bouw sectormonitor november 2011

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "bouw sectormonitor november 2011"

Transcriptie

1 sectormonitor bouw november 211 > ABN AMRO verwacht na klein herstel in 211 een terugval in 212 > Daling verkoop nieuwbouwwoningen leidt tot krimp woningbouw > Ondernemers focussen in krimpende markt meer op kosten en liquiditeit

2 1 Sectormonitor Bouw november 211 Inhoudsopgave Macro economisch beeld 2 Bouwsector 2 Woningbouw 4 Utiliteitsbouw 5 GWW 6 Meer focus op kosten en liquiditeit door krimpende markt In deze publicatie kijken we vooruit naar de bouwsector in 212, een jaar waarin we verwachten dat de bouwproductie weer afneemt na een korte opleving in 211. We gaan tevens dieper in op wat er speelt in de drie grootste segmenten, woningbouw, utiliteitsbouw en de grond-, weg-, en waterbouw. Als ondernemer kunt u zich zo spiegelen aan de trends en zien wat de verwachtingen van ABN AMRO zijn over uw eigen branche. De door ABN AMRO verwachte lichte daling in de bouwproductie in 212 raakt alle bedrijven in de bouwkolom, van architect tot installateur. Van de bouw ondernemers die wij spreken horen wij dat met name de woning- en utiliteitsbouwbedrijven gericht op nieuwbouw het onverminderd lastig hebben. Tegelijkertijd is onze indruk dat onderhoudsbedrijven en installateurs redelijk goed gevulde orderportefeuilles hebben voor 212, omdat particulieren en de woningcorporaties nog steeds de kwaliteit van hun woning willen verbeteren. Wij verwachten dat de prijsdruk bij aanbestedingen zal aanhouden en dat aannemers zich als alternatief meer zullen proberen te richten op werken in bouwteam verband of publiek private samenwerking. Tevens zien we in de markt dat bouwbedrijven de klant nog meer voorop stellen en de geleverde kwaliteit benadrukken, in een markt die vooralsnog vooral prijsgericht is geweest. In deze onverminderd uitdagende markt voor nieuwbouw richten veel bouwondernemers zich nu op de renovatiemarkt, die doorlopend goede vooruitzichten heeft. Hiervoor richten ze hun organisatie en personeel meer op ambachtelijke herstelbouw en minder op monterende nieuwbouw. Verder horen we vaak dat de contacten worden aangehaald met de woningcorporaties die nog doorlopend aan het renoveren zijn. In het licht van de verwachte vermindering van het beschikbare werk in 212 blijft de aandacht van bouwondernemers op beheersing van de kosten en liquiditeit onverminderd scherp. Zo heeft menig bouwondernemer zijn calculatiemethoden verscherpt om te voorkomen dat structureel onder de kostprijs wordt gewerkt. Aan de andere kant zien we dat juist deze uitdagende tijden ook vernieuwing brengen zoals meer aandacht voor ketensamenwerking, productinnovaties die bouwtijd- en kosten verlagen, en voor grondfinanciering om de koopsom van een huis betaalbaar te houden. Hopelijk vormen de bevindingen in deze publicatie een stimulans voor u om met ABN AMRO, uw collega ondernemers en uw adviseurs van gedachten te wisselen over de uitdagingen voor uw bedrijf en uw sector. Annemijn Fokkelman, CFA Sector Banker Bouw ABN AMRO

3 2 Sectormonitor Bouw november 211 Macro Economisch Beeld Ontwikkeling economische groei en bruto investeringen in vaste activa (% j-o-j) bruto binnenlands product bruto investeringen in vaste activa Kerncijfers Nederlandse economie (% j-o-j) v 212v Particuliere consumptie,4 -,2,5 Overheidsbestedingen 1,,6 -,7 Investeringen -4,4 7, 2,8 Uitvoer 1,8 4,8 3,4 Invoer 1,6 4,9 2,8 BBP 1,7 1,7,9 Ramingen: ABN AMRO Economisch Bureau Lichte krimp economie in tweede helft 211 verwacht Na een forse groei eind 21 en het eerste kwartaal van 211 zakte het groeitempo in het tweede kwartaal weer in. De groei in het tweede kwartaal bedroeg 1,8% jaar op jaar (j-o-j) ten opzichte van 2,3% een kwartaal eerder. Het groeicijfer van het eerste kwartaal was overigens geflatteerd door het milde winterweer. Hierdoor stegen de investeringen met meer dan 1%. In het tweede kwartaal zwakte de investeringsgroei, na een uitbundig eerste kwartaal, weer af. Voor de tweede helft van 211 wordt een lichte krimp van de Nederlandse economie voorzien. Dit is het gevolg van de afkoeling van de wereldhandel en de mondiale industriële productie en de aanhoudende Europese schuldencrisis. Door de verslechterende economie zal de winstgevendheid van bedrijven worden aangetast, waardoor de komende kwartalen de groei van de investeringen onder druk komt te staan. De vooruitzichten voor de particuliere consumptie zijn ook ongunstig. Het consumentenvertrouwen is sinds augustus stevig gedaald. De consument is door de schuldencrisis pessimistisch over het economische klimaat en de eigen financiële situatie. Dit zal de consumptie in de tweede helft van 211 verder onder druk zetten. Desondanks komt de economische groei dit jaar, vanwege een goede eerste helft, toch nog uit op 1,7%. en slechts marginale economische groei in 212 In 212 zal de economie met slechts 1% groeien. Dit is het gevolg van de verdere groeivertraging van de mondiale economie, waardoor de Nederlandse uitvoer slechts een geringe groei laat zien. Daarnaast hebben de krimpende overheidsbestedingen een drukkend effect op de economische groei. Voor de particuliere consumptie wordt in 212, ondanks een koopkrachtdaling, een kleine stijging verwacht. ABN AMRO verwacht namelijk dat de contractlonen iets harder zullen stijgen dan de inflatie waardoor het reëel beschikbaar inkomen toeneemt. Voorwaarde is wel dat, zoals wij veronderstellen, de mondiale economie in de loop van 212 weer iets aantrekt en beleidsmakers de juiste maatregelen nemen om de schuldencrisis te beteugelen, waardoor het vertrouwen in de economie weer kan toenemen. Bouwsector Ontwikkeling productieve uren en bouwproductie (% j-o-j) productieve uren bouw productie Milde winter gaf bouwsector sterke impuls in H1 211 De bouw heeft in het eerste kwartaal van 211 geprofiteerd van de uitzonderlijk goede weersomstandigheden waardoor zij in staat was meer productieve uren te maken dan enig ander kwartaal sinds het begin van deze statistiek in 199. Doordat er veel meer gewerkt kon worden, steeg de bouwproductie in het eerste kwartaal van 211 met 1%. In het tweede kwartaal nam de bouwproductie met nog eens 3% toe. Het beeld verslechterde echter in juli en augustus toen de bouwproductie met gemiddeld 1% afnam. Hiermee lijkt een einde te zijn gekomen aan de positieve ontwikkelingen in de eerste helft van 211. Temeer omdat een aantal voorlopende indicatoren voor de toekomstige bouwproductie de afgelopen maanden zijn verslechterd., bewerking ABN AMRO

