RENTREE VAN DE PROFETIE. deur WOUTER VAN HERWIJNEN. voorgelê luidens die vereistes vir die graad DOCTOR THEOLOGIAE. in die vak SISTEMATIESE TEOLOGIE

Transcriptie

1 RENTREE VAN DE PROFETIE deur WOUTER VAN HERWIJNEN voorgelê luidens die vereistes vir die graad DOCTOR THEOLOGIAE in die vak SISTEMATIESE TEOLOGIE aan die UNIVERSITEIT VAN SUID-AFRIKA PROMOTOR: PROF E VAN NIEKERK SEPTEMBER 2009

2 IK VERKLAAR HIERMEE DAT DIT PROEFSCHRIFT RENTREE VAN DE PROFETIE MIJN EIGEN WERK IS EN DAT IK ALLE BRONNEN DIE IK HEB GEBRUIKT OOK HEB VERMELD W van Herwijnen II

3 Samenvatting De grote vraag is nu of er nog profetie mogelijk is in onze tijd. De Gereformeerde theologie heeft eeuwen geleerd dat met het sluiten van de Kanon, de gave van profetie ten einde is. Profetie zou nu zijn de verkondiging van Gods Woord. Klopt dit en is de kerk niet verplicht een profetie te toetsen aan de daarvoor gegeven bijbelse criteria? In de veertiger jaren van de 20 e eeuw kreeg de Gereformeerde dominee A.A. Leenhouts een profetie over dingen die volgens hem licht wierpen over de wereld en de situatie van zijn dagen. Deze predikant heeft vaak gevraagd om zijn profetie te toetsen. Dat is niet gebeurd en tenslotte is de man buiten het kerkverband geraakt. In deze studie wordt allereerst nagegaan of er na het sluiten van de Kanon nog profetie mogelijk is. In de tweede plaats hoe een ontvangen profetie getoetst kan worden en in de derde plaats wat de criteria zijn om zo n profetie te toetsen. Tevens wordt de profetie van Leenhouts besproken en getoetst. Tijdens deze studie ontmoette ik binnen de eigen Gereformeerde theologie een groeiend aantal theologen, dat na het sluiten van de Kanon nog wél profetie mogelijk achten. Tot hen behoort wel heel speciaal Professor E. van Niekerk uit Zuid-Afrika. Verrassend nauw sluit hierbij aan de Nederlandse Ds. W. Smouter. In deze studie bekijken we eerst wie Leenhouts was, in wat voor situatie hij zijn profetie ontving, hoe deze woorden pasten in zijn tijd en hoe de reactie van anderen er op was. Voordat we de profetie van Leenhouts daarop gaan toetsen, vergelijken we zijn profetie inhoudelijk met de zienswijzen van anderen, speciaal met het oog op Israël en de wederkomst. We vergelijken hem verder met vertegenwoordigers van de Gereformeerde traditie, de kring van de Verlichting en de Bedelingenleer. Daarna toetsen we de profetie van Leenhouts aan de hand van de door de Generale Synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland hiervoor aangereikte criteria. Tevens voegen we de criteria toe: of de profetie van Leenhouts écht nieuw licht op de Bijbel werpt én of Gods Gees in samewerking met ons naar de zienswijze van Van Niekerk op dit moment écht een Derde Testament aan het schrijven is. Summary The main question is whether prophecy is still possible in our time. Reformed theology taught for centuries that with the closing of the canon prophecy came to an end. Prophecy since then was equated with the proclamation of the Word of God. Is such a viewpoint correct? Is the church not obliged to test any prophecy against given meaningful biblical criteria? In the forties of the 20th century the Reformed minister A.A. Leenhouts had a prophecy which he reckoned would have shone light on the world around him. He repeatedly asked for the prophecy to be tested which in fact did not happen. Leenhouts finally found himself outside the Reformed church. In this study it is firstly investigated whether prophecy is still possible after the conclusion of the biblical canon, secondly, how the prophecies people receive are to be tested, and thirdly what are the criteria we have to employ regarding the phenomenon of prophecy. In this regard the prophecy of Leenhouts is also scrutinised and tested. During this study I encountered within Reformed theology an increasing number of theologians who regard prophecy still possible after the conclusion of the canon. Amongst them is professor E. van Niekerk from South Africa. The Dutch Rev W. Smouter is suprisingly close to his views. In this study it is investigated who Leenhouts was, in which situation he received his prophecy, how these words fitted into his time and what the reaction of others was on his prophecy. Before the prophecy of Leenhouts is tested his prophecy is materially compared to the views of others, especially in regard to the nation of Israel and the return of Christ. His views are also compared with representatives of the Reformed tradition, the Enlightenment and Dispensationalism. Leenhouts prophecy is also tested with the criteria the General Synod of the Reformed Churches in the Netherlands has devised for prophecy. Besides, we add the following criteria: whether the prophecy of Leenhouts throws new light on the Bible and whether in Van Niekerk s view God s Spirit is really busy writing a Third Testament in cooperation with us in the present era. III

4 Sleuteltermen Profetie; Boven-intranatuurlijk; Derde Testament; Voorlaatste geheim; Koninkrijkvan priesters; Israël; Openbaring 10; Karmelgericht; Vrederijk; Loofhuttenfeest; Gereformeerd; Streeptheologie; Slagboomtheologen; Verlichting: geleidelijke komst van het koninkrijk van God; Bedelingenleer; Wereldraad van Kerken Dankwoord Graag wil ik bedanken allen die het mogelijk hebben gemaakt deze studie te voltooien. Boven allen bedank ik mijn Hemelse Vader, Die mij het inzicht, de kracht, de mogelijkheid en het doorzettingsvermogen gaf om deze mooie ontdekking wetenschappelijk te kunnen voltooien. Als eerste daarna bedank ik de beminnelijke wijlen Drs. W. Kats, te Apeldoorn, die mij als eerste de weg wees naar Dr. A.A. Leenhouts. Naast hem bedank ik wijlen Dr. A.A. Leenhouts zelf, die deze profetie met het vernieuwde inzicht naar zijn vaste overtuiging mocht ontvangen en met wie ik persoonlijke én veel telefonische gesprekken mocht voeren. Ik mocht ook over alle literatuur beschikken uit zijn privéarchief en bibliotheek. Ik vond het een eer hem te mogen begraven. Net zo bedank ik zijn vrouw S.B. Leenhouts-Van der Kruijt. Zij heeft mij enorm gesteund en alle materiaal aangereikt die ik nodig had. Zij liet mij bovendien steeds haar goede, objectieve en wijze visie op het wereldgebeuren zien, speciaal vanuit de visie van de profetie van haar man. Ik bedank mijn lieve vrouw Annie, die in alles mijn eerste en laatste klankbord is en zo ook tijdens deze studie. Alle jaren liet ze me al die uren mijn gang gaan. Ook zij heeft er een offer voor gebracht. Ik bedank onze schoonzoon Toon van Veelen, die me op belangrijke momenten technisch hielp om de tekst goed op orde te krijgen. En dan mijn geliefde promotor Professor E. van Niekerk, zo bijzonder als mens en als theoloog. De keren dat hij mij thuis bezocht, ervaarde ik als engelenbezoek. Wat heeft hij mij bijgestaan, bemoedigd, nieuwe dingen geleerd die in onze theologie niet zó bekend waren. Zo ver weg en tegelijk zo dichtbij. Hij maakte met zijn visie van dit onderzoek iets speciaals en iets nieuws voor ons Nederlands theologisch klimaat. Ik draag dit werk op aan mijn vrouw Annie, Fia Leenhouts en professor Ras van Niekerk. IV

