Handleiding Discussiespel. Keuzes & dilemma s in het kinderdagverblijf

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Handleiding Discussiespel. Keuzes & dilemma s in het kinderdagverblijf"

Transcriptie

1 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma s in het kinderdagverblijf

2 Auteurs: Martha Talma (MOVISIE) en Josette Hoex (Nederlands Jeugdinstituut) Met medewerking van: Sonja Liefhebber (MOVISIE) en Mirjam Pierik Zwaal (Nederlands Jeugdinstituut) Eindredactie: Tekstburo Gort en afdeling communicatie MOVISIE Illustraties kaarten: Roger Klaassen Vormgeving: ontwerpburo Suggestie & Illusie Drukwerk: Libertas Met dank aan: Bianca Jansen, Roos Hoos, Hakima Majaiti, Melissa van Roosmalen en Dorette Jansen, Kanteel kinderopvang, kindercentrum de Kleine Koning. Bestellen: MOVISIE, maart 2011 Inhoud spel Keuzes & dilemma s in het kinderdagverblijf: 32 themakaartjes (4 kaartjes x 8 thema s) 4 blanco kaartjes deze handleiding met informatie en tips Het discussiespel Keuzes & dilemma s in het kinderdagverblijf is tot stand gekomen dankzij financiering van het ministerie van VWS.

3 Handleiding Discussiespel Keuzes & dilemma s in het kinderdagverblijf

4

5 Inhoud 1 Waarom dit spel? 4 2 Afstemmen met ouders en collega s 7 3 Omgaan met dilemma s 9 4 Keuze van de kaartjes: waar gaan ze over? 11 5 Aan de slag met het kaartspel 15 6 Instructie voor de gespreksleider 19 7 Wat doe je met de uitkomsten? 22 8 Bronnen 24

6 1 Waarom dit spel? Wie maakt het niet mee: de situaties waarin je als pedagogisch medewerker een heel andere mening hebt dan de ouder? Of de situatie waarin je liever voor een heel andere oplossing zou kiezen dan je collega? In een kinderdagverblijf moet je voortdurend nadenken over het pedagogisch handelen. Wat doe ik in deze situatie? En is dit de enige of de beste aanpak? Het Discussiespel Keuzes & dilemma s in het kinderdagverblijf helpt je om samen met je collega s na te denken over je werk. Je werk wordt er beter van Nadenken en praten over je werk is nodig, maar vaak is er geen tijd. Dit discussiespel helpt pedagogisch medewerkers en teams om stil te staan bij hun werk. Je komt allemaal wel eens in een situatie waarin je denkt: wat zal ik doen? Dit spel helpt om te reflecteren op je eigen handelen. Nadenken over je eigen werk is belangrijk, daardoor verbeter je de kwaliteit. Anders gezegd: door reflectie kun je goede en verantwoorde opvang bieden. 32 kaartjes met keuzes en dilemma s Dit spel bevat 32 kaartjes met daarop verschillende lastige situaties. Natuurlijk zijn er veel meer situaties waarover je kunt discussiëren. Daarom zitten er lege kaartjes bij dit spel. Zo kan ieder team haar eigen discussiespel verder aanvullen. Want nadenken over het werk is nooit klaar. 4

7 Wat is goede kinderopvang? In de Wet kinderopvang uit 2005 wordt goede en verantwoorde kinderopvang zo omschreven: Verantwoorde kinderopvang is kinderopvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind in een veilige en gezonde omgeving. De wet geeft ook aan hoe je aan goede en verantwoorde kinderopvang werkt: Kinderopvang moet werken aan de vier pedagogische basisdoelen van de opvoeding van kinderen: * bieden van emotionele veiligheid; * gelegenheid geven tot het ontwikkelen van persoonlijke competentie; * gelegenheid geven tot het ontwikkelen van sociale competentie; * overdragen van waarden, normen en omgangsregels van onze samenleving. Tip: gebruik het pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar Het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar (2009) kan bij dit spel helpen om meningen te onderbouwen en nieuwe ideeën in te brengen. Je kunt het boek gebruiken als opzoekboek, bijvoorbeeld bij vragen als: * Waarom is het belangrijk om te kiezen voor een bepaalde pedagogische aanpak? Kijk naar Hoofdstuk 5 Pedagogische doelen en competenties van kinderen. * Waarom kiezen voor de autonomie van een kind? Kijk naar Hoofdstuk 2 Veiligheid en welbevinden en Hoofdstuk 4 Samenwerken met ouders. * Waarom is buitenspelen belangrijk? Kijk naar Hoofdstuk 19 Natuur en fysieke omgeving. 5

8 * Hoe leren en ontwikkelen peuters? Kijk naar Hoofdstuk 3 Ontwikkelen en leren van jonge kinderen en in Hoofdstuk 12 t/m 22 naar de paragraaf Belangrijke ontwikkeling van baby tot kleuter. * Waarom is goede samenwerking met ouders zo belangrijk en hoe doe je dat? Kijk naar Hoofdstuk 4 Samenwerken met ouders en in Hoofdstuk 12 t/m 22 naar de paragraaf Samenwerken met ouders. Zij/hij In dit spel wordt veelal gesproken over de pedagogisch medewerker in de vrouwelijke vorm. De meeste pedagogisch medewerkers in het kinderdagverblijf zijn vrouwen, maar natuurlijk kunnen het ook mannen zijn. Waar zij staat kan daarom ook hij gelezen worden. 6

9 2 Afstemmen met ouders en collega s Op een kinderdagverblijf heb je te maken met kinderen, ouders en collega s. Je wilt allemaal een opvangsituatie die goed en gezond is voor de kinderen. Hoe stem je je werk af met collega s en ouders? Samenwerken met ouders Wist je dit: kinderen hebben het beter naar hun zin op de opvang als zij merken dat hun ouders vertrouwen hebben in de opvang. Als ouders zich welkom en gerespecteerd voelen, verhoogt dit het welbevinden van een kind. Dit is een belangrijke reden om te zorgen voor een goed contact met alle ouders. Maar hoe doe je dat? Afstemmen met ouders is niet altijd makkelijk. Ouders gaan thuis soms heel anders met hun kind om dan jij op het kinderdagverblijf. Jij werkt bovendien vanuit de vier pedagogische basisdoelen van het kinderdagverblijf en daar wil je niet zomaar van afstappen. Maar je wilt wel samen door één deur kunnen. De sleutel is: het welzijn van het kind centraal zetten. Want dat is wat ouders en pedagogisch medewerkers verbindt: je wilt allebei het beste voor het kind. Dat vraagt om een open houding naar alle ouders, ook naar de ouders die niet hetzelfde over opvoeding denken als jij. Je hoeft het niet eens te zijn met elkaar, maar er moet wel wederzijds begrip en vertrouwen zijn. 7

