Achtergronddocument. Workshop 24 Kosteneffectiviteit
|
|
- Tine de Wit
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Achtergronddocument Workshop 24 Kosteneffectiviteit
2 Kosteneffectiviteit en kostenefficiëntie jeugdhulp Effectieve en dus werkzame zorg is gunstiger voor het individu en voor de financiën dan ineffectieve zorg. In het verlengde van effectieve zorg ligt kostenefficiënte zorg: welke effectieve zorgmethode is goedkoper en levert meer op op korte, middellange en lange termijn? Dit document betreft een eerste verkenning van de kosteneffectiviteit en kostenefficiëntie van de Nederlandse jeugdhulp. U wordt uitdrukkelijk uitgenodigd mee te denken! Waarom kosteneffectiviteit en kostenefficiëntie? Het voornaamste doel van de zorg is mensen zo optimaal mogelijk en naar eigen vermogen deel te laten nemen aan het normale leven. Het belang van preventie is daarbij groot, om trends in ongezond gedrag en gezondheidsverschillen tussen groepen in de samenleving tegen te gaan. Omdat geld maar één keer kan worden uitgegeven, moet zorg tegen zo laag mogelijke kosten een zo hoog mogelijk rendement opleveren. Zorgsystemen met vergelijkbare zorguitgaven blijken echter niet dezelfde zorguitkomsten te genereren. 1 Dit roept de vraag op hoe de schaarse middelen te besteden. Vanwege grote kostenstijgingen in de jeugdhulp vindt momenteel een ingrijpende herverdeling plaats van taken en verantwoordelijkheden tussen verschillende overheden, zorgverzekeraars en individuen. Om de kosten te beheersen variëren beleidsreacties van stelselherzieningen en budgettering, tot regulering van tarieven, inkomens en prijzen, verkleining van het verzekerde pakket en hogere eigen bijdragen. Hoewel stijgende kosten de aanleiding zijn voor stelselherzieningen en andere beleidsmaatregelen, valt op dat er verrassend weinig bekend is over de kosten en de baten van zorg. Adequaat sturen is daardoor nog niet goed mogelijk. Maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA) helpen zorgprofessionals, wetenschappers en beleidsmakers bij het maken van keuzes waarbij de (maatschappelijke) baten de kosten overtreffen. 2 Bij het maken van kostenbatenanalyses is het van belang de voornaamste doelen van het zorgsysteem, zoals optimale deelname aan het maatschappelijke leven van alle individuen, niet uit het oog te verliezen. 3 Huidige stand van zaken In de Nederlandse geestelijke gezondheidszorg en in de jeugdhulp als geheel wordt nog weinig gedaan op het terrein van kosten-batenanalyses. Internationaal gezien is meer kennis beschikbaar. Echter, er is op internationaal niveau nog geen overeenstemming bereikt over wat wel en niet in een kosten-batenanalyse zou moeten worden opgenomen. Daarom is het belangrijk dat bestaande (internationale) cijfers met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd en/of worden geëxtrapoleerd naar de Nederlandse situatie. In onderstaande tabellen worden enkele soorten kosten en baten genoemd welke in analyses kúnnen worden opgenomen. Soort kosten 4 Definitie Voorbeeld Directe kosten binnen zorgsector Directe kosten buiten zorgsector Indirecte kosten binnen zorgsector Indirecte kosten buiten zorgsector Alle medische kosten die een directe link hebben met de zorgactiviteiten (d.w.z. preventie, diagnostiek, behandeling, herstel en verpleging) Gerelateerde zorgkosten gemaakt door patiënt of direct betrokkenen Medische kosten die worden gemaakt tijdens de door behandeling gewonnen levensjaren Niet-zorg gerelateerde kosten buiten de zorgsector Kosten diagnosestelling, consult met psychiater, werkzame preventieprogramma s Reiskosten naar zorginstelling Kosten van medicijnen die nodig zijn tijdens de gewonnen levensjaren Kosten kinderopvang, doublure op school Soort baten 2 Definitie Voorbeeld Directe baten Winst in de (mentale/fysieke) Afname zorgkosten gezondheid van patiënt Indirecte baten Elke andere winst, niet direct gerelateerd aan de (mentale/ fysieke) gezondheid van patiënt Toename (arbeids) productiviteit, voorkómen van andere gezondheidskosten 1 World Health Organization Cost effectiveness and strategic planning (WHO-CHOICE). 2 Pomp M, Schoemaker C.G., Polder, J.J Op weg naar maatschappelijke kosten-batenanalyses voor preventie en zorg. Themarapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning Bilthoven: RIVM. 3 World Health Organization Cost effectiveness and strategic planning (WHO-CHOICE). 4 Hakkaart-van Roijen L, Tan S.S., Bouwmans C.A.M Handleiding voor kostenonderzoek. Methoden en standaard kostprijzen voor economische evaluaties in de gezondheidszorg. Instituut voor Medical Technology Assessment, Erasmus Universiteit Rotterdam. In opdracht van het College voor Zorgverzekeringen.