4 3 Sectormonitor Bouw november 211 Ontwikkeling bouwsom nieuwe opdrachten architecten (% j-o-j) Orderportefeuille bouw (maanden productie) Bouw Utiliteitsbouw Woningbouw GWW Bron: EIB, bewerking ABN AMRO Bouwproductie naar deelsectoren (% j-o-j) 211r 212r Woningbouw - nieuwbouw 3% -2% - verbouw 4% -3% - onderhoud 2% -1% Utiliteitsbouw - nieuwbouw 2% -1% - verbouw 2% -1% - onderhoud 1% 1% Grond-, weg- en waterbouw - nieuwbouw 3% -2% - onderhoud 2% 1% maar marktomstandigheden architecten zijn verslechterd De bouwsom nieuwe opdrachten ontvangen door architecten steeg na twee jaren van enorme krimp met 5% in 21. In de eerste helft van 211 daalde de bouwsom echter weer, met 16% j-o-j in het eerste en 15% in het tweede kwartaal. De daling in het eerste kwartaal was het gevolg van een sterke krimp van opdrachten voor nieuwe utiliteitsgebouwen, terwijl in het tweede kwartaal van 211 stevig krimp van de opdrachten voor nieuwbouwwoningen de oorzaak was van de negatieve ontwikkeling van de bouwsom nieuwe opdrachten. Uit de conjunctuurmeting die de Nederlandse beroepsvereniging voor architecten (BNA) onder haar leden uitvoert, blijkt dat de werkvoorraad bij architecten in het derde kwartaal van 211 is gekrompen. Daarnaast blijven de tarieven onder druk staan en neemt de werkgelegenheid verder af. Omdat de ontwikkelingen bij architectenbureaus voorlopen op de rest van het bouwproces, ligt een terugval van de bouwproductie in het verschiet. en de orderportefeuille bouwsector is licht gekrompen De orderportefeuille van de totale bouwsector steeg in de eerste twee kwartalen van 211 tot 6,3 maanden productie. In het derde kwartaal was de omvang van de orderportefeuille iets kleiner met 6,2 maanden productie. Hoewel de totale orderportefeuille nagenoeg stabiel bleef is de orderportefeuille van de woningbouw in het derde kwartaal van 211 met 5% gedaald tot 6,3 maanden productie. Dit is het gevolg van de grote onrust op de financiële markten als gevolg van de aanhoudende schuldencrisis. Wij verwachten dat hierdoor de orderportefeuille van de woningbouw de komende kwartalen verder onder druk komt te staan. De orderportefeuille van de utiliteitsbouw zit sinds de tweede helft van 211 in een lichte opwaartse trend. Sinds het derde kwartaal van 21 is de orderportefeuille met bijna 7% toegenomen tot 5,9 maanden productie in het derde kwartaal van 211. Het is vanwege de slechte economische omstandigheden onwaarschijnlijk dat deze trend doorzet. De orderportefeuille van de grond-, weg- en waterbouw (GWW) is sinds het eerste kwartaal van 21 nagenoeg stabiel gebleven en schommelt rond de 6,5 maanden productie. Daarmee presteert de GWW gemiddeld genomen beter dan de woningbouw en utiliteitsbouw. Doordat lokale en centrale overheden in 212 stevig moeten bezuinigen, is te verwachten dat de orderportefeuille van de GWW de komende periode kleiner wordt. waardoor de bouwproductie in 212 weer afneemt Door het milde winterweer steeg de bouwproductie in het eerste halfjaar van 211 met bijna 7%. Voor het tweede halfjaar verwacht ABN AMRO echter een terugval van de bouwproductie, waardoor per saldo de bouwproductie in 211 met slechts 3% stijgt. In 212 slaat de groei weer om in krimp en neemt de bouwproductie met circa 1% af. De verwachte daling van de woningbouwproductie is het gevolg van de blijvende terughoudendheid van particulieren in de aanschaf van een woning als gevolg van de aanhoudende crisis op de woningmarkt. De utiliteitsbouwproductie stagneert in 212 doordat het bedrijfsleven door de matige economische omstandigheden minder in nieuwe gebouwen investeren. Bedrijven die grotendeels van export afhankelijk zijn, vormen hierop een uitzondering. De GWW-productie krimpt in 212 eveneens door overheidsbezuinigingen. Totaal bouw 3% -1% Ramingen: ABN AMRO

5 4 Sectormonitor Bouw november 211 Woningbouw Aantal verleende bouwvergunningen en gereedgekomen woningen (4-kwartaalstotaal) Vergunning verleend Gereedgekomen Aantal verkopen en opgeleverde nieuwbouw koopwoningen (4-kwartaalstotaal) Verkoop Oplevering Bron: Monitor Nieuwe Woningen Licht herstel van de woningbouw in eerste helft 211 In 21 daalde de woningbouwproductie zeer sterk als gevolg van de crisis op de woningmarkt. Hierdoor kwam het aantal gereedgekomen woningen in het laatste kwartaal uit op slechts 56. op jaarbasis. In het eerste halfjaar van 211 steeg het aantal opleveringen tot 57.5, een toename van slechts 3%. Dit gematigde herstel laat zien dat de problemen op de woningmarkt nog niet achter de rug zijn. Door de terughoudendheid van particulieren stijgt het aantal afgegeven bouwvergunningen nauwelijks. In het tweede kwartaal lag het aantal afgegeven vergunningen met 62.5 op jaarbasis slechts 2% boven het niveau van eind 21. Het aantal gereedgekomen huurwoningen is de laatste kwartalen iets toegenomen, van 21.5 op jaarbasis in het vierde kwartaal van 21 tot 22.5 in het tweede kwartaal van 211. Het aantal afgegeven bouwvergunningen voor huurwoningen is de laatste drie kwartalen nagenoeg stabiel gebleven. Toch verwachten we dat de productie van huurwoningen in de nabije toekomst licht zal afnemen. Dit komt omdat woningcorporaties aangeven de komende jaren meer te investeren in renovatieprojecten en minder in nieuwbouw. De gereedmeldingen van koopwoningen zijn sinds eind 21 nagenoeg stabiel gebleven met circa 35. opleveringen op jaarbasis. De verleende vergunningen voor koopwoningen schommelen al zes kwartalen rond de 43.. Doordat het aantal vergunningen al tijden niet toeneemt en niet alle afgegeven vergunningen daadwerkelijk resulteren in een bouwproject, verwachten we voor de komende kwartalen een lichte daling van de productie van koopwoningen. maar de verkopen nieuwbouwwoningen krimpen weer De verkoop van nieuwbouw koopwoningen steeg eind 21 met 55% ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder en kwam uit op 27.5 op jaarbasis. De verkoop zakte echter in de loop van 211 weer in. In het tweede kwartaal van 211 lag het aantal verkopen op jaarbasis nog maar op Op basis van uitlatingen van de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) en de Nederlandse Vereniging van Bouwers (NVB) kan worden gesteld dat de situatie in het derde kwartaal verder is verslechterd. Dit is deels het gevolg van de aanscherping van de hypotheeknormen maar ook door de aanhoudende schuldencrisis die het consumentvertrouwen sterk heeft doen dalen. Daarnaast zijn nieuwbouwwoningen relatief duurder geworden ten opzichte van bestaande woningen vanwege de verlaging van de overdrachtsbelasting. Door de bovengenoemde ontwikkelingen verwacht ABN AMRO dat het aantal verkochte nieuwbouwwoningen in 211 op 19. uitkomt. Dit is vergelijkbaar met het crisisjaar 29 toen bijna 18. woningen werden verkocht. Gezien het feit dat de woningbouw nog maar net aan het herstellen is van de vorige crisis, komt deze tweede dip extra hard aan. Het aantal opgeleverde nieuwbouw koopwoningen is in het tweede kwartaal van 211 op een dieptepunt uitgekomen met slechts 19. opgeleverde koopwoningen op jaarbasis. In het tweede kwartaal van 29 bedroeg het aantal opleveringen nog 35. op jaarbasis. hierdoor krimpt de woningbouwproductie weer in 212 Op basis van de ontwikkeling in de eerste helft van 211 en voorlopende indicatoren, zoals het sterk gedaalde consumentenvertrouwen, verwachten we dat de situatie in de woningbouw de komende kwartalen weer verslechtert. Hierdoor zal het aantal verkochte nieuwbouwwoningen over

