Onderbouwingen bij Menukaart

Transcriptie

1 Onderbouwingen bij Menukaart Sport Servicepunt Langedijk: zwembaden en binnensport Definitief Gemeente Langedijk Grontmij Nederland B.V. Houten, 2 maart 2012

2 Verantwoording Titel : Onderbouwingen bij Menukaart Subtitel : Sport Servicepunt Langedijk: zwembaden en binnensport Projectnummer : Referentienummer : Revisie : Datum : 2 maart 2012 Auteur(s) : Robin Geritan adres : robin.geritan@grontmij.nl Gecontroleerd door : Paraaf gecontroleerd : Goedgekeurd door : Paraaf goedgekeurd : Contact : Grontmij Nederland B.V. De Molen DB Houten Postbus DC Houten T F Pagina 2 van 21

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Quick scan binnensport Inleiding... 5 Gebruik en bezetting binnensport Exploitatie van de binnensport... 7 Samenvatting van verbeteringen Quick scan zwembaden Inleiding Gebruik van de zwembaden Exploitatieresultaten Inkomsten en efficiency Uitgaven Samenvatting van verbeteringen Beheer en bedrijfsvoering Pagina 3 van 21

4 1 Inleiding De Menukaart geeft op hoofdlijnen aan welke potentiële exploitatieverbeteringen er zijn voor de binnensport en de zwembaden van Langedijk. Deze Menukaart toont mogelijke maatregelen en financiële en maatschappelijke effecten die hiermee samenhangen. Analyses en berekeningen hierbij zijn terug te vinden in dit document Onderbouwingen bij de Menukaart. Bij het uitvoeren van de analyses en berekeningen heeft zowel de offerte SSL: naar een verbeterde efficiency en effectiviteit (Grontmij) als Opdrachtformulering inzake onderzoek naar efficiency- en effectiviteitmogelijkheden SSL (gemeente Langedijk) als basis gediend. Werkende weg is op specifieke onderdelen al dan niet nadere diepgang gezocht, al naar gelang de situatie daarom vroeg en steeds met de zoekopdracht naar mogelijke besparingen in gedachten. De maatregelen uit de analyses zijn besproken met de directeur van SSL. Soms zijn deze maatregelen daarna aangepast, immers SSL moet de maatregelen uiteindelijk kunnen waarmaken. Soms echter zijn de voorgelegde maatregelen niet aangepast, omdat Grontmij op basis van haar kennis en ervaringen overtuigd is van de voorliggende mogelijkheden en haar eigen lijn volgt. Dat moet ook wel, want haar positie is onafhankelijk en objectief. Een quick scan als deze is altijd een momentopname. De basis voor de analyses bestaat uit de exploitatieresultaten van 2010, het laatste volledige exploitatiejaar waarover een jaarrekening beschikbaar is. De aangereikte cijfers zijn exclusief BTW, de analyses houden hiermee rekening. Pagina 4 van 21

5 2 Quick scan binnensport 2.1 Inleiding De quick scan behandelt het volgende: gebruik en bezetting binnensport; exploitatie van de binnensport; samenvatting verbeteringen Gebruik en bezetting binnensport Aard van het gebruik De binnensportaccommodaties worden vooral gebruikt voor bewegingsonderwijs (basisscholen en voortgezet onderwijs) en door sportverenigingen (badminton, basketbal, tennis, et cetera). Naast regulier gebruik door scholen en verenigingen is sprake van enige losse verhuringen. Omvang van het gebruik De omvang van het gebruik komt in beeld bij de bezettingsgraad (mate waarin accommodaties bezet zijn ten opzichte van hun maximale capaciteit). Uitgangspunten voor maximale capaciteit: bewegingsonderwijs basisscholen: uur; bewegingsonderwijs vo: uur; sportverenigingen: uur. Bezettingsgraad Hierbij is gebruikt gemaakt van Onderzoek behoefte sportaccommodaties, 12 november De directeur van SSL heeft aangegeven, dat deze bezettingscijfers op hoofdlijnen actueel zijn. onderw ijs verenigingen 140% 120% 120% 110% 117% 122% 100% 80% 60% 40% 91% 82% 99% 40% 48% 74% 84% 71% 63% 78% 30% 40% 32% 59% 20% 0% 0% 0% Sporthal A Geestmerambacht Tennishal B Geestmerambacht Gymzaal C Geestmerambacht Sporthal De Oostwal Sportzaal Mayersloot Gymzaal De Sperwer Gymzaal Schoolstraat Gymzaal Tulpenstraat Gymzaal Platte Ven Gymzaal L. Bogtmanstraat Tijdstip sportbeoefening (globaal) bewegingsonderwijs (basisscholen en vo): doordeweeks overdag; sportverenigingen: doordeweeks s avonds en tijdens weekeinden. Pagina 5 van 21

