Voorjaarsnota provincie Groningen

Transcriptie

1 Voorjaarsnota 2004 provincie Groningen 1

2 2

3 Inhoudsopgave DEEL 1. HOOFDLIJNEN VAN BELEID BELEIDSACCENTEN DEEL 2. FINANCIEEL KADER SAMENVATTING EN CONCLUSIES FLEXIBEL BUDGET Ontwikkeling financieel perspectief Onzekerheden in het financiële perspectief Meerjarige budgetten Apparaat Kosten Personeel (AKP) MOGELIJKE CLAIMS OP HET FLEXIBEL BUDGET Knelpunten aanvaard beleid Benodigde middelen reserve CESI Benodigde middelen reserve IIE Samenvoegen reserves CESI en IIE Benodigde middelen reserve Cofinanciering Kompas Inzet van financiële middelen vanuit de reserves Voorfinanciering grote projecten BUDGETVERRUIMENDE MAATREGELEN Wijzigingen in ramingmethodiek Provinciefonds Generieke bezuinigingsmaatregelen Accressen kredieten vanaf 2004 op de nullijn Vermindering accres budget- en exploitatiesubsidies vanaf Bezuiniging op de personeelskosten vanaf Gerichte maatregelen Maatregelen ter vergroting van de provinciale inkomsten Extra verhoging van het aantal opcenten motorrijtuigenbelasting...30 DEEL 3. PROGRAMMABEGROTING, ONTWIKKELINGEN PER PROGRAMMA ONTWIKKELINGEN PER PROGRAMMA Ondernemend Groningen Knelpunten aanvaard beleid Geoshare Reeds genomen besluiten Arbeidsmarktbeleid Voorstellen nieuw beleid ICT-toekomstvaste infrastructuur Cofinanciering Kompas Glastuinbouw Eemsmond Biologische zorgboerderij De Wiede Voorfinanciering Grote projecten Bereikbaar Groningen Knelpunten aanvaard beleid Kadasterkosten Grootschalige Basis Kaart Nederland Advertentiekosten bestekken Voorfinanciering aanschaf meetapparatuur landmeten Lagere onderhoudslasten wegen Reeds genomen besluiten Voorstellen nieuw beleid Reserveringen ringwegen Actualisering Herijking Investeringsniveau Infrastructuur (H2i)

4 1.3. Schoon en Veilig Groningen Knelpunten aanvaard beleid B-AKWA Indexering Stadswateren, een waterbodemsaneringsproject Inhuur geluidsmedewerker Reeds genomen besluiten Voorstellen nieuw beleid Cofinanciering Waterberging Klimaatbeleid Welzijn, sociaal beleid en cultuur Knelpunten aanvaard beleid Subsidie Huis voor de Groninger Cultuur Reeds genomen besluiten Uitvoeringsprogramma Jeugdzorg Financiering regionale omroepen Voorstellen nieuw beleid Provinciale Breedtesportimpuls Proceskosten regiegroep Zorg in Samenhang Wachtlijsten jeugdzorg Investeringssubsidie RTV-Noord Depot Groninger Museum Bestuur Knelpunten aanvaard beleid Jaarverslag Strategische debatten omgevingbeleid Reeds genomen besluiten Bijdrage IPO Bijdrage SNN Noordelijke Rekenkamer Voorstellen nieuw beleid Middenevenementen...56 DEEL 4. BIJLAGEN BIJ VOORJAARSNOTA DEEL 5. 3e en 4e wijziging van de Programmabegroting

5 Deel 1. Hoofdlijnen van beleid

6 6

7 1. Beleidsaccenten 2004 In ons collegeprogramma schreven wij dat wij het vergroten van de sociale samenhang en het wegwerken van de sociaal-economische achterstand als onze belangrijkste opgave zien. Ook kondigden we aan dat dit geen eenvoudige opgave zou worden, omdat gezien de huidige neergang van de economie de financiële ruimte steeds meer afneemt. We hebben toen dan ook besloten om in deze collegeperiode het accent vooral te leggen op het uitvoeren van beleid. Omdat er minder geld beschikbaar zou zijn voor nieuwe dingen, maar vooral ook omdat de uitvoering van dit beleid een grote bijdrage moet gaan leveren aan de werkgelegenheid. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de effecten van het verbeteren van de wegen en het openbaar vervoer (bereikbaarheid) en nog concreter, aan de uitvoering van Kompas-projecten (werkgelegenheid). Onze voorspelling is uitgekomen, want de financiële ruimte is de komende jaren, door de economische teruggang en de bezuinigingen van het Rijk, zeer beperkt. Toch voorzien we de komende jaren forse uitgaven, die wij ondanks de ongunstige financiële perspectieven gerechtvaardigd vinden. Om van beleid naar uitvoering te gaan is het nodig om op korte termijn te investeren. We moeten de komende jaren geld beschikbaar hebben om bijvoorbeeld: de ringwegen van de stad Groningen aan te pakken, het openbaar vervoer aanzienlijk te verbeteren, de bruggen over het van Starkenborghkanaal te vernieuwen, de verkeersveiligheid op de weg Veendam-Stadskanaal te verbeteren en de waterbergingsgebieden in te richten. Anders blijven het plannen voor in de la, en dat is absoluut niet de bedoeling. Bovendien is uitvoering van deze plannen van groot belang voor de werkgelegenheid. Daarom kiezen we er, ondanks de budgettaire krapte, toch voor om hier de komende jaren fors op in te zetten. Daarbij moeten we ook creatief blijven. De economische ontwikkelingen maken in onze optiek een andere opstelling van de overheid noodzakelijk. De markt is nu minder geneigd te investeren en te initiëren. Daarom hebben we besloten om, naast onze eigen projecten en de reguliere financiering, ook een aantal projecten van derden naar voren te halen door middel van voorfinanciering. Uit een nadere analyse van de Kompas-projecten is ons in de loop van dit jaar gebleken dat de uitvoering van het Kompas sinds 2000 succesvol is geweest. Van de 23,8 miljoen die we beschikbaar hadden als cofinanciering, is nu al ruim 20 miljoen aan projecten besteed. Hierover zijn we natuurlijk erg tevreden. Er zitten voor de komende jaren echter nog ontzettend veel kansrijke projecten in de pijplijn, die een substantiële bijdrage kunnen gaan leveren aan het wegwerken van de sociaaleconomische achterstanden in Groningen. Maar dan moeten we wel voldoende middelen beschikbaar hebben om deze projecten te ondersteunen. Omdat dat niet langer het geval blijkt te zijn, en wij aan de uitvoering van deze projecten een hoge prioriteit toekennen, zijn wij van mening dat dit moet worden hersteld. In deze Voorjaarsnota stellen wij dan ook voor het budget cofinanciering Kompas fors op te hogen. 7