5 INHOUD Hoofdstuk 1 Aanleiding, probleemstelling en opzet van het onderzoek 1. De aanleiding Aanleiding vanwege verschillende visies over profetie Gods dynamisch werkzame daden van schepping, verzoening, vernieuwing en 6 volmaking als achtergrond van de bezinning over profetie 1.4 Probleemstelling en stellingname Goddelijke kanalen en bevestigingen van profetische ervaringen Leenhouts als goddelijk kanaal Goddelijke bevestigingen Profetie als de belangrijkste gave in onze tijd? In een crisissituatie Is profetie bovennatuurlijk, natuurlijk of intranatuurlijk? J.H. Diemer Natuur allesomvattend Profetie als bespiegelde, geïnterpreteerde of onderhandelende boodschap van de Geest Profetie via compromis en co-promise: mede-belofte Samenvatting van de probleemstelling van onderzoek Eerste sub-probleemstelling Tweede sub-probleemstelling Derde sub-probleemstelling Vierde sub-probleemstelling 26 Hoofdstuk 2 Wat gebeurde er en wie is hij Leenhouts? 2.1 Inleiding in Leenhouts problematiek Curriculum Vitae Predikant tijdens de Tweede Wereldoorlog Geroepen in Meer inzicht in de boodschap Onder de open hemel Eerstelingsgarve Nieuwe schakels Open Appèlbrief aan de Nederlandse Christenheid Eredoctoraat De Stichting Getuigenis en Eenheid Stoom of atoom? Einde Profetie (nog) niet vervuld 42 Hoofdstuk 3 De context van de profetische woorden 3.1 Het politieke veld Zie, Ik sta aan de rand van uw bestaan Oprichting van de staat Israël Duitsland Oprukken van het communisme Het kerkelijke veld 48 V

6 3.2.1 De Wereldraad van Kerken Bijeen in de Nieuwe Kerk te Amsterdam augustus De grondslag is ruim De Gereformeerde Kerken Paradoxale houding van de Wereldraad Laten de Gereformeerden anderen links liggen? Bijbelgetrouwe oecumene De Nationale Associatie van Evangelischen Boodschap voor de Gereformeerde Kerken Positie van de Gereformeerde Kerken in De Vrijmaking Pennenstrijd Het theologische veld De Doop Wereld-Baptisme De Wederkomst De tussentijd Synode-uitspraak in de oorlog In een punt des tijds Verdere studie hierover en kritiek Het zwijgen van God en ons beperkte inzicht Onvoorwaardelijk vasthouden aan de genade van God De theologie van Barth Barthianisme De maagdelijke geboorte Vrijzinnigheid Inkadering 90 Hoofdstuk 4 Reactie van Leenhouts daarop 4.1 Reactie op de kerkelijke situatie Reactie op de woorden voor de Gereformeerde Kerken Reactie op het Wereld-Baptisme Reactie op de boodschap voor de Hervormde Kerk Reactie op de Wereldraad van Kerken Basis voor eenheid Reactie op de boodschap van het Wereld-Barthianisme Reactie op de boodschap over de tussentijd Reaktie op de politieke situatie Duitsland en het communisme Israël De roep om Elia De plaats van hoofdstuk 10 binnen de Openbaring van Johannes Gods voorlaatste geheim Het spreken van de donderslagen Uittocht Onderpand Openbaring Jezus stond in deze missie Reactie op het zwijgen van God en ons beperkte inzicht De derde dag Volheid der heidenen Deze volheid komt tijdens een dieptepunt 127 VI

7 De weg náár de volheid Israël bij God brengen Politieke basisvoorwaarden scheppen Kerkelijke basisvoorwaarden scheppen Loofhuttenfeest, koninkrijk van priesters en wereldzending Door verdrukking naar de Grote Triomf 136 Hoofdstuk 5 Wat is profetie? 5.1 Binnen het kader van alle gaven Profetie Profeet Het Oude Testament Het Nieuwe Testament Profeten van het Nieuwe Testament minder gezag? Apocalyptiek Bijbelse apocalyptische boodschappen Niet-bijbelse apocalyptische boodschappen Excurs over minder belangrijke apocalyptische geschriften Conclusie-beoordeling 164 Hoofdstuk 6 Profetie in de kerkgeschiedenis 6.1 Profetie na het Nieuwe Testament Profetie in de eerste eeuwen van de christelijke kerk Conclusie De Reformatie Maarten Luther ( ) H. Zwingli ( ) Johannes Calvijn ( ) Profetie in de Nederlandse vluchtelingengemeente te Londen Profetie volgens het Convent van Wezel Nederland Vluchtelingengemeente in Amsterdam De Rijnsburger Collegianten Profetie in de kerk van de Reformatie Vreemde eend Gereformeerden in het voetspoor van Wezel Nadere Reformatie Profetie in de kerk van de Afscheiding Profetie in de Gereformeerde Kerk in de 20e eeuw Conclusie 198 Hoofdstuk 7 Gereformeerde visie op profetie 7.1 Klassiek Gereformeerd standpunt Johannes Calvijn Hoe komt Calvijn tot deze opvatting? Letterlijk historische uitleg Strijd op drie fronten 208 VII

8 7.3 Het Neocalvinisme Abraham Kuyper H. Bavinck Cessationisme B.B. Warfield Achtergrond van Warfields cessationisme Schotse achtergrond Common Sense Philosophy Cessationist R.B. Gaffin jr Verder in de 20e eeuw Enkele voorbeelden Verdediging van de streeptheologie Profetische prediking Kerkelijk spreken 236 Hoofdstuk 8 Nieuwe visie op profetie 8.1 Aandacht binnen de Gereformeerde theologie J. Hoek M.D. Geuze B. Wentsel J.G. Brienen G. Hutten Nieuwe visie bij Gereformeerde W. Smouter A.A. Leenhouts Aandacht ook buiten de gereformeerde kring Vergelijking streeptheologie met slagboomtheologie Streeptheologen Slagboomtheologen Vergelijking Toetsing van de profetie Redenen voor toetsing Kenmerken van ware en valse profetie Het leven van de profeet zelf Criteria Profetie in overeenkomst met ons geloof Lagere drempel bij de criteria Keuze van criteria 278 Hoofdstuk 9 Vergelijking met andere visies 9.1 Inleidend De visie van H. Bavinck De bouwstenen voor Bavinck De weg naar de wederkomst volgens H. Bavinck Bavincks uitleg van Openbaring Een geleidelijke komst van het koninkrijk van God De verdwijning van de Vader De terugkeer van de vader Het Liberalisme Het socialisme Het anarchisme 295 VIII