6 Quick scan binnensport Beoordeling door Grontmij De sporthallen en -zaal hebben een zeer hoge bezettingsgraad ten opzichte van soortgelijke voorzieningen in vergelijkbare gemeenten, zowel doordeweeks overdag (bewegingsonderwijs) als doordeweeks s avonds en tijdens weekeinden (sportverenigingen); sporthal De Oostwal heeft overdag nog ruimte, maar deze momenten zijn niet courant; Oostwal en Mayersloot hebben vooral tijdens weekeinden nog enige ruimte, maar de animo bij sportverenigingen is dan lager dan doordeweeks s avonds; Mayersloot kan worden beschouwd als een dubbele gymzaal. Het gebruik van Mayersloot is bijna de helft van het gebruik van de andere zes gymzalen samen en daarmee substantieel; ook de gymzalen zijn zeer goed bezet. Bij De Sperwer, Platte Ven en L. Bogtmanstraat vindt het bewegingsonderwijs zelfs buiten reguliere uren plaats. De bezetting door verenigingen is ook hoog in vergelijking tot soortgelijke voorzieningen elders. Gymzalen hebben meestal een zeer lage animo bij verenigingen door hun sportspecifieke beperkingen; bij sluiting van een gymzaal vervallen de exploitatie-uitgaven en -inkomsten van deze gymzaal, voor zover gebruikers niet naar een andere accommodatie uitwijken. Per saldo is het financiële resultaat meestal gunstig. Gymzaalsluitingen waaraan gedacht kan worden (of/of): Geestmerambacht de bezetting van deze gymzaal is zeer laag en bestaat uit enig verenigingengebruik. Dit is geen wettelijke taak. Bij gymzaalsluiting wijkt een deel van dit gebruik uit naar een andere accommodatie. Exploitatie-inkomsten en uitgaven van de gymzaal vervallen dan deels. Tulpenstraat Het bewegingsonderwijs kan uitwijken naar gymzaal Geestmerambacht, het verenigingengebruik naar de gymzalen Schoolstraat en Platte Ven. Roostertechnisch moet dit nog wel worden onderzocht. Exploitatie-uitgaven van gymzaal Platte Ven vervallen in ieder geval. Optie 1: Gymzaalsluiting Geestmerambacht totaal inkomsten ( 710 uur x gemiddeld gewogen tarief, afgerond) - waarvan 50% uitwijkt naar andere accommodatie - waarvan 50% komt niet meer sporten totaal uitgaven (totale uitgaven voor gymzalen gedeeld door 7) - waarvan doorlopend (raming) - waarvan wegvallend Potentiële exploitatieverbetering gymzaalsluiting Geestmerambacht 9.000, , ,-- 700, , , ,-- Optie 2: Gymzaalsluiting Tulpenstraat totaal inkomsten ( 1100 uur x gemiddeld gewogen tarief, afgerond) - waarvan 100% uitwijkt naar gymzalen Schoolstraat en Platte Ven - waarvan 50% komt niet meer sporten totaal uitgaven (totale uitgaven voor gymzalen gedeeld door 7) - waarvan doorlopend (raming) - waarvan wegvallend Potentiële exploitatieverbetering gymzaalsluiting Tulpenstraat Aanvullend vervallen ook toekomstige lasten voor groot onderhoud: - bij sluiting van gymzaal Geestmerambacht (jaarlijks) - bij sluiting van gymzaal Tulpenstraat (jaarlijks) Bij sluiting van gymzaal Tulpenstraat is bovendien geen renovatie nodig. Voor deze renovatie is een raming opgesteld , , , ,-- 0, , , , , ,-- Indien gymzaal Geestmerambacht vrij komt, zou deze voor verhuur kunnen worden aangeboden. Eerder is bij de directeur van SSL door een sportschool belangstelling getoond voor deze gymzaal. Indicatief zou een huurvergoeding op ruwweg per jaar komen. Als eigenaar van de gymzaal blijft gemeente Langedijk echter verantwoordelijk voor groot onderhoud, circa ,-- per jaar. Eventueel gunstig financieel resultaat vervalt hiermee. Pagina 6 van 21

7 Quick scan binnensport knelpunt bij eventuele gymzaalsluiting Geestmerambacht: sinds 2011 wordt de gymzaal gebruikt voor enig bewegingsonderwijs: circa 10 uur per week. Dit bewegingsonderwijs kan niet worden ondergebracht in een andere gymzaal, maar is wellicht in de tennishal onder te brengen. Enig tennisgebruik moet dan wijken, maar bewegingsonderwijs (wettelijke taak) mag prevaleren boven tennis (commercieel gebruik). Aanpassingen in de tennishal zijn dan nodig: inrichting aanvullen (overnemen uit de gymzaal), lijnen zetten, et cetera. Wij verwachten niet dat hiermee substantiële investeringen zijn gemoeid; inbreuk doen op de tennisfunctie wordt naar verwachting niet door de tennisvereniging toegejuicht. Aantrekkelijk zou zijn overdekt tennissen bij de openlucht tennisbanen. Dit vergt echter een investering (overkapping, blaashal, anders). Ervan uitgaand dat tennis een commerciële sport is, zou deze investering dan voor rekening van de tennisvereniging moeten komen Exploitatie van de binnensport Overhead geestmerambacht de oostwal gymzalen Euro s binnensport Sporthal verenigingen scholen overige totaal sporthal Tennishal verenigingen totaal tennishal Overige horeca (verpacht) overige totaal overige Totaal inkomsten Subsidie Totaal inkomsten Directe uitgaven personeelsuitgaven schoonmaakuitgaven overige totaal directe uitgaven Indirecte uitgaven energie en water onderhoud algemene uitgaven totaal indirecte uitgaven Overige huisvestingsuitgaven afschrijvingen belastingen en verzekeringen huur totaal overige huisvesting Totaal uitgaven Exploitatieresultaat Financieel gunstig of ongunstig? Draait de binnensport exploitatietechnisch goed of slecht? Een indicatie hiervoor ontstaat door de dekkingsgraad van de binnensport in Langedijk te vergelijken met die van soortgelijke voorzieningen in vergelijkbare gemeenten. De dekkingsgraad geeft de mate aan waarin exploitatieinkomsten dekking geven aan uitgaven, exclusief de eigenaaruitgaven en inclusief overhead. Uitgangspunten voor toerekening van de overheaduitgaven (deze is arbitrair): Geestmerambacht (2/12 deel); De Oostwal (1/12 deel); Gymzalen (9/12 deel). Pagina 7 van 21