8 Wanneer het gaat om belangrijke maatschappelijke vraagstukken zal de overheid altijd zelf aan de bak blijven. De problematiek m.b.t. de waterberging is zo'n maatschappelijke opgave waar wij de komende jaren prioriteit aan willen geven, want hier is de veiligheid van onze inwoners in het gedrang. Doordat de inrichting van de bergingspolders wordt versneld kunnen we op korte termijn de bergingscapaciteit verdubbelen en kunnen we onze inwoners sneller meer veiligheid bieden. Ook de mensen in onze provincie die nog niet in staat zijn om voor zichzelf op te komen moeten zich veilig voelen. Kinderen bijvoorbeeld. De huidige wachtlijsten bij de aanpak van kindermishandeling en bij de pleeggezinnen vinden wij onacceptabel. In ons collegeprogramma hebben we aangegeven dat wij vinden dat de overheid er altijd moet zijn voor die mensen die extra zorg en aandacht nodig hebben. We vinden het daarom noodzakelijk om de komende jaren geld in te zetten voor het terugdringen van de wachtlijsten. Wat ook onze aandacht vraagt is het Groninger Museum, dat met zijn landelijke en internationale uitstraling bijdraagt aan een dynamisch cultureel klimaat en daarmee van groot economisch belang is voor stad en regio. Deze positie dreigt het museum echter te verliezen doordat, vanwege de slechte depotsituatie, het beheer en behoud van de collectie in gevaar is. De situatie is urgent en wij vinden het onverantwoord op deze voet door te gaan. Om de positie van het museum veilig te stellen en het culturele erfgoed te behouden willen wij een eenmalige investering doen in de verbetering van het depot. Zoals gezegd is de financiële armslag de komende jaren gering. In het collegeprogramma is reeds een forse bezuinigingstaakstelling opgenomen. De bezuinigingen op de formatie binnen het provinciale apparaat zijn substantieel. We hebben, ook in deze Voorjaarsnota, oud beleid ingeleverd tegen nieuw beleid binnen de betreffende programma's en we hebben scherpe keuzes gemaakt. We blijven de komende jaren steeds kijken, ook intern, naar efficiëntere manieren van werken en kiezen waar mogelijk voor een goedkopere aanpak. Wijzigingen van het provinciale takenpakket en heroverweging van subsidies komen daarbij aan de orde. Ons degelijke en solide financiële beleid willen we, zoals afgesproken, op deze manier blijven voortzetten. De huidige economische neergang maakt de voorgenomen investeringen op het gebied van werkgelegenheid, bereikbaarheid, veiligheid en sociaal beleid echter onontkoombaar. Om met een sluitend financieel meerjarenperspectief, inclusief enig flexibel budget te kunnen werken en tegelijkertijd uitvoering te kunnen geven aan onze opgaven, vinden wij een verhoging van de motorrijtuigenbelasting vanaf april 2005 met 6 opcenten noodzakelijk. Deze maatregel staat niet op zichzelf, maar maakt onderdeel uit van het totale financiële pakket dat hier voor ligt. Wij vinden dit acceptabel omdat wij van mening zijn dat alle inwoners van onze provincie moeten kunnen deelnemen aan de maatschappij, en dat wij daar met elkaar voor moeten zorgen. 8

9 Deel 2. Financieel kader

10 10

11 Samenvatting en conclusies In deze paragraaf schetsen wij de hoofdlijnen van het door ons voorgestelde pakket aan maatregelen respectievelijk de financiële vertaling daarvan. Het financiële perspectief van onze provincie is in vergelijking met de Programmabegroting 2004 verslechterd en komt mogelijk nog verder onder druk te staan door aanvullende rijksbezuinigingen, die zullen doorwerken naar onze uitkering uit het Provinciefonds. Daarnaast doen een aantal maatschappelijke ontwikkelingen een zodanig beslag op onze financiële ruimte dat dit noopt tot het maken van scherpe keuzes. Genoemde financiële claims komen voort uit: besluiten, die zijn genomen na de totstandkoming van de Programmabegroting 2004 (voorbeslag); knelpunten in het aanvaard beleid, die sindsdien zijn opgetreden; nieuwe beleidskeuzes. In deze Voorjaarsnota richten wij de accenten van het beleid met name op het bevorderen van de werkgelegenheid door het geven van een verdere impuls aan de uitvoering van het Kompas voor het Noorden, het voorfinancieren van grote projecten, het verbeteren van de infrastructuur, het vergroten van de mogelijkheden tot waterberging, het beperken van de wachtlijsten in de Jeugdzorg en het geven van een impuls aan de culturele infrastructuur. Naast een inzet van middelen vanuit het flexibel budget, zullen wij een beroep doen op de beschikbare middelen binnen de reserves CESI en IIE en de binnen de diverse programma's beschikbare sectorale kredieten. Tevens presenteren wij u in deze Voorjaarsnota een voorstel tot het samenvoegen van de reserves CESI en IIE om in de toekomst meer flexibiliteit te hebben bij de (co)financiering van projecten. In de Voorjaarsnota 2002 en 2003 hebben wij al de nodige bezuinigingsmaatregelen getroffen om het flexibel budget te verruimen. Zo worden de materiële uitgaven gedurende vier jaar zoveel mogelijk bevroren en vindt er een beperking van de formatie plaats met ca. 37 fte's. Daarenboven zullen wij ook de komende periode onderzoeken of en zo ja, hoe wij kunnen komen tot een meer effectieve, flexibele respectievelijk efficiënte inzet van middelen. Om de in deze Voorjaarsnota voorgestelde beleidskeuzes mogelijk te maken stellen wij onder meer voor om het aantal opcenten op de motorrijtuigenbelasting met ingang van 1 april 2005 met 6 te verhogen (exclusief indexering). Resterende incidentele tekorten willen wij daarnaast oplossen door de inzet van een deel van het voordelige rekeningresultaat

12 Als we het financiële perspectief combineren met de mogelijke financiële claims en de voorgestelde verruiming van de provinciale middelen dan ontstaat het volgende beeld. Tabel 1. Confrontatie flexibel budget en de mogelijke financiële claims. (bedragen x 1.000,--) Omschrijving Herzien financieel perspectief 1-172, , , , ,2 Mogelijke claims: 1. Knelpunten aanvaard beleid -273,9-227,2-170,0-195,1-193,6 2a. Afkoopsommen wegen 0,0 2b. Lagere onderhoudslasten wegen 157,1 158,7 163,4 168,3 173,4 3. Bijdrage Kompas 2007 en 2008 op niveau , ,0 4. Aanvulling reserve Cofinanciering Kompas , , , ,0 5. Overige beleidswijzigingen: a. Jeugdzorg Vast b. Jeugdzorg afhankelijk van nog te maken afspraken c. Cofinanciering Waterberging -p.m. - p.m. -130,0-500,0-100,0-180,0-300,0-100,0-130,0-100,0-100,0 -p.m. 6. Voorfinanciering grote projecten -304,0-608,0-592,0-288,0 -p.m. -p.m. -p.m. -p.m. Totaal claims -550, , , , ,2 Resteert (- = tekort) -723, , , ,3-901,0 Mogelijke dekking: 1. Vrij besteedbaar rekening resultaat 2003 p.m Ruimte in werkelijk onvoorzien ,4 3. Verhoging opcenten per (structureel met 6 opcenten) , , , ,0 Totaal mogelijke dekking 331, , , , ,0 Resteert incl. mogelijke dekking -391,6 378,4 917,7 853, ,0 Continuering Nieuw Beleid na Resteert incl. cont. NB na ,6 378,4 917,7 853, ,4 Inzet rekeningresultaat , ,4 Resteert na inzet rekening- resultaat ,0 378,4 917,7 853,7-473,0 Een aantal van de tabel 1 aangegeven posten lichten wij vervolgens kort toe. 1 Rekening houdend met de nacalculatie van het accres 2003 Provinciefonds; 2 Het continueren van de bijdrage cofinanciering Kompas ( 2,25 mln.) is al opgenomen in punt 3 (mogelijke claims). 12

