Zorgprogramma Overgewicht in Huisartsenpraktijk

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Zorgprogramma Overgewicht in Huisartsenpraktijk"

Transcriptie

1 Zorgprogramma Overgewicht in Huisartsenpraktijk Intensieve interventie Samenvatting Beschrijving van de resultaten van het Zorgprogramma Overgewicht, een interventie programma in de huisartsenpraktijk, middels een impedantie meter en motiverende gesprekstechnieken en dieet/voedingsadviezen in 2012 en 2013 J.TH.H.M. van de Steeg

2 Inhoud Voorwoord... 2 Inleiding... 3 Historie... 4 De Body Impedantie Analyse (BIAmeting)... 5 De inhoud van het programma... 7 De verwijzing... 7 De interventieverpleegkundige... 7 Materialen noodzakelijk voor het spreekuur... 7 Het spreekuur... 7 Verslaglegging... 7 De resultaten... 8 We onderscheiden de volgende groepen patiënten... 8 Conclusies... 9 De resultaten... 9 Verbeterpunten... 9 Bijlage Referenties

3 Voorwoord Obesitas Management: Een optelsom van gewichtsreductie, gewichtshandhaving en risicoreductie. Bovenstaande tekst was destijds het motto van een ambitieus plan om mensen met overgewicht intensief en multidisciplinair te begeleiden. Ontwikkelingen in de zorg, stagnatie van de economie en de expansie van Medi-Mere maakten dat het Obesitas Management Programma niet tot stand gekomen is. Een beperkte werkbare- uitwerking van dat programma heeft eind 2011 geleid tot het Zorgprogramma Overgewicht in de Huisartsenpraktijk. Een zorgprogramma voortvloeiend uit de GEZ module en door de GEZA (Geïntegreerde Eerstelijns Zorg Almere) en welke voldoet aan de voorwaarde gesteld in de NHG standaard obesitas nl: De voorkeursbehandeling is een gecombineerde leefstijlinterventie: aanpassing van de voeding, lichamelijke activiteit en psychologische ondersteuning. Gedurende 2 jaar hebben we onze patiënten gevolgd die naar dit gecombineerde leefstijlinterventie programma werden verwezen. Dit document geeft een overzicht van de resultaten van het interventie programma. Han van de Steeg Huisarts Medi-Mere Voorzitter GEZA Juni

4 Inleiding Achtergronden: Obesitas is een volksziekte Obesitas wordt gedefinieerd als een body mass index (BMI) van 30 kg/m2 of meer, waarbij de BMI van een persoon wordt uitgedrukt in kilogram gedeeld door zijn lichaamslengte in meters in het kwadraat. Overgewicht wordt gedefinieerd als een BMI tussen de 25 en 29,0 kg/m2. In 1980 had 33% van de Nederlands bevolking een BMI boven de 25 in 2004 was dit gestegen tot 46 %, bijna een verdubbeling. Het percentage volwassenen met obesitas zal naar schatting de komende 20 jaar met 50% toenemen. Maar ook bestaat de verwachting dat het percentage mensen met overgewicht in het algemeen (matig plus ernstig overgewicht) verder zal stijgen. Dit wordt onder andere verwacht omdat ook bij kinderen het percentage met (ernstig) overgewicht stijgt. Kinderen met overgewicht hebben een verhoogde kans om ook op latere leeftijd (ernstig) overgewicht te hebben. Ook de omgeving blijft zodanig veranderen dat het steeds eenvoudiger wordt 1 zwaarder te worden. Obesitas veroorzaakt of verergert een groot aantal gezondheidsproblemen, beide onafhankelijk en geassocieerd met andere ziekten 2. In het bijzonder wordt obesitas geassocieerd met de ontwikkeling van type 2 diabetes, coronaire hartziekten, een toename van verschillende kankers, obstructief apneu klachten, gewrichtsklachten van zowel de kleine als grote gewrichten. In een studie (Build and Blood Pressure Study 3 werd aangetoond dat de negatieve effecten van overgewicht vertraagd ontwikkelen, soms pas wel na 10 jaar of langer. Epidemiologische studies tonen aan dat toename van de verschillende graderingen van overgewicht en obesitas belangrijke voorspellers zijn van afname van de levensverwachting. In de Framingham studie werd geconstateerd dat de kans op overlijden in de eerstkomende 26 jaar toeneemt met 1% voor elke 0,45 kg gewichtstoename in de leeftijd tussen 30 en 42 jaar, en een toename van 2% bij een leeftijd van 50 en 62 jaar4. Ondanks deze getallen wordt obesitas nog altijd onvoldoende aandacht gegeven. Een toename van lichaamsvet gaat gepaard met fysiologische veranderingen in ons lichaam. Deze veranderingen zijn hoofdzakelijk gerelateerd aan de hoeveelheid abdominaal vet. De intra abdominale vetdispositie draagt hoofdzakelijk bij aan de ontwikkeling van hypertensie, verhoogde insuline plasmaspiegels en insuline resistentie, hyperglykemie en hyperlipidemie. Obesitas is niet een op zichzelf staande ziekte maar een gevarieerde groep van afwijkingen met verschillende oorzaken. Alhoewel genetische aanleg een rol speelt, is de immense toename, in de laatste 3 decennia, van het overgewicht, voor een belangrijk deel te verklaren uit gedrag en omgevingsfactoren als resultante van technologische ontwikkelingen. Een effectief programma voor de behandeling van overgewicht dient rekening te houden met de etiologische factoren die bijdragen tot gewichtstoename. Multidisciplinaire langdurige en intensieve inzet is noodzakelijk, zowel cognitieve gedragstherapie als sport-coaching dienen in het programma nadrukkelijker geïmplementeerd te worden om lifestyle veranderingen door te voeren. Voor de morbide obesitas (BMI>40) is chirurgische interventie naast de leefstijl interventie een verantwoorde keuze. 3

5 Historie Ons overgewichtszorgprogramma is een overblijfsel van de programma van het Nederlands Medisch Interventie Programma. (NMI programma) Een aantal jaren geleden had Medi-Mere het ambitieuze plan opgepakt een groot multidisciplinair programma te ontwikkelen. Een gewichtsreductie programma van A tot Z. Huisarts, verpleegkundige, diëtist, fysiotherapeut en plastisch chirurg onder één dak, allen toegewijd om de volledige begeleiding van overgewicht bij patiënten aan te bieden. In de aanloop van dit Master Plan hebben we intensief contact gehad met de Agis Zorgverzekeraar (2003) en hen de resultaten gepresenteerd van ons onderzoek over de Diabeet met overgewicht. Doel van dit onderzoek was te kijken wat de daling van gewicht zou betekenen op het medicatiegebruik enerzijds en de HbA1c anderzijds. We hebben het indrukwekkend resultaat aan het toenmalig bestuur mogen presenteren. De uitkomsten hebben geresulteerd in een beperkte vergoeding voor niet Medi-Mere patiënten namelijk een HBA1C meter voor eigen gebruik. De eigen patiënten konden een dc declareren op basis van een BIA-meting en een motiverend gesprek met voedingsadviezen. Door de economische crises, de opkomst van afval-goeroes in Nederland (Sonja Bakker en dr Frank dieet) én de eigen ontwikkeling van Medi-Mere Stad en Medi-Mere Poort, is het programma, met name de multidisciplinaire setting, niet van de grond gekomen. Met de Start van de GEZA en de ontwikkeling van diverse zorgprogramma s heb we het NMI programma uitgekleed en in een eenvoudige versie ontwikkelt tot het huidige Zorgprogramma Overgewicht. Een verpleegkundige, geschoold in Body Impedantie Analyse, heeft vanaf eind 2011 alle patiënten met overgewicht gezien, beoordeeld middels een intake en daar waar nodig intensief begeleid. Het NMI consult met de BIA-meting is inmiddels volledig geïntegreerd in de praktijkvoering. De resultaten staan elders in dit document. 4

