wereld waternet jaarverslag 2014

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "wereld waternet jaarverslag 2014"

Transcriptie

1 wereld waternet

2 voorwoord Een overzicht van onze projecten in Het zevende bestaansjaar van Wereld Waternet stond in het teken van het sluiten van de cyclus en de uitbreiding van de activiteiten naar andere landen in Afrika. U bent van harte uitgenodigd om kennis te nemen van deze ontwikkelingen. WWn in 2014 In dit jaarverslag vindt u een beschrijving van onze activiteiten en resultaten in Organisatie Samenstelling van het bestuur en Raad van Advies. Strategie voor Afrika In 2014 breidden we ons werkgebied uit naar Ghana, begonnen we met ons sanitatie programma in 15 middelgrote steden in Mozambique en tekenden we contracten met Ethiopië, Ghana en Burkina Faso.

3 01 voorwoord Onze ambities voor Afrika krijgen in 2014 steeds meer vorm. We gaan drie nieuwe strategische allianties aan op het vlak van kennisdeling en twee andere belangrijke allianties zijn in voorbereiding. Vanwege ontwikkelingen in de Noord- Afrikaanse regio zijn we begonnen met het rechtstreeks uitwisselen van kennis en advies aan landen in de regio van onze kernlanden Marokko, Zuid-Afrika en Egypte. Wat hebben we bereikt in 2014? De nieuwe meerjarenafspraken met de Water Operators Partners richten zich nu meer dan voorheen op de integrale watercyclus. En dat vertaalt zich direct naar resultaten. In landen zoals Indonesië en Suriname bereikten we dit jaar mijlpalen: door de oprichting van platformen voor integraal waterbeheer en door naast drinkwater ook aan sanitatie te gaan werken met onze partners. We boekten in 2014 mooie resultaten op onze Afrika strategie. We sloten partnerschappen in drie nieuwe landen: Ethiopië, Ghana en Burkina Faso. Daarnaast zijn we partner geworden in een project in Ghana, waarbij we samen met de Social Venture Safi Sana werken aan business oplossingen voor sanitatie. Om aan de vraag van de Water Operators partnerships te kunnen voldoen gaan we ook samenwerkingsverbanden aan om onze kennis, capaciteit en middelen te complementeren. We zijn nieuwe allianties aangegaan om extra kennis, expertise en menskracht in te brengen. Met Wateropleidingen SWO tekenden we een overeenkomst om watercyclusopleidingen en (digitale) trainingsprogramma s te ontwikkelen in uid-afrika. En we trokken nieuwe cofinanz cieringen aan. Zo kende het NWB fonds financiering toe voor een programma met de Abay River Basin Authority in Ethiopië en keurde de Rijksdienst voor (internationaal) Ondernemend Nederland RVO een programma goed in Ghana. Waterprofessionals en stakeholders hebben een steeds duidelijker beeld van de expertise van Wereld Waternet, niet alleen door wat we bereiken in de landen, maar ook door onze beleidsbeïnvloedende communicatie. Zo presenteerden we onze visie en ambities op de jaarlijkse Nationale Haringpartij. En we organiseerden een kennisuitwisseling tussen de Water & Sanitation Council van de Wereldbank en de Nederlandse watersector. Het nieuwe vijfjarenplan van de Wereldbank baseert zich onder andere op de hele watercyclus en capaciteitsopbouw, twee belangrijke