9 Het Feminisme Christelijke ideologie De afwezigheid van de Vader Intermediaire structuren De terugkeer van de verloren Vader Het vaderschap van God De Vader aanbidden De macht van God De mondigheid van de mens Vaderschap en macht Samenvattende conclusie Het koninkrijk van God via bedelingen Israël en de kerk De tempel herbouwd De opname Het boek Openbaring Openbaring 2 en 3 als tijdperken in de geschiedenis De uitleg van Openbaring De uitleg van Openbaring Het aanzien van de Gemeente Hoe leest Ouweneel hoofdstuk 10? Conclusie Overstap Hoe komt men tot deze verschillen? Goddelijk en menselijk aspect Geschiedenis Synodale studie Manieren van lezen Hoe lezen Bavinck, Van Gennep, Ouweneel en Leenhouts de Bijbel? Bavinck, de mens als een orgaan Van Gennep, lezen met ogen van de Verlichting R. Bultmann Wél oog voor geschiedenis Ouweneel, niet verlicht, wel rationeel Leenhouts, vanuit ontvangen openbaring Bril Conclusie Toespitsing Israël Volheid van de heidenen Aanzien van het vrederijk Eindoverwinning Afsluitend 358 Hoofdstuk 10 De toetsing 10.1 Veelvuldige wens tot toetsing Wens van toetsing door anderen Toetsing Erkenning van Jezus Christus als definitieve openbaring van God Eerbiediging van de tweeheid Schepper-schepsel God en kwaad De participatie aan Christus in de doop 369 IX

10 De uitkomst van de profetie Vervulling van de beloften Israël Wereldraad van Kerken Kritiek Nabloei Beoordeling Profetie moet stichten Geen correct criterium Leidt de profetie van Leenhouts werkelijk tot een nieuw verstaan van de Schrift? Enkele teksten Derde Testament aan het schrijven? 406 Hoofdstuk 11 Israël een ombudsvolk? Geconstateerd Leenhouts, een apocalyptisch profeet Plausibel Waarom zoveel moeite? Oorzaak van moeite Kerkelijk en politiek adagium Israël als ombudsvolk Eenheid van de christenen Eschatologie 420 Bibliografie 421 Bijlagen 431 X

11 Woord vooraf Al lange tijd intrigeren mij de beloften van God in de Schrift die naar mijn oordeel nog niet tot vervulling zijn gekomen. Dit geldt in het bijzonder de beloften aan Israël die dikwijls een zeer concrete inhoud hebben. De hermeneutiek van deze teksten is niet eenvoudig. Nu zijn er nog veel dingen voor ons verborgen. Wij kennen maar ten dele. Bovendien lezen we in de Bijbel dat de verborgen dingen voor God zijn; alleen de geopenbaarde dingen zijn voor ons mensen (Deut. 29: 29). Dit kan echter geen reden zijn om teksten die ons moeilijkheden opleveren bij het verstaan terzijde te laten. De Schrift is immers geschreven voor communicatie en dus om verstaan te worden. Dat wil enerzijds zeggen dat we niet een zo simpele hermeneutiek moeten toepassen dat er geen Anstoss (en dus geen communicatie) meer is, maar ook dat we vanwege de complexiteit van de verstaansproblemen deze teksten niet bij voorbaat gesloten mogen laten. Hoofdstuk 1 Aanleiding, probleemstelling en opzet van het onderzoek 1.1. De aanleiding De toenemende aandacht en de komst van de profetie binnen leefwereld van de gevestigde kerken in de laatste helft van de 20 e eeuw is geen verschijnsel dat zomaar uit de lucht komt vallen. De aanloop hiernaartoe ligt in het proces dat vanaf de eerste helft van de 19 e eeuw begonnen is. Vanaf die tijd zien we dat in groeperingen en kerken in Noord-Amerika en andere delen van de wereld een hernieuwde aandacht is voor profetie. De rentree van de profetie die we de laatste decennia waargenomen hebben is een afsluiting en een nieuw begin van het verschijnsel profetie aan het begin van een nieuw millennium. Vanwege die aanloop van twee honderd jaar is het belangrijk dat de gevestigde kerken niet over profetie spreken alsof zij zich de afgelopen twee honderd jaar intensief met profetie hebben bezig gehouden en haar een vaste plaats gegeven hebben in kerk en theologie. De opkomst van Profetische- en Pinksterbewegingen en kerken aan het einde van de 19 e en het begin van de 20 e eeuw hebben aan het licht gebracht dat de gevestigde kerken tot in het midden van de 20 e eeuw sterk afwijzend stonden tegenover de gedachte dat de gave van profetie nog zou kunnen functioneren in onze tijd. De vernieuwde aandacht voor de gave van profetie ontlokte de gevestigde kerken zelfs tot verdediging van hun lang ingenomen standpunt. De tijd van profetieën was volgens hen voorbij. De 20 e eeuw is voor wat betreft de gevestigde kerken voor het grootste gedeelte te beschrijven als een Christocentrisch tijdperk. Het grootste effect hiervan is, dat de rol en het werk van de Heilige Geest in deze kerken en hun theologie óf eenzijdig werd gezien óf gewoon afwezig was in het leven en denken van alledag. De Heilige Geest was niet meer dan een bijkomend iets, een aanhangsel, een appendix. Evangelische christenen menen dat de Heilige Geest aan het werk is als ze het leven en werk van Christus ervaren. De Heilige Geest heeft daar de functie van Jezus in het hart van de gelovige te brengen en doen ervaren. Voor de vrijzinnige en liberale christenen is de Geest de geest van de Verlichting die de mens moet helpen om het voorbeeld van Jezus te volgen. Binnen de gevestigde kerken en meer specifiek de volgelingen van de Reformatie in Nederland en de rest van de wereld wordt de Heilige Geest gezien als 1