10 Samenwerken met collega s Niet alleen ouders hebben eigen ideeën over opvoeden, ook collega s kunnen heel verschillend reageren op een situatie. Iedereen brengt immers eigen normen en waarden mee in het kinderdagverblijf. Ook hiervoor geldt: verschillen zijn niet erg. Maar verschillen mogen niet leiden tot inconsequent handelen of tot onderling geruzie tijdens de opvang. De spanning die dit geeft, heeft een negatief effect op het gevoel van emotionele veiligheid bij kinderen. Daarmee komt het allerbelangrijkste pedagogische basisdoel in gevaar. Kinderen die zich niet veilig voelen, durven niet te gaan spelen en dingen te ontdekken. Ze worden angstig of onrustig en dat remt hun ontwikkeling. 8

11 3 Omgaan met dilemma s Bij dilemma s heb je met twee tegenpolen te maken: twee tegengestelde waarden. Dat zie je terug onder de illustratie op de kaartjes. Misschien weet je niet wat de beste aanpak is. Of misschien verschil je van mening met ouders of collega s. Wat doe je dan? Beide polen benutten Onderstaand model brengt in beeld hoe je de voordelen van beide polen kunt benutten, waardoor je groeit. Blijf je teveel in één van de polen hangen, dan leidt dit tot stagnatie in het vinden van een oplossing. Wat is positief aan zelfstandigheid kind? Groei Wat is positief aan beschermende veiligheid? Wat is negatief aan zelfstandigheid kind? Wat is negatief aan beschermende veiligheid? Stagnatie Dilemma management model of polarity management model van Polarity Management Associates Deze vragen helpen bij het bespreken van dilemma s: * Wat is het positieve effect van beide polen? * Wat zijn nadelige effecten als je teveel nadruk op één van de polen legt ten koste van de andere pool? * Hoe kun je beide polen inzetten? 9

12 Je kunt beide polen benutten door te pendelen tussen beide polen. Dat pendelen volgt het patroon van een lemniscaat. De pijltjes geven aan in welke richting je de beweging maakt. Voorbeeld: Zelfstandigheid kind < > Beschermende veiligheid Zelfstandigheid kind Beschermende veiligheid Wat zijn positieve effecten van deze pool? Wat zijn negatieve effecten van deze pool? Hoe kun je de positieve effecten van beide polen inzetten? kind krijgt kind voelt zich veilig en zelfvertrouwen vertrouwd kind leert zelfstandig kind durft te gaan problemen op ontdekken en te lossen verkennen kind kan zich positioneren ten opzichte voor teleurstelling of kind wordt behoed van andere kinderen falen kind raakt gefrustreerd of wordt gestimuleerd in kind wordt niet faalangstig ontwikkeling kind voelt zich kind leert eigen onveilig en in de grenzen niet kennen steek gelaten kind durft niet kind bezeert of beschadigt zich op te lossen zelfstandig problemen goed naar het kind kijken wat het kan kind aanmoedigen om nieuwe dingen te doen ingrijpen waar nodig 10

13 4 Keuze van de kaartjes: waar gaan ze over? In het discussiespel staan acht thema s centraal. Ze zijn gebaseerd op het boek Groepsleidster kinderopvang waarin lastige keuzes en dilemma s staan beschreven. We beschrijven hierna de gewenste aanpak bij de dilemma s. Thema 1 Zelfstandigheid kind < > Beschermende veiligheid De pedagogisch medewerker stimuleert de kinderen om zoveel mogelijk activiteiten zelfstandig uit te voeren. Dit houdt in dat ze de kinderen ook blootstelt aan risico s. Hierdoor krijgt het kind de kans om te leren. De pedagogisch medewerker moet wel kunnen inschatten wat een kind wel en niet kan, welk risico genomen kan worden en welk risico te groot is voor het kind en voor anderen. Thema 2 Belang individu < > Groepsbelang De pedagogisch medewerker zal zoveel mogelijk tegemoet willen komen aan de wensen van een individueel kind. Maar er zitten altijd meer kinderen in de groep. Zij moet haar tijd en energie verdelen. Het kan voorkomen dat de wensen van een kind niet overeenkomen met de wensen van andere kinderen. De pedagogisch medewerker zoekt dan creatief naar mogelijkheden om aan ieders wensen te voldoen. Lukt dat niet, dan legt zij duidelijk uit waarom iets niet kan. 11

14 Thema 3 Wensen ouders < > Mogelijkheden organisatie Het komt voor dat ouders wensen hebben waar de pedagogisch medewerker niet aan kan voldoen vanwege de regels van de organisatie, de groepsgrootte of de financiële mogelijkheden. Omdat ouders betalen voor de opvang, kunnen ze eisen stellen. De pedagogisch medewerker leeft zich in de situatie van de ouders in. Zij legt duidelijk uit wat wel en wat niet kan in de organisatie en waarom dat zo is. Thema 4 Normen en waarden ouders < > Eigen normen en waarden De omgangsvormen, waarden en normen van ouders kunnen afwijken van die van de pedagogisch medewerker. Dit kan gaan over de omgang met kinderen of over de manier waarop met de pedagogisch medewerker wordt omgegaan. De pedagogisch medewerker geeft helder en overtuigend argumenten voor haar manier van werken, maar staat ook open voor de argumenten van de ouders. Zij spreekt ouders op een respectvolle manier aan op hun gedrag, als dat volgens haar indruist tegen algemeen aanvaarde normen. Ze geeft aan wat de gevolgen van het gedrag zijn voor haar of de kinderen. Thema 5 Normen en waarden collega s < > Eigen normen en waarden De omgangsvormen, waarden en normen van collega s kunnen van elkaar afwijken. Dit kan gaan over de omgang met kinderen of over de manier waarop wordt samengewerkt. De pedagogisch medewerker geeft helder en overtuigend argumenten voor haar manier van 12

15 werken, maar staat ook open voor de argumenten van collega s. Zij spreekt collega s op een rustige, respectvolle manier aan op hun gedrag, als dat volgens haar indruist tegen algemeen aanvaarde normen. Ze geeft aan wat de gevolgen van het gedrag zijn voor haar of de kinderen. Thema 6 Beeld ouders < > Eigen beeld Het komt voor dat de ouders een ander beeld hebben van de ontwikkeling en het gedrag van hun kind dan de pedagogisch medewerker. De pedagogisch medewerker bouwt een relatie op met de ouders waarin zij naar elkaars observaties luisteren, elkaar advies geven en gezamenlijk tot een beeld komen van de ontwikkeling en het gedrag van het kind. In ernstige gevallen kan er een situatie ontstaan die samen met de leidinggevende, pedagoog en ouders besproken wordt en ertoe leidt dat er bijvoorbeeld contact is over het kind met het zorgadviesteam. Het kan er ook toe leiden dat er een vertrouwensarts wordt ingeschakeld. Thema 7 De waarheid zeggen < > Zwijgen Er gaat altijd wel eens iets mis tijdens de opvang. Een kind valt hard, plast onverwacht in de broek of wordt gebeten door een ander kind. De pedagogisch medewerker vindt het vaak moeilijk om aan ouders te vertellen wat er gebeurd is, vooral als het voorkomen had kunnen worden. Toch is het belangrijk dat zij het open en eerlijk vertelt en aangeeft hoe ze met het incident is omgegaan. Anderzijds hebben 13