13 ad 1. Met betrekking tot de knelpunten aanvaard beleid verwijzen wij naar paragraaf 2.1. ad 2a/b. In 2004 zullen een viertal wegvakken worden overgedragen aan diverse gemeenten. Voor het afkopen van de onderhoudslast van de 4 wegvakken dient in totaal ,-- betaald te worden. Bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2000 hebben uw Staten een beleidslijn opgesteld voor de bekostiging van de afkoopsommen wegen. De afkoopsommen worden bij voorkeur bekostigd uit het positieve rekeningresultaat. Mochten de positieve resultaten uitblijven dan zal er een keuze moeten worden gemaakt uit de bij de beleidslijn voorgestelde alternatieven, waarbij de voorkeur uitgaat naar betaling a fonds perdu, mits het begrotingsresultaat dit toelaat en er nog voldoende ruimte voor nieuw beleid overblijft. In de Voorziening afkoopsommen wegen staat nog een reservering van ,-- voor afkoopsommen die hiervoor kan worden aangewend. Daarnaast is er binnen de Algemene Reserve vanuit de rekeningresultaten 2001 en 2002 nog een bedrag beschikbaar van in totaal ,-- voor de betaling van afkoopsommen. Het ontbrekende bedrag ( ,--) willen wij dekken uit het vrij besteedbare rekeningresultaat Ten aanzien van de omvang en de bestemming van het rekeningresultaat 2003 verwijzen wij u verder naar onze voordracht bij de Jaarrekening Tegenover de betaling van de afkoopsom wegen staat - vanwege een inkrimping van het te onderhouden areaal - een structurele verlaging van de uitgaven voor beheer en onderhoud met ,--. ad 3 tot en met 6 De onder punt 3, 4 en 5 genoemde beleidswijzigingen worden nader toegelicht in bijlage 2. Een nadere toelichting op de wijziging onder punt 6 treft u aan in bijlage 5. Andere beleidswijzigingen zullen voor zover mogelijk moeten worden bekostigd uit de beschikbare middelen binnen het betreffende programma. Dekking De dekking van de structureel hogere uitgaven kunnen in 2004 worden gevonden door de incidentele post voor werkelijk onvoorziene uitgaven 2004 aan te spreken tot een bedrag van ca ,--. Voor 2005 en volgende jaren moet de dekking van de hogere uitgaven in structurele zin komen uit het flexibel budget aangevuld met de extra opbrengst van de verhoging van het aantal opcenten op de motorrijtuigenbelasting. Per saldo resteert er - met uitzondering van op deze wijze een bescheiden begrotingsruimte. Bij continuering van het nieuw beleid op het niveau 2007 zal er echter vanaf 2008 ook een tekort ontstaan. De afweging daarvan zal echter aan het begin van de nieuwe Statenperiode in 2007 moeten plaatsvinden. De tekorten 2004 en 2008 kunnen (deels) worden gedekt uit het vrij besteedbaar rekeningresultaat In de navolgende paragrafen wordt het een en andere verder toegelicht. 13

14 1. Flexibel budget In deze paragraaf gaan we allereerst in op de ontwikkelingen in het financiële perspectief sinds de presentatie van de Programmabegroting 2004 vorig najaar (subparagraaf 1.1). Tevens proberen wij een indicatie te geven van de mogelijke gevolgen van de aangekondigde bezuinigingen op de rijksbegroting voor onze uitkering uit het Provinciefonds (subparagraaf 1.2). Daarna gaan wij in deze paragraaf - naar aanleiding van onder meer toezeggingen aan uw Staten - in op wat meer specifieke onderwerpen, zoals meerjarige budgetten Apparaat Kosten Personeel (subparagraaf 1.3). De stand van zaken met betrekking tot het BTW-Compensatiefonds, de rentebijschrijving op reserves en voorzieningen en het provinciale afschrijvingsbeleid wordt nader beschreven in de bijlagen 1.7 tot en met Ontwikkeling financieel perspectief Het financiële perspectief uit de Programmabegroting 2004 hebben wij geactualiseerd op basis van de ons medio maart 2004 bekende gegevens. In onderstaande tabel is op basis van voorlopige berekeningen de vrij besteedbare begrotingsruimte in de periode aangegeven, rekening houdend met de sinds medio 2003 opgetreden externe ontwikkelingen (lonen, prijzen, Provinciefonds, opcenten motorrijtuigenbelasting). tabel 2. Ontwikkeling vrij besteedbare begrotingsruimte (bedragen x 1.000,--) omschrijving Perspectief BG , , , , ,2 1. Opcenten m.r.b. 721,5 746,9 773,0 800,0 828,0 2. Provinciefonds -795,0-983, , , ,3 3. Accressen provinciale uitgaven BG2005 0, , , , ,8 4. Idem, doorwerking naar accres PF 0,0-848,5-882,9-918,7-955,9 5. Correcties apparaatskosten personeel -15,4-304,5-315,2-326,2-337,6 6. Kapitaallasten 7,0 20,8-108,4-104,8-165,4 7. Voorbeslag, zie tabel 3-763,7-398,1-231,9-66,7-148,5-845,7-69,9-175,2-152,3-447,0 Bijgesteld perspectief -172, , , , ,2 8. Continuering Nieuw Beleid na ,4-172, , , ,5 875,8 ad 1. Motorrijtuigenbelasting Betreft de raming op basis van de ontwikkeling in de omvang en gewichtsverdeling van het voertuigenpark tot en met december

15 ad 2. Provinciefonds In de septembercirculaire 2003 bleek dat de accressen voor de komende jaren iets lager zullen uitvallen (effect voor 2004 ca ,--). In de maartcirculaire 2004 bleek dat de rijksuitgaven in 2003 minder sterk zijn gestegen dan eerder werd verwacht. Daardoor valt het accres 2003 Provinciefonds voor 2003 uiteindelijk ook lager uit. Een en ander werkt structureel door naar 2004 en volgende jaren. Nadelig effect in 2004 ca ,--. Wij hebben hierbij nog geen rekening gehouden met de mogelijke gevolgen van aanvullende bezuinigingen op de rijksbegroting. Zie ook paragraaf 1.2. ad 3. Accressen provinciale uitgaven Begroting 2005 Op basis van de verwachtingen van het Centraal Planbureau hebben wij de uitgangspunten voor de verwachte stijging van de lonen en prijzen in 2005 neerwaarts bijgesteld. Zie bijlage 1.1. Daardoor zullen de provinciale uitgaven vanaf 2005 ook minder stijgen dan eerder door ons is verwacht. ad 4. Idem, doorwerking naar accres Provinciefonds Wij verwachten dat de geringere stijging van de lonen en prijzen in 2005 voor ongeveer 50% zal doorwerken in de accressen van het Provinciefonds. ad 5. Correcties apparaatskosten personeel Bij het opstellen van de Begroting 2004 is tot nu toe geen rekening gehouden met een aantal afspraken uit een eerdere CAO. Het betreft extra loonruimte voor bedrijfsparen voor de schalen 1 tot en met 13 en de invoering van een flexibele beloning voor de schalen 14 en hoger. Deze maatregelen worden per 1 januari 2005 ingevoerd. De verschuivingen binnen de budgetten apparaatskosten personeel 2004 en de verrekening daarvan met andere budgetten levert in 2004 een beperkt nadeel op van ca ,--. ad 6. Kapitaallasten Betreft met name een aanpassing van de aan bepaalde reserves toe te rekenen rente. Doordat er meer rijksmiddelen in kas zijn moet er meer rente aan de betrokken reserves met rijksmiddelen worden bijgeschreven. In 2004 en 2005 wordt dit nog grotendeels gecompenseerd doordat bij de rentebijschrijving aan de bestemmingsreserve Openbaar Vervoer tijdelijk met een lager percentage kan worden volstaan. ad 7. Voorbeslag Betreft de financiële gevolgen van de sinds medio 2003 genomen besluiten. Zie onderstaande tabel. 15