3 De ggz loont Uit internationaal onderzoek naar de baten van het tijdig behandelen van psychische stoornissen blijkt dat de jeugd-ggz een positieve impact heeft op de samenleving. Dit geldt bijvoorbeeld voor interventies gericht op de vroege signalering en behandeling van psychose, depressie en angststoornissen. 5 Ook uit het toonaangevende rapport van het Centre for Mental Health, 6 blijkt dat de geestelijke gezondheidszorg voor kinderen en jongeren zeer veel value for money oplevert. Enkele opvallende gerapporteerde kosten-batenverhoudingen voor bewezen effectieve behandelingen zijn: 1 geïnvesteerd in een evidence-based agressie regulatie training (ART) bij groepen kinderen met een antisociale gedragsstoornis levert 22 op. 1 geïnvesteerd in cognitieve gedragstherapie voor groepen kinderen met een angststoornis levert 31 op. 1 geïnvesteerd in cognitieve gedragstherapie voor groepen jongeren met een depressie levert 32 op. Daarnaast rapporteert het Centre for Mental Health ook minder lucratieve, maar nog altijd gunstige kosten-batenverhoudingen (in de orde van grootte van 1: 2 en 1: 3) voor enkele individuele therapieën en oudertrainingen. De samenleving vraagt om zowel kosteneffectieve als kostenefficiënte zorg 7 De beweging richting kosteneffectief en kostenefficiënt werken is al geruime tijd geleden ingezet. Er is wereldwijd een maatschappelijk proces van bewustwording gaande. Dit proces kan opgedeeld worden in vijf stadia, waarbij we ons momenteel in de overgang tussen stadium III en stadium IV bevinden. I. Onwetendheid over kosteneffectiviteit. De kosten van zorg worden zelden in kaart gebracht, er is sprake van een grote mate van inefficiëntie in zorggebruik. II. Gezondheid wordt beschouwd als een goed dat niet in (financiële) waarde uitgedrukt kan worden. Er is sprake van maatschappelijk verzet tegen het streven naar efficiëntie in de zorg. III. Weerstand buigt om naar meer begrip voor economisch denken. Er wordt echter nog op ondoordachte wijze data verzameld, waardoor keuzes aangaande zorguitgaven op onjuiste gronden gemaakt worden. IV. Evaluatiemethoden verbeteren significant en onderzoek wordt beter afgestemd op het beleid en de klinische praktijk. V. Economische studies worden op brede schaal en zorgvuldige wijze uitgevoerd. Reviews en meta-analyses bieden behandelaren en beleidsmakers een goed overzicht van de kosteneffectiviteit en kostenefficiëntie van de zorg. Groot-Brittannië loopt voorop in het denken in termen van kosten en baten 8 In Groot-Brittannië heeft men berekend dat een slechte psychische gezondheid het land 105 miljard per jaar kost in termen van economische en sociale kosten. De indirecte kosten gerelateerd aan bijvoorbeeld arbeid (denk aan productiviteitsverlies) bedragen 26 miljard. Deze kosten nemen alleen maar toe, doordat het aantal Britse volwassenen met een psychische stoornis in 2030 met 2 miljoen zal toenemen. Daarnaast heeft naar schatting 1 op de 10 kinderen in de leeftijd van 5 tot 16 jaar een psychische stoornis, maar ontvangt slechts 25% van hen een passende behandeling. Scholen zouden een grotere rol moeten spelen in het beschermen en promoten van de psychische gezondheid van kinderen. De Britse overheid vindt het daarom haar taak om nu te investeren in psychische gezondheid, aangezien de gevolgen van nietingrijpen groot zullen zijn. De overheid ziet dit als belang van de individu én van de samenleving als geheel. Nederlandse kosten-baten analyses staan nog in de kinderschoenen 9 JongGR, onderdeel van de Gezondheidsraad, constateert in het rapport Gezond opgroeien: weten wat werkt dat er een behoorlijke hoeveelheid wetenschappelijke kennis over gezond opgroeien in Nederland is. Echter, de doorstroming van deze kennis naar de praktijk hapert soms. De overheid heeft geïnvesteerd in het bevorderen van evidence-based praktijken in het kader van gezond opgroeien. Om hiervan optimaal gebruik te maken is het zaak dat zorgaanbieders deze evidence-based zorg bieden en dat de kennisoverdracht gefaciliteerd wordt. De maatschappelijke kosten van enkele psychische stoornissen, zoals angststoornissen en ADHD, zijn ook in Nederland in kaart gebracht. De volgende stap is het evalueren van de baten van de jeugdhulp bij deze stoornissen. De eerste economische onderzoeken om deze kennis te vergaren worden momenteel op enkele Nederlandse universiteiten geïnitieerd. Twee Nederlandse voorbeelden: ADHD en angststoornissen In de Nederlandse jeugdhulp is nog nauwelijks onderzoek gedaan naar de (maatschappelijke) baten van zorg. Studies die de kosten van een stoornis in kaart brengen zijn er wel, maar leiden niet direct tot inzicht in de baten van zorg. Wel helpt kennis van de kosten bij het ontwerpen van goede economische evaluaties (zie onderstaand voorbeeld ADHD). Voor angststoornissen wordt een voorbeeld gegeven van een voorzichtige raming van kosten en (maatschappelijke) baten. 5 Knapp M., McDaid D. & Parsonage M Mental health promotion and mental illness prevention: the economic case. Department of Health, UK. 6 Khan L., Parsonage M. & Stubbs J Investing in children s mental health report. A review of evidence on the costs and benefits of increased service provision. 7 Knapp M (1999) J Ment Health Policy Econ. 1;2(4): Economic evaluation and mental health: sparse past. fertile future? 8 Khan L., Parsonage M. & Stubbs J Investing in children s mental health report. A review of evidence on the costs and benefits of increased service provision. 9 Gezondheidsraad Gezond opgroeien: weten wat werkt.