16 kinderen ook recht op een zekere mate van privacy. Soms zijn dingen aan het begin van de dag gebeurd en is het niet zinvol of wenselijk dat het kind daar uren later nogmaals aan wordt herinnerd. Of het gaat om een incident dat eigenlijk al direct in de betreffende situatie is afgehandeld. Het is goed om af te wegen welke negatieve gebeurtenissen van een kind je wel of niet aan ouders vertelt. Thema 8 Kwaliteit van werk < > Kwantiteit van werk De pedagogisch medewerker moet prioriteiten stellen in alle werkzaamheden die op haar afkomen, zowel gepland als ongepland. Het is belangrijk om tijd vrij te blijven maken om de kinderen te observeren, te begeleiden en hen te stimuleren om zo veel mogelijk zelf te doen. Ook al kost dat meer tijd. De pedagogisch medewerker houdt zicht op de verschillende processen in de groep en weegt op basis van de beschikbare informatie af wat prioriteit moet hebben. Zij is in staat snel te schakelen tussen de verschillende werkzaamheden. Maar naast pedagogische taken moet ook worden voldaan aan huishoudelijke en administratieve verplichtingen. 14

17 5 Aan de slag met het kaartspel Dit spel bevat 32 kaartjes, verdeeld over acht thema s. Per thema zijn er vier kaartjes die als vertrekpunt voor discussie kunnen worden gebruikt. Elk thema bestaat uit twee stellingen en twee casussen. Uiteraard zijn er meer en andere situaties denkbaar. Gebruik daarom vooral ook je fantasie en creativiteit op de blanco kaartjes (donkerblauw) en in andere werkvormen. Werkinstructie * Maak aan het begin of einde van iedere teambespreking 5 tot 10 minuten vrij voor het discussiespel. Maak hiervan een vast agendapunt. In 5 tot 10 minuten kan één kaartje worden besproken. * De voorzitter van het teamoverleg leidt de discussie. * Zorg dat er minstens twee minuten tijd is voor degene die het kaartje heeft gepakt om een antwoord te formuleren. Eerst moet dat antwoord helder zijn, daarna mag de rest reageren. Strakke regie op de discussie leidt tot een beter resultaat. * Wil je de regie houden en tegelijk oefenen met luisteren, samenvatten en doorvragen? Vraag iemand anders dan de persoon die het kaartje gepakt heeft om door te vragen en samen te vatten. De anderen luisteren en mogen kort reageren als alle vragen zijn beantwoord. 15

18 * Om de discussie te structureren, kun je antwoorden op een flap noteren. Onderstaande vragen refereren naar het model op pagina 9 in deze handleiding en helpen je om de antwoorden te structureren: - Wat is het positieve effect van beide polen? - Wat zijn nadelige effecten als je teveel nadruk op één van de polen legt (ten koste van de andere pool)? - Hoe kun je de positieve effecten van beide polen benutten? Pool A Pool B Wat is het positieve effect als de oplossing helemaal op deze pool ligt? Wat is het nadelige effect als de oplossing helemaal op deze pool ligt? Hoe kun je de positieve effecten van beide polen benutten?... Zeven mogelijke werkvormen 1. Leg alle kaartjes omgekeerd op een stapel. Laat een van de pedagogisch medewerkers blind een kaartje van de stapel pakken. 2. Leg alle kaarten open op tafel. Laat de pedagogisch medewerkers een kaartje naar voorkeur kiezen. 16

19 3. Kies vooraf één thema en leg deze kaartjes op tafel. Laat een kaartje kiezen, al dan niet blind. 4. Wijs een team aan dat één kaartje mag kiezen. Zij moeten de discussie hierover voor de volgende bijeenkomst voorbereiden. Bij de voorbereiding maken zij gebruik van het pedagogisch beleids-/werkplan (wat is daarover afgesproken?) en eventueel van het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar. 5. Geef een pedagogisch medewerker of team de opdracht om voor de volgende bijeenkomst een blanco kaartje zelf in te vullen (al dan niet op een thema naar keuze). Voeg dit kaartje op de volgende bijeenkomst toe aan het kaartjespakket zodat er uit steeds meer kaartjes kan worden gekozen. 6. Het locatiehoofd of teambegeleider voegt kaartjes toe over situaties die hij/zij graag in het team wil bespreken. De kaartjes kunnen eenmalig worden besproken of worden toegevoegd aan het kaartjespakket. 7. Zoek de kaarten waarop een stelling staat en speel een stellingenspel: * Vraag de deelnemers om te gaan staan. * Lees de stelling voor. * Vraag hen aan de ene kant te gaan staan als ze ermee eens zijn en aan de andere kant van de ruimte als ze het er oneens mee zijn. * Vraag beide groepen naar hun argumenten (laat hen eventueel eerst onderling argumenten uitwisselen). * Geef vervolgens iedereen de gelegenheid om definitief voor een plek in de ruimte te kiezen. Dat kan dus ook in het midden zijn! 17

20 Tips * Gebruik de werkvormen (bijvoorbeeld 3, 5 en 6 ) ook in discussies met ouders en in de oudercommissie. Het helpt voor meningsvorming maar ook als check om te zien of ouders het handelen van pedagogisch medewerkers begrijpen en waarderen. * Vraag aan de oudercommissie om kaartjes toe te voegen voor de bespreking in het teamoverleg en vice versa. De kaartjes kunnen als communicatievorm dienen om kennis te nemen van elkaars ideeën. * Maak van nieuwe kaartjes een versie die zo goed mogelijk lijkt op de kaartjes uit het kaartjespakket. Hoe beter de kaartjes eruit zien, hoe prettiger het is om ermee te werken. 18

21 6 Instructie voor de gespreksleider De gespreksleider heeft een belangrijke rol. Als gespreksleider bepaal je de kwaliteit en het resultaat van een discussie. Maar hierbij speelt ook de sfeer in het team mee. Een open werksfeer, waarin het gewoon is om met elkaar te praten over alledaagse gebeurtenissen en ervaringen om daarvan te leren, is belangrijk. Zorg als gespreksleider voor een goed teamklimaat waarin medewerkers naar zichzelf en naar anderen durven te kijken. Bezig zijn met nadenken over (en dus ook vernieuwen van) het werk is een proces van het hele team. Een belangrijke voorwaarde is dat dit in een open werksfeer gebeurt. In zo n klimaat stellen de pedagogisch medewerkers zichzelf en elkaar vragen als: Waarom doe jij dat eigenlijk zo?, Hoe zou ik deze situatie kunnen aanpakken?, Wil je eens meekijken hoe ik met dit kind omga of hoe een bepaalde situatie bij mij in de groep verloopt? Zo geven ze elkaar gevraagd en ongevraagd feedback zonder dat zij dat ervaren als kritiek. Vier tips voor een goede spelbegeleiding Er zijn vier belangrijke houdingsaspecten in het ondersteunen en stimuleren van groepsleiding. Door vanuit deze houding te werken, fungeer je als rolmodel voor pedagogisch medewerkers. 19

