Het Amendement Editie 21

Transcriptie

1 Editie 21 De gekozen burgemeester Dit nummer verschijnt onder auspiciën van Mark Bosch Hoofdredactioneel Geachte lezer, Welkom bij de eerste editie van Het Amendement in Zoals u ziet heeft Het Amendement een compleet nieuw uiterlijk en dat is niet voor niets. Met dit nummer geven wij de aftrap naar een nieuwe ontwikkeling en een nieuw Het Amendement. Themanummers over actuele onderwerpen zullen vaker verschijnen, er zullen vaker politieke artikelen worden geplaatst en peilingen die op ons forum staan zullen worden geplaatst in Het Amendement. Er worden vaste columnisten aangetrokken en meer politici wordt gevraagd een artikel voor Het Amendement te schrijven. Zoals ik zojuist al heb gezegd geven wij met dit themanummer een aftrap. Dit themanummer is verschenen onder auspiciën van Mark Bosch, redacteur van Het Amendement en staat geheel in het teken van een actueel onderwerp: de gekozen burgemeester. Aan het woord komen politici, burgemeesters en redacteuren. Zij benaderen het onderwerp van diverse kanten, zowel Cartoon Copyright 2003 René Leisink/Studio Noodweer pro, contra als neutraal. Een korte geschiedenisles is tevens opgenomen. Mocht u na het lezen van dit nummer en van andere nummers een reactie willen geven, dan kunt u terecht op ons forum. Daar kunt u samen met andere lezers discussiëren over de nummers. Het forum is te bereiken via Dit brengt mij direct op de website. Sinds 4 februari 2005 is Het Amendement te vinden op een nieuw adres: Ook daar zult u het nieuwe uiterlijk van Het Amendement kunnen aanschouwen. Maar we blijven er natuurlijk wel op letten dat de identiteit van Het Amendement niet verloren gaat: het doel blijft hetzelfde, de mensen blijven hetzelfde. Ik wil nog afsluiten met een citaat, welke kort aangeeft waarvoor wij staan: "Ik houd van het verleden, maar ik verkies de toekomst." (André Gide) René Leisink/Studio Noodweer Met hartelijke dank aan René Leisink/Studio Noodweer voor deze cartoon. Meer van René Leisink Inhoud Hoofdredactioneel 1 Cartoon 1 Geschiedenis 2 Burgemeester aan het 2 woord Pro 3 Contra 4 Vacature 5 Verkiezingen 5 Stelling 5 Het voorstel 6 Peiling 6 Colofon Het Amendement is een initiatief van Rob van den Dungen en Sander Funcke en heeft het verlevendigen van de politiek tot doel. Hoofdredactie Tom de Kleyn Redactie Mark Bosch Eindredactie Lay-out Contactadres Het Amendement Hyacinthlaan AT DOMMELEN info@hetamendement.nl

2 2 Geschiedenis Eigenlijk is de gekozen burgemeester een merkwaardig verschijnsel. In de Nederlanden kennen we deze traditie immers niet. De burgemeester, en vroeger de schout, wordt benoemd door de kroon of de koning. In België uit de leden van de gemeenteraad, in Nederland is de keus voor de gemeente nog groter. Vaak is het iemand die zijn politieke sporen al verdient heeft. Een baantje voor diegenen die al binnen zijn lijkt het. Historisch is de titel van burgemeester al oud, en blijkt Amsterdam al ver voor de Franse tijd een burgemeesterscollege gehad te hebben. Benoemd en uitgekozen door de schouten en schepenen. Die voor de Sander Funcke groep van burgermeesters steeds elk jaar een ander extra lid zochten. De functie rouleerde dus. In veel landen om ons heen is sprake van een republiek, Duitsland en Frankrijk bijvoorbeeld. Daarin is het minder vreemd dat een Burgemeester gekozen wordt. Immers dat wordt het staatshoofd ook. In een monarchie is dat anders, en lijkt het kiezen van een burgemeester soms zelfs op verstoring van een systeem. Landelijk de koningin bovenaan, provinciaal de commissaris van de koningin en gemeentelijk de burgemeester. En toch is de man of vrouw ook burgervader. Toch vreemd. De Burgemeester aan het woord De invoering van de gekozen burgemeester (zoals door Van Boxtel is voorgesteld) zal mijns inziens de kwaliteit en stabiliteit van het lokale bestuur sterk negatief beïnvloeden. De burgemeester heeft zeker in de huidige samenleving een belangrijke rol als "verbinder" (Cohen: de boel bij elkaar houden). Dit geldt zowel in het bestuur zelf (veelpartijenstelsel, dualisme) als maatschappelijk (toenemende spanningen tussen groepen en