8 Quick scan binnensport Euro s geestmerambacht de oostwal gymzalen Inkomsten Totaal inkomsten Uitgaven Exploitatieuitgaven* Verrekening overhead binnensport Verrekening overhead centraal Totaal uitgaven Dekkingsgraad (Langedijk, raming) 105% 84% 41% Dekkingsgraad (landelijk) 70% tot 110% 70% tot 110% 30% tot 50% * exclusief huur De dekkingsgraad voor Geestmerambacht en De Oostwal is vergelijkbaar met die van soortelijke voorzieningen elders: globaal tussen 70% en 110%. Dat geldt ook voor de gymzalen: landelijk tussen 30% en 50%. Hier doet zich echter de opmerkelijkheid voor dat de inkomsten volledig worden bepaald door verenigingen, terwijl vergoedingen voor bewegingsonderwijs buiten beschouwing blijven. Bij doorrekening van deze vergoedingen zou voor de gymzalen een zeer hoge dekkingsgraad ontstaan (gunstig!). Voor het zoeken naar exploitatieverbeteringen beoordelen wij hierna de inkomsten en uitgaven. Beoordeling van verhuurinkomsten De verhuurinkomsten van Geestmerambacht en De Oostwal worden bepaald door het gebruik in aantal uren X het uurtarief. Het gebruik is nauwelijks te verhogen, het uurtarief in beperkte mate. Het uurtarief van sporthallen in omliggende gemeenten ligt tussen 36,-- (Niedorp) en 41,50 (Heerhogowaard). Het uurtarief van Geestmerambacht en De Oostwal is 38,50 (marktconform). Wij kunnen ons voorstellen dat in de huidige tijden van bezuinigingen een tariefverhoging tot even boven 41,50 in beeld kan komen. Wij verwachten niet dat hierdoor het gebruik terugloopt. Verhoging tarieven sporthal Huidige inkomsten Inkomsten na tariefverhoging van 38,50 naar 42,35 (10%) Potentiële exploitatieverbetering door tariefverhoging sporthallen , , ,-- Voorwaarden hierbij zijn ten minste: een gefaseerde invoering van het hogere tarief (bijvoorbeeld verspreid over twee jaren). Verenigingen kunnen zich hierdoor beter op de tariefverhoging voorbereiden; op niveau houden van het productaanbod en de serviceverlening. Voor zowel de gemeente Langedijk als voor SSL is hierbij een rol weggelegd. Tariefverhoging voor het gymzalengebruik raden wij af, omdat dit tarief al is gemaximaliseerd (gebruikelijk is 1/3 deel van het sporthaltarief, in Langedijk is dat ½ deel van het sporthaltarief). Beoordeling van horeca-inkomsten De horeca voorzieningen zijn verpacht tegen gemaximaliseerde pachtsommen. Overige Deze geven geen aanleiding voor commentaar. Directe uitgaven Euro s geestmerambacht De oostwal gymzalen totaal Personeelsuitgaven personeelsuitgaven verrekening overhead binnensport totaal direct beheer binnensport Pagina 8 van 21

9 Quick scan binnensport Een efficiënte personeelsinzet gaat uit van 1,5 fte voor een sporthal, afhankelijk van de gewenste personele bezetting tijdens openstellinguren. Voor gymzalen is slechts beperkte directe personeelsinzet nodig. Met meeweging van het hoge binnensportgebruik ramen wij efficiënte personeelsinzet voor de binnensport in Langedijk op 3,5 tot 4,0 fte. Dit komt overeen met de huidige personeelsinzet van 3,9 fte. De verhuringen voor binnensport worden centraal vanuit SSL (shared services center) geregeld en de lasten hiervan blijven in bovenstaande opstelling buiten beschouwing. De beheerders houden zich niet met deze administratieve werkzaamheden bezig. In Geesterambacht en De Oostwal zijn verder lichte beheertaken uitbesteed aan horecapachters. Tegen deze achtergrond zou de formatie enigszins kunnen worden teruggedrongen: een verminderde personeelsinzet van 0,5 fte zou roostertechnisch haalbaar moet zijn. Bij een maatregel hiervoor worden vraagtekens gezet door de directeur van SSL. Dit houdt verband met het gegeven dat de beheerders ook enig technisch onderhoud voor de zwembaden verrichten. De lasten hiervan zouden inderdaad aan de zwembaden moeten worden toegerekend. Binnen de beoordeling van de binnensport laten wij dit achterwege, en wij doen dat dan ook bij de beoordeling van de zwembaden. Zo blijft de beoordeling van de personeelsinzet bij binnensport en zwembaden in evenwicht. Verder was er in 2010 ziekteverzuim bij de binnensport, circa 0,6 fte. Dit heeft de druk op de personele bezetting verhoogd. Wij gaan er vanuit genoemd ziekteverzuim in de toekomst niet blijvend is. Alles bij elkaar genomen taxeren wij dat een verminderde personeelsinzet van 0,25 fte op binnensport in de praktijk wel mogelijk moet zijn, zeker bij een verminderde serviceverlening tijdens gebruiksuren. Wij doen geen uitspraken of dit acceptabel is. De gemiddelde personeelsuitgaven voor direct beheer van de binnensport zijn aanvaardbaar: afgerond ,-- ( / 3.9 fte). Rekening is hierbij gehouden met een beheerdervergoeding aan de horecapachters voor de lichte beheertaken in Geesterambacht en De Oostwal: samen ,--. Terugdringen personeelsinzet met 0,25 fte Huidige personeelsuitgaven Bij sturing op verminderde personeelsuitgaven Potentiële exploitatieverbetering op personeelsuitgaven , , ,-- Schoonmaakuitgaven en overige directe uitgaven Euro s geestmerambacht de oostwal gymzalen Totaal Overige directe uitgaven schoonmaakuitgaven overige De schoonmaak van De Oostwal is uitbesteed, maar dan nog zijn de lasten hiervan te hoog. Hoge lasten zijn niet helemaal vreemd, doordat De Oostwal een schoonmaakintensiteit nodig heeft. Wij taxeren echter dat een budget van maximaal ,-- toereikend moet zijn. De schoonmaakuitgaven van de gymzalen zijn ook eveneens hoog in vergelijking tot soortgelijke voorzieningen elders. Deze hoge uitgaven houden echter ook verband met de hoge gebruiksintensiteit. Terugdringen schoonmaakuitgaven De Oostwal Huidige schoonmaakuitgaven Taakstellend sturen op schoonmaakuitgaven Potentiële exploitatieverbetering op schoonmaakuitgaven , , ,-- Pagina 9 van 21