22 Emotionele ondersteuning Mensen praten pas open met elkaar over hun eigen houding en gedrag als er wederzijds vertrouwen bestaat. Het is daarom belangrijk dat er een veilige sfeer is tussen de groepsleiding en leidinggevende en onderling in de teams. Tips: * Zorg voor een positieve benadering: sluit aan bij wat al goed gaat en bevestig de pedagogisch medewerkers daarin. * Stel je doelen niet te hoog. * Zorg voor veiligheid tijdens de discussie door af te spreken dat iedereen naar elkaar luistert, elkaar in hun waarde laat en geen oordeel over anderen uitspreekt. * Neem emoties van medewerkers serieus, laat merken dat je hen begrijpt. Respect voor de autonomie Ieder mens heeft er behoefte aan om gewaardeerd te worden zoals hij of zij is. Pas dan zijn mensen bereid om te leren. Tijdens de discussie is het belangrijk dat de pedagogisch medewerkers elkaar respecteren in wie ze zijn, met hun eigen karakter, uiterlijk, culturele achtergrond, ervaring en deskundigheid. Uitgangspunt is dat iedereen zijn werk goed doet, wel valt er altijd meer te leren. Leren van elkaar is een belangrijk principe als je als team je werk verder wilt ontwikkelen. Tips: * Heb oog en respect voor de verschillen tussen medewerkers en stimuleer dat zij dat ook ten opzichte van elkaar hebben. * Waardeer elke medewerker in zijn eigenheid en stimuleer dat medewerkers dat ook onderling doen. * Geef ruimte voor eigen ideeën en initiatieven. 20

23 * Vraag medewerkers om actief mee te denken, laat zien dat je hun inbreng nodig hebt. * Creëer in het team een sfeer van respect door uit te stralen dat ieder er mag zijn zoals hij of zij is. Structuur Medewerkers willen graag grip hebben op een situatie. Als een team zijn werkwijze verder wil ontwikkelen, is het belangrijk dat teamleden weten wat er van hen verwacht wordt en wat zij zelf kunnen verwachten. Daarvoor is het nodig om structuur aan te brengen. Tips: * Leg uit wat het doel van de discussie is en wat de omgangsvormen tijdens de discussie zijn. * Geef aan wat er met de resultaten van de discussie gebeurt. Informatie en uitleg Informatie en uitleg heb je nodig om te kunnen leren. Daarnaast vormen de eigen ervaringen van de groepsleiding een belangrijke bron van informatie. Zo kun je het inzicht in het eigen handelen vergroten. Tips: * Geef woorden aan de dilemma s en keuzes van de pedagogisch medewerker en verbindt die met de visie en uitgangspunten in het pedagogisch beleid van de organisatie en met teksten uit het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar. * Benoem concrete consequenties die de discussie kan hebben, zowel voor het bijstellen van het pedagogisch beleid (aanpassen regels en afspraken) als voor het bijstellen van het pedagogisch handelen (aanpassen van een bepaalde aanpak op de groep). 21

24 7 Wat doe je met de uitkomsten? Het discussiespel helpt om de kwaliteit van je werk te verbeteren. Hieronder lees je hoe je optimaal gebruik kunt maken van de uitkomsten van het spel. Lastige situaties bespreken Het discussiespel kan worden gebruikt om tijdens het teamoverleg lastige situaties te bespreken. De pedagogisch medewerkers krijgen de kans om hun hart te luchten en om te horen hoe andere collega s er tegenaan kijken. Waarschijnlijk brengt de discussie hen tot nieuwe inzichten en hopelijk vergroot het hun bereidheid om tijdens keuzemomenten de zaak van twee kanten te bekijken. Het effect van de kaartjesdiscussie zit vooral in een verandering van werkhouding. Pedagogisch beleid bijstellen Het discussiespel kan ook worden gebruikt om het pedagogisch beleid bij te stellen. Maak van iedere discussie een verslag op grond van de volgende vragen: * Wat waren de argumenten tijdens het gesprek en wat was de conclusie? * Wat staat er nu over het dilemma in het pedagogisch beleidsplan en klopt dit met de uitkomst van de discussie? * Wat staat hierover in het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar en voegt dit nieuwe elementen toe aan het discussieresultaat en het pedagogisch beleidsplan? 22

25 Organisatie krijgt feedback Door de discussie op deze manier vast te leggen, krijgt de organisatie feedback op bestaand beleid en input voor nieuw beleid. Verandering en verbetering over de besproken zaken kunnen rekenen op veel draagvlak, aangezien de pedagogisch medewerkers zelf de argumenten en afwegingen hebben verwoord. Dit maakt de kans veel groter dat de kwaliteitsverbetering effect heeft en afspraken over het pedagogisch handelen consequent worden doorgevoerd. Team blijft in gesprek Een pedagogisch beleidsplan is nooit af. Het is voortdurend in beweging: het beleid wordt uitgevoerd, maar krijgt ook steeds nieuwe input vanuit de praktijk. Met het Discussiespel Keuzes & dilemma s in het kinderdagverblijf blijft een team in gesprek over beleid en handelen. Het vergroot de kennis over wat er in het eigen beleidsplan staat, aangevuld met informatie uit het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar. Het geeft een kans aan medewerkers (en ouders) om op een serieuze maar gemakkelijke manier hun stem te laten horen. Dat is belangrijk: kwaliteit wordt immers op en door de werkvloer bepaald! 23

26 8 Bronnen Websites * * * * * * Literatuur * Haterd, J. & G. Lammersen (2006). Groepsleidster kinderopvang. Utrecht: NIZW Beroepsontwikkeling. ISBN 10: , 13: * Arlie Hochchild Russell, Arlie (2003). The commercialization of intimate life; notes from home and work. Hoex, J. & S. Kwok (4e herziene druk 2009) * Pedagogische kwaliteit op orde. Utrecht / Alkmaar: Nederlands Jeugdinstituut / Buro Extern. ISBN * Riksen-Walraven, M. (2000). Tijd voor kwaliteit in de kinderopvang. Amsterdam: Vossiuspers AUP. ISBN * Singer, E. & L. Kleerekoper (2009). Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg. ISBN * Wet kinderopvang; Beleidsregels kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen (2005). Paragraaf 2. Kwaliteit kinderopvang, artikel 2, lid 2a 24

27 MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en adviesbureau voor maatschappelijke ontwikkeling. We bieden toepasbare kennis, adviezen en oplossingen bij de aanpak van sociale vraagstukken op het terrein van welzijn, participatie, zorg en sociale veiligheid. In ons werk staan vijf actuele thema s centraal: huiselijk & seksueel geweld, kwetsbare groepen, leefbaarheid, mantelzorg en vrijwillige inzet. Onze ambitie is daadwerkelijk te investeren in een krachtige samenleving waarin burgers zoveel mogelijk zelfredzaam kunnen zijn.

