Wijk&co. Werkplan in uitvoering Voortgangsrapportage 1ste kwartaal

Transcriptie

1 Wijk&co Werkplan in uitvoering Voortgangsrapportage 1ste kwartaal Dit werkplan is een dynamisch document dat meebeweegt met de ontwikkelingen binnen het sociaal makelaarschap van Wijk&co. Ieder kwartaal wordt het werkplan bijgewerkt. Het werkplan is openbaar en onderdeel van de horizontale verantwoording van ons werk. 1

2 Werkplan Wijk&co ste kwartaal 2014 Inhoudsopgave Wijk&co... 1 Werkplan in uitvoering Voortgangsrapportage 1ste kwartaal Inhoudsopgave Inleiding Wijk&co in het kort... 5 Wijk&co... 5 Missie (Why)... 5 Ambities... 5 Prioriteiten eerste helft Werkwijze (How)... 6 Zelfsturing... 6 Lerende organisatie... 6 Vreedzaam... 7 Samenwerking... 7 Verantwoording... 7 Financiering Wijk&co Deelaanpak Aanpak: pedagogische civil society... 9 Aanpak: accommodaties voor bewonersinitiatieven Aanpak: bewonersondersteuning aan groepen en initiatieven Aanpak: ondersteuning van individuele bewoners Aanpak: Sociale infrastructuur De sociaal makelaar aan het woord Bijlage 1: Wijk&co als organisatie Missie Zelfsturing Lerende Organisatie Van spin in het web naar schakelen on demand Competenties sociaal makelaar

3 Bouwstenen in de werkwijze van Wijk&co Doelmatig werken Bijlage 2: Horizontale verantwoording Bijlage 3: Competenties sociaal makelaar Bijlage 4: Bewonersgroepen ondersteund door Wijk&co

4 1. Inleiding Wijk&co, het samenwerkingsverband van Al Amal, Careyn en Youké (voormalig Zandbergen) is op moment van schrijven een half jaar actief in de wijken Overvecht en Noordoost. Een bewogen half jaar, zowel voor de medewerkers van Wijk&co als voor de mensen waar we mee samenwerken (bewoners, mede professionals etc.). Het opbouwen van een nieuwe organisatie, terwijl de uitvoering al gaande is, gaat niet zonder slag of stoot. De perikelen rond de website, ICT, telefoons en dergelijke zijn, hoewel een on going story, goeddeels onder controle. We hebben stappen gezet op weg naar zelfsturende teams. De teams worden gecoacht en getraind op weg naar zelfsturing en krijgen meer en meer bevoegdheden toegewezen zoals het beheer van teambudgetten en zeggenschap in het aanname beleid. Zo geven we langzaam maar zeker vorm aan de nieuwe manier van werken. We hebben verschillende werkgroepen gevormd rondom de door ons gestelde ambities waarin we met elkaar nieuwe werkwijzen ontwikkelen. We merken dat de aanvankelijke scepsis vanuit de buitenwereld naar Wijk&co vermindert door wat we laten zien en de gesprekken die we voeren met bewoners en partners. We zijn er nog niet. De nieuwe aanpak is nog lang niet gesetteld en professionals zijn veel energie kwijt om zichzelf en hun netwerken in de wijk opnieuw te organiseren. Ambities en plannen op papier worden nog weinig omgezet in zichtbare resultaten. Dat stelt het bewonersplatform Overvecht en het klopt grotendeels. Invoering van Vernieuwend Welzijn en het verankeren van de bijbehorende principes, kennis, attitude en werkwijze is een geleidelijk proces van uitvoerders, gebruikers en beleidsmakers samen. De implementatie van sociaal makelaarschap nieuwe stijl is werk in uitvoering op alle betrokken niveaus. De aanstaande decentralisaties en de verwachtte/gevreesde gevolgen voor de meest kwetsbaren in onze samenleving maken deze zoektocht qua inzet en tijd niet vrijblijvend. Alle medewerkers, de manager incluis, zijn op zoek naar hun nieuwe rol en de praktische invulling daarvan. Hoe laat je los zonder te vallen? Hoe stuur je op zelfsturing? Wat is onze rol en wat wordt er van ons verwacht? Past het nieuwe werken bij de eigen motivatie en competenties? Wat zijn de consequenties voor de doelgroep? Veel vragen die nog op antwoorden wachten. Centraal staat de vraag over de bedoeling. Wat is de missie en identiteit van Wijk&co? Waar bieden wij meerwaarde? Wat bindt ons als medewerkers (bonding)? Hoe vertalen we de bedoeling naar de uitvoeringspraktijk van alle dag? Hoe leggen wij verbinding met de buurt en haar bewoners en onze partners in onze nieuwe aanpak (bridging)? Gelukkig zijn we niet alleen aan het navelstaren maar ook actief in de wijken. De buurthuizen en speeltuinen in Overvecht en Noordoost worden nog steeds druk bezocht. Gebruikers zijn aangesproken op een actievere rol en aanvankelijke weerstand maakt bij sommigen zelfs plaats voor voorzichtig enthousiasme. We zijn aanwezig in de wijken en ondersteunen nog net zo veel groepen bewoners als tijdens oude tijden. Deze bestaande groepen worden anders benaderd dan voorheen en ook hier merken we, naast boosheid en verzet, zo hier en daar een groeiend enthousiasme over onze nieuwe rol. Hoewel we ons zorgen maken over de snelheid waarmee de veranderingen plaatsvinden en over de overschatting van de draagkracht van de samenleving, staan we achter de filosofie van het Vernieuwend welzijn. Die gaat uit van een positief mensbeeld waarbij de kracht en het willen en kunnen van de mens centraal staat. Misschien nog wel belangrijker is de verbinding met anderen, het samen doen, de gezamenlijke kracht. Het gaat er niet om de kwetsbaarheid te bestrijden, want kwetsbaar zijn en blijven we. Het gaat erom hoe we onze kracht kunnen inzetten om om te gaan met eigen kwetsbaarheden en die van anderen en desondanks te bereiken wat we willen. Laten we vooral het beeld bestrijden dat je pas meedoet aan de samenleving als je geen kwetsbaarheden meer (ver)toont. We hebben allemaal het recht om dingen niet te kunnen of te willen. Pascal van Wanrooy manager Wijk&co 4

5 2. Wijk&co in het kort Wijk&co Wijk&co voert sinds augustus 2013 het sociaal Makelaarschap uit in Utrecht Noordoost en Overvecht. Wijk&co is een samenwerkingsverband tussen Youké, Al Amal en Careyn. Vertegenwoordigers van de drie partnerorganisaties komen eens in de 6 weken bijeen om op hoofdlijnen de voortgang te bespreken en zo nodig bij te sturen. We werken met drie integrale gebiedsteams van sociaal makelaars voor volwassenen, kinderen en accommodaties. Al Amal levert 2 fte, Youké 1 fte en Careyn 19 fte aan de teams. Klik hier voor een overzicht van de teams van Wijk&co. De wijken zijn groot maar niet alle buurten hebben evenveel aandacht nodig. In Noordoost gaat het vooral om de Staatsliedenbuurt/Lauwerecht. Ook in Overvecht blijft de aandacht met name gericht op specifieke gebieden. Missie (Why) We beogen een goed functionerende sociale infrastructuur die de samenredzaamheid in de Utrechtse wijken Overvecht en Noordoost stimuleert. Onze activiteiten zijn gericht op talentontwikkeling, netwerkvorming en activering vanuit het willen en kunnen van bewoners. Wij ondersteunen bewoners zich te verbinden om met elkaar van A naar B te gaan. Wijk&co heeft daarbij met name aandacht voor de meer kwetsbare bewoners. Lees meer over onze missie, en de onderbouwing ervan, in bijlage 1 Wijk&co als organisatie Ambities 1) Wijk&co versterkt de pedagogische civil society in Noordoost en Overvecht. Wijk&co vindt het belangrijk dat ouders, bewoners en kinderen zelf eigenaarschap en verantwoordelijkheid dragen voor het pedagogische ontwikkelklimaat in de wijk. Daarom richt onze aanpak zich op het erkennen, herkennen en aanspreken van de eigen kracht van kinderen en ouders. Dit doen we zowel in de speeltuinen, als binnen Speel Mee en de ouderinlopen. 2) Wijk&co streeft naar een goed functionerende sociale infrastructuur die de zelf- en samen redzaamheid van wijkbewoners stimuleert. De initiatieven, ambities en mogelijkheden van wijkbewoners zijn voor ons leidend. 3) Wijk&co draagt bij aan het vormen van nieuwe en het versterken van bestaande bewonersnetwerken / groepen in de wijk en het bevorderen van de uitwisseling van sociaal kapitaal binnen en tussen bestaande netwerken/groepen. Dit doen wij door bewonersgroepen en -initiatieven te stimuleren, coachen, faciliteren en ondersteunen. 4) Wijk&co ondersteunt individuele bewoners om zicht te krijgen op hun vragen, problemen, wensen en ideeën en het oplossen of verwezenlijken hiervan. Daarbij richten we ons met name op de kwetsbare bewoner. 5) Wijk&co draagt bij aan een goed functionerende sociale infrastructuur, zowel online als offline, in Noordoost en Overvecht. De sociale infrastructuur is het sociale wegennet waarlangs bewoners, professionals en vrijwilligers elkaar weten te vinden. 5