4 ADHD 10 De jaarlijkse ADHD-gerelateerde kosten in Nederland worden geschat op á miljoen. Hiervan betreft de grootste jaarlijkse kostenpost het onderwijs ( 648 miljoen). De directe zorgkosten bedragen naar schatting 245 á 538 miljoen. Naar schatting 161 miljoen van deze jaarlijkse zorgkosten in Nederland bestaan uit kosten die familieleden maken ten gevolge van de ADHD van het kind/de adolescent. Daarnaast leidt productiviteitsverlies van mantelzorgers tot circa 143 á 339 miljoen aan zorgkosten per jaar. Tien kinderen met angstklachten Eén volwassene met angst verzuimt per jaar twee weken meer dan een volwassene zonder angst ( 1000 per jaar). Stel, dat geldt voor drie van de tien gedurende tien jaar: 3 x 10 x 1000 Maatschappelijke netto opbrengst in twintig jaar Zuinige Ruimere raming raming Angststoornissen 11 In 2011 kostte de zorg voor angststoornissen in Nederland 626 miljoen. Onderstaande tabel laat de kosten en baten van een evidence-based behandeling voor angststoornissen zien (NB: bedragen zijn schattingen). Tien kinderen met angstklachten Tien kinderen evidence based behandelen voor angst kost ongeveer 1200 per kind Twee gaan de volgende twee jaar niet meer naar huisarts en kinderarts met onbegrepen lichamelijke klachten Twee doubleren niet in eerstvolgende twee jaar (per kind per jaar kost de basisschool 5000, middelbaar onderwijs 7000) Twee verzuimen minder, durven op school gewoon vragen te stellen en stromen niet af naar een lagere onderwijsvorm. Dit scheelt het kind als volwassene enkele duizenden euro s per jaar. Aan belastingopbrengsten is dat voor de samenleving bijvoorbeeld 1000 per jaar, of in twintig jaar Eén gaat als jongvolwassene niet aan de alcohol, want durft gewoon te daten. Kosten van alcoholisme zijn in twintig jaar te schatten op Zuinige Ruimere raming raming Toekomstperspectief In een optimale samenleving kan iedereen naar eigen vermogen aan het leven deelnemen; ook in een steeds snellere en meer complexe samenleving. Hieraan bijdragen is een van de voornaamste doelen van alle vormen van zorg en voorlichting; van mantelzorg tot zeldzame hoogspecialistische zorg. Om een optimale participatie te bereiken moet verstandig met geld worden omgegaan. Met een toename van evidence-based praktijken, is de volgende stap het vergroten van de kennis aangaande de kosten en baten van deze praktijken. Dan is de eerste stap die gezet moet worden dat (internationaal) overeenstemming bereikt wordt over wat precies de kosten en de baten van zorg zijn. Bijvoorbeeld: Kan een verhoogde arbeidsproductiviteit op 50-jarige leeftijd na behandeling op kinderleeftijd gezien worden als baten van de zorg? Dit vergt onderzoek, door zorgeconomen en zorgprofessionals samen, naar het goed en vergelijkbaar meetbaar maken van zorg. Daarnaast zal met financiers een gedeelde opinie gevormd moeten worden over de exacte definitie van kostenefficiënte zorg. In de praktijk uitgevoerde maatschappelijke kosten-batenanalyses maken vervolgens een goed onderbouwde doorontwikkeling van zorgbeleid mogelijk. 10 Le HH et al. (2014). Economic impact of childhood/adolescent ADHD in a European setting: the Netherlands as a reference case. ECAP 23, Dijkshoorn, P Zorg voor jeugd. Kostenpost of lucratieve investering? 12 Jellinekkliniek Hoeveel kost alcohol de maatschappij?; Hoeveel mensen in Nederland zijn verslaafd en hoeveel zijn er in behandeling?
5 Auteurs Peter Dijkshoorn - GGZ Nederland, NJi, Accare Jolanda van der Meer - Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie Dung Ngo - GGZ Nederland Nederland 2015 Overname van teksten is toegestaan met bronvermelding. Publicatienummer
Van Wijk tot Wetenschap 2016 Workshop kosteneffectiviteit. Peter Dijkshoorn, GGZ Nederland, NJi, Accare Hermien Dijk, Rijksuniversiteit Groningen
Van Wijk tot Wetenschap 2016 Workshop kosteneffectiviteit Peter Dijkshoorn, GGZ Nederland, NJi, Accare Hermien Dijk, Rijksuniversiteit Groningen AANLEIDING: TRANSITIE JEUGDZORG Hoge kosten Complex systeem
Nadere informatieKostenefficiëntie van jeugdhulp. Peter Dijkshoorn
Kostenefficiëntie van jeugdhulp Peter Dijkshoorn Aanleiding: transitie jeugdzorg Hoge kosten Complex systeem Medicalisering Van debat.. Juist wij leveren goede en steeds betere hulp Jullie medicaliseren
Nadere informatiePsychologische zorg voor kinderen en jongeren. De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren. Samen werken aan jezelf
Psychologische zorg voor kinderen en jongeren De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren Samen werken aan jezelf Inhoud Belang psychologische zorg voor jeugd Psychologische
Nadere informatieAntwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010)
AH 740 2010Z13219 Antwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010) 1 Bent u bekend met nieuw onderzoek van Michigan State University
Nadere informatieVSO congres BANENAFSPRAAK. Vrijdag 2 november 2018 Spaces, Den Haag
VSO congres BANENAFSPRAAK Vrijdag 2 november 2018 Spaces, Den Haag WAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN SUCCESVOLLE BANENAFSPRAAK? Prof Dr A. Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg
Nadere informatieWAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN SUCCESVOLLE BANENAFSPRAAK?
WAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN SUCCESVOLLE BANENAFSPRAAK? Prof Dr A. Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam, Nederland Maatschappelijke kosten en baten
Nadere informatieBijlage 3: Budget impactanalyse
Bijlage 3: Budget impactanalyse Inleiding Tijdens de ontwikkeling van de generieke module Arbeid als medicijn werd een budget impactanalyse uitgevoerd waarin de impact werd onderzocht van het toepassen
Nadere informatieMet elkaar in gesprek over kwaliteitsverbetering en hoogspecialistische ggz. Door Ralph Kupka en Sebastiaan Baan
Met elkaar in gesprek over kwaliteitsverbetering en hoogspecialistische ggz Door Ralph Kupka en Sebastiaan Baan Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ Sebastiaan Baan Netwerk LPGGz NIP NVvP Nederlands Huisartsen
Nadere informatieEffectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek
Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek Karin Proper Afdeling Sociale Geneeskunde, EMGO+ Instituut, VUmc, Amsterdam Body@Work, Onderzoekscentrum Bewegen, Arbeid en Gezondheid
Nadere informatieMentaal Kapitaal. Jan A. Walburg. Trimbos Instituut Improving Mental Health by Sharing Knowledge
Mentaal Kapitaal Jan A. Walburg Trimbos Instituut Improving Mental Health by Sharing Knowledge VERMOGEN VAN NEDERLAND 1900 VERMOGEN VAN NEDERLAND 2012 ONS BREIN IS DE POLDER VAN VANDAAG VROEGER DIJKEN
Nadere informatieWorkshop. Investeren in kosteneffectieve interventies Van Wetenschap naar Beleid. 1 Nederlands Congres Volksgezondheid 11 april 2012 Amsterdam
Workshop Investeren in kosteneffectieve interventies Van Wetenschap naar Beleid 1 Programma Welkom Heleen Hamberg, RIVM-VTV Presentatie: Wat zijn economische evaluaties? Paul van Gils, RIVM-PZO Presentatie:
Nadere informatieLANDELIJKE EN REGIONALE SCENARIO S VOOR TOEKOMST VAN ZORG EN GEZONDHEID
LANDELIJKE EN REGIONALE SCENARIO S VOOR TOEKOMST VAN ZORG EN GEZONDHEID Momenteel zijn er veel veranderingen op het gebied van zorg en gezondheid. Het is daardoor moeilijk te voorspellen hoe dit veld er
Nadere informatieAfhankelijkheden. Werkagenda Menzis, gemeenten en regio s. September 2015. Regio Arnhem Regio Arnhem. Regio Groningen Regio Groningen
Afhankelijkheden Werkagenda Menzis, gemeenten en regio s September 2015 Regio Arnhem Regio Arnhem Regio Groningen Regio Groningen Thema afhankelijkheden Binnen het thema afhankelijkheden brengen we voor
Nadere informatieHOOFDSTUK 1: INLEIDING
168 Samenvatting 169 HOOFDSTUK 1: INLEIDING Bij circa 13.5% van de ouderen komen depressieve klachten voor. Met de term depressieve klachten worden klachten bedoeld die klinisch relevant zijn, maar niet
Nadere informatieSAMENVATTING. Achtergrond en doelstellingen van dit proefschrift
153 SAMENVATTING Achtergrond en doelstellingen van dit proefschrift Angst en depressie zijn de meest voorkomende psychische stoornissen, de ziektelast is hoog en deze aandoeningen brengen hoge kosten met
Nadere informatieCasper Schoemaker & Nancy Hoeymans 29 november 2007. Kwaliteit van leven en kosteneffectiviteitsonderzoek
Casper Schoemaker & Nancy Hoeymans 29 november 2007 Kwaliteit van leven en kosteneffectiviteitsonderzoek Structuur presentatie 1. Imago psychische stoornissen en GGZ 2. Beproefde argumenten in politiek
Nadere informatieVerstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen
Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker
Nadere informatieDe jeugd-ggz in het gedecentraliseerde jeugdstelsel
De jeugd-ggz in het gedecentraliseerde jeugdstelsel Beschikbaar, bereikbaar, betrouwbaar en in beweging Peter Dijkshoorn Bestuurder Accare bestuurslid GGZNederland Amersfoort 23 april 2015 2 transformatiedoelen
Nadere informatieInleiding in de Jeugd-GGZ
Inleiding in de Jeugd-GGZ Werkbijeenkomst Jeugd-GGZ Bertine Lahuis, voorzitter BOJOG Ede, 31 mei 2013 Wat is kinder- en jeugdpsychiatrie? Onderdeel van de reguliere gezondheidszorg (ZvW en klein deel AWBZ).
Nadere informatieMAATSCHAPPELIJKE KOSTEN-BATEN ANALYSE. Prof Dr A. Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam, Nederland
MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN-BATEN ANALYSE Prof Dr A. Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam, Nederland Maatschappelijke kosten-baten analyse Welke aspecten moeten worden meegenomen?
Nadere informatieVoorlopige update PwC rapport 2013: Laaggeletterdheid in Nederland kent aanzienlijke maatschappelijke kosten
24 Voorlopige update PwC rapport 2013: Laaggeletterdheid in Nederland kent aanzienlijke maatschappelijke kosten Maart 2017 PwC is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285),
Nadere informatieOnderzoeksvoorstel Voorbeelden van Taakherschikking in de Zorg
Onderzoeksvoorstel Voorbeelden van Taakherschikking in de Zorg De Verpleegkundig Specialist: De invloed op zorgpraktijken, kwaliteit en kosten van zorg in Nederland Iris Wallenburg, Antoinette de Bont,
Nadere informatieClinical Staging en Vroege Interventie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis
Clinical Staging en Vroege Interventie voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis Christel Hessels Symposium, 16 maart 2017 Persoonlijkheidsstoornissen gedurende de levensloop Borderline persoonlijkheidsstoornis
Nadere informatieKWALITEITSONTWIKKELING GGZ
KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Kwalitatief goede zorg tegen aanvaardbare kosten Door Sebastiaan Baan Korte uitleg animatie: https://youtu.be/dl6n5hix2d Y 2 NETWERK KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Landelijk Platform
Nadere informatieEen hoogwaardige GGz in de vaart der volkeren
Een hoogwaardige GGz in de vaart der volkeren Aart Schene Hoogleraar Psychiatrie Radboud umc, Nijmegen Artikelen Neurowetenschappen - 1973-2012 - 2010 2000 1990 Translational Research Basic Animal Research
Nadere informatieINDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ
INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ Inhoudsopgave Indigo Brabant 2 Wat is de Basis GGZ? 2 Wat kan Indigo mij bieden? 4 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Specialistische GGZ 7 Heeft u vragen? 7 Contact
Nadere informatieHet rendement van taaltrajecten: casus gemeente Amsterdam. Augustus 2015
Het rendement van taaltrajecten: casus gemeente Amsterdam Augustus 2015 Inleiding De Nederlandse samenleving kent nog steeds een aanzienlijk aantal laaggeletterde mensen. Taaltrajecten blijken nodig te
Nadere informatieHet budgettaire zorgenkind: wat kunnen we doen?