28 Keuzes en dilemma s Wat doe je als je het niet eens bent met de opvattingen van de ouders van een kind? En spreek je collega s aan als je het niet eens bent met hun werkwijze? Op je werk in de kinderopvang kun je veel verschillende dilemma s tegenkomen. Hoe ga je daarmee om? Maak met dit spel de keuzes en dilemma s in je werk onderwerp van gesprek. Door te reflecteren op je eigen handelen verbeter je de kwaliteit van je werk. Postbus * 3501 DC Utrecht * T *

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen Redactie: Marieke Haitsma en Corrie van Dam Eindredactie: afdeling communicatie

Nadere informatie

Het spel der democratische opvoeding Wat vooraf ging: Aan de hand van de 4 pijlers deden de ambassadeurs van Triodus samen goed voor later en de werkgroep wat iedere kindwijzerorganisatie deed, inventariseren!

Nadere informatie

Beleid Pedagogisch Coach

Beleid Pedagogisch Coach Beleid Pedagogisch Coach Versie: Januari 2019 1 Werken in de kinderopvang is een vak. Er worden hogere eisen gesteld aan de professionaliteit van onze medewerkers. Om de kwaliteit binnen Kinderparadijs

Nadere informatie

GESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG:

GESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters op een

Nadere informatie

Competentiemanagement in zorg en welzijn Als kwaliteit van medewerkers telt

Competentiemanagement in zorg en welzijn Als kwaliteit van medewerkers telt Competentiemanagement in zorg en welzijn Als kwaliteit van medewerkers telt potaard e Auteur: Annelies Kooiman Eindredactie: Afdeling communicatie Fotografie: istock Vormgeving: Ontwerpburo Suggestie &

Nadere informatie

4 INZICHTEN. De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek,

4 INZICHTEN. De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek, 4 INZICHTEN De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek, waarbij 37 trainers en coaches een seizoen lang intensief zijn gevolgd. Dit onderzoek

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

Pedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien

Pedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien Pedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien Inleiding Kinderopvang Haarlem heeft één centraal pedagogisch beleid. Dit is de pedagogische basis van alle kindercentra van Kinderopvang Haarlem.

Nadere informatie

5 pedagogisch medewerkers

5 pedagogisch medewerkers 5 pedagogisch medewerkers In dit hoofdstuk gaan we in op de pedagogisch medewerker. Zij heeft grote invloed op het welzijn en de ontwikkeling van kinderen in de opvang. Door individuele interactie met

Nadere informatie

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt Instructie 1 De relatie met je cliënt Heb jij je voelsprieten uitstaan? Met behulp van dit werkblad onderzoek je of je je voelsprieten hebt uitstaan naar de cliënt. Kies een cliënt en vul met die cliënt

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Aandacht, affectie, waardering, respect en ondersteuning.

Aandacht, affectie, waardering, respect en ondersteuning. Het Pedagogisch Klimaat Schooljaar 2007 / 2008 Wat is een pedagogisch klimaat? Als we praten over een pedagogisch klimaat binnen Breedwijs Zuid Berghuizen gaat het over de sfeer die de partners willen

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Inhoud van de ochtend

Inhoud van de ochtend Inhoud van de ochtend 1. Introductie in Pedagogisch kader 2. Begeleiden van de groep 3. Ontwikkelingsgericht werken 4. Pauze (15 minuten) 5. Kinderparticipatie 6. Vragen over andere onderwerpen 7. Voornemens

Nadere informatie

Pedagogisch Beleid. Nanny Association

Pedagogisch Beleid. Nanny Association Pedagogisch Beleid Nanny Association Rijen, juni 2006 Inhoud Inleiding 1. Nanny Association 2. Profiel nanny 3. Functie- en taakomschrijving 4. Accommodatie en materiaal 5. Ouderbeleid 6. Pedagogische

Nadere informatie

Goed toegerust op ontdekkingsreis

Goed toegerust op ontdekkingsreis PE DAGO G I S C H B E L E I D S PL A N Goed toegerust op ontdekkingsreis Inhoudsopgave INLEIDING Voor alle duidelijkheid 5 Colofon SAMENVATTING Goed toegerust op ontdekkingsreis 7 TEKST Vlietkinderen UITGANGSPUNTEN

Nadere informatie

Het Pedagogisch Beleidsplan

Het Pedagogisch Beleidsplan 2015 BSO de Bosplaats M Moura MSvan Wijnen Het Pedagogisch Beleidsplan 1 Inleiding Voor u ligt het pedagogisch beleidsplan van BSO de Bosplaats. Dit pedagogisch beleidsplan is een leidraad van waaruit

Nadere informatie

360 feedback 3.1 M. Camp Opereren als lid van een team Omgaan met conflicten Omgaan met regels

360 feedback 3.1 M. Camp Opereren als lid van een team Omgaan met conflicten Omgaan met regels 360 feedback 3.1 Student: M. camp Studentnummer: 11099003 Klas: WDH31 Datum: 2-02-2014 Personen welke de formulieren hebben ingevuld: - M. Camp - Menno Lageweg - Ir. S.W.L. van Herk - D.J. Jager M. Camp

Nadere informatie

Communiceren is teamwork

Communiceren is teamwork Communiceren is teamwork Je werkt vaak zelfstandig, maar blijft altijd onderdeel van je team. Samen met je collega s zorg je zo goed mogelijk voor jullie cliënten. Samenwerken vereist veel communicatie.

Nadere informatie

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid

Nadere informatie

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders

Nadere informatie

workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen

workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen 1. Om welke reden(en) volg je deze workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen in je werk? 4. Waarin blink jij jjmet betrekking

Nadere informatie

Kanjerbeleid. Doelstelling Voor de kinderen hebben we als doel dat ze zoveel mogelijk als volgt over zichzelf denken:

Kanjerbeleid. Doelstelling Voor de kinderen hebben we als doel dat ze zoveel mogelijk als volgt over zichzelf denken: Kanjerbeleid Inleiding Op de obs Stegeman werken we sinds januari 2012 met de kanjertraining. Voor u ligt het beleidsstuk Kanjertraining. We hopen dat het zicht geeft op wat we doen op school en waar we

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Gedragscode. Gewoon goed doen

Gedragscode. Gewoon goed doen Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel

Nadere informatie

Annette Koops: Een dialoog in de klas

Annette Koops: Een dialoog in de klas Annette Koops: Een dialoog in de klas Als ondersteuning bij het houden van een dialoog vindt u hier een compilatie aan van Spreken is zilver, luisteren is goud : een handleiding voor het houden van een

Nadere informatie

Kindervergadering Zo gaat het bij ons!

