Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen Nr Samenstelling: Leden: Dijksma (PvdA), De Haan (CDA), Koenders (PvdA), Atsma (CDA), Karimi (Groen- Links), Timmermans (PvdA), Van Bommel (SP), Albayrak (PvdA), Van der Staaij (SGP), Waalkens (PvdA), Weekers (VVD), Balemans (VVD), Van Baalen (VVD), Van Winsen (CDA), Van den Brink (LPF), Herben (LPF), Duyvendak (GroenLinks), Van Velzen (SP), De Nerée tot Babberich (CDA), Van Heteren (PvdA), voorzitter, Van Dijk (CDA), Dubbelboer (PvdA), Van der Laan (D66), ondervoorzitter, Hirsi Ali (VVD), Brinkel (CDA), Szabó (VVD) en Jonker (CDA). Plv. leden: Kruijsen (PvdA), Hessels (CDA), Leerdam (PvdA), Cqörüz (CDA), Halsema (GroenLinks), Bussemaker (PvdA), De Wit (SP), Eijsink (PvdA), Rouvoet (ChristenUnie), Douma (PvdA), Wilders (Groep Wilders), Veenendaal (VVD), Algra (CDA), Varela (LPF), Van As (LPF), Vos (GroenLinks), Vergeer (SP), Ormel (CDA), Duivesteijn (PvdA), Buijs (CDA), Fierens (PvdA), Dittrich (D66), Van Schijndel (VVD), Ferrier (CDA), Dezentjé Hamming (VVD) en Spies (CDA). 2 Samenstelling: Leden: De Haan (CDA), voorzitter, Koenders (PvdA), Karimi (GroenLinks), Timmermans (PvdA), ondervoorzitter, Van Bommel (SP), Albayrak (PvdA), Wilders (Groep Wilders), Van Baalen (VVD), Van As (LPF), Herben (LPF), Ormel (CDA), Ferrier (CDA), Duyvendak (GroenLinks), Huizinga-Heringa (Christen- Unie), Van Velzen (SP), De Nerée tot Babberich (CDA), Van Dijk (CDA), Nawijn (groep Nawijn), Fierens (PvdA), Tjon-A-Ten (PvdA), Eijsink (PvdA), Van der Laan (D66), Hirsi Ali (VVD), Samsom (PvdA), Brinkel (CDA), Szabó (VVD) en Jonker (CDA). VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 21 februari 2006 De vaste commissie voor Europese Zaken 1 en de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken 2 hebben op 26 januari 2006 overleg gevoerd met minister Bot van Buitenlandse Zaken en staatssecretaris Nicolaïvan Buitenlandse Zaken over: de agenda Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen van maandag 30 en dinsdag 31 januari 2006 ( , nr. 665). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies De heer Van Baalen (VVD) is blij met de duidelijkheid die de minister van Buitenlandse Zaken heeft betracht bij de beoordeling van het Grondwettelijk Verdrag. Dat verdrag zal niet worden geratificeerd en dus niet tot stand komen. Oostenrijk houdt het onderwerp als EU-voorzitter echter op de agenda. Het Europees Parlement gaat er blijkens een resolutie van uit dat het verdrag in 2009 weer tot leven wordt gebracht. Wordt de Nederlandse opstelling, nee is nee, in dit licht wel goed begrepen? Bij de Lissabondoelstellingen is het zo veel mogelijk onbeschadigd invoeren van de Bolkesteinrichtlijn, betreffende het vrij verkeer van diensten, van vitaal belang. Wat is de stand van zaken onder het nieuwe voorzitterschap? Wat betreft Iran zal er, op basis van het amendement-karimi/van Baalen, de nodige activiteit ontplooid worden voor de vrije media. Kan de minister de stand van zaken toelichten? Daarnaast is het bevorderen van de politieke oppositie eveneens van belang. Kan de regering middels een brief uiteenzetten welke rol de mujahedin daarbij speelt, die immers op een Europese lijst van terroristische organisaties staat? In Irak erkent de commandant van de internationale troepenmacht echter de Iraanse mujahedin. Plv. leden: Van Fessem (CDA), Dijksma (PvdA), Vos (GroenLinks), Arib (PvdA), De Wit (SP), Leerdam (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Van Schijndel (VVD), Varela (LPF), Van den Brink (LPF), Haverkamp (CDA), Rambocus (CDA), Halsema (GroenLinks), Van der Staaij (SGP), Kant (SP), Eski (CDA), Cqörüz (CDA), Wolfsen (PvdA), Duivesteijn (PvdA), Waalkens (PvdA), Dittrich (D66), Snijder-Hazelhoff (VVD), Dubbelboer (PvdA), Van Winsen (CDA), Veenendaal (VVD), Kortenhorst (CDA) en Oplaat (VVD). KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

2 De heer Van Baalen merkt op dat de verkiezingen in de Palestijnse gebieden een goede score voor de Hamas lijken op te leveren. De president van de Palestijnse Autoriteit heeft gezegd de Hamas in het bestuur uit te willen nodigen. De Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlandsen Veiligheidsbeleid van de EU, Solana, heeft al eens gezegd dat in dat geval de Europese hulp stopt. Klopt deze opstelling van de EU? Wat is de reactie van Nederland als de Hamas een rol in het bestuur krijgt? De VVD wil dat alle relaties met de Palestijnse Autoriteit worden bevroren indien Hamas aan de regering deelneemt en het geweld niet heeft afgezworen en Israel heeft erkend. Mevrouw Karimi (GroenLinks) heeft de indruk dat de Europese Commissie gematigd positief is over de hervormingsplannen van Nederland in het kader van de Lissabondoelstellingen. Met name de arbeidsparticipatie van jongeren, allochtonen en vrouwen schiet tekort. Hoe denkt de Nederlandse regering deze plannen toch te verdedigen? De dienstenrichtlijn kan het beste van tafel blijven. Deze richtlijn was dan ook een van de belangrijkste