Verkort jaarverslag Inclusief de pensioenkrant:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Verkort jaarverslag 2013. Inclusief de pensioenkrant:"

Transcriptie

1 Verkort jaarverslag 2013 Inclusief de pensioenkrant: In deze pensioenkrant: Nieuwe streefdatum fusie: 1 januari 2016 Wijzigingen pensioenregeling per 1 januari 2015 Naar een nieuw financieel toetsingskader Campagne Pensioenfederatie: De tijd van je leven Ontwikkeling dekkingsgraad over 12 maanden Raad van toezicht neemt plaats in van visitatiecommissie De Nationale Pensioendialoog Voor u ligt een gecombineerde uitgave van de pensioenkrant Mijn Pensioen én het verkorte jaarverslag van de Stichting Bedrijfspensioenfonds voor medewerkers in het Notariaat over Verkort jaarverslag 2013 In de verkorte versie van het jaarverslag leest u op hoofdlijnen hoe het jaar 2013 voor het pensioenfonds is verlopen. U kunt het volledige jaarverslag downloaden op Mijn Pensioen In de pensioenkrant Mijn Pensioen leest u onder meer het laatste nieuws over de voorgenomen fusie met SNPF, de reglementswijzigingen per 1 januari 2015 en informatie over De tijd van je leven, de nieuwe publiekscampagne van de Pensioenfederatie.

2 Woord van de voorzitter Het jaar 2013 was het laatste jaar van het korte termijn herstelplan. Dat herstelplan is in 2009 opgestart in verband met het dekkingstekort dat toen was ontstaan. Het bestuur is blij te kunnen vaststellen dat het herstelplan heeft gewerkt. Tezamen met andere relevante omstandigheden en acties was de dekkingsgraad per 31 december ,1%. De minimaal vereiste dekkingsgraad was 104,3%, zodat er gelukkig een ruime marge was. Om u een kijkje in de keuken te gunnen, licht ik één van de relevante acties bijgaand toe. Zoals bij vrijwel alle pensioenfondsen is ook ons fonds heel gevoelig voor rente-ontwikkelingen. Mede aangezien die de laatste maanden van het jaar nog onvoorspelbaarder waren dan anders én de dekkingsgraad zich positief ontwikkelde, achtte het bestuur het opportuun om het beleggingsbeleid tijdelijk aan te passen. Het bestuur heeft daarbij voor ogen gehad dat het waarborgen van de pensioenaanspraken van de deelnemers één van de hoofddoelstellingen van het fonds is. Er zijn maatregelen getroffen om het risico te verkleinen dat per het einde van het jaar 2013 de pensioenrechten verder zouden moeten worden gekort. Per 1 april 2013 waren de rechten immers reeds gekort met 3,2%. Diverse mogelijkheden zijn onderzocht en afgewogen op effectiviteit, complexiteit, kosten en dergelijke. Zowel De Nederlandsche Bank als de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan zijn doorlopend op de hoogte gehouden. Uiteindelijk is het besluit genomen om de methode te gebruiken van het verlagen van het percentage aandelen en is het aandelenbelang teruggebracht tot 25%. Na de jaarwisseling is het aandelenbelang weer teruggebracht op het oude niveau, nadat eerst de actie was geëvalueerd. Een voorwoord bij een jaarverslag is te kort om een compleet overzicht te geven van wat er zich in het verslagjaar heeft voorgedaan, en ook te kort om alle komende ontwikkelingen toe te lichten. Maar toch, naast hetgeen waarmee ik ben begonnen, kan over het jaar 2013 gezegd worden dat het fonds thans een systeem heeft opgezet met betrekking tot Integraal Risico Management. Samen met specialisten van TKP is gekomen tot een zogenaamd IRMdashboard waarmee op kwartaalbasis alle relevante risico's die het fonds loopt in kaart worden gebracht. Het bestuur heeft een IRM-commissie ingesteld die in de controle de leiding heeft en pro-actief risico's benoemt en het dashboard mede onderhoudt. Het bestuur verwacht met dit systeem alle risico's zoveel als mogelijk te beheersen zodat waar nodig acties kunnen worden ondernomen. Voor wat betreft de communicatie van en door het fonds is door middel van een representatieve steekproef een nulmeting onder de actieve deelnemers uitgevoerd, hetgeen resulteerde in een kleine voldoende. Verder dient het vertrouwen en pensioenbewustzijn vergroot te worden. Dit signaal is door het bestuur opgepakt. Ook is een risicobereidheidsonderzoek uitgevoerd, mede in verband met een heroriëntatie op de toekomst. Gebleken is dat het merendeel van de respondenten zekerheid prefereert boven het lopen van risico's. Overigens was de respons op het onderzoek helaas gering. Zoals gezegd heeft het bestuur zich beraden op de toekomst van het fonds. Dat proces is in het najaar van 2012 opgestart. Diverse vragen kwamen aan de orde. Is er nog een bestaansrecht voor dit fonds? Denk bijvoorbeeld aan de alsmaar krimpende (arbeids)markt in het notariaat. Hoe voldoet het bestuur aan de toenemende eisen op het gebied van toezicht, governance, controle, deskundigheid, communicatie en dergelijke? Daarenboven is in augustus 2013 de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen in werking getreden. Per 1 juli 2014 dienen pensioenfondsen aan diverse voorwaarden te voldoen. De studies en assessments die het bestuur heeft gehouden, hebben ertoe geleid dat in 2013 besprekingen zijn opgestart met het Notarieel Pensioenfonds om de mogelijkheden te onderzoeken om te komen tot één pensioenfonds voor de totale beroepsgroep. U heeft hierover inmiddels bericht ontvangen. De Nederlandsche Bank staat positief tegenover een mogelijk samengaan. De deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan zijn ook van dit proces steeds op de hoogte gehouden en zij hebben zich laten bijstaan door een externe deskundige. Men ziet vooralsnog geen beletselen om door te gaan. Dit jaar wordt, zeker wat dit onderwerp betreft, zeer spannend en uitdagend. Mr. A.J.A. Marks werkgeversvoorzitter 2 Verkort jaarverslag 2013

3 Kerncijfers Bedragen x Aantal verzekerden (per eind van het jaar) Deelnemers, actief en voortgezet Gewezen deelnemers Ingegane pensioenen Totaal aantal verzekerden Aantal aangesloten werkgevers Pensioenen Kostendekkende premie Gedempte premie Feitelijke premie Uitvoeringskosten Uitkeringen Reguliere toeslagverlening (per 1 januari) Actieve deelnemers 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Gewezen deelnemers en ingegane pensioenen 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Korting 0,0% 3,2% 0,0% 2,1% 0,0% Vermogen en solvabiliteit Aanwezig eigen vermogen Voorziening pensioenverplichtingen Dekkingsgraad in % 107,1% 100,2% 89,4% 96,9% 93,0% Dekkingsgraad bij minimaal vereist eigen vermogen 104,3% 104,3% 104,3% 104,3% 105,0% Dekkingsgraad bij vereist eigen vermogen 111,4% 111,3% 112,1% 112,9% 109,0% Rentetermijnstructuur (RTS) 2,8% 2,5% 2,7% 3,4% 3,9% Beleggingen Netto balanswaarde Beleggingsopbrengsten Beleggingsportefeuille Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen Totaal Beleggingsrendement in % 3,06% 16,29% 8,39% 15,93% 8,68% Benchmarkrendement portefeuille in % 3,85% 16,76% 5,19% 10,83% 10,00% Voorlopige Z-score 0,59 0,82 2,14 4,94 1,23 Performance toets 5,62 7,27 6,38 5,74 3,75