10 Quick scan binnensport De post overige geeft geen aanleiding voor nader commentaar. Indirecte uitgaven Euro s geestmerambacht de oostwal gymzalen Totaal Indirecte uitgaven energie en water onderhoud algemene uitgaven totaal indirecte uitgaven Het energieverbruik en de uitgaven van Geestmerambacht zijn hoog. Deze nemen in de toekomst naar verwachting af, doordat de cv-ketel van Geestmerambacht inmiddels is vervangen. Hierdoor zal een substantiële besparing ontstaan. In verband met de bouwkundige staat van het complex gaan wij voorzichtigheidshalve uit van een besparing van 5.000,--. Terugdringen energieverbruik Geestmerambacht Huidige energie-uitgaven Verminderde energie-uitgaven Potentiële exploitatieverbetering op energie-uitgaven , , ,-- De uitgaven voor dagelijks onderhoud zijn laag. Geestmerambacht: ,-- (landelijk: ,-- tot ,--) en De Oostwal: 4.100,-- (landelijk: 9.000,-- en ,--). Wij zien hier geen mogelijkheden voor extra besparingen. De post algemene uitgaven geeft geen aanleiding voor nader commentaar. Overige huisvestingsuitgaven Euro s geestmerambacht de oostwal gymzalen Totaal Overige huisvestingsuitgaven afschrijvingen belastingen en verzekeringen huur totaal overige huisvesting Deze uitgaven zijn niet beïnvloedbaar en geven niet direct aanleiding voor commentaar. De directeur van SSL wijst erop dat SSL voor De Oostwal wel een huurvergoeding afdraagt aan de gemeente, maar niet rekening kan houden met huuropbrengsten van de gebruikers. Zou dit wel zo zijn, dan zou de exploitatie van De Oostwal circa 8.000,-- gunstiger eindigen. Wij onderschrijven deze stelling. Echter, wij zien geen direct verband tussen betaalde huur aan de gemeente en ontvangen huur van gebruikers. Verrekening hiervan zou voor de gemeente en overigens ook voor SSL (vanwege verminderde bijdrage) budgetneutraal zijn. Kijkend naar de gymzalen blijven hun lasten van energieverbruik ook buiten de exploitatieresultaten van SSL. Pagina 10 van 21

11 Quick scan binnensport Samenvatting van verbeteringen Deze potentiële exploitatieverbeteringen bij de binnensport van SSL zijn ten opzichte van de exploitatiecijfers over 2010, haalbaar bij optimaal management en beheer en er vanuit gaand dat niet op andere plekken binnen de organisatie extra uitgaven worden gedaan (lekken). Potentiële exploitatieverbeteringen Gymzaalsluiting* - Geestmerambacht of - Tulpenstraat Tariefverhoging sporthallen Terugdringen personele bezetting met 0,25 fte Terugdringen schoonmaakuitgaven De Oostwal Terugdringen energieverbruik Geestmerambacht Totaal exploitatieverbeteringen binnensport * Ook toekomstige lasten voor groot onderhoud vervallen dan: - bij sluiting van gymzaal Geestmerambacht (jaarlijks) - bij sluiting van gymzaal Tulpenstraat (jaarlijks) Bij sluiting van gymzaal Tulpenstraat is bovendien geen renovatie nodig. Voor deze renovatie is een raming opgesteld , , , , , , ,-- tot , , , ,--. Pagina 11 van 21

12 3 Quick scan zwembaden 3.1 Inleiding De quick scan behandelt het volgende: gebruik zwembaden exploitatieresultaten; exploitatie-inkomsten; exploitatie-uitgaven; samenvatting verbeteringen Gebruik van de zwembaden Begrip Animocijfer: geeft aan hoe vaak per jaar potentiële bezoekers een zwembad bezoeken voor een specifieke activiteit De tabel vergelijkt de bezoekaantallen van zwembad Duikerdel met die van soortgelijke zwembaden. Zwembad Duikerdel is in 2010 in verband met onderhoud zes weken gesloten geweest. Duikerdel bezoekaantallen animo Duikerdel animo landelijk bezoek obv animo landelijk recreatief zwemmen* ,5 1,5-2, doelgroepen ,8 0,3-0, part. zweminstructie ,1 0,8-1, schoolzwemmen ,3 0,5-0, verenigingen ,5 0,3-1, totaal ,2 3,4-6, * gecorrigeerd ivm 6 weken sluiting Het totale bezoekaantal van Duikerdel is vergelijkbaar met dat van andere accommodaties. Het zwembad scoort goed op particuliere zweminstructie en vooral op doelgroepen. Dat valt te waarderen omdat deze activiteiten door SSL beïnvloedbaar zijn (anders dan bij schoolzwemmen en verenigingen) en ook meer financieel rendement opleveren. De lage score bij schoolzwemmen wordt verklaard door 1/1-uurslessen waar andere zwembaden ½- of ¾-uurslessen verzorgen. Het vervallen van schoolzwemmen zal het zwembadgebruik terugdringen. Dit zal deels worden opgeheven door de nieuwe Aqua-Fitness activiteit, per 1 januari 2012 is gestart. Dat Duikerdel geen bezoeken heeft, is niet te wijten aan SSL. Het gaat immers om kengetallen die geen rekening houden met bijvoorbeeld concurrerende zwembaden. Zo hebben Alkmaar en Heerhugowaard jongere zwembaden en gaat van het omliggende recreatieve zwembadenaanbod de nodige aantrekkingskracht uit. Ondanks dat zijn potentieel circa extra bezoeken bij recreatief zwemmen haalbaar, bij een gelijkblijvend openstellingrooster. Daar moet dan wel de nodige promotionele marktbewerking aan worden verbonden. Meerbezoek recreatief zwemmen Huidige bezoekopbrengsten recreatief zwemmen (met correctie 6 weken sluiting) Meeropbrengsten: bezoeken x gemiddeld tarief van 2,70 Potentiële bezoekopbrengsten recreatief zwemmen Potentiële exploitatieverbetering voor recreatief zwemmen , , , ,-- Pagina 12 van 21