redenen voor het «nee» bij het grondwetreferendum in Frankrijk en Nederland. Het tussenrapport van de Raad van Europa over mogelijke CIA-kampen op Europees grondgebied maakt duidelijk dat het ondenkbaar is dat de Europese regeringen niets geweten zouden hebben van onder meer CIA-vluchten in het Europese luchtruim. Schriftelijke vragen over incidenten met CIA-vluchten in Rotterdam zijn nog niet beantwoord. Wanneer komen de antwoorden daarop beschikbaar? Wat is de reactie van de minister van Buitenlandse Zaken op het tussenrapport? Ook de Nederlandse regering is in verband met het onderzoek van de Raad van Europa gevraagd een serie vragen te beantwoorden voor 21 februari. Is de minister bereid die vragen zo snel mogelijk te beantwoorden? Wordt de Kamer ook op de hoogte gesteld van deze antwoorden? Overigens wacht de fractie van GroenLinks de eindrapportage af alvorens een eindoordeel te vormen. Mevrouw Karimi vraagt de minister van Buitenlandse Zaken om de uitspraken van president Chirac over het gebruik van atoomwapens tegen terroristen aan te kaarten. Wat is de reactie van de minister op deze uitspraak? In de geannoteerde agenda is sprake van een extra bestuursvergadering van het IAEA op 2 februari. Volgens andere informatie vindt die pas plaats in maart op verzoek van de heer ElBaradei. Kan de minister duidelijkheid verschaffen? Wat is bovendien het doel van de verwijzing naar de Veiligheidsraad volgens de Nederlandse regering? Het is immers de wens van de zittende heren in Iran dat de weg van de escalatie en confrontatie wordt ingeslagen. Die willen zonder inspecteurs verder werken aan waar zij mee bezig zijn. De verkiezingen in de Palestijnse gebieden zijn een felicitatie waard, aangezien het rustige en faire verloop daarvan een unicum is in de Arabische wereld. Zal in de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen daarvoor waardering worden uitgesproken? Het slechtst denkbare scenario is dat de uitslag van de verkiezingen door het Westen niet wordt geaccepteerd. Dit betekent een aantasting van de geloofwaardigheid van het altijd voor democratie pleitende Westen. De Hamas heeft door mee te werken aan de verkiezingen het democratische proces blijkbaar geaccepteerd. Bovendien is in het afgelopen jaar een soort van wapenstilstand betracht. Het beste voor een oplossing van de Palestijnse kwestie is dan ook coöptatie van de Hamas in het bestuur. Uitsluiting van de Hamas speelt hen slechts in de kaart, omdat zij de handen vrij willen houden om de Palestijnse autoriteiten en de Fatah te verzwakken. Mevrouw Karimi merkt op dat de kwestie van Darfur en Sudan opnieuw van de agenda dreigt te verdwijnen. De hulpverleners verlaten Darfur omdat de regering doorgaat met moorden, verkrachten en het laten verdwijnen van mensen. Dit betekent een terugkeer naar de situatie van Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

3 2003, ondanks de ontwikkelingshulp van ongeveer 250 mln. door Nederland. Hoe denkt de minister deze kwestie weer op de Europese agenda te krijgen? De no-flyzone wordt niet nageleefd. Bovendien doen er verhalen de ronde dat het Sudanese leger gebruik maakt van witgeverfde helikopters en auto s, zodat men onder de vlag van de Afrikaanse Unie (AU) lijkt te opereren. De positie van Sudanese vluchtelingen in Egypte is niet goed. Die worden daar vermoord en onder grote druk gezet. Wat doet de Nederlandse regering zodat Afrikaanse vluchtelingen veilig in Afrika kunnen verblijven? Onlangs heeft Turkije een actieplan-cyprus gepresenteerd, waarmee havens en vliegvelden opengesteld worden. Zal de EU dit plan steunen? Is de EU bereid in het voorjaar een conferentie over Cyprus en Turkije te organiseren, zoals in het actieplan is gevraagd? De heer Herben (LPF) heeft overwegende bezwaren tegen de inzet van Nederlandse militairen in de provincie Uruzgan in Afghanistan. Zo is er in de beeldvorming geen sprake van een missie die gedragen wordt door de Europese gemeenschap, de NAVO of de beschaafde wereld. Het gaat simpelweg om Engelsen en Nederlanders die de Amerikanen een handje komen helpen, wat bij fundamentalistische islam een verkeerde indruk kan wekken. De Razeb moet zich dan ook solidair verklaren met Engeland en Nederland, die nu de kar trekken. Alle Europese landen moeten zich bereid verklaren om op hun beurt mensen te leveren volgens een rooster zoals bij de NATO Response Force. Bij de Razeb en de Afghanistanconferentie in Londen is essentieel dat Europa zich solidair verklaart en bereid is om mensen en middelen te leveren. De kosten voor uitzending bedragen voor Nederland 340 mln. Nederland zit overigens al in Afghanistan met meer dan 600 militairen en met 400 militairen onder de operatie Enduring Freedom. Dat is proportioneel meer dan Frankrijk, Spanje, Polen of Turkije. Nederland draagt bovendien 10% bij van de ruim 3 mld. aan EU-gelden voor Afghanistan. Nederland heeft echter ook andere prioriteiten, zoals Afrika, Darfur en Monuc (UN Mission in the Democratic