6 5 Sectormonitor Bouw november 211 Kerncijfers woningbouw r 212r Verkochte nieuwbouwwoningen Verleende bouwvergunningen Gereedgekomen woningen Ramingen: ABN AMRO heel 211 met meer dan 3% dalen tot 19.. Dit niveau is vergelijkbaar met het crisisjaar 29 toen slechts 18. nieuwbouw koopwoningen werden verkocht. Hiermee ligt een tweede dip in de woningbouw voor 212 in het verschiet. Het aantal afgegeven vergunningen zal in 211 uitkomen op circa 6., net iets onder het niveau van 21 en het aantal gereedgekomen woningen zal dit jaar met 9% stijgen tot 61.. ABN AMRO verwacht voor 212 dat de nieuwbouwproductie van woningen met 2% zal dalen waardoor het aantal gereedgekomen woningen uitkomt op 59.. In 212 neemt de verbouw- en onderhoudsproductie in de woningbouw eveneens af. Dit is het gevolg van het aflopen van de tijdelijke BTW-verlaging voor de verbouw van en onderhoud aan woningen per 1 oktober 211. De BTW-verlaging gaf de woningbouw een welkome impuls. Doordat hierdoor ook werkzaamheden naar voren zijn gehaald, zal er in 212 een terugval plaatsvinden. De verbouwactiviteiten dalen daarbij harder dan de onderhoudswerkzaamheden. Utiliteitsbouw Waarde bouwvergunningen utiliteitsbouw (voortschr. 4-kwartaalsgemiddelde, EUR mln) Hallen en loodsen Kantoren Combinatie bedrijfshallen Winkels Scholen Overige bouw w erken Ontwikkeling utiliteitsbouwproductie (% j-o-j) r 12r, ramingen ABN AMRO Vergunningverlening utiliteitsbouw is nog niet hersteld Na twee jaar van krimp steeg de waarde van verleende bouwvergunningen in de utiliteitsbouw in het tweede kwartaal van 211 met 1% ten opzichte van het eerste kwartaal en kwam uit op EUR 1.79 mln. Ten opzichte van het tweede kwartaal van 21 was er echter sprake van een daling van 18%. De waarde van de vergunningen voor hallen en loodsen, winkels en scholen is, op basis van hun 4-kwartaals voortschrijdend gemiddelde, in het tweede kwartaal van 211 licht gestegen. De waarde van de vergunningen voor kantoren, combinatiebedrijfshallen en overige bouwwerken daalde in het tweede kwartaal echter nog. De laatst genoemde gebouwtypen zijn samen goed voor meer dan 8% van het totale vergunningsvolume. Gezien de economische vooruitzichten verwacht ABN AMRO dat de vergunningverlening in de utiliteitsbouw de komende kwartalen niet zal herstellen. waardoor de utiliteitsbouw in 212 stagneert Het producentenvertrouwen is vanwege de verslechterende economische vooruitzichten de laatste maanden eveneens gedaald. Ondernemers stellen vanwege de verslechterende vooruitzichten beslissingen over nieuwbouwen uitbreidingsinvesteringen uit. Hierdoor neemt de vraag naar combinatie bedrijfshallen en kantoren af. Daarnaast bezuinigt de overheid de komende jaren om haar begroting weer op orde te krijgen. Dit zal een drukkend effect hebben op de nieuwbouwplannen van overheden. ABN AMRO verwacht wel een lichte groei van de export volgend jaar. Dit is gunstig voor exporterende bedrijven en de logistieke sector. Hierdoor zal de vraag naar hallen en loodsen op niveau blijven en wellicht stijgen. De situatie op de kantorenmarkt blijft de komende jaren slecht. De invoering van Het Nieuwe Werken is door de crisis in een stroomversnelling geraakt. Bedrijven en overheden zien steeds vaker besparingsmogelijkheden op het gebied van huisvesting. Dit leidt tot een verder oplopende leegstand van kantoren en een toenemende maatschappelijke druk om wat aan deze leegstand te doen. Dit zal hoogst waarschijnlijk ten koste van investeringen in nieuwbouw gaan. Investeringen in winkelvastgoed zullen het komende jaar onder druk staan doordat consumenten vanwege een daling van de koopkracht in 212 minder te besteden hebben waardoor er minder nieuwbouw gepleegd wordt.