13 Quick scan zwembaden Openlucht zwembad De Bever Het bezoekaantal van De Bever is met gemiddeld hoog voor een openlucht zwembad op een dergelijke locatie. Dit is een gemiddelde over de afgelopen jaren waarin de zomer van 2011 (slecht weer) is meegenomen. 85% bestaat uit recreatief bezoek, waarmee De Bever vergelijkbaar scoort met andere openlucht zwembaden Exploitatieresultaten Hierna tonen wij de exploitatieresultaten van de zwembaden Duikerdel en De Bever. Dit zijn resultaten over het jaar Na dit overzicht volgt een beoordeling van de zwemexploitaties aan de hand van de dekkingsgraad van beide zwembaden. Euro s duikerdel de bever Zwembad recreatief zwemmen doelgroepen part. zweminstructie scholen verenigingen overige totaal zwembad Overige horeca totaal overige Totaal inkomsten Subsidie Totaal inkomsten na subsidie Directe uitgaven personeelsuitgaven schoonmaak/chemicaliën inkoop horeca overige totaal directe uitgaven Indirecte uitgaven energie en water onderhoud algemene uitgaven totaal indirecte uitgaven Overige huisvestingsuitgaven afschrijvingen belastingen en verzekeringen huur/erfpacht totaal overige huisvestingsuitgaven Totaal uitgaven Exploitatieresultaat Financieel gunstig of ongunstig? Begrip Dekkingsgraad: geeft aan in hoeverre de exploitatieinkomsten van de zwembaden dekking vormen voor de exploitatieuitgaven. Door deze uitgavendekking te vergelijken met soortgelijke zwembaden ontstaat een indicatie of zwembaden financieel goede of slechte resultaten behalen. Pagina 13 van 21

14 Quick scan zwembaden Euro s Duikerdel De bever Inkomsten totaal inkomsten Uitgaven exploitatieuitgaven* verrekening overhead centraal totaal uitgaven Dekkingsgraad (Langedijk) 70% 46% Dekkingsgraad (landelijk) 60 tot 80% 40% tot 60% * exclusief huur De dekkingsgraad voor beide zwembaden is vergelijkbaar met die van soortgelijke voorzieningen. Voor potentiële exploitatieverbeteringen beoordelen wij hierna de inkomsten en de uitgaven Inkomsten en efficiency Voor hoeveel bezoekers is het zwembad open? Hoe zit dat per uur? Welke inkomsten zijn er dan per bezoeker? Hoe zit dat per bezoekerscategorie? Welke verliesgevende activiteiten komen uit overwegingen van efficiency in aanmerking voor een verminderde openstelling? Begrippen Gemiddeld gewogen tarief: inkomsten gedeeld door bezoekaantal. Dit is een reëel tarief per bezoeker en wijkt af van voor de klant herkenbare tarieven Duikerdel Bezoekaantal op jaarbasis Inkomsten op jaarbasis Openstelling op jaarbasis Bezoekaantal per uur Inkomsten per uur Gemiddeld gewogen tarief recreatief zwemmen* ,7 59 2,7 doelgroepen , ,1 part. zweminstructie , ,8 schoolzwemmen** , verenigingen** , * gecorrigeerd ivm 6 weken sluiting ** voor bestudering van de inkomsten bij deze categorieën is het gemiddeld gewogen tarief geen maatstaf. Maatstaf is dan het huurtarief, in het bijzonder als deze in relatie staat met hun kostprijs (zie verderop deze paragraaf) Bezoek per uur en gemiddeld gewogen tarief (Duikerdel) Recreatief zwemmen: Een efficiënte openstelling gaat uit van ten minste 25 bezoeken per uur. Recreatief zwemmen in Duikerdel zit hier net onder. Gemiddeld twee personeelsleden zijn nodig voor toezicht. Besparingsmogelijkheden zijn hier kansrijk (zie verderop deze paragraaf). Het gemiddeld gewogen tarief is laag: 2,70 (bij marktconforme tariefstelling). Dit komt door enig gratis zwembadgebruik (oefenen zwemlesklanten, personeel). In rekening brengen van een tarief is hier niet reëel. Tariefverhoging ligt niet voor de hand. Doelgroepen Een hoog zwembadgebruik per uur waarbij meer doelgroepactiviteiten per uur plaatsvinden. Wij taxeren dat hiervoor ten minste 3 tot 4 personeelsleden worden ingezet. Het tarief is marktconform. Particuliere zweminstructie Vergelijkbaar met hierboven beschreven doelgroepen. Gunstig. Schoolzwemmen Inmiddels afgeschaft, geen aanvullende besparingsmogelijkheden. SSL heeft tijdens vrijgekomen uren overigens een eigentijdse nieuwe activiteit geprogrammeerd: Aqua- Fitness. Dit met financiële ondersteuning van de gemeente Langedijk. Verenigingen Een enigszins laag aantal bezoeken per uur. Kortom: doelgroepactiviteiten en particuliere zweminstructie lijken financieel aantrekkelijk en kunnen onaangetast blijven. Geen directe mogelijkheden voor potentiële exploitatieverbetering bij recreatief zwemmen en verenigingen, wel een signaal om hieraan nadere aandacht te geven. Pagina 14 van 21