16 tabel 3. Voorbeslag ten gevolge van reeds genomen besluiten (bedragen x 1.000,--) Omschrijving Amendementen BG ,8 50,0-50,0-150,0 0,0 2. Vergoedingen PS 96,0 97,9 100,9 103,9 107,0 3. Mobiliteitsmanagement 23,8 4. Nationale start viering Bevrijding 135,0 5. Uitvoeringsprogramma Jeugdzorg 7,3 7,3 7,6 7,8 8,0 6. Hogere bijdrage IPO 53,2 53,2 55,0 56,8 58,7 7. Arbeidsmarktbeleid 163,2 163,2 163,2 163,2 163,2 8. Hogere bijdrage SNN 8,3 1,4 1,5 1,5 1,6 9. Extra kosten Noordelijke Rekenkamer 31,0 31,0 31,0 31,0 10. Geen extra middelen naar regionale omroep via PF 68,2-6,0-77,2-147,5-221,0 Totaal voorbeslag 763,8 398,0 232,0 66,7 148,5 De amendementen op de Programmabegroting 2004 zijn vorig jaar oktober bij de behandeling door uw Staten aangenomen. De voorstellen genoemd bij punt 2 tot en met 4 zijn reeds meegenomen in de 1 e wijziging van de Programmabegroting 2004, die wij u in het kader van de Integrale Bijstelling 2003 aan u hebben voorgelegd. In de toelichting op de 3 e wijziging van de Programmabegroting 2004 worden de voorstellen beschreven, die worden genoemd bij de punten 5 tot en met 8 en 10. Met betrekking tot voorstel nummer 9 hebben wij u afzonderlijk geïnformeerd middels onze brief van 24 december 2003, nr /51/A.45, FC. ad 8. Continueren Nieuw Beleid na 2007 De stijging van de begrotingsruimte 2008 ten opzichte van 2007 (zie tabel 2) heeft voor een belangrijk deel te maken met het aflopen van nieuw beleid in Een voorbeeld daarvan is de bijdrage aan de reserve Cofinanciering Kompas ( 2,25 miljoen). In totaal gaat het om een bedrag van ongeveer 5,24 miljoen i.v.m. beleid dat niet doorloopt in Indien we dit beleid in 2008 volledig zouden willen continueren dan resteert er in 2008 nog een flexibel budget van ca. 0,88 miljoen. Wij willen er naar streven om in ieder geval vanaf 2008 die ruimte te realiseren die nodig is voor het voortzetten van het tot en met 2007 vastgelegde nieuw beleid dan wel voor ander nog te formuleren nieuw beleid. Zou daarnaast worden overwogen om de jaarlijkse bijdrage voor Kompas in 2007 en 2008 op het niveau van 2006 te houden (ca. 4,5 mln. in plaats van op 2,25 mln.) dan resteert er in 2007 een flexibel budget van ca. 1,02 miljoen en in 2008 is er dan zelfs sprake van een tekort van ca. 1,37 miljoen. Willen we alleen het beleid m.b.t. Kompas continueren in 2008 en tevens de bedragen daarvoor in zowel 2007 als 2008 op ca. 4,5 miljoen willen brengen dan resteert er een flexibel budget van ca. 1,02 miljoen in 2007 resp. 1,62 miljoen in Naar onze mening zal een dergelijke afweging moeten worden gemaakt aan het begin van de nieuwe Statenperiode in

17 1.2. Onzekerheden in het financiële perspectief Het financiële perspectief is met de nodige onzekerheden omgeven. De belangrijkste betreft wel de onzekerheid met betrekking tot de uitkering uit het Provinciefonds. Naar verwachting is pas in de loop van juni 2004 precies aan te geven welke gevolgen de bezuinigingen van het rijk zullen hebben voor onze uitkering uit het Provinciefonds. Wij kunnen op dit moment slechts een globale inschatting maken. Uitgaande van een bezuiniging op de rijksuitgaven van 3 miljard, waarvan 50% op de rijksuitgaven, die van belang zijn voor de normering van Provincie- en Gemeentefonds, kan een bezuiniging worden berekend van ca. 255 miljoen op het Provincie- en Gemeentefonds. Het aandeel van het Provinciefonds daarin bedraagt ca. 19 miljoen. In het geval een dergelijk bedrag op het Provinciefonds zal worden bezuinigd, moeten wij rekening houden met een structurele vermindering van onze inkomsten met ca. 1,1 miljoen. In het in deze Voorjaarsnota 2004 gepresenteerde perspectief hebben wij dat nu nog niet gedaan. Het is daarom naar onze mening verstandig om bij het doen van bestedingen ten laste van het flexibel budget uiterst terughoudend te zijn Meerjarige budgetten Apparaat Kosten Personeel (AKP) Wij hebben ingestemd met het voorstel, conform de systematiek van het Managementcontract Beheer Wegen en Kanalen, dat de integrale managers kunnen schuiven met hun budget Apparaat Kosten Personeel (AKP) tussen jaren. Het AKPbudget omvat onder andere de budgetten voor loonkosten, tijdelijke krachten en uitzendkrachten, opleidingskosten, reis- en verblijfskosten en beoordelen en belonen. Uitgangspunt bij het schuiven tussen jaren is, dat de integrale manager binnen de termijn van één collegeperiode zijn/haar AKP-budget niet overschrijdt. Per afzonderlijk jaar zijn over- en/of onderschrijdingen ten opzichte van het jaarbudget geoorloofd. De mandatering van de AKP-budgetten in 2003 aan de integrale managers en de efficiencytaakstellingen hebben de behoefte doen ontstaan om met deze budgetten tussen jaren te kunnen schuiven. Om dit mogelijk te maken dienden de huidige spelregels voor de AKP-budgetten uitgebreid en aangepast te worden. De nieuwe spelregels betekenen ook dat er voortaan op 'geld' wordt gestuurd en niet langer op 'geld en formatie'. Onze instemming met dit voorstel heeft als consequentie dat er een egalisatiereserve gevormd moet worden. De eventuele jaarlijkse over- en onderschrijdingen op de AKP-budgetten moeten via deze reserve meegenomen worden naar een volgend jaar. Daarbij is het van belang onderscheid te maken naar aandeel algemene middelen en het aandeel overige sectoren. Wellicht ten overvloede merken wij op dat deze egalisatiereserve uitsluitend bedoeld is voor de afdelingen die niet vallen onder het Managementcontract Beheer Wegen en Kanalen. Voor de afdelingen vallend onder het Managementcontract Beheer Wegen en Kanalen bestaat reeds een "eigen" egalisatiereserve. 17