4 Balans per 31 december 2013 (na resultaatbestemming) bedragen x ACTIVA Beleggingen voor risico pensioenfonds Vorderingen en overlopende activa Overige activa Totaal activa PASSIVA Stichtingskapitaal en reserves Technische voorzieningen Overige schulden en overlopende passiva Totaal passiva Staat van baten en lasten Bedragen x BATEN Premiebijdragen voor risico pensioenfonds Beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds Overige baten Totaal baten LASTEN Pensioenuitkeringen Pensioenuitvoeringskosten Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds - Pensioenopbouw Korting van aanspraak en rechten Rentetoevoeging Onttrekking voor uitkeringen en uitvoeringskosten - Wijziging marktrente Wijziging actuariële uitgangspunten Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten Overige mutaties voorziening pensioenverplichtingen Mutatie overige technische voorzieningen Saldo overdrachten van rechten Lasten herverzekering Overige lasten 29 0 Saldo van baten en lasten Saldo van baten en lasten Bestemming van het saldo van baten en lasten Algemene reserve

5 Financiële positie De hoofddoelstelling van het pensioenfonds is het op lange termijn garanderen van de nominale pensioenaanspraken en pensioenrechten, evenals het streven (voorwaardelijk: voor zover de middelen van het pensioenfonds het toelaten en afhankelijk van de dekkingsgraad) naar het zo veel mogelijk waardevast houden van ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken. Het beleggingsbeleid (inclusief het toeslagenbeleid) is er op gericht om deze doelstelling te realiseren. Het bestuur heeft beleid ontwikkeld op het gebied van financiering, beleggingen en toeslagen om de risico s en de financiële positie van het pensioenfonds te beheersen. De financiële positie van het pensioenfonds komt tot uitdrukking in de zogeheten dekkingsgraad, die de verhouding aangeeft tussen enerzijds het pensioenvermogen en anderzijds de technische voorzieningen, te weten de Voorziening Pensioenverplichtingen (VPV) en overige technische voorzieningen. Het pensioenvermogen is daarbij de som van de technische voorzieningen en het vermogen van het pensioenfonds. De dekkingsgraad bedraagt ultimo ,1%. Ontwikkeling dekkingsgraad De onderstaande grafiek geeft aan hoe de dekkingsgraad zich in het afgelopen jaar heeft ontwikkeld. De financiële positie van het pensioenfonds komt tot uitdrukking in de zogeheten dekkingsgraad, die de verhouding aangeeft tussen enerzijds het pensioenvermogen en anderzijds de technische voorzieningen, te weten de Voorziening Pensioenverplichtingen (VPV) en overige technische voorzieningen. Het pensioenvermogen is daarbij de som van de technische voorzieningen en het vermogen van het pensioenfonds. Ultimo 2012 was er sprake van een dekkingstekort en een reservetekort, ultimo 2013 was er alleen nog sprake van een reservetekort. Het in 2009 ingegane korte termijn- en lange termijnherstelplan is nog altijd van toepassing. De afgelopen jaren heeft de dekkingsgraad zich als volgt ontwikkeld: Dekkingsgraad 2013 Ontwikkeling dekkingsgraad % 110% 105% 105% 100% 100% 95% 95% 90% 90% 85% JAN FEB MRT APR MEI JUN JUL AUG SEPT OKT NOV DEC 85% Dekkingsgraad per maand Minimaal vereiste dekkingsgraad (104,3%)

6 Herstelplan In 2009 heeft het pensioenfonds een korte termijn herstelplan ingediend bij DNB omdat de dekkingsraad in 2008 was gedaald tot minder dan 105% (eind 2008 was de dekkingsgraad 88%). Op 8 februari 2011 heeft het bestuur de goedkeurende beschikking van DNB voor het herstelplan verkregen. In 2013 heeft de dekkingsgraad zich ten opzichte van het herstelplan als volgt ontwikkeld: Tweede kortingsbesluit: 3,2% per 1 april 2013 Verwacht 2013 Werkelijk Dekkingsgraad 1 januari 97,0% 100,2% Effect premies 0,2% -0,1% Effect uitkeringen -0,1% 0,0% Effect toeslagverlening 3,2% 0,0% Effect overrendement 3,8% 2,8% Effect rentetermijnstructuur voorziening pensioenverplichtingen 0,0% 3,4% Overige effecten 0,2% 0,8% Dekkingsgraad 31 december 104,3% 107,1% Jaarlijks voert het pensioenfonds een evaluatie uit van het herstelplan. Ondanks de eerdere korting bleef het pensioenfonds achterlopen op het herstelpad. Op basis van de cijfers ultimo 2012 is wederom een evaluatie uitgevoerd, die heeft geresulteerd in een korting van 3,2% per 1 april Deze korting is met ingang 31 december 2012 reeds verwerkt in de voorziening pensioenverplichting. 4 Verkort jaarverslag 2013

7 Beleggingen De voornaamste financiële doelstellingen van het pensioenfonds zijn: Beleggingsmix per 31 december 2013 het waarborgen van de opbouw van de pensioenaanspraken overeenkomstig de in het reglement vastgelegde bepalingen; het minimaliseren van de kansen op een dekkings- en reservetekort, alsmede van de mate van dekkings- en reservetekort; het maximaliseren van het beleggingsrendement om de toeslagambitie te realiseren. Om de beoogde pensioenuitkeringen op korte en lange termijn veilig te stellen, wenst het bestuur de toevertrouwde middelen op een verantwoorde en solide wijze te beleggen. Het pensioenfonds belegt vanuit de zogeheten prudent person gedachte. Daarbij moeten de beleggingen voldoen aan kwalitatieve beginselen van veiligheid, kwaliteit en spreiding van risico s. 66,75% Vastrentende waarden 29,87% Aandelen 2,01% Grondstoffen 1,36% Vastgoedbeleggingen 0,01% Overige beleggingen In lijn hiermee is de hoofddoelstelling van het beleggingsbeleid: het op lange termijn realiseren van een zo hoog mogelijk rendement uitgaande van het strategische beleggingsbeleid bij een acceptabel risico, rekening houdend met de verplichtingenstructuur van het pensioenfonds. Hoewel het rendement op de portefeuille een hoge prioriteit heeft, staan een enigszins defensief karakter van het beleggingsbeleid en een voorzichtige afweging van risico en rendement voorop. Het fonds hanteert een passieve beleggingsstijl. Het bestuur heeft de overtuiging dat de extra risico s en kosten van actief beheer, niet opwegen tegen de positieve kans op extra rendementen. Om de verhouding tussen rendement en risico te optimaliseren, wordt in drie verschillende hoofdcategorieën belegd: vastrentende waarden aandelen vastgoed De performance over 2013 per beleggingscategorie in vergelijking met de benchmark wordt in onderstaande tabel weergegeven, de genoemde percentages zijn exclusief in rekening gebrachte kosten. Gerealiseerd Benchmark % % Aandelen 22,91 22,13 Vastrentende waarde -4,56-3,75 Vastgoed -4,45-4,45 Overig -0,79-1, Totaal 3,06 3, De beleggingspositie in grondstoffen, die in 2013 tot een van de beleggingscategorieën behoorde, is in 2013 volledig afgebouwd. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor medewerkers in het Notariaat 5

8 Deelnemersbestand Hiernaast is te zien hoe het deelnemersbestand van de Stichting Bedrijfspensioenfonds voor medewerkers in het Notariaat zich heeft ontwikkeld. De daling van het aantal gepensioneerden ten opzichte van 2012 wordt, naast de reguliere afname, veroorzaakt door een andere wijze van tellingen van deelnemers met prepensioen. Deelnemersbestand Actieven Stand ultimo Bij 698 Af 967 Stand ultimo Gewezen deelnemers Gepensioneerden - (tijdelijk) ouderdomspensioen - arbeidsongeschiktheidspensioen - partnerpensioen - wezenpensioen Totaal Verkort jaarverslag 2013

