Blijfnietvastzitten inverlegenheid

Transcriptie

1 32 ZATERDAG2JANUARI2016

2 levenslessen Maaike Meijer(66) kan zich nog steeds kwaad maken. Vooralalshetgaatomvrouwendiezichaanpassenenniet hun plek opeisen. Verlegenheid is vrouwenziekte nummer één, zegt de voormalig hoogleraar genderstudies. TEKST CAROLINE BUIJS FOTO S MERLIJN DOOMERNIK Blijfwerken ookalsje ouderwordt Les1 Geefkinderen het gevoel dat zenodigzijn Als kind vond ik het leven niet problematisch.ikstruindegraagdoordenatuuren speelde veel met jongens.ik kon met welbehagen in korte broek lopen en naar mijn krachtigebenenkijken.hetwaseenschok toenikontdektedatikeenmeisjewas,ik beschouwdemezelfalsbeyondgender.van mijnoudersmochtikveel.zovatteiktoen ikeenjaarofzevenwashetplanopomin mijneentjevaneindhovennaarbergeijkte lopen, waar mijn oom en tante een boerderij hadden. Na een kilometer of achttien kwam mijnvadermeachternaopdebrommerom te kijken of alles goed ging: ik zat aan de kantvandewegbaarsjestevangen,daarna liepikweerverder.zodraikinbergeijkaankwam, ging ik meteen touwtje springen metmijnnichtjes.danzeidendevolwassenen: Nou,zijkanerwatvan enwasikheel trots. Hetfysiekeboerenwerk vond ikleuk:iedereenhielpmeeendatwaserggezellig.ik hebtoenenormewaarderinggekregenvoor gezinnen waar kinderen ook iets moeten doen,datvoeldehelemaalnietalskinderarbeidomdathetzohartelijkging hetwas groepswarmte.dieperiodeisvoormijvormendgeweest.hetgafeengevoelvangezamenlijkeverantwoordelijkheid:wijwaren nodig.ikdenkdathetvoormodernekinderenheelmoeilijkkanzijnomnietnodigte zijn,maar wel je ouders gelukkigte moeten maken.gaermaaraanstaan.jekuntbeter zeggen: Jongens, die bieten moeten vanavond van het veld endaarna gaanwe lekker speketen. Les2 Overwin jehandicap Hetleven werd eenstuk moeilijker toen op mijnelfdemijnvaderoverleed.mijnmoederwasheelongelukkigenvielafentoebijnaoverderandvanverdrieteneenzaamheid. Psychischehulpbestondtoennognieten ikdachtdatikmijnmoedergelukkigmoest maken;hetwasmijnschuldwanneerzezo verdrietig was.mijnmoeder noemde me het zonnetje in huis en dat moest ik van mezelf waarmaken. Ikpastemedeheletijdaanmijnmoeder aan,ikprobeerdeallesgoedtedoenendaardoorraakteikmezelfkwijt.derelatiemet mijnmoederbenammijletterlijkdeadem; ik ging ontzettend stotteren. Trouw TIJD33

3 Daar heb ik ontzaglijk veel last van gehad en opmijnachttiendekonikbijnanietsmeer zeggen. Maar het maakte ook dat ik ging vechtenendaargroeideikvan.ikhebaltijd gedacht:als ik me door het stotteren laat belemmeren,komiknergens,danishetafgelopenmetmij.ikvolgdeeengoedestottertherapie waarbij naast ademhaling en ontspanning ookhetaccepterendatjestottertbelangrijkwas.zokreegikereenklein beetje controle over, nadat ik jarenlang echt bijnanietskonzeggen.ikgingvoordeklas staanendeleerlingenvondenhetheelerg gek dat ze een lerares Nederlands hadden diezoontzettendstotterde,maarerstond gelukkiggenoegtegenover. Aanheteinde van een werkweek was ik bekaf en rolde vanaf het station zo mijn stamcafé in. Les3 Blijfnietvastzitten inverlegenheid Heelveelvrouwen enookmannen worstelenermeedatzezichaanpassenenbescheidenzijn.datvindikeenverschrikkelijkevalkuilendatisdoordesocialisatieeen groterprobleembijvrouwendanbijmannen.hetisalsofbijnaelkevrouwindeze cultuurisaangepaktdoorbraafheid.marianne Williamson heeft ooit gezegd: Our deepestfearisnotthatweareinadequate.our deepestfearisthatwearepowerfulbeyond measure.itisourlight,notourdarknessthat mostfrightensus.