overtuigingen). Ook openbare orde en veiligheid is gebaat bij een ervaren bestuurder die boven de partijen staat. Deze rollen kan een gekozen burgemeester veel minder goed waarmaken (eigen programma, wil zelf scoren). Ik hoop van harte dat "Den Haag" niet onder druk van Van Boxtel bezwijkt om zijn onzalige wetsvoorstel Ir. A.P. Heidema in 2006 in te voeren. Laat men de tijd nemen om de noodzaak en vorm van wijzigingen in het burgemeestersambt goed te doordenken. Wat mij betreft is een constructie waarbij de gemeenteraad zelf de burgemeester benoemt (in plaats van de kroonbenoeming) wel acceptabel. Dit sluit al sterk aan bij de huidige situatie waarbij de raad een (vrijwel bindende) voordracht doet. Persoonlijk zie ik niet op tegen een campagne. Maar of ik me verkiesbaar stel weet ik nog niet. Dat hangt sterk af van de uiteindelijke inhoud van het ambt van burgemeester en mijn verdere toekomstmogelijkheden. De heer Ir. A.P. Heidema is burgemeester van de gemeente Neder- Betuwe. De gemeente bestaat uit 6 dorpskernen en heeft inwoners.

3 3 Pro Overtuigende persoonlijkheid, bevoegdheid en efficiency. Blijkbaar staan ze op het hoogste plankje in de keuken. Drie noodzakelijke ingrediënten die we in onze veruit beschimmelde lokale soep missen. Dan heb ik het over het benoemen van de burgemeester door de Kroon, een verouderd en ongekruid recept ter bereiding van de democratie. Niets smaakt beter dan je eigen recept, bereid met de vertrouwde en herkenbare passie en ingrediënten. Als burger wil ik niets liever dan een leider, een persoon mét gezicht, waar mijn vertrouwen op kan rusten en waar ik het gevoel heb mijn wensen aan kwijt te kunnen. Een herder die waakt over zijn kudde. Al meer dan een eeuw hebben we in Nederland te maken met de door de Kroon aangestelde burgervader. Mijns inziens een van de meest belangrijke bestuurlijke functies in het land, al zien we er niet veel van terug in het heden ten daagse. Het goed georganiseerde ontstaat in het kleine, en eindelijk hebben we dan de juiste weg gekozen, geasfalteerd óp naar de effectieve democratie. Laten we hier de vaart in houden. Het jaar het streefjaar voor het invoeren van 'de gekozen burgemeester' - moet slechts het begin van dit nobele streven zijn. De idee van 'gekozen burgemeester' moet met spoed onder het motto 'de werkelijke kracht van de democratie' doorgevoerd worden. Een kleinschalig en slagvaardig systeem is in ons kleine land een vereiste, een direct gekozen burgemeester vergroot de betrokkenheid van de burger, geeft zowel de burger als de burgemeester zijn verantwoordelijkheid terug, bevoegdheden worden uitgebreid én laat de overheid haar juiste positie innemen. De positie als leider. Van oudsher is de burgemeester het middelpunt van het lokale gebeuren, mét aansprakelijkheid. Bij verstoring van de openbare orde, veiligheid wordt er al snel behalve gekeken ook gewézen naar deze voorman, en terecht! De functie straalt verantwoordelijkheid en voormanschap uit, maar in werkelijkheid is dit helemaal niet het geval. De bevoegdheden van de gemeentelijke volksleider zijn te beperkt. Het concept van het direct kiezen van een burgemeester doet dit veranderen. Een belangrijk deel hiervan ligt in het handhaven van de openbare orde en veiligheid. Tom de Kleyn Bij vele onverwachte gebeurtenissen zijn snelle beslissingen dan ook noodzakelijk, de burgemeester komt hier met zijn vergrote onafhankelijkheid veel sterker uit naar voren. Daar nog bij komende het gevoel - dat ik bestempel- als de bevrediging van de eigenwaarde, ik als burger wil meebeslissen, ieder individu staat voor zijn eigen mening, nietwaar? Je wilt het hebben zoals je het zelf wilt. Directe democratie op gemeentelijk niveau moet en heeft vaak de grootst mogelijke invloed op onder andere je naaste omgeving. Wie kan dit beter regelen dan iemand waar je vertrouwen in hebt, iemand waarvan jij denkt dat je wensen gehoord wíllen worden. Er is nou eenmaal een sterk verlangen naar persoonlijkheid in de politiek, een vertrouwd gezicht geeft meer overtuigingskracht en geeft de lokale politiek het vertrouwen dat nodig is. Het 'gekozen burgemeesterrecept' kan dus