7 6 Sectormonitor Bouw november 211 Voor 212 verwachten we dat de nieuwbouw- en verbouwproductie in de utiliteitsbouw met 1% zullen dalen. De onderhoudsproductie is minder gevoelig voor conjuncturele schommelingen dan nieuwbouw- en verbouwactiviteiten waardoor de onderhoudsproductie volgend jaar marginaal stijgt. Hierdoor krimpt de utiliteitsbouwproductie in 212 met,5%. GWW Omzetontwikkeling (% j-o-j) Grond-, weg- en waterbouw Bouw wegen, spoorwegen, tunnels Buizen- en kabelleggers Overige civieltechnische bouw Ontwikkeling GWW-productie (% j-o-j) r 12r, ramingen ABN AMRO Licht omzetherstel voor meeste branches GWW in H1 211 Na vier kwartalen van krimp is de omzet in de GWW in het eerste kwartaal van 211 met meer dan 11% toegenomen. Dit was het gevolg van het milde winterweer waardoor bedrijven in de GWW in staat waren meer productieve uren te draaien en dus meer omzet te genereren. Alle branches profiteerden hiervan, uitgezonderd de overige civieltechnische bouw (voornamelijk natte waterbouw). In het tweede kwartaal trad er een vertraging op en steeg de omzet in de GWW met slechts 3%. De omzet van buizen- en kabelleggers stagneerde in het tweede kwartaal. Dit komt omdat een groot deel van hun werkzaamheden op nieuwbouwlocaties plaatsvindt. Nu gemeenten moeten bezuinigen, lopen investeringen in openbare ruimtes en infrastructuur terug. Bovendien komen door de negatieve grondexploitaties weinig nieuwe nieuwbouwprojecten van de grond. De bouw van wegen, spoorwegen, tunnels deed het beter. Hier nam de omzet in het tweede kwartaal nog altijd met 8% toe. Dit is vooral het gevolg van overheidsstimuleringen aan de wegenbouw. maar krimpt weer in 212 door overheidsbezuinigingen De GWW is voor een groot deel afhankelijk van overheidsbudgetten, ongeveer twee derde van de GWW-productie komt voor rekening van gemeenten, provincies en rijksoverheid. Door de aangekondigde bezuinigingen bij deze overheden, zal de GWW volgend jaar licht krimpen. Gezien de ongunstige economische vooruitzichten zullen nieuwe opdrachten vanuit het bedrijfsleven dit niet kunnen compenseren. ABN AMRO verwacht dat de overheidsbezuinigingen vooral de nieuwbouwproductie in de GWW beïnvloedt, waardoor deze in 212 met 2% daalt. De onderhoudsproductie zal marginaal toenemen vanwege het doorlopende onderhoud aan wegen, bruggen, spoor, etc. Hierdoor neemt per saldo de GWW-productie in 212 met 1% af.

8 7 Sectormonitor Bouw november 211 Economisch Bureau Sector & Commodity Research Otto Schell tel: otto.schell@nl.abnamro.com Commercieel Contact Sector Advisory Annemijn Fokkelman tel: annemijn.fokkelman@nl.abnamro.com Disclaimer De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die op zorgvuldige wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt. Noch ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. De weergegeven opvattingen en prognoses houden niet meer in dan onze eigen visie en kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. Teksten zijn afgesloten op 2 november 211. ABN AMRO, november 211 Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Het gebruik van tekstdelen en/of cijfers is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen van ABN AMRO.

9 9-24 (E,1 per minuut) abnamro.nl/sectoren

bouw sectormonitor maart 2012

bouw sectormonitor maart 2012 sectormonitor bouw maart 2012 > ABN AMRO verwacht dat bouwproductie in 2012 met 3,5% krimpt > Oorzaken zijn bezuinigingen, crisis woningmarkt en economische tegenwind > Alle deelsectoren worden hard geraakt

Nadere informatie

Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014

Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014 Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014 Daling bouwproductie raakt architecten harder dan ingenieurs, eerste herstel zichtbaar In 2013 krimpt omzet van architectenbureaus met 12,2% en van

Nadere informatie

Bouwproductie 15 procent lager in komende twee jaar

Bouwproductie 15 procent lager in komende twee jaar Bouwproductie 15 procent lager in komende twee jaar Het CPB heeft haar vooruitzichten voor de Nederlandse economie sterk neerwaarts aangepast. Het bbp daalt volgens het CPB dit jaar met 3,5 procent en

Nadere informatie

Verschuiving van grootschalige nieuwbouw in buitengebied naar kleinschalige (her-) bouw in bestaande situatie;

Verschuiving van grootschalige nieuwbouw in buitengebied naar kleinschalige (her-) bouw in bestaande situatie; Bouw De sector bouwnijverheid bestaat uit een diversiteit aan bedrijven. Belangrijke bedrijfsgroepen zijn: Aannemersbedrijven Burgerlijke en Utiliteitsbouw (algemeen en gespecialiseerd)* Aannemersbedrijven

Nadere informatie

Dienstensector houdt vertrouwen

Dienstensector houdt vertrouwen Stand van de Zakelijke Dienstverlening Dienstensector houdt vertrouwen Kasper Buiting Senior Sectoreconoom December 18 Inhoudsopgave pagina 1 Macro-economie: Eurozone en NL Voorlopende economische indicatoren

Nadere informatie

Macro-economische Ontwikkelingen

Macro-economische Ontwikkelingen Macro-economische Ontwikkelingen e kwartaal 1 Bijlage II Overall conclusie De Nederlandse economie groeit naar verwachting met 1¾% in 1 en met 1½% in 11. De toename van het bbp komt bijna volledig voor

Nadere informatie

Zakelijke dienstverlening

Zakelijke dienstverlening Zakelijke dienstverlening Trends, Ontwikkelingen, Cijfers & Prognoses Juni 16 Economisch Bureau Nederland Kasper Buiting Senior sector econoom 3376 kasper.buiting@nl.abnamro.com Inhoud Onderwerp Pag Kernpunten

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2015. Marien Vrolijk

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2015. Marien Vrolijk Monitor Bouwketen Voorjaar 2015 Marien Vrolijk 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 6 1.1 Recente ontwikkelingen 6 1.2 Conjunctuur bouwketen 8 2 Architectenbureaus 10 3 Ingenieursbureaus

Nadere informatie

Bouwproductie & prognoses. BouwKennis BusinessClub Jacco Ridderhof - 4 maart 2015

Bouwproductie & prognoses. BouwKennis BusinessClub Jacco Ridderhof - 4 maart 2015 Jacco Ridderhof Bouwproductie & prognoses BouwKennis BusinessClub Jacco Ridderhof - 4 maart 2015 2 3 Opbouw presentatie Nederland: economische context en de impact op: Woningnieuwbouwproductie tot en met

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Monitor Bouwketen Daan Holtackers Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI Juli 2014 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 Bouwkolom 5 1.1 Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Crisis en herstel in de bouwsector

Crisis en herstel in de bouwsector Crisis en herstel in de bouwsector De bouwsector verkeert in zwaar weer. Voorlopende ontwikkelingen, zoals woningverkopen en de omvang van de orderportefeuilles, kondigden anderhalf jaar geleden al de

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar 2015. Jerzy Straatmeijer

Monitor Bouwketen. Najaar 2015. Jerzy Straatmeijer Monitor Bouwketen Najaar 2015 Jerzy Straatmeijer 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 7 1.1 Recente ontwikkelingen 7 1.2 Conjunctuur bouwketen 10 2 Architectenbureaus 12 3 Ingenieursbureaus

Nadere informatie

Bouwproductie groeit voor derde jaar op rij

Bouwproductie groeit voor derde jaar op rij Vooruitzicht Bouw Bouwproductie groeit voor derde jaar op rij Bouwproductie groeit met 4% in 216 Einde aan enorme groei afgegeven vergunningen en verkoop nieuwbouw 4% 216 ING Economisch Bureau 1 Bouw Bouwproductie

Nadere informatie

Bouwproductie stabiliseert op licht hoger niveau

Bouwproductie stabiliseert op licht hoger niveau Kwartaalbericht Bouw ING Economisch Bureau Bouwproductie stabiliseert op licht hoger niveau Voor 2011 verhoogt ING Economisch Bureau de groeiverwachting van de bouwproductie naar 2,8%. De vooruitzichten

Nadere informatie

Sectorupdate. Export bloemen en planten. 25 juni 2012. Economisch Bureau, Sector & Commodity Research