( )Yourplayingsmalldoes notservetheworld. Datvindikeenmooie gedachte.ikhoudheelergvanmensenbij wie je voelt dat ze op eigen benen staan, mensendie debron te pakken hebbenvan waaruit ze leven. Dat hoeven helemaal geen bitches of egocentrische mensen te zijn. Misschienhebjepasjuistruimtevooranderenalsjeeerstderuimteneemtomerzelfte zijn.ikhebvaakopdeuniversiteitgezien datwanneervrouwenmeedoenaanhetgesprek, ze als bitch en opdringerig worden gezien. Terwijl mannen die hetzelfde doen helemaal niet zoworden gezien. Wat ook vaak gebeurt,isdatmannenovernemenwateen vrouwheeftgezegdendannetdoenofhet hunideeis.wezijndaaralsvrouwengedeeltelijkookzelfverantwoordelijkvoor.omdat je voor je eigen privileges bijna altijd blind bent,moeten we het mannen uitleggen:zijsnappenonsprobleemmindergoed omdat ze het zelf niet meemaken. Ik ben altijdverheugdalsikmensentegenkomdie bloeienenhunintelligentieenwerkkracht kunnen ontplooien alsof er niets aan de handis.ikwildatzelfook,ikwilnietvastzitteninverlegenheid:datvindikvrouwenziekte nummer één. Bestrijd in jezelf die angst en terughoudendheid.dan kan er heel veel gebeuren. }Jarenlang konikbijna nikszeggen Les4 Familieleden zijnnietperseje bloedverwanten Ikben meemoeder vaneendochter:een vriendin van mij voedde haar dochter Shoshannaalleenopenikmerktehoezwaar dat voor haar was. Daarom kwam Sho op 34 ZATERDAG2JANUARI2016

4 levenslessen Maaike Meijer Maaike Meijer werd in 1949in Eindhoven geboren en studeerde Nederlands aan de Universiteit van Amsterdam. Ze werkte als lerares, literair journalist en vertaler, en gaf talloze lezingen over literatuur. In 1988 promoveerde ze aan de Universiteit vanutrechtenwas tien jaar lang universitair hoofddocent bij Vrouwenstudies Letteren in Utrecht. In 1998 werd Meijer hoogleraar genderstudies in Maastricht entot 2013 werkte ze als directeur van het Centrum voor Gender en Diversiteit in Maastricht. In 2011 verscheen van haar hand een biografie over dichter Vasalis, momenteel werkt ze aan een biografie over schrijver, dichter en tekenaar Fritzi Harmsen van Beek. woensdag bij mij logeren en een andere vriendin deed ook mee en zo hebben we Shoshannagrootgebracht. Als je enigkind bent,heb je familie nodig en dat hoeven niet per se bloedverwanten te zijn. We kookten samen, kekentelevisie, babbeldenveelenikverwendehaarnatuurlijk ook een beetje.we hebben altijd contact gehouden haareigenmoederisoverleden ennuheeftzezelfeendochterdieook weeroppasnodigheeft:eenjonggezinkan wel wat support gebruiken. Ik vind het leuk daareenbeetjeonderdeelvantezijn.het voegtietstoeaanmijnlevenenzomoethet ook eigenlijk zijn. Die individualisering is allemaalmooienaardig,maarergensklopter ietsniet:oudemensendiealleenzijnenjonge mensen die de drukte niet aankunnen. Les5 Perfectiehaalt dekwaliteitweg Hard werken en er niet te veel mee zitten