Staatssecretaris van Financiën De heer ir. E.D. Wiebes Postbus EE Den Haag

Transcriptie

1 Staatssecretaris van Financiën De heer ir. E.D. Wiebes Postbus EE Den Haag datum betreft 21 september 2017 Vragen naar aanleiding van het voorstel voor een richtlijn inzake automatische uitwisseling van inlichtingen op belastinggebied met betrekking tot te rapporteren grensoverschrijdende constructies COM(2017)335 Geachte heer Wiebes, De leden van de vaste commissie voor Financiën hebben met belangstelling kennisgenomen van het voorstel van de Europese Commissie van 21 juni 2017, voor een richtlijn inzake automatische uitwisseling van inlichtingen op belastinggebied met betrekking tot te rapporteren grensoverschrijdende constructies (COM(2017)335), alsmede van het op 1 september 2017 ontvangen BNC-fiche hierover. 1 Het genoemde voorstel van de Europese Commissie en het bijbehorende BNC-fiche hebben de fracties van de VVD, het CDA en de PvdA aanleiding gegeven tot het stellen van enkele vragen en het plaatsen van enkele opmerkingen. Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van de VVD De leden van de VVD-fractie hebben met gemengde gevoelens kennisgenomen van het richtlijn voorstel van de Commissie 2 voor een wettelijke spontane informatieplicht voor de private sector (fiscale intermediairs en, als terugvaloptie, ondernemers en particulieren) bij grensoverschrijdende belastingplanning. Deze leden hebben geconstateerd dat ook de regering in haar fiche Richtlijn mandatory disclosure voor financiële tussenpersonen van 1 september vraagtekens zet bij dit richtlijnvoorstel. Daarbij constateren de leden van de VVD-fractie dat de regering in het fiche evenwel niet ingaat op principiële aspecten van het precedent van het creëren van een spontane informatieplicht voor de private sector bij grensoverschrijdende belastingplanning. De ontwerprichtlijn geeft de leden van de VVD-fractie aanleiding tot het stellen van de volgende vragen. De leden van de VVD-fractie merken op dat zij tegen belastingontduiking en belastingfraude zijn. De grenzen van grensoverschrijdende belastingplanning worden naar het oordeel van deze leden bepaald door de wet, de uitkomsten van fiscale procedures tegen agressieve belastingbe- 1 Zie dossier E op 2 COM(2017)335, zie dossier E op 3 Kamerstukken II, , nr. 2383, zie dossier E op

2 blad 2 sparende constructies over de grens, en nieuwe belastingwetgeving die is gericht tegen agressieve internationale belastingplanning. De Hoge Raad bevestigt immers in zijn constante jurisprudentie dat de belastingplichtige ondernemer en particulier binnen de kaders van de wet zijn/haar belastingpositie naar eigen inzichten mag vormgeven en optimaliseren. Vanuit die liberale gedachte menen de leden van de VVD-fractie dat de vrijheid van belastingoptimalisatie door ondernemer en burger een wezenskenmerk is van de Nederlandse democratie en moet blijven bestaan. De door de ontwerprichtlijn voorgestelde spontane informatieplicht voor de private sector bij grensoverschrijdende belastingplanning roept bij deze leden de vraag op of de wetgever de grenzen van belastingwetgeving heeft bereikt. Is de grens aan actieve informatievergaring door de Belastingdienst bereikt voor wat betreft grensoverschrijdende belastingplanning? Hoe kan de belastingplichtige in alle objectiviteit beoordelen of zijn grensoverschrijdende belastingplanning toelaatbaar is als de Belastingdienst, toch een objectief overheidsapparaat, daartoe niet in staat blijkt te zijn? De aan het woord zijnde leden vragen de regering uitvoerig te reflecteren op de grenzen van toelaatbare belastingplanning, ook internationaal, op basis van de grondwet en de positie van de Hoge Raad. Staat de regering toe dat de principes voor de belastingheffing in Nederland door buitenlandse gremia zoals de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en de EU worden bepaald? Wil de regering daarbij ingaan op principiële aspecten van het precedent van het creëren van een spontane informatieplicht voor de private sector bij grensoverschrijdende belastingplanning? Vanaf 2004 werd in de Verenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk al een wettelijke informatieplicht voor de private sector over belastingbesparende constructies ingevoerd. Is de regering bekend met het succes van deze Amerikaanse en Britse wetgeving? Is de regering bereid bij de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk navraag te doen over verkregen inzichten voor de bestrijding van grensoverschrijdende belastingplanning? Is het feitelijk juist dat de ervaring van het Verenigd Koninkrijk is dat jaarlijks minder internationale belastingconstructies worden aangemeld bij de HM Revenue & Customs dan eerder jaarlijks bekend werden? Verwacht de regering dat jaarlijks meer of minder schriftelijke adviezen over internationale belastingplanning ten behoeve van particulieren en ondernemingen zullen worden uitgebracht? Zullen belastingplichtigen naar de verwachting van de regering mogelijk niet langer schriftelijke adviezen willen ontvangen maar ondergronds gaan? De leden van de VVD-fractie zijn er niet van overtuigd dat de opbrengsten de kosten van de voorgestelde verplichte informatieverstrekking van grensoverschrijdende fiscale planning zullen goedmaken. Zij wensen daarom uitvoerig te worden geïnformeerd of de opbrengst die met deze internationale gegevensuitwisseling zal worden gerealiseerd de samenhangende perceptiekosten zal compenseren. Daarom heeft zij voorshands de volgende vragen geformuleerd. De leden van de VVD-fractie vragen de regering om op basis van de wezenskenmerken ( hallmarks ), zoals opgenomen in Bijlage IV bij de ontwerprichtlijn, een inschatting te maken van het aantal renseignementen dat Nederland op basis van deze richtlijn jaarlijks in totaal zal hebben te verstrekken aan de aangekondigde Centrale Database van de EU. Deze leden constateren met de regering dat de hallmarks nogal breed en globaal zijn geformuleerd. Kan de regering de grenzen van de hallmarks stellig en zonder voorbehoud definiëren? Welke criteria kunnen de fiscale in-