eindelijk de drempel verlagen tot de onbekende, nietszeggende en afstandelijke politiek rondom je eigen 'happening'. De democratie krijgt eindelijk een uiterlijk én een innerlijk, het krijgt een gezicht en samen met het vertrouwen in het eigen handelen is het kiezen van de verantwoordelijke een sterke zet in een tijd waarin de massa een steeds grotere rol gaat spelen. Voor mij dus mooi de soep die ik zelf maak, en als het even kan vóór juli t.dekleyn@hetamendement.nl Cijfers 97 97% van de ALV van de VNG heeft uitgesproken dat de kabinetsvoorstellen voor een gekozen burgemeester niet voldoen aan de basale vereisten - zorgvuldigheid en een procesgang met oog voor de lopende veranderingen - en dat invoering van een gekozen burgemeester in 2006 wordt afgewezen. Bron: Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

4 4 Contra Met het invoeren van referenda, om de stem van de bevolking te horen over bepaalde onderwerpen, lijkt de democratie steeds echter te worden. Ook de direct door de bevolking gekozen burgemeester past in de lijn van democratisering van onze samenleving. Hoewel ik dacht dat Nederland nog niet zo slecht uit de democratische graadmeter kwam, lijkt de overheid daar anders over te denken. Mijns inziens is het idee van de direct door de burgers gekozen burgemeester een idee waar we nog maar eens goed over moeten gaan nadenken, want er zitten haken en ogen aan dit concept. In ons huidig staatsbestel staat de burgemeester als voorman van de gemeente boven de politieke partijen. De burgemeester heeft van de wetgever een aantal vergaande bevoegdheden gekregen op bijvoorbeeld het gebied van openbare orde. Als onafhankelijk aan een partij en vooral onafhankelijk aan lokale partijen en lokale politiek kan de burgemeester tot een effectieve taakvervulling komen op dit gebied. Wanneer echter de burgemeester (met of zonder een partij achter zich) campagne heeft gevoerd en een verkiezingsprogramma heeft opgesteld, zal hij zich moeilijker als verbinder kunnen profileren, zoals ook burgemeester Heidema [zie pagina 2, red.] aangeeft. De burgemeester heeft dan immers een eigen programma en "wil zelf scoren" om een volgende keer weer gekozen te worden. Daarnaast weten we met ons huidig systeem op een goede en efficiënte manier vaak de juiste man (of Cijfers vrouw) op de juiste plaats te krijgen. De gemeenteraad die een streng systeem opstelt voor de installatie van de nieuwe burgemeester heeft momenteel een grote rol bij het aanwijzen van de burgemeester. Deze mensen hebben veel ervaring met eerdere burgemeesters en weten precies wat een burgemeester tot een goede maakt. Zij kunnen goed aangeven wat voor persoon zij willen en welke persoon goed zou passen in hun gemeente. Deze ervaring wil bij de burgers meestal ontbreken. Ik verwacht dat de kiezers zich vooral laten leiden door de uitstraling van de verkiesbare burgemeester en daarnaast door de speerpunten uit zijn partijprogramma. Dit klinkt op zich niet verkeerd en de uitslag van de verkiezing kan men dan danken (of wijten) aan de stem van het volk, maar de vraag is of deze manier van werken de juiste man op de juiste plaats krijgt. Zal de bevolking van de gemeente zich wel voldoende laten informeren over de kwalificaties van de verkiesbare burgemeester? Ten aanzien van het vorige punt zou ik graag een andere democratische ontdekking aanhalen: het referendum. Binnenkort laat Nederland haar mening horen over de Europese grondwet. De opkomst zal niet bijzonder hoog zijn, maar toch verwacht ik dat een aanzienlijk deel van Nederland naar de stembus gaat. Ook hier valt het resultaat van het referendum te danken of te wijten aan de stem van het volk, maar ik vraag mij af hoe goed onderbouwd deze stem is. Het overgrote deel van Nederland heeft geen idee wat er in de grondwet staat, waar deze overgaat en welke voordelen en nadelen Mark Bosch deze met zich meebrengt voor individuele burgers. Hoewel de meeste stemmers (zonder veel informatie te hebben gezocht) toch een mening hebben kunnen opbouwen is voor mij een raadsel, maar dat zij deze mening in de vorm van een stem uiten is volgens mij een probleem. Ik vrees dat de