12 de drager en uitvoerder van het Woord van God. Aan de ene kant is de Geest de drager en uitvoerder van het vleesgeworden Woord Jezus Christus, aan de andere kant is de Geest de drager en uitvoerder van het door de Geest geïnspireerde Woord van God, de Bijbel. De andere zijde van de 20 e eeuw is dat we een hernieuwde opkomst van menselijke ervaringen en handelingen van de Heilige Geest constateren. Het bijna microachtige begin in 1906 in de Azusa Street van Los Angeles in de Verenigde Staten van Amerika, heeft een nieuw tijdperk van de Geest van God ingeluid. Dit nieuwe optreden van de Heilige Geest heeft geresulteerd in een enorme toeloop van Pinkster- en Charismatische kerken tot op de dag vandaag. Zij zijn overal de snelst groeiende kerken in de gehele wereld. In tegenstelling tot hen hebben de meeste gevestigde kerken dit nieuwe handelen van de Geest slechts een plaats gegeven op de achtergrond. Andere activiteiten binnen Gods Koninkrijk waren belangrijker. In de pinkster- en charismatische beweging echter heeft men het omvattende werk van de Geest van Pinksteren ontdekt als de Heilige Geest van het Derde Testament, die de krachtcentrale is van het Koninkrijk van God. Deze Geest is de levengevende heilige kant van wat God in het universum laat gebeuren en is daarin betrokken tot in het kleinste detail van ons dagelijks leven. Terwijl een groot deel van de Pinkster- en Charismatische beweging aanvankelijk sterk gericht was op een bovennatuurlijk en natuurlijk dualisme, is vooral de laatste helft van de 20 e eeuw zowel bij hen als in andere kerken meer het gezichtspunt naar voren gekomen dat de Geest van God in elke atoom en molecule in de fysieke wereld aanwezig is. De Geest omvat elke cel en organisme in de biologische wereld, elke emotie en gevoel, elk stukje gedachte en geloofservaring, elke liefdesactie en is daarbij betrokken. Op welke manier, waarom en hoe is ons nauwelijks bekend. Waar we meer van weten is dat juist door de Geest van God het mysterieus bewegende was, is en nog komen van Gods Koninkrijk sterk verbonden moet worden met Gods grote daden van schepping, verzoening door Jezus, de vernieuwing door de Geest met zijn voortdurende pinksterdaden en het op weg zijn naar de volmaaktheid van alle dingen. Door de Geest weten we dat de zonde en de boosaardige mens de hele geschapen wereld heeft laten ontsporen. We weten niet altijd precies hoe, maar door zijn levengevende werk, dat intranatuurlijk in plaats van bovennatuurlijk of natuurlijk in de schepping werkt, maakt de Heilige Geest ons bewust dat wij schuldig staan tegenover God en tegenover elkaar en de hele geschapen wereld. De Geest stopt niet bij die constatering, maar rust ons toe met de bevrijdende kracht van kruis en opstanding van Jesus Christus, terwijl de Geest Zichzelf inzet als de voortdurende vernieuwende stuwkracht en richtinggever naar de volmaaktheid en de voleinding van alle dingen Gedurende mijn jarenlange studie over de profetie heb ik steeds grotere aandacht gekregen voor de visie van Ds AA Leenhouts ( ), die als gereformeerde predikant begon en in een andere richting zijn leven afsloot. Leenhouts schrijft dat hij in 1948 een profetie ontving, waarin een tipje van de sluier werd opgelicht over de Wereldraad van Kerken, Israël, de Gereformeerde Kerken in Nederland, de eindtijd én de nog uitstaande beloften van God. Negen boeken heeft hij er over geschreven. Met deze profetie heeft Leenhouts op de Gereformeerde, maar eveneens op de gehele Nederlandse kerkelijke menukaart van die 20 e eeuw een wijziging aangebracht. Deze kerken zagen in het algemeen Jezus Christus als de exclusieve toegangspoort van Gods Koninkrijk, terwijl de Pinkster- en Charismatische kerken de Heilige Geest als de exclusieve toegangspoort van Gods Koninkrijk zagen. 2

13 Niet alleen Leenhouts eigen profetie, maar ook de factoren die er voor zorgden dat zijn profetie niet ernstig genomen is, zullen in ons onderzoek naar de rentree van de profetie gedurende de laatste 50 jaar ter sprake worden gebracht. 1.2 Aanleiding vanwege verschillende visies over profetie Voordat ik deze studie begon heb ik de beloften in de Bijbel altijd klassiek gereformeerd gelezen. Ik zag bijvoorbeeld het zogenaamde duizendjarig rijk zo dat dit met de Hemelvaart was begonnen. Het was voor mij een geestelijk rijk. Johannes zag namelijk zielen in de hemel, zo was mij geleerd. Zielen van verheerlijkte kinderen van God, geen lichamen. Alle profetieën in het Oude Testament die vérder gingen dan de historische situatie liet ik slaan op de nieuwtestamentische vervulling in de komst van Jezus of op de nieuwe aarde. Op een dag liep ik hierin vast. Ik kwam met de vraag te zitten dat de Bijbel een testament is. Een testament kan men toch niet naar believen wijzigen of verschillend interpreteren. Men mag het zeker niet vergeestelijken als het om concrete toezeggingen gaat. Mogen wij als theologen, notarissen van de Heer, dat testament van God dan wel geestelijk uitleggen? Ik liep met deze uitleg voor het eerst écht vast met Zacharia 14. Daar staat dat de Here als koning zijn voeten zal zetten op de olijfberg. Hij zal zijn vijanden maken tot een voetbank voor zijn voeten. Het Loofhuttenfeest wordt tevens weer hersteld. Jaarlijks moeten de volkeren uit de wereld in Israël het Loofhuttenfeest gaan vieren en als de Egyptenaren dat niet zullen doen, zal de Heer hen dwingen om het tóch te doen. Hier kwam ik voor een onoplosbaar dilemma, dat mij de onmogelijkheid van een geestelijke eschatologische interpretatie duidelijk maakte. Op de nieuwe aarde is alles volmaakt. Dan valt er niets meer met geweld te dwingen. Terugbladerend in datzelfde bijbelboek las ik in hoofdstuk 12 dat er een moment komt dat de Heer over het huis van David een Geest van genade zal uitstorten. Dan zullen mensen zien wie zij doorstoken hebben. Zij zullen over diegene weeklagen als over een enig kind dat iemand verliest. Die Geest van genade zal hun ogen openen. Een Geest van genade, dat is een Geest van vergeving. Maar: wat valt er op de nieuwe aarde nog te vergeven? Nog verder terug in de Bijbel las ik dat de Here Israël met de verbondssluiting bij de Sinaï roept om een koninkrijk van priesters te zijn (Exod. 19). Amos zegt dat de Here de vervallen hut van David weer zal oprichten (Amos 9: 11,12). Jesaja voorspelt dat de berg des Heren in Jeruzalem eens vast zal staan als de hoogste der bergen. Alle volkeren trekken dan daarheen op. Vandaaruit zullen Gods Woord en wet de wereld ingaan. De oorlog wordt niet meer geleerd. Er zal een vrederijk komen. De Here zal zijn Zoon (een sterke God) op de troon van David zetten. De volken uit de wereld zullen Israël zoeken, dat ooit een banier voor die volken zal zijn. Vreemdelingen zullen Israël gaan dienen en met geschenken vereren. Zeer vermaard zal Israël worden. Later staat dat mensen niet voor hun honderdste levensjaar zullen sterven, maar op de nieuwe aarde sterft helemaal niemand meer (Vergelijk Jesaja 2,9,11,61,65 en Micha 4). Israël zal zo n aantrekkelijk koninkrijk van priesters vormen dat de mensen uit de rest van de wereld door middel van hen de God van Israël gaan zoeken. Mensen zullen naar de slip van een joodse man grijpen en zeggen: Wij willen met u gaan, want wij hebben gehoord, dat God met u is, (Zach. 8: 20-23). In het Nieuwe Testament lezen wij hetzelfde. De engel Gabriël zegt tegen Maria dat de Here zijn Zoon op de troon van David zal zetten (Lucas 1: 32). Jezus zegt in de synagoge van Nazaret, dat Hijzelf de vervulling is van de profetie van Jesaja 61 (Lucas 4). Jezus zegt daarna voortdurend dat Hij in eerste 3