Republic of the Congo). Door de kosten van inzet in Afghanistan ontbreken daarvoor echter structureel middelen. Een en ander is overigens veroorzaakt door het ontbreken van een fundamentele discussie over het zwaartepunt van het Nederlands buitenlands beleid. De heer Herben ziet bij Buitenlandse Zaken en Defensie prioriteit voor inspanningen voor de nationale veiligheid van Nederland, inclusief de marechaussee en de grensbewaking in het Caribische gebied, de Balkan. Aan een eventuele vredesmissie van een Europese vredesmacht in het Midden-Oosten of Afrika kan Nederland dan niet meer meedoen omdat het aan mensen en middelen ontbreekt. Bij versterking van Defensie zal het bezwaar van de LPF-fractie natuurlijk afnemen. Ook binnen de NAVO is er overigens beweging bespeurbaar ten aanzien van het begrip «common funding». De heer De Hoop Scheffer en de Saceur (Supreme Allied Commander Europe (van de NAVO)) willen dit punt nader bestuderen. In de context van Europa en de Razeb betekent dit dat de inzet in Afghanistan gebaseerd moet zijn op «common funding». Het is immers onacceptabel dat slechts een kwart van de EU-lidstaten een bijdrage levert. Overeengekomen moet worden dat lidstaten die op valide gronden geen mensen kunnen leveren financieel moeten bijspringen. Wellicht zijn ook islamitische en Aziatische landen bereid om Europa in Afghanistan te steunen. De heer Herben vindt felicitaties over de rustig verlopen verkiezingen in de Palestijnse gebieden voorbarig. De Hamas wist dat de overwinning behaald zou worden en had dus groot belang bij een nette campagne. Het is afwachten hoe deze terroristische organisatie zich gaat ontpoppen. Met de terrorist Arafat van de Fatahpartij is het Westen immers ook gaan praten. De Nederlandse regering doet er goed aan om hier de kat uit de boom te kijken. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

4 De heer Van Dijk (CDA) wijst op het op verzoek van de Europese Commissie geschreven CPB-rapport over het volledig nakomen van de Lissabonagenda. Dat blijkt 0,8% extra economische groei per jaar op te leveren voor de verschillende lidstaten. Dit onderstreept het belang van deze agenda en dus ook, bijvoorbeeld, van het op korte termijn oplossen van de kwestie van de Europese patenten. Uit het rapport blijkt Nederland bij de beter presterende landen te horen in de EU, net achter Luxemburg, Finland en Ierland. In het rapport worden kanttekeningen geplaatst bij de arbeidsparticipatie en de besteding van de onderzoeksgelden in Nederland. Wat gaat de regering met deze opmerkingen doen? Wanneer ontvangt de Kamer de officiële reactie hierop? Van het belangrijke onderwerp van de energiezekerheid, besproken bij de top van Hampton Court, is weinig terug te vinden. De recente ophef over gasleveranties uit Rusland leidt tot enkele vragen. Welke plannen heeft de EU om de energiezekerheid fors te verhogen? Hoe wordt Rusland gehouden aan de reeds gemaakte afspraken? Moet in bilaterale gesprekken en in de gesprekken over toelating tot de World Trade Organisation (WTO) niet aangedrongen worden op ratificatie door Rusland van het Energiehandvest? Het probleem van de energiezekerheid wordt vergroot door dreigementen van bijvoorbeeld Iran, die de olieproductie stop wil zetten in geval de kwestie van het atoomprogramma naar de Veiligheidsraad wordt verdaagd. Wat is hierop de reactie van de minister? De heer Van Dijk acht het van het grootste belang dat de dienstenrichtlijn in aangepaste vorm zo snel mogelijk wordt aangenomen. Een van de elementen daarbij is dat deze richtlijn neutraal moet uitwerken op het terrein van het arbeidsrecht. Dat wil zeggen dat buitenlandse werknemers bij detachering in Nederland in alle sectoren tegen Nederlandse arbeidsvoorwaarden komen te werken. Het SER-advies en het standpunt van de Nederlandse regering op dit vlak is helder. Turkije heeft een actieplan aangeboden om havens en vliegvelden open te stellen voor Cyprus. Voorwaarde is dat het isolement van Noord-Cyprus wordt opgeheven. Een en ander is merkwaardig omdat Turkije reeds verplicht is havens en vliegvelden open te stellen op basis van het door dit land ondertekende protocol. De heer Van Dijk roept de discussie in herinnering over de vraag of Birma deel mag uitmaken van de ASEM-delegatie (Asia-Europe Meeting). Daarbij zijn steeds zorgen uitgesproken over de buitengewoon slechte mensenrechtenomstandigheden in dit land. De minister was toen van mening dat druk op dit vlak beter door de Aziatische landen kan worden uitgevoerd. Op welke wijze kan de minister de druk op Birma via de ASEM-partners vergroten? Een ontmoeting tussen ASEM en EU zonder prominente aandacht voor de mensenrechten in Birma is ondenkbaar. Op de geannoteerde agenda wordt gerept van een Commissiemededeling over de situatie in westelijk Balkan. Dit onderwerp verdient echter een debat met de Tweede Kamer alvorens in de richting van Brussel te reageren. Dit punt moet dan ook betrokken worden bij de gedachtewisseling over de grenzen van Europa. Hoe staat het met de lijst van indicatoren en benchmarks waarover tijdens de Europese Raad van december is gesproken? De heer Van Dijk leest dat de minister het democratische (verkiezings)- proces in Irak wil steunen, met speciale aandacht voor de Soennieten. Verdient niet sowieso het gehele democratiseringsproces in Irak meer aandacht? Mevrouw Van Heteren (PvdA) is benieuwd naar de reactie van de regering op de kanttekeningen die de Europese Commissie heeft geplaatst bij de Nederlandse invulling van de Lissabondoelstellingen. Het gaat dan vooral om onderwijs, onderzoek en de arbeidsparticipatie van jongeren, vrouwen en minderheden. Wordt de onderbouwing verkeerd begrepen, is die onvoldoende of zijn de plannen niet goed uitvoerbaar? Alhoewel de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

5 lidstaten volgens de regering het proces serieus nemen, lijken door het ontbreken aan sancties en de weinige effecten van «naming and shaming» de noodzakelijke hervormingen uit te blijven. Over welke landen is de regering het meest of minst optimistisch? Hoever is de regering bereid om te gaan? Een aantal schriftelijke vragen van de PvdA-fractie over Wit-Rusland zijn op nogal summiere en technische wijze beantwoord. Wat is de stand van zaken voor de mogelijkheid van een onafhankelijke waarnemingsmissie naar Wit-Rusland? Wat zijn de resultaten van de dialoog met de Russische Federatie in verband met het onderdrukkende regime in Wit-Rusland? Heeft politieke druk ten aanzien van de vrijlating van Statkevich en andere dissidenten enige beweging tot gevolg? Welke benadering kiest de regering ten aanzien van de Hamas in het verkiezingsproces in de Palestijnse gebieden? Op welke wijze geven de Kwartetpartners verdere invulling aan de voortgang van de vredesbesprekingen en het tegengaan van de afsluiting van Palestijnse ingezetenen in Oost-Jeruzalem? Mevrouw Van Heteren steunt de inzet van de regering voor een diplomatieke oplossing van de kwestie van het atoomprogramma van Iran. Essentieel is een eensgezind optreden van de EU. Welke analyse maakt de regering van de stroming in de achterban van Mahmoud Ahmadinejad en andere krachtenvelden in Iran? Bij de ASEM dient ook de verslechterde situatie in Sri Lanka aan bod te komen. Welke vredesinitiatieven worden er gesteund door de EU? Wordt binnen de EU eenduidig omgegaan met de LTTE (Tamil Tijgers)? Ook de mensenrechtenschendingen in Nepal dienen overigens aan de orde te komen. Mevrouw Van Heteren vindt het curieus dat onduidelijk is wat er aan inzet en commitment voorligt bij de komende Afghanistan Compact Meeting. Welke rol ziet de Nederlandse regering voor de EU, voor andere organisaties in EU-verband en voor de VN? Wat Afrika betreft is onduidelijk wat de Europese inzet is bij Ivoorkust en Darfur. Antwoord van de bewindslieden De minister van Buitenlandse Zaken bevestigt het «nee» tegen het Grondwettelijk Verdrag. Wellicht dat in het buitenland enig misverstand is ontstaan over de context daarvan. Er is immers gezegd de periode tot juni goed te willen gebruiken om te luisteren naar wat er onder het Nederlandse volk leeft wat betreft de toekomst van de Europese integratie. Vandaar dat de Nederlandse regering nog afziet van een verdere opvatting. Reeds eerder heeft de minister duidelijk gemaakt, net zoals president Chirac dat in Frankrijk heeft gedaan, dat het ondenkbaar is dat dit verdrag opnieuw ter ratificatie aan het parlement wordt voorgelegd. De Nederlandse regering blijft echter constructief meedenken, bijvoorbeeld door middel van de subsidiariteitsconferentie van november 2005, een actieve bijdrage aan de uitwerking van de thema)s die aan de orde kwamen op de informele top te Hampton Court van oktober 2005 (waaronder energie) en het terugwinnen van het vertrouwen van de Nederlandse burger voor het integratieproces. De EU moet zich richten op de vele problemen die op Europa af komen. Als de tijd rijp is, kan Europa wellicht met eventuele nieuwe instrumenten voor een vergrote Europese Unie de nieuwe uitdagingen: energie, veiligheid, terrorismebestrijding, subsidiariteit en regelgeving, goed te lijf. Overigens zal duidelijk zijn dat ook in Polen, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, met in totaal bijna de helft van de Europese bevolking, grote twijfels heersen over het verdrag. Het net verschenen rapport van het CPB over de Lissabondoelstellingen bevat een pluim op de hoed voor Nederland. Slechts op twee mineure punten is er sprake van kritiek, waarop overigens een goed en duidelijk Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

6 antwoord moet worden gevonden. De officiële reactie van de Nederlandse regering op het Commissierapport is voorzien voor 21 februari. Het atoomprogramma van Iran is zorgwekkend. De Nederlandse regering is van opvatting, conform de opstelling van de EU3, dat de zaak naar de Veiligheidsraad verwezen dient te worden. Op dit punt bestaat nog oppositie van Rusland en China, waarbij Rusland als oplossing verrijking en opwerking in Rusland voorstaat. Voordeel daarvan is dat de deuren voor IAEA-inspecteurs open blijven. Bovendien levert dit een periode op van zo n vijf jaar. In die periode kan wellicht een ommezwaai in Iran plaatsvinden en kunnen de onderhandelingen worden voortgezet. Bij afkondiging van sancties zal immers geen enkele inspectiemogelijkheid in Iran overblijven. Momenteel tast de Iraanse regering volop af in hoeverre zij haar zin kan doorzetten. De Nederlandse regering is, in afwachting van een eventuele Russische oplossing, voorstander van het zo veel mogelijk voortzetten van de dialoog met Iran. Daarnaast moet een politiek signaal afgegeven worden door de zaak in de Veiligheidsraad te behandelen. Dit is overigens niet in tegenspraak met het gebrek aan geloof bij de minister in de goede wil van Teheran. Iran ontvangt netto 380 mln. dollar per dag aan olieopbrengsten en trekt zich niet veel aan van wat de wereld van dit land wil. Overigens vindt de Iranonderhandelaar Larijani de Russische suggestie positief. Het in stelling brengen van Kofi Annan om te komen tot een rondetafelconferentie met de VS en Iran is zeker een optie voor de Nederlandse regering. Probleem is dat de Amerikanen dit voorstel afwijzen. Iran geeft ondanks het leveren van onderdelen door de VS in het afgelopen jaar geen signaal af bereid te zijn weer aan boord te komen. Een politiek signaal in de zin dat de EU bereid zou zijn om defensieve maatregelen te steunen, zoals het antiballistische Arrowproject van Israël en Amerika, zou te ver strekkende consequenties hebben. ElBaradei zal verschijnen op de zitting van de IAEA-bestuursraad op 2 februari, maar zal zijn rapport pas uitbrengen tijdens de reguliere zitting in maart. Met het oog op het subsidiekader mediapluriformiteit deelt de minister mede dat uitvoering van de voorstellen goed is gestart. Vier organisaties hebben bezwaar gemaakt, welke bezwaren goed worden onderzocht. De toezeggingen staan echter goed op de rails. De minister zegt een schriftelijke reactie toe over de opvatting van de Nederlandse regering over de mujahedin en de oppositie. Daarbij wordt eveneens een overzicht opgenomen van de inspanningen van de Commissie ten aanzien van het maatschappelijk middenveld (jongeren, vrouwen en studenten). De minister constateert dat de verkiezingen in de Palestijnse gebieden ordelijk zijn verlopen. Alles duidt erop dat de Hamas de meerderheid verkrijgt. Het standpunt van de Nederlandse regering is en blijft dat deze organisatie de wil om Israël te vernietigen en het uitvoeren van terroristische aanslagen moet afzweren alvorens in contact kan worden getreden. Afwachten is of deelname aan de regering de Hamas, parallel aan de geschiedenis van de IRA in Noord-Ierland, ertoe brengt de gewapende tak af te stoten. Dan moet binnen de EU gesproken worden over een nieuwe EU-positie. Bij dit alles is overigens de uitkomst van de komende verkiezingen in Israël niet zonder belang. De vragen van de secretaris-generaal van de Raad van Europa over mogelijke onrechtmatige detentie op grondgebied en relevante nationale wetgeving zijn reeds ontvangen. Die worden op 21 februari beantwoord en zullen ook aan de Kamer worden bericht. Naar aanleiding van deze vragen is een onderzoek gaande in Nederland. De luchtvaartinspectie en de douane controleren respectievelijk de vluchten en de toestellen en de goederen aan boord daarvan. De marechaussee controleert personen, maar heeft geen bevoegdheid om personalia te verifiëren bij tussenlandingen. De minister geeft aan dat naar het beste weten van het kabinet geen sprake is van (illegale) detentiecentra op Nederlands grondgebied waar Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

7 CIA-vluchten mensen hebben gebracht voor ondervraging. Minister van Buitenlandse Zaken van de VS, mevrouw Rice, heeft tijdens de besloten NAVO-bijeenkomst op indringende vragen van de minister geantwoord dat de VS nooit vluchten hebben of zullen doen plaatsvinden met gevangenen naar detentiecentra voor marteling of andere handelingen in strijd met het antimartelverdrag en andere door de VS geratificeerde internationale verdragen. De minister heeft mevrouw Rice niet gevraagd of Nederlands grondgebied, inclusief zee- en luchthavens, is gebruikt als transitland voor vervoer naar een ander land van gedetineerden in Amerikaanse handen. Het antwoord op deze vraag wordt onderzocht in het kader van het onderzoek van de Raad van Europa. Overigens vinden er regelmatig reguliere CIA-vluchten plaats, waarover de CIA geen informatie verstrekt en dat ook niet hoeft te doen volgens het internationale (luchtvaart)recht. Wel heeft de CIA verklaard dat er niets irreguliers plaatsvindt. De minister zegt toe te onderzoeken of er internationale verplichtingen bestaan om bij het aanvragen van toestemming voor een vlucht door een nationaal luchtruim te melden dat zich gedetineerden aan boord bevinden. De Nederlandse regering wacht meer in het algemeen het eindrapport af van de heer Marty namens de Raad van Europa. In de tussenrapportage ontbreken immers concrete bewijzen. Alle collega s van de minister hebben bij eerdere gesprekken ontkend iets te weten van dergelijke vluchten en detentiecentra. De minister vindt de situatie in Darfur ernstig. Samen met de heer Pronk, VN-vertegenwoordiger in Sudan, is geconstateerd dat het wenselijk is als de Afrikaanse Unie haar missie kan overdragen aan de Verenigde Naties. Daar wordt, ook door minister Van Ardenne, op gestudeerd. De heer Pronk hoopt dat Nederland te zijner tijd een bijdrage kan leveren. AU en VN willen echter het liefst werken met troepen in deze gebieden die afkomstig zijn uit Afrika en Azië. Nederland levert reeds een aanzienlijke financiële bijdrage. Binnenkort gaat er een tweede missie uit om te bekijken of het mogelijk is om dertig militairen naar het zuiden uit te zenden. Naar alle waarschijnlijkheid worden alle gevraagde garanties verkregen. Het is onbekend of het Sudanese leger gebruik maakt van witgeverfde auto s in het oorlogsgebied van Darfur. De heer Pronk noemt de situatie onveilig. Er is sprake van onregelmatige aanvallen die mogelijkerwijs door de regering worden getolereerd. Het ontbreekt echter aan harde bewijzen. Ook in dit perspectief is het van belang om er een VN-missie van te maken. Dit is ook aan te bevelen met het oog op de teruglopende financiën bij de AU. Er is geld genoeg beschikbaar bij de VN voor wederopbouw. Dat kan echter pas uitgegeven worden wanneer de situatie veilig is. De minister merkt op dat Turkije zich onafhankelijk heeft verplicht om sowieso Cypriotische schepen en vliegtuigen toe te laten. Het recente Turkse actieplan is niet meer dan een poging om nogmaals de aandacht van de Europese Unie erop te vestigen dat de twee verordeningen voor handel en vrij verkeer inzake Noord-Cyprus niet van de grond komen. Het is echter goed om de discussie over Cyprus te hervatten en dat deze twee verordeningen behoorlijk worden toegepast. Een barrière daarbij is dat het aanvullende Ankaraprotocol niet is goedgekeurd door het Europees Parlement en het Turks parlement. Griekenland houdt echter tegen dat de verordeningen worden toegepast en dat de discussies in het kader van de VN over hereniging worden hervat. Voorafgaand aan de komende Afghanistanconferentie in Londen wordt een actieplan tussen EU en Afghanistan gesloten voor substantiële hulp. Daarmee wordt uitdrukking gegeven aan de wens om de betrokkenheid te continueren. De Europese Unie heeft reeds ruim 3 mld. uitgegeven ten behoeve van Afghanistan. In financieel opzicht hebben alle lidstaten dus reeds bijgedragen. Overigens is een meerderheid van de lidstaten, ongeveer vijftien, actief betrokken bij het stabiliserings- en vredesproces in Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

8 Afghanistan. Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Italië en Frankrijk doen wat meer. Binnenkort zal het Deense parlement instemmen met het sturen van Deense troepen. De minister zegt toe de Kamer een overzicht te verschaffen van de activiteiten van de diverse lidstaten van de Europese Unie in Afghanistan. De minister zal bij de komende Razeb benadrukken dat volledige deelname van zo veel mogelijk Europese staten essentieel is en zal nadere betrokkenheid van Aziatische en andere partners bepleiten. De minister meldt dat Nederland zeker niet gezien moet worden als het hulpje van Amerika. Dat is ook wel duidelijk geworden uit de boodschappen van de Amerikanen die niet altijd op een even welkome wijze tot uitdrukking zijn gebracht. Over de aflossing bij een eventuele zending van Nederlandse troepen is de Nederlandse regering door de NAVO gegarandeerd dat er een follow-up is na twee jaar. Het is immers van belang dat het werk voor de wederopbouw van het Verenigd Koninkrijk, Australië, Canada, Denemarken en Finland wordt voortgezet. Er wordt vaak een beroep gedaan op Nederland omdat het leger de nodige ervaring en capaciteiten bezit voor een NAVO-operatie. Reeds op 16 november is er een «joint declaration» getekend tussen de EU en president Karzai over een actieplan met concrete aanbevelingen voor de inzet van de Unie bij wederopbouw, goed bestuur, overheidsvorming, ondersteuning van provincial reconstruction teams, security sector reform, drugsbestrijding. De suggestie om landen uit Azië en anderszins deel te laten nemen zal door de minister naar voren gebracht worden. De minister merkt op dat de kwestie Birma samen met de westelijke Balkan specifiek geagendeerd is voor het Gymnichoverleg. Het EU-standpunt is en blijft dat Birma alleen aan topontmoetingen kan deelnemen indien het onderwerp van mensenrechten, good governance en democratie op de agenda staat en dat daar geen generaals van de junta bij betrokken mogen zijn. Deze formule, onder artikel 6.5 van het gemeenschappelijke standpunt van de EU zal in de Razeb aan de orde komen met het oog op de top in Finland. Uitgangspunt is dat het sanctieregime