18 2. Mogelijke claims op het flexibel budget Het bestuursprogramma is gericht op de uitvoering van eerder vastgelegd beleid en minder op het ontwikkelen van nieuwe activiteiten. Een fors beroep op het flexibel budget ligt daarbij dan ook niet voor de hand. De gemiddelde begrotingsruimte op basis van aanvaard beleid (zie tabel 2) wordt in de periode nu berekend op ca. 2,39 miljoen per jaar. Door aanvullende bezuinigingen op de rijksbegroting en de doorwerking daarvan naar het Provinciefonds zal deze ruimte naar verwachting uiteindelijk beperkter zijn. Uit het bovenstaande blijkt dat het flexibel budget de komende jaren beperkt van omvang zal zijn. Daarom wordt voorgesteld eventuele nieuwe uitgaven in principe te bekostigen door substitutie van bestaande uitgaven binnen de programma's. Waar dat om politiek bestuurlijke redenen niet wenselijk wordt geacht - bijvoorbeeld Kompas - kan worden overwogen het aantal opcenten op de motorrijtuigenbelasting extra te verhogen Knelpunten aanvaard beleid Op basis van de door ons voor 2004 en 2005 accressen voor loon- en prijsstijgingen is beoordeeld in hoeverre de beschikbare budgetten toereikend zijn om alle activiteiten op basis van aanvaard beleid te kunnen uitvoeren. Op een aantal onderdelen constateren wij dat de budgetten dienen te worden verhoogd. In onderstaande tabel hebben wij aangegeven welke onderdelen het betreft. Zij worden verder toegelicht in deel 3 m.b.t. de ontwikkelingen per programma. Tabel 4. Knelpunten aanvaard beleid (bedragen x 1.000,--) Omschrijving Jaarverslag 40,0 40,0 40,0 40,0 40,0 2. Accres subsidie Huis v.d. Groninger cultuur 5,8 6,0 3. B-Akwa 45,0 45,9 47,3 48,7 50,2 4. Indexering Stadswateren 15,4 17,7 5. Geoshare 70,0 6. Inhuur geluidmedewerker (schaal 11) 32,7 65,3 67,3 69,3 71,4 7. Strategische debatten Omgevingsbeleid 25,0 25,0 8. Kadasterkosten 7,0 7,1 7,3 7,5 7,7 9. Grote Basis Kaart Nederland 15,6 15,8 16,2 16,7 17,2 10. Advertentiekosten bestekken 6,5 6,6 6,8 7,0 7,2 11. Aanschaf meetapparatuur landmeten 86,7-66,1-20,6 Totaal 273,9 227,2 170,0 195,1 193,6 18

19 2.2. Benodigde middelen reserve CESI Begin dit jaar heeft op ons verzoek een inventarisatie plaatsgevonden van voorstellen, die een provinciale bijdrage vragen ten laste van de reserve CESI, en een beoordeling van de criteria voor bijdragen ten laste van de reserve CESI, aan de hand van ervaringen sinds de instelling van deze reserve. In bijlage 3 bij deze voordracht treft u de uitkomsten van deze inventarisatie en beoordeling aan. Uit de inventarisatie zijn een negental projecten naar voren gekomen, waarvoor een beroep op de reserve CESI in de rede ligt, te weten: 1. Landbouw/ zorgcombinatie De Wiede 2. Recreatief steunpunt Lettelbert Zuid 3. Jongerencentrum Oude ULO Leek 4. Businesscases breedband Internet 5. Aanleg stranden Lauwersoog 6. Vaarverbinding noordelijke ontsluiting Blauwe Stad 7. Vaarverbinding Erica - Ter Apel 8. Depot Groninger Museum 9. Omroepspecifieke installaties RTV-Noord Wij komen tot de volgende prioriteitstelling: - Landbouw/ zorgcombinatie De Wiede ( ,--) - Businesscases breedband Internet ( ,--) - Depot Groninger Museum ( ,--) - Omroepspecifieke installaties RTV-Noord ( ,--). Met deze vier voorstellen is in de periode in totaal een beslag gemoeid van ca. 4,38 miljoen. Deze vier voorstellen worden nader toegelicht in bijlage 2. Volgens de meest recente informatie zal het dividend van Essent over 2003 uitkomen op ca. 9,35 miljoen in plaats van op de eerder geraamde 4,53 miljoen. Voor 2004 gaan wij voorshands uit van een dividend van ca. 7 miljoen. Op basis van deze veronderstelling zullen de middelen in de reserve CESI in totaal met ca. 1,82 miljoen toenemen. Rekening houdend met dit uitgangspunt en het verstrekken van een provinciale bijdrage in de vier hierboven genoemde projecten, resteert er per ultimo 2009 een beperkt overschot van 0,52 miljoen. In de daaraan voorafgaande jaren is er sprake van een tekort Benodigde middelen reserve IIE In de komende jaren wordt met name door het Kolibri-project en de bijdrage voor het in goede staat brengen van de dijken en boordvoorzieningen langs het A.G. Wildervanckkanaal een fors beroep gedaan op de reserve Investeringen Infrastructuur en Economie. Tot deze bijdragen is reeds besloten. Momenteel wordt er ook gewerkt aan een actualisatie van het project Herijking Investeringen Infrastructuur (H2i). Wij verwachten een volledig uitgewerkt voorstel rond de zomer van 2004 te kunnen behandelen. 19