14 instantie komt voor de kinderen van Israël. Hij spreekt soms van Zijn koninkrijk in onderscheid van het koninkrijk van Zijn Vader (Matth. 19: 28 en Lucas 22: 29,30). Hij noemt dat dan het rijk de wedergeboorte (Matth. 19: 28). Petrus maakt in Handelingen 3 een onderscheid tussen de tijd van verademing én de tijd van wederoprichting van alle dingen (vers 19-21). Op het apostelconvent in Handelingen 15 wordt in deze lijn verder gesproken: De vervallen hut van David wordt weer opgericht opdat de overigen de Here óók zullen zoeken (vers 15 17). In navolging van Jesaja verkondigt Paulus in Romeinen 11 dat er een moment komt dat de Verlosser uit Sion zal komen en Zelf alle ongeloof en goddeloosheid van Israël gaat afwenden. De eerste Petrusbrief zegt dat wij christenen eveneens tot dat koninkrijk van priesters zullen behoren (1 Petr. 2: 9,10). Wat we ook lezen is, dat de opstanding uit de dood in fasen plaatsvindt: Eerst Christus zélf, dan wie van Christus zijn, daarna de anderen en dan zal Jezus Zijn koningschap aan God Zijn Vader overdragen. Hiernaast vernemen we een duizendjarig gebonden worden van de satan en een eerste opstanding van sommige doden, die dan samen met Christus als koningen zullen heersen over de aarde (1 Corinthiërs 15: en Openb. 20: 1-6). De vraag die dan opduikt is of wij de beloften die met de komst van Jezus niet in vervulling zijn gegaan allemaal geestelijk, figuurlijk moeten verstaan? Moeten wij bijvoorbeeld die belofte dat Israël een koninkrijk van priesters zal worden geestelijk verstaan. De apostel Petrus noemt de christenen immers ook koninklijke priesters (1 Petr. 2: 5,9). Of komt er in de geschiedenis inderdaad zo n moment dat het volk Israël een koninkrijk van priesters wordt? Moeten wij beloften zoals het herrijzen van de doodsbeenderen in Ezechiël 37 inderdaad laten slaan op het Pinksterfeest en verder niet? Moeten we die belofte dat de vervallen hut van David eens wordt opgericht inderdaad laten slaan op de kerk en verder niet? Hebben wij dan geen enkele vervulling van Gods beloften meer te verwachten voor de grote dag van Wederkomst? Toen ik met deze studie begon, kende ik ten aanzien van de beloften van God de volgende visies: Er zijn mensen die zeggen dat die beloften enkel een manier van spreken en geloven uit die vroegere dagen is. Beloften en profetieën geven aan hoe mensen in vroegere tijd met God omgingen. Daarin is veel overeenkomst met andere religies in dezelfde cultuurkring; daar kreeg men eveneens profetieën en beloften. Dit soort dingen zijn nu minder in de aandacht. Men kan er daarom nauwelijks betekenis uit halen voor ons in onze tijd; misschien enkel een intentie. Volgens anderen waren die beloften altijd voorwaardelijk. Ze werden enkel vervuld op voorwaarde van bekering. Bovendien werden ze meestal vervuld in fases. Alle profetieën, visioenen en openbaringen die in de Bijbel staan, zijn altijd eerst op een bepaalde tijd en situatie gericht. Er is altijd direct een eerste vervulling. Later blijkt vaak dat dezelfde profetie een nieuwe, zelfs diepere vervulling krijgt. Als de profeet Jesaja bijvoorbeeld de profetie over Immanuel krijgt, is dat eerst gericht tot koning Achaz van Juda: Zie, de jonkvrouw zal zwanger worden en een zoon baren, en zij zal hem de naam Immanuel geven (Jesaja 7: 14). Dat sloeg allereerst op een kind dat in die tijd geboren of althans verwacht werd. Veel later komt dan een diepere vervulling van deze naam én belofte in de geboorte van de Here Jezus; de God met ons, Immanuel bij uitstek (Mattheus 1: 23). 4

