INGEKOMEN 2 5 JAN Verzenddatum. Paraaf Provinciesecretaris lluou^y

Transcriptie

1 P T HOLLAND ZUID INGEKOMEN 2 5 JAN JAN minuten versie voor Provinciale Staten Directie DRM Afdeling XX Afdeling Ruimte en Wonen Registratienummer PZH (DOS ) Datum vergadering Gedeputeerde Staten 19 januari 2010 Verzenddatum Geheim Nee Portefeuillehouder Veldhuijzen, G Paraaf Provinciesecretaris lluou^y Termijn 24 februari 2010 Onderwerp Startnotitie Beleidsvisie Wonen Bijlagen Startnotite Beleidsvisie Wonen Voorstel van GS aan PS: vaststellen van bijgaande stukken op basis van de startnotitie Beleidsvisie Wonen 1. Onderwerp in kort bestek De provinciale Beleidsvisie Wonen beschrijft de inzet van de provincie in (ruimtelijke) plannen en projecten en vormt de basis voor de afspraken met de regio's voor de woningbouwprogrammering, kwantitatief en kwalitatief, in de komende jaren. Vanzelfsprekend zal de Beleidsvisie Wonen starten met een evaluatie van de Woonvisie 2004: welke elementen daarvan zijn succesvol en waar is de praktijk weerbarstig gebleken. Daarnaast zal aandacht besteed worden aan de relatie met de PSV. Het is daarbij de intentie om in de Beleidsvisie Wonen de provinciale rol en de bijpassende instrumenten scherper te formuleren. Bij het opstellen van de Beleidsvisie Wonen staan de woonwensen van de consument centraal: het type woning, de kwaliteit van de woning maar ook de kwaliteit van de woonomgeving. Deze kwalitatieve opgaven zullen ook meetbaar uitgwewerkt worden in woningbouwprogramma's voor de lange termijn, dus welke woonmilieu's, in welke aantallen, kunnen waar gebouwd worden? 2. Afbakening van (wettelijk) kader en partijen a. Europees/nationaal/provinciaal wettelijk en beleidskader De provincie heeft een duidelijke rol in de woningmarkt, waarbij zij vooral de bovenlokale belangenafweging en afstemming invult en, indien nodig, de regierol op zich neemt bij het tot stand brengen van oplossingen op het gebied van de woningmarkt. Daarbij richt de provincie zich specifiek op de regio's die de woningbouwprogrammering uitvoeren. Sturing vindt plaats via wettelijke taken, in het bijzonder via ruimtelijke structuurvisies, financieel toezicht en versterking bestuurskracht. b. Relatie andere interne beleidsterreinen 1/3