6 De Body Impedantie Analyse (BIAmeting) De BIA- of impedantiemeting is de meting van de elektrische weerstand van het lichaam met behulp van een niet-voelbare elektrische stroom. De meting is eenvoudig uit te voeren en is niet belastend. De stroom loopt door het lichaam via elektroden die op de hand- en op de voetrug worden geplaatst. Naast de totale weerstand, wordt ook de weerstand van de spiercellen gemeten (de zogenaamde reactantie). Uit deze twee getallen kan berekend worden hoeveel vet, spieren en water uw lichaam bevat. In het verslag van uw BIAmeting komen een aantal termen voor die enige uitleg behoeven. Uw lichaam bestaat enerzijds uit vet en anderzijds spieren. Spieren bestaan op hun beurt weer uit spiercellen en vloeistof die zich tussen de spiercellen bevindt (het zgn. EC Water). In het verslag van de meting worden vetmassa, spiercellen en water apart weergegeven. Een teveel aan vocht duidt op een risico voor de gezondheid en treedt bij één op de drie mensen met overgewicht op. Naast de hoeveelheid spierweefsel wordt ook de voedingstoestand gemeten. Dit zegt iets over de kwaliteit en het uithoudingsvermogen van uw spieren. Door op de juiste wijze af te vallen zal de vetmassa dalen evenals de hoeveelheid water. De spiercellen en de voedingstoestand moeten op peil blijven. Dit wordt bereikt door voldoende voedingsstoffen te eten. Meer technische informatie betreffende de BIA-meting De beoordeling van de lichaamssamenstelling aan de hand van impedantiemetingen gaat onder andere uit van de volgende feiten: 1. Impedantie is de weerstand die een elektrische wisselstroom ondervindt wanneer die door het lichaam gestuurd wordt. 2. Het menselijk lichaam bestaat uit vet en uit vetvrije (of: magere) massa. Deze magere massa bevat veel water en elektrolyten waardoor dit compartiment elektrische wisselstroom goed geleidt. Het heeft dus een lage weerstand. Vet geleidt stroom zeer slecht en heeft dus een hoge weerstand. 3. De beide lichaamscompartimenten (vet en magere massa) staan, elektrisch gezien, parallel aan elkaar geschakeld. De totale impedantie van het menselijk lichaam ligt dichtbij de weerstand van de magere massa. 4. De totale lichaamsweerstand is eigenlijk afhankelijk van de hoeveelheid elektrolyten (ionen) in het lichaamswater. Bij relatief gezonde mensen mag verondersteld worden dat de elektrolytconcentratie (d.i. de hoeveelheid ionen per liter vloeistof) constant is. 5

7 5. De impedantie is in twee delen te onderscheiden: de weerstand (Rz), die evenredig is met de totale hoeveelheid water in het lichaam (dus met de magere massa die praktisch al het lichaamswater bevat) en de reactantie (Xc), die evenredig is met de hoeveelheid cellen in het lichaam (dus met de spiercelmassa). Het is mogelijk deze twee variabelen apart te meten doordat de elektrische stroom die een celmembraan passeert een lichte vertraging ondergaat en daardoor later dan het overige deel van de elektrische stroom bij de elektrode aankomt. 6. Het menselijk lichaam bestaat uit drie in serie geschakelde cilinders: arm, romp en been. De totale weerstand van het lichaam is de optelsom van de weerstanden van deze drie cilinders. 7. De impedantie methode is door vele onderzoekers onderzocht op betrouwbaarheid door vergelijking met andere methoden om lichaamssamenstelling te meten. De conclusies hiervan zijn dat de methode betrouwbaar, precies en reproduceerbaar is. 8. De meting is eenvoudig uit te voeren. Kortweg betekent dit, snel en niet belastend. Voor de meting worden op de hand en op de voetrug twee elektroden geplaatst. De stroom wordt via deze elektroden, het lichaam in geleid waarna de impedantiemeter de weerstand en reactantie berekent. 6

8 De inhoud van het programma De verwijzing Alle patiënten binnen Medi-Mere die de wens hebben af te vallen worden verwezen naar onze Interventie verpleegkundige in Medi-Mere Stad en niet naar een diëtist. De interventieverpleegkundige Dit is een BIG geregistreerde verpleegkundige kundig en bekwaam in de Impedantietechnologie en interpretaties van de BIAmetingen. Materialen noodzakelijk voor het spreekuur 1. Impedantie meter (bifasisch wetenschappelijk model) 2. Geijkte weegschaal 3. Lengte meter 4. Bloeddrukmeter 5. Onderzoeksbank 6. Werkplek met HIS 7. Printer Het spreekuur 1. Intake, eerste gesprek, 45 minuten tot een uur a. Hulpvraag en motivatie b. Uitleg impedantie meting c. Uitleg dieetprincipes, koolhydraatrijk gezonde maaltijd d. Folders, recepten mee 2. Vervolg gesprekken, ca 30 minuten a. Impedantie meting (5 minuten op onderzoeksbank) b. Lichaamsgewicht c. Bespreking van de resultaten d. Motiverende gesprekstechnieken e. Recepten en foldermateriaal f. Elke 2 weken een controle (bij uitzondering elke week) 3. Consolidatiefase a. Na gewenste gewichtsreductie, nog 1-2 metingen b. Afsluiting met evaluatie. Verslaglegging 1. Bij elk contact een impedantiemeting 2. Bij elke contact een lichaamsgewicht 3. Registratie in Medicom 7

9 De resultaten We hebben alle patiënten beoordeeld die in 2012 en 2013 aan het programma hebben deelgenomen of nog deelnamen. We onderscheiden de volgende groepen patiënten 1. Patiënt niet meer traceerbaar (verhuisd/overleden) 2. Patiënt gestart met het NMI programma a. Eenmalig intake (maximaal 2 contacten) b. 3 of meer contacten i. > 10% afgevallen ii. > 5% en minder 10% afgevallen iii. < 5% afgevallen iv. Niet afgevallen of zwaarder geworden 185 verwezen verd. vervallen/deelnmrs 14 verv (7,6%) 171 deelnemers (92,4%) verd. Intake/volgers 38 intake 133 in programma (77,8%) verd. niet afvall/afvall 22 niet afgevallen (83%) niet 0-5% 5-10% >10% verd. Van de groepen n= %= 16,5% 26,3% 36,1% 21,1% 57,2% In totaal zijn er 185 patiënten verwezen naar het Interventiespreekuur. Van de 185 zijn er 14 vervallen/verhuisd en 171 patiënten zijn daadwerkelijk met het programma gestart. Van deze 171 deelnemers hebben er 38 patiënten de intake en/of één vervolg consult gehad. Uiteindelijk hebben 133 patiënten 3 of meer contacten gehad bij de interventieconsulente. Dit is de groep die daadwerkelijk serieus het programma heeft gevolgd. Deze groep hebben we verder in kaar gebracht en gekeken in hoeverre er een succesvolle gewichtsreductie is behaald. 22 patiënten zijn niet afgevallen of zelfs zwaarder geworden (16.5%) 35 patiënten zijn afgevallen maar niet meer dan 5% van oorspronkelijk lichaamsgewicht (26.3%) 48 patiënten zijn succesvol (> 5%) afgevallen. (36.1%) 28 patiënten zijn uiterst succesvol (> 10%) afgevallen (21.1%) 70 patiënten zijn meer dan 5% van het oorspronkelijk lichaamsgewicht kwijt geraakt, dit is 57,2% van de groep deelnemers aan het programma 8

10 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Resulaten bij groep > 3 contacten 36,1% 26,3% 21,1% 16,5% niet 0-5% 5-10% >10% Conclusies De resultaten De NHG standaard obesitas beschrijft een gewichtsvermindering van 5 tot 10% geeft al een aanzienlijke gezondheidswinst. De resultaten van ons Zorgprogramma Overgewicht in de huisartsenpraktijk is dan ook succesvol te noemen omdat bijna 60% van de daadwerkelijke deelnemers meer dan 5% gewichtsverlies heeft behaald en dus een aanzienlijke gezondheidswinst. Verbeterpunten 1. Verbetering van de registratie. Meetwaarden werden als platte tekst ingevoerd, nav deze evaluatie worden de gegevens als uitslag in het diagnostisch dossier ingevuld 2. Er blijkt onvoldoende terugkoppeling door Interventie verpleegkundige bij patiënten die onvoldoende of niet afvallen. Eerder overleg met huisartsen is afgesproken. 3. Een maximaal aantal behandelingen afspreken. 4. Motivatie cq doelstellingen stellen nadrukkelijk betrekken bij de intakefase 5. Eerder psycholoog of AMW betrekken bij de multi-probleem patiënten. Juist deze groep valt onvoldoende af en gebruikt de interventie verpleegkundige als praatpaal, luisterend oor en coach voor de in de regel aan scala aanwezige psychosociale problematiek. 9