6 Prioriteiten eerste helft 2014 Doel 1. Zichtbaarheid in de wijk In 2013 hebben we een aantal prioriteiten geformuleerd. Er was veel aandacht voor de onderwerpen creëren van randvoorwaarden en teamvorming, die zijn ondertussen dusdanig op weg dat ze geen speciale aandacht meer vereisen. We blijven werken aan de prioriteit zichtbaarheid in de wijk. Hoewel we ook hier zeker stappen hebben gezet, zoals het verbeteren van de website, aandacht in de media en gesprekken met bewoners, is hier nog veel te winnen. Zichtbaarheid, kennen en gekend worden, on- en offline vindbaarheid en het bouwen aan nieuw vertrouwen in het sociaal makelaarschap blijft daarmee een belangrijke prioriteit voor Wijk&co. Doel 2. Samenwerking met andere partijen Een tweede prioriteit die aandacht verdient, is het verder vormgeven van de samenwerking met andere partijen in de wijk. Daarbij moeten we met zo veel mogelijk partijen gaan samenwerken maar juist zoeken naar de meest efficiënte en effectieve vorm van samenwerking, die ons in staat stelt onze missie en ambities zo goed als mogelijk te verwezenlijken. Belangrijke vragen daarbij zijn wat de huidige samenwerkingsverbanden zijn en welke verbanden we nodig hebben. Met name samenwerking met hulpverlening en zorgpartijen, zoals de buurtteams, hebben onze aandacht. Doel 3. Zicht krijgen op kwetsbare groepen Steeds meer mensen krijgen steeds minder toegang tot professionele hulp en zorg en worden daarmee gedwongen te zoeken naar oplossingen binnen het eigen netwerk. De grote vraag is of de samenleving hier klaar voor is. Hoe groot is bereidheid van de burger om deze verantwoordelijkheid op zich te nemen en in hoeverre is hij hiertoe in staat? Een deel van de bewoners is niet in beeld, de zgn. fluisteraars. Mensen die hun vraag en standpunt moeilijk kunnen verwoorden en zich moeilijk laten vinden en te bereiken. Hebben we voldoende zicht op de omvang van deze belangrijke doelgroep, wie ze zijn en hoe we met ze in contact komen? Het is een prioriteit voor alle sociale partijen in de wijk om hier een beter beeld van te krijgen. Werkwijze (How) Sturen op eigen kracht betekent voor ons niet dat we mensen zo maar loslaten. Tegenover eigen kracht staan nog steeds overmacht en onmacht. Het startpunt van alles wat we doen is wel de kracht van het individu: het begint met wat mensen kunnen, in plaats van wat ze niet kunnen. Voortaan vragen we: wat kun je zelf regelen en waar heb je echt hulp bij nodig? Het is vragen, luisteren en aansluiten en mensen instrumenten in handen geven om het zelf te kunnen. We ontwikkelen samen de activiteiten die nodig zijn om de leefwereld van mensen te versterken. Zelfsturing Wijk&co werkt met zelfsturende teams. Dit wil zeggen dat de sociaal makelaars bij Wijk&co zo veel als mogelijk de verantwoordelijkheid en regie nemen over hun eigen werk en dat van het team als geheel, zowel op inhoud, proces, als organisatorisch. Het is in onze ogen een logisch gevolg van Vernieuwend Welzijn: wat we van bewoners vragen, leggen we onszelf ook op. Meer over zelfsturing in bijlage 1. Lerende organisatie Wijk&co ziet zichzelf als een lerende organisatie. Dat wil zeggen dat we zowel op de inhoud als op het proces continu bewust bezig zijn om het leren en leervermogen van medewerkers, teams en de gehele organisatie te laten groeien. Professionalisering van onze medewerkers is een continu punt van aandacht en staat nooit stil. Zo werken we binnen Wijk&co met werkgroepen, waarin sociaal makelaars, vanuit de praktijk, gezamenlijk bouwen aan de nieuwe aanpak en methodiekontwikkeling. De onderstaande werkgroepen zijn actief: a. Werkgroep presentie (ontwikkeling presentie van sociaal makelaar in de wijk) 6

7 b. Werkgroep Vreedzaam (ontwikkeling vreedzaam werken) c. Werkgroep accommodaties (ontwikkeling naar zelfbeheer) d. Werkgroep verzelfstandiging groepen (ontwikkeling werken aan zelfredzame groepen) e. Werkgroep één op één (ontwikkeling individuele ondersteuning kwetsbaren) f. Werkgroep pedagogische civil society (ontwikkeling speeltuin, speel Mee, ouderinlopen etc.) Binnen de werkgroepen werken sociaal makelaars samen aan verdere inhoudelijke invulling van het werk. Oftewel: om vanuit de praktijk gezamenlijk te werken aan de nieuwe aanpak en te komen tot methodiekontwikkeling. De werkgroepen zijn voornamelijk bedoeld om met collega's, ook uit andere teams, die zich met hetzelfde onderwerp bezighouden, te komen tot nieuwe en gezamenlijke inzichten over de invulling van het werk. De gevormde werkgroepen en overige overleggen zijn dan ook tijdelijk van aard. Zodra de werkgroepen hun resultaat hebben opgeleverd kan een en ander weer worden afgestemd binnen de teams zelf. Vreedzaam In het vorige werkplan maakte Vreedzaam werken nog onderdeel uit van onze ambities. Strikt beschouwd is Vreedzaam werken echter niet een van onze ambities maar onderdeel van onze uitgangspunten. Wijk&co onderschrijft de principes van De Vreedzame School, omdat ze goed verenigbaar zijn met onze visie op Vernieuwend Welzijn. Wij hanteren deze principes zowel in onze zelfsturende teams als in onze werkzaamheden met bewoners. Meer hierover lees je in bijlage 1. Samenwerking Wijk&co zoekt actief de samenwerking met andere professionele partijen in de wijk (zorg, woningbouw, cultuur, et cetera) vanuit de gedachte dat we voor het vervullen van onze opdracht anderen nodig hebben. Onze opdracht vraagt niet alleen iets van ons als aanbieder van het sociaal makelaarschap, het vraagt ook inzet van samenwerkingspartners en bewoners(groepen en initiatieven). Dat is een andere manier van samenwerken, faciliteren en ondersteunen dan de partners gewend waren van Cumulus. We werken niet samen om het samenwerken, net als in de rest van ons werk staat doelmatigheid ook hier voorop. Bij het aangaan van samenwerking zijn we altijd scherp op de meerwaarde die het voor de wijk oplevert. Onderstaande vragen staan centraal: 1. Wat hebben we te bieden en wat levert het ons op? 2. Draagt samenwerking bij aan kansen voor bewoners(groepen en initiatieven), de sociale infrastructuur en/of het opheffen van belemmeringen om te participeren? 3. Draagt de samenwerking bij aan een meer integrale aanpak van wonen, zorg en welzijn? 4. Versterken de samenwerkende partners elkaar, wordt onze inzet daardoor efficiënter en effectiever? 5. Is de samenwerking gericht op doen, en niet de zoveelste overlegstructuur gericht op afstemming? 6. Zijn doelgroepen betrokken bij de (resultaten van de) samenwerking en op welke manier? Verantwoording Wijk&co zoekt naar wegen om haar meerwaarde helder te maken en daarover verantwoording af te leggen aan al haar stakeholders. We spreken in die zin van horizontale verantwoording. Vanuit Wijk&co zijn we verantwoordelijk voor de keuzes die we maken en de acties die we ondernemen (of juist niet) binnen de gegeven opdracht. Waarom doen we wat we doen en wat levert het op? Maar ook: wat doen we niet en om welke reden? Als het gaat om horizontale verantwoording staat voor Wijk&co de dialoog met al onze partners centraal. Meer hierover in bijlage 2. 7