15 Weer anderen zeggen dat alle beloften vervuld zijn in de komst van Jezus. Christus is het Ja en Amen van al Gods beloften. Men citeert dan bijvoorbeeld de Statenvertaling die in 2 Corinthiërs 1: 20 zegt: Want zovele beloften Gods als er zijn, die zijn in Hem ja, en zijn in Hem amen. Daarom moeten de beloften die nu nog niet vervuld zijn geestelijk worden verstaan. Zij verwachten niet dat ze voor de wederkomst nog letterlijk in vervulling zullen gaan. Wanneer Ezechiël bijvoorbeeld een dal van doodsbeenderen tot leven ziet komen, slaat dat eerst op Pinksteren, op de Heilige Geest Die de kerk tot leven brengt. Hierbij vervangt men het woordje Israël in Kerk. Israël, volk van God, dat is de kerk van vandaag. God is verder klaar met Israël. Later op de dag van wederkomst, zullen écht doden opstaan uit hun graf; écht lichamelijk herleven (Ezech. 37). Zelf behoorde ik tot deze derde categorie. Gaandeweg tijdens deze studie ontdekte ik de visie dat Jezus kwam om het Gemenebest van God, zijn Koninkrijk, dat is zijn profeet- priester- en koningschap en zijn werkzaam zijn in ambten en opdrachten, stuwkracht te geven en tot grotere bekendheid te brengen in een proces dat vanaf het begin van de schepping gaande was. Het fundament en de voortgang van dit Koninkrijk vormen Gods grote daden van schepping, verzoening door het kruis met het gescheurde voorhangsel van de tempel en de opstanding van Jezus, vernieuwing door de Geest en de toekomsgerichte volmaking door God op weg naar de nieuwe hemel en aarde. Dit gescheurde voorhangsel duidt op het kruis en de opstanding als de uitdrukking van Gods allerheiligste naam en tegenwoordigheid in deze wereld. Toen het voorhangsel scheurde brak God met de opwekking van Jesus door die Geest uit naar alle uithoeken van de wereld. Op de Pinksterdag wordt het Derde (Opweg) Testament ingeluid en worden het Eerste (Oude) Testament en Tweede (Nieuwe) Testament bevestigd, afgesloten en effektief gesteld voor de toekomst. Vanaf dat moment wordt Gods scheppingsproces, met zijn verzoeningswerktuigen kruis en opstanding van Jezus voortgezet door de Heilige Geest als volmaker onderweg en van de toekomstige volmaaktheid van Gods Gemenebest, zichtbaar gemaak. Alles is op weg naar die volmaking van alles en de vol(ge)maaktheid. 1 De apostelen waren de boden van dat Gemenebest van God. God werkt als Koning, Priester, Profeet en op nog veel meer manieren en breder dan Israël en de kerk. We zien dat onder andere aan Gods handelen met Abraham, Melchisedek de hogepriester, Jetro de schoonvader van Mozes, Jona en de redding van Ninevé, de universele strekking van Pinksteren, enzovoort. Het Gemenebest van God is zo lang, breed, diep en hoog als de Schepping reikt; het omvat het hele universum en het is voortdurend mysterieus bewegend onderweg naar het einde. Wij leven in het tijdperk van de Geest als de tijd van vernieuwing. De Geest past voortdurend het kruis en de opstanding van Jezus toe. Juist de toepassing van die krachtbronnen is de basis van voortdurende vernieuwing. Alles is gebonden aan Gods scheppings-, verzoenings- en vernieuwingswerk op weg naar de volmaking en vervulling van allen dingen. Wij moeten ons hierbij als christenen niet opsluiten in denkbeelden of fixaties, maar dynamisch laten leiden door de Geest: onderweg zijn, pelgrim, nomade van de Geest. Om te komen tot de formulering van de doelstelling van ons onderzoek moeten we nu eerst de tweerichting verkeer van Gods grote daden in verzoening en vernieuwing, de beweging van Christus naar de Geest, aan de orde stellen én omgekeerd de beweging van de Geest naar Christus. 1 Niekerk, E. van The church as golden calf in history and the meandering processes of the commonwealth of God, Studia Historiae Ecclesiasticae, Des 2006, Volume 32, Nummer 3, , Unisa, Pretoria. Hierna: Niekerk, The church as golden calf, Volume 32, Nummer 3. 5

16 1.3 Gods dynamisch werkzame daden van schepping, verzoening, vernieuwing en volmaking als achtergrond van de bezinning over profetie In de huidige tijd wordt hoe langer hoe meer duidelijk dat de 20 e eeuwse pinksterervaring van de Azusastraat in Los Angeles en de voorafgaande profetische bewegingen in de Verenigde Staten van Amerika vanaf 1840 een baanbrekende corrigering van eenzijdigheden van bijna alle Protestantse-, maar vooral de Gereformeerde God-mens-en-wereld zienswijze, aan het licht heeft gebracht. Sinds de Reformatie van de 16 e eeuw is de bezinning over de gaven van de Geest, onder andere profetie, gebracht onder Gods verzoeningsdaad in Christus als het geincarneerde Woord van God en de Bijbel als het geinscriptureerde Woord van God. De verkondiging van Jezus Christus als Heer en Koning en de verklaring en toepassing van de Bijbel als Woord van God duiden aan waar de bezinning over profetie heeft plaatsgevonden. Men was huiverig zich buiten Schrift en belijdenis te zullen bewegen. Hoe sympatiek men ook tegenover de Reformatie van de 16 eeuw kan staan, het volle effekt van Gods grote daden van schepping, verzoening, vernieuwing en volmaking ten aanzien van profetie en andere gaven van de Geest in het dagelijkse leven en in de theologie is hiermee naar de achtergrond geraakt. In grote mate hebben de Pinkster en Charismatische bewegingen en kerken de Geest en de gaven van de Geest op de tafel van de kerk gelegd. Tegen deze achtergrond was het profetische optreden van Leenhouts in het midden van de 20 e eeuw een bijdrage om de Gereformeerde wereld wakker te maken voor de gave en het funktioneren van de profetie. Van Niekerk beweert dat de meeste eenzijdigheden in de theologische en kerkelijke tradities veroorzaakt wordt, doordat de volle breedte en diepte van het geheim van het Evangelie in de meeste tradities verengd wordt tot een kwart, half of een driekwart Evangelie. Dat geheim, dat mysterie, kan beschreven worden als een zowel zeer nabij verbonden zijn als radicaal anders zijn van God, mens en omringende natuurlijke wereld. Dit nabij én anders zijn, komt in al Gods grote daden van schepping, verzoening, vernieuwing en volmaking voor als uitdrukking van het voortgaande proces van Gods Gemenebest: zijn profeet- priesteren koningschap en zijn werkzaam zijn in ambten en opdrachten. In de voortgang van dit proces spelen zonde, boze, pijn en lijden een mysterieuze rol. Volgens Van Niekerk komen veel kerken en hun theologische woordvoerders met een eenzijdig of kwart, half, driekwart, maar zelden vol Evangelie: - Een kwart Evangelie is de exclusieve nadruk op: de verzoening van Jezus, of de vernieuwing door de Heilige Geest, of God als schepper, of God als de volmaker van alles en allen. - Een half Evangelie is de exclusieve nadruk op: de tweevoudige combinatie van schepping (natuur) en verzoening (Jezus Christus, genade, herschepping), of verzoening (Jezus Christus, genade, Woord) en vernieuwing (Heilige Geest), of vernieuwing (Heilige Geest) en volmaking (eschatologische/apocalyptische toekomst vervolmaking ), of schepping (natuur) en vernieuwing (Heilige Geest), of schepping en volmaking,enzovoorts. - Een driekwart Evangelie is de exclusieve nadruk op: drie van de grote daden van God. 6