Kindervergadering Zo gaat het bij ons! Pedagogisch kader kindercentra 4 13 jaar Kindervergadering Zo gaat het bij ons! Introductie voor de groepsleiding Is kinderinspraak belangrijk? Denken vanuit de groep is logisch en praktisch, maar toch

Nadere informatie

Pedagogische Visie en Beleid

Pedagogische Visie en Beleid Pedagogische Visie en Beleid Inleiding Voor ouders, medewerkers en alle anderen die betrokken zijn bij, en geïnteresseerd zijn in onze kinderopvang. Voor verantwoorde kinderopvang is veel nodig, om te

Nadere informatie

SPELVARIANTEN. Bonus: Ondertussen oefen je met het geven en ontvangen van feedback en bouw je aan het vertrouwen in jouw team.

SPELVARIANTEN. Bonus: Ondertussen oefen je met het geven en ontvangen van feedback en bouw je aan het vertrouwen in jouw team. SPELVARIANTEN Wil jij weten waar je in jouw huidige werk goed in bent? Hoe jij communiceert en je gedraagt en vooral hoe de ander dat ziet? En wil jij dit graag uitwisselen met je teamgenoten zodat jullie

Nadere informatie

Leefgebiedenwijzer. Versterken van eigen kracht van cliënten

Leefgebiedenwijzer. Versterken van eigen kracht van cliënten Leefgebiedenwijzer Versterken van eigen kracht van cliënten Colofon Auteurs: Petra van Leeuwen-den Dekker en Anouk Poll Vormgeving: Ontwerpburo suggestie & illusie Drukwerk: True Colours Bestellen: www.movisie.nl

Nadere informatie

Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.

Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van

Nadere informatie

Verbindingsactietraining

Verbindingsactietraining Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken

Nadere informatie

Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School

Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Blok 3 Blok 3: We hebben oor voor elkaar Blok 3: Algemeen: In dit blok stimuleren we de kinderen om oor voor elkaar te hebben. De lessen gaan over communicatie, over praten

Nadere informatie

Arrangement 1 De Luisterthermometer

Arrangement 1 De Luisterthermometer Arrangement 1 De Luisterthermometer DEEL 1 De manager Naam: Organisatie: Datum: Luisterprincipe 1 Luisteren begint met luisteren naar jezelf 1.1 Inventariseren van stemmen Vertel eens van een situatie

Nadere informatie

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.

Nadere informatie

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de

Nadere informatie

Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam

Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Inleiding: ATB de Springplank, een algemeen toegankelijke basisschool en Vlietkinderen, maatwerk in kinderopvang, beiden gehuisvest

Nadere informatie

Informatie en tips voor het voeren van goede gesprekken 1

Informatie en tips voor het voeren van goede gesprekken 1 Informatie en tips voor het voeren van goede gesprekken 1 De manier waarop je met elkaar omgaat en hoe je met elkaar in gesprek gaat is belangrijk in het dagelijks werk. Het helpt je elkaar beter te begrijpen

Nadere informatie

Aan de slag blijven. Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud

Aan de slag blijven. Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud Jezelf presenteren De medewerker moet zichzelf goed presenteren. Bijvoorbeeld door er schoon en verzorgd uit te zien. Zo laat hij/zij een goede indruk

Nadere informatie

1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving

1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving Pedagogisch Beleidsplan 1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving Een veilige en vertrouwde omgeving is de basis van waaruit een kind zich kan gaan ontwikkelen. Het is dus belangrijk dat

Nadere informatie

De Klankhof t Kofschip waar iedereen tot zijn recht komt

De Klankhof t Kofschip waar iedereen tot zijn recht komt Positionering De Klankhof en t Kofschip, Etten-Leur Kernwoorden: Je mag er zijn Vertrouwen Positief kijken naar jezelf en anderen Meervoudige intelligentie Samen de merkbelofte van De Klankhof t Kofschip:

Nadere informatie

Hoe kijken wij naar kinderen? Pedagogisch beleid

Hoe kijken wij naar kinderen? Pedagogisch beleid Hoe kijken wij naar kinderen? Pedagogisch beleid Inleiding Wij vinden het belangrijk dat u uw kind met een gerust hart naar één van onze kindercentra brengt. In deze brochure laten wij u zien dat wij

Nadere informatie

Inspectierapport BSO Poppedijn (BSO) Drielse Wetering RK Kerkdriel Registratienummer

Inspectierapport BSO Poppedijn (BSO) Drielse Wetering RK Kerkdriel Registratienummer Inspectierapport BSO Poppedijn (BSO) Drielse Wetering 1 5331RK Kerkdriel Registratienummer 463455496 Toezichthouder: GGD Gelderland-Zuid In opdracht van gemeente: Maasdriel Datum inspectie: 17-10-2016

Nadere informatie

Richtlijn / info voor ouders. Uithuisplaatsing. Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming. NVO, BPSW en NIP

Richtlijn / info voor ouders. Uithuisplaatsing. Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming. NVO, BPSW en NIP Richtlijn / info voor ouders Uithuisplaatsing Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming NVO, BPSW en NIP Inleiding Een kind opvoeden is niet makkelijk. Zo kan het zijn dat uw kind meer of andere zorg nodig

Nadere informatie

Teamkompas voor Zelfsturing

Teamkompas voor Zelfsturing Teamkompas voor Zelfsturing Wat is het teamkompas: Met dit instrument kun je inzicht krijgen in de ontwikkeling van je team als het gaat om effectief samenwerken: Waar staan wij als team? Hoe werken wij

Nadere informatie

Competenties verbonden aan het ComPas

Competenties verbonden aan het ComPas Competenties verbonden aan het ComPas 5 kerncompetenties en 8 erg waardevol competenties 1. Kunnen samenwerken... 2 2. Contactvaardig zijn... 3 3. Inlevingsvermogen/empathie bezitten... 4 4. Zelfreflectie...

Nadere informatie

Tot een geloofsgesprek komen. I Ontmoeten

Tot een geloofsgesprek komen. I Ontmoeten Tot een geloofsgesprek komen I Ontmoeten Het geloofsgesprek vindt plaats in een ontmoeting. Allerlei soorten ontmoetingen. Soms kort en eenmalig, soms met mensen met wie je meer omgaat. Bij de ontmoeting

Nadere informatie

Help! Verzuim voorkomen

Help! Verzuim voorkomen TIP: dit is een interactieve pdf. de inhoudsopgave en het menu onder aan de pagina s zijn clickable. Help! Verzuim voorkomen Een leidraad voor werkoverleg met medewerkers over verzuim Deze publicatie is

Nadere informatie

Leren van je eigen mores Spreken over waarden en normen met verpleegkundigen

Leren van je eigen mores Spreken over waarden en normen met verpleegkundigen Nurse Academy lustrumcongres 2014 Leren van je eigen mores Spreken over waarden en normen met verpleegkundigen Amersfoort, 17 november 2014 Jos de Munnink, gespreksleider moreel beraad GGNet Contact: j.demunnink@ggnet.nl

Nadere informatie

Pedagogisch beleid Kinderdagverblijf de Harlekijn

Pedagogisch beleid Kinderdagverblijf de Harlekijn 1 Inhoud Inleiding... 3 Visie Kinderdagverblijf de Harlekijn... 4 Een gevoel van emotionele veiligheid en geborgenheid bieden... 5 Veiligheid en geborgenheid... 5 Persoonlijke competentie... 7 Ieder kind