Presentatie VGE Masterclass, 14 april 2011 Het budgettaire zorgenkind: wat kunnen we doen? Erik Schut 2 Vragen Wat is het probleem? Welke oplossingen? Gaan die werken? Zo niet, wat dan? 3 Wat is het probleem?
Nadere informatiehet antwoord op de Basis GGZ
het antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Mirro:
Nadere informatieSamenvatting (summary in Dutch)
Samenvatting (summary in Dutch) 149 Samenvatting (summary in Dutch) Één van de meest voorkomende en slopende ziektes is depressie. De impact op het dagelijks functioneren en op de samenleving is enorm,
Nadere informatieDe beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen
De beste zorg voor psychische en verslavingsproblemen 3 Parnassia Groep is specialist in geestelijke gezondheid Psychische klachten, een psychische stoornis of ziekte: ze kunnen iedereen treffen en ernstig
Nadere informatieAls opgroeien niet vanzelf gaat. voor kinderen, jongeren en hun ouders
Als opgroeien niet vanzelf gaat voor kinderen, jongeren en hun ouders Voor kinderen met een psychische stoornis gaat opgroeien niet vanzelf. Ze zijn bijvoorbeeld zo onzeker, angstig of somber dat ze niet
Nadere informatieMedische zorg in gewonnen levensjaren
Medische zorg in gewonnen levensjaren Pieter van Baal vanbaal@bmg.eur.nl Verschil oude en nieuwe richtlijn Oude richtlijn Nieuwe richtlijn In farmaco-economische evaluaties uitgevoerd vanuit het maatschappelijk
Nadere informatieVerstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen
Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker
Nadere informatieSamen Sterk! Gecombineerde ondersteuning voor mensen met dementie en hun mantelzorgers
Samen Sterk! Gecombineerde ondersteuning voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Prof.dr. Rose-Marie Dröes Research Programme > Mental Health and Quality of Care Department of Psychiatry / Department
Nadere informatieInleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting
Inleiding Depressie en angst zijn veel voorkomende psychische stoornissen. Het ontstaan van deze stoornissen is gerelateerd aan een breed scala van risicofactoren, zoals genetische kwetsbaarheid, neurofysiologisch
Nadere informatiehet antwoord op de Basis GGZ
het antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij 2 Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ 3. mirro:
Nadere informatieuw antwoord op de Basis GGZ
uw antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij 2 Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Mirro:
Nadere informatiehet antwoord op de Basis GGZ
het antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ 3. mirro:
Nadere informatieNut en noodzaak van het gebruik van kwaliteit van leven en economisch evaluatieonderzoek bij kindermishandeling
Nut en noodzaak van het gebruik van kwaliteit van leven en economisch evaluatieonderzoek bij kindermishandeling Silvia Evers Health Services Research Inhoud Inleiding, waarom gezondheidseconomie? Economisch
Nadere informatieKinder,- en jeugdpsychiatrie. Peter Dijkshoorn, Accare Bertine Lahuis, Karakter
Kinder,- en jeugdpsychiatrie Peter Dijkshoorn, Accare Bertine Lahuis, Karakter Organisatie van kinder- en jeugdpsychiatrie in een continuum van zorg, net als de somatische zorg Continuüm van zorg én ontwikkeling
Nadere informatieDe rol van GGZ preventie in een integrale benadering van de gezondheid
De rol van GGZ preventie in een integrale benadering van de gezondheid Implicaties voor praktijk, beleid en regie Prof. dr. Clemens M.H. Hosman Prevention Research Centre Maastricht University & Radboud
Nadere informatieBusiness Case depressiepreventie in Zuid- Holland Noord. Nicolette van der Zouwe 29 mei 2012
Business Case depressiepreventie in Zuid- Holland Noord Nicolette van der Zouwe 29 mei 2012 Opzet Business Case depressiepreventie (BC dp) Waarom Hoe Veerkracht initiatieven Hoe nu verder in ZHN? GGD NL,
Nadere informatieKosten-baten analyse met behulp van health impact assessment
Kosten-baten analyse met behulp van health impact assessment Effectiviteit van beheersmaatregelen ter verlaging van gezondheidsklachten onder bakkers Birgit van Duuren 2 Inhoud van deze presentatie Waarom
Nadere informatieHoe haalt een extra productieve werknemer gezond en werkend zijn pensioen?