3 blad 3 termediairs en hun cliënten concreet toepassen om te beoordelen of zij aan de wettelijke informatieplicht moeten voldoen? Valt, bijvoorbeeld, een advies van een fiscale intermediair aan een kaasboer in Nederland over de juridische structuur voor de levering van zijn Hollandse kaas aan Belgische klanten, onder de spontane informatieplicht voor de private sector? Is een belastingbesparing van euro onder een grensoverschrijdende structuur al voldoende reden voor de spontane informatieplicht voor de private sector? Kunnen ter zake van de spontane fiscale informatieplicht alsnog de-minimis regels worden vastgesteld en zo ja, welke? Deze leden vragen tevens hoeveel renseignementen de regering jaarlijks verwacht te ontvangen uit de andere EUlidstaten vanuit de Centrale Database van de EU. En welke normen van reciprociteit worden daarbij in acht genomen? Zullen de belastingconsequenties voor individuele belastingplichtigen materieel terugwerkende kracht hebben of vanaf 2019 toepassing vinden? Het BNC-fiche gaat op vlieghoogte in op de gevolgen voor regeldruk en administratieve lasten. Welke kosteneffectieve procedures stelt de regering zich voor concreet in te richten voor de verzending naar de bevoegde inspecteur in het buitenland en voor in Nederland ontvangen fiscale informatie over een bepaalde belastingplichtige? Op welke wijze zal de ontvangen informatie worden beoordeeld, bijvoorbeeld door een verplichte dossiernotitie door de belastinginspecteur? Hoeveel fte s zullen met de uitvoering van deze wetgeving gemoeid zijn? Wat zijn naar verwachting de totale jaarlijkse kosten die met de verwerking van de verwachte informatiestroom, zowel uitgaand als inkomend, voor de Belastingdienst zullen ontstaan? De leden van de VVD-fractie hebben er overigens begrip voor als een inschatting voor de regering op dit tijdstip niet eenvoudig is te maken. Voor het geval de concept EU-richtlijn wordt aanvaard en wordt omgezet in nationale wetgeving verzoeken deze leden de regering om de Eerste Kamer jaarlijks te informeren over de in het voorafgaande jaar daadwerkelijk gemaakte uitvoeringskosten en het systeem waarop deze kostentoerekening zal worden gemaakt, derhalve over de kosten voor Nederland van deze fiscale gegevensuitwisseling vanaf Zij verzoeken de regering daarmee om vanaf de start van de informatie-uitwisseling vanaf 2019 alle te maken kosten te gaan bijhouden. Zo zal een kosten-batenanalyse over de werking en het nut van de richtlijn mogelijk moeten worden gemaakt. De leden van de VVD-fractie betwijfelen - net als de regering - of de ontwerprichtlijn eigenlijk wel proportioneel is. Artikel 23aa van het richtlijnvoorstel bepaalt dat de Commissie de exclusieve bevoegdheid krijgt om de hallmarks (wezenskenmerken van grensoverschrijdende agressieve belastingplanning) in Annex 4 naar eigen inzichten te wijzigen en/of aan te vullen. De leden van de VVD-fractie vragen zich principieel af of deze bevoegdheidsoverdracht door Nederland aan de EU wenselijk is. Wil de regering gelet op haar reactie in het BNC-fiche op dit onderdeel zich uitdrukkelijk uitspreken of zij óf voor óf tegen dit voorstel tot de uitholling van haar autonomie op belastinggebied zal stemmen. Op welke wijze waarborgt de regering de constante fiscale jurisprudentie van de Hoge Raad over de vrijheid van belastingplichtige om binnen de kaders van de Nederlandse wet zijn/haar eigen belastingpositie naar eigen inzichten vorm te geven en te optimaliseren? De leden van de VVD-fractie behouden zich het recht voor om aanvullende vragen te stellen als meer duidelijkheid bestaat over de invulling door de regering van haar voornemen om de reikwijdte van het wettelijke fiscale verschoningsrecht voor advocaten en notarissen in te perken.