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Training. Vergaderen

Training. Vergaderen Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12

Nadere informatie

PEDAGOGISCH BELEID VAN DE SKPC

PEDAGOGISCH BELEID VAN DE SKPC PEDAGOGISCH BELEID VAN DE SKPC Veilige, kindvriendelijke opvang creëren. Dat is het hoofddoel van de SKPC. Het klinkt eenvoudig, maar hoe gaat dat in de dagelijkse praktijk van de diverse opvangvormen

Nadere informatie

Pedagogisch beleidsplan

Pedagogisch beleidsplan Pedagogisch beleidsplan Pedagogisch beleid van Kappio (locaties Seppelin en Gastouderbureau) Voor u ligt het pedagogisch beleid van Kappio (locaties Seppelin en Gastouderbureau). Hierin wordt beschreven

Nadere informatie

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument

Nadere informatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten

Nadere informatie

Informatie voor ouders

Informatie voor ouders Weerbaarheid Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!

Nadere informatie

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST 2: vergaderen Als je lid bent van een studentenraad, vergader je vaak. Je hebt vergaderen met de studentenraad, maar ook vergaderingen met het College van Bestuur en de Ondernemingsraad (OR). Gemiddeld

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

Nu ook op mobiel of tablet! quez.movisie.nl. QueZ. Vragen naar zelfregie

Nu ook op mobiel of tablet! quez.movisie.nl. QueZ. Vragen naar zelfregie Nu ook op mobiel of tablet! quez.movisie.nl QueZ Vragen naar zelfregie Colofon Auteurs: Cora Brink, Anouk Poll en Petra van Leeuwen Met dank aan: Oda Berkhout (Beweging 3.0), Ieke Bron en Tineke van Dijk

Nadere informatie

MOTIVATIE-ONDEZOEK MEDEWERKERS

MOTIVATIE-ONDEZOEK MEDEWERKERS MOTIVATIE-ONDEZOEK MEDEWERKERS Instructie voor het invullen van de vragenlijst: Deze vragenlijst bestaat uit vijf modules: Module 1: De samenwerking tussen medewerkers en collega s binnen het eigen team

Nadere informatie

- Een docent controleert of jij je huiswerk op hebt geschreven. - Je hebt aanmoediging nodig om je huiswerk te noteren.

- Een docent controleert of jij je huiswerk op hebt geschreven. - Je hebt aanmoediging nodig om je huiswerk te noteren. Schoolse competenties Competentie 1: Agendagebruik - Je schrijft je huiswerk in je agenda als dit wordt opgegeven. - Je agenda ziet er verzorgd uit. - Een docent controleert of jij je huiswerk op hebt

Nadere informatie

Workshop communicatie

Workshop communicatie Workshop communicatie Feedback is collegiale ondersteuning of toch niet? Wat wil de beroepsvereniging betekenen voor Verzorgenden en Verpleegkundigen? Wij willen onze beroepsgroepen in staat stellen hun

Nadere informatie

Pedagogisch beleidsplan Uit&Thuis

Pedagogisch beleidsplan Uit&Thuis Pedagogisch beleidsplan Uit&Thuis Gastouderopvang is een kwestie van vertrouwen. Ouders moeten de zekerheid hebben dat hun kind ook in hun afwezigheid een verantwoorde opvoeding in een veilige omgeving

Nadere informatie

Anti-pestprotocol. We werken samen aan een goede sfeer op school. Catharinaschool Wellerlooi

Anti-pestprotocol. We werken samen aan een goede sfeer op school. Catharinaschool Wellerlooi Anti-pestprotocol We werken samen aan een goede sfeer op school Catharinaschool Wellerlooi Inleiding De Catharinaschool wil haar kinderen een veilig pedagogisch klimaat bieden. Wij streven ernaar dat de

Nadere informatie

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

J L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - -

J L. Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills. Vaardigheden Gedragsindicatoren. 21st Century Skill - - Nordwin College Competentiemeter MBO - 21st Century & Green Skills 21st Century Skill Jouw talent Vaardigheden Gedragsindicatoren J L Ik weet wat ik wil Ik weet wat ik kan Ik ga na waarom iets mij interesseert

Nadere informatie

Visie (Pedagogisch werkplan)

Visie (Pedagogisch werkplan) Visie (Pedagogisch werkplan) Gastouderopvang De Krummeltjes stelt zich tot doel om een omgeving te bieden waarin kinderen kunnen opgroeien tot zelfstandige en evenwichtige mensen met respect voor anderen

Nadere informatie

Trainershandboek Man actief. Activering van allochtone mannen in een kwetsbare positie

Trainershandboek Man actief. Activering van allochtone mannen in een kwetsbare positie Trainershandboek Man actief Activering van allochtone mannen in een kwetsbare positie Trainershandboek Man Actief Activering van allochtone mannen in een kwetsbare positie Perihan Utlu en Wil Verschoor

Nadere informatie

DE 12 VAN DOK12. Dit ben ik

DE 12 VAN DOK12. Dit ben ik Dit ben ik Op DOK12 verwerf ik kennis, vaardigheden en ontwikkel ik mij als persoon. Ik krijg ruimte om mijzelf goed te leren kennen, te zijn wie ik ben en mijn talenten te ontwikkelen. Ook leer ik oog

Nadere informatie

SWOT-ANALYSE. 1 Interpersoonlijk competent. 1.1 Eisen. 1.2 Mijn ontwikkelpunten. 1.3 Mijn leerdoelen

SWOT-ANALYSE. 1 Interpersoonlijk competent. 1.1 Eisen. 1.2 Mijn ontwikkelpunten. 1.3 Mijn leerdoelen SWOT-ANALYSE Met een SWOT-analyse breng ik mijn sterke en zwakke punten in kaart. Deze punten heb ik vervolgens in verband gebracht met de competenties van en leraar en heb ik beschreven wat dit betekent

Nadere informatie

Pedagogisch beleid Flexkidz

Pedagogisch beleid Flexkidz Pedagogisch beleid Flexkidz Voor u ligt het verkorte pedagogisch beleidsplan van Flexkidz. Hier beschrijven we in het kort de pedagogische visie en uitgangspunten. In dit pedagogisch beleidsplan beschrijven

Nadere informatie

1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule

1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule Werkboek Inhoudsopgave: 1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule 2. Het H.A.R.T. model 2.1. H.A.R.T. staat voor: 2.1.1. Mijn verhaal over oprechte communicatie 2.1.1: Hoofd Gebruik de rest van deze

Nadere informatie

Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting

Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting Let s talk about sex Eerste hulp bij seksuele voorlichting Normen en waarden De spelleider wijst iemand aan die een casus voorlegt waarin seksuele voorlichting is gegeven aan een cliënt. Bespreek in tweetallen

Nadere informatie

Autonomie ervaren betekent dat je je werk graag doet en zinvol vindt. De volgende vragen peilen naar jouw ervaringen.