overeind moet blijven, terwijl via de Aziaten, onder andere Indonesië, druk uitgeoefend moet worden op Birma. Het is van belang dat in de ASEMcontext Europa Birma ervan kan doordringen dat men op de verkeerde weg is. De situatie in de westelijke Balkan moet bekeken worden in het kader van de komende discussie over de grenzen van Europa. Er is een aantal veelbelovende ontwikkelingen te zien. Het Oostenrijkse voorzitterschap is bovendien ambitieus. De twee uitgangspunten van de Nederlandse regering zijn: pacta sunt servanda en scherp toezien op naleving van de criteria. Voor deze monitoring moeten overigens nog benchmarks worden aangelegd. Via de stabiliteits- en associatieakkoorden (SAO), de kandidaatsstatus die nog niet de deur opent naar onderhandelingen, en vervolgens de benchmarks, moet een goed beleid ontwikkeld kunnen worden. Van belang is dat de betrokken landen het uitzicht houden op uiteindelijke onderhandelingen over toetreding. De bedoelde benchmarks zijn niet eenvormig, maar zijn afhankelijk van het betrokken land en de specifieke problemen. Een lijn is wel dat een kwestie pas afgesloten wordt als in geheel aan de benchmark wordt voldaan. Dat is een verschil met het verleden, alhoewel van de eerder toegetreden lidstaten er veel op economisch en sociaal vlak verder waren dan Roemenië, Bulgarije, Kroatië of Turkije. De benchmarks voor de westelijke Balkan komen bij het komende Gymnichoverleg aan de orde. De Kamer zal hierover na dat overleg worden geïnformeerd. Wat betreft Roemenië en Bulgarije is voor een paar jaren nog een aantal sluizen ingebouwd om te bekijken of de prestaties op bepaalde hoofdstukken voldoende zijn. Bij vaststelling dat er iets niet deugt, kan de EU een bepaald product weren of het personenverkeer Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

9 tegenhouden. Een en ander houdt overigens in dat de onderhandelingen meer tijd in beslag zullen nemen. De minister merkt op dat er waarnemers worden gestuurd naar de presidentsverkiezingen van 19 maart in Wit-Rusland. Een OVSE/ODIHR (Office for Democratic Institutions and Human Rights)missie zal een en ander monitoren. De mogelijkheid voor aanvullende restrictieve maatregelen tegen het regime in Minsk wordt opengehouden bij verdere mensenrechtenschendingen. Voorafgaand aan de Razeb vindt een gesprek plaats met de heer Milinkivich, de presidentskandidaat van de democratische oppositie. De Nederlandse regering blijft het middenveld in Wit-Rusland actief steunen, onder meer met Matraprogramma s (programma maatschappelijke transformatie). De situatie in Ivoorkust baart grote zorgen, nu daar opnieuw een burgeroorlog dreigt. De minister zal dit onderwerp aansnijden bij de komende Razeb. Nepal vormt een groot probleem aangezien koning Gyanendra zich niets aantrekt van zowel de oproep om buitenlandse waarnemers toe te laten bij de verkiezingen als de oproep tot een staakt het vuren van de maoïstische opstandelingen. Het is moeilijk voor de EU om actief in Nepal te zijn omdat toegang niet wordt verleend. Een mensenrechtenvertegenwoordiger wordt aan de VN overgelaten. Ook dit aandachtspunt zal door Nederland tijdens de Raad naar voren worden gebracht. De staatssecretaris van Buitenlandse Zaken noemt het oordeel van de Europese Commissie over het Nederlandse hervormingsprogramma inzake de Lissabondoelstellingen uitgesproken positief. Met name de vermindering van de administratievelastendruk en de activerende voorzieningen voor uitkeringsgerechtigden verkrijgen de goedkeuring. De kritiek richt zich op bekende problemen zoals het lage aantal gewerkte uren per parttimer, de arbeidsparticipatie van vooral de minderheden en de heel slechte score bij de schooluitval. Bijtijds voor de voorjaarsraad zal het kabinet een standpunt innemen en aan de Kamer overleggen. Meer in het algemeen bestaat de indruk dat de Scandinavische landen, Ierland, Luxemburg en Nederland goed scoren bij de hervormingsplannen. Italië en Hongarije krijgen een negatief oordeel van de EC. Op het vlak van de sancties bestaat er in de Kamer geen draagvlak voor het loslaten van de coördinatiemethode. De Nederlandse regering is voorstander van «naming and shaming», welke methode door veel landen overigens erg onprettig wordt gevonden. De staatssecretaris merkt op dat het genoemde CPB-rapport door de Commissie is aangevraagd om kennis en mogelijkheden van de Lissabonstrategie te bevorderen. Daaruit blijkt dat bij strikte toepassing van de afspraken een toename van groei kan worden verwacht. Interessant is dat het CPB als verklaringen voor de groei expliciet verwijst naar vermindering van de administratievelastendruk, die wat Brussel betreft verbetering behoeft, en de dienstenrichtlijn, gericht op vrij verkeer in de dienstensector. De dienstenrichtlijn zal niet van tafel gehaald worden. Geheel ongeschonden zal hij echter evenmin blijven, aangezien het Europees Parlement meer dan duizend amendementen heeft ingediend. In de EC is daarover reeds gestemd. De Nederlandse regering hecht aan een zo snel mogelijke doorvoering van de dienstenrichtlijn met onder andere het land van oorsprongbeginsel, met alle opmerkingen over uitvoerbaarheid, controleerbaarheid, efficiënte organisatie en juridische twijfels. Een oordeel over de richtlijn is pas mogelijk na de plenaire behandeling, inclusief stemming. De voorlopige indruk van de staatssecretaris is dat een paar van de zorgen van de Nederlandse regering weggenomen zullen worden. De Commissie beslist uiteindelijk in welke mate het voorstel wordt aangepast. Dat voorstel zal nog voor de voorjaarsraad verschijnen. Waarschijnlijk dat pas in de juniraad hierover een definitief akkoord wordt bereikt. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