20 In het kader van dat project in ieder geval een voorstel volgen om de jaarlijkse reservering voor de ringwegen Groningen ook na 2007 te continueren. Daarbij moet jaarlijks op een bijdrage worden gerekend van ca ,-- ex BTW. In de becijferingen zijn wij er verder vanuit gegaan dat actualisatie van H2i in 2008 en 2009 zal leiden tot extra uitgaven van ca ,-- per jaar. Dit bedrag is min of meer afgeleid van het investeringsniveau in de oorspronkelijke opzet van H2i voor de periode (gemiddeld 1,26 miljoen per jaar) met een correctie voor enkele forse uitschieters. Op basis van onze huidige verwachtingen m.b.t. de hoogte van het dividend van Essent zal het saldo van de reserve IIE per ultimo 2009 uitkomen op een overschot van ca. 2,09 miljoen. In de daaraan voorafgaande jaren zal het overschot naar verwachting groter zijn Samenvoegen reserves CESI en IIE Als er voor wordt gekozen de reserves CESI en IIE samen te gaan voegen tot één investeringsfonds dan ontstaat - uitgaande van een dividend van 9,35 miljoen in 2003 en 7 miljoen in mogelijk de situatie dat er gedurende de gehele periode tot en met 2009 geen sprake behoeft te zijn van tekorten in dit nieuwe investeringsfonds. Door samenvoeging van de reserve CESI en IIE tot één investeringsfonds kunnen de overschotten binnen IIE benut worden ter compensatie van de berekende tekorten binnen CESI. Met betrekking tot de sociale infrastructuur zijn voldoende middelen binnen de reserves CESI en IIE geoormerkt, zodat de uitvoering van het collegeprogramma is gewaarborgd. Dit laat overigens onverlet dat binnen andere fondsen en beleidsprogramma's voorstellen kunnen worden ontwikkeld op het terrein van de sociale infrastructuur. In relatie tot het bovenstaande wijzen wij erop, dat tot nu toe niet alleen binnen genoemde reserves middelen zijn vrijgemaakt voor de sociale infrastructuur, maar ook ten laste van het flexibel budget. Bijvoorbeeld ten behoeve van het Stimuleringsfonds Zorg en het Jeugdbeleid. Gegeven deze overweging (m.b.t. de inzet voor de sociale infrastructuur) stellen wij voor de reserve CESI samen te voegen met de reserve IIE tot één investeringsfonds. Om te kunnen bepalen of beide reserves kunnen worden samengevoegd is het belangrijk om te kijken naar de diverse criteria die aan beide reserves gesteld zijn. 20

21 Criteria die gelijk zijn: de uitvoering van het project moet bijdragen aan het realiseren van ons bestuursprogramma; het project heeft betrekking op een incidentele, 'aard en nagelvaste' investering; de bestemming is eenduidig en transparant; er wordt geen provinciale bijdrage verstrekt in de exploitatielasten, die voortvloeien uit de met het project gemoeide investering; het project moet bijdragen aan een duurzame economische ontwikkeling; het project kan niet volledig worden bekostigd uit sectorale kredieten en/of investeringsruimte algemene middelen. Criteria specifiek voor CESI: het project wordt zonder provinciale bijdrage waarschijnlijk niet gerealiseerd; het project wordt naast een provinciale bijdrage bekostigd uit regionale, rijksof Europese fondsen; het project moet bijdragen aan aantoonbare verbetering van de economische of sociale infrastructuur; Het belang van het project moet sectoroverschrijdend zijn. Criteria specifiek voor IIE: alleen eigen investeringsprojecten van de provincie komen voor een bijdrage in aanmerking; voor zover het project betrekking heeft de verbetering van de fysieke infrastructuur dient deze te zijn opgenomen in de planning Infrastructurele projecten, die jaarlijks als bijlage aan de Programmabegroting is toegevoegd; het project moet bijdragen aan een aantoonbare verbetering van de fysieke infrastructuur (i.c. wegen en waterwegen). Het belangrijkste verschil is dus de financiering van eigen projecten ten opzichte van projecten van derden. Het samenvoegen op zich is niet strijdig met ons Collegeprogramma. Wij stellen voor om de criteria die voor beiden gelijk zijn toe te passen op de samengevoegde reserves. In de onderstaande grafiek maken wij inzichtelijk hoe het verwachte verloop is van het nieuwe investeringsfonds, rekening houdend met alle voorstellen nieuw beleid die wij u in het kader van deze voordracht aan u voorleggen, met andere woorden inclusief het voorstel Cofinanciering Waterberging. 21

22 Verloop investeringsfonds (CESI + IIE) , , , , ,0 Voeding Onttrekking 5.000,0 Administratief saldo per , , Benodigde middelen reserve Cofinanciering Kompas In het kader van de reserve Cofinanciering Kompas stellen PS in de periode 2000 t/m 2006 via jaarlijkse donaties in totaal 23,8 mln. beschikbaar voor het cofinancieren van die projecten die tevens gefinancierd worden uit een aantal met name genoemde andere financieringsbronnen. Bij de start van de reserve Cofinanciering Kompas ging het hierbij m.n. om de subsidiebronnen EZ/EFRO, Leader en Interreg. Later zijn daar o.m. GDU, EU PLOP en SGB bijgekomen. In de situatie dat dit voorheen nog niet het geval was, is daarvoor in voorkomende gevallen een beroep gedaan op het flexibel budget. Vastgesteld kan worden dat er van de 23,8 mln. op dit moment ( ) reeds 20,2 mln. is vastgelegd. De formele ruimte bedraagt dus nog slechts 3,6 mln. Hierbij moeten nog voor een bedrag van ca 1,54 mln. aan min of meer 'harde' reserveringen worden opgeteld. Voor de komende 3 jaar resteert dan nog bijna 2,1 mln. Hier staat tegenover een hoeveelheid Groningse pijplijnprojecten die optelt tot een EFRO/EZ-claim van ca. 75 mln. Van deze projecten zal een deel niet financieel rondkomen zonder provinciale cofinanciering. Voor die projecten waarvoor wij dat nu al kunnen overzien, geven we in bijlage 4 een inschatting van het beslag dat deze projecten de resterende Kompasperiode mogelijk gaan leggen op de reserve Cofinanciering Kompas. De teller staat voor deze projecten nu al op een additionele claim van ruim 23 mln. Hieruit zijn de meest harde projecten geselecteerd, projecten die bestuurlijk van (groot) belang worden gevonden, die dit jaar waarschijnlijk al voor besluitvorming worden ingediend en die als hefboom dienen voor het genereren van substantiële bedragen aan SNN-Kompas-middelen. Deze categorie projecten telt op tot een beroep op de reserve Cofinanciering Kompas van ruim 10 mln. De hierboven aangegeven ruimte binnen de reserve Cofinanciering Kompas blijkt dan ook volstrekt onvoldoende. 22

23 Ten behoeve van Cofinanciering Kompas hebben wij in de periode 2000 t/m 2006 via jaarlijkse donaties aan de reserve Cofinanciering Kompas in totaal 23,8 mln. beschikbaar gesteld. In Friesland zijn voor de lopende Kompasperiode aanmerkelijk meer cofinancieringsmiddelen beschikbaar gesteld dan in Groningen, namelijk ca. 60 mln. (voor EFRO/EZ, Leader, EU POP en Interreg). In Drenthe is er geen goed beeld van te krijgen, maar het is in ieder geval minder dan in Groningen. Wel kan worden gemeld dat de provincie Drenthe het voornemen heeft om de middelen voor cofinanciering Kompas met ca. 12 mln. aan te vullen. Wij verwachten dat deze middelen (ca. 10 miljoen) binnen 4 jaar ( ) moeten worden gevonden binnen het flexibel budget. Deze verwachting is gebaseerd op de nu bekende uitvoeringstermijn van de desbetreffende projecten. In die situatie zullen er aanvullende bezuinigingen en/of een verhoging van de opcenten m.r.b. tot dit bedrag moeten worden doorgevoerd. Op jaarbasis praten wij dan over een benodigd bedrag van ca. 2,5 miljoen. We veronderstellen dat het voor de huidige Kompasperiode in eerste instantie gaat om een eenmalige aanvulling van de Kompasmiddelen. Of deze extra bijdrage daarna moet worden gecontinueerd is mede afhankelijk van de hoogte van de EU-bijdrage na 2006, het door het Kabinet dan te voeren regionale beleid en de cofinancieringsmogelijkheden van gemeenten en bedrijven. In deze voordracht veronderstellen wij dat vanaf 2007 door de provincie daarvoor jaarlijks een financiële inspanning van 4,5 miljoen zal moeten worden geleverd. Een vergelijkbaar bedrag met de inspanning die al was begroot voor de jaren 2004 tot en met Tot nu was in de Programmabegroting 2004 alleen rekening gehouden met een bijdrage van 2,25 miljoen voor 2007 ten laste van het flexibel budget. Daarbij is het belangrijk ons te realiseren dat in het onverhoopte geval de EUbijdrage na 2006 zou vervallen er sprake zal zijn van een nog grotere financieringsbehoefte. Wij stellen voor deze tijdelijke aanvulling van de reserve Cofinanciering Kompas (ca. 10 miljoen in de periode ) en de naar verwachting benodigde middelen voor de Kompasperiode vanaf 2007 (+ 2,25 miljoen in 2007 en + 4,5 miljoen per jaar vanaf 2008) te dekken uit een verhoging van de opbrengst van de opcentenheffing op de motorrijtuigenbelasting. Daarvoor zal het aantal opcenten per 1 april 2005 structureel met tenminste 6 moeten worden verhoogd. Deze verhoging komt bovenop de gebruikelijke indexering van het aantal opcenten. 23