8 Financiering Wijk&co Wijk&co zet, vanuit de gemeentelijke reguliere subsidie, een basisvoorziening Vernieuwend welzijn neer in de wijken Overvecht en Noordoost. Eventuele extra financiële middelen zijn enkel aanvullend en mogen en kunnen niet noodzakelijk zijn om de gestelde opdracht te behalen. Extra gelden zien we als tijdelijke middelen die worden ingezet om een extra inspanning of ontwikkelopdracht uit te voeren. Zo werken we aan de opbouw van een duurzame en consistente werkwijze en aanbod en participeren we zo min mogelijk in de projectencarrousel. In 2014 zijn extra gelden met name afkomstig uit het Wijk Actie Programma Overvecht in het kader van de doorontwikkeling van de speeltuinen en Speel Mee, Buurtaanpak, Taal & ontmoeting en Doe mee centrum de Gagel en uit Compensatiegelden AWBZ voor de doorontwikkeling van de Rode en Blauwe loper. 8

9 3. Deelaanpak Aanpak: pedagogische civil society Ambitie Wijk&co vindt het belangrijk dat ouders, bewoners en kinderen zelf eigenaarschap en verantwoordelijkheid dragen voor het pedagogisch ontwikkelklimaat in de wijk. Daarom richt onze aanpak zich over de volle breedte op het erkennen, herkennen en aanspreken van de eigen kracht van kinderen en ouders. Dit doen we zowel in de speeltuinen, als binnen Speel Mee en de ouderinlopen. Aanpak In al onze activiteiten met kinderen en ouders streven we naar een zo groot mogelijke betrokkenheid van ouders en kinderen. Het zetten van de stap van betrokkenheid naar eigen verantwoordelijkheid vormt de volgende stap in onze aanpak. Hierbij bieden wij een luisterend oor, informatie, faciliteiten en ondersteuning. Deze werkwijze vraagt om een gedeelde verantwoordelijkheid en doet daarmee een beroep op het aanpassingsvermogen van alle betrokkenen. Het risico is dat de burger vanuit een consumerende houding naar het opgroeiklimaat blijft kijken en de overheid (en daarmee welzijn) verantwoordelijk blijft houden voor de professionele bemoeienis met hun kroost. Met de introductie van Vernieuwend Welzijn is ook de verdeling van rollen en verantwoordelijkheden in de speeltuinen veranderd. Waar in de oude situaties kinderwerkers verantwoordelijk waren voor het toezicht en organiseren van kinderactiviteiten in de speeltuinen, verandert ook hun rol in die van coach, facilitator en ondersteuner van kinder- en ouderinitiatieven in de speeltuinen. De sociaal makelaar is niet meer op alle openingsuren in de speeltuin aanwezig en waar zij er wel zijn, hebben ze een andere rol en taakinvulling. Stand van zaken: Watertoren Sinds de overgang van de oude wijkwelzijnsorganisatie naar Wijk&co heeft er een groot aantal veranderingen plaatsgevonden. Voor de bezoekers betekende dit een wisseling van de wacht met nieuwe gezichten en een verandering in het welzijnswerk; voor de professionals een nieuwe opdracht op een werkplek met een nieuw beheerkader en een nieuwe werkgever. In de praktijk was het voor zowel de bezoekers als de professional een periode van aftasten, wennen en zoeken naar een balans. Vanuit de kinderen gedacht is het een periode van onduidelijkheid, onregelmatigheid en een gebrek aan eenduidige regels en afspraken geweest. Al deze factoren hebben er toe geleid dat er een aantal incidenten heeft plaatsgevonden in de speeltuin waarbij de veiligheid van bezoekers en professionals in het geding kwam. Naar aanleiding van deze incidenten zijn er gesprekken gevoerd met een aantal ouders wiens kinderen bij de incidenten betrokken waren. Hierop heeft het team gezocht naar middelen om de verantwoordelijkheid voor een veilige wijkspeeltuin breder te trekken en andere belanghebbende in de wijk in te schakelen. Met het wijkbureau is inmiddels een traject in gang gezet om tot een wijkbrede aanpak te komen op het gebied van kindsignalering en het in een vroeg stadium betrekken van ouders bij geconstateerd problematisch gedrag. Preventief is er op dit gebied nog een wereld te winnen. De sociaal makelaars van de Watertoren hebben gezamenlijk een plan van aanpak opgesteld om van de Watertoren een wijkspeeltuin te maken waar bewoners en kinderen zich verantwoordelijk voelen en hun bijdrage leveren. Er is een gesprek met twee moeders geweest die hebben aangegeven een actievere rol te willen vervullen. Zij gaan samen met de sociaal makelaars een informatiebijeenkomst voor de buurt organiseren en onderzoeken hoe andere speeltuinen in Utrecht met de opdracht van het vernieuwend welzijn omgaan. 9

10 De Gagel Er wordt een eerste stap gezet in het vernieuwd werken binnen de speeltuin, door kinderen de regie te geven over de reeds bestaande activiteiten. Het terugleggen van de verantwoording van een spelverloop wordt met veel enthousiasme ontvangen door de kinderen, met als gevolg dat er een flinke dosis positieve energie ontstaat bij de sociaal makelaars in de speeltuin. Eigen kracht werkt! Griftsteede Wij hebben bezoekers kennis laten maken met de nieuwe werkwijze. Dit hebben we gedaan door middel van folders, veel één op één gesprekken en door ouders te betrekken bij de uitvoering van de dagelijkse klussen van de speeltuin. Bijvoorbeeld: de bezoekers mee te laten helpen met het opruimen van het speelhonk, scheppen en emmers aan het einde van de dag weer op de verzamelplek te leggen, ouders/ verzorgers en kinderen een stem te geven bij het kiezen van een goed doel waar Griftsteede geld voor inzamelt, ouders/ verzorgers en kinderen zo zelfstandig mogelijk activiteiten te laten uitvoeren enz. De peuterclubs worden inmiddels geheel door de ouders uitgevoerd. Op de woensdag en zondagmiddag is er ook ruimte voor activiteiten voor kinderen van alle leeftijden. De ouders en kinderen geven dan aan wat zij graag willen doen en voeren dit zo zelfstandig mogelijk uit. De Sociaal Makelaars helpen waar het nodig is. De Sociaal Makelaars Kinderen van Griftsteede kunnen niet van het terrein af i.v.m. openstelling van het speelhonk en omdat er maar twee sociaal makelaars op deze locatie werken. Daarom is er besloten om het speelhonk 1 keer per week te sluiten om mensen werkelijk te laten merken dat er veranderingen zijn en dat de bewoners nu de verantwoordelijkheid krijgen. Tegelijkertijd bieden wij een oplossing door aan te geven dat door inzet van vrijwilligers het speelhonk wel open zou kunnen. Dit hebben we gedaan door een soort van vacature bij de ingangen van Griftsteede op te hangen. Maar we zijn natuurlijk niet alleen op zoek naar vrijwilligers die voor openstelling van het speelhonk willen zorgen. Daarnaast willen wij dat mensen uit de wijk met leuke ideeën voor de Griftsteede/ wijk komen en actief worden op Griftsteede of in de wijk. Hiervoor hebben we op de site van de vrijwilligerscentrale en op het Griftsteede facebook een soortgelijke vacature geplaatst. Verder hebben we veel één op één gesprekken met de bezoekers om alles uit te leggen en mee te laten denken. Uit Steede nieuws: Zoals vele bezoekers al weten zijn de Sociaal Makelaars van Griftsteede druk bezig om ouder/ verzorgers en kinderen meer en meer verantwoordelijkheid te geven, te betrekken en te activeren in speeltuin. En dat lukt al aardig. Elke woensdag- en vrijdagochtend is er een peuterclub. Voorheen deed de kinderwerker alles. Tegenwoordig wordt de peuterclub door de ouders/ verzorgers gedraaid. Op de foto is te zien dat er een oma die met haar kleindochter naar de peuterclub kwam de activiteit aan het uitleggen is. Hoe geweldig is dat als je oma dat kan!!!! Wij zijn als Sociaal Makelaars van Noordoost trots op onze bewoners! Speel Mee Als het gaat om Speel Mee heeft het bevorderen van vrijwillige inzet en overdracht van verantwoordelijkheden aan ouders prioriteit. Naast dat een dergelijke speelfaciliteit zich bij uitstek leent voor participatie en - waar mogelijk - zelfbeheer door ouders en bewoners, is de professionele inzet zoals die in het verleden was in de toekomst niet houdbaar. Met alle veranderingen in het sociaal domein, waarbij de wens om de eigen kracht en verantwoordelijkheid van burgers te vergroten gecombineerd wordt met 10