4 uitgangspunten van het werk van Wereld Waternet. Wereld Waternet kan dan ook vanuit haar expertise bijdragen aan de ontwikkeling van dit plan en is bereid om hiervoor capaciteit beschikbaar te stellen. In opdracht van de gemeente Amsterdam en DGIS is Wereld Waternet in 2014 voor het eerst betrokken bij de drinkwatervoorziening en sanitatie in Jordanië voor vluchtelingen. Dit verloopt goed. Met het waterschap OWMCP in Nickerie bereikten we de belangrijkste doelstelling in een van de EU gefinancierde programma s in Suriname: de oprichting van het Water Platform Nickerie. Mooi is dat UNESCO-IHE en GWOPA het Water Operators Partnership met OWMCP zien als een voorbeeld voor succesvolle waterpartnerschappen. In de Indonesische provincie Banten richtten we ons naast drinkwater nu ook op sanitatie. Burgemeesters en regenten committeerden zich nog nadrukkelijker voor de samen werking met ons nadat ze de integrale watercylcus bij Wereld Waternet in de praktijk zagen. Met het tekenen van twee langdurende samenwerkingsovereenkomsten is het sanitatieprogramma van Banten uitgebreid van twee naar vier programma s. Betaalde advisering aan midden- en hooginkomen landen werd in 2014 uitgevoerd door Waternet International. Wereld Waternet voerde de activiteiten in laag-inkomen landen uit. De activiteiten van beide organisaties verschillen echter niet zo erg en ze versterken elkaar zelfs. Zo leidde de samenwerking van Wereld Waternet in Egypte tot een betaalde opdracht van de Wereldbank om mee te werken aan de ontwikkeling van een strategisch plan voor Egypte. En met het ministerie van Local Governance and Rural Development in Ghana heeft Wereld Waternet afspraken gemaakt om tegen kostendekkend tarief te adviseren en te assisteren bij de rehabilitatie van de Mudor waste water treatment plant. We gaan daarom in 2015 de activiteiten van beide organisaties uitvoeren vanuit één organisatie. Als het gaat om samenwerking is Waternet de belangrijkste partner van Wereld Waternet. Het werken in het buitenland heeft ook voor Waternet en haar medewerkers veel meerwaarde. Bijvoorbeeld dat Waternet-collega s in de buitenlandprojecten samenwerken met collega s van andere disciplines van de watercyclus. Maar ook dat men kennis die men in Nederland niet gebruikt kan inzetten in het buitenland. De Waternetacademie van Waternet besteedt hier ook aandacht aan. Het heeft ertoe geleid dat de enthousiaste schare Wereld Waternetters binnen Waternet nog groter is geworden. Evenals in voorgaande jaren hopen we dat u zich na het lezen van dit jaarverslag nog meer betrokken zult voelen bij Wereld Waternet en haar werk. Johan de Bondt Voorzitter bestuur Wereld Waternet Dijkgraaf Waterschap AGV

5 In 2014 was onze belangrijkste activiteit het oprichten van sanitatie groepen in 15 steden. Deze sanitatie groepen zullen de sanitatieprogramma s in de steden uitvoeren. In 2014 hebben we ook de baseline studies ontwikkeld voor iedere stad. We hebben 15 private water operators getraind die vervolgens met 45 mensen gaan werken op sanitatie. Frederico Martins, Projectcoördinator PO15, Mozambique

6 02 Wereld Waternet in 2014 Wereld Waternet brengt de kennis van het watercyclusbedrijf Waternet over aan publieke waterorganisaties in de wereld. Dit doet zij in langdurige samenwerkings verbanden, die gebaseerd zijn op gelijk waardig heid en solidariteit. In dit jaarverslag leggen we uit wat we in 2014 hebben gedaan en welke resultaten hiermee zijn geboekt. Als Wereld Waternet (WWn) hebben we grote ambities. We willen die verwezenlijken door kleine maar concrete stappen voorwaarts te zetten. In dit jaar verslag nemen we u mee op deze reis. Leeswijzer Dit jaarverslag is ingedeeld op basis van thema s. De hoofdstukken 4 tot 7 gaan in op wat we gedaan en bereikt hebben in 2014 op het gebied van de watercyclus: op het gebied van capaciteitsversterking van onze partners; op de meerwaarde van onze focus op Afrika; en op hoe we onze regierol nemen. In hoofdstuk 7 zullen we ingaan op onze bijdrage aan de economische ontwikkeling aan de regio. En hoofdstuk 8 bevat de verantwoording van de kern van ons werk: de activiteiten en resultaten van de program ma s. Het laatste hoofdstuk geeft een overzicht van de financiële resultaten in Wereld Waternet wil bijdragen aan een duurzame integrale oplossing van water uitdagingen in de wereld. Wij zetten daarbij de kennis in van Waternet op het gebied van de watercyclus. Maar we kijken ook verder dan water, naar aanverwante problemen zoals afval. En op termijn ook naar voedselvoorziening en energie. We helpen daarbij partners in achterstands regio s in hun ontwikkeling. Door onze lang durige ondersteuning moeten zij uiteinde lijk in staat zijn op eigen kracht goede water prestaties te leveren: schoon drink water en goede sanitatie tegen een kostendekkend tarief. Wereld Waternet wil zich vooral richten op de ontwikkeling van Afrika, omdat hier de wateruitdagingen het grootst zijn. We werken daarbij samen met partners in verder ontwikkelde kernlanden in Afrika. Met hen pakken we de wateruitdagingen in minder ontwikkelde landen in hun regio aan. Wereld Waternet zet haar deskundigen in op watergebied en andere organisatiegebieden zoals financiën, HRM of klantenmarketing. Deze experts werken veelal bij Waternet, maar ook experts van andere organisaties worden ingezet. Daardoor zijn we flexibeler en kunnen we gezamenlijk meer bereiken.

7 Rol van Wereld Waternet is het onderhouden van de bestuurlijke relaties, het aansturen van de programma s en het borgen van de continuïteit en legitimiteit van de organisatie in een notendop! Wat Wereld Waternet in 2014 vooral kenmerkt is de verdere focus op Afrika. We beginnen hier in drie nieuwe landen waarbij we vaak worden gevraagd om waterautori teiten te versterken die model zullen staan voor vergelijkbare organisaties in dat land. De integrale benadering en dus samenwerking met andere waterstakeholders staat hierbij nadrukkelijk centraal. De twee EU-programma s in Suriname verlopen volgens schema. Samen met het management van SWM werkten we succes vol aan de verbetering van de organisatie en in Nickerie is onder grote belangstelling van autoriteiten en media het waterplatform opgericht dat alle waterstakeholders perma nent bij elkaar brengt. In Indonesische provincie Banten zijn de sanitatieprogram ma s uitgebreid van twee naar vier en kunnen we met grotere betrokkenheid van de burge meester en regenten aan de slag met de integrale benadering. Vanwege de politieke situatie geven we in Egypte nog steeds adviezen op afstand, via Skype meetings. Vanaf 2015 gaan we wel samenwerken om het trainingscentrum in Egypte concreet in te zetten voor de Afrika-strategie van Wereld Waternet. Voor onze training- en demonstratie programma s in Zuid-Afrika hebben we met Wateropleidingen (SWO) een alliantie contract getekend en werd de eerst training gegeven in het nieuwe trainingsinstituut voor integraal werken voor de hele watersector. En samen met de Marokkaanse partner ONEE is alles geregeld voor de bouw van een proefinstallatie op basis van ozon en actieve kool. Ook evalueerden we hoe het slib van 2 grote rioolwaterzuiveringen kosten besparend afgevoerd kan worden. In regioland Mozambique begonnen we met ons sanitatieprogramma als onderdeel van een integraal programma met drink water bedrijf Vitens Evides International, ontwikke lingsorganisatie SNV en BoP Innovation Centre. Onze eerste lange termijn inzet leidt tot zichtbaar snelle resultaten. Daarnaast gingen we in 2014 van start in drie nieuwe regiolanden Ghana, Ethiopië en Burkina Faso. In de laatste twee gaan we waterautoriteiten ondersteunen die model staan voor de ontwikkeling van andere water autoriteiten in deze landen. In Ghana zullen we onze expertise inzetten om de modernisering van een afvalverwerkingsfabriek te volgen en gaan we met de Nederlandse social venture Safi Sana een aantal duur zame sanitatie programma s uitvoeren.

