De geschiedenis van. Sint-Gertrudis-Pede. ter gelegenheid van. 100 jaar kerkwijding Sint-Gertrudiskerk
|
|
- Victor Vos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De geschiedenis van Sint-Gertrudis-Pede ter gelegenheid van 100 jaar kerkwijding Sint-Gertrudiskerk door Paul De Neve 1
2 Beste Parochianen van Pede, In de vroege ochtend van 10 december 1798 marcheerde een detachement Sansculotten door de Isabellastraat richting Den Dries of het huidige kerkplein. Eerst werd op bevel van kommissaris Raeymakers de klok uit de toren gehaald en daarna werd de kapel van Sint-Geertrui met de grond gelijk gemaakt. Pede had het zwaar te verduren tijdens de Franse bezetting, een uitloper van de Franse revolutie. Met dit stukje uit de geschiedenis van ons dorp en zijn kerk beginnen wij het verhaal van Pede. Vervolgens zullen wij een beeld schetsen van het leven in Pede 100 jaar geleden. Ons dorp moet een zeer oude nederzetting geweest zijn. Dat leren wij uit de legende van Sint-Gertrudis of de heilige Geertrui. Zij was een jonge abdis van de abdij van Nijvel en bestuurde ons gewest. Omstreeks het jaar 650, tijdens een van de tochten door de Dietse bezittingen, bleef haar koets getrokken door 6 paarden hier ergens in de modder steken. Geertrui was verplicht haar tocht naar Lennik te voet verder te zetten. Volgens de legende ontstond toen de naam pede of de latijnse vertaling van te voet. 2
3 Gertrudis leefde niet lang en stierf amper 33 jaar oud. Zij leefde zeer sober, droeg steeds een boetekleed en stierf van ontbering. Vermoedelijk verwijzen de muizen op het schilderij hier in de kerk naar haar gewilde armoede. De nederzetting Pede ontstond langs de middeleeuwse baan van Brussel naar Lennik. Die weg volgde de Pedevallei. Water is leven en langs de Molenbeek en haar bijrivieren stonden een drietal versterkte hoeven, ook motte genoemd, het hove van Moersele, het hof te Pede en het Waterhof in Bossuyt. Deze hofsteden hingen oorspronkelijk af van de abdij Sint Gertrudis in Nijvel en later van de Heren van Gaasbeek. Maar de legende van de heilige Gertrudis liet Pede niet los en er ontstond zowaar een bedevaartoord. Daarom liet Willem van Moorsel, een kasteelheer in Pede en leenheer van de Abdij van Nijvel, hier een kapel bouwen ter ere van Sint-Gertrudis. In het zegel van onze kerkfabriek vindt men het wapenschild van deze Willem van Moorsel. In 1456 kwam de hulpbisschop van Kamerijk (Cambrai) hier de nieuwe kapel inwijden. Later werd de kapel met de steun van de families Pipenpoys en Van Bossuyt, merkelijk vergroot. De laatste gebroeders Pipenpoys woonden op het Waterhof, tussen de Rosweg en het Olmenpark, Bossuyt genaamd. 3
4 In die tijd lag het kerkhof rond de kerk en de oppervlakte ervan was drie vierden dachwant, 20 are. Er bestaat een nauwkeurige beschrijving van De capelle van S.Geertruide Pede in een dekenaal verslag van Later tijdens de Franse bezetting in 1798 werd de kapel door de Sansculotten ten gronde vernield. Rond 1807 werd ze terug opgebouwd te samen met het woonhuis van de kapelaan, op kosten van de inwoners. Deze kapel is te zien op een schilderij in de pastorie en hier op het scherm. Toen stond de toren aan de westkant. Als we even rondkijken in onze kerk komen we heel wat te weten over het verleden. De twee wapenschilden boven het altaar behoren toe aan twee adelijke families. Links de familie Van Pede die eigenaar was van de watermolen in de 14 de eeuw en rechts de familie Estor die op het hof Van Moersele woonde in de 15 de eeuw. De inscriptie ANNO 1638 op de zuil onder het hoofdaltaar verwijst naar de vroegere bedevaartkapel; de glasramen boven het altaar, links Sint-Gertrudis en rechts Sint-Martinus, verwijzen naar onze patroonheilige en naar Sint-Martens- Lennik. Sint-Martens-Lennik bleef onze moederkerk tot De glasramen zijn een schenking van de familie Heymans. 4
5 Wat we niet meer kunnen zien is de lofzang van het 2 de boek der psalmen, uitgebeeld op de boog die het koor van het schip van de kerk scheidt, nl het hert dat naar stromend water smacht. In het centraal gedeelte van de boog prijkte het Lam Gods. Tot het einde van de 19 de eeuw had Pede geen residerend priester of pastoor. Er kwamen kapelanen uit Gaasbeek of uit Sint-Martens Lennik voor de erediensten. Meermaals maakten de parochianen hierover hun beklag bij de bisschop van Mechelen. De eerste vaste pastoor Philippus-Frans Schoonheydt werd ingeleid op 24 mei De tweede pastoor, Fransciscus Benz werd ingeleid op 11 juni Onze ongebonden relaties met Schepdaal verdienen ook een vermelding in de geschiedenis van Pede. Nog in 1881 had de kerkraad van Schepdaal zich verzet tegen de afscheiding van Pede als parochie. Sommige oudere parochianen zullen zich herinneren dat de relaties met Schepdaal altijd wat afstandelijk geweest zijn. Ook letterlijk, want de kortste weg van Pede naar Schepdaal was in de winter onberijdbaar en het verkeer moest om langs de Spanuit. 5
6 Minder bekend is de gemiste kans op gemeentelijke autonomie van Sint-Gertrudis-Pede. Op 19 mei 1893 stemde een meerderheid van de kamer van volksvertegenwoordigers voor een gemeente Pede. Het besluit werd door de Senaat niet bekrachtigd omdat er een discussie was over de inlijving bij het kanton Lennik of bij het kanton Anderlecht. Een ander merkwaardig verhaal handelt over de gemeenteschool of de huidige gemeenschapslokalen. De school werd gebouwd in 1884 en bleef 10 jaar ongebruikt, omdat noch Schepdaal noch Sint-Martens-Lennik de nieuwe school wilden openen. Op het einde van de 19 de eeuw kende België een schoolstrijd en deze zal zeker meegespeeld hebben op het lokale vlak. Onderwijs was toen immers reeds de grootste uitgavepost in de gemeente. In 1890 werd Sint-Gertrudis-Pede een autonome parochie, bekrachtigd door een koninklijk besluit en een aartsbischoppelijk decreet. De parochie strekt zich uit over 4 gemeenten Schepdaal, Sint-Martens-Lennik, Itterbeek en Vlezenbeek. Nu nog wordt 20% van de begroting van de kerkfabriek gedragen door de gemeente Lennik. Hierbij denken wij aan de parochianen van de Rosweg en de Verloren Hoek. 6
7 Bij het tot stand komen van de zelfstandige parochie speelde molenaar Dominique Decamps, een vrijgezel, een belangrijke rol. Deze man was de voorganger van de familie Zegers, de laatste molenaars van Pede. In 1898 werden de eerste plannen van de huidige kerk in primitief gothische stijl, Engelse trant, getekend door architect Veraert. In 1907 werd de bouw toegewezen aan aannemer J.B. Raemdonck. De oude kapel moet heel bouwvallig geweest zijn. In 1906 stortte de middenbeuk in, enkel de toren bleef overeind. Het neerhalen van de toren was een spektakel voor heel het dorp. De lucht zou zwart zien van het ongedierte en het stof. Op 11 december 1907 werd onze kerk ingezegend door deken Verbesselt van Sint-Kwintens-Lennik. Deken Verbesselt schreef de geschiedenis van het Parochiewezen in Brabant, een belangrijke bron van informatie over onze parochie. 7
8 Hoe moeten wij ons nu het leven in Pede anno 1907 voorstellen? Leopold II was toen koning en had één jaar voordien Kongo aan België geschonken. De toenmalige eerste-minister was Frans Schollaert, een kristen-democraat die opnieuw schoolvrede bracht. Het gehucht Pede telde ongeveer 600 inwoners en 120 huizen of wat toen als woning gebruikt werd. In een sociaaleconomische studie van Professor Appelmans over Schepdaal in 1905 lezen wij hierover meer. Eerst waren er de kleine lemen huizen met strooien dak en binnen slechts enkele overgeerfde meubelen. In die periode begon de uitbreiding van de lemen huizen met de aanbouw van een stal of een schuur in baksteen. Deze bakstenen werden ter plaatse gemaakt. De meeste parochianen waren kleine landbouwers die de grond huurden van pachters. Ruilhandel was de regel en geld werd enkel verdiend met aardbeien en hop. Elders gaan werken was een uitzondering. De 5 lokale brouwerijen in Schepdaal stelden 50 personen te werk. De studie vermeldt dat in 1905 slechts 10 inwoners uit Schepdaal, dagelijks met de buurttram pendelden naar Brussel. Er was toen sprake van een ontvolking van de gemeente en een laag geboortecijfer door de uitwijking van de jongere generatie naar Brussel. 8
9 Onze toenmalige parochianen waren zeer godsvruchtig en behulpzaam voor elkaar. De godsdienst en zijn symbolen waren verweven in het leven van elke dag: eerder een kruisbeeld dan een spiegel in huis. Een taak of een maaltijd begon steevast met een kruisteken. Bij het aansnijden van een vers brood, werd het met een kruisteken getekend. Een gewijde tak wordt gebruikt om het land en de hoeve te beschermen bij onweer, knielende kinderen vragen de zege van de ouders bij het slapen gaan en men groet de werkman met uitspraken zoals God vordere u waarop hij antwoordt God loone u. Bij een overlijden neemt de ganse gemeenschap deel aan de rouw en elke dag voor de begrafenis is er rozenkrans. De lijkwagen wordt meestal getrokken door vier paarden geleend bij de buren. Er bestond toen ook een vorm van gemeenschapsdienst. Elk gezinshoofd moest 2 dagen per jaar met paard en kar meehelpen aan het onderhoud van de wegen. Deze vorm van gemeentebelasting kon later afgekocht worden. Niet alleen de kerk stond in het midden van de parochie maar ook de pastoor speelde een centrale rol. Pastoor Benz was naast zieleherder ook landbouwconsulent en af en toe architect. Hij gaf zijn parochianen goede raad bij de verbouwing van woonhuis en hoeve. 9
10 Pastoor Benz bleef 40 jaar in Pede waaronder de jaren van de Eerste Wereldoorlog. Hij schreef ook een boek over de geschiedenis van Pede. Het was de tijd van twee processies per jaar. Zijn opvolger Pastoor Ceulemans werd ingehuldigd in Hij was de pastoor tijdens de Tweede wereldoorlog. Wij onthouden dat zijn huishoudster de eerste vrouwelijke chauffeur werd in Pede. Enkele dagen na zijn afscheid in 1950, stortte op een zondagvoormiddag het welfsel van onze kerk naar beneden. Gelukkig gebeurde dit na de hoogmis. Tijdens de zielezorg van zijn opvolger Pastoor Muylaert was Pede een zeer actieve parochie. Zijn bijzondere aandacht ging naar de jeugd en hij bezielde het verenigingsleven. De plechtige inhuldiging van een vaandel opgedragen aan het heilig hart, in aanwezigheid van Monseigneur Suenens, was een grote dag voor Pede. Hij was een sociaal man en een bekende duivenliefhebber. 10
11 Met Pastoor Karel Mertens werd Pede verwend. Als geen ander zou deze missionaris door zijn eenvoud en toewijding gedurende 30 jaar onze parochie bezielen. Als Kempenaar hechtte hij zich aan het Pajottenland, aan zijn natuur en aan zijn mensen. Hij leerde ons genieten van de eenvoudige dingen. Pastoor Mertens hield van een fraaie kerk en samen met de Kerkfabriek steunde hij volop de onderhoudswerken. Wij zullen Meneer Pastoor niet vergeten en blijven dankbaar voor wat hij voor Pede betekende. Dank u voor uw aandacht. Zondag 16 september
Korte geschiedenis van de parochie
Korte geschiedenis van de parochie Het dorp Schin op Geul is zeer oud. Onder de naam Schina komt het reeds voor in het oudste gedenkboek der abdij van de H.Remigius te Reims, dat omstreeks 847 werd opgesteld.
Nadere informatieBroederschap van Sint-Guido lezing door Jan Longin op 13 maart 2005
Broederschap van Sint-Guido lezing door Jan Longin op 13 maart 2005 bron foto : http://www.broederschapheiligeguido.be Naar aanleiding van het Sint-Guidojaar menen we er goed aan te doen om een verslag
Nadere informatieInhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5
De Kerk Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5 2 1. Geschiedenis De grote bevolkingsgroei in de tweede helft van de 14de eeuw maakte het noodzakelijk nieuwe kerken
Nadere informatieNaam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn
Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen
Nadere informatieNaam: KASTELEN. Vraag 1a. Waarvoor moeten we onze huizen tegenwoordig beschermen? ... pagina 1 van 6
Naam: KASTELEN Heb jij je wel eens afgevraagd hoe je jouw huis zou verdedigen als anderen het probeerden te veroveren? Nou, vroeger dachten de mensen daarr dus echt wel over na. Ze bouwden hun huis zelfs
Nadere informatieInleiding. Monumenten, symbolen en iconen Kindermonumentendag in Midden-Delfland Symbolen in deze tijd
Monumenten, symbolen en iconen Kindermonumentendag in Midden-Delfland 2016 Lesbrief voor de groepen 7 van de basisscholen in Midden-Delfland Deze les is de voorbereiding voor de Kindermonumentendag op
Nadere informatieS I N T - J A N S W A N D E L I N G Bijlage 4 DE KAPELLETJES 1/5
Bijlage 4 DE KAPELLETJES 1/5 Kruisbeeld aan de kerk + gedenksteen ter nagedachtenis van Augustinus Ambrosius Rosseeuw. Was van 1816 tot 1837 pastoor van Kachtem. Onder zijn bestuur kreeg de kerk in 1830
Nadere informatieCataloniëenstraat St Niklaasstraat, Bennesteeg. Gent 22a. afgebroken. De verdwenen Kromsteeg
Cataloniëenstraat St Niklaasstraat, Bennesteeg Gent 22a afgebroken De verdwenen Kromsteeg Hoek Cataloniestraat met de Veldstraat heden en verleden www.sint-pietersdorp.be Kaart van 1825 rond de St Niklaaskerk
Nadere informatieDagboek Sebastiaan Matte
Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen
Nadere informatieweetje weetje weetje weetje weetje weetje weetje
Een processie is een godsdienstige plechtigheid in de vorm van een optocht van geestelijken en gelovigen. Een processie zorgt voor een gevoel van samen horen omdat ze mensen verenigt. 1 4 Rond Sint-Macharius
Nadere informatieSchatten van Vroeger. Lage Zwaluwe in beeld. Concept
Schatten van Vroeger Lage Zwaluwe in beeld Concept Nieuwstraat Hier begint onze wandeling vanaf nr.8 bs de Grienden. Deze school is gebouwd in. Links naast de deur van de kamer van de leraren is een gedenksteen.
Nadere informatieWandeling n 2 : Montaigu : Rendeux Bewegwijzering :
Wandeling n 2 : Montaigu : Rendeux Bewegwijzering : De kapel en de kluizenaarswoniing van Saint-Thibaut. Deze grandioze plek die reeds vanaf de prehistorie in gebruik is, laat je van op haar rotsachtige
Nadere informatieO.L.V. van het Heilig Hart te Scheut
Parochie 駺瞯瞯 甒甒甒 O.L.V. van het Heilig Hart te Scheut Omdat wij vaststelden dat heel wat parochies die Anderlecht rijk is vaak onbekend zijn of zelfs quasi niet meer toegankelijk, leek het ons een leuk
Nadere informatieFrans Coeckelbergs ( )
Frans Coeckelbergs (1859 1918) Frans Coeckelbergs werd in 1859 in het gehucht Achterheide (Heist-op-den- Berg) geboren. Zijn geboortehuis, hoeve De Kroon, staat er nog steeds. Als kind verhuisde hij naar
Nadere informatieUitleg voor kinderen die gevormd willen worden. Voordat je informatie krijgt over het vormsel zelf is het wel handig om te weten wat een symbool is:
Uitleg voor kinderen die gevormd willen worden. Voordat je informatie krijgt over het vormsel zelf is het wel handig om te weten wat een symbool is: Een symbool is iets wat je helpt herinneren of je in
Nadere informatieDe straat van toen. Kerkstraat Naaldwijk
De straat van toen Kerkstraat Naaldwijk 1910; de woningen in de Kerkstraat tot de Kerklaan, nrs. 1 t/m 4 1933; op de hoek van het Wilhelminaplein en de Kerkstraat was in deze tijd de eerste Naaldwijkse
Nadere informatieGroep 2: De symbolen van België. Bron 2.1. De naam België/Belgique: (uit: Dossier De Belgische Revolutie, 1, De Standaard, p. 2)
Bron 2.1. De naam België/Belgique: (uit: Dossier De Belgische Revolutie, 1, De Standaard, p. 2) Vragen: a) Naar welk stukje geschiedenis verwijst de naam België? b) Is de keuze voor deze naam juist? Bron
Nadere informatieBroederenkerk. Ω Bouwjaar: 1772
Informatiekaart Broederenkerk Broederenkerk De Broederenkerk is een van de drie grote kerken in de binnenstad van Zutphen. De toren van de kerk bevat een klok die elke avond om tien voor tien wordt geluid
Nadere informatie" Non - Stop " Seniorenwerking vnr - vzw
laats : VOLLEZELE Naam wandeling : WALGRAEVEWANDELING Lengte wandeling : 7 km 300 meter Duur wandeling : 1 h 49 min Gemiddelde snelheid: 4 km/h Aard van de wegen : De wandeling loopt over betonwegjes en
Nadere informatieOp bezoek in de Sint Bavo Basiliek aan de Leidsevaart.
Op bezoek in de Sint Bavo Basiliek aan de Leidsevaart. Via de Nederlandse Genealogische Vereniging, afd. Kennemerland zijn we in de gelegenheid gesteld om een rondleiding in de Sint Bavo Basiliek bij te
Nadere informatieDe renaissance!! Waarschijnlijk heb je al eens van deze term gehoord bij het bezoeken van museums of tijdens lessen geschiedenis.!
De renaissance Waarschijnlijk heb je al eens van deze term gehoord bij het bezoeken van museums of tijdens lessen geschiedenis. Deze term betekent letterlijk de wedergeboorte, en is een kunststroming uit
Nadere informatieMaria verscheen in Lourdes aan een meisje. Wat was haar naam? Op wat voor plaats verscheen Maria aan Bernadette?
Maria verscheen in Lourdes aan een meisje. Wat was haar naam? Op wat voor plaats verscheen Maria aan Bernadette? Waarmee vullen bedevaarders hun flessen aan de grot van Lourdes? Welke twee gebeden bid
Nadere informatieDag van de Trage Wegen 2015 - Route 2 - Limburgs landschap Tösch route - 13 Km
Dag van de Trage Wegen 2015 - Route 2 - Limburgs landschap Tösch route - 13 Km Het Lemke Bergerkampstraat 18 A 3650 Dilsen-Stokkem - 089/562646 VZW Trage Wegen - www.tragewegen.be www.hetlemke.be www.tragewegen.be
Nadere informatieDe St. Petrus Canisiusschool en Liduinaschool.
De St. Petrus Canisiusschool en Liduinaschool. Onder leiding van pastoor Van de Pavoort werden er op een perceel grond naast de kerk 2 scholen gebouwd voor de kinderen uit de nieuwe parochie. Zoals gebruikelijk
Nadere informatieWerkgroep Bouwhistorie Zutphen. Informatiekaart St. Janskerk. St. Janskerk
Informatiekaart St. Janskerk St. Janskerk De spits van deze lange slanke toren staat al eeuwen scheef. Hoe dat komt weten we niet, maar het zal tot in lengte van dagen wel zo blijven. De toren heeft niet
Nadere informatie100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna.
100 jaar geleden t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. t Is oorlog! Binderveld, Kozen, Nieuwerkerken en Wijer 100 jaar geleden is een
Nadere informatieLimburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon. les 1: Wie waren de graven van Loon
Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon les 1: Wie waren de graven van Loon Na deze les kan je de geschiedenis van het graafschap Loon aanduiden op je tijdbalk; kan je informatie opzoeken
Nadere informatieSittard, dominicanen en Sint Rosa
Sint Rosa Sittard, dominicanen en Sint Rosa Wanneer de Amerikaanse dominicanessen naar Sittard komen, treden zij in de voetsporen van eerdere dominicanen en dominicanessen, die voor Sittard heel veel betekend
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme
Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk door een scholier 1970 woorden 12 oktober 2005 6,7 72 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag: Hoe beschrijven en verklaren we
Nadere informatie21. Pastoors van de parochie St. Joseph Johan van Olmen
21. Pastoors van de parochie St. Joseph Johan van Olmen Haghorst ons dorp pagina 356 In 1946 begon men met de bouw van de parochiekerk van de H. Joseph te Haghorst. Pastoor M. van der Linden van Diessen
Nadere informatieGemeente OOSTDUINKERKE Parochiekerk Sint-Niklaas
VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS Provincie West-Vlaanderen Administratieve entiteit KOKSIJDE Gemeente OOSTDUINKERKE Parochiekerk Sint-Niklaas Arrondissement Veurne KERK
Nadere informatieMiddeleeuwen. door: Joshua Murray Vogelenzang groep 6 2013
Middeleeuwen door: Joshua Murray Vogelenzang groep 6 2013 Inhoud blz 1. Voorpagina blz 2. Inhoud blz 7. Sint Willibrord blz 8. De Landheer blz 3. De Middeleeuwen blz 9. Munten blz 4. Carcassonne blz 10.
Nadere informatieGeschiedenis Gereformeerde kerk Ruinerwold Koekange
Geschiedenis Gereformeerde kerk Ruinerwold Koekange Ds. Hendrik de Cock Het zegel van de kerk Voor kant kerk Berghuizen 2018 Foto van het kerkgebouw van voor 1912 Het ontstaan van de afscheiding. De Afscheiding
Nadere informatieRondrit naar Groede 94.99 km
Rondrit naar Groede 94.99 0 2.04 0 Lissewege Het zeer landelijke Lissewege hoort sinds de gemeentefusies bij Brugge. De naam van het dorp duikt op in de 11de eeuw en zou afkomstig kunnen zijn van 'liswega',
Nadere informatieBeknopte historische geografie van Oosterhout en Den Hout
Titel: Beknopte historische geografie van Oosterhout en Den Hout Inleiding Oosterhout, strategisch gelegen tussen de A27, de A59 en de A16 heeft al een lange geschiedenis. Thans een bruisende stad met
Nadere informatieLiefdesgesticht St. Joseph en de Zusters van Liefde in Haps.
Liefdesgesticht St. Joseph en de Zusters van Liefde in Haps. Korte geschiedenis van het Liefdesgesticht St. Joseph en de Zusters van Liefde in Haps. Het Liefdesgesticht St. Joseph in Haps anno 1905. De
Nadere informatieROUTEBESCHRIJVING STADSWANDELING OIRSCHOT
ROUTEBESCHRIJVING STADSWANDELING OIRSCHOT Een van de mooiste marktpleinen van Brabant ligt in Oirschot. Dit marktplein is beschermd dorpsgezicht en de kastanje- en lindebomen, de gaaf bewaarde oude huizen,
Nadere informatie1 ste OPDRACHT - Maquette
Naam... Klas... 1 ste OPDRACHT - Maquette 1a Zet de maquette van de Domkerk voorzichtig in elkaar, zoals hij te zien is op de plattegrond hieronder. 1b Zet de nummers op de juiste plaats in de tekening
Nadere informatieDit Memoryspel wordt u aangeboden ter gelegenheid van het realiseren van OnsDorpsWeb.
December 2008 Aan de inwoners van Koningsbosch Dit Memoryspel wordt u aangeboden ter gelegenheid van het realiseren van OnsDorpsWeb. In dit spel treft u 64 kaartjes aan met 32 verschillende afbeeldingen
Nadere informatieOp 29 september zijn we met de hele klas naar Leuven geweest. We hebben heel veel gezien en bijgeleerd en daar gaan we nu wat meer over vertellen.
Op 29 september zijn we met de hele klas naar Leuven geweest. We hebben heel veel gezien en bijgeleerd en daar gaan we nu wat meer over vertellen. Andreas,Ward,Karijn Dit gebouw is in gotische stijl gebouwd.
Nadere informatie6 Stefanus gevangengenomen
6 Stefanus gevangengenomen 8. En Stefanus, vol geloof en kracht, deed wonderen en grote tekenen onder het volk. 9. En enigen van hen die behoorden tot de zogenoemde synagoge van de Libertijnen, van de
Nadere informatieDe Franse keizer Napoleon voerde rond 1800 veel oorlogen in Europa. Hij veroverde verschillende gebieden, zoals Nederland en België. Maar Napoleon leed in 1813 een zware nederlaag in Duitsland. Hij trok
Nadere informatie23 oktober 2011 Daguitstap regio Oudenaarde
23 oktober 2011 Daguitstap regio Oudenaarde Na één jaartje afwezigheid knoopt de VDK Vriendenkring terug aan bij de traditie om haar leden jaarlijks een daguitstap aan te bieden. Onze ondervoorzitter,
Nadere informatieUitvaart voorbede Voorbeeld 1.
Uitvaart voorbede Voorganger: Genadige en barmhartige God. U ziet ons hier bijeen in ons verdriet rond het sterven van N. Hij / zij was één van ons, wij zullen hem / haar missen. Geef ons de kracht samen
Nadere informatieNaam: FLORIS DE VIJFDE
Naam: FLORIS DE VIJFDE Floris V leefde van 1256 tot 1296. Hij was een graaf, een edelman. Nederland zag er in de tijd van Floris V heel anders uit dan nu. Er woonden weinig mensen. Verschillende edelen
Nadere informatieHet Erasmushuis te Anderlecht
Het Erasmushuis te Anderlecht Erasmus en Jeroen Bosch in Anderlecht Op zondag 19 maart brengen we met Post Factum een bezoek aan het Erasmushuis in Anderlecht. Eén van de blikvangers van het museum is
Nadere informatieBlik op de Sint-Josephkerk - Roosendaal
Blik op de Sint-Josephkerk - Roosendaal Bouwpastoor H.J.A. van Mierlo gaf opdracht aan de architecten Vergouwen en Hurks voor bouw van deze kerk. Vergouwen was al een ervaren architect en deze bouw was
Nadere informatieWat een vreemde bromfiets!
Wat een vreemde bromfiets! Waarom rijden er nu geen paarden meer met karren? Reed er vroeger een tram in ons dorp?! Met die bus zou ik ook wel eens willen rijden! 1. Voetgangers baas! Opdracht Lees het
Nadere informatieDe vorm en samenstelling van het monument. De omgeving van het monument. 1) Hoe heet het plein waar het monument zich bevindt? één personage.
De vorm en samenstelling van het monument 1) Uit welke verschillende delen bestaat het monument? Kruis aan.. De omgeving van het monument 1) Hoe heet het plein waar het monument zich bevindt?... obelisk
Nadere informatie7~F12 VLAAMSE REGERING MINISTERIEEL BESLUIT HOUDENDE BESCHERMING ALS MONUMENT, STADS- EN DORPSGEZICHT
7~F12 VLAAMSE REGERING MINISTERIEEL BESLUIT HOUDENDE BESCHERMING ALS MONUMENT, STADS- EN DORPSGEZICHT DE VLAAMSE MINISTER VAN CULTUUR, GEZIN EN WELZIJN, Gelet op de wet van 7 augustus 1931 op het behoud
Nadere informatieGeschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika
Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika In het vroegere Amerika woonden Indianenstammen. Columbus ontdekte dit land van de Indianen in 1492. Het waren de Azteken, de Inca s
Nadere informatieWat is de betekenis van urbi et orbi? Door wie is Jezus verraden? Wat vieren we op Pasen? Wanneer herdenken we het laatste avondmaal?
Wat is de betekenis van urbi et orbi? Door wie is Jezus verraden? Wat vieren we op Pasen? Wanneer herdenken we het laatste avondmaal? Wanneer herdenken we de kruisiging en dood van Jezus? Welke liturgische
Nadere informatieToen Desselgem nog een parochie was
BEZIENSWAARDIGHEDEN Toen Desselgem nog een parochie was Erevoorzitter Dolf DERAMMELAERE Het Concordaat van Napoleon van 1801, dat de scheiding van Kerk en Staat uitriep, kon niet beletten dat de kerkelijke
Nadere informatieL ang geleden zag de Achterhoek er. De geschiedenis van Doetinchem, Wehl en Gaanderen
Vuurstenen werktuigen steentijd [Stadsmuseum] L ang geleden zag de Achterhoek er heel anders uit dan tegenwoordig. Er waren uitgestrekte heidevelden, moerassen en veel bossen. Kortom, een ruig en onherbergzaam
Nadere informatieAntwerpen, Sint-Jacobskerk Hoe een monument de geschiedenis volgt
- 500 stichting van Rome 754 v. Chr. 1 J. Caesar lijft Gallië in bij het Romeinse Rijk 51 v. Chr. Jezus geboorte te Bethlehem 4 v. Chr. Jezus kruisdood te Jeruzalem 33 ROMEINEN Missietochten van de apostelen
Nadere informatieWelkom in de Open Hof
Welkom in de Open Hof Opw. 616 Gez. 434: 1, 2, 5 Ps51: 5 El 458 Opw. 411 Gez. 182: 1, 2, 6 Gez. 44: 1, 2, 3 Genesis 29: 1-35 Mededelingen Voorganger : ds. Arie Reitsema Schriftlezing: Jan Leo de Hoop Voorbede
Nadere informatieWelkom, bemoediging en groet. Kaars aansteken. Gebed. Samen zingen: Komt allen tezamen
Kerstviering 2018 Welkom, bemoediging en groet Kaars aansteken Gebed Samen zingen: Komt allen tezamen Komt allen tezamen, jubelend van vreugde: Komt nu, o komt nu naar Bethlehem! Ziet nu de vorst der eng'len
Nadere informatieJulianadorp en de Willibrordkerk
De Petrus en Pauluskerk in oud Den Helder De Vredeskerk in de Schooten De Nicolaaskerk in Nieuw Den Helder De Willibrordkerk in Julianadorp Julianadorp en de Willibrordkerk KORTE GESCHIEDENIS VAN JULIANADORP
Nadere informatieCompetentie: Leergebied: Zuid Nederland. In bijna elke stad en elk dorp vind je wel een oud gebouw. Soms is dit het station, soms het stadhuis.
Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Ontwerpen Geschiedenis In bijna elke stad en elk dorp vind je wel een oud gebouw. Soms is dit het station, soms het stadhuis. 1.
Nadere informatieVincent van Gogh. Hier zie je er een afbeelding van.
Vincent van Gogh Een van de beroemdste schilders die Nederland heeft gehad was Vincent van Gogh. Deze kunstenaar heeft zelfs zijn eigen museum gekregen in Amsterdam. Toch wel heel bijzonder, zeker als
Nadere informatieUitvaartviering in de Emmaüsparochie in Uithoorn
Uitvaartviering in de Emmaüsparochie in Uithoorn informatie voorafgaand aan het gesprek over de uitvaart Hij is niet hier, hij is immers opgestaan, zoals hij gezegd heeft. Mt 28,6 Inleiding Het is belangrijk
Nadere informatieBibliotheek en kerk onder één dak. Gedeeld gebruik in Hoeseltse parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw Maria Middelares, Roger Verjans, voorzitter kerkfabriek
Bibliotheek en kerk onder één dak. Gedeeld gebruik in Hoeseltse parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw Maria Middelares, Roger Verjans, voorzitter kerkfabriek Ons even voorstellen : wie zijn wij Tonen enkele foto
Nadere informatieKerk St-Mattheüs, Meensel
Kerk St-Mattheüs, Meensel Deel 4 : Het gebouw : verbouwingsplannen Op het eind van de 19 de eeuw waren er plannen om de kerk af te breken en een groter gebouw neer te zetten. Pastoor Sloots (pastoor van
Nadere informatieGeschiedenis Sint Augustinusparochie. Kromme Spieringweg 400, 2141 AM Vijfhuizen
Geschiedenis Sint Augustinusparochie Kromme Spieringweg 400, 2141 AM Vijfhuizen Geschiedenis Sinds 1929 vormen wij, de katholieke inwoners van Vijfhuizen, een eigen zelfstandige parochie. Onze geloofsgemeenschap
Nadere informatieLe seigneur de Clérans
30 VIVENDA Le seigneur de Clérans In heel Europa richt binnenhuisarchitect/vormgever/beeldhouwer Joris van Grinsven opmerkelijke huizen in voor zijn opdrachtgevers. Voor hemzelf had het lot iets bijzonders
Nadere informatieLodewijk van Berlaymont: 1542, Berlaimont , Bergen
Lodewijk van Berlaymont: 1542, Berlaimont - 1596, Bergen Kamerijkse munt uit 1572 met wapenschild Lodewijk van Berlaymont en Habsburgse adelaar Lodewijk van Berlaymont was een telg uit het belangrijke
Nadere informatieInfo plus Het leenstelsel
Project Middeleeuwen F- verrijking week 1 Info plus Het leenstelsel Inleiding De Middeleeuwen betekent letterlijk de tussentijd. Deze naam is pas later aan deze periode in de geschiedenis gegeven. De naam
Nadere informatieS C H E N K I N G, G I F T O F N A L A T E N S C H A P
V o o r h e t b e h o u d v a n h e t D r e n t s e c u l t u r e l e e r f g o e d S C H E N K I N G, G I F T O F N A L A T E N S C H A P S t i c h t i n g O u d e D r e n t s e K e r k e n Dwalen door
Nadere informatiekoetsen, terwijl er bedienden met fakkels langs de wegstonden.
Tussen Rijn en Lek 1992 4. - Dl.26 4 om de dorpskerken waren vanouds Katholieke begraafplaatsen geweest. Dezewaren destijds voor de Katholieke eredienst gewijd en nooit ontwijd. Het feitdat de kerken voor
Nadere informatieSPELREGELS START. Loop vanaf het Tongerloplein richting Molenstraat en sla rechtsaf de hoek om.
SPELREGELS De speurtocht start en eindigt op het Tongerloplein te Roosendaal. Blijf bij je groepje en let op het verkeer! START Loop vanaf het Tongerloplein richting Molenstraat en sla rechtsaf de hoek
Nadere informatieJagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten
Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat
Nadere informatieHistorie kerkhof Boekel 1832-2014 Stand van zaken kennis 11 november 2014, Archeologische werkgroep (HKK)
Historie kerkhof Boekel 1832-2014 Stand van zaken kennis 11 november 2014, Archeologische werkgroep (HKK) In het archeologisch beleidsplan van de gemeente Boekel wordt de begraafplaats beschreven als een
Nadere informatieDe Kerk - Geschiedenis (Van deze kerk heb ik de DTB boeken ingezien)
De Kerk - Geschiedenis (Van deze kerk heb ik de DTB boeken ingezien) Kerkgeschiedenis Hervormde Gemeente Oldemarkt - Paasloo c.a. De Hervormde Gemeente omvat vier kerkdorpen. Allen met een eigen kerk en
Nadere informatieDE MIDDELEEUWEN. Gemaakt Door: Amy van der Linden Leonardo Middenbouw groep 6
DE MIDDELEEUWEN Gemaakt Door: Amy van der Linden Leonardo Middenbouw groep 6 INHOUDSOPGAVE Middeleeuwen. Karel de Grote. Middeleeuwse straffen. De pest. Dokters in de Middeleeuwen. Beroepen in de Middeleeuwen.
Nadere informatie1 Noteer in de tabel wat de afkortingen van de partijen betekenen. PVDA sp.a CD&V Open VLD Vlaams Belang P S C V V P D L D A & D.
407826_05_TRO_WKS 22-02-2007 12:39 Pagina 24 OPDRACHT 14 1 Noteer in de tabel wat de afkortingen van de partijen betekenen. PVDA sp.a CD&V Open VLD Vlaams Belang P S C V V P D L D A & D A V Spirit N-VA
Nadere informatieVAN SYNAGOGE VIA PAKHUIS NAAR SJOELBRIELLE Riet de Leeuw van Weenen-van der Hoek
VAN SYNAGOGE VIA PAKHUIS NAAR SJOELBRIELLE Riet de Leeuw van Weenen-van der Hoek 15 JAAR STICHTING BEHOUD SYNAGOGE BRIELLE 10 JAAR SJOEL BRIELLE Het jaar 5775/5776 (2015/2016) is een bijzonder jaar. Honderdvierenveertig
Nadere informatieKarel de Stoute: Dijon, 10 november 1433 Nancy, 5 januari 1477
Karel de Stoute: Dijon, 10 november 1433 Nancy, 5 januari 1477 Hij was hertog van Bourgondië, Brabant, Limburg en Luxemburg, graaf van Vlaanderen, Artesië, Bourgondië, Henegouwen, Holland, Zeeland en Namen,
Nadere informatieBIJLAGE 1 BEELD BEZOEK DE KERK in Ede
BIJLAGE 1 BEELD BEZOEK DE KERK in Ede voor groep 5 t/m 8 1.1 DE OUDE KERK IN EDE IN 1910 Toelichting bij de praatplaten bij het thema ARCHEOLOGISCHE VONDSTEN 1.1 DE OUDE KERK IN EDE IN 1910 1.2 EEN KERK
Nadere informatieDE MOLEN opdrachtenkaart voorzijde: molen vroeger
DE MOLEN opdrachtenkaart voorzijde: molen vroeger Verdeel de opdrachten onder elkaar en ga op zoek naar het juiste antwoord op de voorzijde 4 Wat zijn de twee belangrijkste verschillen tussen de molen
Nadere informatieKoningsstraat 20. Brussel
Koningsstraat 20 Brussel De Koningsstraat nr. 20 is gelegen in de nabijheid van het Koninklijk Paleis en het Parlement in Brussel. Hier zijn de Directie en enkele afdelingen van de bank gevestigd en op
Nadere informatieWelkom in deze dienst Voorganger is ds. L.P. Blom
Welkom in deze dienst Voorganger is ds. L.P. Blom Schriftlezing: Openbaringen 3 vers 14 t/m 22 Gezang 253 vers 1 (Bundel 1938) Psalm 67 vers 3 (Schoolpsalm) Psalm 65 vers 1 en 2 (Nieuwe Berijming) Psalm
Nadere informatiegermaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).
Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest
Nadere informatieBrandaan. Geschiedenis WERKBOEK
6 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 6 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Katrui ten Barge, Wilfried Dabekaussen, Juul Lelieveld, Frederike
Nadere informatieDePetrus in een notendop
DePetrus in een notendop April 2018 Bronnen A. Looyenga: De St. Petruskerk te Vught: sleutelwerk van Karel Weber, 2005. H. Smeets: Een uiterst belangrijk experiment. De geschiedenis van de Petrus, 6-4-2018.
Nadere informatieGODSDIENST: Processie en schrijn
Naam: Klas: Klasnummer: Een processie godsdienstige gelovigen in is een optocht een bedevaartsplaats als groepsgewijze, van religieuzen parochie of herinnering en in een aan een goddelijk wonder of ter
Nadere informatieTANTE BETSIE. Charles & Herman Horsthuis. (Elisabeth Helena Henriëtte Issels) (Arnhem 11 oktober 1885 Haarlem 29 oktober 1943)
Charles & Herman Horsthuis TANTE BETSIE (Elisabeth Helena Henriëtte Issels) (Arnhem 11 oktober 1885 Haarlem 29 oktober 1943) De kunstzinnige familie Issels, waaruit wij mede voortgekomen zijn, telde één
Nadere informatieen nog andere straten moest nog worden aangelegd.
In de Belle Epoque had de Brabantstraat en de Brabantdam. De Brabantstraat liep van de Vogelmarkt tot aan het François Laurentplein. Deze straat is een van de oudste van Gent want werd reeds vermeld in
Nadere informatieGeschiedenis Parochie Onze Lieve Vrouw Geboorte
Geschiedenis Parochie Onze Lieve Vrouw Geboorte R.K.Kerk Pancratius aan de Osdorperweg anno 1650, vernieuwd in 1789 (datum foto onbekend) De kerk op het Eiland, Ruigoord. parochie van de Heilige Gertrudis
Nadere informatiePLAATSINGSLIJST ARCHIEF VAN DE H. WILLIBRORDUSPAROCHIE TE GEIJSTEREN EN ARCHIEF VAN DE SCHEPENBANK GEIJSTEREN
PLAATSINGSLIJST ARCHIEF VAN DE H. WILLIBRORDUSPAROCHIE TE GEIJSTEREN EN ARCHIEF VAN DE SCHEPENBANK GEIJSTEREN NB. De stukken, zoals beschreven in de plaatsingslijst van het archief, zijn per archief/rubriek
Nadere informatieBOERMARKEN IN DRENTHE
BOERMARKEN IN DRENTHE Historie Geschiedenis gaat ver terug. Het begrip Boermarke, ook wel Marke genoemd, gaat in feite terug tot de tijd van de Germanen die zich op vaste plaatsen gingen vestigen. MARKE,
Nadere informatieKerk- School- en Gezinsdienst op zondag 29 maart 2015 in de Martinikerk
Kerk- School- en Gezinsdienst op zondag 29 maart 2015 in de Martinikerk Voorganger: Ds. M.N. Ariesen-Holwerda Organist: Kees Nottrot Pianist: Peter Wagenaar Afkondigingen Zingen van een psalm 122: 1 en
Nadere informatieIK OVERLEEFDE AUSCHWITZ
Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr
Nadere informatieSinterklaas. Lees het verhaal en beantwoord de vragen.
Sinterklaas Lees het verhaal en beantwoord de vragen. Sinterklaas is geboren aan het begin van de vierde eeuw. Hij is dus ongeveer 1700 jaar oud. Hij komt uit Myra, dat is een plaats in wat tegenwoordig
Nadere informatie1. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Bekijk je plaatje goed. 3. Zoek samen nog vier klasgenoten met een ander plaatje.
Opdracht 1 Ongeveer 150 jaar geleden stonden er veel steenfabrieken langs de IJssel. De stenen werden van klei gemaakt. Dat kon je langs de IJssel vinden. Als de rivier overstroomde, bleef er een laagje
Nadere informatieHunebedden. Inleiding. Hoofdstuk 1 Wat zijn hunebedden en waar kun je ze vinden?
Hunebedden Inleiding Ik hou mijn werkstuk over hunebedden, omdat ik het een leuk onderwerp vind. Maar ik hou het er ook over, omdat ik er veel van te weten wil komen. Ik ben op het idee gekomen, omdat
Nadere informatieSint-Franciscus-Xaverius parochie in Kuregem
Sint-Franciscus-Xaverius parochie in Kuregem Als tweede wat minder bekende kerk in Anderlecht brachten wij een bezoek aan de parochie van Sint-Franciscus-Xaverius in Kuregem. Samen met de kerk van O.L.V.
Nadere informatieBEN JIJ DE DETECTIVE DIE WIJ ZOEKEN?
BEN JIJ DE DETECTIVE DIE WIJ ZOEKEN? Ken jij Sint Katrien? Katrien of Sint-Katharina zoals ze ook wel wordt genoemd, is de patroonheilige van onze grote Sint-Katharinakerk. Je weet wel, de prachtige kerk,
Nadere informatieLANDGOED VILSTEREN - GRANDTOUR
LANDGOED VILSTEREN - GRANDTOUR ROUTE 14 km Flinke wandeling op landgoed Vilsteren, met onderweg o.a. het graf van de kluizenaar, een fraai uitzichtpunt en een kijkje achter de schermen van het beleid en
Nadere informatieToelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7
Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze
Nadere informatie13 december 2018 Katwijk
13 december 2018 Katwijk terugblik studies 1 t/m 4 inleiding tot het schrijven van het boek 5 t/m 25 de aankondiging van Johannes' geboorte aan Zacharias in de tempel 26 t/m/ 38 aankondiging van Jezus'
Nadere informatie