24 2.6. Inzet van financiële middelen vanuit de reserves In onderstaande grafiek hebben wij de omvang van de door ons toegezegde en nog af te wegen en toe te zeggen bijdragen uit de reserves CESI, IIE en Cofinanciering Kompas inzichtelijk gemaakt. Investeringsbijdragen uit reserves ( ) nog af te wegen gecommitteerd CESI - sociale infrastructuur CESI - overige IIE Kompas De totaalbedragen in bovenstaande grafiek zijn: CESI - sociale infrastructuur CESI - overige IIE Kompas CESI-sociale infrastructuur De bijdrage voor de sociale infrastructuur betreft o.a.: Multifunctionele centra; Basisvoorzieningen CIS; Tijdelijke regeling cofinanciering zorginfrastructuur; OMD (problematiek Delfzijl); Lening NV Groninger Monumentenfonds; Huisvesting onderwijs Winschoten; Depot Groninger Museum; Omroepspecifieke installaties RTV-Noord. CESI-overig De overige bijdragen betreffen in grote lijnen: Vaarverbindingen, knelpunten vaardiepten etc.; Erfgoedlogies; Toekomstvaste ICT-infrastructuur. 24

25 IIE De bijdragen hebben met name betrekking op: Kolibri - OV netwerk; (Actualisering) Herijking Investeringen Infrastructuur; Reservering ringwegen; Maatregelen A.G. Wildervanckkanaal. Kompas Hierbij gaat het om een veelheid van diverse kleinere en grotere projecten. In bovenstaande grafiek en cijferopstelling is nog niet meegenomen ons voorstel om in de komende jaren in totaal 3,8 miljoen uit de opvolger van de reserves CESI en IIE beschikbaar te stellen voor Cofinanciering Waterberging Voorfinanciering grote projecten In november 2003 hebben wij middels een bestuursopdracht besloten na te laten gaan welke projecten m.b.v. provinciale voorfinanciering eerder tot uitvoering zouden kunnen worden gebracht. Hiermee werd tevens uitvoering gegeven aan een wens van PS. De achterliggende gedachte hierbij was dat de huidige recessie een extra impuls via stuwende investeringen noodzakelijk maakt. De verwachting was dat we (ook in Groningen) vele belangrijke projecten op de plank hebben liggen en dat door het naar voren halen van de uitvoering van deze projecten de werkgelegenheid een stimulans zou kunnen krijgen c.q. de dip in de weg-, wateren utiliteitsbouw zou kunnen worden verminderd. De vraag was dus: kunnen we een robuust investeringsprogramma opzetten met projecten die de economische structuur versterken, die op korte termijn gerealiseerd kunnen worden en die tevens onder de noemer voorfinanciering vallen. De inventarisatie (zie bijlage 5) tot dusver heeft niet het robuuste investeringsprogramma opgeleverd waarom is gevraagd. In termen van werkgelegenheid kunnen geen substantiële uitbreidingseffecten worden gerealiseerd. In onderstaande grafiek wordt een globale indruk gegeven van de benodigde financiële middelen, waarbij onderscheid is aangebracht naar de factoren bevordering werkgelegenheid en politieke relevantie. 25

26 Voorfinancieringskosten Bedrag in euro's Overig Werkgelegenheidsbevorderend Politiek relevant Zowel politiek relevant als werkgelegenheidsbevorderend Desalniettemin zullen we dit instrument inzetten op een geselecteerd aantal projecten, waarbij de economische (ook in termen van werkgelegenheid) en andere maatschappelijke effecten zulks rechtvaardigen. Wij hebben een prioriteitstelling aangebracht. Deze is gebaseerd op de relatieve scores op de aspecten van het verwachte werkgelegenheidseffect respectievelijk de politieke relevantie (zie ook bijlage 5). Wij komen dan tot de volgende prioriteitstelling (in aflopende volgorde): 1. N366/Veendam-Stadskanaal (politiek/werkgelegenheid) 2. N370/noordelijke ringweg (beleidsmatig/politiek/werkgelegenheid) 3. Bruggen van Starkenborg (politiek/werkgelegenheid) 4. Maatregelen Landinrichting (politiek/voorkomen dat wij rijksgeld laten liggen) 5. Star (politiek/hefboom voor inzet Kompasmiddelen/anders komt doorgaan project mogelijk in gevaar) 6. Revitalisering Dideldom/Vleddermond (werkgelegeheid) 7. Doorstart BIOMADE (politiek) 8. t Heem/ Vlagtwedde (werkgelegeheid) 9. Eemsdelta/ICT ring (politiek) 10. Eco-impuls Als rentevoet is een marktconform percentage gehanteerd van 3,2 %. Dit percentage is gebaseerd op de kosten van een kortlopende lening met een looptijd van maximaal 4 jaar. Bekeken dient nog te worden of de voorfinanciering kan plaatsvinden uit de cashflow van de provincie. Het rentepercentage dat daaraan kan worden toegerekend ligt momenteel op gemiddeld 2,5%. 26

27 Rekening houdend met het beschikbare flexibele budget wordt voorgesteld nu de eerste vier projecten (N366/Veendam-Stadskanaal, N370/Noordelijke Westelijke Ringweg, Bruggen van Starkenborghkanaal en maatregelen landinrichting 2004/2005) te honoreren. Deze keuze is verwerkt in tabel 1. Zie de samenvatting in deze voordracht. In de grafiek op de vorige bladzijde zijn de maximale voorfinancieringskosten aangegeven bij honorering van alle projecten die mogelijk via voorfinanciering sneller kunnen worden uitgevoerd. Nieuwe perspectieven op voorfinanciering kunnen zich voordoen wanneer er volgend jaar afspraken zijn te maken met de minister van V&W over de inzet van MITmiddelen na 2010 en/of de rijksvoeding in het fonds van de Regiovisie met betrekking tot mobiliteit. Dan zouden er eventueel ook v.w.b. Kolibri en andere infrastructurele projecten voorfinancieringsconstructies zijn te ontwikkelen. Bovenstaande wil niet zeggen dat er niet gewerkt wordt aan een robuust investerings-programma. We hebben voldoende majeure projecten in de diverse ontwikkelings-programma s. Deze projecten lenen zich echter niet op voorhand voor voorfinancieringsconstructies. Eerst dient er duidelijkheid te komen over de financiering, pas dan kan worden vastgesteld of voorfinanciering een bijdrage kan leveren aan een versnelling. Wel kan overwogen worden om bij het "regelen" van de financiering van de bestuurlijke relevante projecten het instrument voorfinanciering beschikbaar te hebben om de financiering en daarmee de uitvoering te kunnen versnellen. Hoe dit in budgettaire en technische zin vorm te geven is een punt voor nadere uitwerking. 27