Autonomie ervaren betekent dat je je werk graag doet en zinvol vindt. De volgende vragen peilen naar jouw ervaringen. 5.3.1 AUTONOMIE Autonomie ervaren betekent dat je je werk graag doet en zinvol vindt. De volgende vragen peilen naar jouw ervaringen. Met deze vraag / vragen krijg je een zicht op hoe de medewerker autonomie

Nadere informatie

Goed toegerust op ontdekkingsreis

Goed toegerust op ontdekkingsreis Pedagogisch beleidsplan Goed toegerust op ontdekkingsreis 1 Colofon Tekst Anneke van de Berg, 5D Ellen Bakker, Vlietkinderen Vormgeving Manon Hofstra, Dare to Design Kantoor Vlietkinderen, maatwerk in

Nadere informatie

Feedback aan leerkrachten

Feedback aan leerkrachten Feedback aan leerkrachten Studiedag Leerlingenparticipatie 24 april 2013 Paleizenstraat Saskia 90 > 1030 Vandeputte Brussel T 02 215 32 29 > F 02 215 41 78 > www.vsknet.be Wie ben ik? Saskia Vandeputte

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht

Nadere informatie

De e-learning van Gastouderland

De e-learning van Gastouderland De e-learning van Gastouderland Ook voor gastouders is het belangrijk te blijven ontwikkelen. Daarom bieden wij diverse modules aan die speciaal ontwikkeld zijn voor de kinderopvang. Gastouderland werkt

Nadere informatie

Docentenhandleiding KIES VAARDIG! klas 1/2 VMBO-TL/HAVO/VWO

Docentenhandleiding KIES VAARDIG! klas 1/2 VMBO-TL/HAVO/VWO Docentenhandleiding KIES VAARDIG! klas 1/2 VMBO-TL/HAVO/VWO INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Lesdoelen 4 Overzicht werkvormen 5 Uitleg werkvormen 1. Beeld bij kiezen 6 2. Grote en kleine keuzes 6 3. Gevolgen

Nadere informatie

BREDE MARIA SCHOOL REUSEL

BREDE MARIA SCHOOL REUSEL BREDE MARIA SCHOOL REUSEL Pedagogisch beleid Brede Mariaschool Visie De Brede Mariaschool werkt vanuit een visie waarbij het welbevinden van de aan de Brede Mariaschool toevertrouwde kinderen centraal

Nadere informatie

Werken aan persoonlijke ontwikkeling en sturen van eigen loopbaan

Werken aan persoonlijke ontwikkeling en sturen van eigen loopbaan 08540 LerenLoopbaanBurgerschap 10-04-2008 08:28 Pagina 1 ontwikkelingsproces 1+2 1 2 3 4 5 6 7 Werken aan persoonlijke ontwikkeling en sturen van eigen loopbaan Leren, Loopbaan en Burgerschap Wat laat

Nadere informatie

Inspectierapport Dikkertje Dap (KDV) Gerlachusstraat AK Loon op Zand Registratienummer

Inspectierapport Dikkertje Dap (KDV) Gerlachusstraat AK Loon op Zand Registratienummer Inspectierapport Dikkertje Dap (KDV) Gerlachusstraat 79 5175AK Loon op Zand Registratienummer 360380001 Toezichthouder: GGD Hart voor Brabant In opdracht van gemeente: Loon op Zand Datum inspectie: 18-10-2018

Nadere informatie

Op De Schuthoek weten we hoe het hoort, daar doet niemand iets wat een ander stoort.

Op De Schuthoek weten we hoe het hoort, daar doet niemand iets wat een ander stoort. Pestprotocol Pestprotocol o.b.s. De Schuthoek Ieder kind heeft liefde en begrip nodig voor de volledige en harmonische ontplooiing van zijn persoonlijkheid. Beginsel 6 van de Universele Verklaring van

Nadere informatie

Het hoe en waarom van Personeelsgesprekken

Het hoe en waarom van Personeelsgesprekken Het hoe en waarom van Personeelsgesprekken Personeelsgesprekken Het personeelsgesprek (ook wel functioneringsgesprek) is een belangrijk instrument dat ingezet kan worden voor een heldere arbeidsverhouding

Nadere informatie

Doe de competentiecheck! Voor coördinatoren en begeleiders van vrijwilligers

Doe de competentiecheck! Voor coördinatoren en begeleiders van vrijwilligers oe de competentiecheck! Voor coördinatoren en begeleiders van vrijwilligers Wat maakt u tot een goede vrijwilligerscoördinator? Welke competenties moet u in huis hebben om vrijwilligers aan te sturen en

Nadere informatie

GEDRAGSPROTOCOL. (anti pestgedrag) Basisschool De Boomgaard Dieren

GEDRAGSPROTOCOL. (anti pestgedrag) Basisschool De Boomgaard Dieren GEDRAGSPROTOCOL (anti pestgedrag) Basisschool De Boomgaard Dieren Mei 2014 Gedragsprotocol de Boomgaard I. Doel van dit gedragsprotocol: Alle kinderen van De Boomgaard moeten zich veilig voelen, zodat

Nadere informatie

SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL

SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL SPEELWIJZE LEIDERSCHAPSSPEL Bij werken, zowel betaald als vrijwillig, hoort leiding krijgen of leiding geven. De vraag wat effectief leiderschap is houdt dan ook veel mensen bezig. De meningen hierover

Nadere informatie

Pedagogische kwaliteit in beweging

Pedagogische kwaliteit in beweging Pedagogische kwaliteit in beweging De kinderopvang staat voor grote uitdagingen: kinderen een veilige basis en voldoende uitdaging bieden voor een gezonde ontwikkeling en hen voorbereiden op het basisonderwijs.

Nadere informatie

Rubrics vaardigheden

Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden

Nadere informatie

TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST

TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST Het werkmateriaal is een onderdeel van de website Krachtenspel.nl. Werkmateriaal Sociaal Emotionele Educatie (SEE) Alle informatie is te vinden op de website Jan Ausum en Mieke

Nadere informatie

Samenwerking. Betrokkenheid

Samenwerking. Betrokkenheid De Missie Het Spectrum is een openbare school met een onderwijsaanbod van hoge kwaliteit. We bieden het kind betekenisvol onderwijs in een veilige omgeving. In een samenwerking tussen kind, ouders en school

Nadere informatie

Observatielijst peuters. Analyse doelen Jonge kind

Observatielijst peuters. Analyse doelen Jonge kind Observatielijst peuters Analyse doelen Jonge kind Mei 2016 Verantwoording 2016 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande

Nadere informatie

Visie in de praktijk

Visie in de praktijk Gastlessen voor studenten 2 e leerjaar PW 3 en 4 Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar - Docentenhandleiding Visie in de praktijk Gastles visie in de praktijk - Docentenhandleiding Theorie over dit onderwerp:

Nadere informatie

Rubrics vaardigheden

Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

Als opvoeden even lastig is

Als opvoeden even lastig is Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie