Kunst- Actief 3 GT Hoofdstuk 1 Dromen Oefenexamen Vragen + Antwoordmodel

Transcriptie

1 Bij dit oefenexamen horen de kleurenafbeeldingen op pagina 8 en 9 van het themaboek KunstActief 3 vmbogt. Dit proefexamen bestaat uit 36 vragen. Je kunt maximaal 57 punten behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten een goed antwoord maximaal oplevert. Bij de open vragen Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, dan worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld. Bij de meerkeuzevragen Antwoord met een hoofdletter, bijvoorbeeld A ; niet a. Dromen van René Magritte In 2009 werd in Brussel het Magritte Museum geopend. Magritte was een beroemd Belgisch kunstenaar die surrealistische schilderijen maakte. Bij de opening hadden de organisatoren het gebouw ingepakt in een enorm beschilderd doek. Een foto van het Magritte Museum is over de volle breedte op het doek geprint. Het Rijk der Lichten, één van de schilderijen van René Magritte zie je op afbeelding 1.1 afgebeeld op het doek waarmee het museum is ingepakt. Op afbeelding 1.2 zie je Kasteel in de Pyreneeën van Magritte. 1p 1. Bekijk afbeelding 1.1. Het Magritte Museum op afbeelding 1.1 is ingepakt in doeken, waardoor de eigenlijke gevel niet meer zichtbaar is. > Noem een reden van de organisatoren om het museum in de beschilderde doeken te verpakken. 1

2 Voorbeelden van een juiste reden zijn: Om aandacht te trekken voor de opening. Om iets speciaals te doen voor de opening. Om het museum te laten opvallen. 2p 2. Bekijk afbeelding 1.1. De manier waarmee het Magritte Museum is ingepakt, suggereert dat het om een gordijn gaat. > Waardoor wordt die suggestie gewekt? > Noem twee aspecten. Suggestie van verticale plooien van boven naar beneden. Het gordijn is deels opengeschoven ( en bij elkaar gehouden) om het schilderij erachter te laten zien. Langs de dakrand bevindt zich een constructie die op een gordijnrail lijkt. 1p 3. Bekijk afbeelding 1.1. In het midden zie je op de linker gevel een enorme vergroting van Het Rijk der Lichten, één van de schilderijen van Magritte. > Waarom is Het Rijk der Lichten een goed gekozen titel voor dit schilderij? Door de combinatie van licht overdag en s nachts. Donkere bomen helder blauwe lucht (daglicht). Nachtverlichting helder blauwe lucht (daglicht). 2p 4. Bekijk afbeelding 1.1. De opdruk van het gebouw op het doek waarmee het museum is ingepakt, werkt vervreemdend. > Leg uit dat de voorstelling op het doek bij het Magritte Museum op tenminste twee manieren vervreemdend werkt. De voorstelling lijkt overbodig: ze laat een gebouw zien, terwijl het ook verborgen wordt. De ingang is moeilijk te vinden. Op de linker gevel gaan de muren als een gordijn open. Waar de gordijnen opengaan is een enorme vergroting van een schilderij zichtbaar. De voorstelling van het landschap op het schilderij werkt vervreemdend. 2