15 Quick scan zwembaden De Bever Bezoekaantal Inkomsten Openstelling Bezoekaantal Inkomsten Gemiddeld Duikerdel op jaarbasis op jaarbasis op jaarbasis per uur per uur gewogen tarief zwemmen totaal , ,58 Bezoek per uur en gemiddeld gewogen tarief (De Bever) Een gemiddeld bezoekaantal per uur van 44,5 is niet echt reëel omdat bezoekaantallen fluctueren. Dat komt door de weersafhankelijkheid van het openlucht zwembad. Het gemiddeld gewogen tarief is lager dan bij zwembad Duikerdel. Dat komt doordat het aandeel abonnementenverkoop bij De Bever aanzienlijk is. In dat licht is 2,58 nog redelijk hoog. Hogere tarieven raden wij dan ook af, ook rekening houdend met tarieven van andere vergelijkbare voorzieningen in de omgeving. Uitbreiden/verminderen van (on)rendabele activiteiten (Duikerdel) Wat kost een uur recreatief zwemmen? Een uur vereniging zwemmen? Wat zijn financiële consequenties van meer of minder uren openstelling? Begrippen Brutomarge: financieel rendement van een activiteit per uur. Dit kan positief zijn maar ook negatief (bij verliesgevende activiteiten). Bij de brutomarge wordt alleen rekening gehouden met de directe uitgaven en blijven overhead, kapitaaluitgaven en dergelijke buiten beschouwing Uitgangspunten: Directe uitgaven bestaan uit: toezicht/instructie, gemiddeld 25,- per fte per uur; kassa en receptiewerk, gemiddeld 25,- per fte per uur; overhead (beleid, ondersteuning, administratie, et cetera); direct toe te rekenen huur van het wedstrijdbad verenigingen. Inkomsten Directe uitgaven per uur Bruto In euro s per week per uur toezicht/ kassa + marge Kostprijs bad Totaal instructie overhead Recreatief Doelgroepen Part.zweminstructie Schoolzwemmen Verenigingen Uitbreiden/verminderen van (on)rendabele activiteiten (Duikerdel) Recreatief zwemmen: Duikerdel heeft 36 uur per week recreatief zwemmen, circa 52 weken per jaar. Ieder uur kost gemiddeld 28,--. Wij kunnen ons voorstellen dat de openstelling voor recreatief zwemmen uit bezuinigingsoverwegingen taakstellend wordt teruggedrongen tot maximaal 30 uur per week. Wij gaan er daarnaast vanuit dat 75% van bezoekers niet meer komt zwemmen en 25% uitwijkt naar een ander tijdstip. Minder uren voor recreatief zwemmen Wegvallen van directe uitgaven voor recreatief zwemmen (1.872 x - 28,--) Sturing op verminderde directe uitgaven (1.560 x - 28,--) Uitwijkend zwembezoek (25% x 312 uur x 21,7 bezoeken x entreetarief 2,70) Potentiële exploitatieverbetering bij verminderd recreatief zwemmen , , , ,-- Deze exploitatieverbetering gaat niet samen met die van Meerbezoek recreatief zwemmen. Pagina 15 van 21

16 Quick scan zwembaden Doelgroepactiviteiten en particuliere zweminstructie Deze activiteiten zijn renderend en zij zouden de vrijkomende uren van recreatief zwemmen moeten opvullen. Deze vrijkomende uren zijn niet of nauwelijks courant voor doelgroepactiviteiten en/of particuliere zweminstructie. Substantiële exploitatieverbeteringen op basis hiervan achten wij daarom niet reëel. Particuliere zweminstructie Duikerdel heeft een wachtlijst voor particuliere zweminstructie. Aanvullende behoefte is bekend vanuit omliggende gemeenten. Bij het wegvallen van recreatief zwemmen op de woensdagmiddag en de zaterdagmiddag ontstaat ruimte voor het extra inroosteren van particuliere zweminstructie. Twee tot vier uur per week moet in onze optiek mogelijk zijn. Voorzichtigheidshalve gaan wij uit van ten minste twee uur per week. Extra uren particuliere zweminstructie Huidige opbrengsten particuliere zweminstructie Meeropbrengsten: 2 (tot 4) uur per week x 40 weken x 125,-- Potentiële bezoekopbrengsten recreatief zwemmen Potentiële exploitatieverbetering voor particuliere zweminstructie , , , ,-- Deze exploitatieverbetering komt alleen in beeld indien die van Minder uren recreatief zwemmen ten minste voor een deel wordt uitgevoerd. Schoolzwemmen Is inmiddels vervallen. Op basis hiervan zou de personele overcapaciteit kunnen worden teruggedrongen. Deze is echter impliciet afgedwongen door de gefaseerd teruglopende vergoeding voor schoolzwemmen. Uit de tabel wordt overigens duidelijk dat het afschaffen van schoolzwemmen een forse inbreuk is op de exploitatie van zwembad Duikerdel. Verenigingen Paragraaf toont aan dat het zwembadgebruik door verenigingen bij Duikerdel laag is ten opzichte van andere zwembaden. Verder terugdringen van deze activiteiten zal ernstig inbreuk doen op de maatschappelijke functie van het verenigingzwemmen. Tariefverhoging lijkt evenmin aan de orde: de consequenties voor de gemeente zijn via flankerend subsidiebeleid naar verwachting dan budgettair neutraal (en niet winstgevend). In het land zijn gevallen bekend waar tijdens minder courante uren een zwembad voor een commercieel tarief wordt verhuurd aan een groep. Dit kan soms exploitatieverbeterend zijn, maar mogelijkheden hiervoor moeten eerst worden onderzocht, voordat exploitatieverbeteringen worden ingeboekt. Tegen deze achtergrond kunnen wij ons voorstellen dat de gemeente Langedijk opdracht geeft aan SSL om mogelijkheden hiervoor nader te onderzoeken. Uitbreiden/verminderen van (on)rendabele activiteiten (De Bever) Uitbreiden van rendabele activiteiten Het uitbreiden van rendabele activiteiten op de huidige programmering is verliesgevend. Dat komt doordat een eventuele uitbreiding buiten de huidige programmering valt. Op renderende momenten is het zwembad al open en zijn de inkomsten al gemaximaliseerd. Verminderen van onrendabele activiteiten Verhoging van onrendabele activiteiten zou moeten plaatsvinden door het verminderen van de openstelling, bijvoorbeeld door een weersafhankelijke openstelling. Deze zou dan in combinatie met adequate communicatie moeten plaatsvinden (bijvoorbeeld alleen open bij een temperatuur boven 23 ºC, gesloten bij een lagere temperatuur, communicatie hierover via de website). In wezen is momenteel sprake van een vergelijkbare variant: bij slecht weer is de personeelsinzet minimaal en bij goed weer gericht op hogere bezoekersstromen. Kortom: wij zien hier geen substantiële, potentiële exploitatieverbetering. Pagina 16 van 21