Sectorupdate. Export bloemen en planten. 25 juni 2012. Economisch Bureau, Sector & Commodity Research Sectorupdate Export bloemen en planten Economisch Bureau, Sector & Commodity Research 25 juni 2012 Exportgroei ondanks crisis in de eurozone Rusland vierde exportbestemming door sterke toename van de export

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar Marien Vrolijk

Monitor Bouwketen. Najaar Marien Vrolijk Monitor Bouwketen Najaar 2014 Marien Vrolijk 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 6 1.1 Recente ontwikkelingen 6 1.2 Conjunctuur bouwketen 8 2 Architectenbureaus 10 3 Ingenieursbureaus

Nadere informatie

Macro-economische Ontwikkelingen

Macro-economische Ontwikkelingen Macro-economische Ontwikkelingen e kwartaal 1 BIJLAGE II Overall conclusie De Nederlandse economie groeit in 1 naar verwachting met 1¼%. Voor komend jaar wordt een groei van 1¾% voorzien. De toename van

Nadere informatie

Macro-economische Ontwikkelingen

Macro-economische Ontwikkelingen Macro-economische Ontwikkelingen 1e kwartaal 9 Overall conclusie In de tweede helft van 8 sloeg de kredietcrisis ook in Nederland over naar de rest van de economie. De vooruitzichten voor 9 en 1 zijn in

Nadere informatie

TNO Bouwprognoses SAMENVATTING op basis van de CPB decemberraming 2011

TNO Bouwprognoses SAMENVATTING op basis van de CPB decemberraming 2011 TNO Bouwprognoses 2011-2016 SAMENVATTING op basis van de CPB decemberraming 2011 In opdracht van: Ministerie van BZK 15 december 2011 Delft, TNO 1 Miljoen Euro 1 Samenvatting De TNO Bouwprognoses zijn

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Ad Grootenboer

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Ad Grootenboer Monitor Bouwketen Daan Holtackers Ad Grootenboer V01 Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, FOSAG, NLingenieurs en UNETO-VNI Juni 2011 Inhoudsopgave Inleiding 3 1 Algemeen 5 1.1 De conjunctuurontwikkeling

Nadere informatie

Verkoop nieuwbouwwoningen opnieuw lager Monitor Nieuwe Woningen Q2 2011 Cijfers en analyses

Verkoop nieuwbouwwoningen opnieuw lager Monitor Nieuwe Woningen Q2 2011 Cijfers en analyses Verkoop nieuwbouwwoningen opnieuw lager Monitor Nieuwe Woningen Q2 2011 Cijfers en analyses In het tweede kwartaal van 2011 is het aantal verkochte nieuwbouwwoningen gezakt naar circa 4.900 (zie figuur

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Monitor Bouwketen Daan Holtackers Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI December 2013 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 Bouwkolom 5 1.1 Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Macro-economische Ontwikkelingen

Macro-economische Ontwikkelingen Macro-economische Ontwikkelingen e kwartaal 8 Overall conclusie De kredietcrisis zorgt voor een terugval van de economische bedrijvigheid in Nederland die sinds het begin van de jaren tachtig niet is voorgekomen.

Nadere informatie

Woningmarkt landelijk 2018 (KW3)

Woningmarkt landelijk 2018 (KW3) In het derde kwartaal van 218 werden volgens het CBS/Kadaster 56.921 woningen verkocht. Dat is 7,3% minder dan in het derde kwartaal van 217 en 7,5% meer dan in het tweede kwartaal van 218. De verkoop

Nadere informatie

jul/09 mei/09 jun/09 sep/09 sep/08 jan/09 feb/09 mrt/09 jun/09 aug/09 sep/09 aug/09

jul/09 mei/09 jun/09 sep/09 sep/08 jan/09 feb/09 mrt/09 jun/09 aug/09 sep/09 aug/09 HAAGSE MONITOR ECONOMISCHE RECESSIE 7 Deze monitor geeft zowel prognoses als gerealiseerde cijfers weer. Het vaststellen van gerealiseerde cijfers kost tijd, maar worden, zodra deze bekend zijn, in de

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1 Conjunctuurenquête Nederland Tweede kwartaal 11 Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1 3-5-11 :36 Economisch herstel zet door Horeca en detailhandel haken aan Na een lichte afzwakking in het eerste kwartaal

Nadere informatie

Visie op de Nederlandse economie in 2014

Visie op de Nederlandse economie in 2014 Visie op de Nederlandse economie in 2014 De economie lijkt in de tweede helft van 2013 de bodem te hebben bereikt. Het is sinds 2008 niet de eerste keer dat dit gebeurt. Na het aanvankelijke herstel gedurende

Nadere informatie

Tweede kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland

Tweede kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland Tweede kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Bouwconjunctuur: Stevig herstel bouwproductie dankzij woningbouw

Bouwconjunctuur: Stevig herstel bouwproductie dankzij woningbouw Februari 2015 Bouwconjunctuur: Stevig herstel bouwproductie dankzij woningbouw Woningbouw: Koopsector groeit hard Utiliteitsbouw: Beleggingsrecord leidt niet tot nieuwbouw Actualiteit: Griekenland, verkiezingen

Nadere informatie

HAAGSE MONITOR RECESSIECIJFERS januari 2010

HAAGSE MONITOR RECESSIECIJFERS januari 2010 Pagina // Bijlage HAAGSE MONITOR RECESSIECIJFERS uari Deze monitor geeft zowel prognoses als gerealiseerde cijfers weer. Het vaststellen van gerealiseerde cijfers kost tijd, maar worden, zodra deze bekend

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland

Conjunctuurenquête Nederland Nieuw: metingen op provinciaal niveau Conjunctuurenquête Nederland Rapport eerste kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Inhoud rapportage COEN in het kort Economisch klimaat

Nadere informatie

Sectorprognoses - Bouw

Sectorprognoses - Bouw Januari 2019 Madeline Buijs Sectoreconoom Bouw Madeline.buijs@nl.abnamro.com Hoogconjunctuur blijft in de bouw voor problemen zorgen De hoogconjunctuur in de bouw zorgt op dit moment voor meer nadelen

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Monitor Bouwketen Daan Holtackers Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI Juni 2013 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 Bouwkolom 5 1.1 Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar 2017

Monitor Bouwketen. Najaar 2017 Monitor Bouwketen Najaar 2017 Monitor Bouwketen Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen van de inhoud (of delen daarvan) is uitsluitend

Nadere informatie

Factsheet economische crisis. 3 e kwartaal 2011

Factsheet economische crisis. 3 e kwartaal 2011 Factsheet economische crisis 3 e kwartaal 211 O&S November 211 2 Kort samengevat Ieder kwartaal factsheet economische crisis Vanwege de voortdurende economische crisis is er behoefte aan inzicht in de

Nadere informatie

Factsheet economische crisis. 1 e kwartaal 2011

Factsheet economische crisis. 1 e kwartaal 2011 Factsheet economische crisis 1 e kwartaal 211 O&S Mei 211 2 Kort samengevat Ieder kwartaal factsheet Vanwege de economische recessie is er behoefte aan inzicht in de gevolgen ervan in de gemeente s-hertogenbosch.