3 Met zijn schilderijen zet Magritte je op het verkeerde been: hij speelt met dingen die normaal niet bij elkaar horen. Dat doet hij bij afbeelding 1.1 Het rijk der lichten en bij afbeelding 1.2 Kasteel in de Pyreneeën. 2p 5. Bekijk afbeelding 1.2. Magritte heeft de rots op het schilderij vanuit een laag standpunt weergegeven. > Waaruit leid je dat af? > Noem twee aspecten. Dat zie je aan de lage horizon. Je kijkt vanonder tegen de rots\ je ziet de onderkant van de rots. De onderkant van het kasteel gaat schuil achter de bovenkant van de rots. 1p 6. Bekijk afbeelding 1.2. Magritte heeft een ongewoon contrast verbeeld in Kasteel in de Pyreneeën. In dit schilderij heeft Magritte gewerkt met de contrasten licht donker, water lucht. > Welk ander contrast heeft Magritte verbeeld in Kasteel in de Pyreneeën? Hij speelt met de zwaartekracht: gewichtloos zwaar. 2p 7. Bekijk afbeelding 1.2. Het werk van Magritte is figuratief. > Noem twee aspecten van de voorstelling van Kasteel in de Pyreneeën waaruit je kunt afleiden dat het een figuratief schilderij is. Je herkent: De blauwe lucht met wolken. De zwevende rots met daarop een kasteel. De zee en de branding zijn realistisch geschilderd. 1p 8. Bekijk afbeelding 1.2. Op het schilderij is het klaarlichte dag. De zon is echter niet te zien. > Van welke kant komt het licht? Kies uit: A. Schuin van rechts B. Schuin van links C. Recht van voren D. Vanachter de wolken. B. Schuin van links. (Indien geantwoord met b. dan 0 punten!) 3

4 2p 9. Bekijk de schilderijen van Magritte (afbeelding 1.1 en 1.2) op pagina 8. De voorstellingen op schilderijen van Magritte zijn zowel naturalistisch en vervreemdend. > Leg uit dat de voorstellingen van Magritte naturalistisch en ook vervreemdend zijn. Alle voorstellingen van Magritte lijken net echt (naturalistisch). Je weet echter dat wat Magritte schildert in werkelijkheid niet voor kan komen (vervreemdend). Daedalus en Icarus Daedalus was in het oude Athene een hoog gewaardeerd architect en tevens een uitvinder. Hij werd gezien als een van de grootste wetenschappers van zijn tijd. 1p 10. Bekijk afbeelding 1.3. In Daedalus on the other Hand. worden, net als werk van Magritte, eigenschappen gecombineerd, die eigenlijk niet met elkaar samengaan. > Welke combinatie kun je herkennen? Rijden vliegen / zweven. Op de aarde blijven opstijgen. Mechanisch ( bewegen) natuurlijk (bewegen). 1p 11. Bekijk afbeelding 1.3. Waaraan kun je zien dat je de vormgeving van Daedalus on the other Hand. kunt omschrijven als open? > Noem één aspect. Het is transparant: je kijkt er doorheen. Veel tussenruimte. Het is opgebouwd met dunne draadvormen. 1p 12. Bekijk afbeelding 1.3. Daedalus on the other Hand. is een stilstaand kunstwerk. Toch wordt er door de vleugels beweging gesuggereerd. > Waardoor suggereren de vleugels beweging? De vleugels zijn uitgespreid, zoals gebruikelijk bij een vliegende beweging. Geknikte vleugels. 4

5 2p 13 Bekijk afbeelding 1.3. Daedalus on the other Hand. wordt gepresenteerd op een sokkel tegen een min of meer egale achtergrond. > Wat vind je van de kleurkeuze van die achtergrond ten opzichte de kleur van de metalen constructie van het kunstwerk? > Verklaar je antwoord. Argumenten van de leerling zijn belangrijk. (Zonder argument 0 punten!) Goed: de kleur van de achtergrond sluit aan bij de kleur van de wielen. Niet goed: de kleur contrasteert weinig met het kunstwerk, waardoor het kunstwerk niet erg opvalt. De mythe van de val van Icarus Vraag 14 t/m 17 gaan over De val van Icarus, een schilderij van Brueghel. Net als zijn vader was Icaraus erg ambitieus. Hij wilde naar de zon vliegen en maakte vleugels van bijenwas. Toen hij dichterbij kwam, smolten zijn vleugels en stortte hij ter aarde. Helemaal rechts in de hoek van het schilderij op afbeelding 1.12 zie je Icarus spartelen. Het verhaal van Icarus is een bekende mythe die onder andere Pieter Brueghel inspireerde tot dit schilderij. Bekijk afbeelding 1.3 en Lees de inleiding over Daedalus en Icarus (hierboven). 2p 14. De mythe van Daedalus en Icarus heeft de kunstenaars van afbeelding 1.3. en 1.12 geïnspireerd tot twee heel verschillende kunstwerken. > Maak voor beide kunstwerken duidelijk dat ze verwijzen naar de mythe van de val van Icarus. Ze verbeelden beide de onmogelijkheid van vliegen: Daedalus: te kleine vleugels, of Daedalus: organische vleugels, mechanische wielen. Icarus: stort neer. 4p 15. Bekijk afbeelding Hoe wordt op afbeelding 1.12 diepte in het schilderij gesuggereerd? > Noem twee voorbeelden van ruimtesuggestie. > Benoem waar je die aantreft in het schilderij. Antwoord Maximumscore 4 (Indien plaatsbepaling ontbreekt 0 punten; per juiste combinatie 2 punten). Overlapping: paard en boer voor de ondergrond etc. Atmosferisch perspectief: vage achtergrond. Hooglaag: boer hoger dan boot etc. Voorachter: grote boer voor, kleine herder achter. Vogelvluchtperspectief: bovenaanzicht: neerkijken op rivier etc. Structuur op de bodem: ploegsporen etc. 5

6 2p 16. Bekijk afbeelding De kunstenaar is niet erg onder de indruk van het mythologische verhaal van de val van Icarus. > Noem twee aspecten van de voorstelling waaruit dat blijkt. Icarus is onopvallend in de hoek van het schilderij afgebeeld. Geen van de figuren op het schilderij hebben Icarus in de gaten. Ze gaan rustig door met hun werk. Er is geen reddingsboot uitgezet. 1p 17. Bekijk afbeelding De kunstenaar is niet erg onder de indruk van het mythologische verhaal van de val van Icarus. Dat blijkt ook uit de vormgeving > Noem een aspect van de vormgeving waaruit die desinteresse blijkt. Icarus bevindt zich in een donker deel van het schilderij. Het licht in het schilderij valt op de boer op de voorgrond. Het licht valt op het achterste deel van het schilderij. De boer en/of het schip en/of de zon trekken de meeste aandacht. Dromen van Henri Rousseau Henri Rousseau schilderde over het algemeen landschappen met op de voorgrond een figuur. Hij noemde dit zijn portretlandschappen. Het meest bekend van hem zijn z n jungles. In zijn jungles zijn altijd dieren verborgen. 2p 18. Bekijk afbeelding 1.4. Bij dit schilderij is sprake van kleurcontrasten. > Welke twee kleurcontrasten zijn het meest opvallend? Warmkoudcontrast. Het contrast tussen de (blauwgrijze) lucht en de (bruinige) aarde. Kleurkleurcontrast. Kleurcontrasten in de mantel van de slapende bohémienne. 6

7 1p 19. Bekijk afbeelding 1.4. Bij dit schilderij is sprake van kleurfamilie. > Welke kleurfamilie herken je? De verschillende bruine, gele en rode tinten op voorgrond. De kleurcontrasten in de mantel van de slapende bohémienne. 3p 20. Bekijk afbeelding 1.4. In dit schilderij wordt door middel van drie lagen (plans) diepte gesuggereerd. > Welke drie lagen herken je en wat is er op deze drie lagen te zien? Antwoord Maximumscore 3 (indien beschrijving van plek ontbreekt 0 punten) Voorgrond met slapende bohémienne en leeuw. Middenplan met meer en bergen. Achtergrond met blauwe lucht. 1p 21. Bekijk afbeelding 1.4. De titel van het schilderij is De slapende bohémienne. Het had even goed De dromende bohémienne kunnen heten. > Geef een argument voor de titel De dromende bohémienne. Tijdens een droom gebeuren vreemde en onwaarschijnlijke dingen. In dit schilderij zijn dat: Een leeuw die aan de slapende figuur komt snuffelen. De leeuw lijkt vreedzaam en ongevaarlijk. De enscenering van de figuren in een leeg, verlaten landschap. 1p 22. Bekijk afbeelding 1.4. Henri Rousseau heeft een beperkt oeuvre nagelaten. Dat is o.a. omdat hij pas begon te schilderen toen hij 40 was. Er is echter nog een reden dat de omvang van zijn werk beperkt is. > Noem een aspect van dit werk waaruit je kunt afleiden dat zijn oeuvre beperkt is. Aan dit schilderij is te zien dat Rousseau heel precies schilderde. Dat kost veel tijd. 7

8 Met je ogen dicht De volgende vragen in het blok Met je ogen dicht gaan over de koppen van Brancusi en Hausmann op afbeeldingen 1.6 en 1.8. Een uitspraak van Brancusi luidt: In de kunst is eenvoud geen doel, maar men komt door het benaderen van de ware betekenis van de dingen, ondanks zichzelf, tot eenvoud." Hausmanns kunstwerk Der Geist unserer Zeit werd gemaakt rond Het beeld bestaat uit een houten pruikenstandaard waarop verschillende voorwerpen zijn aangebracht. Het beeld bevindt zich in het Centre Pompidou, een museum voor moderne kunst in Parijs. 3p 23. Bekijk afbeelding 1.6. De titel van het beeld is Slapende muze. Het beeld toont een ontspannen gezicht. > Geef drie kenmerken van ontspanning in het gelaat. Antwoord Maximumscore 3 Gesloten ogen Iets openhangende mond Rimpelloos hoofd Opgetrokken wenkbrauwen. 1p 24. Bekijk afbeelding 1.6. Het beeld op afbeelding 1.6 is een figuratief beeld, maar geen portret. > Geef een argument waarom dit beeld geen portret is. Niet herkenbaar Het hoofd heeft alleen algemene kenmerken die bij een hoofd horen. 1p 25. Bekijk afbeelding 1.6. Het beeld op afbeelding 1.6 is van marmer. Welke techniek heeft de kunstenaar gebruikt? > Kies uit: A. Boetseren B. Modelleren C. Beeldhouwen D. Assembleren C. Beeldhouwen. 8

9 1p 26. Bekijk afbeelding 1.6. Brancusi heeft de kop op afbeelding 1.6 gestileerd. > Noem een aspect van het beeld waaruit je afleidt dat de kop gestileerd is. Strakke lijnen van de wenkbrauwen die overgaan in de neus. Gelijkmatige vorm van het gezicht. Egale, gladde afwerking van het gezicht. 1p 27. Bekijk afbeelding 1.6 en afbeelding 1.8. Beide beelden zijn in hetzelfde jaar tot stand gekomen. Toch zijn ze heel verschillend. Het was het jaar 1920 en vervreemding en surrealisme waren geliefde thema s bij avantgardekunstenaars. > Welk van beide beelden is het meest surrealistisch? > Geef daarvoor een argument. Het beeld van Hausmann op afbeelding 1.6. Aan het beeld zijn allerlei vreemde zaken toegevoegd. Het beeld heeft een surrealistische titel. 2p 28. Bekijk afbeelding 1.8. Hausmann wil een tijdsbeeld schetsen. > Hoe heeft hij dat gedaan? > Toon dat aan met twee aspecten van de voorstelling. Hoofd als drager van de geest. Allerlei dagelijkse dingen die aan het hoofd zijn bevestigd. Gevonden voorwerpen uit het dagelijkse leven van p 29. Bekijk afbeelding 1.8. Hausmann heeft verschillende voorwerpen op de kop bevestigd. > Hoe noem je de beeldende kunstvorm die Hausmann heeft gebruikt om afbeelding 1.8 samen te stellen uit gevonden voorwerpen? Kies uit: A. Collage B. Assemblage C. Objettrouvé D. Montage Assemblage 9