11 forse bezuinigingen op het sociaal werk, kan deze in een wijk als Overvecht broodnodige stimulans op buitenspelen alleen voortbestaan in een vorm waarin sprake is van substantieel minder professionele betrokkenheid. Voor een dergelijke omslag is, net als in de speeltuinen, communicatie met ouders en buurtbewoners essentieel. Ouderinlopen Het belang van ouderbetrokkenheid staat op de agenda bij scholen. Scholen maken een beweging van intern gericht naar openheid voor samenwerking met elkaar en in de wijk. In de verschillende deelvisies van de brede school is ouderbetrokkenheid toegevoegd. Op 7 van de 11 scholen in Overvecht is een ouderinloop die mede georganiseerd en begeleid wordt door een sociaal makelaar. Het streven van Wijk&co is om de uitvoering van de ouderinlopen op scholen in de loop van zoveel mogelijk aan ouders zelf over te dragen. De sociaal makelaar kan dan fungeren als ondersteuner on demand. Voor de vier scholen komt een plan van aanpak afgestemd op de wens van iedere school. Hierin vormen gesprekken met ouders en met vertegenwoordigers van de school de basis. Het veranderingsproces rond de organisatie van ouderbetrokkenheid bij de brede school bestaat uit vier stappen: 1. In beeld brengen van wensen en belangen van zowel ouders als school in afzonderlijke gesprekken. 2. Met ouders en school gezamenlijke belangen formuleren rond ouderbetrokkenheid. 3. Brainstorm en afspraken over hoe we dit als belanghebbenden samen organiseren en wat ieders bijdrage daaraan is. 4. Onderzoek en inventarisatie van andere - in de wijk - actieve partijen die een bijdrage kunnen en willen leveren aan de ouderbetrokkenheid in het kader van de brede school. De werkwijze bestond tot nu toe uit een wekelijkse inloop per school die voor de helft werd besteed aan voorlichting, en voor de andere helft aan dialoog en uitwisseling over opvoedingsvraagstukken. In onze visie komt ouderbetrokkenheid het beste duurzaam tot stand als ouders zelf het eigenaarschap hebben over aard, vorm, inhoud en omvang van hun betrokkenheid bij de schoolloopbaan van hun kinderen. Die heeft ook een breder doel dan betrokkenheid bij de school alleen, idealiter is die zo breed als de actieradius en het netwerk van hun kinderen. Inmiddels hebben we met de meeste scholen gesproken over onze ambitie om de ouderinlopen zo veel mogelijk te verzelfstandigen. Zowel scholen als ouders in Overvecht zijn gewend (en gehecht) aan een aanbod dat vanuit school en welzijnswerk wordt geleverd. Toch maken we zeker stappen. Met name op de basisschool de Schakel is vorig jaar de veranderende rol van welzijn al regelmatig onderwerp van gesprek geweest. Dit heeft geleid tot een groepje van 4 moeders die mede de verantwoordelijkheid willen dragen voor de inloop. Zij regelen met elkaar het koffiezetten, denken mee over de inhoud van het programma en benaderen actief andere ouders om deel te nemen aan de inloop. Ook heten zij de moeders welkom en introduceren ze - indien van toepassing - de gast. De contactpersoon van school is tijdens de inloop oproepbaar. Dit is een bewuste keuze om moeders ook de gelegenheid te geven met elkaar in vrijheid te praten over schoolzaken. De sociaal makelaar of moeders zelf kunnen indien nodig moeders stimuleren met school in gesprek te gaan. Moeders voelen soms een drempel om kritisch te zijn richting school uit angst voor negatieve consequenties voor hun kind. Er is ook een vaderdenktank, een groep vaders die o.l.v. een mannelijke leerkracht een aantal keren per jaar s avonds bij elkaar komen. Deze groep pakt een ander soort taken op, bijvoorbeeld het werken in de schooltuin, bouwen van banken en tafels, organiseren van een voetbaltoernooi voor vaders en kinderen. Kinderraad Een kinderraad is een groep kinderen die samen alle kinderen van alle scholen in Overvecht vertegenwoordigt. De raad onderzoekt in de wijk, wat voor kinderen belangrijk is. Ze denken na over oplossingen voor kwesties in de wijk en bedenken wat kinderen daar zelf aan kunnen doen. Kinderen kunnen heel veel zelf, vaak meer dan volwassenen denken. Maar een beetje hulp is natuurlijk wel fijn! Op elke school is er een juf of meester die helpt. De drie vergaderingen en de commissies worden begeleid door Petra Jongerius en Remco Hordijk, sociaal makelaars bij Wijk&co 11

12 Kinderraad Overvecht Als je elkaar kent in de wijk, voelt het vaak fijner en veiliger. Vooral als het gaat om mensen die anders zijn dan jij. Het is dan vaak makkelijker om elkaar te vertellen wat je minder leuk vindt en een goede basis om conflicten op te lossen. Daarom is het onderwerp dit jaar: onze buren. We gaan onderzoeken wie de buren zijn in de omgeving van de school. En we denken na over manieren om die buren beter te leren kennen. Dit kunnen bewoners zijn die net als de kinderen in een flat of huis wonen. Maar dit kunnen ook buren zijn die niet zelfstandig kunnen wonen: bijvoorbeeld mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking of senioren in een verzorgingshuis. Tijdens de eerste bijeenkomst kregen de kinderen van de kinderraad de opdracht mee om met hun achterban uit te zoeken wie de buren van hun school zijn en met welke buur ze nader kennis willen maken. Wij gaan samen met die kinderen (4 groepen in totaal) op bezoek bij de gekozen buur om samen te praten over kwesties die in de wijk en tussen school en buur spelen. Tijdens de 2e bijeenkomst (11 maart) presenteren de kinderen hun burenbezoek en komt een gemeenteraadslid op bezoek. Mix station komt langs om te filmen en de kinderraad in beeld te brengen. Het komende jaar gaan we op zoek naar middelen en mogelijkheden om de verantwoordelijkheid voor de kinderraad nog meer bij de scholen te leggen. We denken bijvoorbeeld aan een goed gestructureerd draaiboek waarin verantwoordelijkheden worden vastgelegd zodat voor iedere betrokkene duidelijk is wat te doen. Ons ideaalbeeld is dat WijK&co de bijeenkomsten draait en dat de scholen vervolgens zelf aan de slag gaan, dan wel ons bij groepsopdrachten inschakelen, maar dat we daar niet achteraan hoeven te mailen of bellen. Kinderraad Noordoost De activiteiten rond de kinderraad Noordoost worden binnenkort opgepakt. De herstart van de kinderraad door Wijk&co heeft hier vertraging opgelopen vanwege onderbezetting in het team Noordoost. We zijn wel al in gesprek met de schooldirecteuren, de nieuwe coördinator Brede school Staatslieden en de stedelijk coördinator om de verwachtingen t.a.v. kinderraad Noordoost door te spreken. Aanpak: accommodaties voor bewonersinitiatieven Ambitie Wijk&co streeft naar een goed werkende sociale infrastructuur in accommodaties die zelf- en samenredzaamheid van wijkbewoners stimuleert. Zelfbeheer van accommodaties is voor ons daarbij een krachtig hulpmiddel maar geen doel op zich. Aanpak De sociaal makelaars accommodatie van Wijk&co zorgen primair voor een warme toeleiding van bewoners die iets willen in de wijk en daarvoor een locatie zoeken in de vier buurthuizen de Bram, de Boog, de Dreef en de Leeuw. De sociaal makelaars accommodatie organiseren geen eigen activiteiten; de bewoner heeft de regie en de eigen verantwoordelijkheid over zijn activiteit. Dat wil zeggen dat een ideaaltypische situatie bestaat uit accommodaties die door buurtbewoners zélf wordt gerund, waarbij de sociaal makelaars vooral monitoren en indien nodig interveniëren in het gebruik en beheer van de accommodatie. Zelfbeheer kent veel verschillende verschijningsvormen en elke vorm is uniek. In het plan van aanpak van de Werkgroep accommodaties worden 6 vormen van zelfbeheer beschreven. Het is uiteindelijk aan betrokken buurtbewoners om te verwoorden of en welke niveaus van zelfbeheer zij ambiëren. Dé buurtbewoner bestaat daarbij niet. Sommige bewoners verlangen naar het oude welzijn waarbij een pand gewoon open was en zij gebruik konden maken van door anderen georganiseerde activiteiten. Andere bewoners zien juist kansen ontstaan door de (welzijn)professionals die een stap terug zetten. Op termijn zullen de sociaal makelaars accommodatie hun blik meer naar buiten richten en ook andere, voor bewonersinitiatieven geschikte, accommodaties in de wijk in kaart brengen om bewoners naar toe te leiden. Nu al ondersteunt Wijk&co bewonersinitiatieven in onder andere het Doe Mee centrum de Gagel, de buurtflats en zijn er verkennende gesprekken gaande op dit gebied met verzorgingshuis Rosendaal. 12