17 Quick scan zwembaden Horeca Hoe draait de horeca? Bestaan hier potentiële exploitatieverbeteringen? Begrippen Verhouding inkoop/verkoop: horeca-inkoopwaarde gedeeld door de horeca-inkomsten. Horeca Duikerdel De Bever inkomsten inkoopwaarde Verhouding inkoop/verkoop (Langedijk) 49% 74% Verhouding inkoop/verkoop (landelijk) 35% tot 40% 40% Inkomsten per bezoeker (Langedijk) 0,53 0,49 Inkomsten per bezoeker (landelijk) 0,75 0,40 Inkomsten (Langedijk) Inkomsten (landelijk) Optimaliseren horeca-inkomsten De horeca-inkomsten per bezoeker zijn voor Duikerdel 0,53 (landelijk: 0,75) en voor De Bever 0,48 (landelijk: 0,40). Duikerdel scoort laag en zou op basis van het kengetal 0,22 per bezoeker hoger kunnen eindigen. De directeur van SSL geeft aan dat het koopgedrag van de bezoekers en het horeca-aanbod een substantiële opbrengstenverhoging belemmert. Wij handhaven voor Duikerdel 0,53 per bezoeker en gaan niet uit van 0,75 per bezoeker. Optimaliseren inkoop/verkoop De verhouding inkoop/verkoop is bij Duikerdel 49% (landelijk: 35% tot 40%) en bij De Bever 74% (landelijk: 40%). Deze cijfers zijn niet volledig zuiver doordat resterende voorraden bij De Bever aan het einde van het zomerseizoen naar Duikerdel worden overgeheveld, zonder interne verrekening. Op deze cijfers afgaand is bij beide zwembaden verbetering mogelijk. Optimaliseren horeca-rendementen Huidige horeca-inkomsten Horeca-inkoop Huidig horeca-rendement Duikerdel , , ,-- De Bever , , ,-- Twee zwembaden ,-- Gelijkblijvende horeca-inkomsten Horeca-inkoop (obv 40% inkoop) Potentieel horeca-rendement , , , , , , ,-- Potentiële verbetering horecarendement , Uitgaven Directe uitgaven Duikerdel De Bever personeelsuitgaven schoonmaak/chemicaliën inkoop horeca overige totaal directe uitgaven Hierna gaan wij dieper op de afzonderlijke categorieën in. Pagina 17 van 21

18 Quick scan zwembaden Personeelsuitgaven Duikerdel Efficiënte personeelsinzet gaat uit van tot bezoeken per fte. De hoge mate van zweminstructie in Duikerdel vraagt om een hoge personeelsinzet. Wij gaan daarom uit van bezoeken per fte. Efficiënte personeelsinzet voor het zwembad komt daarmee op 11,7 fte (gemaximaliseerd zwembadbezoek van / bezoeken). Gemiddelde personeelsuitgaven zijn ,-- tot ,-- Efficiënte personeelsuitgaven voor het zwembad komen op ,--. Inclusief horeca wordt dit ,-- (bij efficiënt verlonen: dit is op basis van 1/3 deel van de horeca-inkomsten). Bij een hogere bedrijvigheid bij de horeca moet voor deze horeca ook met hogere personeelsuitgaven rekening worden gehouden. Wij zijn hier niet vanuit gegaan. Personeelsinzet voor het zwembad, waarvan de lasten op de binnensport rusten, hebben wij buiten beschouwing gelaten. Deze zijn al binnen de beoordeling van de binnensport meegenomen; De Bever Op basis van gemiddelde openstelling van 944 uur, gemiddeld jaarbezoeken, horeca in eigen beheer en ervaringscijfers met vergelijkbare openlucht zwembaden ramen wij efficiënte personeelsinzet op tot maximaal uur per jaar. Bij gemiddelde personeelsuitgaven van 25,-- per uur komen efficiënte personeelsuitgaven voor De Bever op ,-- tot ,--. Op basis hiervan zien wij hier geen substantiële exploitatieverbetering. Optimaliseren personeelsinzet Duikerdel Huidige personeelsuitgaven Efficiënte personeelsuitgaven Potentiële exploitatieverbetering op personeelsuitgaven , , ,-- Schoonmaak/chemicaliën Deze zijn voor Duikerdel en voor De Bever in de lijn van vergelijkbare zwembadexploitaties. Overige directe uitgaven Nadere bestudering van hieronder vallen posten geeft geen aanleiding tot nader commentaar of besparingsmogelijkheden. Indirecte uitgaven Indirecte uitgaven Duikerdel De Bever energie en water onderhoud algemene uitgaven totaal indirecte uitgaven Hierna gaan wij dieper op de afzonderlijke categorieën in. Energie en water De verbruikscijfers over 2010 zijn als volgt: Energie en water Duikerdel De Bever Elektra kwh ,0-61,0 Gas m ,9 21,6-30,4 Water m ,5-19,5 6,4 3,20-6,20 Pagina 18 van 21