10 Landscape from a Dream Paul Nash ( ) was een Britse schilder die surrealistisch werk maakte. Op afbeelding 1.7 zie je zijn Landscape from a Dream. Vaak schilderde hij alledaagse voorwerpen in een landschap waardoor zijn werk een vervreemdende of surrealistische sfeer kreeg. 1p 30. Bekijk afbeelding 1.7. Bij dit schilderij valt een grote mate van vervreemding op. Hoe heeft de schilder Nash dit in de voorstelling verbeeld? > Noem één aspect. Geen mensen maar dieren zijn de hoofpersonen in dit schilderij. De herhaling van bolvormen in het landschappelijk geheel. Het windscherm/spiegel/glaswand op deze plek in de natuur is vreemd. Het grote vierkante schilderij in een schilderij is vervreemdend. 2p 31. Bekijk afbeelding 1.7. De linkerkant van het schilderij is een vierkante lijst zichtbaar met daarin een geschilderd landschap. Je kunt dat vierkant zien als een spiegel. > Noem drie kenmerken van spiegeling die in dit schilderij zijn verbeeld. Spiegeling van de staande vogel rechts. Strand op de voorgrond heeft de dezelfde kleur als op de spiegel. Het gespiegelde landschap is in de diepte anders dan het landschap op de achtergrond. De bruine bol op de voorgrond wordt in de spiegel weerkaatst. De lucht in het spiegelende deel is anders dan die op de achtergrond. 3p 32. Bekijk afbeelding 1.7. Er zijn verschillende aspecten van de voorstelling die voor een dreigende sfeer in dit schilderij zorgen. Die wordt onder andere opgeroepen door de zwarte vogel midden in het beeld en door de laaghangende wolken > Noem nog drie andere aspecten die voor een dreigende sfeer zorgen. Antwoord Maximumscore 3 Vreemde slagschaduwen van de spijlen van het scherm. De manier waarop de staande vogel de beschouwer aankijkt. De verandering van kleur in het gespiegelde landschap. 2p 33. Bekijk afbeelding 1.7. > Welke betekenis zou je aan de rode bol in de vierkante spiegel geven? > Licht je antwoord toe. Verschillende antwoorden mogelijk, bijv. De bol op de achtergrond lijkt een zon: hij is rood, hangt in de lucht en is lichter dan de bollen op de voorgrond. 10

11 Vlinders De kunstenaar van de vlinders op afbeelding 1.10 heeft ze in een cirkelvormige compositie geordend. De ruimte tussen de vlinders is bijna overal even groot. Die keuze heeft gevolgen gehad voor de vorm van de vlinders. 1p 34. Bekijk afbeelding De vlinders op afbeelding 1.10 vormen een cirkel. > Waarmee heeft de kunstenaar bij de vormgeving van de vlinders rekening moeten houden toen hij ze maakte? Davey heeft vormen gemaakt, die precies in elkaar passen om zo een ronde vorm te bereiken. Vorm en restvorm passen feilloos in elkaar. 1p 35. Bekijk afbeelding Je ziet aan de linkerkant van de vlinders slagschaduwen. > Wat is het effect van die slagschaduwen? De vlinders komen los van de ondergrond. De vlinders lijken te zweven. 2p 36. Bekijk afbeelding Je zou het werk op de afbeelding zowel tweedimensionaal als driedimensionaal kunnen noemen. > Geef voor beide standpunten een argument. Tweedimensionaal: Je kunt het werk eigenlijk alleen recht van voren goed bekijken. Het werk heeft geen interessante achterkant of zijkanten. Driedimensionaal: De vlinders komen los van de ondergrond. Een afwisselende lichtrichting of lichtsterkte heeft effect op het werk. Voorstel zoals op examen wordt gerekend. Antwoordmodel: totaal 58 punten. Eindcijfer van de leerling is: score van de leerling gedeeld door 58 x 9 +1 = eindcijfer. 11