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2017

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2017 Monitor Bouwketen Voorjaar 2017 Monitor Bouwketen Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen van de inhoud (of delen daarvan) is uitsluitend

Nadere informatie

Kennissessie Marktkansen 2011 en verder start om uur

Kennissessie Marktkansen 2011 en verder start om uur Kennissessie Marktkansen 2011 en verder start om 10.00 uur 1 Marktkansen 2011 en verder Bouwproductie & -prognoses Jacco Ridderhof & Richard Lamb 2 Wat ga ik vertellen Economische ontwikkelingen Situatie

Nadere informatie

Pas na 2011 herstelt de bouwproductie

Pas na 2011 herstelt de bouwproductie Kwartaalbericht Bouw ING Economisch Bureau Pas na 211 herstelt de bouwproductie Infrasector valt als laatste steunpilaar weg Ook in 211 krimpt de bouwproductie nog. ING Economisch Bureau verwacht voor

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Ad Grootenboer

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Ad Grootenboer Monitor Bouwketen Daan Holtackers Ad Grootenboer Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, FOSAG, Hibin, NLingenieurs en UNETO-VNI December 2012 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 2 3 4

Nadere informatie

Macro-economische Ontwikkelingen

Macro-economische Ontwikkelingen Macro-economische Ontwikkelingen e kwartaal 1 Bijlage II Onderdeel Economische groei Inflatie Producentenvertrouwen Consumptie Omzet detailhandel Consumentenvertrouwen Hypotheken Hypotheek- en kapitaalmarktrente

Nadere informatie

Kraanverhuurders op zoek naar nieuwe afzetmarkten

Kraanverhuurders op zoek naar nieuwe afzetmarkten Kranen ING Economisch Bureau Kraanverhuurders op zoek naar nieuwe afzetmarkten Er bestaat nog steeds een overcapaciteit aan kranen. De bouwproductie krimpt weliswaar niet meer in 2011 maar de afname van

Nadere informatie

Datum : 4 december 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken

Datum : 4 december 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken CPB Notitie Datum : december Aan : De Minister van Economische Zaken Economierapportage december De wereldeconomie is het afgelopen kwartaal sterk opgeveerd en de verwachting is dat het herstel zal doorzetten.

Nadere informatie

SECTORRAPPORT WONINGMARKT

SECTORRAPPORT WONINGMARKT SECTORRAPPORT WONINGMARKT UPDATE NOVEMBER 2017 www.colliers.nl 28 VRAAG Het aantal woningtransacties is in het derde kwartaal nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte van vorig jaar. Dit komt vooral doordat

Nadere informatie

Vierde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland

Vierde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland Vierde kwartaal 2012 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Groei orderboeken leidt niet tot toename bouwproductie

Groei orderboeken leidt niet tot toename bouwproductie Kwartaalbericht Bouw NG Economisch Bureau Groei orderboeken leidt niet tot toename bouwproductie Faillissementen en slecht weer laten orderportefeuilles groeien Voor 2011 verwacht NG Economisch Bureau

Nadere informatie

Thermometer economische crisis

Thermometer economische crisis 9 Thermometer economische crisis oktober 20 Bestuursinformatie 07//20 gemeente Utrecht Inleiding In deze negende Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke

Nadere informatie

Derde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Gelderland

Derde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Gelderland Derde kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland Conjunctuurenquête Nederland I rapport derde kwartaal 212 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen

Nadere informatie

Kraanverhuur in de lift maar tarieven blijven nog achter

Kraanverhuur in de lift maar tarieven blijven nog achter Kraanverhuur in de lift maar tarieven blijven nog achter Verhuurders willen kranenpark uitbreiden Bouwproductie groeit met 4% in 216 Prefab: meer draaiuren en grotere kranen + 4% 216 Prefab Meer draaiuren

Nadere informatie

Overall conclusie. Vacatures. beeld opleveren. van de economie van 3,5%, voor ,25%. De consumptie blijft naar verwachting stabiel, maar de

Overall conclusie. Vacatures. beeld opleveren. van de economie van 3,5%, voor ,25%. De consumptie blijft naar verwachting stabiel, maar de he Ontwikkelingen taal 29 Overall conclusie In de tweede helft van 28 sloeg de kredietcrisis ook in Nederland over naar de rest van de economie. De vooruitzichten voor 29 en 21 zijn in recordtempo verslechterd.

Nadere informatie

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Nederland totaal

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Nederland totaal Derde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Vooruitzichten blijven somber voor bouw

Vooruitzichten blijven somber voor bouw Kwartaalbericht Bouw ING Economisch Bureau Vooruitzichten blijven somber voor bouw Voor 212 voorziet ING Economisch Bureau een krimp van de bouwproductie van bijna 6%. De blijvend verlaagde overdrachtsbelasting

Nadere informatie

Factsheet economische crisis. 3 e kwartaal 2012

Factsheet economische crisis. 3 e kwartaal 2012 Factsheet economische crisis 3 e kwartaal 212 O&S December 212 2 Kort samengevat Ieder kwartaal factsheet economische crisis Vanwege de voortdurende economische crisis is er behoefte aan inzicht in de

Nadere informatie

Monitor bouwketen. Voorjaar 2019

Monitor bouwketen. Voorjaar 2019 Monitor bouwketen Voorjaar 2019 Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen van de inhoud (of delen daarvan) is uitsluitend toegestaan met

Nadere informatie

Macro-economische Ontwikkelingen

Macro-economische Ontwikkelingen Macro-economische Ontwikkelingen 3e kwartaal 8 Overall conclusie De kredietcrisis en de in het spoor daarvan vertragende wereldconjunctuur leiden ertoe dat de economische groei scherp terugvalt, tot ¼%

Nadere informatie

Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2009

Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2009 Kwartaalrapportage Arbeidsmarkt Breda 2009 Economische krimp in 2009 Aantal vacatures sterk gedaald Werkloosheid in Breda stijgt me 14% Bredase bijstand daalt minimaal Bijstand onder jongeren sterk gestegen

Nadere informatie

Factsheet economische crisis. 4 e kwartaal 2010

Factsheet economische crisis. 4 e kwartaal 2010 Factsheet economische crisis 4 e kwartaal 21 O&S Februari 211 2 Kort samengevat Ieder kwartaal factsheet Vanwege de economische recessie is er behoefte aan inzicht in de gevolgen ervan in de gemeente s-hertogenbosch.

Nadere informatie

COEN in het kort. Inhoud rapport. Toelichting. Nederland. Herstel komt in zicht. Conjunctuurenquête Nederland I rapport vierde kwartaal 2014

COEN in het kort. Inhoud rapport. Toelichting. Nederland. Herstel komt in zicht. Conjunctuurenquête Nederland I rapport vierde kwartaal 2014 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête (COEN) ondervraagt elk kwartaal ondernemers over onderwerpen

Nadere informatie

Crisismonitor. SSC / Onderzoek en Informatie. uitgave juni Wat is in Breda veranderd ten opzichte van crisismonitor van april?