Hoe haalt een extra productieve werknemer gezond en werkend zijn pensioen? Lex Burdorf hoogleraar determinanten van volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam Langer
Nadere informatiePsychiatrische aandoeningen behoren wereldwijd tot de meest invaliderende en ernstige ziektebeelden, en de hiermee gepaard gaande ziektelast zal naar
Samenvatting Psychiatrische aandoeningen behoren wereldwijd tot de meest invaliderende en ernstige ziektebeelden, en de hiermee gepaard gaande ziektelast zal naar verwachting zelfs verder toenemen in de
Nadere informatieBijlage 1: Programma van Eisen
Bijlage 1: Programma van Eisen Functie: Stichting Nijmeegs Kenniscentrum Chronische Vermoeidheid afdeling Jeugd < 18 jaar Toegangscriteria 1. Karakteristieken van het kind: De algemene karakteristieken
Nadere informatieFiguur overgenomen uit Value Based Healthcare prijsinschrijvingsdocumentatie van The Decision institute die hier ook opleidingen voor aanbieden.
De waardebepaling van nieuwe producten en services in de zorg Het beantwoorden van de vraag of nieuwe producten en services in de zorg daadwerkelijk meerwaarde brengen is niet gemakkelijk. Er is een levendige
Nadere informatieAanmelding, intake en diagnostiek. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers
Aanmelding, intake en diagnostiek Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Aanmelding, intake en diagnostiek Inleiding In deze brochure geven wij u informatie over de aanmelding, de intake
Nadere informatieDe psychische en sociale hulpvraag van volwassenen in de huisartsenpraktijk van
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Beurs, D. de, Magnée, T., Bakker, D. de, Verhaak, P. De psychische en sociale hulpvraag van volwassenen in de huisartsenpraktijk
Nadere informatieZuid-Limburgse Jeugd-GGZ
Zuid-Limburgse Jeugd-GGZ Contactgegevens Dr. Daan Westra Duboisdomein 30, 6229 GT, Maastricht Tel.nr: 043-388 17 31 Email: d.westra@maastrichtuniversity.nl https://hsr.mumc.maastrichtuniversity.nl/ Onderzoeksteam
Nadere informatieAngst de baas voor 55+
Angst de baas voor 55+ Ouderen Angst de baas voor 55+ Introductie Ben ik mijn angst de baas? Ieder mens is wel eens bang. Gelukkig maar, want angst kan mensen waarschuwen voor gevaar. Angst is pas een
Nadere informatieMaak kennis. met GGZ Friesland
Maak kennis met GGZ Friesland Psychische klachten hebben veel invloed op het dagelijks leven. Elke dag is een uitdaging en het is moeilijk om een normaal leven te leiden, contacten te onder houden, naar
Nadere informatieINTER-PSY Vechtdal Kliniek
Polikliniek en deeltijdbehandeling INTER-PSY Vechtdal Kliniek Polikliniek en deeltijdbehandeling Informatie voor patiënten, familie en naastbetrokkenen INTER-PSY Vechtdal Kliniek Algemene informatie INTER-PSY
Nadere informatieKinderpsychiatrie: beperkt onderzoek, aanwijzingen voor substantiële baten
korte bijdrage Kinderpsychiatrie: beperkt onderzoek, aanwijzingen voor substantiële baten ACHTERGROND Onderzoek naar de kosten-batenverhouding van kinderpsychiatrische behandelingen is beperkt. Deels omdat
Nadere informatieAmbulante behandeling
Ambulante behandeling Ouderen Ambulante behandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan Ouderen heeft verschillende
Nadere informatieInvesteren in opvoeden en opgroeien loont!
Investeren in opvoeden en opgroeien loont! Kosteneffectiviteit van de preventie van pedagogische, psychosociale en psychosomatische problematiek door de jeugdgezondheidszorg Investeren in opvoeden en opgroeien
Nadere informatieFout van CPB bij berekening remgeldeffect eigen risico
Fout van CPB bij berekening remgeldeffect eigen risico Wynand van de Ven en Erik Schut Wederreactie op Douven en Mannaerts In ons artikel in TPEdigitaal (Van de Ven en Schut 2010) hebben wij uiteengezet
Nadere informatieAmbulante behandeling
Ambulante behandeling Ouderen Ambulante behandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan Ouderen heeft verschillende
Nadere informatieTRAUMA EN LVB. Kajak werkcafé 13 mei Carina van Kregten Pluryn/Intermetzo
TRAUMA EN LVB Kajak werkcafé 13 mei 2019 Carina van Kregten Pluryn/Intermetzo Waar staan we?? In ontwikkeling: handreiking trauma en LVB: Kajak In ontwikkeling: richtlijn trauma-gerelateerde problemen:
Nadere informatieNotitie. GGZ Rivierduinen. GGZ Rivierduinen Samen kiezen voor kwaliteit Zorgvisie 2015
Notitie GGZ Rivierduinen GGZ Rivierduinen Zorgvisie 2015 Blad 1 Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Missie... 2 3. Visie... 2 3.1. Herstel als leidend principe... 2 3.2. Passende Zorg... 3 3.3 Hoge professionele
Nadere informatieDe toekomst van de zorg in een vergrijzende samenleving