11 Bijlage 1 Resultaten van het NMI onderzoek Diabeten met overgewicht. Inleiding In samenwerking met AGIS Zorgverzekeringen is gedurende één jaar een groep diabeten gevolgd, die aan het NMI programma deelnam. Doel van dit onderzoek was te kijken naar de resultaten m.b.t. gewichtsdaling, BMI daling, de verbetering van de voedingstoestand en de vermindering van het medicatiegebruik. Alleen patiënten met de Zorgpolis Almere van de AGIS zorgverzekeraar konden aanspraak maken op een vergoeding. Samenvatting In samenwerking met de AGIS Zorgverzekeringen zijn 33 patiënten gedurende 20 weken vervolgd die deelname aan het BIAmed vermageringsconcept. BMI, HbA1c en medicatie verbruik werden in kaart gebracht. De BMI van de mannelijke deelnemers daalden van 38,5 naar 35,6 en van de vrouwen daalde de BMI van 39,1 naar 34,1. Het HbA1c daalde bij de mannen van 7 naar 5,8 en bij de vrouwen bedroegen deze getallen respectievelijk 7,3 en 6,2. Ter voorbereiding werden alle huisartsen, praktijkondersteuners, diabetesverpleegkundigen en internisten in Almere geïnformeerd middels een uitgebreide brief waarin de basisprincipes van het NMI programma Het werden medicatiegebruik uitgelegd, als daalde bijlage bij werd de meegestuurd een artikel over NMI, folders tbv mannen de deelnemende 35% en bij patiënten de vrouwen een 56%. antwoordkaart waarop de genodigden hun voorkeur In konden 342 dagen uitspreken werden om een de voordracht directe bij te wonen door ondergetekende. Posters voor kosten de wachtkamer van het programma werden naar door alle de gezondheidscentra gebracht en de betrokken poliklinieken reductie van in het Flevoziekenhuis. medicijn gebruik terugverdiend. Het programma Het programma zag er in grote lijnen als volgt uit. Patiënten die zich voor het programma opgaven kregen een brochure thuisgestuurd, waarin ze werden uitgenodigd voor de informatieavond, vergezeld van een routebeschrijving. Tevens werd een overzicht gegeven van de kosten. De informatieavond bestond uit een grondige bespreking van het NMI programma en daar waar nodig kregen de deelnemers uitleg over de glucosemeter, die ze in bruikleen werd verstrekt. Voorts werden individueel de medicatieadviezen gegeven welke direct bij aanvang van het programma opgevolgd dienden te worden. Deze adviezen werden op schrift meegeven aan de patiënt met het verzoek dit te bespreken met hun behandelend arts. Separaat kreeg ook de behandelend arts van ons nog een bericht van deelname van hun patiënt en gedurende de 20 weken regelmatig voortgangsrapportage. Vervolgens werd elke twee weken de deelnemer opnieuw gemeten en medicatieadvies gegeven. Dit advies werd gegeven door een speciaal hiertoe opgeleide verpleegkundige. Te allen tijde kon de patiënt of de behandelend arts ons rechtstreeks bereiken voor advies en/of informatie via een speciaal 06 nummer. De adviezen In het algemeen werden bij start de volgenden adviezen gegeven: metformine medicatie handhaven, su-derivaten halveren en de insuline eveneens halveren m.u.v. de 10

12 langwerkende insuline voor de nacht. Gedurende de eerste weken werden de glucosewaarden regelmatig door de patiënt zelf gecontroleerd. Zo nodig kon de deelnemer contact opnemen met de verpleegkundige voor adviezen bij afwijkende suikerwaarden. Elke twee weken werden aansluitend op de BIA meting de door de patiënt genoteerde glucosewaarden opnieuw beoordeeld en zo nodig werd de medicatie aangepast. De deelnemers In totaal woonden 53 diabeten de informatieavond bij, waarvan 47 deelnemers verzekerd bij de AGIS Zorgverzekeringen Van deze 53 deelnemers zijn er 3 slechts op de informatieavond geweest en daarna niet meer met het programma verdergegaan. Van de overgebleven 50 deelnemers zijn er 9 voortijdig gestopt (niet meer dan 4 metingen) om diverse redenen en werden niet betrokken bij de uiteindelijke resultaten. Verder zijn er 8 deelnemers die nog volledig met het programma meedoen, echter zij hebben nog niet de 20 weken (10 metingen) volgemaakt. Er blijven dus 33 deelnemers over, die de volle periode van 20 weken hebben doorlopen. De resultaten van deze volhouders worden gepresenteerd. De verdeling man vrouw was opmerkelijk: 14 mannen (42%) en 19 vrouwen (58%). In het longterm onderzoek van NMI, dat onlangs is afgerond waren de percentages 22% respectievelijk 78%. De gemiddelde leeftijd binnen ons onderzoek was 56 jaar (41,9 jaar in het longterm onderzoek) De resultaten Het lichaamsgewicht bij de mannen daalde van gemiddeld 116,6 kg naar 105,9 kg na 20 weken en van de vrouwen van 107,7 kg naar 93 kg. Dit betekent 9% gewichtsdaling voor de mannen en 14% gewichtsdaling voor de vrouwen. De BMI van de mannen daalde van gemiddeld 38,5 naar 35,6 na 20 weken en van de vrouwen van 39,1 naar 34,1. De spiermassa (BCM) bleef nagenoeg gelijk, nl. bij de mannen van gemiddeld 38,7 kg naar 37,3 kg na 20 weken en bij de vrouwen van 26 kg naar 25,6 kg. Bij normaal afvallen is het gebruikelijk dat ook spiermassa verdwijnt. Per 4 kilo gewichtsverlies verdwijnt 1 kilo spiermassa, ervanuit gaande dat iemand in een goede voedingstoestand aan het programma begint. De voedingstoestand steeg bij de mannen van gemiddeld 70,6 naar 81 na 20 weken en bij de vrouwen van 69,4 naar 84,1. De medicatie We hebben onderscheid gemaakt in suderivaten, metformine en insulinegebruik. Het totaal aantal tabletten en/of eenheden insuline opgeteld per meetmoment per geslacht en deze totalen gedurende de 20 weken vervolgd. -metformine- Het aantal tabletten van metformine bij de mannen op het moment van intake bedroeg 23 na 20 weken nog 15. Bij de vrouwen was dit 15 respectievelijk 7 11

13 -su-derivaten- Het aantal tabletten van de su derivaten bij de mannen op het moment van intake bedroeg 17,5 en na 20 weken 12. Bij de vrouwen was dit 6 respectievelijk 2. -Insuline- Het aantal eenheden insuline bij de mannen op het moment van intake bedroeg 358 en na 20 weken 214. Bij de vrouwen was dit 678 respectievelijk 352. Op week 12 zijn de bovenstaande getallen net wat gunstiger (zie figuur 1) Het HbA1c Het gemiddelde hba1c bij de mannen op het moment van start was 7.0 na 20 weken gedaald naar 5,8. Bij de vrouwen was dit 7,3 respectievelijk 6,2.(figuur 2) Volgens UKPDS-onderzoek blijkt dat afname van 1 eenheid % van het HbA1c leidt tot 50% reductie van cardiovasculaire complicaties. Conclusies: Het gewichtsverlies in 20 weken is voor zowel man als vrouw voldoende om een daling van hart -en vaatziekten te verwachten. Er doen meer mannen mee in de diabeten groep dan in de totale groep NMI deelnemers. De diabeet die meedoet aan het programma is gemiddeld 11 jaar ouder wat betreft de man en 17 jaar ouder wat betreft de vrouw dan de overige deelnemers. De BMI daalt bij vrouwen meer dan bij de mannen, dit i.t.t. de grote groep NMI deelnemers. Daar is de BMI daling van de man gelijk aan die van de vrouw. De diabeten hebben een grotere BMI daling dan de grote groep NMI deelnemers. Het medicatiegebruik neemt fors af; 46% afname van het totale medicatiegebruik. Voor de mannelijke diabeet is dit een reductie van 35% en voor de vrouwelijke diabeet een reductie van 56%. Het effect in afname van medicatiegebruik bij vrouwen is beduidend groter dan die bij de mannelijke diabeet, evenals de mate van gewichtsafname. Het gemiddelde HbA1c daalt van 7,2 naar 6 in 20 weken tijd. Algemeen. De diabeet doet het gemiddeld beter in vergelijking met de normale groep NMI deelnemers. Verklaringen hierin moeten gezocht worden in het feit dat de diabeet intensiever wordt begeleid, gemiddeld zwaarder is en misschien gemotiveerder wegens het al bestaande gezondheidsrisico. 12

14 Gezondheidswinst lijkt aannemelijk, daling van BMI, stijging van de voedingstoestand, daling van HbA1c, verminderd medicatie gebruik. Resultaten zijn congruent aan longterm onderzoek van NMI (figuur 3) en dus lijkt extrapolatie toelaatbaar. De winsten dus blijvend. Verminderd medicatie gebruik is gunstig. Kosten effectiviteit. De totale kosten van het programma voor de 33 deelnemers bedroegen 5775,-. De totale groep van 33 deelnemers bespaarde 16,89 per dag uit door vermindering van de medicatie. Dit betekent dat na 342 dagen de door de Zorgverzekeraar geïnvesteerde kosten, terug zijn verdiend. We hebben dan alleen over de daadwerkelijke directe kosten. Niet meegerekend zijn de behaalde gezondheidswinst (voedingstoestand, HbA1c), de daling van complicaties en co-morbiditeit en afname van cholesterol en/of antihypertensiva. Aanbevelingen Gezien de bijzonder gunstige resultaten op verschillende nivo s is continuering en financiële ondersteuning dan wel uitbreiding zinvol. Een belangrijke gezondheidswinst is namelijk eveneens te behalen bij de adipeuzen met hypertensie, hypercholesterolaemie, hart -en vaatziekten, het apnoe syndroom en met gewrichtsklachten Voorts valt te denken aan de adipeuze preoperatieve patiënt voor bijvoorbeeld knie -of heup operatie. Deelname aan het programma een aantal maanden voor de operatie betekent niet alleen gewichtsdaling maar ook een verbetering van de voedings/gezondheidstoestand. Dit laatste geeft een daling van de peri en postoperatieve morbiditeit en komt ten goede aan de revalidatie fase. Ook de emfyseem patiënt kan om totaal andere redenen meedoen aan het programma, handhaving van het gewicht (VVMI) en verbetering van de voedingstoestand zal deze patiëntengroep kunnen helpen. Gezien de ontwikkeling van het overgewicht in zijn algemeenheid is ook vergoeding van de normale deelnemer uiterst zinvol, mede gezien het feit er een blijvend resultaat te verwachten is. Speciale aandacht voor het dikke kind zou kunnen resulteren in een nieuw protocol. Tot slot is het van belang om de risico patiënt niet alleen middels de BIA methodieken te begeleiden maar juist een integrale aanpak volgens de interventie principes toe te passen, namelijk ook aandacht voor bewegen en psychologische begeleiding. Wij pleiten dan ook voor een vergoeding voor het totale interventieconcept. Almere, J.Th.H.M. van de Steeg 13

15 Referenties 1. Kopelman PG. Obesity as a medical problem. Nature 2000;404: RIVM 3 Lew EA. Mortality and weight: insured lives and the American Cancer Study. Ann Int Med 1985;103: Hubert HB, Feinleib M, McNamara PM, et al. Obesity as an independent risk factor for cardiovascular disease: a 26-year follow-up of participants in the Framingham heart study. Circulation 1983;67: Reaven GM. Banting Lecture Role of insulin in human disease. Diabetes 1988;37:

METING TANITA INNERSCAN. NAAM:. LEEFTIJD:. LENGTE cm:. GESLACHT: M / V. Gewicht. Vetpercentage. Watergehalte % Spiermassa.

METING TANITA INNERSCAN. NAAM:. LEEFTIJD:. LENGTE cm:. GESLACHT: M / V. Gewicht. Vetpercentage. Watergehalte % Spiermassa. METING TANITA INNERSCAN NAAM:. LEEFTIJD:. LENGTE cm:. GESLACHT: M / V DATUM DATUM DATUM DATUM Gewicht Vetpercentage Watergehalte % Spiermassa Lichaamsbouwtype Basismetabolisme Metabolische leeftijd Botmassa

Nadere informatie

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies.

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies. Gezond gewicht Wat kunt u er zelf aan doen? Vraag ons gerust om advies altijd dichtbij www.alphega-apotheek.nl Gezond gewicht De meeste mensen willen graag een aantal kilo s afvallen. Maar is dat wel nodig?

Nadere informatie

Gewicht in kg. Lengte in m. 5 % gewichtsverlies binnen 1 maand

Gewicht in kg. Lengte in m. 5 % gewichtsverlies binnen 1 maand Bijlage 1 Samenwerkingsafspraken diëtisten binnen DBC COPD GHC 1. Criteria voor verwijzing naar diëtist Afspraken over diëtetiek welke gefinancierd worden binnen de DBC hebben alleen betrekking op dieetadvisering.

Nadere informatie

hoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3

hoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 SAMENVATTING Dit proefschrift is gewijd aan Bouwen aan Gezondheid : een onderzoek naar de effectiviteit van een leefstijlinterventie voor werknemers in de bouwnijverheid met een verhoogd risico op hart

Nadere informatie

Checklists. Uitneembaar katern, handig om mee te nemen

Checklists. Uitneembaar katern, handig om mee te nemen Uitneembaar katern, handig om mee te nemen Hoofdstuk 2 Zorgverleners bij diabetes type 2 21 Checklists Dit uitneembare katern bevat checklists over controles die bij goede zorg horen; tips voor communicatie

Nadere informatie

Gezond gewicht. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Gezond gewicht. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Gezond gewicht Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Overgewicht 3 Oorzaken 4 Gezond gewicht 4 Tailleomvang 5 Voorkomen van overgewicht 6 Wat kun je

Nadere informatie

NIET-CHIRURGISCHE BEHANDELING VAN OVERGEWICHT EN OBESITAS. Algemene Abdominale Chirurgie SFZ

NIET-CHIRURGISCHE BEHANDELING VAN OVERGEWICHT EN OBESITAS. Algemene Abdominale Chirurgie SFZ NIET-CHIRURGISCHE BEHANDELING VAN OVERGEWICHT EN OBESITAS Algemene Abdominale Chirurgie SFZ Welkom Beste Mevrouw/Mijnheer, Welkom in het obesitascentrum van het SFZ Heusden-Zolder. Deze brochure bevat

Nadere informatie

Lifestylebegeleiding bij OSAS

Lifestylebegeleiding bij OSAS Lifestylebegeleiding bij OSAS 1 Secretariaat polikliniek longziekten/osas Tel: 0591-69 14 61 Longartsen Dhr. J.J.W. Liesker Dhr. D.G. Remmert Dhr. M.J. de Ruiter Dhr. S.R. Rutgers Verpleegkundig specialist

Nadere informatie

Afvallen? Bereken je BMI.

Afvallen? Bereken je BMI. Afvallen? Bereken je BMI Afvallen? Bereken je BMI. Januari is de maand waarin afvallen vaak een belangrijke plaats inneemt. Ook voor jou? Bereken je BMI! In de media bulkt het van de berichten over afvallen.

Nadere informatie

SAMENVATTING. MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172

SAMENVATTING. MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172 SAMENVATTING MVW_proefschrift_170x240_17042013.indd 172 ALIFE@WORK DE EFFECTEN VAN EEN LEEFSTIJLPROGRAMMA MET BEGELEIDING OP AFSTAND VOOR GEWICHTSCONTROLE BIJ WERKNEMERS ACHTERGROND Overgewicht, waarvan

Nadere informatie

3. Gebruik die formule om het rekenvoorbeeld in de tekst van het artikel na te rekenen.

3. Gebruik die formule om het rekenvoorbeeld in de tekst van het artikel na te rekenen. Werkstuk door een scholier 2178 woorden 17 juni 2008 6,3 23 keer beoordeeld Vak Wiskunde 5. Uitwerkingen van het verslag 2.1 Inleidende opdrachten 1. Welke gewichtsklassen onderscheidt de WHO? Ze onderscheiden

Nadere informatie

Bij de behandeling en begeleiding van CVRM neemt de diëtist als zorgaanbieder binnen de zorgketen de dieetadvisering 1 op zich.

Bij de behandeling en begeleiding van CVRM neemt de diëtist als zorgaanbieder binnen de zorgketen de dieetadvisering 1 op zich. Bijlage 1: samenwerkingsafspraken diëtisten binnen DBC CVRM GHC Uitgangspunten Cardio Vasculair Risico Management (CVRM) staat voor de diagnostiek, behandeling en follow-up van risicofactoren voor hart-

Nadere informatie

Effectieve voeding en beweging bij overgewicht Esther van Etten Sportdietist

Effectieve voeding en beweging bij overgewicht Esther van Etten Sportdietist Effectieve voeding en beweging bij overgewicht Esther van Etten Sportdietist - Sportdietist: - Eigen praktijk: SMC Fysiomed Amsterdam - Nationale roeiselectie: KNRB - Schrijven van blogs en columns: JOGG,

Nadere informatie

Overgewicht en kinderwens. Gynaecologie

Overgewicht en kinderwens. Gynaecologie Overgewicht en kinderwens Gynaecologie Inleiding De laatste tien jaar is het aantal mensen met overgewicht en obesitas (ernstig overgewicht of zwaarlijvigheid) wereldwijd sterk gestegen. In Nederland zijn

Nadere informatie

Er zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt:

Er zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt: Een gezond gewicht Een gezond gewicht Hebt u een gezond gewicht? Energiebalans Bewegen Hoe behoudt u een gezond gewicht? Tips voor het behouden van een gezond gewicht Tips voor het bereiken van een gezond

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Obesitastraining Eat-Fit

Patiënteninformatie. Obesitastraining Eat-Fit Patiënteninformatie Obesitastraining Eat-Fit Inhoud Inleiding... 2 Body Mass Index (BMI)... 2 Obesitas en fysieke activiteit... 2 Dieettherapie... 3 Operatie... 4 Onze obesitastraining Eat-Fit... 4 Persoonlijke

Nadere informatie

Samenvatting Dankwoord About the author

Samenvatting Dankwoord About the author Samenvatting Dankwoord About the author Samenvatting 177 Samenvatting Overgewicht en obesitas worden gedefinieerd op basis van de body mass index (BMI) (hoofdstuk 1). Deze index wordt berekend door het

Nadere informatie

Al voor invoering van directe toegang diëtetiek ging één op de zeven cliënten op eigen initiatief naar de vrijgevestigde diëtist

Al voor invoering van directe toegang diëtetiek ging één op de zeven cliënten op eigen initiatief naar de vrijgevestigde diëtist Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met de volgende bronvermelding worden gebruikt: J.Tol, I.C.S. Swinkels, C. Veenhof, Al voor invoering van directe toegang diëtetiek ging één

Nadere informatie

VirtueleThuiszorg = preventieve inzet Voor Diabetes Mellitus Type 2 en Gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico

VirtueleThuiszorg = preventieve inzet Voor Diabetes Mellitus Type 2 en Gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico VirtueleThuiszorg = preventieve inzet Voor Diabetes Mellitus Type 2 en Gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico Diabetes Mellitus type 2 (DM2) wordt door verschillende experts aangeduid als een leefstijlziekte

Nadere informatie

Informatie voor patiënten. Obesitaspoli

Informatie voor patiënten. Obesitaspoli Informatie voor patiënten Obesitaspoli De obesitaspoli maakt deel uit van het Medisch Centrum Wilhelmina (MCW), Borgstee 17 te Assen. Het MCW is onderdeel van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen. 1 Obesitaspoli

Nadere informatie

Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus

Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus Afdeling interne geneeskunde Deze informatie is een aanvulling op de folder Jaarcontrole voor mensen met diabetes mellitus, die u heeft

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Obesitastraining Eat-Fit

Patiënteninformatie. Obesitastraining Eat-Fit Patiënteninformatie Obesitastraining Eat-Fit 1 Inhoud Inleiding... 3 Body Mass Index (BMI)... 3 Obesitas en fysieke activiteit... 3 Dieettherapie... 4 Operatie... 5 Onze obesitastraining Eat-Fit... 5 Het

Nadere informatie

Samenvatting voor niet-ingewijden

Samenvatting voor niet-ingewijden Samenvatting 188 Samenvatting Samenvatting voor niet-ingewijden Diabetes mellitus type 2 (DM2), oftewel ouderdomssuikerziekte is een steeds vaker voorkomende aandoening. Dit heeft onder andere te maken

Nadere informatie

Chirurgische behandeling van ernstig overgewicht

Chirurgische behandeling van ernstig overgewicht Chirurgische behandeling van ernstig overgewicht Inleiding Deze folder is bedoeld als aanvullende informatie voor patiënten met ernstig overgewicht (= morbide obesitas) die daarvoor behandeld worden in

Nadere informatie

Samenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie

Samenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd

Nadere informatie

Workshop voor apothekers en huisartsen. (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij

Workshop voor apothekers en huisartsen. (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij Workshop voor apothekers en huisartsen (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij Diabetes Mellitus type 2 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l

Nadere informatie

Samenvatting. Epidemie

Samenvatting. Epidemie Samenvatting Met dit advies voldoet de Gezondheidsraad aan het verzoek van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een inventarisatie op te stellen van nieuwe inzichten en te verwachten wetenschappelijke

Nadere informatie

Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016

Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016 70 kg Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016 Voedingstoestand Daling van het gewicht (BMI) en ALSFRS-R gerelateerd, wijst

Nadere informatie

Workshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht. Graag in samenwerking

Workshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht. Graag in samenwerking Workshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht Graag in samenwerking Voor zowel kinderen als volwassenen zijn overgewicht en obesitas de belangrijkste risicofactoren voor de ontwikkeling van

Nadere informatie

Overgewicht en Obesitas op Curaçao

Overgewicht en Obesitas op Curaçao MINISTERIE VAN Gezondheid, Milieu & Natuur Volksgezondheid Instituut Curaçao Persbericht Overgewicht en Obesitas op Curaçao In totaal zijn 62,6% van de mannen en 67,3% van de vrouwen op Curaçao te zwaar,

Nadere informatie

BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ZWAARLIJVIGHEID. Blaine Stiger - FOTOLIA DUIDELIJKE ANTWOORDEN

BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ZWAARLIJVIGHEID. Blaine Stiger - FOTOLIA DUIDELIJKE ANTWOORDEN BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ZWAARLIJVIGHEID Blaine Stiger - FOTOLIA DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat

Nadere informatie

Ouder, Kind en Eten Onderzoek

Ouder, Kind en Eten Onderzoek Ouder, Kind en Eten Onderzoek Informatiebrochure Voorwoord Fijn dat u interesse heeft in het Ouder, Kind & Eten onderzoek. Op dit moment doen er al 165 ouders mee aan het onderzoek en we zoeken nog 40

Nadere informatie

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het

Nadere informatie

Beweegzorg. Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI)

Beweegzorg. Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) Beweegzorg Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) Inhoud 1. Waarom de GLI? 2. Wat is de GLI? 3. Welke GLI programma s zijn er? i. SLIMMER ii. Beweegkuur iii. Coaching op leefstijl (CooL) 4. Wie mag

Nadere informatie

VUmc Basispresentatie

VUmc Basispresentatie Sarcopenie Sarcopenie en ondervoeding Vorm van ondervoeding Gekarakteriseerd door verlies van spiermassa en spierkracht Risico op verminderd fysiek functioneren en een verminderde kwaliteit van leven Marian

Nadere informatie

24-06-12. Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef. Sport is goed voor elk?

24-06-12. Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef. Sport is goed voor elk? Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef Jan Evert Heeg, internist, Isala Klinieken, Zwolle 1 Lichaamsbeweging is goed Voor DM type 2: Betere

Nadere informatie

SAMENVATTING SAMENVATTING

SAMENVATTING SAMENVATTING HbA 1c ontstaat door de versuikering van hemoglobine, het belangrijkste bestanddeel van rode bloedcellen. In het bloed bindt een glucosemolecuul (niet-enzymatisch) met een aminozuur van de β-keten van

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Centrum Over Gewicht

Patiënteninformatie. Centrum Over Gewicht Patiënteninformatie Centrum Over Gewicht 1. Centrum Over Gewicht Een multidisciplinaire aanpak voor overgewicht en obesitas Heelkundig en conservatief programma Behandeling op maat Begeleide opvolging

Nadere informatie

Boerhaaveplein 7 4624 VT Bergen op Zoom www.obesitascentrumzuidwest.nl/contact/

Boerhaaveplein 7 4624 VT Bergen op Zoom www.obesitascentrumzuidwest.nl/contact/ Boerhaaveplein 7 4624 VT Bergen op Zoom www.obesitascentrumzuidwest.nl/contact/ Wat dacht u van een mogelijke vermindering van andere ziekten? kans op sterfte Gezondheidsrisico s Ernstig overgewicht is

Nadere informatie

Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing

Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing 9 november 2015 Gent HarriëtVerkoelen.nl Insuline resistentie Achtergrond van insuline resistentie, de invloed hiervan op de

Nadere informatie

29-6-2011. Jeroen de Wilde, Arts M&G-onderzoeker JGZ 4-19 CJG Den Haag 29 juni 2011 2. Ondergewicht = Westerse landen: 2-15% Asian enigma

29-6-2011. Jeroen de Wilde, Arts M&G-onderzoeker JGZ 4-19 CJG Den Haag 29 juni 2011 2. Ondergewicht = Westerse landen: 2-15% Asian enigma Jeroen de Wilde, Arts M&G-onderzoeker JGZ 4-19 CJG Den Haag 29 juni 2011 2 29 juni 2011 1 Ondergewicht = A. Een gewicht of BMI onder een bepaalde grenswaarde Gewicht naar lengte, per geslacht Gewicht naar

Nadere informatie

Onvruchtbaarheid en overgewicht. Polikliniek Gynaecologie

Onvruchtbaarheid en overgewicht. Polikliniek Gynaecologie Onvruchtbaarheid en overgewicht Polikliniek Gynaecologie Overgewicht en Kinderwens Inleiding De laatste tien jaar is het aantal mensen met overgewicht en obesitas (ernstig overgewicht of zwaarlijvigheid)

Nadere informatie

Vitale Vaten. Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011

Vitale Vaten. Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011 Vitale Vaten Ineke Sterk projectleider Vitale Vaten 4 oktober 2011 Dé Gezonde regio: waar? Dé Gezonde regio: wie? Verleiden Opbouw presentatie Inleiding hart- en vaatziekten Project Vitale Vaten Gorinchem

Nadere informatie

Body Mass Index. Copyright Sodexo Belgium

Body Mass Index. Copyright Sodexo Belgium Body Mass Index Op uw gezondheid! U bent baas over uw eigen lichaam. Gelukkig maar. Dat brengt natuurlijk een zekere verantwoordelijkheid met zich mee. Alles wat u eet en drinkt heeft een invloed op het

Nadere informatie

12-10-2012. Voedingszorg rondom de COPD-patiënt. 2. In welke gold klasse valt mevrouw?

12-10-2012. Voedingszorg rondom de COPD-patiënt. 2. In welke gold klasse valt mevrouw? Voedingszorg rondom de COPD-patiënt Landelijk Diëtisten Netwerk COPD (LDN COPD) Gonnie Geraerts Heleen Froon Paula van Melick Anke Kalisvaart 1. Welke gegevens vraag je na en welke antropometrie voer je

Nadere informatie

Voedingszorg rondom de COPD-patiënt

Voedingszorg rondom de COPD-patiënt Voedingszorg rondom de COPD-patiënt Landelijk Diëtisten Netwerk COPD (LDN COPD) Gonnie Geraerts Heleen Froon Paula van Melick Anke Kalisvaart 1. Welke gegevens vraag je na en welke antropometrie voer je

Nadere informatie

Naam. Datum. Noteer het aantal GFI punten op dit onderdeel Nadere omschrijving problematiek

Naam. Datum. Noteer het aantal GFI punten op dit onderdeel Nadere omschrijving problematiek Inventarisatie (A) Zet een kruisje of omcirkel het aantal punten bij het antwoord van uw keuze. A Sociale aspecten (wonen, werken, zelfstandigheid) Ervaart u op onderstaande onderwerpen problemen? SOMS

Nadere informatie

Informatiebrochure voor patiënten Samen naar een gezond gewicht

Informatiebrochure voor patiënten Samen naar een gezond gewicht Informatiebrochure voor patiënten Samen naar een gezond gewicht De Nederlandse Obesitas Kliniek, het centrum voor patiënten met morbide obesitas De Nederlandse Obesitas Kliniek (NOK) is hét centrum van

Nadere informatie

Voor overleg met het Diabetesteam kunt u op werkdagen contact opnemen met: Tussen uur en uur en uur en uur

Voor overleg met het Diabetesteam kunt u op werkdagen contact opnemen met: Tussen uur en uur en uur en uur DIABETES DAGBOEK E I G E N A A R D I A B E T E S D A G B O E K Naam Adres Contactpersoon Telefoon E-mail O V E R L E G Voor overleg met het Diabetesteam kunt u op werkdagen contact opnemen met: Naam huisarts

Nadere informatie

De behandeling van cliënten met diabetes mellitus door vrijgevestigde diëtisten

De behandeling van cliënten met diabetes mellitus door vrijgevestigde diëtisten Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL De gegevens mogen met de volgende bronvermelding worden gebruikt: K.J.M. Valentijn, J. Tol, C.J. Leemrijse, I.C.S. Swinkels, C. Veenhof. De behandeling van cliënten

Nadere informatie

Overgewicht en verminderde vruchtbaarheid

Overgewicht en verminderde vruchtbaarheid Overgewicht en verminderde vruchtbaarheid Het aantal mensen met overgewicht en obesitas (ernstig overgewicht of zwaarlijvigheid) is de laatste tien jaar wereldwijd explosief toegenomen. In Nederland zijn

Nadere informatie

Praktijk voor Fysiotherapie. Altijd in beweging

Praktijk voor Fysiotherapie. Altijd in beweging Praktijk voor Fysiotherapie Altijd in beweging In samenwerking met. Viola Gijzen, diëtist Mieke Verschuren/Marijke Sligchers, fysiotherapeuten Inhoud Inleiding Wat is COPD? COPD en dan? COPD en voeding

Nadere informatie

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen Ellen Govers Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen 1. patiënten kunnen goed afvallen op de Richtlijnen Goede Voeding 2. overgewicht behandelen

Nadere informatie

Voeding bij kanker. Rolverdeling diëtist, patiënt en verpleegkundige. Multidisciplinaire Zorg: Samen Werken. Liesbeth Haverkort MSc - 10 januari 2014

Voeding bij kanker. Rolverdeling diëtist, patiënt en verpleegkundige. Multidisciplinaire Zorg: Samen Werken. Liesbeth Haverkort MSc - 10 januari 2014 Voeding bij kanker Rolverdeling diëtist, patiënt en verpleegkundige Multidisciplinaire Zorg: Samen Werken Liesbeth Haverkort MSc - 10 januari 2014 Rolverdeling en interactie patiënt - diëtist - verpleegkundige

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 112

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 112 111 Ondervoeding is gedefinieerd als een subacute of acute voedingstoestand waarbij een combinatie van onvoldoende voedingsinname en ontstekingsactiviteit heeft geleid tot een afname van de spier- en vetmassa

Nadere informatie

Nederlandse Obesitas Kliniek

Nederlandse Obesitas Kliniek 2 Nederlandse Obesitas Kliniek Bijna 2 miljoen mensen in Nederland hebben overgewicht. Fors overgewicht wordt obesitas genoemd. Obesitas is erkend als chronische ziekte. Op dit moment komen ruim 800.000

Nadere informatie

Beweegprogramma voor mensen met Diabetes

Beweegprogramma voor mensen met Diabetes Beweegprogramma voor mensen met Diabetes In deze folder geven wij u meer informatie over het beweegprogramma van TopSupport voor mensen met diabetes. Diabetes Mellitus Diabetes is een groot maatschappelijk

Nadere informatie

Beweegrichtlijnen Nr. 2017/08. Samenvatting

Beweegrichtlijnen Nr. 2017/08. Samenvatting Beweegrichtlijnen 2017 Nr. 2017/08 Samenvatting Beweegrichtlijnen 2017 pagina 2 van 6 Achtergrond In Nederland bestaan drie normen voor bewegen: de Nederlandse Norm Gezond Bewegen, die adviseert op minstens

Nadere informatie

Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 2)

Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 2) Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 2) Nederlandse Diabetes Federatie 033-4480845 info@diabetesfederatie.nl Stationsplein 139 3818 LE Amersfoort Kwaliteitsindicatoren diabetes type 2 (fase 2) De

Nadere informatie

Protocol Obesitas St. Antonius Ziekenhuis. Gera Hoorweg-Nijman & Marja van der Vorst kinderartsen

Protocol Obesitas St. Antonius Ziekenhuis. Gera Hoorweg-Nijman & Marja van der Vorst kinderartsen Protocol Obesitas St. Antonius Ziekenhuis Gera Hoorweg-Nijman & Marja van der Vorst kinderartsen Kinderen en adolescenten met obesitas 1. Definities 2. Indicatie verwijzing 3. Poliklinische verwijzing

Nadere informatie

Chapter 10 Samenvatting

Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke

Nadere informatie

Zet uzelf in beweging!

Zet uzelf in beweging! informatie voor mensen die de BeweegKuur gaan volgen Zet uzelf in beweging! Het programma van de BeweegKuur Tijdens de BeweegKuur krijgt u professionele begeleiding om uw leefstijl aan te passen. U staat

Nadere informatie

Hoe verandert het leven na de diagnose diabetes type 2?

Hoe verandert het leven na de diagnose diabetes type 2? Hoe verandert het leven na de diagnose diabetes type 2? Een gezonde leefstijl kan mensen met diabetes type 2 helpen het verloop van de ziekte af te remmen. Maar slagen diabetespatiënten er ook in om meer

Nadere informatie

Overgewicht Inhoud Inleiding Oorzaken van overgewicht

Overgewicht Inhoud Inleiding Oorzaken van overgewicht Overgewicht Brochure over oorzaken, gevolgen en behandeling van overgewicht. Met eet- en beweegdagboekje. Inhoud Inleiding Oorzaken van overgewicht Gevolgen van overgewicht Meten en wegen BMI (Body Mass

Nadere informatie

patiënteninformatie Fitesse Multidisciplinaire aanpak van overgewicht en obesitas GezondheidsZorg met een Ziel

patiënteninformatie Fitesse Multidisciplinaire aanpak van overgewicht en obesitas GezondheidsZorg met een Ziel i patiënteninformatie Fitesse Multidisciplinaire aanpak van overgewicht en obesitas GezondheidsZorg met een Ziel Mevrouw, mijnheer Overgewicht swingt bij velen alsmaar meer de pan uit Een multidisciplinair

Nadere informatie

Feiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes

Feiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes Feiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes Heleen Berkelmans, diëtist, DITO Paul van den Broek, medisch coördinator Diabetes Inhoud Diëten en medicatie aanpassen? Wat te doen na een gastric bypass?

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Het aantal mensen met een gestoorde nierfunctie is de afgelopen decennia sterk toegenomen. Dit betekent dat er steeds meer mensen moeten dialyseren of een niertransplantatie moeten

Nadere informatie

Diëtist-Fysiotherapeut: het gouden koppel

Diëtist-Fysiotherapeut: het gouden koppel Diëtist-Fysiotherapeut: het gouden koppel Anke Kalisvaart & Peter Willemsen Ziekenhuis Rivierenland Tiel De Lage Korn, Buren 1 Inhoud Inhoud Waarom samenwerken Multidisciplinaire problematiek bij COPD

Nadere informatie

matige alcohol consumptie gezondheid

matige alcohol consumptie gezondheid matige alcohol consumptie positief voor gezondheid R e s u l t a t e n v a n 3 j a a r w e t e n s c h a p p e l i j k o n d e r z o e k Matige en regelmatige alcoholconsumptie heeft overall een positief

Nadere informatie

Chirurgische behandeling van ernstig overgewicht

Chirurgische behandeling van ernstig overgewicht Chirurgische behandeling van ernstig overgewicht Welkom bij het Centrum Obesitas Noord Nederland van het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL). Ons centrum is gespecialiseerd in de chirurgische behandeling

Nadere informatie

Brigitte Wieman. 14 maart 2019, Samen in de breedte. NVD Beleidsmedewerker Utrecht diëtist

Brigitte Wieman. 14 maart 2019, Samen in de breedte. NVD Beleidsmedewerker Utrecht diëtist Brigitte Wieman 14 maart 2019, Samen in de breedte NVD Beleidsmedewerker Utrecht diëtist Kom in beweging en kijk in de etalage van de diëtist Programma De merken van de NVD Kennissynthese voeding Onderzoek

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING CHAPTER X 188 INLEIDING Wereldwijd neemt het aantal mensen met overgewicht steeds verder toe. In Nederland heeft ruim de helft van de huidige bevolking overgewicht, en 14% heeft

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition % LICHAAMSVET Wie wil je worden? Waar ben je nu? % LICHAAMSVET Vrouw 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Man 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Te laag

Nadere informatie

Evaluatie beweegprogramma s stichting EZH

Evaluatie beweegprogramma s stichting EZH Evaluatie beweegprogramma s stichting EZH 1.Inleiding De stichting Eerstelijns Zorg Haaksbergen (EZH) heeft een aantal zorgprogramma s ontwikkeld. Deze multidisciplinaire zorgprogramma s zijn op lokaal

Nadere informatie

BeweegKuur. Algemene informatie

BeweegKuur. Algemene informatie BeweegKuur Algemene informatie Start in huisartsenpraktijk Vaak start de BeweegKuur bij de huisarts. De huisarts signaleert of iemand in aanmerking komt om mee te doen met de BeweegKuur. Van belang is

Nadere informatie

Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten

Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten Evidence-based richtlijn van de German Nutrition Society Van vezels tot suikers: koolhydraten omvatten een brede range van voedingsstoffen. Wat is er precies

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Zwangerschapsdiabetes. Begeleiding in het Refaja ziekenhuis

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Zwangerschapsdiabetes. Begeleiding in het Refaja ziekenhuis Zwangerschapsdiabetes Begeleiding in het Refaja ziekenhuis ZWANGERSCHAPSDIABETES BEGELEIDING IN HET REFAJA ZIEKENHUIS INLEIDING waar het ziekenhuis, omdat tijdens heeft ontwikkeld. Zwangerschapsdiabetes

Nadere informatie

Voedingsrichtlijn Diabetes 2015

Voedingsrichtlijn Diabetes 2015 Voedingsrichtlijn Diabetes 2015 Esther Pekel diëtist Diabetescentrum 2015 1 Voedingsrichtlijn 2015 1e wetenschappelijke onderbouwde voedingsrichtlijn DM geschreven i.o.v. de NDF in 2006. 2e herziene richtlijn

Nadere informatie

Beweegprogramma voor mensen met Diabetes

Beweegprogramma voor mensen met Diabetes Beweegprogramma voor mensen met Diabetes In deze folder geven wij u meer informatie over het beweegprogramma van TopSupport voor mensen met diabetes. Diabetes Mellitus Diabetes is een groot maatschappelijk

Nadere informatie

oinleiding 1 c oovergewicht en ernstig overgewicht (obesitas) in Nederlandd

oinleiding 1 c oovergewicht en ernstig overgewicht (obesitas) in Nederlandd oinleiding 1 c Gewichtsstijging ontstaat wanneer de energie-inneming (via de voeding) hoger is dan het energieverbruik (door lichamelijke activiteit). De laatste decennia zijn er veranderingen opgetreden

Nadere informatie

Wat is diabetes mellitus?

Wat is diabetes mellitus? Hoofdstuk 1 Wat is diabetes mellitus? 1.1 Inleiding Uw arts heeft u verteld dat u diabetes mellitus (suikerziekte) heeft. Ongetwijfeld heeft u veel vragen, zoals: hoe kom ik aan diabetes, wat is er aan

Nadere informatie

UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord. Diabetesrevalidatie

UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord. Diabetesrevalidatie UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord Diabetesrevalidatie UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord Inleiding U heeft diabetes en bent onder behandeling van een internist, huisarts,

Nadere informatie

Overgewicht Wat is een gezond gewicht en hoe bereik ik dat?

Overgewicht Wat is een gezond gewicht en hoe bereik ik dat? Overgewicht Wat is een gezond gewicht en hoe bereik ik dat? Overgewicht Een gezond gewicht en een gezond lijf gaan hand in hand. Als je te veel weegt, heb je overgewicht. Dat is niet goed voor je gezondheid.

Nadere informatie

Samenvatting COPD zorgprogramma 2019

Samenvatting COPD zorgprogramma 2019 Samenvatting COPD zorgprogramma 2019 Prestatie-indicatoren landelijke benchmark 1) % COPD patiënten in zorgprogramma met inhalatiemedicatie bij wie inhalatietechniek is gecontroleerd; 2) % COPD patiënten

Nadere informatie

CEL 2010 0049. Indicatorenset DM

CEL 2010 0049. Indicatorenset DM CEL 2010 0049 Indicatorenset DM Deze indicatorenset Diabetes Melitus is vervaardigd in opdracht van ZN en wordt ingebracht bij Zichtbare Zorg als de door zorgverzekeraars gewenste indicatorenset. Zorgverzekeraars

Nadere informatie

3-isOne-studie. Leefstijlprogramma. 3-isOne, voed lichaam, brein & hart, is een leefstijl-programma gebaseerd op 5 pijlers:

3-isOne-studie. Leefstijlprogramma. 3-isOne, voed lichaam, brein & hart, is een leefstijl-programma gebaseerd op 5 pijlers: Leefstijlprogramma 3-isOne, voed lichaam, brein & hart, is een leefstijl-programma gebaseerd op 5 pijlers: Deze 5 pijlers worden stap voor stap geïntegreerd in het leven van de klant/patiënt. Het traject

Nadere informatie

Beweegmakelaar Intake * (vragenlijst) Voeding. Diëtist **

Beweegmakelaar Intake * (vragenlijst) Voeding. Diëtist ** Beweegmakelaar Intake * (vragenlijst) Bewegen Voeding Gedrag Geneesmiddel *** Fysio ** Sport Diëtist ** POH GGZ Apotheek/ Huisarts GZ Psycholoog ** *) Intake vindt plaats bij de beweegmakelaar = aanmeldpunt.

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. De diabeteszorg in het Refaja ziekenhuis

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. De diabeteszorg in het Refaja ziekenhuis De diabeteszorg in het Refaja ziekenhuis DE DIABETESZORG IN HET REFAJA ZIEKENHUIS INLEIDING Diabetes mellitus is een veel voorkomende chronische ziekte die gekenmerkt wordt door een te hoge bloedglucosewaarde.

Nadere informatie

Nederlandse Obesitas Kliniek. Visie. Verkort behandeltraject

Nederlandse Obesitas Kliniek. Visie. Verkort behandeltraject 2 Nederlandse Obesitas Kliniek Bijna 2 miljoen mensen in Nederland hebben overgewicht. Fors overgewicht wordt obesitas genoemd. Obesitas is erkend als chronische ziekte. Op dit moment komen ruim 800.000

Nadere informatie

Daarbij kan er sprake zijn van minder eten door bijvoorbeeld: toenemende vermoeidheid; kortademigheid; minder beweging; angst; depressie.

Daarbij kan er sprake zijn van minder eten door bijvoorbeeld: toenemende vermoeidheid; kortademigheid; minder beweging; angst; depressie. Voeding bij COPD Inleiding Een gezond, afwisselend eetpatroon is voor iedereen goed. Voedsel is immers de brandstof van ons lichaam. Klachten als kortademigheid, vermoeidheid en hoesten kunnen uw lichamelijke

Nadere informatie

Onderzoek naar het ketentarief DM in achterstandsgebieden. Eindverslag

Onderzoek naar het ketentarief DM in achterstandsgebieden. Eindverslag Onderzoek naar het ketentarief DM in achterstandsgebieden Eindverslag 1 ste Lijn Amsterdam Willemien Rietman Januari 2010 Inhoudsopgave Opzet onderzoek... 3 Doel... 3 Selectie praktijken... 3 Werkwijze

Nadere informatie

HET CENTRUM VOOR GECOMBINEERDE LEEFSTIJL INTERVENTIE (GLI) VOOR MENSEN MET OVERGEWICHT, DIABETES TYPE 2 EN HART- EN VAATZIEKTEN

HET CENTRUM VOOR GECOMBINEERDE LEEFSTIJL INTERVENTIE (GLI) VOOR MENSEN MET OVERGEWICHT, DIABETES TYPE 2 EN HART- EN VAATZIEKTEN WORDT EIGENAAR LEEFSTIJL ALS MEDICIJN VAN JE VITALITEIT! HET CENTRUM VOOR GECOMBINEERDE LEEFSTIJL INTERVENTIE (GLI) VOOR MENSEN MET OVERGEWICHT, DIABETES TYPE 2 EN HART- EN VAATZIEKTEN WIE ZIJN WIJ? AM

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Gezonde leefstijl wint langzaam terrein. Licht dalende trend van zware drinkers

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Gezonde leefstijl wint langzaam terrein. Licht dalende trend van zware drinkers Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-018 18 maart 2008 9.30 uur Gezonde leefstijl wint langzaam terrein De laatste jaren zijn Nederlanders iets gezonder gaan leven. Het percentage rokers

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting SAMENVATTING

Nederlandse samenvatting SAMENVATTING AMENVATTING Obesitas is een groeiend wereldwijd probleem. Om die reden is preventie onderzoek erg belangrijk. In de zwangerschap is dit zelfs nog belangrijker. Vrouwen met overgewicht of obesitas die zwanger

Nadere informatie

De invloed van voeding op neuropathieën (CIAP en MGUS-pnp)

De invloed van voeding op neuropathieën (CIAP en MGUS-pnp) De invloed van voeding op neuropathieën (CIAP en MGUS-pnp) Tineke Eelvelt, diëtist Rijnlands Revalidatie Centrum Coby Wijnen, diëtist Spierziekten Nederland Verkeerde voeding kan leiden tot neuropathie,

Nadere informatie

http://www.bloedsuiker.nl/nieuwsbrief/439/3772/diabetes-de-erfelijkheid-van-diabete...

http://www.bloedsuiker.nl/nieuwsbrief/439/3772/diabetes-de-erfelijkheid-van-diabete... Page 1 of 5 De erfelijkheid van diabetes type 2 Een samenspel van genen en leefstijlfactoren door Irene Seignette Diabetes type 2 is erfelijk. Maar wat bepaalt nu of iemand daadwerkelijk diabetes type

Nadere informatie

Pre-diabetes. Vasculair Preventie Centrum

Pre-diabetes. Vasculair Preventie Centrum Pre-diabetes Vasculair Preventie Centrum Wat is pre-diabetes? Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het glucosegehalte in uw bloed (bloedsuiker) is, vooral s ochtends voordat u gegeten

Nadere informatie

Samenvatting voor niet-ingewijden

Samenvatting voor niet-ingewijden voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan

Nadere informatie