9 November 2014 Nieuwe streefdatum fusie: 1 januari 2016 De beoogde fusie tussen Stichting Bedrijfspensioenfonds voor medewerkers in het Notariaat (SBMN) en Stichting Notarieel Pensioenfonds (SNPF) heeft een nieuwe streefdatum: 1 januari De vertraging heeft alles te maken met de aanpassing van de Wet op het notarisambt. Beide betrokken ministeries, Veiligheid en Justitie én Sociale Zaken en Werkgelegenheid, hebben aangegeven meer tijd nodig te hebben om de voor de fusie noodzakelijke wetswijziging door te voeren. Stijn Marks en Eric Greup, bestuursvoorzitters van respectievelijk SBMN en SNPF, lichten toe wat op dit moment de status van het fusietraject is. De doorlooptijd voor de wetswijziging is helaas langer dan verwacht, vertelt Stijn Marks. Een eerder fusiemoment was absoluut gewenst geweest, maar eens te meer is gebleken dat wetgeving van allerlei factoren afhankelijk is. Formeel ligt een wijziging van de Wet op het notarisambt bij Justitie, vult Eric Greup aan. Maar omdat er sprake is van een pensioencomponent, wilde ook Sociale Zaken erbij betrokken worden. Inmiddels is door beide ministeries besloten om de wetswijziging gezamenlijk op te pakken. Al met al is daar veel tijd mee gemoeid geweest, maar het goede nieuws is dat beide ministeries nu hetzelfde einddoel voor ogen hebben, namelijk aanpassing van de wet die een fusie per 1 januari 2016 mogelijk moet maken. Meer uniforme regelingen en beleggingen Iedereen is het erover eens dat de fusie moet doorgaan, vervolgt Eric Greup. Dus ook alle stakeholders, zoals de KNB, de verantwoordingsorganen van beide fondsen en de sociale partners. De projectorganisatie Samengaan SBMN & SNPF gaat door op de ingeslagen weg. Vijf commissies, elk met hun eigen aandachtsgebied zoals governance, pensioenregelingen, communicatie en vermogensbeheer, richten zich nu op basis van een aangepaste planning op de datum van 1 januari Er is de afgelopen periode overigens al het nodige gebeurd, benadrukt Stijn Marks. Bijvoorbeeld de ontwikkeling van een huisstijl voor het nieuwe pensioenfonds. Een andere mijlpaal is de aanpassing van de pensioenregeling van SBMN per 1 januari 2015, om te bewerkstelligen dat de twee huidige pensioenregelingen meer met elkaar in de pas gaan lopen. Ook moeten we ervoor zorgen dat de dekkingsgraden van SNPF en SBMN zo dicht mogelijk bij elkaar blijven liggen. Eric Greup: Als een van de fondsen straks een betere financiële positie heeft ten opzichte van de ander, zal dat toch gelijkgetrokken moeten worden. Dat moeten we proberen te voorkomen. Stijn Marks: Binnen de beleidskaders die er zijn, verschuiven de beide fondsen om die reden de beleggingen en rente-afdekking op een dusdanige manier dat het vermogensbeheerbeleid zoveel mogelijk op elkaar wordt afgestemd. Het beleggingsproces wordt maandelijks gemonitord door de beleggingscommissies van SNPF en SBMN. Parapluregeling Kan er al iets worden gezegd over de pensioenregeling van het nieuwe pensioenfonds? Stijn Marks: Het streven is om tot een parapluregeling te komen, een pensioenregeling die voor beide populaties zo gelijkvormig mogelijk is, maar waarbij op bepaalde punten zeker verschillen kunnen blijven bestaan. Overigens ligt de uiteindelijke beslissing over de nieuwe regeling bij de sociale partners, waarbij de beide pensioenfondsen natuurlijk de nodige ondersteuning bieden. De voordelen van een fusie staan buiten kijf, meent Stijn Marks: Het streven is om een toekomstbestendig pensioenfonds neer te zetten. Lage kosten zijn daarbij van cruciaal belang. Eric Greup: Een fusie tussen de beide fondsen levert naar verwachting een kostenbesparing op van tussen de twee en drie miljoen euro, vooral op het gebied van de governance en het vermogensbeheer. We zullen de komende tijd dan ook nadrukkelijk de contracten met alle externe partijen onder de loep nemen, zoals accountants, adviseurs en uitvoerders. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor medewerkers in het Notariaat 7

10 Wijzigingen pensioenregeling per 1 januari 2015 De werkgeverscommissie van de PensioenKamer en de Bond van Medewerkers in het Notariaat hebben gezamenlijk besloten om de pensioenregeling van SBMN per 1 januari 2015 op een aantal punten te wijzigen. Aanleiding voor aanpassing van de pensioenregeling is (onder andere) het gewijzigd Witteveenkader 2015, waarin de richtlijnen voor fiscaal zuivere pensioenregelingen zijn vastgelegd. In vergelijking tot de huidige regeling wordt het opbouwpercentage verlaagd van 2,00% naar 1,75%. Als compensatie voor deze verlaagde opbouw wordt met ingang van de genoemde datum het nabestaandenpensioen op opbouwbasis gefinancierd. De overige variabelen zoals franchise, maximum pensioengevend salaris en de feitelijke premie blijven ongewijzigd. Regelingen van SBMN en SNPF meer op één lijn Naast het feit dat de wijzigingen fiscaal-juridisch noodzakelijk zijn, zorgen ze ervoor dat de regelingen van SBMN en de beoogde fusiepartner SNPF op de betreffende onderdelen gelijk worden getrokken. De verschillen tussen de regeling van SBMN en SNPF worden als gevolg hiervan minder groot. Belangrijke verschillen die nog tussen beide regelingen blijven bestaan, betreffen de hoogte van het maximaal pensioengevend salaris en de hoogte van de franchise. Daarnaast is de premiestelling in beide regelingen verschillend (bij SBMN staat de premie vast en bij SNPF wordt deze jaarlijks opnieuw vastgesteld). Door de genoemde wijzigingen per 1 januari 2015 in de pensioenregeling van SBMN door te voeren, wordt een belangrijke stap gezet in het bereiken van een parapluregeling voor beide fondsen. De wijzigingen per 1 januari 2015 Het opbouwpercentage van het ouderdomspensioen wordt verlaagd van 2% naar 1,75% De financiering van het partnerpensioen wijzigt en vindt per 1 januari 2015 niet meer plaats op risicobasis, maar op opbouwbasis. Concreet betekent dit dat er daadwerkelijk partnerpensioen wordt opgebouwd, namelijk 70% van het jaarlijks opgebouwde ouderdomspensioen. In samenhang met de nieuwe regeling zijn er nog afspraken te maken over hoe het pensioenfonds omgaat met de opgebouwde aanspraken tot 1 januari U kunt hierbij denken aan het aanpassen van oude pensioenrechten die nog een pensioenleeftijd van 65 kennen, en het inkopen van een partnerpensioen voor de achterliggende jaren. Het is voor alle partijen wenselijk dat hierover eenduidige en heldere keuzes in worden gemaakt. Wij zullen u per brief nader informeren over de aanpassingen van de reeds opgebouwde aanspraken. 8 Mijn pensioen