De toekomst van de zorg in een vergrijzende samenleving Nieuwe visie op zorg noodzakelijk! Stijgende vraag naar zorg Kostengroei Grote vraag naar zorgpersoneel Verwachtingen burgers Meer eigen regie in
Nadere informatieOnderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos
Bijlage 2 Onderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos A1 Uitbrengen jaarkrant A2 Advertentie huis aan huis bladen A3 Consultatie B1 Brochures
Nadere informatieRegionale VTV 2011. Ziekten in de toekomst. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst
Regionale VTV 2011 Ziekten in de toekomst Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van der Bruggen, GGD Hart voor
Nadere informatieJaarrapport Zorggebruik 2013. Managementsamenvatting. Inzicht in (arbeidsrelevant) zorggebruik van zorgmedewerkers
Jaarrapport Zorggebruik 2013 Managementsamenvatting Inzicht in (arbeidsrelevant) zorggebruik van zorgmedewerkers 2 Jaarrapport Zorggebruik 2013 Managementsamenvatting In dit Jaarrapport Zorggebruik is
Nadere informatieZorgCijfers Monitor Zorgverzekeringswet en Wet langdurige zorg 1 e kwartaal juli Van goede zorg verzekerd
ZorgCijfers Monitor Zorgverzekeringswet en Wet langdurige zorg 1 e kwartaal 2019 juli 2019 Van goede zorg verzekerd Dit is een uitgave van Zorginstituut Nederland Postbus 320 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl
Nadere informatieKansen voor gezondheid
10-6-2015 1 g Kansen voor gezondheid L a n g e r Jan Auke Walburg Vraagstelling Hoe kan je de gezondheid en het welbevinden van een populatie bevorderen zodanig dat: mentale en somatische ziektes afnemen
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie in en voor de Basis GGz
Cognitieve gedragstherapie in en voor de Basis GGz Mark van der Gaag PhD Hoogleraar Klinische Psychologie, Vrije Universiteit Amsterdam Hoofd Psychose Onderzoek, Parnassia, Den Haag 1 Wat is gedragstherapie
Nadere informatieDe begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)
Improving Mental Health by Sharing Knowledge De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa de Weerd, Henny Sinnema, Bauke Koekkoek, Ton van Balkom,
Nadere informatieehealth in de Zorg 'een aanvulling of bedreiging' Erik Zwarter Managementadvies van Erasmus MC http://about.me/erikzwarter
ehealth in de Zorg 'een aanvulling of bedreiging' Erik Zwarter Managementadvies van Erasmus MC http://about.me/erikzwarter 1 Het Erasmus MC 2012 1.200.000.000 omzet 9500 fte, 11.000 medewerkers 162 opnames/dag
Nadere informatieInvesteren in gezondheid Een gezonde investering! Symposium voor Leidinggevenden IZA Bedrijfszorg 27-03-2013
1 Investeren in gezondheid Een gezonde investering! Symposium voor Leidinggevenden IZA Bedrijfszorg 27-03-2013 2 Bevorderen van de gezondheid, inzetbaarheid en productiviteit van medewerkers 4 werkmaatschappijen
Nadere informatieduurzame inzetbaarheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam
De feiten en mythen van werkvermogen en duurzame inzetbaarheid Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam Het gaat uitstekend met ons.. 84 82 80 78 76 74 72 70 68 66 64
Nadere informatieTransitie jeugdzorg informatieavond gemeenteraden BAR
Transitie jeugdzorg informatieavond gemeenteraden BAR Ronald Buijs, directeur Kind- en jeugdpsychiatrie Yulius Ireza Versteeg, programmamanager transitie jeugdzorg Yulius 1 Opzet presentatie Kind- en jeugdpsychiatrie
Nadere informatieBELEIDSREGEL CV-6300-4.0.1.-2
BELEIDSREGEL Tarief en prestatiebeschrijvingen voor eerstelijns psychologische zorg 1. Algemeen a. Deze beleidsregel is van toepassing op zorgaanbieders die eerstelijns psychologische zorg leveren, welke
Nadere informatieIndividuele Rehabilitatiebenadering (IRB) IPS & IRB als voorbeelden van doelmatigheidsonderzoek. Individuele Plaatsing en Steun (IPS)
IPS & IRB als voorbeelden van doelmatigheidsonderzoek Individuele Rehabilitatiebenadering (IRB) Jooske van Busschbach A. Dennis Stant 2 H. Michon 3 M van Vugt 3 W. Swildens 4. RGOc/UMCG, Hogeschool Windesheim
Nadere informatieHealth Impact Assessment als instrument voor integraal gezondheidsbeleid in Rotterdam
Health Impact Assessment als instrument voor integraal gezondheidsbeleid in Rotterdam Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam Centre for Effective Public Health In the
Nadere informatieJe bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014
Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik
Nadere informatieConsulten bij de huisarts en de POH-GGZ in verband met psychosociale problematiek. Een analyse van NIVEL Zorgregistraties gegevens van 2010-2014
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Magnée, T., Beurs, D.P. de, Verhaak. P.F.M. Consulten bij de huisarts en de POH-GGZ in verband met psychosociale problematiek.
Nadere informatieGezondheid & Zorg: Pijlers van kwaliteit van leven (een bloemlezing)
Gezondheid & Zorg: Pijlers van kwaliteit van leven (een bloemlezing) Prof. dr. Werner Brouwer Erasmus School of Health Policy & Management Erasmus School of Economics Erasmus University Rotterdam Econoom
Nadere informatieEconomie & Preventie. Prof. dr. Johan Polder. Preventie, een te verzekeren risico? Themabijeenkomst Bougainville en NVAG Dinsdag 4 september 2007
Economie & Preventie Prof. dr. Johan Polder Preventie, een te verzekeren risico? Themabijeenkomst Bougainville en NVAG Dinsdag 4 september 2007 Economische aspecten van preventie 1. Kosten van preventie
Nadere informatieMultidisciplinaire richtlijn Werk en Ernstige Psychische Aandoeningen Kick off MMMensen met mogelijkheden 10 oktober 2013
Multidisciplinaire richtlijn Werk en Ernstige Psychische Aandoeningen Kick off MMMensen met mogelijkheden 10 oktober 2013 Ellen Otto & Daniëlle van Duin Kenniscentrum Phrenos Ontwikkeling Richtlijn Achtergrond
Nadere informatiePoliklinische behandeling
Poliklinische behandeling Ouderen Poliklinische behandeling Introductie Mondriaan Ouderen is een onderdeel van Mondriaan. We verlenen hulp aan mensen van 65 jaar en ouder, die behoefte hebben aan behandeling,
Nadere informatiePreventie en verzuimkosten
Preventie en verzuimkosten Risico ontstaat door het niet weten wat je aan het doen bent (Warren Buffet) Pascalle Smit Strategisch adviseur duurzame inzetbaarheid Ervaring Goede hulp bij ontslag scheelt
Nadere informatieFactsheet Wachttijden
Factsheet Wachttijden Achtergrond over wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg aanmelding intake diagnose start behandeling Brancheorganisatie voor de geestelijke gezondheids- en verslavingszorg
Nadere informatieInnovatie in de Zorg en in de farmacie
Innovatie in de Zorg en in de farmacie niets nieuws onder de horizon, wel bitter noodzakelijk Patrick Edgar Senior Manager Zorginkoop Is innovatie in de zorg nodig? Het gaat toch goed? Nederlanders leven
Nadere informatieGezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen
Gezondheidsachterstanden Gelijke kansen voor iedereen Goede gezondheid: niet voor iedereen Een goede gezondheid is een groot goed, voor de individuele burger én voor de samenleving als geheel. We worden
Nadere informatiePosition paper Organisatie van zorg voor SOLK
Position paper Organisatie van zorg voor SOLK NOLK, September 2013 Samenvatting Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) zijn klachten die na adequaat medisch onderzoek niet of niet
Nadere informatieSECTORRAPPORT GGZ 2013 FEITEN EN CIJFERS OVER EEN SECTOR IN BEWEGING
SECTORRAPPORT GGZ 2013 FEITEN EN CIJFERS OVER EEN SECTOR IN BEWEGING Sectorrapport ggz 2013 Feiten en cijfers over een sector in beweging Amersfoort, december 2015 1 Inhoud Voorwoord... 4 Inleiding...
Nadere informatieLandelijke dag VMDB 18 maart Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden
Landelijke dag VMDB 18 maart 2017 Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden Bestuurlijk akkoord Netwerk Kwaliteitsontwikkeling Het Netwerk Het netwerk is een samenwerkingsverband waarin partijen
Nadere informatiePoliklinische behandeling
Poliklinische behandeling Ouderen Poliklinische behandeling Introductie Mondriaan Ouderen is een onderdeel van Mondriaan. We verlenen hulp aan mensen van 65 jaar en ouder, die behoefte hebben aan behandeling,
Nadere informatieWanneer in deze folder wordt gesproken over ouders en kinderen worden daar uiteraard ook respectievelijk verzorgers en jongeren mee bedoeld.
ADHD poli Roermond Deze folder is bedoeld voor ouders van kinderen en jongeren met ADHD. In de folder wordt uitleg gegeven over het stellen van de diagnose en behandeling bij ADHD. Wanneer in deze folder
Nadere informatieSchoolverzuim; van gezamenlijk belang naar samenhang. Wendy Verplanke, gezinsbehandelaar Anne-Freda Brouwer, Gz-psycholoog/ Systeemtherapeut
Schoolverzuim; van gezamenlijk belang naar samenhang Wendy Verplanke, gezinsbehandelaar Anne-Freda Brouwer, Gz-psycholoog/ Systeemtherapeut Wie zijn wij? - Verbinding tussen kinder- en jeugdpsychiatrie,
Nadere informatieDeel 1: Positieve psychologie
Deel 1: Positieve psychologie Welkom bij: Positieve gezondheid. Jan Auke Walburg 2 Carla Leurs 3 4 Bloei Bloei is de ontwikkeling van het fysieke en mentaal vermogen. Welbevinden en gezondheid Verschillende
Nadere informatieROM en verder Over de waarde van ons werk
ROM en verder Over de waarde van ons werk SYNQUEST symposium Utrecht 6 maart 2018 Aartjan TF Beekman Afdeling Psychiatrie VUmc en GGZinGeest Amsterdam Verschil maken: waarde van ons werk groter maken
Nadere informatieMentale Gezondheidsbevordering op school
Mentale Gezondheidsbevordering op school Prof. Dr. Clemens Hosman Radboud Universiteit Nijmegen Maastricht University Netwerkbijeenkomst Gezonde School De Refter, 10 mei 2012 Thema s Wat bedoelen we met
Nadere informatieProgramma. Marinda Koopman
Programma Transitie: ADHD: EPA: Ton Dhondt Marinda Koopman Rene Keet Transitie, transformatie of over de schutting? Transitie, transformatie of over de Schutting? Overzicht kosten Kosten gezondheidszorg
Nadere informatieFinanciering psychologische zorg in de 1 ste lijn. Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block
Financiering psychologische zorg in de 1 ste lijn Inhoud 1. Retroacta 2. Doelgroep 3. Profiel zorgverstrekker 4. Modaliteiten voor (terug)betaling 4.1 Verbinding met ggz-netwerk 4.2 Toewijzing budget 4.3
Nadere informatieAardbevingen en psychische klachten
Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,
Nadere informatieANGST! Geen belangenverstrengeling. Voorstellen
Begeleide zelfhulp, een nieuwe interventie Christine van Boeijen Voorstellen Christine van Boeijen, psychiater GGNet Apeldoorn en plv. opleider GGNet AGIKO GGZBuitenamstel, nu GGZ ingeest Onderzoek EMGO
Nadere informatiePsychologisch onderzoek
Psychologisch onderzoek Ouderen Psychologisch onderzoek Introductie Tijdens uw behandeling kan aan u gevraagd worden om mee te werken aan een psychologisch onderzoek. Dit onderzoek vindt plaats onder verantwoordelijkheid
Nadere informatie