10 De staatssecretaris is teleurgesteld dat de kwestie van het Europees patent nog niet is geregeld. Het ontbreken van een goede octrooiregeling is de Nederlandse regering dan ook een doorn in het oog. Het is te gênant voor woorden dat dit punt niet geregeld kan worden omdat er geen overeenstemming bereikt wordt over in hoeveel talen een en ander beschikbaar moet komen. Overigens is bekend dat een goede regeling een impuls betekent voor de economische groei. Het standpunt van de Nederlandse regering bij het taalregime is: hoe minder, hoe beter. De zekerheid van de energievoorzieningen vormt impliciet onderdeel van de Lissabondiscussie. Die strategie is weliswaar beperkt tot groei en werkgelegenheid, waarbij energie een cruciale factor is voor economische groei. Daarbij wordt de top in Hampton Court als aangrijpingspunt genomen, waar besloten is het onderwerp van energie prominent te bespreken in de voorjaarsraad. De problemen over leveringszekerheid van energie tussen Rusland en Oekraïne hebben tot de nodige ontwikkelingen geleid. De schriftelijke vragen van de heren Van Baalen en De Krom hierover worden binnenkort beantwoord. De interne energiemarkt, die in het jaar 2007 voltooid moet worden, geeft de EU basis voor de benodigde stappen. De Unie gaat zich oriënteren op maatregelen op het vlak van crisisbeheersing, diversificatie van energiebronnen, energiebesparing, duurzame energie en de externe contacten, bijvoorbeeld met de Oekraïne en met Rusland. Een en ander moet een integraal onderdeel vormen van het buitenlands beleid van Nederland en van de EU. De adviezen van de Adviesraad internationale vraagstukken en de Algemene energieraad wijzen hier eveneens op. Deze algemene lijn wordt gedeeld door de Nederlandse regering. De staatssecretaris vindt het van groot belang dat Rusland het Energiehandvest spoedig ratificeert. Bij elke gelegenheid wordt daar door de EU scherp de aandacht voor gevraagd. Bovendien wordt onderhandeld over een additioneel protocol waardoor het juridisch bindende kader beter verankerd wordt. De politieke situatie in Sri Lanka is zorgelijk te noemen nu waarnemersmissies in het noorden zijn bedreigd en aangevallen. Nederland en EU blijven proberen een rol te spelen door te blijven spreken met de Tamil Tijgers (LTTE). Deze beweging laat zich in met terroristische organisaties en zou eigenlijk op de EU-lijst van terroristische organisaties dienen te komen. Tot voor kort heeft Nederland dit afgehouden om de mogelijkheid van bemiddeling tussen regering en LTTE open te houden. Dit voorbehoud is na de laatste acties opgegeven, wat niet betekent dat niet gepoogd wordt om de beide partijen in gesprek te krijgen. Inmiddels blijkt het hete hangijzer de locatie van de te voeren vredesbesprekingen. De EU-voorzitter Oostenrijk is in Sri Lanka vertegenwoordigd door de Nederlandse ambassade. Die heeft er bij de regering op aangedrongen onvoorwaardelijk bereid te zijn om die besprekingen buiten Sri Lanka te voeren. Door Noorwegen is zeer recent een doorbraak geforceerd, waardoor deze vredesbesprekingen in Zwitserland zullen plaatsvinden. Toezeggingen: De minister van Buitenlandse zaken zal de Kamer schriftelijk informeren over de rol van de oppositie in Iran casu quo het politieke krachtenveld. De minister van Buitenlandse zaken zal de Kamer een overzicht doen toekomen over EU-inspanningen ten behoeve van ondersteuning van de civil society in Iran (betreft een bevestiging van de toezegging van 16 november 2005). De minister van Buitenlandse Zaken zal verifiëren of er een internationaal juridische verplichting bestaat om bij transitvluchten informatie te verstrekken over gedetineerden aan boord. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

11 De minister van Buitenlandse zaken zal voorafgaand aan het plenair debat over Afghanistan op 2 februari aanstaande een schriftelijk overzicht verstrekken over de militaire en wederopbouw activiteiten van de EU-lidstaten in Afghanistan. De voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken, Van Heteren De voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken, De Haan De waarnemend griffier van de vaste commissie voor Europese Zaken, Gerards Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr