Duurzame energie Juridische kansen en belemmeringen. Onder redactie van drs. B. Krot en mr. L. Smorenburg-van Middelkoop

Transcriptie

1 Duurzame energie Juridische kansen en belemmeringen Onder redactie van drs. B. Krot en mr. L. Smorenburg-van Middelkoop Inleidingen op en verslag van een studiedag georganiseerd door het Centrum voor Milieurecht van de Universiteit van Amsterdam op 10 december 2009

2 INHOUDSOPGAVE Redactioneel Inhoudsopgave V xi HFDST i Duurzame energie Prof. dr. L. Reijnders i 1 Wat is duurzame energie? 3 2 Waarom doet Nederland het niet goed op het gebied van duurzame energie? 4 3 De uitdaging 6 HFDST 2 Duurzame energie volgens de EU: het juridische kader Mr. W. Vandenberghe 7 1 Inleiding 9 2 Klimaatverandering en energieafhankelijkheid: een Europese uitdaging 9 3 Duurzame energie in de EU u 3.1 Definitie van duurzame energie n 3.2 Duurzaamheid in het V WE U-Verdrag Overzicht van de belangrijkste EU-regelgeving Energie-efficiëntie: verstandiger consumeren en betere producten Hernieuwbare energie Duurzaam vervoer 22 4 Conclusie 24 HFDST 3 Het Europeesrechtelijk kader voor financiële instrumenten ter stimulering van energietransitie W. Jonker en dr. H.H.B. Vedder 25 1 Inleiding 27 2 De plaats van energie uit hernieuwbare energiebronnen binnen het Europees milieurecht. Een beleidshistorisch overzicht Van Rio via Kyoto naar Kopenhagen De Europese Strategie ten aanzien van Hernieuwbare Energie Van 1986 tot het Witboek inzake duurzame energiebronnen European Climate Change Programme Klimaat-en Energiepakket Het Verdrag van Lissabon De Huidige Europese Richtlijn ter bevordering van hernieuwbare energie 35

3 DUURZAME ENERGIE - JURIDISCHE KANSEN EN BELEMMERINGEN 3 De (on)mogelijkheden voor milieusteun voor het gebruik van energie uit hernieuwbare energiebronnen Het begrip staatssteun Steunmaatregelen van de Lidstaten Bekostiging met staatsmiddelen (Potentiële) mededingingsvervalsing Ongunstige beïnvloeding van het handelsverkeer russen de Lidstaten Verenigbare staatssteun De Algemene Groepsvrijstellingsverordening (hierna: AGV) De Richtsnoeren Milieusteun 50 4 Conclusie 53 Toegang voor duurzame energie tot netwerken - EU en Nederland Mr. B. de Wit en mr. I. Sucur 55 1 Inleiding 57 2 Toegang: aansluiting, transport & tarief; juridisch kader 57 3 Enige praktijkvoorbeelden Aansluitplicht voor duurzaam kan beperkter zijn dan voor conventionele bronnen Het aansluittarief dekt niet altijd alle kosten voor de netbeheerder Afstand tot het land werkt in het nadeel van (verdergelegen) windparken op zee Aansluitplicht op particuliere netten beperkter dan op openbaar net 62 4 Voorrang voor duurzaam/congestiemanagement 64 5 Conclusie 65 HFDST 5 Juridische mogelijkheden en beperkingen voor windenergie op land Dr. S. Pront-van Bommel 67 1 Inleiding 69 2 Milieu- en klimaatdoelstellingen nader bezien 7 3 Stroomlijning van besluitvormingsprocedures Uitbreiding van het vergunningsvrije (milieu)domein Meer efficiëntie? 76 4 Materieel toetsingskader Algemeen Radar en ecologie Veiligheid 8i

4 INHOUDSOPGAVE 4.4 Overlast 5 Is er voldoende ruimte? 5.1 Algemeen 6 Slotbeschouwingen HFDST 6 Duurzame energie: aanpassing van het juridische landschap op zee R. Hallo 1 Inleiding 2 Aansluiting op het net 3 Governance 4 Europese ontwikkelingen 5 Conclusie HFDST 7 Meer wortels en stokken: duurzame energie en energieemtiëntie in de (bestaande) gebouwde omgeving Mr. L. van Middelkoop 1 Inleiding: potentie versus realiteit 99 2 De juridische kansen en belemmeringen in het bestaande Nederlandse recht Financiële instrumenten Toestemmingen in de Bouw-en milieuregels Het civiele recht uo 2.4 Toepassing van kansen en belemmeringen De Nederlandse en Europese doelstellingen voor de gebouwde omgeving Nederlandse doelstellingen voor energieverbruik en productie door gebouwen Europese doelstellingen voor energieverbruik en productie door gebouwen De specifieke Europese regelgeving inzake gebouwen Richtlijn 2002/91/EG en de Nederlandse implementatie Knelpunten bij de Nederlandse implementatie De herziene Europese regelgeving vereist meer en andere stokken/wortels De herschikkingrichtlijn 2010/31/EU De Hernieuwbare energierichtlijn 2009/28/EG Voortgangsrapportage Nederlandse doelstellingen noopt tot actie Suggesties voor extra/andere juridische instrumenten Positieve verplichtingen? Financiële instrumenten

5 DUURZAME ENERGIE - JURIDISCHE KANSEN EN BELEMMERINGEN HFDST I I.I 1.2! Versoepeling en vereenvoudiging van bouw- en milieuregelgeving Voortrekkersrol overheid Conclusies Duurzame energie en afval Drs. mr. S. Yildiz-Kargin Het Nederlands afvalbeleid Wettelijke kader (LAP) Voorkeurs volgorde Afvalbeleid Doelstellingen van het afvalbeleid Afvalcijfers Duurzame energie (DE) en bijdrage afvalbeleid: Europese ontwikkelingen rondom bioafval M ! HFDST 9 De oprichting van een lokaal duurzaam energiebedrijf en het recht. Casus energieweb Zuidplaspolder Dr. G.M.A. van der Heijden 161 Inleiding De Energiecentrale Zuidplaspolder Het ontwerp van het bedrijf Algemeen Privaat geld Publiek geld Risico Samenwerkingsovereenkomst en statuten Aanbesteding van de bouw van het energieweb door de ECZ Het Bestemmingsplan Conclusie en vooruitblik Bijlage: Energiewetgeving 176 HFDST 10 Recente ontwikkelingen op Europees en Nederlands niveau inzake de relatie duurzame energie en afval Mr. L. van Middelkoop Mogelijke dilemma's Voor- en nadelen bij waste-to-energy De duurzame energiedoelstelling versus de afvalhiërarchie Een tekort aan (bio)afval: oplossen via import De gewijzigde status van AVI's Bron van de nieuwe status: Kaderrichtlijn afval 2008/98/EG Een vervroegde R-i status voor Nederlandse AVI's 190 xiv

6 INHOUDSOPGAVE 3 Europese regelgeving voor bioafval en vaste biomassa? Geen specifieke Europese regelgeving voor bioafval Duurzaamheidcriteria voor vaste biomassa? De algehele implementatie van de nieuwe Kaderrichtlijn afval Geen duidelijkheid over grootschalige bij- en meestook van biomassa Slotbeschouwing 203 HFDST 11 Verslag van de paneldiscussies Verslag ochtenddiscussie 209 Verslag middagdiscussie 213 Auteurs 220