8 De samenwerking tussen drinkwaterbedrijf Perpamsi Banten en Wereld Waternet heeft gezorgd voor een betere prestatie van de drinkwater bedrijven in Banten. De technische kennis van proces technologen is veel groter nu, het onbetaald watergebruik is teruggebracht, onze water infrastructuur wordt beter onderhouden, onze water bronnen worden beter beheerd en de bedrijfsvoering van onze zuiveringen is verbeterd. Pak Rushdy Mahmoud, Directeur Perpamsi Banten, Indonesië

9 03 de watercyclus De Watercyclus Wereld Waternet richt zich in al haar programma s op het verbeteren van de gehele of integrale. Problemen in bijvoorbeeld de drinkwatervoorziening kunnen namelijk veroorzaakt worden door gebrekkig afvalwaterbeheer, omgang met oppervlaktewater of het onttrekken van grondwater. Door deze integrale benadering krijgen onze partners meer inzicht in de samenhang tussen oppervlaktewater, grondwater en afvalwaterbeheer. In principe vindt lozing van afvalwater pas plaats nadat dit gezuiverd is. Wij werken in veel landen waar afvalwater echter nog in open kanalen wordt afgevoerd en er vinden ongezuiverde lozingen plaats door de industrie. Open defecatie leidt ertoe dat ontlasting direct in het oppervlaktewater terechtkomt. Deze landen zijn gebaat met verbeterde sanitatie. De integrale benadering is belangrijk omdat partners meer inzicht krijgen in het belang van bestuurlijke en operationele samenwerking tussen de verantwoordelijke waterorganisaties. Samenwerking en de rol van onze partners Onze partners zijn meestal verantwoordelijk voor de voorziening van drinkwater. Er moet genoeg zijn en het moet drinkbaar, dus schoon zijn. Onder andere om ziektes te voorkomen. In onze partnerlanden is dat meestal niet het geval. De oorzaken liggen niet alleen bij de drinkwatervoorziening, maar ook bij de drinkwaterbron, vaak vervuild door landbouw, industrie of de natuur. Vaak zijn er meerdere partijen verantwoordelijk voor het aanpakken van de wateruitdagingen en niet alleen onze partner. In onze projecten werken we samen met partners die op bestuurlijk en operationeel niveau opereren. Ook proberen we meerdere partijen uit de lokale watercyclus bij het project te betrekken. Door trainingen en workshops maken we deze partners bewust van de watercyclus en hun rol daarin. Zo vergroten we het draagvlak om gezamenlijk op te trekken. En zijn partners beter in staat om daar in te grijpen waar dit de meeste impact heeft. Deze aanpak om alle verantwoordelijke partijen om tafel te krijgen kost meer tijd, maar levert uiteindelijk wel meer op. Activiteiten en resultaten in 2014 Onze actieve ondersteuning is in 2014 vooral gericht op de taakgebieden van onze partners: drinkwater, afvalwater en sanitatie. Dit geeft aan op welke gebieden we kennis delen in de verschillende landen. Het integraal aanpakken van de waterproblematiek is een bewustwordingsproces 03 de watercyclus

10 dat op termijn haar vruchten afwerpt. We hebben nu met alle Water Operators Partnerships contracten getekend waarin explicieter vastgelegd wordt dat we gezamen lijk werken aan het verbeteren van de gehele watercyclus. We zien dat de nieuwe meerjarenafspraken in 2014 al resulteren in activiteiten die de gehele watercyclus bestrijken. In het EU-programma in Suriname werkt Wereld Waternet samen met waterschap OWMCP aan het verbeteren van de kwaliteit en kwantiteit van het oppervlaktewater. Een van de belangrijkste ambities is een platform waarin alle water stakeholders gaan samen werken. Onder grote belangstelling van pers en autoriteiten werd dit Water Platform Nickerie opgericht in Het is de eerste keer in Suriname dat alle water stakeholders in een gezamenlijk orgaan vertegenwoordigd zijn. Belangrijk voor de integrale benadering is ook dat er in 2014 verdere stappen zijn gezet voor de samenwerking tussen het waterschap OWMCP en het Surinaamse drinkwaterbedrijf SWM. In de verschillende gemeenten van het Indonesische Banten werken we naast drinkwater nu ook aan sanitatie en milieuverbetering. In 2014 zijn hiervoor meerjarencontracten getekend met onze partners in twee gemeenten in Banten. De burgemeester en regenten uit het Indonesische Banten waren na een bezoek aan Nederland overtuigd van het belang van de integrale benadering en ze committeerden zich nadrukkelijk aan het meerjarenprogramma met Wereld Waternet. In de Kaapregio in Zuid-Afrika richt men zich steeds meer op de integrale benadering van de watercyclus. Op initiatief van Wereld Waternet werken inmiddels zo n 14 partijen in de watersector met elkaar. De afdeling infrastructuur van het ministerie beheert de waterhoofdinfrastructuur in Zuid-Afrika en heeft zich ook aangesloten. Organisaties die eerst nauwelijks met elkaar communi ceer den, zetten nu gezamenlijk in op integraal werken. In het speciaal hiervoor opgerichte trainingscentrum werd de eerste training gegeven. Met EWSETA, een soort certificerings instituut van trainingen voor de watersector dat onder het ministerie van onderwijs valt, gaan we bekijken hoe we de integrale watercyclus kunnen verankeren in curricula voor de watersector in Zuid-Afrika. In Marokko zijn met ONEE afspraken gemaakt om een derde partner te betrekken bij de samenwerking die verantwoordelijk is

