdaling in het Eems-Dollardgebied in relatie tot de morfologische ontwikkeling........................................................................................ H. Mulder, RIKZ, juni
Nadere informatieVerzanden in het baggeren?
Verzanden in het baggeren? 2 vaarwegen in breder morfologisch perspectief Ernst Lofvers, -Waterdienst Inhoud 1. Case: Vaarweg naar Ameland: dichtslibben Kikkertgat 2. Case: Vaarweg naar Terschelling: verzanding
Nadere informatieKustlijnzorg in Nederland
Kustlijnzorg in Nederland Aanleiding, uitvoering en ontwikkeling 25 september 2017 Harry de Looff RWS-WVL Inhoud Waarom Kustlijnzorg? Wat en hoe Kustlijnzorg? Ontwikkelingen en vragen 2 RWS INFORMATIE
Nadere informatieProgramma 2: Kwelders en Parelsnoer
Programma 2: Kwelders en Parelsnoer Kwelders vormen een onmisbare schakel tussen de zoute Waddenzee en het zoete binnenland. Er groeien zeldzame zoutminnende planten, en tal van wadvogels strijken er neer
Nadere informatieDe Omgevingsvisie van Steenwijkerland een samenvatting
De Omgevingsvisie van Steenwijkerland een samenvatting Vooraf Hoe ziet onze leefomgeving er over 15 jaar uit? Of eigenlijk: hoe ervaren we die dan? Als inwoner, ondernemer, bezoeker of toerist. De tijd
Nadere informatieDe inrichting en het beheer van de kwelders sluit aan bij het Kwelderherstelprogramma Groningen.
Beschrijving kwelderherstelmaatregelen 1 1.1 Inleiding Aan de noordkust van Groningen heeft Groningen Seaports, mede ten behoeve van RWE, circa 24 ha. kwelders aangekocht. Door aankoop van de kwelders
Nadere informatieKustlijn van de Noordzee
International Wadden Sea School www.iwss.org 150.000 jaar geleden - 150.000 jaar geleden was het hele Noordzeebekken bedekt met een dikke ijslaag: dit was de Saale ijstijd. - Alle zeewater was in gletsjers
Nadere informatieDE KRACHT VAN HET ONTWERP. Yttje Feddes Rijksadviseur voor het Landschap
DE KRACHT VAN HET ONTWERP Yttje Feddes Rijksadviseur voor het Landschap Zeewaarts verbreden 17 de eeuw: VEENRIVIERTJE WORDT STEDELIJKE RUIMTE 17de eeuw: DROOGGEMAAKT MEER WORDT GEORDEND VOLGENS HET IDEALE
Nadere informatieMonitoring bodemdaling Ameland. Grote rapportage 2011
Monitoring bodemdaling Ameland Grote rapportage 2011 Voorspellingen Geomorfologie, Wad, Kwelders en Duinen Geschiedenis vanaf 1986 Luchtfoto van centrum bodemdalingsgebied Prognoses Bodemdaling Prediction
Nadere informatieProgramma 5: Natte Wad
Programma 5: Natte Wad Iedere zes uur verandert het natte wad van gezicht. Het ene moment staat het wad onder water, even later valt het droog en komen wadplaten en prielen tevoorschijn. Juist het natte
Nadere informatie3e Kustnota Traditie, Trends en Toekomst
3e Kustnota Traditie, Trends en Toekomst 3e Kustnota 3e Kustn Traditie, Trends Traditie, en Toekomst en Toeko Bescherming laag Nederland Kustlijnzorg Bouwen in de kust Nieuwe activiteiten op zee Samenvatting
Nadere informatieSustainable Tourism Duurzaam Toerisme. dr. Anja de Groene lector duurzaamheid en water Hogeschool Zeeland
Sustainable Tourism Duurzaam Toerisme dr. Anja de Groene lector duurzaamheid en water Hogeschool Zeeland Programma 15.15 uur: Inleiding duurzaam toerisme door Dr. Anja de Groene 15.35 uur: Cradle to Cradle
Nadere informatieWERKBLAD - GROEP 7/8 DIJKEN DIJKEN IN FRYSLÂN
WERKBLAD - GROEP 7/8 DIJKEN Je woont veilig in Nederland. Dat lijkt heel normaal. Maar zo gewoon is dat niet. Een groot deel van Nederland ligt namelijk onder zeeniveau. Het gevaar van een overstroming
Nadere informatieONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 20 februari 2014
ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN BenW AAN DE RAAD VOOR 20 februari 2014 OPSTELLER VOORSTEL: Jan Zijlstra AFDELING: PORTEFEUILLEHOUDER: Pytsje de Graaf Agendapunt: No. /2014 Dokkum, 8 januari 2014 ONDERWERP: bestuurlijke
Nadere informatie- Notitie van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta, t.b.v. regionale consultatieronde feb-mrt 2013
Kenmerk:PZWD2013014 Kiezen voor veilig, veerkrachtig en vitaal Strategieën voor veiligheid en zoet water Veilig wonen, een veerkrachtige natuur en een vitale economie. Dat is het ideaal dat provincies,
Nadere informatieGedeputeerde Staten. 2012 HR Haarlem. Betreft: Samenwerkingsovereenkomsten Afsluitdijk. Geachte leden,
POSTBUS 3007 2001 DA HAARLEM Provinciale Staten van Noord-Holland door tussenkomst van de Statengriffier, mr. J.J.M. Vrijburg Dreef 3, tweede etage 2012 HR Haarlem Gedeputeerde Staten Uw contactpersoon
Nadere informatie- Op de terugweg hiervan kwamen ze op één punt bijeen, Utrecht. ( auto s)
Samenvatting door Saskia 1046 woorden 8 april 2014 7,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 2.4 Files oplossen Files 29 mei 1955 was er in Nederland de eerste file. Duizenden inwoners van
Nadere informatieCONCEPT WIJZIGING BEGRENZING ARTIKEL 20 GEBIEDEN WADDENZEE PROCEDURE
PROCEDURE De concept wijzigingen van de artikel 20 gebieden Waddenzee worden door het Ministerie van LNV gepresenteerd in overleggen met belangengroeperingen (o.a. Toeristisch Overleg Waddenzee (TOW),
Nadere informatie- Kennis voor Klimaat en het Deltaprogramma - Adaptief deltamanagement
- Kennis voor Klimaat en het Deltaprogramma - Adaptief deltamanagement Projectendag Kennis voor Klimaat Amersfoort, 7 april 2011 Pieter Bloemen Staf Deltacommissaris 1 Intentieverklaring DC - directie
Nadere informatieDijkverbetering. beleef het mee! Eemshaven-Delfzijl. Combinatie Ommelanderdiek bestaat uit Boskalis Nederland BV en KWS Infra BV
Dijkverbetering Eemshaven-Delfzijl beleef het mee! Combinatie Ommelanderdiek bestaat uit Boskalis Nederland BV en KWS Infra BV De zeedijk tussen Eemshaven en Delfzijl Tussen Eemshaven en Delfzijl ligt
Nadere informatieSOS Het zeewater komt ons tot aan de lippen Hoe verdedig je de kust tegen de zee? Brugge 15 december 2012 Tina Mertens
SOS Het zeewater komt ons tot aan de lippen Hoe verdedig je de kust tegen de zee? Brugge 15 december 2012 Tina Mertens Structuur Vlaamse kust probleem Kustveiligheidsbeleid Kustveiligheidsplan aanpak oplossing
Nadere informatie