Crisismonitor. SSC / Onderzoek en Informatie. uitgave juni Wat is in Breda veranderd ten opzichte van crisismonitor van april? SSC / Onderzoek en Informatie Crisismonitor uitgave juni Wat is in Breda veranderd ten opzichte van crisismonitor van april? stijgingstempo werkloosheid neemt toe, meer jongeren werkloos fors minder hypotheken

Nadere informatie

Datum : 2 april 2002 Aan : De Minister van Economische Zaken

Datum : 2 april 2002 Aan : De Minister van Economische Zaken CPB Notitie Datum : 2 april 2002 Aan : De Minister van Economische Zaken Economierapportage april 2002 1 De internationale conjunctuur lijkt door het dieptepunt heen. In de Verenigde Staten en Zuidoost-Azië

Nadere informatie

Factsheet economische crisis. 2 e kwartaal 2012

Factsheet economische crisis. 2 e kwartaal 2012 Factsheet economische crisis 2 e kwartaal 212 O&S Oktober 212 2 Kort samengevat Ieder kwartaal factsheet economische crisis Vanwege de voortdurende economische crisis is er behoefte aan inzicht in de gevolgen

Nadere informatie

Woningmarkt NL 2018 kwartaal 2

Woningmarkt NL 2018 kwartaal 2 Woningmarkt NL 218 kwartaal 2 In het tweede kwartaal van 218 werden volgens het CBS/Kadaster 52.93 woningen verkocht. Dat is 9,3% minder dan in het tweede kwartaal van 217 en 1,6% meer dan in het eerste

Nadere informatie

Kwartaalmonitor VHG 01

Kwartaalmonitor VHG 01 Kwartaalmonitor VHG 01 4 e kwartaal 2018 Aanvullend statistisch onderzoek voor VHG - Branchevereniging voor ondernemers in de groene sector VHG-leden boekten 7,8 procent meer omzet in het vierde kwartaal

Nadere informatie

Bouwproductie pas in 2017 naar nieuwe top

Bouwproductie pas in 2017 naar nieuwe top Kwartaalbericht Bouw ING Economisch Bureau Bouwproductie pas in 2017 naar nieuwe top In de bouw is de recessie nog verre van over. In 2010 krimpt de bouwproductie naar verwachting met 6,7%. In 2011 herstelt

Nadere informatie

Eerste kwartaal 2013. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Limburg

Eerste kwartaal 2013. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Limburg Eerste kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Branche Update: Wegvervoer

Branche Update: Wegvervoer Branche Update: Wegvervoer Economisch Bureau Sector & Commodity Research Nadia Menkveld +31 26 286441 Financiële weerbaarheid wegvervoer onder druk Het goederenvervoer over de weg heeft het al een tijd

Nadere informatie

Crisismonitor Drechtsteden

Crisismonitor Drechtsteden Crisismonitor juni 211 (cijfers t/m maart 211) Inhoud: 1. Werkloosheid 2. Werkloosheid naar leeftijd 3. Vacatures, bedrijven, leegstand 4. Woningmarkt Hoe staan de er voor op de arbeidsmarkt en de woningmarkt?

Nadere informatie

Kraanverhuurders bouwen capaciteit af

Kraanverhuurders bouwen capaciteit af Assetvisie kranen ING Economisch Bureau Kraanverhuurders bouwen capaciteit af Het aantal kranen in Nederland neemt af maar er bestaat nog steeds een overcapaciteit. Uurtarieven liggen hierdoor verder onder

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie krimpt 4,5 procent in eerste kwartaal 2009

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economie krimpt 4,5 procent in eerste kwartaal 2009 Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB09-038 15 mei 2009 9.30 uur Economie krimpt 4,5 procent in eerste kwartaal 2009 Grootste krimp na de Tweede Wereldoorlog Export en investeringen vallen

Nadere informatie

Woningmarkt in eerste kwartaal verder onder druk door scherpe financieringseisen

Woningmarkt in eerste kwartaal verder onder druk door scherpe financieringseisen Laagste verkoopaantallen sinds dieptepunt crisis Woningmarkt in eerste kwartaal verder onder druk door scherpe financieringseisen NVM wil dialoog met banken over doorgeschoten hypotheekeisen Nieuwe werkelijkheid

Nadere informatie

Branche Update: Container terminals

Branche Update: Container terminals Branche Update: Container terminals Economisch Bureau Sector & Commodity Research Nadia Menkveld +31 206 286441 Concurrentiepositie haven van belang voor terminal Hoewel de overslag in de haven van Rotterdam

Nadere informatie

Krimp slaat weer toe in bouw

Krimp slaat weer toe in bouw Kwartaalbericht Bouw ING Economisch Bureau Krimp slaat weer toe in bouw Voor 2012 verwacht ING Economisch Bureau een lichte krimp van de bouwproductie van 2%. Door de vastgelopen woningmarkt worden er

Nadere informatie

Factsheet economische crisis. 3 e kwartaal 2010

Factsheet economische crisis. 3 e kwartaal 2010 Factsheet economische crisis 3 e kwartaal 21 O&S November 21 2 Kort samengevat Ieder kwartaal factsheet Vanwege de economische recessie is er behoefte aan inzicht in de gevolgen ervan in de gemeente s-hertogenbosch.

Nadere informatie

retail sectormonitor januari 2012

retail sectormonitor januari 2012 sectormonitor retail januari 212 > Omzetdaling voor non-food branches in 212 > Omzetgroei van 1% in 212 verwacht voor supermarkten > Herstel foodspeciaalzaken nog niet in zicht 1 Retailmonitor Januari

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Voorjaar Nylas Visser Jerzy Straatmeijer

Monitor Bouwketen. Voorjaar Nylas Visser Jerzy Straatmeijer Monitor Bouwketen Voorjaar 2016 Nylas Visser Jerzy Straatmeijer 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 7 1.1 Recente ontwikkelingen 7 1.2 Conjunctuur bouwketen 11 2 Architectenbureaus

Nadere informatie

Monitor kredietcrisis begin 2010 Gemeente Purmerend

Monitor kredietcrisis begin 2010 Gemeente Purmerend Monitor kredietcrisis begin 2010 Gemeente Purmerend Colofon In opdracht van: De directeur Beleid Coördinatie en samenstellen rapportage: Team Beleidsonderzoek en Informatiemanagement Inhoud rapportage:

Nadere informatie

Factsheet stedelijke economie. 4 e kwartaal 2013

Factsheet stedelijke economie. 4 e kwartaal 2013 Factsheet stedelijke economie 4 e kwartaal 213 O&S Februari 214 2 Kort samengevat Factsheet stedelijke economie Vanwege de huidige economische situatie blijft er behoefte aan inzicht hoe s-hertogenbosch

Nadere informatie

Factsheet economische crisis. 3 e kwartaal 2009

Factsheet economische crisis. 3 e kwartaal 2009 Factsheet economische crisis 3 e kwartaal 29 O&S November 29 2 Kort samengevat Ieder kwartaal factsheet Al enige tijd is er sprake van een economische recessie in Nederland. Met het oog daarop is er behoefte

Nadere informatie

Orderboekje historisch gezien op vrij hoog niveau

Orderboekje historisch gezien op vrij hoog niveau jun-11 sep-11 dec-11 mrt-12 jun-12 sep-12 dec-12 mrt-13 jun-13 sep-13 dec-13 mrt-14 jun-14 sep-14 dec-14 mrt-15 jun-15 sep-15 dec-15 mrt-16 jun-16 sep-16 dec-16 mrt-17 jun-17 Perscontact Frederik Bronckaerts

Nadere informatie

De dip duurt niet eeuwig

De dip duurt niet eeuwig De dip duurt niet eeuwig Remko Nods (Elsevier) redactie.emedia@reedbusiness.nl De dip duurt niet eeuwig De Nederlandse bouw is in crisis door bezuinigingen van overheden en de problemen op de woningmarkt.