13 Stand van zaken: Rol sociaal makelaars De inzet van de sociaal makelaar richt zich met name op een goede en veilige accommodatie waarbij samenwerking tussen gebruikersgroepen wordt gestimuleerd. Als er iets niet goed gaat lossen wij niet meer alles op, daarmee wordt een appél gedaan op het eigen oplossend vermogen van de gebruiker. Waar nodig denken we mee en bieden ondersteuning, met name aan kwetsbare groepen. Aandachtspunt voor de sociaal makelaars is de veiligheid in het pand voor gebruikers, er wordt langzaamaan meer verantwoordelijkheid gelegd bij de vrijwilligers die zich hier niet altijd direct van bewust zijn. Incidenten zoals het vastlopen van de lift of de val van een oudere maken dit zichtbaar. Naast het sturen op een veelzijdigheid aan activiteiten en initiatieven van bewoners die onderlinge ontmoeting, contact en uitwisseling stimuleren, is er in de buurthuizen inloop van mensen die niet voor een specifieke activiteit komen maar voor bijvoorbeeld informatie. Ook hier spelen de sociaal makelaars accommodaties een rol. Ondersteund door vrijwilligers die fungeren als gastheer/gastvrouw verzamelen en verstrekken zij laagdrempelig informatie over de sociale infrastructuur in de wijk. In alle buurthuizen wordt gewerkt aan het vergroten van vrijwillige inzet bij de taken van sociaal makelaars accommodatie. Dit mogelijk als opmaat naar buurthuizen in (een grote(re) mate van) zelfbeheer. Praktische organisatie UVO Met name de eerste maanden is er veel tijd geïnvesteerd in het corrigeren van foutieve ruimteboekingen in het boekingssysteem van de UVO. In het team werden praktische knelpunten t.a.v. boekingssystematiek en procesbeschrijving besproken en stelden we verbeteringen voor aan de UVO. Hierdoor werd het boekingsformulier vereenvoudigd en de procesbeschrijving en systematiek door UVO aangepast. Ook is afgesproken de sleuteluitgifte niet door UVO maar door de sociaal makelaars te laten verlopen omdat vooraf persoonlijk contact van de sociaal makelaar met de toekomstige gebruiker belangrijk is. We weten dan wie er over de vloer komt, we kunnen de gebruiker goed en volledig informeren (het gaat vaak om praktische details, bijv. wat doe je als iemand in de lift vast komt te zitten) en we werken aan binding van de gebruiker met de accommodatie. Kennen en gekend worden bevordert de veiligheid en prettige omgang met elkaar in een pand. We signaleerden behoeften en wensen van gebruikers t.a.v. kopieerfaciliteiten en telefonische bereikbaarheid naar de UVO met als resultaat een calamiteitentelefoon op iedere locatie. Wijk&co heeft zelf printers laten plaatsen in alle buurthuizen. Voor het netjes achterlaten van ruimtes stelden we faciliteiten beschikbaar, in elke ruimte hangen nu bezems en stoffer en blik. We ontwikkelden een koffie- en theebeleid. Dit vereist maatwerk per pand naar gelang gebruik en beschikbare faciliteiten. Voor een zo vlekkeloos mogelijke overgang naar Vernieuwend Welzijn zochten we naar manieren om gebruikers buiten de inlooptijden zelfstandig gebruik te laten maken van de accommodatie. Daarvoor voerden we met alle gebruikersgroepen (soms meerdere) gesprekken en maakten we afspraken over sleutelregelingen, netjes achterlaten ruimte, gebruik van faciliteiten enz. De uitdaging: het creëren van een gastvrij en laagdrempelig pand. Dit doen we door maatwerk te leveren per locatie, persoonlijk contact en beschikbaar zijn voor vragen van gebruikers. Ter ondersteuning bij het beheer van de accommodaties zijn we een samenwerking aangegaan met Wijkbedrijf Utrecht; ongeveer eens per 6 weken wordt er geveegd, onkruid weggehaald en evt. gesnoeid. Op verzoek zijn er meer mogelijkheden tot inzet. Openingstijden en toegankelijkheid panden Er is een verschil met een pand dat toegankelijk is voor algemeen publiek of een pand dat toegankelijk is voor huurders. Het eerste kunnen we niet garanderen maar bouwen we langzaam uit met vrijwilligers en het tweede moeten we garanderen (i.e. minimaal zorgen dat ze een sleutel hebben). Zorgen dat huurders toegang hebben is onze eindverantwoordelijkheid maar hoe we dat regelen is aan ons. De eerste maanden is er veel inzet gepleegd op verzelfstandiging van de gebruikers(groepen) waarvoor (soms meerdere) gesprekken werden gevoerd. De boodschap in het kader van Vernieuwend Welzijn luidt 13

14 dat we vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid het pand runnen. Veel groepen waren vanouds sleutelafhankelijk, dat wil zeggen dat zij kastsleutels ophaalden bij de beheerder om bij hun materialen te komen. We zorgden ervoor dat deze groepen sleutels in eigen beheer kregen zodat ze zelfstandig kunnen functioneren. Vrijwilligers De nieuwe manier van werken betekende voor de oude vrijwilligers een grote omslag. Een aantal vrijwilligers is om die reden afgehaakt. Met de vrijwilligers die bleven werkten we geleidelijk toe naar meer zelfstandigheid, takenuitbreiding, sleutelbeheer en ook alleen in het pand staan. Voor een enkele vrijwilliger zijn sommige taken (nog) een brug te ver maar we zien bij alle vrijwilligers duidelijk stapjes waarin ze groeien in deze nieuwe rol. Nieuwe vrijwilligers worden breed ingewerkt op alle voorkomende beheertaken. Programmaraad De Leeuw De Programmaraad bestaat sinds augustus 2013 uit 5 actieve bewoners, in februari is een 6 e bewoner aan toegevoegd. De PR en de sociaal makelaar komen gemiddeld eens per kwartaal bij elkaar. De PR stimuleert een gevarieerd en kwalitatief activiteitenprogramma, bijv. door zelfstandig ondernemers toe te leiden naar De Leeuw. Verder wil de Programmaraad dat buurtgenoten optimaal van de Leeuw gebruikmaken en talenten uit de buurt inzetten. De facebookpagina is één van de instrumenten die zij daarvoor benut. De sociaal makelaar koppelt nieuwe bewoners met ideeën (tijdelijk) aan de programmaraad die hierin een ondersteunende en adviserende (sociaal makelaars)rol vervult. De weg naar zelfbeheer Zelfstandig gebruik door initiatiefnemers. Een eerste stap is te zorgen dat alle vaste gebruikers van de buurthuizen zelfstandig een pand kunnen gebruiken en hen verantwoordelijk maken voor het netjes achterlaten van het pand. Samenwerking initiatiefnemers. Hierop aansluitend zet Wijk&co in op het versterken van de samenwerking tussen gebruikers ten behoeve van onder meer het beheer. Vrijwillig beheerteam. Werving van vrijwilligers in de directe buurt van buurthuizen en onder gebruikers van buurthuizen is een ander middel. Via zowel informele als professionele wijknetwerken werft Wijk&Co ook beheervrijwilligers. Een enkele keer komt een buurtbewoner uit zichzelf met de vraag naar ons toe om een rol te spelen in het beheer. Ervaring leert dat veel vrijwilligers weer snel afvallen. Dit kan komen door bv. gezondheidsproblemen maar ook doordat de vrijwilliger geen intrinsieke motivatie had. Veel wijkbewoners met een uitkering worden aangespoord om vrijwilligerswerk te verrichten wat hun motivatie niet altijd ten goede komt. Begeleiding en instructie van beheervrijwilligers vraagt daarbij veel tijd. Selectie van vrijwilligers is daarom erg belangrijk om wederzijdse teleurstellingen te voorkomen. Voor (zelf)beheer van accommodaties zijn continuïteit, kwaliteit en motivatie van beheergroepen cruciaal. Het volgende instrument kan deze kwaliteitskenmerken helpen waarborgen. Vliegwiel beheerteam De Gagel Het DMC beheerteam kan een belangrijke rol spelen in het versterken en ontwikkelen van vormen van zelfbeheer in buurthuizen door het trainen van vrijwilligers. De beheerders van het DMC zijn ervaren in het inwerken van vrijwilligers in een breed scala aan beheertaken, sluiten aan bij de fysieke en sociale mogelijkheden van de vrijwilligers en bieden een gezellige werkomgeving. Het DMC beheerteam kan en wil ingezet worden voor de selectie, begeleiding en training van vrijwilligers voor andere accommodaties. Vrijwilligers doen hiermee contacten op, ontwikkelen competenties en kunnen daarmee hun zelfredzaamheid versterken. Daarnaast verkrijgen zij ervaring om zelfstandig en in samenwerking andere accommodaties zoals buurthuizen te beheren. Programmering Zelfbeheer en inclusiviteit kunnen op gespannen voet met elkaar staan. De kunst van het sociaal makelen is het doorlopend vinden van een balans tussen initiatieven onderling en soms ook onze opdracht van inclusiviteit. Daarbij heeft Wijk&co niet de waarheid in pacht, ook wij willen en moeten ons bezinnen op onze (doorlopend) veranderende rol. 14