stem van het volk net als bij het referendum voor de Europese grondwet ook bij de verkiezingen van de burgmeester niet goed onderbouwd zal zijn en dat mensen zich niet laten leiden door de kwaliteiten van de verkiesbare persoon. Veeleer zal dit gebeuren door de frequente aanwezigheid van die persoon in de voetbalkantine, zijn actieve houding bij de carnavalsvereniging of zijn topprestaties bij het badminton. De Nederlandse bevolking is in mijn ogen niet toe aan een direct door de burgers gekozen burgmeester. Helaas laat de Nederlandse bevolking zich bij verkiezingen niet altijd leiden door rede, maar door andere zaken en vooral door beïnvloeding van anderen. Naast het referendum voor de Europese grondwet kan ik nog meer voorbeelden noemen, maar ik denk dat dit voorbeeld het best de problematiek illustreert. Daarnaast denk ik dat de burgemeester zijn of haar beleid niet moet laten leiden door een verkiezingsprogramma, omdat dit zijn taakvervulling kan verstoren. Al met al denk ik dat Nederland een prima democratie is, met hier en daar wat indirect verkozen personen, maar dat de burgemeester voorlopig niet direct gekozen moet worden door de burgers is het aantal burgemeesters dat Nederland telde tijdens de laatste telling op 17 februari Bron: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

5 5 Vacature: Redacteur (m/v) Het Amendement is een maandelijks verschijnend levendig en politiek onafhankelijk blad. Het maakt onderdeel uit van een jonge, dynamische organisatie met een eigen kijk op de politiek. Door middel van een luchtige doch gedegen manier van publiceren probeert Het Amendement haar doel, het verlevendigen van de politiek vanuit de politici, vorm te geven. Om hier meer kracht bij te zetten zijn wij per direct en doorlopend op zoek naar een: Redacteur (m/v) Voor Het Amendement zijn wij nu op zoek naar een redacteur (m/v) die: Het Amendement De Nederlandse taal in woord en schrift beheerst In staat is onder tijdsdruk levendige artikelen te schrijven Actief mee wil denken bij het ontwikkelen van nieuwe rubrieken Verstand heeft van om de artikelen digitaal te kunnen aanleveren Actief mee wil denken binnen Het Amendement Informatie en sollicitatie U kunt reageren door een met uw CV te sturen aan vacature@hetamendement.nl. Hier kunt u ook terecht voor eventuele vragen. Wij zien uit naar uw sollicitatie. Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld. Verkiezingen Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Stelling De kandidaat moet meer dan 50% van de uitgebrachte stemmen hebben gekregen om verkozen te worden. Indien er meer dan twee kandidaten zijn, is het mogelijk dat geen van de kandidaten de 50% haalt. In dat geval zullen er twee stemronden zijn. In de tweede ronde doen dan de twee kandidaten mee die in de eerste ronde de meeste stemmen hebben gekregen. De eerste ronde vindt op dezelfde dag plaats als de gemeenteraadsverkiezingen. De tweede ronde wordt veertien dagen na de eerste ronde gehouden. Zijn er slechts een of twee kandidaten, dan staat van tevoren vast dat er maar één ronde zal zijn. Bij de stemming die samenvalt met die voor de gemeenteraadsverkiezing worden de verkiezingshandelingen in het stemlokaal gecombineerd uitgevoerd. De kiezers ontvangen voor de burgemeestersverkiezing twee oproepingskaarten: één voor de eerste stemronde en één voor de eventuele tweede ronde. De volgorde van de kandidaten wordt voor de eerste ronde door loting bepaald. In de tweede ronde bepaalt de einduitslag van de eerste ronde de volgorde (de kandidaat met de meeste stemmen komt op de eerste plaats te staan). Indien er maar één kandidaat is dan krijgt men de kans om "ja" of "nee" te stemmen. Als er geen kandidaat is wordt er opnieuw een kandidaatstelling gehouden. Op het forum van Het Amendement staat de volgende stelling klaar om over te stemmen: Wat stemt u bij het referendum over de Europese Grondwet? Laat uw stem horen en geef uw reacties via: forum.hetamendement.nl onder polls In de tussentijd zullen meerdere polls verschijnen op het forum. Houd deze dus goed in de gaten. Want zo maakt u als politici en bestuurders de politiek weer levendig.