11 voor het oppervlaktewater beheer, zodat we ook in Marokko de cyclus kunnen sluiten. Door het nagenoeg ontbreken van regen en de enorme vervuiling en intensief gebruik van de Nijl, ontkomt men in Egypte niet aan integraal waterbeheer. Organisaties met heel verschillende belangen en uit verschillende landen moeten hier samenwerken. In Ethiopië gaan we daarom nu ook de Abay River Basin Authority adviseren op integraal waterbeheer. Deze waterautoriteit is verantwoordelijk voor het stroomgebied van de Blauwe Nijl, de belangrijkste watertoevoer van de Nijl in Egypte. Wereld Waternet adviseert de Wereldbank in een 2,8 miljard dollar programma voor riolering en waterzuivering in Egypte waaraan de Wereldbank 1 miljard bijdraagt. Een belangrijk resultaat! De Wereldbank is geïnteresseerd in het feit dat we zelf een waterorganisatie zijn die kennis en ervaring heeft met het toepassen van integraal waterbeheer in de praktijk. En daarnaast dat we deze kennis ook overdragen.

12 Door de samenwerking met Wereld Waternet en Rijn en IJssel zijn alle betrokkenen binnen de watercyclus verenigd in een waterplatform voor integraal waterbeheer. Dit zal tot betere samenwerking en afstemming leiden van watermanagement taken. Daarnaast zullen permanente kennisoverdracht en training in integraal waterbeheer het efficiënt waterbeheer en de waterkwaliteit ten goede komen. In het EU programma dat we samen uitvoeren zal ook aandacht zijn voor onderwijs en bewustwording over watergebruik. Richenel Small, directeur Waterschap OWMCP, Suriname