15 De sociaal makelaars hebben daarom, in samenwerking met het UVO, een faciliterende rol in de programmering. Daarbij zijn de initiatieven, ambities en mogelijkheden van wijkbewoners en de onderstaande kwalitatieve uitgangspunten voor ons leidend: 1. Gastvrijheid en inclusiviteit: iedereen is welkom. 2. Gezamenlijkheid: samenwerken vanuit een gedeelde noemer. 3. Aanvullendheid en diversiteit: het geheel is meer dan de som der delen. Diversiteit in: organisaties, activiteiten, doelgroepen, rollen (bewoners, herintreders, professionals), opdrachten, netwerken. 4. Deskundigheid: gebruik de deskundigheid van bewoners, vrijwilligers en professionals. Weten waar de deskundigheid van de een begint en die van een ander ophoudt. 5. Menselijke maat en herkenbaarheid: inhoud en dagelijkse praktijk van wijkbewoners en professionals zijn leidend. Vorm (organisatie, institutionele belangen) volgen. 6. Flexibiliteit: ruimte voor initiatieven (zowel roostertechnisch als beleidsmatig). Groepen of organisaties kunnen geen specifieke ruimte claimen. 7. Buurtgerichtheid: buurtbewoners als mede eigenaar (in morele zin). Accommodaties bieden letterlijk en figuurlijk ruimte voor initiatieven van bewoners. Sociaal makelaars betrekken buurtbewoners actief bij het beheer en programmering van accommodaties. 8. Plezier en aantrekkelijkheid: accommodaties zijn gezellig en samenwerkingsverbanden bieden toegevoegde waarde. Zichtbaarheid We werkten aan zichtbaarheid van locaties en laten zien wat we doen door middel van een pagina locaties op de Wijk&Co website ( via social media (facebook, twitter) en huis aan huis flyers en een voorstelrondje in de digitale nieuwsbrief (Noordoost), gebiedskrant (Overvecht Noord). Zichtbaarheid is en blijft een actueel thema binnen de werkgroep. Horizontale verantwoording Met een groot prikbordvel (tafellaken) per pand waarop bezoekers en gebruikers hun mening en ideeën kwijt kunnen, willen we bezoekers betrekken en inspraak geven in het functioneren van de accommodaties. Wat vinden zij de sterke en minder sterke kanten van het pand, welke ideeën zijn er bijv. voor sfeer en inrichting? Gesprekken voeren met bewoners, gebruikers en partners is een continue proces waarbij we als professionals en bewoners van elkaar leren en talenten bundelen om samen de goede dingen te doen. Aanpak: bewonersondersteuning aan groepen en initiatieven Ambitie Wijk&co draagt bij aan de vorming van nieuwe, en het versterken van bestaande, bewonersnetwerken / groepen in de wijk en het bevorderen van de uitwisseling van sociaal kapitaal binnen en tussen bestaande netwerken/groepen. Dit doen wij door bewonersgroepen en initiatieven te stimuleren, coachen, faciliteren en ondersteunen. Aanpak De ondersteuning die Wijk&co biedt aan groepen bewoners, wordt op maat afgestemd waarbij constant wordt gekeken naar de eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden van de groep. Bestaande groepen en netwerken zijn met veel inspanningen ontstaan en ondersteuning door een sociaal makelaar is op dit moment nog voor veel groepen cruciaal voor hun voortbestaan. Het risico van een te abrupte afbouw van de ondersteuning is dat groepen en netwerken verdwijnen. Wijk&co neemt daarom de bestaande situatie als uitgangspunt en laat bestaande bewonersgroepen niet zo maar los. Vanuit die bestaande relatie werkt Wijk&co naar een mate van ondersteuning, waarbij zoveel mogelijk het tempo van de bewonersgroep wordt gevolgd. Ondersteuning aan bewoners en bewonersgroepen vanuit Wijk&co is geen vanzelfsprekendheid maar afhankelijk van de context en dus op maat. De mate van ondersteuning is ook afhankelijk van de mate waarin de activiteiten die de groepen ontplooien, bijdragen aan het versterken van eigen kracht, activering, 15

16 netwerkvorming, netwerkversterking, informele steunverbanden en leefbaarheid. We onderscheiden drie typen groepen: 1. Bewoners in groepen waarbij de activiteiten met name bijdragen aan de eigen kracht en activering, van de deelnemers zelf. (bv Rode en Blauwe loper) 2. Bewonersgroepen waarbij de activiteiten gericht zijn op het versterken van de zelf- en samenredzaamheid van anderen, het collectief of de wijk en die zich meestal rond een bepaalde thematiek bewegen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan mensen die recreatieve activiteiten voor senioren organiseren, maar ook aan netwerken als het bewonersplatform of de wijkraad. 3. Bewonersgroepen en netwerken met een meer gesloten karakter die zich richten op de eigen culturele achterban, repeteren met band of toneelgroep, een specifieke groep burgers vertegenwoordigt of vergaderen met Vve of politieke groepering, et cetera. In het contact met deze groepen, en het bepalen van eventuele ondersteuning vanuit het sociaal makelaarschap staan de volgende vragen centraal: Wat zijn hun ambities voor 2014 en verder? Wat heeft de groep nodig om deze ambities te realiseren? Wat kunnen de leden zelf hieraan bijdragen? Hoe kunnen andere bewoners of vrijwilligers hieraan bijdragen? Hoe kunnen eventuele hiaten verder worden ingevuld? Welke ondersteuning is nodig/gewenst vanuit Wijk&co? Welke vorm en duur heeft die ondersteuning en wat levert dat de groep op? Stand van zaken: Werkgroep Verzelfstandiging Groepen De werkgroep Verzelfstandiging Groepen, bestaande uit sociaal makelaars van team Zuid en Noord, heeft gekeken welke groepen er in de wijk zijn en hoe deze nu begeleid worden. Voor een groot deel van deze groepen geldt dat er nog intensieve begeleiding van professionals aanwezig is, dit gestoeld op de vroegere situatie. Deze intensieve begeleiding past niet bij het vernieuwend welzijn. We willen zoveel mogelijk kracht uit de mensen/de groep halen of uit hun netwerk. Daarom zijn we gestart met het ontwikkelen van een methodiek om de verschillende groepen te stimuleren tot een zo groot mogelijke zelfstandigheid. Hierbij onderzoeken we ook hoe we nieuwe groepen in de wijk kunnen ondersteunen in het opstarten van een initiatief. Een belangrijk dilemma waar we tegen aan lopen: hoe creëren we een groep van individuen die tegen een gemeenschappelijk probleem aanloopt maar zichzelf niet als groep wil manifesteren. Een voorbeeld zijn portiekbewoners die wonen in een vervuild portiek. Iedereen heeft er last van maar ze zien elkaar niet als groep met een gemeenschappelijke vraag. Wat doe je wanneer er niemand uit de portiek hier initiatief in neemt? In hoeverre de methodiek binnen Wijk&co zal slagen hangt deels af van een goede implementatie en borging bij de professionals, omdat er een valkuil bestaat in het oude handelen te vervallen. Het idee is om de methodiek aan het gehele team te presenteren en hier direct een workshop aan te koppelen zodat de teamleden de methodiek kunnen oefenen en vervolgens in de praktijk eigen kunnen maken. Daarnaast willen we vanuit de werkgroep koppels maken om elkaar feedback op het handelen te kunnen geven. Hierdoor richten we ook aandacht op de groei en ontwikkeling van de werkgroep en bijbehorende methodiekontwikkeling. Buurtaanpak Zie bijlage.. voor begeleide groepen en stand van zaken 16