alsietsniethelemaallukt,houdtjevrijheid enwerkplezierinstand.ikhebalscontrol freakechtmoetenlerendathetnietaltijd volmaakt hoeft te zijn.perfectie haalt paradoxaalgenoegdekwaliteitvaakweg.zois het in eenorganisatiesomsnodig dat de dingenblijvenlopenenalsikhetdanopzitte houdenomdatikhetperfectwildoen,dan maakikheteigenlijkslechter. Dat perfectionisme een soort kramp is, zagikvaakbijmijnpromovendi,dierakenin een schrijfkramp. Lever maar een kladhoofdstukin,zeiikdan,wantineenhoofdstukdatalafishebikhelemaalgeeninteresse ik moet ooknog wat te doenhebben. Vertrouwermaaropdatjehetinjehebt.Als je denkt dat het meteen goed moet zijn, komjeersowiesonietuit. Les6 Alleswat jeaandacht geeft,groeit Naastmijnbaanalshoogleraarhebikook een tijd als coach gewerkt.we hadden een projectdat hetonderzoeksatelier heette, enwe ontdektendatvrouwen heel weinig subsidieaanvragen deden. Er bestaan veel subsidies en potjes, maar bijna niets ging naar vrouwen omdat ze ook weinig aanvroegen.we zijn een project gestart waarbij we vrouwenhielpengoedeonderzoeksaanvragenteschrijvenendatwerdeenenormsucces. Ikontdektedaterbijveelvrouweneen }Als vrouwen meedoen aan het gesprek, worden zealsbitchen opdringerig gezien blokkade zat.soms wasiemand heel ambitieusmaarzatzeineentotaalniet-ambitieuze omgeving. Of iemand werd tegengewerkt en dankeken we of je om zo n persoon heen konwerken indepraktijkbetekendedat negeren,wantalleswatjeaandachtgeeft, groeit. Ook keken we naar:wat zijn je steunpunten,aanwiehebjewat?we haaldenheel goederesultaten:vrouwendiebijnaontslag hadden genomen, haalden nu ineens een miljoen binnen. Les7 Somsmoetjeeen beetjeprovoceren Samenmettweecollega shebikeenboek overhetwerkvanandrérieugeschreven. Mensenzeidendan:maarjijbenttocheen serieuze literatuurwetenschapper? En dan dacht ik: oh, maar dan schrijf ik júíst dat boek.ik houd wel van lichte provocatie en ik wilmijnneusachternakunnengaaninwat ikwilonderzoeken dathebikookaltijdbij collega s aangemoedigd. Ik ben dol op levensliederenenzingzezelfook.ikvondandrérieueenheelinteressantstudieobject: liefhebbersvanklassiekemuziekvindenwel datwathijmaaktordinairis,ofplat,maarik vroegmeafwaaromzoveelmensendaardan heengaan. Trouw TIJD35

5 laatstewensmickellehaest Twee vrouwen VoormijisRieueenexponentvaneenhedendaagse culturele dynamiek, waarin de behoefteaancollectieveemotietoeneemt endeklooftussenhighenlowculturedicht. Er wordt bij Rieu met enorm veel plezier gemusiceerd en ze streven geen perfectie na in de zin dat elke noot goed gespeeld moet worden.datdoenzewel,maarnietkrampachtig.zespelenzoalservoordetijdvande grote symfonieën werd gespeeld: uit het hoofd, netalsvolksmusici. Het iseen andere perfectie:dievan het samenspel,vanhetcontactmethetpubliek, van het expliciete gevoel dat lang uit kunstuitingenisgeweerd.hetpubliekisonderdeelvandeperformanceendiehelescheidingwordtopgehevendoorhetpubliekte ontindividualiseren. In tegenstelling tot een klassiekconcert,waarbijjeinjeeentjezitte genieten. Les8 Laatouderdom jenergensvan weerhouden Alleenmaarleukedingendoen,spreektmij nietaan.alsjemeeenmaandopeencruise zet, spring ik van verveling in het water. Geefmijmaareenbureau,eenlampeneen