4 blad 4 Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van het CDA De leden van de CDA-fractie zijn kritisch over het voorstel voor deze richtlijn; niet ten aanzien van de beoogde transparantie, maar wel ten opzichte van de proportionaliteit ervan. Dit voorstel zal volgens de leden van de CDA-fractie leiden tot een veel te grote administratieve lastendruk voor ondernemingen. Ook zal het voorstel leiden tot een ongerichte en onhanteerbare informatiestroom aan de Belastingdienst. Een dienst die toch al aan de grenzen van zijn capaciteit zit, zo niet daar al overheen is. In algemene zin onderschrijven de leden van de CDA-fractie dan ook de lijn die door de regering is ontwikkeld in het BNC-fiche 4. Hierin formuleert de regering op evenwichtige wijze de bezwaren die, vanuit de Nederlandse optiek, kleven aan de voorgestelde richtlijn. De leden van de CDA-fractie zouden er voorstander van zijn indien de Europese Commissie haar voorstel niet verder zou laten gaan dan op dit onderwerp is geformuleerd in het Base erosion and profit shifting (BEPS)-rapport 5 van de OESO. Het ontgaat de leden van de CDA-fractie waarom de Europese Commissie ten aanzien van dit onderwerp verder zou moeten gaan dan de OESO. Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van de PvdA De leden van de fractie van de PvdA hebben met belangstelling kennisgenomen van het voorliggende voorstel tot een richtlijn op Europees niveau. Het voorstel lijkt goed aan te sluiten bij de conclusies van de parlementaire ondervragingscommissie Fiscale constructies in de Tweede Kamer 6, aangezien iedere constructie met een grensoverschrijdend element en een "hallmark" (wezenskenmerk) gemeld zal moeten worden en de risico s op belastingontduiking en -ontwijking hierdoor dus ingeperkt zullen worden. Echter, zo merken de aan het woord zijnde leden op, de ondervragingscommissie constateert ook dat de voor trustkantoren geldende regelgeving onvoldoende wordt nageleefd. 7 Dit roept bij deze leden de vraag op in hoeverre de Europese richtlijn, die omgezet moet worden in nationale wetgeving, dan beter nageleefd zal worden. Graag ontvangen zij een appreciatie van de regering. Het is zaak te zorgen dat alle intermediairs de bestaande en nieuwe wetgeving naleven, zo menen de leden van de PvdA-fractie. Ondanks inmiddels jarenlang toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) houden trustkantoren zich onvoldoende aan de wet, constateert de ondervragingscommissie Fiscale constructies in de Tweede Kamer. Dit vraagt om maatregelen, aldus de leden van de fractie van de PvdA. Een nieuwe richtlijn op Europees niveau lijkt goed aan te sluiten bij het ge- 4 Zie dossier E op 5 OESO, 'Mandatory disclosure rules, Action 12', 2015 Final Report (5 oktober 2015), zie: 6 Kamerstukken II, , , nr Kamerstukken II, , , nr. 3, p. 14.

5 blad 5 constateerde probleem, maar dit helpt alleen als deze nageleefd wordt. Is de regering dit met deze leden eens? Zo ja, hoe is de regering voornemens de handhaving te organiseren? De leden van de fractie van de PvdA vragen graag bijzondere aandacht voor de rol van accountantskantoren in het tegengaan van grensoverschrijdende fiscale planningsconstructies. Hoe ziet de regering deze rol in relatie tot de controle- en adviestakken van accountantskantoren? De parlementaire ondervragingscommissie Fiscale constructies in de Tweede Kamer constateert dat de partijen die bij het opzetten van fiscale constructies zijn betrokken, beschikken over verschillende interne en externe toezichthouders of belangenverenigingen 8. Meent de regering dat het toezicht aangaande het voorliggende voorstel speciale aandacht behoeft? Wat mogen de aan het woord zijnde leden op dit terrein van de regering verwachten? De leden van de PvdA-fractie steunen het voorstel tot uitwisselen van informatie via een centraal gegevensbestand. Daarbij vernemen zij graag van de regering hoe deze voornemens is het gebruik van deze informatie vervolgens te faciliteren. Meer in het algemeen vernemen de leden van de fractie van de PvdA graag van de regering welke rol zij voor zichzelf ziet weggelegd in het tegengaan van belastingontwijking en -ontduiking. De leden van de vaste commissie voor Financiën zien de beantwoording van hun vragen met belangstelling tegemoet en ontvangen deze graag uiterlijk binnen vier weken na dagtekening van deze brief. Hoogachtend, Mr. F.H.G. de Grave Voorzitter van de vaste commissie voor Financiën 8 Kamerstukken II, , , nr. 3, p. 19.