11 Naar een nieuw financieel toetsingskader Naar verwachting wordt per 1 januari 2015 de Pensioenwet aangepast waardoor er nieuwe financiële spelregels voor pensioenfondsen gaan gelden. Dit wordt het nieuw Financieel Toetsingskader (nftk) genoemd. De Tweede Kamer heeft hier inmiddels mee ingestemd. In het nftk staat dat pensioenfondsen hogere buffers moeten aanhouden. Daarnaast worden regels geïntroduceerd voor de toeslagverlening en voor het eventueel verlagen van pensioen. Aan pensioenfondsen worden hogere buffereisen gesteld. Die buffers zijn bedoeld om risico s te kunnen opvangen, zodat de pensioenen ook betaald kunnen worden in slechte tijden. Ten opzichte van de huidige regels gaan de buffers met zo n 5% omhoog. De noodzakelijke dekkingsgraad van een gemiddeld pensioenfonds stijgt ongeveer van 120% (voor een gemiddeld fonds) naar 125%. Andere manier van dekkingsgraad berekenen In het huidige toetsingskader is de actuele dekkingsgraad leidend. Om de invloed van dagkoersen te beperken, zal in de wet worden vastgelegd dat pensioenfondsen hun beleidsmaatregelen moeten baseren op de zogenoemde beleidsdekkingsgraad. Deze beleidsdekkingsgraad wordt berekend als een gemiddelde van de actuele dekkingsgraden over 12 maanden. Andere regels toeslagverlening Er worden nieuwe regels geïntroduceerd voor de toeslagverlening. Zo kan er alleen toeslag worden verleend vanaf een beleidsdekkingsgraad van 110%; dit is momenteel 105%. De toeslag die verleend mag worden, is afhankelijk van hoever de dekkingsgraad boven 110% ligt. Er mag 1/10 deel van het beschikbare vermogen boven die 110% worden gebruikt voor toeslagen. Zo mag er ca. 0,5% toeslag verleend worden bij een dekkingsgraad van 115%, ca. 1,0% toeslag bij een dekkingsgraad van 120%, etc. De toeslag wordt zodanig vastgesteld dat deze naar verwachting blijvend op hetzelfde niveau kan worden gegeven. Dit betekent dat er minder snel tot het verlenen van een toeslag overgegaan kan worden dan onder de huidige regels het geval is. Voor het inhalen van in het verleden niet verleende toeslagen is tijdens de behandeling in de Tweede Kamer afgesproken dat soepelere regels gelden. Hier mag 1/5 deel van het beschikbare vermogen voor worden aangewend, in plaats van 1/10 deel. Andere regels voor korten In de nieuwe regels geldt dat een pensioenfonds 10 jaar de tijd heeft om de dekkingsgraad weer op het niveau te brengen van de vereiste dekkingsgraad (gemiddeld genomen 125%). Als dat in die periode niet lukt, moet het fonds als er geen andere mogelijkheden meer zijn tot korting van de pensioenen overgaan. Die korting kan dan gespreid worden over een periode van 10 jaar. Ten opzichte van de huidige regels betekent dat naar verwachting een minder grote korting. Wat betekent dit voor u? Op dit moment wordt het wetsvoorstel behandeld in de Eerste Kamer en het is daarom al zijn de hoofdlijnen wel bekend - nog niet exact aan te geven wat dit voor de pensioenregeling betekent. Zodra meer duidelijk is, informeren wij u hierover. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor medewerkers in het Notariaat 9

12 Ontwikkeling dekkingsgraad over 12 maanden Campagne Pensioenfederatie: De tijd van je leven De tijd van je leven. Zo heet de nieuwe publiekscampagne van de Pensioenfederatie. De website richt zich op iedereen tussen 25 en 35 jaar die in Nederland woont. Doel van de site is het onderwerp pensioen minder abstract te maken. Door aan te sluiten op de interesses van de doelgroep maakt de site contact met hen, om vervolgens op verschillende manieren iets te vertellen over pensioen en zaken die daarmee te maken hebben. De site bestaat uit luchtige onderdelen, zoals een bucketlist (een lijst met dingen die iemand nog gedaan wil hebben in het leven) en een geluksmeter. Daarnaast zijn er vanzelfsprekend ook informatieve onderdelen, waaronder animaties over wat een goed pensioen kost. De luchtige onderdelen moeten de site laagdrempelig maken en de bezoeker verleiden ook de meer informatieve delen te bezoeken. Daar is namelijk de boodschap te vinden die de Pensioenfederatie wil achterlaten bij de doelgroep: ook voor jou is er straks nog pensioen. De Pensioenfederatie zorgt ervoor dat de content deelbaar is via social media, om meer websitebezoek te genereren. De dekkingsgraad geeft de verhouding aan tussen de (huidige en toekomstige) pensioenverplichtingen (of betalingsverplichtingen) en het geld dat het fonds heeft om deze pensioenverplichtingen te kunnen betalen. In de grafiek ziet u het verloop van de dekkingsgraad in de periode september 2013 september Ultimo september 2014 kwam de dekkingsgraad uit op 109,4%. Verloop dekkingsgraad 114% 112% 110% 108% 106% 104% 102% 100% sept-13 okt-13 nov-13 dec-13 jan-14 feb-14 mrt-14 apr-14 mei-14 jun-14 jul-14 aug-14 sep Mijn pensioen

13 Raad van toezicht neemt plaats in van visitatiecommissie Sinds 1 juli 2014 heeft het pensioenfonds een raad van toezicht als intern toezichtsorgaan. De raad is daarmee in de plaats gekomen van een periodieke visitatiecommissie. Instelling van de raad van toezicht is een nieuwe, wettelijke verplichting voor bedrijfstakpensioenfondsen. De raad heeft als taak toezicht te houden op beleidsprocedures en bestuursprocessen binnen het fonds. Daarnaast behoren ook de wijze waarop het fonds wordt aangestuurd en de manier waarop door het bestuur wordt omgegaan met de risico s op de langere termijn tot het takenpakket van de raad. Ook zijn bepaalde bestuursbesluiten aan de goedkeuring van de raad van toezicht onderworpen. Het gaat daarbij onder andere om besluiten die te maken hebben met de vaststelling van het jaarverslag, de jaarrekening, het beloningsbeleid en met de gehele of gedeeltelijke overdracht van de verplichtingen van het fonds c.q. de overname van verplichtingen door het fonds. Onafhankelijke deskundigen De raad van toezicht bestaat uit tenminste drie deskundige personen die onafhankelijk zijn en dit tot uiting laten komen in het toezicht. Op dit moment hebben de volgende personen zitting in de raad: De heer Xander den Uyl is voorzitter van de raad. Daarnaast is hij o.a. voorzitter van het pensioenfonds PWRI en adviseur maatschappelijk verantwoord beleggen APG. De heer Sako Zeverijn is vice-voorzitter van de raad. Daarnaast is hij o.a. voorzitter van het pensioenfonds Xeros, vice-voorzitter van het pensioenfonds Tandartsen en Tandarts-specialisten en lid van diverse visitatiecommissies. De invulling van de laatste zetel met als aandachtsgebied vermogensbeheer is nog vacant. De Nationale Pensioendialoog Staatssecretaris Klijnsma roept iedereen op om in gesprek te gaan over het pensioen door mee te doen aan De Nationale Pensioendialoog. Klijnsma: Ik snap best dat het voor veel mensen ingewikkelde materie is, maar het gaat wel ergens over. Hoe zorgen we dat we een goed pensioenstelsel houden in de toekomst waar we op kunnen blijven vertrouwen? Iedereen krijgt de kans om mee te denken en mee te discussiëren. Als u wilt, kunt u meepraten. Kijk daarvoor op Stichting Bedrijfspensioenfonds voor medewerkers in het Notariaat 11

14 Colofon Dit is een uitgave van Stichting Bedrijfspensioenfonds voor medewerkers in het Notariaat. Correspondentieadres Postbus AM Groningen Bezoekadres Europaweg AS Groningen Telefoon (050) Internet

Verkort jaarverslag 2014. In de verkorte versie van het jaarverslag leest u op hoofdlijnen hoe het jaar 2014 voor het pensioenfonds is verlopen.

Verkort jaarverslag 2014. In de verkorte versie van het jaarverslag leest u op hoofdlijnen hoe het jaar 2014 voor het pensioenfonds is verlopen. Verkort jaarverslag 2014 In de verkorte versie van het jaarverslag leest u op hoofdlijnen hoe het jaar 2014 voor het pensioenfonds is verlopen. U kunt het volledige jaarverslag downloaden op www.bpfmedewerkersnotariaat.nl.

Nadere informatie

Verkort jaarverslag Woord van de voorzitter

Verkort jaarverslag Woord van de voorzitter Verkort jaarverslag 2015 Verkort jaarverslag 2015 In deze verkorte versie van het jaarverslag leest u op hoofdlijnen hoe het jaar 2015 voor het pensioenfonds is verlopen. U kunt het volledige jaarverslag

Nadere informatie

VERKORT JAARVERSLAG 2016

VERKORT JAARVERSLAG 2016 VERKORT JAARVERSLAG 2016 2016: wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen van 2016 bij Pensioenfonds TNT Express? U leest het in deze verkorte en vereenvoudigde versie van het jaarverslag. Het volledige

Nadere informatie

VERKORT JAARVERSLAG 2017

VERKORT JAARVERSLAG 2017 VERKORT JAARVERSLAG 2017 De belangrijkste ontwikkelingen in 2017 bij Pensioenfonds TNT Express op een rij in deze verkorte en vereenvoudigde versie van het jaarverslag. Het volledige jaarverslag vindt

Nadere informatie

SPNG. veranderingen. was voor. een jaar van grote. Verkort jaarverslag 2013 >

SPNG. veranderingen. was voor. een jaar van grote. Verkort jaarverslag 2013 > 2013 was voor SPNG een jaar van grote veranderingen. Verkort jaarverslag 2013 > 2013 was voor SPNG een jaar van grote veranderingen. Eind 2012 liep het herverzekeringscontract met Nationale-Nederlanden

Nadere informatie

Nieuwe streefdatum fusie

Nieuwe streefdatum fusie SNPF Nieuwsbrief K Nieuwe streefdatum fusie: 1 januari 2016 K Wijzigingen pensioenreglement K Ongedaan maken verlagingen pensioenen niet aan de orde K Doe mee aan online communicatieonderzoek K Verantwoordingsorgaan

Nadere informatie

2013 verkort in beeld. Ontwikkelingen. Pensioenen Beleggingen Organogram

2013 verkort in beeld. Ontwikkelingen. Pensioenen Beleggingen Organogram 02 verkort in beeld 03 Ontwikkelingen 05 08 10 Pensioenen Beleggingen Organogram Aantal deelnemers dat pensioen opbouwt Aantal personen dat een ouderdomspensioen ontvangt Aantal deelnemers met slapende

Nadere informatie

stichting pensioenfonds wonen

stichting pensioenfonds wonen stichting pensioenfonds wonen Verkort Jaarverslag 2007 Kerncijfers Aantallen per 31-12 2007 2006 Werkgevers 4.331 4.161 Deelnemers 33.009 31.705 Gewezen deelnemers 70.948 62.860 Gepensioneerden 8.468 7.735

Nadere informatie

Een overzicht van de kerncijfers vindt u op <pagina 8 en 9> van het volledige jaarverslag.

Een overzicht van de kerncijfers vindt u op <pagina 8 en 9> van het volledige jaarverslag. 12 vragen over het jaarverslag 2013 De hoofdpunten uit het jaarverslag van Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen (SPV) behandelen we aan de hand van 12 vragen en antwoorden. Een volledig exemplaar

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2012. 2012: Herstel zichtbaar, maar we zijn er nog niet. Inclusief de pensioenkrant:

Verkort jaarverslag 2012. 2012: Herstel zichtbaar, maar we zijn er nog niet. Inclusief de pensioenkrant: Verkort jaarverslag 2012 Inclusief de pensioenkrant: 2012: Herstel zichtbaar, maar we zijn er nog niet De Stichting Bedrijfspensioenfonds voor medewerkers in het Notariaat heeft een bewogen jaar achter

Nadere informatie

Buitengewone vergadering van deelnemers 22 november 2010

Buitengewone vergadering van deelnemers 22 november 2010 Buitengewone vergadering van deelnemers 22 november 2010 Agenda 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Pensioenregeling uitgevoerd door BNPF 3. Vergelijking andere pensioenfondsen 4. Herstelplan

Nadere informatie

Herstelplan 2015 Compartiment SPDHV

Herstelplan 2015 Compartiment SPDHV Herstelplan 2015 Compartiment SPDHV Versie 1.0 17 juni 2015 Auteur: Corné van Bokhoven Status: vastgesteld door bestuur Inleiding Nadat Stichting Pensioenfonds DHV in 2008 in dekkingstekort kwam heeft

Nadere informatie

2010: Pensioen wereld volop in de schijnwerpers

2010: Pensioen wereld volop in de schijnwerpers Verkort jaarverslag 2010 nr 13 - januari 2009 Stichting Pensioen fonds KPN 2010: Pensioen wereld volop in de schijnwerpers Inleiding Het jaar 2010 is wederom een enerverend jaar geweest voor de pensioenwereld.

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur

Nadere informatie

POPULAIR JAARVERSLAG 2013

POPULAIR JAARVERSLAG 2013 POPULAIR JAARVERSLAG 2013 2 Het herstel van onze financiële positie blijft absolute topprioriteit. Twee gezichten Het jaar 2013, maar ook 2014 dat nog grotendeels voor ons ligt, kent twee gezichten. Enerzijds

Nadere informatie

Nieuws. Gezond maar alert. Pensioenfonds IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag. De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017.

Nieuws. Gezond maar alert. Pensioenfonds IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag. De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017. Pensioenfonds Verkort jaarverslag Gezond maar alert De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017. Nieuws IN DIT NUMMER: Augustus 2018 Hierdoor was het mogelijk de opgebouwde pensioenen

Nadere informatie

Mijn. UPO binnenkort in uw bus. Bpf Notariaat: bestuur en toezicht. In deze pensioenkrant:

Mijn. UPO binnenkort in uw bus. Bpf Notariaat: bestuur en toezicht. In deze pensioenkrant: Mijn Pensioen April 2015 In deze pensioenkrant: UPO binnenkort in uw bus Meld u aan voor de digitale nieuwsbrief! Nieuwe stappen gezet in fusieproces Verkiezing bestuurszetel gepensioneerden Bpf Notariaat:

Nadere informatie

Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016

Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Op woensdagmiddag 9 maart, aansluitend aan de jaarbijeenkomst van de Vereniging Gepensioneerden Getronics (VGG), organiseerde Stichting Voorzieningsfonds Getronics

Nadere informatie

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Persbericht Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Hoofdpunten: Dekkingsgraad van 94% is te laag: aanvullende maatregelen nodig Beschikbaar vermogen stijgt met ruim 11 miljard Door gedaalde rente nemen

Nadere informatie

Strengere regels voor pensioenfondsen

Strengere regels voor pensioenfondsen Pensioenflits Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie + Verkort jaarverslag November 2015 De Pensioenflits is een uitgave van uw Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur de pensioenregeling

Nadere informatie

In deze nieuwsbrief geven wij u informatie over de financiële situatie en andere belangrijke ontwikkelingen binnen het fonds.