17 Nieuwe kwetsbare wijkbewoners Wijk&co, de Tussenvoorziening en Doen en Laten hebben de handen ineen geslagen met als doel gezamenlijk te verkennen hoe we de meest kwetsbare groep (o.a. sociaal isolement, (O)GGZ- en/of verslavingsproblematiek, schulden, analfabetisme) in Overvecht kunnen motiveren en coachen om in groepsverband te werken aan zelfredzaamheid (of samenredzaamheid) en eigen regie. Daarbij gaat het niet alleen om netwerkvorming tussen peers en veiligheid in de groep zelf (bonding) maar ook om zich te kunnen richten op anderen wat contacten en activiteiten(bridging) betreft. We werken nu aan de volgende aandachtspunten: hoe kunnen wij nieuwe kwetsbare wijkbewoners in beeld krijgen en aan elkaar verbinden. We kijken goed naar de samenstelling van deze nieuw op te starten groepjes, bij een juiste combinatie zal het succes namelijk groter zijn. De inzet van ervaringscoaches en/of krachtig vrijwilligers speelt hierin een grote rol. We zijn bezig om samen met het buurtteam en het netwerk van (O)GGZ en LVB in contact te komen met deze wijkbewoners en hun vraag/behoefte, maar ook hun kracht in beeld te krijgen. We hebben nu een aantal bijeenkomsten gehad met Doen en Laten, om verder te werken aan de samenwerking. Dit was prettig en heeft veel helderheid gegeven, omtrent de inzet/rol van ervaringscoaches. Wij als Sociaal Makelaars hebben nu duidelijk dat ze inzetbaar zijn bij kleinere groepjes mensen met een niet te zware problematiek, bij één op één contacten en bij praktische hulpvragen. Blauwe loper In september 2013 is de groep van de Blauwe loper verhuisd naar het pand van de Tussenvoorziening op de Ghanadreef 2A. Aanvankelijk vonden de deelnemers het moeilijk om te wennen aan de nieuwe locatie en de nieuwe samenstelling van de groep met de komst van de twee ervaringscoaches van Doen en laten. De rol van de ervaringscoaches is in de loop van de tijd duidelijker geworden voor de deelnemers. Er is zowel met de deelnemers als met de ervaringscoaches overlegd. Verwachtingen naar elkaar toe zijn uitgesproken. De ervaringscoaches helpen met het op gang brengen van gesprekken, doen mee met de activiteit en bieden steun aan praktische hulpvragen. Het streven is dat de band tussen de ervaringscoaches en de deelnemers steviger gaat worden zodat de deelnemers meer in hun eigen kracht kunnen staan, meer zelfvertrouwen krijgen en zelfstandiger kunnen koken. De afspraak is dat na de zomervakantie Esther s eethuis formule overgenomen wordt door de Blauwe loper. De formule bestaat uit een team van vrijwilligers die de gasten begeleiden bij het koken. De gasten zijn veelal kwetsbare mensen uit de buurt. De gasten helpen mee met het koken en opdienen van de maaltijd. De vrijwilligers begeleiden hen hierbij. De vrijwilliger draait een keer per maand een dienst. Hij werkt samen met andere vrijwilligers en kan zich online inroosteren op de site van Esther s eethuis. Het zou mooi zijn als de deelnemers van de Blauwe loper als vrijwillige kok op de donderdag samen met de andere vrijwilligers voor het eten gaan zorgen voor een grotere groep deelnemers. In februari willen een aantal deelnemers van de Blauwe loper bij Esther s eethuis aanschuiven. Dit uit nieuwsgierigheid, interesse en om alvast de sfeer in een grotere kook/eet-groep te proeven. Rode Loper Vanaf augustus 2013 ben ik de deelnemers van De Rode loper gaan inlichten over het Vernieuwend Welzijn. Ik heb verteld wat de verandering inhoudt en wat dat voor hun zou gaan betekenen. Ik heb hen duidelijk gemaakt dat er een groter beroep op hun eigen kracht/zelfredzaamheid gedaan zou gaan worden. Dit stuitte op weerstand en angst. Omdat de groep heel divers is, ben ik in gesprek gegaan met een aantal deelnemers, die naar mijn inzien mee zouden 17

18 kunnen denken/werken aan de vernieuwende manier van welzijn. Tijdens deze gesprekken werd mij duidelijk dat praktisch gezien het mogelijk is om de activiteit vorm te geven, dus het kookproces, maar emotioneel en psychisch dit een te grote belasting voor hen zou zijn. Een deelnemer verwoordde letterlijk: Het koken zou ik wel aan kunnen, maar wanneer er spanningen of conflicten zijn raak ik heel gespannen en haak ik af. Ik merk nu dat de deelnemers van De Rode Loper er gewend aan raken dat zij meer verantwoordelijk zijn voor de maaltijd. Alhoewel ik er nog wel regelmatig bij wordt gehaald om te ondersteunen, zie ik dat als een groeiproces. In de daarop volgende maanden zijn de ervaringscoaches in beeld gekomen. De verwachting die ik van de ervaringscoaches had, dat ze de rol van emotionele en psychische ondersteuning op zich zouden kunnen nemen, bleek iets te hoog gespannen omdat de ervaringscoaches zelf te weinig veerkracht en stabiliteit hadden. Vanaf januari loopt er een ervaringscoach mee met de activiteit, met als doel werkervaring op te doen, om zo in de toekomst nieuwe kleinere groepen op te starten. Daarnaast ondersteunt zij de deelnemers in het vervullen van de taken die nodig zijn voor de eetactiviteit en geeft ze aandacht aan hen die dat nodig hebben. In december/januari is er, in samenwerking met Wegwijs, een klaverjasgroep van 8 mensen opgezet. Het zijn een paar deelnemers van De Rode Loper en een paar van de Tussenvoorziening. Deze groep draait nu zelfstandig, wat inhoudt dat zij verantwoordelijk zijn voor koffie en thee, de financiën en het bellen van invallers als dat nodig is. Daarnaast is het een leuke bijkomstigheid dat zij aansluiten in het buurthuis bij de Marokkaanse mannengroep, zodat er wat contact over en weer is. Ik word blij van het feit dat dit zo goed gaat. Doe mee centrum De Gagel De hoofdlijnen van de opdracht zoals beschreven in het operationeel plan DMC versie november 2009 en natuurlijk de offerte van augustus 2013 waren leidend voor de inzet van de sociaal makelaar van Wijk&co in de rol van programma coördinator. Concreet leidde dit tot de volgende resultaten: De beheerders van het DMC hebben beiden hun baan behouden mede door inzet van de sociaal makelaar om een andere werkgever te vinden. Wijk&co ontwikkelt samen met Wijkbedrijf Utrecht een concept voor een beheerteam nieuwe stijl dat zowel van meerwaarde is voor het DMC als voor andere welzijnsaccommodaties in Overvecht. Er is een business case DMC 2.0 geschreven ten behoeve van de toekomstverkenning van het DMC voor 2014 en verder. In deze verkenning is een viertal scenario s uitgewerkt. Onderdeel van deze scenario s zijn ook de mogelijkheden van herhuisvesting van activiteiten die nu in het DMC plaatsvinden. Bij het schrijven van deze rapportage is er nog geen duidelijkheid over of en hoe het DMC gecontinueerd gaat worden. De business case is als bijlage toegevoegd. Verder heeft de sociaal makelaar zich ingezet voor het werven van nieuwe initiatiefnemers in het DMC, vooral het nieuwe buurtteam Sociaal zou een zeer mooie aanvulling zijn. Het uitblijven van besluitvorming over de toekomst van het DMC heeft een groot effect op de aantrekkelijkheid van het pand voor nieuwe en ook huidige gebruikers. In september 2013 vonden er 3 grootschalige activeringsdagen plaats in het DMC voor cliënten uit Overvecht Zuid van de dienst Werk en Inkomen van de gemeente. Voor het voorjaar van 2014 staan vergelijkbare dagen gepland maar dan voor cliënten uit Overvecht Noord. Voor de ontwikkeling van het programma en het gebruik van het DMC in 2013 zijn de onderstaande punten kenmerkend: Het aantal initiatiefnemers is in een jaar tijd gegroeid en vervolgens iets gedaald wegens het wegvallen van het Activeringsteam Overvecht en de Wijkvoorlichters. Het totaal aantal uren gebruik van het pand op weekbasis is afgenomen. Het aandeel bewonersinitiatieven is zowel in uren als verhoudingsgewijs gegroeid. Het aandeel initiatieven geleid door betaalde krachten is afgenomen. Dit geldt zowel voor de noemer sociale activering als de noemer leefbaarheid en herstructurering. 18

19 De gemiddelde bezetting van zowel zalen als spreekkamers is in 2013 fors toegenomen. Na de jaarwisseling is de bezetting van werkplekken en spreekkamers fors gedaald en het gebruik van de zalen is licht gedaald. Deze cijfers bevestigen de ontwikkeling van toenemende burgerinitiatieven en de afname van institutionele initiatieven. Het aantal bezoekers zonder afspraak en met een vraag is fors toegenomen ten opzichte van voorgaande jaren. In 2013 waren dit 1242 bezoekers. Aanpak: ondersteuning van individuele bewoners Ambitie Wijk&co ondersteunt individuele bewoners om zicht te krijgen op hun vragen, problemen, wensen en ideeën en het oplossen of verwezenlijken hiervan. Daarbij richten we ons met name op de kwetsbare bewoner. Aanpak Er is nu een werkgroep 1 op 1 van sociaal makelaars bij Wijk&co Overvecht die aan de slag gaan met individuele vragen. Ze werken daarin samen met de gezondheidscentra, een initiatief ontstaan uit Gezonde Wijk Overvecht. Daarbij verwijzen huisartsen cliënten door naar sociaal makelaars. Maar ook op andere manieren, bijvoorbeeld via de mail of het buurthuis, komen individuele vragen van bewoners terecht bij sociaal makelaars. De werkgroep werkt aan methodiekontwikkeling: van informele intake naar uitstroom. Medewerkers van de buurtteams sluiten aan bij deze werkgroep om te leren van elkaar en ook om concreet te kunnen afstemmen in de toekomst. Wij hebben hierin een schakelfunctie. Bij niet acute vragen die binnen de civil society kunnen worden opgepakt, proberen we de bewoner met andere bewoners te verbinden. Bij te zware problematiek verwijzen we door naar zorg en hulpverlening. Daarnaast werken we aan netwerkvorming en empowerment. De sociaal makelaars voeren zelf geen individuele trajecten uit. Wel starten ze met een uitgebreide intake die bij een bepaalde mate van kwetsbaarheid al een kort traject kan beslaan. Vervolgaanpak na deze intake is: Koppeling van bewoners(groepen) aan elkaar. Zorgen voor een juiste doorverwijzing bij vragen die een professionele aanpak vereisen. Groepsgerichte empowerment activiteiten (taal doet meer, jouw wijk jouw toekomst) Stand van zaken: Taal&ontmoeting De voornaamste kracht van dit project is het grote bereik van kwetsbare bewoners (dit jaar meer dan 200) en de sterke gerichtheid op activering. Veel taalcursisten stromen door naar een opleiding of vrijwilligerswerk, in enkele gevallen zijn cursisten doorgestroomd naar een betaalde baan door actieve inspanning van sociaal makelaars. Ook de lessen zelf zijn gericht op zelfredzaamheid op een breed vlak. Bijvoorbeeld een gesprek voeren bij de huisarts, maar ook hoe je werk of vrijwilligerswerk zoekt. Met name het organiseren van de taalcursussen kost veel tijd (de taallessen zelf worden gegeven door vrijwilligers) en behoort niet tot de kerntaken van Wijk&co. We zoeken naar verzelfstandiging van de taalcursussen, of overdracht aan een andere partij. Wel willen we de activeringstaak blijven vervullen die start met de brede intake. De ambitie is om naast taalcursussen ook digivaardigheidscursussen mee te nemen in deze aanpak. Hieraan is ook bij de kwetsbare doelgroep, waarop Taal en ontmoeting zich richt, een groeiende behoefte. Soms noodgedwongen, bijvoorbeeld als het gaat om het online aanvragen van een 19

20 WW-uitkering. Dit type cursussen vanuit de civil society zal het bereik van de aanpak in Overvecht naar verwachting nog verder verhogen. Jouw wijk, jouw toekomst Participatie traject, op vrijwillige basis voor herintredende vrouwen gericht op doorstroming naar opleiding, vrijwilligerswerk en betaald werk. Eerste traject is opgestart. Week van de dialoog Tijdens de week van de dialoog van 2-11 november organiseerde Wijk&co vijf dialoogtafels op diverse plekken in Overvecht. De week van de dialoog heeft als doel de sociale samenhang in de wijk te versterken door dialoog ( Het centrale thema in Utrecht was dit jaar: Waar kom je vandaan? Waar ga je naartoe? Verschillende groepen wijkbewoners deelden ervaringen, droomden over hun toekomst en wat zij zelf kunnen doen om die droom te laten uitkomen. Op basisschool de Schakel stond het geloof centraal. Vrouwen met een islamitische, boeddhistische, en (orthodox) christelijke achtergrond deelden jeugdherinneringen met elkaar en droomden over een hadj naar Mekka en een bedevaarttocht naar Santiago de Compostella. Hun voornemen is dat zij tijdens hun wekelijkse ouderinloop meer kennis willen maken met verschillende geloofsachtergronden. Elkaar beter leren kennen kan ook volgens hen tot meer onderling begrip leiden. De dames van de buurtlunch in Doe mee centrum de Gagel spraken met elkaar over hun wijk Overvecht. Een paar uitspraken; De wijk is zo mooi groen en je kan er prachtig wandelen en fietsen, De wijk is verkleurd, mensen groeten elkaar nauwelijks en praten weinig Nederlands en Mijn Marokkaanse buren staan altijd voor mij klaar. Hun gezamenlijke wensdroom: Doe mee centrum De Gagel moet blijven; die plek is vertrouwd en heeft hen bij elkaar gebracht! Aanpak: Sociale infrastructuur Ambitie Wijk&co draagt bij aan een goed werkende sociale infrastructuur, zowel online als offline, in Noordoost en Overvecht. De sociale infrastructuur is het wegennet waarlangs bewoners, professionals, vrijwilligers elkaar weten te vinden. Aanpak Een belangrijke aanleiding voor het één op één koppelen van bewoners aan elkaar op basis van vraag en aanbod, is de bijdrage die Wijk&co wil leveren aan netwerkuitbreiding van (kwetsbare) buurtbewoners en het stimuleren informele hulp. Ervaring met bijvoorbeeld methodieken als Tijd Voor Elkaar leert, dat het matchen van bewoners een tijdrovende bezigheid is. Met name bij kwetsbare groepen zien we zaken als vraagverlegenheid, acceptatieschroom en handelingsverlegenheid. Tevens spelen cultuurverschillen en persoonlijkheidsverschillen. Het verbinden van zwak aan sterk vraagt een stevige inzet van de sociaal makelaar. In de kader- en uitvoeringsnota Meedoen naar vermogen, wordt in spoor1 uitgegaan van het zelf organiserend vermogen van de buurt of wijk. De komende jaren zal steeds meer een beroep gedaan worden op bewoners om zelf lichte hulp te organiseren. In Overvecht zijn veel bewoners, vrijwilligers en organisaties actief om anderen in de wijk te helpen. Weten bewoners in voldoende mate waar zij terecht kunnen met hun vragen? Kennen bewoners het aanbod van andere bewoners en weten ze organisaties te vinden? Hoe kunnen wij als organisaties meer gebruik maken van elkaars deskundigheid? Wat kunnen we met elkaar doen om dit inzichtelijker te maken? U-centraal, Wijk&Co, gemeente Utrecht en de vrijwilligerscentrale starten een vrijwilligerspool voor Overvecht. Het idee is om met alle partijen die bemiddelen in vrijwillige inzet te zoeken naar betere vormen 20