17 - Een vol Evangelie komt zelden voor in kerkcentrische en sectarische kerken en hun theologische woordvoerders. 2 Van Niekerk wijst erop dat weinig moderne christenen zich bewustzijn dat hun leven en de fysisch organische natuur om hen heen is ingebed in Gods grote daden van schepping, verzoening, vernieuwing en volmaking tot in de meest gewone dingen van elke dag. Naast het wegsturen van de zonde en de boze is een aantal factoren te noemen, waardoor Gods grote daden onwerkbaar en onmerkbaar zijn geworden in het leven van alle dag. Een van die factoren is dat Gods grote daden opgesloten worden in een leerstelling van kerk en thelogie, of dat ze in de handen van de geestelijken worden gelegd als materiaal voor verkondiging en pastoraat, of opgeborgen in de fundamentalistische Bijbeluitleg. Resultaat hiervan is dat mensen die nog wel ernst maken met hun betrokkenheid in Gods Koninkrijk hun aandacht richten op één van Gods grote daden. Van Niekerk gelooft dat het verhaal van het volle Evangelie van het Gemenebest van God, zijn profeet-, priester- en koningschap, uitgedrukt in het mysterie van de vier grote daden van God niet gediend kan worden met kerkelijke, theologische, filosofische, sociale en organisatorische zienswijzen die een kwart, half of driekwart Evangelie belichamen en verkondigen. 3 Een van de uitdagingen die deze studie leidt, is: tegen de achtergrond van Gods vier grote daden, de beweging van Christus naar de Geest, eveneens de beweging van de Geest naar Christus als uitdrukking van Gods grote daden mee te laten werken. Beide bewegingslijnen zijn verweefd met elkaar. In deze zin is de Geest niet alleen de Geest van Christus, de levende Heer, maar Jezus Christus is tevens de Christus van de Heilige Geest, doordat Hij is opgewekt uit de dood door de Geest in de opstanding. Dit wordt bevestigd op de Pinksterdag. J.P. Versteeg stelt dat in het Nieuwe Testament het verband tussen Christus en de Geest niet met één lijn, maar met twee lijnen wordt aangegeven. Er is de lijn van de Geest naar Christus èn de lijn van Christus naar de Geest. Bij de eerste lijn is de Geest subject en Christus de object, terwijl bij de tweede lijn omgekeerd Christus subject en de Geest object is. Bij de eerste lijn lijkt naar de woorden van W Kasper de Christologie bijna een functie van de pneumatologie, terwijl bij de tweede lijn omgekeerd de pneumatologie bijna een functie van de Christologie lijkt. Beide lijnen sluiten ellkaar niet uit of zijn niet met elkaar in strijd. Ze vinden hun eenheid in de zeer concrete verbanden van de heilsgeschiedenis. 4 Eind 19e en begin 20e eeuw heeft de profetische en pinksterbeweging baanbrekend de wissel omgelegd naar Gods vernieuwingslijn. Dit is de beweging van de Geest naar Christus als de fundamentele toegangsweg van onze dagelijkse ervaring van de grote daden van God. Nu is het de vraag hoe wij de beweging van Christus naar de Geest en omgekeerd van de Geest naar Christus trinitarisch moeten duiden met alle theologische problemen van modalisme en van Gods immanentie en transcendentie. Of moeten we werken met een exclusief scheppingsperspectief zoals in de Calvinistische wijsbegeerte van 2 Niekerk, The church as golden calf, Volume 32, Nummer 3: Niekerk, The church as golden calf, Volume 32, Nummer 3: 371, Versteeg, J.P., Op het spoor van de Geest, Christus en de Geest,p , Kok,Kampen: 17. 7

18 Dooyeweerd en Vollenhoven, of met een exclusief verzoeningsperspectief van Barth en de Evangelisch Gereformeerden, of met een exclusief pneumatisch vernieuwingsperspectief gekoppeld aan een scheppingsperspectief van Van Ruler waarin Jezus een onbeklemtoond intermezzo wordt of aan een exclusief verzoenings-soteriologisch perspectief zoals Noordmans, die het kruis al in de schepping plaatst. De andere uitdaging is de eenzijdige nadruk in de met name Gereformeerde theologie op het koningschap van God in Christus ten koste van het profeet en priester zijn van God. Nagenoeg alle latere volgelingen van de Reformatie, zowel de Luthersen, de Gereformeerden als ook de profetische-, doperse- en pinksterbewegingen van eind 19e en begin 20e eeuw, leggen elk een eenzijdige nadruk op Gods profeet, priester en koning zijn. De Gereformeerden benadrukken Gods konging zijn, de Luthersen zijn priester zijn, de profetische-, doperse- en pinksterbewegingen zijn profeet zijn. A.A. van Ruler is representatief voor de Gereformeerde traditie. Hij benadrukt Gods koning zijn ten kosten van zijn priester zijn en laat zijn profeet zijn in Christus volledig weg. Van Ruler schrijft: het koninklijke is het eigenlijk goddelijke: van Gòd zal de bijbel niet zeggen, dat Hij priester is; maar hij zegt wel, dat Hij koning is. Dáár ligt dan ook de eigenlijke scopus en het eschaton van de nieuwtestamentische christologie: niet in het offer ter verzoening van de schuld (dat is de kern, het midden en het middel), maar in zijn gesteld zijn tot κυριος! 5 De schroom bij Van Ruler en anderen om God in Christus voluit als priester en profeet te aanvaarden en beleven is een van de grondproblemen in de Protestantse, Gereformeerde bezinning over profetie. Het is veelzeggend dat de beklemtoning van Gods profeet zijn door de profetische- en pinksterbewegingen van halverwege de 19 e eeuw tot voor kort bij de meerderheid van de gereformeerden naar de achtergrond werd geschoven. Het omvattende vernieuwingswerk van de Geest van God verschijnt pas als thema op de kerkelijke en theologische radar in de laatste helft van de 20 e eeuw. Gods profeet zijn kwam weer in beeld: Hij sprak ook weer. De profetische boodschap van Bram Leenhouts voor de Gereformeerde Kerken in augustus 1948 gaat pertinent over een stottering van Gods profeet zijn en een dwingen rond zijn koningschap: Ja, gij moogt wel zingen het loflied: Gij zijt geen God van doden, maar van levenden. Want de doodsstreep loopt niet daar, waar het lichaam van een kind het graf ingaat, maar daar waar gij krachtens het verband met Adam, de wortel van het menselijk geslacht, allen in zonde ontvangen en geboren zijt. Maar gij hebt u onduidelijk uitgedrukt. Gij hebt profetisch gestotterd en daarbij koninklijk gedwongen, en daardoor de harmonie der ambten tussen profeet, priester en koning geschonden. Hier ligt uw schuld... Op dat moment was Bram Leenhouts de spreekwoordelijke eenzame mus op het dak die de gereformeerden aansprak op hun gemis aan het profeet zijn van God en aan de gave van profetie bij zijn kinderen Probleemstelling en stellingname 5 Ruler, A.A. van Bijzonder en Algemeen Ambt, Callenbach, Nijkerk: 17. 8