computer ooknuwerkiknogzekerveertiguurperweek.ouderdomweerhoudtme nergensvan.ikbenmisschienvanplanom eengroteoudeboerderijtekopenindeachterhoek.eerstdachtik:ikben66,datkrijg iktochnietmeervoorelkaar?maarwaarom zouikdatnietdoen?ikkanmorgendoodgaan,maarikkanook102worden.ouderdomisdenken:ikkanbeternietmeeraan zoietsbeginnen. Ik ben zeker niet voorhet ontkennen van ouderdom,maarhetisookeenkwestievan inhetnuleven.doegewoonalleswatjebelangrijkvindtzolangjeleeft.eengrotetuin kanikmisschiennietmeeraan,maardanga ikopeenelektrischegrasmaaierzittenofik laatdahlia sgroeien. Als je je gebreken onder ogen ziet, verdwijnen ze. Je vraagt om hulp of het lost zichopeenanderemanierop. ILLUSTRATIE ELINE SCHIPPEREN Opdeopritstaateenwaardigeauto.In de woonkamer zijn de kleur van bank, stoelen en muren op elkaar afgestemd en hangen de muren vol met echte kunst.de heerdeshuizesisoverleden. Hij had een goede baan, zegt zijn charmante,frêleechtgenotediemenaar dezithoekbrengt. Mijnmanisoverleden in het ziekenhuis. Hij was pas 62 jaar. Dekleinedonkerevrouwischicgekleed. In een grote fauteuil zit een andere vrouw,eenstevigeblondedame.zestaat openschudtmijfermdehand. Wat is uw relatie? Een vriendin?, vraagikterwijlikgazitten. Nee. Ditisdevriendinvanmijnman,zegt de echtgenote. Met mijn medeweten had mijn man al jaren een relatie met haar. Je hoort wel eens dat vriendinnen in dekrantmoetenlezendathunminnaar doodisofdatzegeenafscheidmogennemen.datbeniknietvanplan,zegtze vastberaden. Voordatukwam,hebbenwedaarom al afspraken gemaakt. Deanderevrouwkniktbevestigend. Zal ik alvast meeschrijven?, vraag ik en pakpenenpapier. De overleden man heeft jarenlang twee levens geleid. De week werd gelijk verdeeld tussen de twee vrouwen. Deechtgenoteneemtenhoudtderegie. Hijhadmethaareenanderevriendenkring.Indekringenvanelkvanons weetniemandvanhetanderelevenvan mijnman. Dat klopt, zegt de blondine. Hij had andere interesses waar ik me nietinkonvinden, gaatdeechtgenote verder. Met haar ging hij bijvoorbeeld naar concerten waar ik niet van hou.toch wildenweelkaarnietkwijt.dusheefthij zijn tijd verdeeldtussen mij en haar. Ennuishijnietmeer,zegtdeandere vrouw. Hijiseentijdziekgeweest. Omstebeurthebbenwe aanzijnbed gezeten. Detweezijnvriendelijkenbeleefdtegen elkaar, er heerst geenkoudeoorlogin dewoonkamer. Wilde uw man begraven of gecremeerdworden?,vraagik. Hijwildeeencrematieendiewordt vanmij,zegtdeechtgenote. Ikwilmijn eigencondoleance-avondenzijkrijgter ook één voor haarzelf. Zekijktnaardeblondevrouw,dieop haar beurt knikt. We willen twee verschillende kaarten,zegtzewijzendnaarmijnaantekeningen. Eén uit mijn naam en één uit haarnaam. We bespreken de kaarten. Op de één komt Mijnlieveman,opdeandere Mijn lievepartner. Deeerstecondoleance-avond is van de vriendin,detweedevandeechtgenote. Opdeeersteisereenborrel,opdetweede koffie en thee. Opdecrematieisdevriendinnietaanwezig.Daardraaithetomdeechtgenote. Ik ben en blijf tenslotte toch zijn vrouw. Mijnmanheeft jarenlangtwee levensgeleid Achter elke rouwadvertentie schuilt een verhaal. Mickelle Haest tekent de ervaringen op van een uitvaartverzorger. TrouwTIJD37