Nadere informatie

2009 uitzonderlijk slecht economisch jaar voor Nederland

2009 uitzonderlijk slecht economisch jaar voor Nederland 2009 uitzonderlijk slecht economisch jaar voor Nederland 02 Krimp mondiale economie in 2009 Aziatische landen als eerste uit het dal Economie eurozone krimpt nog sterker dan wereldeconomie Krimp in 2009

Nadere informatie

Datum : 3 juli 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken

Datum : 3 juli 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken CPB Notitie Datum : juli Aan : De Minister van Economische Zaken Economierapportage juli De Nederlandse economie blijft ondermaats presteren. Na de oorlog in Irak zijn de internationale spanningen afgenomen

Nadere informatie

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland Conjunctuur enquête Technologische Industrie Nederland Gunstig beeld met internationale onzekerheden Het CBS kopt donderdag 16 februari dat het ondernemersvertrouwen in Nederland nog nooit op zo n hoog

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei valt terug

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei valt terug Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB11-069 15 november 2011 9.30 uur Economische groei valt terug Economie 1,1 procent gegroeid op jaarbasis in derde kwartaal Kwartaal op kwartaal 0,3 procent

Nadere informatie

Macro-economische Analyse 2013-1

Macro-economische Analyse 2013-1 Macro-economische Analyse 213-1 Macro-economische Ontwikkelingen 1e kwartaal 213 Conclusie Ten opzichte van het laatste kwartaal van 212 staan minder signalen op 'rood', maar van een structureel economisch

Nadere informatie

igg bouweconomie marktanalyse

igg bouweconomie marktanalyse igg bouweconomie marktanalyse indices en prognoses kwartaalbericht, - Het herstel van de bouwmarkt krijgt steeds duidelijker vormen. Na een periode van circa zeven jaar waarin de prijzen eigenlijk continu

Nadere informatie

Crisismonitor Drechtsteden

Crisismonitor Drechtsteden Crisismonitor Oktober 2010 (cijfers t/m augustus 2010) Inhoud: 1. Werkloosheid (algemeen) 2. Werkloosheid naar leeftijd (jongeren en ouderen) 3. Vacatures, bedrijven en leegstand 4. Woningmarkt Hoe staan

Nadere informatie

UITSLAGEN WONEN ENQUÊTE

UITSLAGEN WONEN ENQUÊTE UITSLAGEN WONEN ENQUÊTE 3 E KWARTAAL 211 Gemaakt voor NVM Wonen Gemaakt door NVM Data & Research Inhoudsopgave 1 Introductie enquête... 3 1.1 Periode... 3 1.2 Respons... 3 2 Staat van de woningmarkt...

Nadere informatie

Thermometer economische. crisis

Thermometer economische. crisis 8 Thermometer economische oktober 20 crisis 06//20 Inleiding In deze achtste Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke thema s gevolgd (economie, arbeidsmarkt,

Nadere informatie

Thermometer economische crisis

Thermometer economische crisis Thermometer economische crisis mei 2013 afdeling 29/04/2013 Onderzoek gemeente Utrecht Inleiding In deze tiende Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke

Nadere informatie

Crisismonitor Drechtsteden

Crisismonitor Drechtsteden Crisismonitor oktober 211 (cijfers t/m september 211) Inhoud: 1. Werkloosheid 2. Werkloosheid naar leeftijd 3. Vacatures, bedrijven, leegstand 4. Woningmarkt Hoe staan de er voor op de arbeidsmarkt en

Nadere informatie

CPB Notitie. Economierapportage maart De wereldeconomie. Datum : 27 maart 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken

CPB Notitie. Economierapportage maart De wereldeconomie. Datum : 27 maart 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken CPB Notitie Datum : 27 maart 2003 Aan : De Minister van Economische Zaken Economierapportage maart 2003 1 De Nederlandse economie blijft ondermaats presteren. Dit geldt zelfs indien door een voorspoedig

Nadere informatie

BouwKennis. Managementsamenvatting. Januari 2019

BouwKennis. Managementsamenvatting. Januari 2019 BouwKennis Managementsamenvatting Januari 19 Managementsamenvatting Januari 19 COLOFON INLEIDING INHOUDSOPGAVE Uitgever BouwKennis BV Max Euwelaan 51 32 MA ROTTERDAM T 1-99 E info@bouwkennis.nl www.bouwkennis.nl

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal 2015. Bedrijfsleven onveranderd positief

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal 2015. Bedrijfsleven onveranderd positief Conjunctuurenquête Nederland Tweede kwartaal 215 Bedrijfsleven onveranderd positief Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het tweede kwartaal 215.

Nadere informatie

Marktontwikkeling koopwoningen

Marktontwikkeling koopwoningen 15 De Europese Schuldencrisis laat zijn sporen na In de vorige uitgave van WOON Amsterdam, najaar 2011, concludeerden we: Het is de onzekerheid over de toekomst die de markt afremt. Als het gaat om de

Nadere informatie

Bouwsector bereikt de bodem in 2013

Bouwsector bereikt de bodem in 2013 Kwartaalbericht Bouw ING Economisch Bureau Bouwsector bereikt de bodem in 213 Ook in 213 zal de bouwproductie nog dalen. De krimp zal naar verwachting echter kleiner zijn dan in. De woningbouw blijft gebukt

Nadere informatie

Lange termijn vooruitzichten

Lange termijn vooruitzichten Kwartaalbericht Bouw ING Economisch Bureau Lange termijn vooruitzichten nieuwbouwwoningen matig Na 2020 daling uitbreidingsvraag Zowel in 2013 als in 2014 blijft de bouwproductie krimpen. Door de recessie

Nadere informatie

Bouw - sector prognose

Bouw - sector prognose Bouw - sector prognose Economisch Bureau Nederland Madeline Buijs +31 20 383 82 01 23 januari 2015 Nieuwbouw groeimotor voor bouw in 2015 In 2014 is het herstel van de bouwsector ingezet. Wij verwachten

Nadere informatie

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27 Inhoud Ontwikkeling aantal orders 2 Verwachting aantal orders 3 Verwachting aantal exportorders 4 Verwachting inkopen bij leveranciers 5 Oordeel orderpositie 6 Oordeel orderpositie buitenland 7 Oordeel

Nadere informatie