2 provincie H o L L A N D ZUID Bij het opstellen van de Beleidsvisie Wonen zullen de beleidsterreinen ruimtelijke ontwikkeling, verkeer en vervoer en milieu worden betrokken, zodat ook vanuit deze beleidsterreinen de randvoorwaarden kunnen worden ingebracht. c. Relatie externe partijen Relevante externe partijen zullen bij het opstellen van de Beleidsvisie Wonen worden betrokken door middel van een externe klankbordgroep. 3. Procesbeschrijving en rol Staten a. Voorgeschiedenis Op 2 december 2009 is de Monitor Wonen besproken in de Commissie Ruimte en Wonen. Deze bespreking resulteerde in een uitgebreide discussie in de Commissie over de ontwikkelingen in de woningmarkt. Naar aanleiding van deze discussie heeft Gedeputeerde Veldhuijzen de Commissie toegezegd om breder inzicht te geven in de ontwikkelingen van de woningmarkt en het mogelijke antwoord daarop door de provincie, waarbij de huidige beleidsuitgangspunten tegen het licht zullen worden gehouden. Daarnaast zal inzicht gegeven worden in de interventiemogelijkheden van de provincie in de woningmarkt. De uitkomsten van deze analyse zullen worden samengebracht in de provinciale Beleidsvisie Wonen. b. Waar staan we nu? De fase van visie en strategiebepaling Belangrijke vragen die aan de orde komen bij het opstellen van de Beleidsvisie Wonen zijn onder andere: Vragen rondom de programmering en transformatie van woonmilieus, inclusief het aandeel van de sociale sector Vragen rondom de demografische en migratieontwikkelingen en hoe hierop in te spelen: krimp, vergrijzing en ontgroening Uitsluitend beantwoording van deze vragen is niet voldoende om tot een voldragen Beleidsvisie te komen. Daar komen nog enkele belangrijke thema's bij zoals: Het gaat niet om nieuwbouw maar om de woningvoorraad als geheel Het kiezen van een woning, is de belangrijkste stap die gezet wordt door de woonconsument om woonwensen te realiseren. De bestaande voorraad is nog altijd vele malen groter dan het beschikbare aanbod van nieuwbouwwoningen. In de Beleidsvisie Wonen gaat het daarmee primair niet alleen over het nieuwbouwprogramma maar over de kwaliteit van de (toekomstige) woningvoorraad als geheel. Het gaat niet alleen om toevoegen maar ook om transformeren Er is in de woningmarkt sprake van discrepantie tussen het kwalitatieve woningaanbod en de kwalitatieve woningvraag. Het is niet mogelijk deze discrepantie op te lossen met alleen toevoegingen aan de voorraad door nieuwbouw. In de Beleidsvisie Wonen gaat het daarmee om de integrale transformatie van de totale woningvoorraad door nieuwbouw, door sloop en door renovatie Het gaat niet alleen om de woning maar om woonmilieus Naast de keuze hoe je woont, koop of huur, duur of goedkoop, een villa of een flat, is waar je woont voor de meeste mensen minstens zo belangrijk. Het aanbod van voorzieningen, de ontsluiting per auto en openbaar vervoer, groen en water in de buurt, al deze factoren 2/3

3 provincie H o L L A N D ZUID samen bepalen het woonmilieu. En dit woonmilieu is van groot belang als vestigingsfactor voor de woonconsument. In de Beleidsvisie Wonen gaat het daarmee om de kwaliteit van de onderscheiden woonmilieus. Het gaat niet om dicteren maar om regiseren en faciliteren Sturing in de woningmarkt is geen kwestie meer van dicteren. De verschuiving van een aanbod gestuurde markt naar een vraag gestuurde markt maakt een goede aansluiting tussen woonwens en woonaanbod belangrijker. Dit geldt ook voor de rol van de provincie. In de Beleidsvisie Wonen gaat het daarmee om de provinciale rol binnen de woningmarkt waarbij de verhouding met gemeenten en de regio's centraal staat. Dit zijn immers de eerste aangewezen overheidslagen die de uitvoering en realisering moeten invullen. In haar faciliterende rol zal de provincie de inzichten, samenhangen en mogelijk onnodige concurrentieverhoudingen van de woningmarkt in beeld brengen., Op basis daarvan zal de provincie woningbouw- en verstedelijkingsafspraken maken met de betrokken regio's. Door deze gezichtspunten in al haar facetten verder uit te werken wordt het mogelijk een samenhangend stelsel van beleidsuitgangspunten te formuleren voor de Beleidsvisie Wonen. c. Vervolgprocedure Het opstellen van deze beleidsvisie kent globaal twee fasen; De eerste fase heeft een meer analytisch karakter, waarbij de gezichtspunten verder worden uitgewerkt en gekoppeld worden aan de nieuwste woningmarktverkenningen en de medio 2010 beschikbare nieuwe woonbehoeftenraming (WoOn 2009). Een discussie met de Staten over de uitgangspunten van de Beleidsvisie Wonen is onderdeel van deze fase. Deze discussie is voorzien voor eind april In deze fase ook het interactieve proces met de partners in het krachtenveld starten. De tweede fase betreft de uitwerking resulterend in de visie en strategiebepaling Het totale traject moet binnen een periode van een jaar doorlopen kunnen worden, waarbij het kritisch pad wordt bepaald door het beschikbaar komen van de resultaten van de nieuwe woonbehoeftenraming. Ten laatste in december 2010, of zoveel eerder als mogelijk is, zal de Beleidsvisie Wonen worden vastgesteld. 4. Financiële aspecten (dekking en risico's) Geen financiële gevolgen. Technische & proces vragen en informatie bij Ambtenaar Telefoon 7780 N. Hart Kamer A-175 3/3

4

5 Startnotitie Beleidsvisie Wonen 1. Inleiding De afgelopen tijd zijn er in de Commissie Ruimte en Wonen diverse discussies gevoerd over elementen van het woningmarktbeleid in de provincie. Dit varieerde van het vraagstuk van de opgave voor de sociale sector, de verstedelijkingsopgave voor de Zuidvleugel tot het vraagstuk van de veranderende demografische en migratieontwikkelingen: ontgroening en vergrijzing. De huidige financiële crisis en de effecten daarvan op de woningmarkt vragen daarenboven extra aandacht voor het functioneren van de woningmarkt. Deze factoren vormen aanleiding om tot actualisering in onderlinge samenhang van het provinciaal woonbeleid te komen en de rol die voor de provincie daarbij is weggelegd. Dit zal moeten uitmonden in de vaststelling van een Beleidsvisie Wonen. Met de komende vaststelling van de Provinciale StructuurVisie wordt een belangrijke grondslag voor de provinciaal woonbeleid verkregen. Dat zal in de opstelling van een nieuwe Beleidsvisie dan ook als uitgangspunt gelden en via het wettelijke instrumentarium van de Wet Ruimtelijke Ordening worden gestuurd. In de Beleidsvisie zal dan ook vooral aangegeven worden hoe dat woonbeleid met de ruimtelijke grondslag van de PSV, in het licht van de veranderende omstandigheden( zie 1.1 Aanleiding) tot uitvoering kan worden gebracht. Uitvoering van de provinciale ambities voor wonen betekent in veel gevallen dat naast de WRO sturing en de stimulering via het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing, het vooral neer komt op het maken van bestuurlijke afspraken ( zie par. 2. Keuzes) 1.1. Aanleiding "Voldoende aanbod in verschillende woonmilieus' staat als provinciaal belang voor het beleidsveld wonen geformuleerd in de Provinciale Structuurvisie (PSV). De provinciale Woonvisie is basis voor het huidige beleid. Achter deze zin gaat een wereld van beleidsmatige keuzes en ambities schuil, die niet alleen in de PSV zijn verankerd maar de afgelopen jaren actief werden uitgedragen in alle ruimtelijke projecten;. Onderwerpen als bouwen binnen bestaand gebied, 30 procent sociale woningbouw, het handhaven van migratiesaldo nul en de woonmilieus in balans zijn de afgelopen jaren de continue inzet geweest van het (woon)beleid van de provincie. In de Monitor Wonen wordt de uitvoering van het woningbouwprogramma gevolgd. De belangrijkste conclusies uit de Monitor Wonen 2009 laten zien dat de uitvoering van het woningbouwprogramma achter blijft bij de planning; het woningbouwprogramma wordt naar verwachting voor 2/3e gehaald. Op 2 december jl. is de Monitor Wonen 2009 besproken in de Commissie Ruimte en Wonen. Deze bespreking resulteerde in een uitgebreide discussie in de Commissie over de ontwikkelingen in de woningmarkt. Een van de factoren die daarbij aan de orde is vormt de gebrekkige doorstroming op de woningmarkt. Daarnaast kan de achterblijvende productie ook bezien worden in het licht van de economische recessie. Door de recessie is de woningmarkt veranderd. Het is de vraag of met het herstel van de economie, de woningmarkt zich ook ongewijzigd herstelt. Het is goed mogelijk dat de verschuiving van een aanbodmarkt naar een kopersmarkt, die zich de afgelopen periode heeft voltrokken, een permanent karakter krijgt. Maar wat zijn de gevolgen hiervan voor de woningbouwprogrammering op de korte en op de langere termijn? En hoe moet de provincie daarop inspelen? Moet de provincie daarop inspelen? Naar aanleiding van deze discussie heeft Gedeputeerde Veldhuijzen de Commissie toegezegd om breder inzicht te geven in de ontwikkelingen van de woningmarkt en het mogelijke antwoord daarop door de provincie, waarbij nadrukkelijk de mogelijkheden en uitgangspunten tegen het licht zullen worden

6 gehouden. Daarnaast zal inzicht gegeven worden in de mogelijke interventiemogelijkheden van de provincie in de woningmarkt. De uitkomsten van deze analyse zullen worden samengebracht in de provinciale Beleidsvisie Wonen. 1.2 Doelstelling De provinciale Beleidsvisie Wonen beschrijft de inzet van de provincie in (ruimtelijke) plannen en projecten en vormt de basis voor de afspraken met de regio's voor de woningbouwprogrammering, kwantitatief en kwalitatief, in de komende jaren. 2. Keuzes 2.1 Krachtenveldanalyse De woningmarkt is een sterk gereguleerde markt. Zowel in het sociale segment als in de zogenaamde 'vrije' sector heeft de overheid, op alle niveaus nog steeds invloed op het tot stand komen van zowel de vraag als het aanbod op de woningmarkt. Daarnaast wordt het krachtenveld bepaald door de woningbouwcorporaties voor het sociale segment en de projectontwikkelaars voor de vrije sector. De laatste decennia is de invloed van de overheid op de woningmarkt afgenomen met een grotere rol voor de private partijen. In het licht van recente ontwikkelingen, woningmarktrecessie, rol corporaties, doet zich de vraag voor of deze trend zich doorzet. Rol van de provincie De provincie heeft in dit krachtenveld een rol, waarbij zij vooral de bovenregionale belangenafweging en afstemming invult en indien nodig de regierol op zich neemt bij het tot stand brengen van oplossingen op het gebied van de woningmarkt. Daarbij richt de provincie zich specifiek op de regio's die de woningbouwprogrammering uitvoeren. Sturing vindt plaats via ruimtelijke structuurvisies, het Investeringsprogramma Stedelijke Vernieuwing en verstedelijkingsafpraken. Het opstellen van de Beleidsvisie Wonen vraagt om een interactieve aanpak. In de eerste plaats met de regio's, als geëigende gesprekspartners voor de provincie. Het is zeer goed denkbaar dat dit verbreed wordt tot andere actoren in het krachtenveld om zo gezamenlijk tot een goed onderbouwd analyse van de woningmarkt te komen. 2.2 Inhoudelijke keuzes Vanzelfsprekend zal de Beleidsvisie Wonen starten met een evaluatie van de Woonvisie 2004: welke elementen daarvan zijn succesvol en waar is de praktijk weerbarstig gebleken. Daarnaast zal aandacht besteed worden aan de relatie met de PSV. Het is daarbij de intentie om in de Beleidsvisie Wonen de provinciale rol en de bijpassende instrumenten scherper te formuleren. Bij het opstellen van de Beleidsvisie Wonen zal de uitwerking van de kwalitatieve opgaven centraal staan. Kwaliteit staat in dit verband voor de woonwensen van de consument, bijvoorbeeld het type woning, de kwaliteit van de woning maar ook de kwaliteit van de woonomgeving. Deze kwalitatieve opgaven zullen ook zodanig concreet gemaakt worden dat dit een meetbare uitwerking krijgt in woningbouwprogramma's voor de lange termijn, dus welke woonmilieus, in welke aantallen, kunnen waar gebouwd worden? Daarmee zal een belangrijke grondslag worden verkregen voor de verstedelijkingsafspraken die met de regio's worden gemaakt Belangrijke vragen die aan de orde komen bij het opstellen van de Beleidsvisie Wonen zijn onder andere: Vragen rondom de programmering en transformatie van woonmilieus, inclusief het aandeel van de sociale sector

7 Vragen rondom de demografische en migratieontwikkelingen en hoe hierop in te spelen: krimp, vergrijzing en ontgroening Uitsluitend beantwoording van deze vragen is niet voldoende om tot een voldragen Beleidsvisie te komen. Daar komen nog enkele belangrijke thema's bij zoals: Het gaat niet om nieuwbouw maar om de woningvoorraad als geheel Het kiezen van een woning, is de belangrijkste stap die gezet wordt door de woonconsument om woonwensen te realiseren. De bestaande voorraad is nog altijd vele malen groter dan het beschikbare aanbod van nieuwbouwwoningen. In de Beleidsvisie Wonen gaat het daarmee primair niet alleen over het nieuwbouwprogramma maar over de kwaliteit van de (toekomstige) woningvoorraad als geheel. Het gaat niet alleen om toevoegen maar ook om transformeren Er is in de woningmarkt sprake van discrepantie tussen het kwalitatieve woningaanbod en de kwalitatieve woningvraag. Het is niet mogelijk deze discrepantie op te lossen met alleen toevoegingen aan de voorraad door nieuwbouw. In de Beleidsvisie Wonen gaat het daarmee om de integrale transformatie van de totale woningvoorraad door nieuwbouw, door sloop en door renovatie Het gaat niet alleen om de woning maar om woonmilieus Naast de keuze hoe je woont, koop of huur, duur of goedkoop, een villa of een flat, is waar je woont voor de meeste mensen minstens zo belangrijk. Het aanbod van voorzieningen, de ontsluiting per auto en openbaar vervoer, groen en water in de buurt, al deze factoren samen bepalen het woonmilieu. En dit woonmilieu is van groot belang als vestigingsfactor voor de woonconsument. In de Beleidsvisie Wonen gaat het daarmee om de kwaliteit van de onderscheiden woonmilieus. Het gaat niet om dicteren maar om regisseren en faciliteren Sturing in de woningmarkt is geen kwestie meer van dicteren. De verschuiving van een aanbod gestuurde markt naar een vraag gestuurde markt maakt een goede aansluiting tussen woonwens en woonaanbod belangrijker. Dit geldt ook voor de rol van de provincie. In de Beleidsvisie Wonen gaat het daarmee om de provinciale rol binnen de woningmarkt waarbij de verhouding met gemeenten en de regio's centraal staat. Dit zijn immers de eerste aangewezen overheidslagen die de uitvoering en realisering moeten invullen. In haar faciliterende rol zal de provincie de inzichten, samenhangen en mogelijke onnodige concurrentieverhoudingen van de woningmarkt in beeld brengen. Op basis daarvan zal de provincie woningbouw- en verstedelijkingsafspraken maken met de betrokken regio's. 3. Planning en werkwijze Het opstellen van deze beleidsvisie kent globaal twee fasen; De eerste fase heeft een meer analytisch karakter, waarbij de gezichtspunten verder worden uitgewerkt en gekoppeld worden aan de nieuwste woningmarktverkenningen en de medio 2010 beschikbare nieuwe woonbehoeftenraming (WoOn 2009). Een discussie met de Staten over de uitgangspunten van de Beleidsvisie Wonen is onderdeel van deze fase. Deze discussie is voorzien voor eind april In deze fase ook het interactieve proces met de partners in het krachtenveld starten. De tweede fase betreft de uitwerking resulterend in de visie en strategiebepaling Het totale traject moet binnen een periode van een jaar doorlopen kunnen worden, waarbij het kritisch pad wordt bepaald door het beschikbaar komen van de resultaten van de nieuwe woonbehoeftenraming. Ten laatste in december 2010, of zoveel eerder als mogelijk is, zal de Beleidsvisie Wonen worden vastgesteld.

8