In deze nieuwsbrief geven wij u informatie over de financiële situatie en andere belangrijke ontwikkelingen binnen het fonds. Van het SPAN bestuur In deze nieuwsbrief geven wij u informatie over de financiële situatie en andere belangrijke ontwikkelingen binnen het fonds. Voor alle duidelijkheid: deze nieuwsbrief informeert u

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015 De maandelijkse nominale dekkingsgraad ultimo september is gedaald ten opzichte van eind juni; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Kwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014

Kwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Kwartaalbericht 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015 Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Dekkingsgraad: 111,5% Beleidsdekkingsgraad: 112,6% Belegd vermogen: 19,6 miljard Rendement 2014: 27,6%

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2017-1 juli 2017 t/m 30 september 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind september 2017 is 117,8% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Vierde kwartaal 2017-1 oktober 2017 t/m 31 december 2017 Samenvatting: De (12 maands)beleidsdekkingsgraad is gestegen van 112,7% eind september 2017 naar 115,3%

Nadere informatie

Deelnemersvergadering

Deelnemersvergadering Stichting Pensioenfonds Xerox Deelnemersvergadering Agenda 1. Opening 2. Mededelingen 3. Algemene pensioenontwikkelingen Pauze 4. Ontwikkelingen Stichting Pensioenfonds Xerox 5. Vragen 6. Sluiting 2 Agenda

Nadere informatie

Verkort jaarverslag

Verkort jaarverslag Verkort jaarverslag 2014 1 Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Meubelindustrie en Meubileringsbedrijven Hoe deed ons pensioenfonds het in 2014? Waar hield het bestuur zich mee bezig? En wat waren

Nadere informatie

Datum Briefnummer Behandeld door Doorkiesnummer 15-2-2012 20120215 N.W. Dijkhuizen 630

Datum Briefnummer Behandeld door Doorkiesnummer 15-2-2012 20120215 N.W. Dijkhuizen 630 Pensioenfonds Productschappen Bezoekadres Laan van Zuid Hoorn 165 2289 DD Rijswijk Postadres Postbus 3042 2280 GA Rijswijk Telefoon 070 4138630 Fax 070 4138650 E-mail info@pbodnl Website wwwpbodnl KvK

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2013

Verkort jaarverslag 2013 Verkort jaarverslag 2013 Uitgave van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw Voorwoord 2013 was een bijzonder jaar. Het was het eerste jaar samen voor het Pensioenfonds

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2013

Verkort jaarverslag 2013 Verkort jaarverslag 2013 Wat waren in 2013 de belangrijkste feiten en gebeurtenissen voor GE Pensioen? U leest het in deze verkorte versie van het jaarverslag 2013. Naast deze bondige versie treft u ook

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Leiden, 3 september 2012

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Leiden, 3 september 2012 Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Leiden, 3 september 2012 Agenda 1. Opening 2. Vaststelling notulen jaarvergadering 8 september 2011 3. Jaarverslag 2011 4. Beleggingsbeleid 5. Terugblik

Nadere informatie

Fusie goede keuze: lagere kosten, lagere premie

Fusie goede keuze: lagere kosten, lagere premie In dit nummer Fusie goede keuze: lagere kosten, lagere premie Uw pensioenregeling in 2018 Invloed van veranderingen in uw leven op uw pensioen Geef uw mening over Pensioenfonds Notariaat Beleggingen Pensioenfonds

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal januari 2016 t/m 31 maart 2016

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal januari 2016 t/m 31 maart 2016 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal 2016-1 januari 2016 t/m 31 maart 2016 De maandelijkse nominale dekkingsgraad ultimo maart is 101,8% en is gedaald ten opzichte van eind december

Nadere informatie

Nieuwsbrief. Herstelplan. In dit nummer. oktober 2015. Waar ging het ook alweer over?

Nieuwsbrief. Herstelplan. In dit nummer. oktober 2015. Waar ging het ook alweer over? Nieuwsbrief oktober 2015 Herstelplan In de nieuwsbrieven van juli (over o.a. het nieuwe Financieel ToetsingsKader nftk ) en augustus 2015 (over beleggen) informeerden we u al eerder over de eisen die De

Nadere informatie

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014 Pensioenfonds Robeco Populair Jaarverslag 2014 2014 was een bewogen jaar voor Pensioenfonds Robeco door de sterk dalende rente en de veranderende wet- en regelgeving. In het jaarverslag blikken wij als

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2017-1 april 2017 t/m 30 juni 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind juni 2017 is 115,7% en is gestegen ten opzichte van

Nadere informatie

Herstelplan ultimo 2016

Herstelplan ultimo 2016 Stichting Pensioenfonds NIBC Herstelplan ultimo 2016 16 juni 2017 - samenvatting (1) - Het Pensioenfonds NIBC (PF NIBC) verkeert sinds 30 juni 2015 in een tekort situatie en daarom dient jaarlijks het

Nadere informatie

Nieuws. Een fonds in goede conditie IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag

Nieuws. Een fonds in goede conditie IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag Verkort jaarverslag Een fonds in goede conditie In deze nieuwsbrief blikken we terug op 2016. Wat waren de belangrijkste ontwikkelingen? Op alle beleidsterreinen is er hard gewerkt in 2016. We hebben het

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal april 2015 t/m 30 juni 2015

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal april 2015 t/m 30 juni 2015 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015 De maand dekkingsgraad ultimo juni is sterk gestegen t.o.v eind maart De beleidsdekkingsgraad is gedaald van

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds SABIC

Stichting Pensioenfonds SABIC Stichting Pensioenfonds SABIC Presentatie SPF tijdens algemene ledenvergadering VGSE 15 april 2010 Jan van den Berg, voorzitter SPF 1 Programma 1. Algemeen 2. Situatie SPF eind 2008 3. Ontwikkelingen SPF

Nadere informatie

Belanghebbendenvergadering. 24 september 2015

Belanghebbendenvergadering. 24 september 2015 Belanghebbendenvergadering 24 september 2015 Agenda 1. Opening 2. Actuele ontwikkelingen Ballast Nedam N.V. 3. Jaarverslag 2014 4. Nieuwe pensioenregelgeving en herstelplan 5. Toekomst pensioenfonds 6.

Nadere informatie

2014 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG

2014 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 2014 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 1 samenvatting van het jaarverslag In het Jaarverslag 2014 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015. Stand van zaken SVG. 1 van 19

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015. Stand van zaken SVG. 1 van 19 Stichting Voorzieningsfonds Getronics 11 februari 2015 Stand van zaken SVG 1 van 19 Programma Pensioenfonds SVG Financiële positie SVG Terugblik 2014 Vooruitblik 2015 Vragen 2 van 19 Pensioenfonds SVG

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal april 2016 t/m 30 juni 2016

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal april 2016 t/m 30 juni 2016 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2016-1 april 2016 t/m 30 juni 2016 De maandelijkse nominale dekkingsgraad ultimo juni is 101,7% en is gedaald ten opzichte van eind maart (101,8%);

Nadere informatie

jaar) en de lage rente. De beleidsdekkingsgraad eind 2014 naar 117,3% eind 2015.

jaar) en de lage rente. De beleidsdekkingsgraad eind 2014 naar 117,3% eind 2015. Nieuws Verkort jaarverslag Pensioenfonds Staples IN DIT NUMMER O.A.: augustus 2016 In deze nieuwsbrief blikken we, naar oorzaken daarvan waren de aanleiding van het verschijnen van het ontwikkeling van

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland. Extra nieuwsbrief 2014 nummer 6

Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland. Extra nieuwsbrief 2014 nummer 6 Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland Extra nieuwsbrief 2014 nummer 6 In deze nieuwsbrief Voorwoord Toeslagverlening 1.1.2015 Inhaaltoeslagverlening Pensioenpremie 2015 De informatie in dit document

Nadere informatie

Pensioenfonds DSM Nederland

Pensioenfonds DSM Nederland Pensioenfonds DSM Nederland door Ton de Boer op verzoek van VDP 12-12-2016 Pensioenfonds DSM Nederland 1 AGENDA 1. Inleiding 2. Huidige situatie a) Financieel b) Uitkomsten deelnemersonderzoek c) Besluiten

Nadere informatie

Uw pensioen bij SPOA. Deelnemersbijeenkomst 8 november 2016

Uw pensioen bij SPOA. Deelnemersbijeenkomst 8 november 2016 Uw pensioen bij SPOA Deelnemersbijeenkomst 8 november 2016 Agenda De pensioenregeling van SPOA Dekkingsgraad: Korten of niet? Premie voldoende voor pensioendoel? Uw pensioenoverzicht: wat staat er nu op?

Nadere informatie

Pensioenfonds B&S. Pensioenkrant Pensioen fonds B&S

Pensioenfonds B&S. Pensioenkrant Pensioen fonds B&S Pensioenfonds B&S Pensioenkrant 2014 Pensioen fonds B&S I n h o u d s o p g a v e Woord vooraf... 4 1. Jaarverslag 2013 in hoofdijnen... 5 2. Dekkingsgraad 2014... 7 3.Nieuw pensioenstelsel 2015... 8

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst

Deelnemersbijeenkomst Deelnemersbijeenkomst Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland 18 november 2014 13 oktober 2010 Deelnemersbijeenkomst Agenda Opening 2013 Financiën: Dekkingsgraad en financiële situatie Henk Beleggingsbeleid

Nadere informatie

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2013 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind maart 2017 is 112,6% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2017 Pensioenfonds Cargill

Verkort jaarverslag 2017 Pensioenfonds Cargill Verkort jaarverslag 2017 Pensioenfonds Cargill Pensioenfonds Cargill 2017 in beeld Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen van 2017 van Pensioenfonds Cargill? U leest het in dit verkort jaarverslag. Financiële

Nadere informatie

Oegstgeest, 4 september Deelnemers en Gepensioneerden

Oegstgeest, 4 september Deelnemers en Gepensioneerden AVERY DENNISON stctting pensioenroncis Avery Dennison Stichting Pensioenfonds Avery Dennison Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Oegstgeest, 4 september 217 4XSON Agenda stichting pensioenfonds

Nadere informatie

WELKOM. Algemene Vergadering voor Deelnemers en Gepensioneerden 14 september 2016

WELKOM. Algemene Vergadering voor Deelnemers en Gepensioneerden 14 september 2016 WELKOM Algemene Vergadering voor Deelnemers en Gepensioneerden 14 september 2016 Agenda Opening Nieuws vanuit het bestuur Hoe staat het fonds ervoor? Pensioen: wat is er gewijzigd en wat betekent dat?

Nadere informatie

Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw

Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw Herstelplan per 31 augustus 2011 Naam pensioenfonds: Bedrijfspensioenfonds Nummer fonds: 10565 Dekkingsgraad per 31-8-2011: Dekkingsgraad per ultimo augustus 2011 is 102,5%. Status financiële positie (reservetekort,

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2016 t/m 31 maart Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2016 t/m 31 maart Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2016-1 januari 2016 t/m 31 maart 2016 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gedaald van 106,3% naar 98,1%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2012. 2012: Voortzetting koers 2011 en op naar herstel. Stichting Pensioenfonds PostNL. Meer weten? www.pensioenpostnl.

Verkort jaarverslag 2012. 2012: Voortzetting koers 2011 en op naar herstel. Stichting Pensioenfonds PostNL. Meer weten? www.pensioenpostnl. Verkort jaarverslag 2012 Stichting Pensioenfonds PostNL 2012: Voortzetting koers 2011 en op naar herstel Pensioenfondsen en pensioenen stonden ook in 2012 weer in het middelpunt van de belangstelling.

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Derde kwartaal juli 2013 t/m 30 september 2013

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Derde kwartaal juli 2013 t/m 30 september 2013 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2013-1 juli 2013 t/m 30 september 2013 Nominale dekkingsgraad is gestegen van 113,3% naar 120,3% Beleggingsrendement is 1,8% Het belegd vermogen

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal juli 2014 t/m 30 september 2014

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal juli 2014 t/m 30 september 2014 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2014-1 juli 2014 t/m 30 september 2014 Nominale dekkingsgraad is gedaald van 123,1% naar 117,0% Beleggingsrendement is 1,8%, Obligaties stegen

Nadere informatie

2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen

2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen Verkort jaarverslag 2009 2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen Het jaar 2009 stond in het teken van het treffen van maatregelen om de financiële positie van het fonds weer op het gewenste

Nadere informatie

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het jaarverslag legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Herstelplan Stichting Pensioenfonds Notariaat

Herstelplan Stichting Pensioenfonds Notariaat Herstelplan 2018 Stichting Pensioenfonds Notariaat maart 2018 2/6 Inhoud Inleiding...4 1 Herstelplan en toelichting...5 1.1 Toelichting...5 1.2 Elementen herstelplan...5 1.3 Uitgangspunten...6 1.4 Herstelplansjabloon...6

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst

Deelnemersbijeenkomst Deelnemersbijeenkomst Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland 2 juli 2015 1 Agenda Opening 2014 Financiën: Dekkingsgraad en financiële situatie Henk nftk Henk Herstelplan Henk Beleggingsbeleid Bert

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM 1. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM 1. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM 1 Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De beleidsdekkingsgraad is gestegen van 114,6% naar 117,4%. Het beleggingsrendement

Nadere informatie

jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Randstad

jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Randstad jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Randstad 11 - dekkingsgraad SPR gestegen van 102,9% (104,5%) naar 109,1%; - positief resultaat van 51,8 miljoen; - SPR kampt nog met dekkingstekort: geen winstbijschrijving

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst voor Nalco 24 januari 2019

Informatiebijeenkomst voor Nalco 24 januari 2019 Informatiebijeenkomst voor Nalco 24 januari 2019 Agenda Wie zijn wij Jaarverslag 2017 kerncijfers Ontwikkeling van de dekkingsgraad van het pensioenfonds Financiële spelregels voor pensioenfondsen - Kortingen

Nadere informatie

Fusie tussen SBMN en SNPF geen einddoel

Fusie tussen SBMN en SNPF geen einddoel SNPF Nieuwsbrief K Fusie tussen SBMN en SNPF geen einddoel K Drie veel gestelde vragen K Het UPO komt eraan K Terugblik gepensioneerdenbijeenkomst K Wat als u er een tijdje tussenuit wilt? K Opvolging

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2016

Verkort jaarverslag 2016 Verkort jaarverslag 2016 Wat waren in 2016 de belangrijkste feiten en gebeurtenissen voor GE Pensioen? U leest het in deze verkorte versie van het jaarverslag. Naast deze bondige versie treft u ook het

Nadere informatie

Pensioen Nieuws. Lichte daling dekkingsgraad. staat de nieuwe beleidsdekkingsgraad

Pensioen Nieuws. Lichte daling dekkingsgraad. staat de nieuwe beleidsdekkingsgraad Pensioen Nieuws Een uitgave van Stichting Pensioenfonds AVEBE www.pensioenfondsavebe.nl #13 augustus 15 1 Financiële situatie Pensioenfonds AVEBE 2 Nieuwe financiële spelregels voor pensioenfondsen 3/4

Nadere informatie

Geef pensioen de aandacht die het verdient. Jaarbericht Stichting Pensioenfonds

Geef pensioen de aandacht die het verdient. Jaarbericht Stichting Pensioenfonds Geef pensioen de aandacht die het verdient Jaarbericht Stichting Pensioenfonds Vijf mythes over pensioen Over pensioenen zijn meerdere mythes in omloop. Het is belangrijk om te weten hoe het wel zit. De

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF Juni 2015

NIEUWSBRIEF Juni 2015 NIEUWSBRIEF Juni 2015 De financiële positie van het fonds De dekkingsgraad van een pensioenfonds geeft de verhouding weer tussen de bezittingen van het pensioenfonds (het vermogen) en de verplichtingen

Nadere informatie

Populair jaarverslag 2012

Populair jaarverslag 2012 Populair jaarverslag 2012 Overzicht 2012 Februari Pensioenfonds UWV kondigt een mogelijke verlaging van de pensioenopbouw aan voor 2012. Gelukkig blijkt deze maatregel niet nodig te zijn. April Kabinet-Rutte

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2015 t/m 31 december Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2015 t/m 31 december Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Vierde kwartaal 2015-1 oktober 2015 t/m 31 december 2015 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 103,7% naar 106,3%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Dekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012.

Dekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Kwartaalbericht 2012 Samenvatting 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Meer informatie over de dekkingsgraad vindt u op de website. Beleggingsrendement 4,2%

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal april 2016 t/m 30 juni Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal april 2016 t/m 30 juni Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Tweede kwartaal 2016-1 april 2016 t/m 30 juni 2016 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gedaald van 98,1% naar 97,9%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Later AOW en pensioen

Later AOW en pensioen Pensioenflits Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie + Verkort jaarverslag Juli 2017 De Pensioenflits is een uitgave van uw Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie

Nadere informatie

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 9 maart Stand van zaken SVG. 1 van 21

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 9 maart Stand van zaken SVG. 1 van 21 Stichting Voorzieningsfonds Getronics 9 maart 2016 Stand van zaken SVG 1 van 21 Programma Pensioenfonds SVG Financiële positie SVG Terugblik 2015 Vooruitblik 2016 Derivaten Vragen 2 van 21 Pensioenfonds

Nadere informatie

UW PENSIOEN BIJ SPUN. Bijeenkomst voor pensioengerechtigden Dick Vis, voorzitter Stichting Pensioenfonds Urenco Nederland 22 mei 2018

UW PENSIOEN BIJ SPUN. Bijeenkomst voor pensioengerechtigden Dick Vis, voorzitter Stichting Pensioenfonds Urenco Nederland 22 mei 2018 UW PENSIOEN BIJ SPUN Bijeenkomst voor pensioengerechtigden Dick Vis, voorzitter Stichting Pensioenfonds Urenco Nederland 22 mei 2018 Gezien op tv op 7 mei? Zwarte Zwanen schetst eenzijdig, negatief beeld

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal juli 2016 t/m 30 september 2016

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal juli 2016 t/m 30 september 2016 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2016-1 juli 2016 t/m 30 september 2016 De maandelijkse nominale dekkingsgraad ultimo september is 102,4% en is gestegen ten opzichte van eind juni

Nadere informatie

Zicht op later. Pensioenmiddagen 2018

Zicht op later. Pensioenmiddagen 2018 Zicht op later Pensioenmiddagen 2018 AGENDA 1. Welkomstwoord 2. (Bestuurlijke) organisatie 3. Financiële situatie en kostenontwikkeling 4. Beleggingsbeleid 5. Toekomstplannen 2 (BESTUURLIJKE) ORGANISATIE

Nadere informatie

Goed jaar Metro Pensioenfonds, toch geen verhoging pensioenen

Goed jaar Metro Pensioenfonds, toch geen verhoging pensioenen Verkort jaarverslag 2014 In dit verkorte jaarverslag 2014 zetten we de hoofdpunten uit het volledige jaarverslag van Metro Pensioenfonds voor u op een rij: we blikken terug op het pensioenjaar 2014 en

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland

Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Jaarbericht 2015 AUGUSTUS 2016 In dit Jaarbericht over 2015 legt Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland op hoofdlijnen verantwoording af voor het

Nadere informatie

Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015. Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur

Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015. Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015 Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur Agenda 1. Rol klankbordgroep 2. Waarom een nieuwe pensioenregeling?

Nadere informatie

Extra informatie pensioenverlaging

Extra informatie pensioenverlaging Extra informatie pensioenverlaging Wat is de invloed van de verlaging op mijn netto pensioen? Als u nog niet met pensioen bent, kunnen we u nu niet zeggen hoe uw netto pensioen

Nadere informatie

4e kwartaal 2015 Den Haag, 21 januari 2016

4e kwartaal 2015 Den Haag, 21 januari 2016 Kwartaalbericht 4e kwartaal 2015 Den Haag, 21 januari 2016 Samenvatting cijfers per 31 december 2015 Dekkingsgraad (UFR): 100,5% Beleidsdekkingsgraad: 104,4% Belegd vermogen: 19,9 miljard Rendement 4 e

Nadere informatie

Pensioenbijeenkomst. 22 maart 2018

Pensioenbijeenkomst. 22 maart 2018 Pensioenbijeenkomst 22 maart 2018 Programma Welkom! Het fonds - mensen en cijfers* Financiële positie en beleid* Pensioenregeling en keuzes Actualiteiten 5 minuten 15 minuten 10 minuten 5 minuten Vragen?

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Eerste kwartaal januari 2013 t/m 31 maart 2013

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Eerste kwartaal januari 2013 t/m 31 maart 2013 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal 2013-1 januari 2013 t/m 31 maart 2013 Nominale dekkingsgraad is gestegen van 116,5% naar 119,9% Beleggingsrendement is 2,2% Het belegd vermogen

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal januari 2015 t/m 31 maart 2015

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal januari 2015 t/m 31 maart 2015 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal 2015-1 januari 2015 t/m 31 maart 2015 De beleidsdekkingsgraad is gedaald van 120,5% naar 117,4%; Het beleggingsrendement is 8,6% in het eerste

Nadere informatie

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 5 februari 2014. Stand van zaken SVG. 1 van 20

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 5 februari 2014. Stand van zaken SVG. 1 van 20 Stichting Voorzieningsfonds Getronics 5 februari 2014 Stand van zaken SVG 1 van 20 Programma Pensioenfonds SVG Wat speelt er rond de pensioenen? Financiële positie SVG Kortingsmaatregel Vooruitblik 2014-2015

Nadere informatie

Marktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013.

Marktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Kwartaalbericht 2013 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 september 2013 122,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Meer informatie vindt u op de website. Beleggingsrendement

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst Stichting Jan Huysman Wz fonds 27 September 2016

Deelnemersbijeenkomst Stichting Jan Huysman Wz fonds 27 September 2016 Deelnemersbijeenkomst Stichting Jan Huysman Wz fonds 27 September 2016 1 1: OPENING & AGENDA Opening Notulen deelnemersvergadering 2015 Deelnemersvergadering juli 2016 Samenstelling bestuur en verantwoordingsorgaan

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015. Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015. Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is fors gestegen van 105,7% naar 115,4%. Dit komt

Nadere informatie

Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008

Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008 Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008 blad 1 van 7 Het Metro Pensioenfonds Hieronder eerst een aantal bijzonderheden over het Metro Pensioenfonds. Het Metro Pensioenfonds is opgericht

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Deelnemers en Gepensioneerden Oegstgeest, 5 september 2016

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Deelnemers en Gepensioneerden Oegstgeest, 5 september 2016 Stichting Pensioenfonds Avery Dennison Algemene Vergadering van Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Oegstgeest, 5 september 2016 Agenda 1. Opening 2. Vaststelling notulen jaarvergadering

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2015

Verkort jaarverslag 2015 Verkort jaarverslag 2015 Wat waren in 2015 de belangrijkste feiten en gebeurtenissen voor GE Pensioen? U leest het in deze verkorte versie van het jaarverslag 2015. Naast deze bondige versie treft u ook

Nadere informatie

De pensioenleeftijd zal omhoog gaan

De pensioenleeftijd zal omhoog gaan Jaarbericht 2011 Ruim 1.600 mensen ontvangen op dit moment een pensioenuitkering via ons pensioenfonds. Nog eens ruim 2.300 (oud) DuPont-medewerkers zullen in de toekomst een pensioenuitkering ontvangen.

Nadere informatie