28 3. Budgetverruimende maatregelen In deze paragraaf staan we kort stil bij de mogelijkheden ter beperking van de lasten en vergroting van de baten Wijzigingen in ramingmethodiek Provinciefonds Op één punt is er in theorie een wijziging mogelijk bij het opstellen van de raming van onze uitkering uit het Provinciefonds. Dat betreft de door onszelf gehanteerde buffer (1 procentpunt per jaar) voor mogelijk lagere accressen ten gevolgen van lagere rijksuitgaven. Behoedzaamheidsreserve Rijk Het rijk houdt jaarlijks vooraf ca. 18,15 miljoen in op de uitkeringen uit het Provinciefonds, als buffer voor een mogelijke onderuitputting van de rijksuitgaven in het lopende jaar. Ons aandeel daarin is ca. 0,98 miljoen. Als achteraf blijkt dat er niet of in mindere mate sprake is geweest van onderuitputting van de rijksuitgaven krijgen we dit bedrag geheel dan wel gedeeltelijk uitbetaald. Sinds de invoering van de Behoedzaamheidsreserve door het rijk (1997) is er tot nu toe jaarlijks tussen 50% à 100% van de Behoedzaamheidsreserve tot uitbetaling gekomen. Dit leidde bij ons in de Voorjaarsnota dan tot incidentele meevallers in de uitkering Provinciefonds. In de Programmabegroting 2004 hebben we de veronderstelling gehanteerd dat de Behoedzaamheidsreserve voortaan volledig tot uitbetaling zal komen. Jaarlijks zullen wij bij de Integrale Bijstelling moeten bekijken of er op basis van de septembercirculaire voor het lopende jaar aanleiding is de veronderstelling voor dat jaar bij te stellen. Mocht de verwachting dan zijn dat de Behoedzaamheidsreserve waarschijnlijk niet volledig tot uitbetaling zal komen dan zal er bij de Integrale Bijstelling dekking voor de verwachte tegenvaller moeten worden gezocht. Bij de Integrale Bijstelling 2003 hebben wij dit voor het eerst gedaan. Naar nu blijkt is de toen gemaakte inschatting te positief geweest en moet er in de Rekening 2003 en de Voorjaarsnota 2004 nu rekening worden gehouden met een structurele tegenvaller van tenminste 0,46 miljoen. Buffer voor lagere accressen Provinciefonds Bij het ramen van onze uitkering voor de jaren volgend op het lopende jaar hanteren we het uitgangspunt dat het accres per jaar gemiddeld 1 procentpunt lager zal uitvallen dan we op basis van de meicirculaire voor het lopende jaar mogen verwachten. Tot nu toe blijkt het feitelijke accres gemiddeld genomen hoger uit te vallen dan onze verwachting. We zouden kunnen voorstellen om deze buffer te halveren. In de praktijk zullen wij eerst de junicirculaire 2004 moeten afwachten. Op basis van het in deze circulaire voor de jaren 2005 tot en met 2008 verwachte accres zouden wij dan een gemiddeld accres per jaar moeten berekenen. Van die uitkomst moet vervolgens 0,5 procent (i.p.v. 1,0 procent) per jaar worden afgehaald. 28

29 In jaren dat de onderuitputting van de rijksuitgaven groter is dan 0,5% lopen we echter de kans dat wij de gevolgen van een lagere uitkering Provinciefonds niet volledig binnen een sluitende begroting kunnen opvangen. Gelet op de ontwikkelingen m.b.t. het accres 2003 (zie kopje behoedzaamheidsreserve) lijkt het ons voorshands verstandig onze huidige beleidslijn te handhaven. Wij komen hierop terug in de Programmabegroting Generieke bezuinigingsmaatregelen Accressen kredieten vanaf 2004 op de nullijn In de begroting 2004 en meerjarenramingen zijn de accressen voor materiële uitgaven (m.u.v. een vijftal budgetten en de apparaatskosten) bevroren tot en met Vanaf 2008 wordt weer het reguliere accres gehanteerd. Het bevriezen van de accressen zal naar gelang de tijd verstrijkt naar verwachting steeds meer knelpunten opleveren. Deze komen dan meestal in beeld bij de Voorjaarsnota of de Integrale Bijstelling Vermindering accres budget- en exploitatiesubsidies vanaf 2006 Feitelijk valt het accres voor 2005 al lager uit dan eerder in de begroting voor 2004 is verwacht (+1,7% i.p.v. +3,3%). Inclusief nacalculatie over de jaren 2002 t/m 2004 (-1,7%) is er in 2005 sprake van een nullijn. De gesubsidieerde instellingen zijn hiervan inmiddels op de hoogte gesteld. Gelet op het feit dat bezuinigingen op budget- en exploitatiesubsidies tijdig moeten worden aangekondigd gaan we er vanuit dat de bezuiniging niet eerder dan met ingang van het begrotingsjaar 2006 kan plaatsvinden. Immers de gesubsidieerde instellingen moeten al dit voorjaar bezig met het voorbereiden en opstellen van hun begroting voor Voordat er een Statenbesluit over een dergelijk voorstel zal liggen is het algauw eind juni Het is de vraag of de provincie tijdelijk compensatie moet bieden voor de eventuele wachtgeldkosten, die zouden kunnen ontstaan door de provinciale bezuinigingen. In het verleden is daarbij een compensatie toegepast van 40% van het te bezuinigen bedrag gedurende maximaal vier jaar. Toepassen van een dergelijke compensatie betekent dat het budgettaire effect van deze maatregel de eerste vier jaar slechts 60% bedraagt van de bruto te berekenen besparingen. Het is evenwel de vraag of in de toekomst bezuinigingen op gesubsidieerde instellingen moeten plaatsvinden via het aanpassen van de accressen dan wel via gerichte bezuinigingsmaatregelen. Wij spreken de voorkeur uit voor het laatste. Voor wat betreft het eventueel deels compenseren van bezuinigingen zal dan in die voorkomende gevallen een afzonderlijk besluit moeten worden genomen. Het daarbij te hanteren principe gaat uit van non-compensatie. Wij zijn van mening dat de herijking van prioriteiten op specifieke beleidsterreinen, middels toegezegde beleidsplannen (o.a. Cultuurnota, Beleidsprogramma Welzijn en Zorg en Natuurbeleid), het natuurlijke moment is van eventuele nadere invulling van gerichte maatregelen. 29