6 6 Het voorstel In het strategisch akkoord van het kabinet Balkenende I werd gesteld dat het systeem van benoeming door de Kroon is verouderd. Een rechtstreeks gekozen burgemeester kan bijdragen aan een betere invloed van de kiezer op beleid dat zijn directe leefomgeving in hoge mate bepaalt. Ter uitvoering van dit onderdeel van het strategisch akkoord heeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op 2 januari 2003 een verkennende notitie aan de Tweede Kamer gestuurd over de invoering van de direct gekozen burgemeester. In het hoofdlijnenakkoord van het huidige kabinet is de volgende passage over de invoering van de gekozen burgemeester opgenomen: Veranderingen in het gemeentebestuur zijn nodig om de slagvaardigheid te vergroten en de betrokkenheid van burgers te versterken. De tweede lezing van de deconstitutionalisering van de aanstellingswijze van de burgemeester wordt gesteund. Binnen 12 maanden na het aantreden van het kabinet zal een wetsvoorstel om advies aan de Raad van State worden aangeboden ter invoering van de rechtstreeks door Het Amendement Sinds kort heeft Het Amendement een nieuw logo en een nieuwe layout. Samen met een nieuwe website ( wil Het Amendement zich vernieuwen. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de bevolking gekozen burgemeester. Na aanvaarding van de deconstitutionalisering is dit binnen de Grondwet mogelijk. In de tussentijd wordt de wet gewijzigd teneinde te bereiken dat bij de verplichte voordracht van twee kandidaten, alleen de eerste openbaar wordt gemaakt indien de raad heeft besloten geen burgemeestersreferendum uit te schrijven. Belangrijke randvoorwaarden voor de invoering van de rechtstreeks gekozen burgemeester zijn een passende regeling van diens bevoegdheden in relatie tot de wethouders en van de gemeenteraad, diens bevoegdheden op het terrein van de politie en een herziening van de verantwoordelijkheid voor het korpsbeheer. Naar aanleiding van het Algemeen Overleg en de aangenomen motie zijn concept wetsvoorstellen opgesteld. De eerste betreft de concept wet introductie gekozen burgemeester, waarin de gewijzigde positie van de burgemeester ten opzichte van de andere gemeentelijke organen wordt neergelegd. De tweede betreft de conceptwet verkiezing burgemeester, waarin het kiesstelsel, de kiesrechtelijke procedures alsmede de regels over de campag- Peiling 47% 7% 29% 17% niet invoeren w eet niet Reactie op de vraag: Moet de gekozen burgemeester ingevoerd worden en zo ja, wanneer dan? Kijk ook op forum.hetamendement.nl nefinanciering zijn opgenomen. Op 7 april 2004 zijn deze concept wetsvoorstellen voor advies naar de (belangen)organisaties en adviesorganen verstuurd, tezamen met de integrale teksten van de hoofdstukken uit de Gemeentewet die het concept wetsvoorstel introductie gekozen burgemeester beoogt te wijzigen. Op basis van de uitgebrachte adviezen zijn de wetsvoorstellen aangepast waarna ze eind juni aan de Raad van State zijn aangeboden. De wetsvoorstellen zijn intussen ingediend bij de Tweede Kamer. Kent u nog mensen die geen abonnee zijn van Het Amendement, stuurt u ze dan deze editie door, of stuur het adres van onze vernieuwde site: Door met een uniforme huisstijl naar buiten te treden hopen wij dat Het Amendement een grotere bekendheid zal krijgen in het Nederlandstalige politieke landschap. Wij zijn zelf erg benieuwd over wat u vindt van het nieuwe Het Amendement, dus het blad, de website en de organisatie. Laat het ons weten via reacties@hetamendement.nl