19 Quick scan zwembaden Energie en water Bij vergelijking van de verbruikscijfers met andere zwembaden komt naar voren: Duikerdel heeft een enigszins hoog waterverbruik ten opzichte van andere overdekte zwembaden. Dit wordt mede verklaard door het recreatieve aanbod binnen het zwembad. De Bever heeft een enigszins hoog gasverbruik. Deze wordt vooral verklaard door de bewuste keus om het zwemwater op een hoge temperatuur van 25 ºC te houden. Op basis hiervan wijzen wij hier geen maatregelen aan voor exploitatieverbetering. Onderhoud Duikerdel De onderhoudsuitgaven zijn ,-- en betreffen dagelijks onderhoud en enig groot onderhoud. De MOP 1 toont ,-- aan groot onderhoud, een deel hiervan zit in de ,-- en een deel niet. De totale onderhoudsuitgaven zijn zeker hoger dan ,-. Adequate uitgaven voor het totale onderhoud ramen wij zeer indicatief op ,-- tot ,--. Een potentiële exploitatieverbetering zien wij hier dus niet. Verantwoording: op basis van onze ervaringen ramen wij de vervangingsuitgaven van het zwembad op circa 4,- miljoen tot 6,- miljoen. De bouwuitgaven komen hiermee op circa 3,1 miljoen tot 4,6 miljoen. Bij 2% van deze bouwuitgaven zijn de onderhoudsuitgaven ,-- tot ,--. De Bever In 2010 waren de uitgaven voor groot en klein onderhoud ,--. De MOP 2 geeft aan dat rekening moet worden gehouden met onderhoudsuitgaven van ,-- per jaar. SSL zal dus jaarlijks ,-- meer aan onderhoud moeten uitgeven om de instandhouding van De Bever voor langere termijn zeker te stellen. Natuurlijk hebben dergelijke uitgaven direct consequenties voor de exploitatieresultaten van SSL en daarmee indirect ook voor de gemeente Langedijk. Zwembad De Bever is echter wel eigendom van SSL, wat impliceert dat de eigenaarverplichtingen (dus ook het groot onderhoud) bij deze stichting liggen. Dergelijke uitgaven trekken een zware wissel op de stichting, doordat een openlucht zwembad nou eenmaal verliesgevend is. Vanuit maatschappelijk oogpunt blijft een gemeentelijk financieel belang in zwembad De Bever daarom redelijk. Overige indirecte uitgaven Deze geven geen aanleiding tot nader commentaar of besparingsmogelijkheden. Overige huisvestingsuitgaven Duikerdel De Bever afschrijvingen belastingen en verzekeringen huur/erfpacht totaal overige huisvestingsuitgaven Deze uitgaven zijn niet beïnvloedbaar door SSL. Een besparing op deze uitgaven is niet mogelijk. 1 2 Bron: Gemeente Langedijk. Onderhoudsplanning, uitgebracht op 12 maart 2010, als ook aangeleverd voor binnensport. Bron: SSL. Inspectierapport uitgebracht door Planon, uitgebracht op 7 maart Pagina 19 van 21

20 Quick scan zwembaden Samenvatting van verbeteringen Deze potentiële exploitatieverbeteringen bij de zwembaden van SSL zijn ten opzichte van de exploitatiecijfers over 2010, haalbaar bij optimaal management en beheer en er vanuit gaand dat niet op andere plekken binnen de organisatie extra uitgaven worden gedaan (lekken). Potentiële exploitatieverbeteringen* Duikerdel a. meerbezoek recreatief zwemmen b. minder uren voor recreatief zwemmen c. meer uren voor particuliere zweminstructie d. optimaliseren personeelsinzet Duikerdel en De Bever: optimaliseren horeca-rendementen 9.200, , , , ,-- Maximaal ,-- * combineren van a en b levert niet de som van deze besparingen op, doordat dubbels ontstaan c is alleen mogelijk indien b ten minste voor een gedeelte wordt uitgevoerd. Pagina 20 van 21

21 4 Beheer en bedrijfsvoering SSL handelt vanuit haar exploitatieopdracht zoals beschreven in de overeenkomst met de gemeente Langedijk. Financieel bestaat het kader uit de begroting, dat een beeld geeft van de exploitatie-inkomsten en -uitgaven van de zwembaden en binnensport, de toegerekende overhead van SSL en het gemeentelijke budget voor het vervullen van de exploitatieopdracht. De bedrijfsvoering van de binnensport en de zwembaden is voldoende effectief georganiseerd. Aansturing vindt plaats vanuit managementniveau. Binnen deze omgeving zijn ook de administratie en de andere stafdiensten geregeld. Deze (staf)organisatie oogt zwaar, maar zij verplicht zichzelf hiermee ook om haar exploitatieopdracht professioneel te verzorgen. Een negatieve uitschieter bestaat uit de huisvesting van directeur en stafdiensten: de directeur houdt kantoor op plaats X, de administratieve diensten zitten op plaats Y en sportstimulering zit op plaat Z. Zeer inefficiënt. Los van beheertechnische verbeteringen zijn hier vast ook financiële voordelen te behalen. Dit vergt een nadere beoordeling waarbij ook De Binding en rol speelt. De uitvoering van de directe beheertaken wordt verzorgd vanuit de clusters zwembaden, binnensport en andere voorzieningen, inclusief multifunctionele inzet van personeel. Dat is prima. Een adequate exploitatie baseert zich op managementinformatie. Deze dient goed toegankelijk te zijn en het management in staat te stellen om snel bij te sturen bij afwijkingen op een eerder ingezette koers. Ook op dit punt zijn er bij SSL verbeteringen wenselijk. Zodat SSL grip houdt op de exploitatie van de zwembaden en binnensport, maar ook om overtuigend financiële verantwoording naar de gemeente af te leggen (of credits te krijgen bij geleverde positieve prestaties). SSL opereert ruim voldoende klant- en marktgericht. Dat blijkt uit de programmering bij de zwembaden, waarvan ook het vooruitstrevende aquafitness deel uitmaakt, naast reguliere zwemactiviteiten. Duikerdel is zelfs het eerste zwembad dat deelneemt aan de Recron Innovatie Campagne (RIC). Deze stimuleert een vernieuwende manier van marktbewerking. SSL houdt de klanttevredenheid in de gaten, al zal deze voor verbetering vatbaar zijn. Zijn er nog andere verbeteringen denkbaar binnen de huidige beheeraanpak? Zeker, ondanks de professioneel vormgegeven organisatie en het inmiddels aanzienlijke accommodatiebestand is SSL een lokale speler. SSL zoekt aansluiting bij brancheorganisaties zoals NPZ/NRZ en VSG, maar vooral landelijk opererende exploitatiebedrijven zijn gespecialiseerd in de exploitatie van accommodaties, opgebouwd vanuit jarenlang doorontwikkelen. Het binnenhalen van aantrekkelijke dienstverlening bij hen kan voor SSL van toegevoegde waarde zijn. Tot slot: vanuit onze opdracht naar potentiële besparingen binnen SSL valt ons binnen de begroting de post scholing en reorganisatie op. Dit lijkt geen structurele maar een incidentele kostenpost. Uit navraag bij de directeur komt naar voren dat onderderen hieruit soms wel en soms niet structureel zijn. Het bedrag is de afgelopen periode in ieder geval niet opgesoupeerd. In verband hiermee is inmiddels ,-- beschikbaar gesteld. Wij beschouwing dit als besparing op het budget van SSL. Pagina 21 van 21