19 Wanneer wij lezen van beloften die nog niet vervuld zijn en horen van mensen die zeggen dat ze nieuwe profetieën ontvangen hebben, willen wij onderzoeken hoe we dit moeten plaatsen. Hoe spreekt God dan nog in onze tijd en hoe kunnen wij vernemen dat dat spreken écht van God komt? Met andere woorden: spreekt God in onze tijd nog, hoe dan en hoe moeten wij dat spreken toetsen? Goddelijke kanalen en bevestigingen van profetische ervaringen De eerste probleemstelling is de vraag of de profetische ervaring van mensen afkomstig is van zijn eigen natuur, of van Christus, of van de Heilige Geest of van woorden uit de Bijbel of van een apocalyptische inbraak uit de volmaakte toekomst. Met andere woorden: door middel van welke kanalen spreekt God vandaag nog en welke bevestiging is er dan? Deze kanalen en bevestigingen van profetie zijn er vanwege Gods beweging, betrokkenheid en voortgang van zijn Koninkrijk in zijn grote daden van schepping, verzoening, vernieuwing en volmaking. Bij wat voor kanaal of wat voor soort bevestiging of misschien een combinatie van die twee kunnen we Leenhouts plaatsen? Leenhouts als goddelijk kanaal Wanneer Leenhouts in augustus 1948 na zijn vakantie weer aan het werk wil gaan, krijgt hij in de pastorie van de Gereformeerde Kerk te Enschede een bijzondere openbaring. Plotseling staat zijn studeerkamer in lichterlaaie. Hij hoort het geluid van een geweldige storm en voelt dat een engel achter hem staat en tot hem spreekt. Als hij naar buiten kijkt, ziet hij dat alles bladstil is. Voor de spiegel ziet hij dat hij er uit ziet als een dode, lijkwit; een onzichtbare hand leidt hem daarna naar een bloknoot en zijn bureau. De Heer spreekt en doet hem schrijven. Elk woord slaat als een vlam door hem heen, het doodszweet druipt van hem af en hij blijkt geen macht te hebben over zijn hand en gedachten. Toch komt zin na zin ordelijk op papier. Het eerste dat hij hoort is: Mijn kinderen hebben gebeden en Ik antwoord. God spreekt tot hem over de toekomst van Israël, over een komend wereldreveil en over de kerken. In brandende visioenen ziet Leenhouts, naar zijn zeggen, de betekenis van de laatste verzen van Maleachi 4 en het voorlaatste geheimenis van Openbaring 10. Hij krijgt te horen wat die zeven donderslagen uit Openbaring 10 vers 3 gezegd zouden hebben. Toen de apostel Johannes dit eerder hoorde mocht hij het niet opschrijven, Leenhouts blijkbaar wel. Omdat er in vers 7 nógmaals over een geheim gesproken wordt, noemt Leenhouts dit Gods voorlaatste geheim. In de geest wordt hij geconfronteerd met de angsten van Jezus in Gethsémane en de godverlatenheid aan het kruis, maar ook met de kracht van de opstanding en de toekomst. De Heer sprak in storm en vuur. Naderhand blijkt dat deze kinderen de mensen van de International Council of Christian Churches (I.C.C.C.) waren. Deze mensen waren op dat moment, op de zevende dag van hun vergadering in gebed. Zelf merkt Leenhouts hierbij op: De onthulling van het voorlaatste geheimenis ontsloot tegelijk een totaal nieuwe uitleg van het laatste bijbelboek. Ik leg dan ook een nieuw stuk Schriftuitleg op tafel. Er zijn tekenen en wonderen gebeurd, die controleerbaar zijn. Wanneer iemand profeteert zijn er maar twee mogelijkheden, zegt Leenhouts: òf hij is een valse profeet óf hij is iemand die de waarheid spreekt. Het is óf uit de mens óf uit God. 9

20 Nadat Leenhouts zijn profetie ontvangen had, is hij nog wel een aantal jaren predikant van de Gereformeerde Kerken geweest, maar na ruim een decennium is hij toch buiten zijn kerkverband geraakt. Hoe kon dit zo gaan? Lag dat aan zijn boodschap? Hadden de Gereformeerden op dat moment hun handen te vól aan de Vrijmaking? Was er op dat moment helemaal geen ruimte meer voor profetie? De eerlijkheid echter gebied onszelf af te vragen hoe wij zouden reageren als mensen óns zouden zeggen dat zij een profetie ontvangen hebben? Heeft de kerk van vandaag wél oor voor zulke mensen? Of komt iemand met een controversiële boodschap uiteindelijk toch altijd onder tucht te staan en/of buiten de kerk? In deze profetie vinden we een boodschap én een perspectief die we binnen de Gereformeerde theologie nergens zo tegengekomen. Aan de ene kant lijkt deze visie voluit Bijbels; aan de andere kant roept ze ook vragen op. De Bijbel vertelt ons dat de Here mensen een profetie of een visioen kan geven. Er is de gave van profetie (o.a. Rom. 12: 7; 1 Cor.12: 28; 1 Cor. 13: 2 en 8; 1 Cor. 14 en 1 Thess. 5: 20 en 21). De vraag die zich met de profetie van Leenhouts aandient is of deze gave van profetie na het sluiten van de kanon nog altijd doorgaat. Wanneer dat inderdaad zo is, dient de gemeente deze profetie te toetsen. Tot dusver hebben de (Gereformeerde) Kerken deze profetie nooit getoetst. Op een dergelijk onderzoek is al eerder door een aantal professoren en theologen in een Open Appèlbrief aan de Nederlandse Christenheid aangedrongen. 6 Toen Leenhouts zijn profetie ontving was er niet eens een instrumentarium om zijn profetie te toetsen. De tijd van profetieën was voorbij, zei men. Men vond dat hij beter naar de psychiater kon gaan dan naar de meerdere vergadering. De man is met zijn profetie inmiddels 60 jaar niet gehoord, terwijl de Bijbel ons zegt dat profetieën niet veracht moeten worden, maar getoetst. Heeft hij er geen recht op om alsnog getoetst te worden? Zou dit niet een opdracht zijn, om niet te zeggen een schuld, die nog op de kerken ligt? De Gereformeerde Kerken zelf hebben later gezegd dat men open moet staan voor de mogelijkheid van profetie en dat daarom claims op profetie getoetst behoren te worden. 7 Bezinning op profetie is geboden, schrijft J. Hoek in het Nederlands Dagblad bij zijn beoordeling van het boek M.D. Geuze Profetie - onmisbaar voor de christelijke gemeente. 8 Terecht heeft C. van der Kooi in een interview bij zijn oratie als hoogleraar Charismatische Vernieuwing aandacht gevraagd voor de gave van de profetie en de toetsing daarvan. 9 We kunnen niet negeren dat in het Nieuwe Testament teksten staan als: Dooft de Geest niet uit, veracht de profetieën niet, maar toetst alles en behoudt het goede (1Thess. 5: 19-21) en 1 Johannes. 4:1 waar we lezen: Beproeft de geesten, of zij uit God zijn. Er zijn immers ook valse profeten. In de eerste christengemeenten kwam tijdens elke samenkomst wel een profetie. Paulus zegt zelfs dat we daar naar moeten streven: Streeft ernaar te profeteren (1 Cor. 14: 39b). In Romeinen 12: 6,7 zegt hij dat wij de gave van profetie hebben naar gelang van ons geloof. Dat is echter een verkeerde vertaling. In het Grieks staat namelijk: analoog, overeenkomstig ons geloof. Hebben we dan zo weinig geloof dat wij dáárdoor geen profetie meer ontvangen? 6 We komen hier later op terug. 7 Rapport van de deputaten voor contact met de charismatische werkgemeenschap Nederland aan de generale synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland, Haren 1995: 20. Hierna: Synoderapport. 8 ND, ND,