13 04 capaciteit en partnerships Capaciteitsontwikkeling Wereld Waternet wil de watersituatie in meerdere achterstandsregio s verbeteren. We richten ons hierbij op het verhogen van de kennis en de beheercapaciteit van de, veelal publieke, waterorganisaties ter plaatse: capacity building of capacity development. Zo kunnen zij hun dagelijkse taken beter uitvoeren, meer inzicht krijgen in het totaalplaatje van de watercyclus en daar waar nodig samenwerking zoeken. Capaciteitsversterking is een langdurig proces. Het kost tijd om nieuwe inzichten te krijgen, tegenstrijdige belangen te overwinnen of te voldoen aan de technische voorwaarden om de kennis te kunnen toepassen. Wij gaan dan ook een langdurige verplichting aan met onze partners om hen te ondersteunen in hun ontwikkeling. En onze partner verplicht zich op zijn beurt om mee te werken: door het beschikbaar stellen van personeel, door de steun van bestuurders en directie, of door financiële allocatie. WOP Water Operators Partnership Voor elke samenwerking sluiten wij een partnerschapsovereenkomst, het Memorandum of Understanding (MoU). Deze overeenkomst wordt meestal met meerdere partijen afgesloten en is langdurig en gelijkwaardig. Deze manier van samenwerken heet Activiteiten en resultaten in 2014 In 2014 zijn we actief in 11 landen. Deze geeft een geografisch overzicht van de landen en de WOP s/projecten weer. In 2014 zijn we 7 nieuwe Water Operators Partnerships (WOP s) of programma s gestart. Met onze partners voerden we 21 programma s en/of projecten uit, 6 meer dan in In al onze WOP s werken we actief en in nauwe samenwerking met onze partners aan de verbetering van hun. Niet alleen door middel van training en cursussen, maar vooral door met onze partners samen aan de slag te gaan in concrete projecten en met het aanpakken van specifieke problemen. In 2014 hebben we onze activiteiten uitgebreid naar de drie landen Ethiopië, Burkina Faso en Ghana. Dit zijn regiolanden van onze kernlanden. In Ethiopië en Burkina Faso gaan we waterautoriteiten ondersteunen die model zullen staan voor andere waterautori teiten in deze landen. In Ghana werken we met de Nederlandse social venture Safi Sana aan een integraal programma waarbij de private sector wordt betrokken bij het bieden van sanitatie oplossingen. 04 capaciteit en partnerships

14 In Mauritanië heeft de nieuwe situatie er niet toe geleid dat eerdere afspraken met het nationale ministerie van water in Mauritanië, Société Nationale de l Eau (SNDE) gecon creti seerd konden worden. In Indonesië is het aantal WOP s van 2 naar 5 gegaan omdat nu met alle gemeenten de contracten voor de sanitatieprogramma s zijn getekend. Meerwaarde voor Waternet De samenwerking levert ons ook iets op. Projectmedewerkers krijgen de gelegenheid om in een internationale context te werken, met mensen van een andere cultuur en een andere manier van werken. Dit verbreedt de blik. Het werken met organisaties in het buiten land maakt ons ook bewuster en geeft een hernieuwd inzicht in hoe wij het in Nederland hebben geregeld. En ook hoe dat beter kan. Het maakt ons tot betere professionals. D e werkzaamheden zijn kleinschaliger maar vaak wel veel breder dan de dagelijkse werkzaamheden van onze medewerkers. Daardoor krijgen Waternetters veel meer inzicht in de integrale watercyclus. Ook omdat ze samenwerken met Waternet collega s die bij een ander onderdeel werken binnen de watercyclus van Waternet. Medewerkers hebben (theoretische) kennis die in Nederland niet meer nodig is om het werk te doen. In het buitenland blijkt deze kennis nuttig te zijn en medewerkers worden uitgedaagd om deze kennis creatief aan te wenden. In onze partnerlanden worstelt men met problemen die we hier helemaal niet kennen: schaalgrootte en tropisch gerelateerde uitdagingen zoals droogte, enorme regenval en sedimentatie door erosie. Veranderende klimatologische omstandig heden leiden hier ook tot hevige regenval in korte tijd. Wij leren van onze partners hoe zij met dit soort uitdagingen omgaan. Deze nieuwe kennis maakt ons tot een betere waterorganisatie in Nederland. Samenwerking met Nederlandse partners in het buitenland leidt ook tot uitbreiding van het netwerk en meer samenwerking met deze partners in Nederland. Samengevat profiteren wij er ook zelf van door anderen te helpen. Dit is geen doel op zich maar het is wel van belang en het onderstreept de gelijkwaardigheid van de relatie met onze partners.

15 We zijn met Wereld Waternet naar Jordanië gegaan voor een needs-asssessment. We helpen het kamp op het gebied van verkeer en transport, ruimtelijke plan ning en op riolering en drink water. Dus we bieden daar een breed pakket aan. Wereld Waternet doet hier bijzonder goede zaken. Wereld Waternet helpt het kamp, adviseert het kamp bij het aanleggen van een drinkwatersysteem en helpt het kamp bij de aanleg van een rioleringssysteem. En in de regio helpt Wereld Waternet met een waterleidingssysteem voor Yarmuk. Pierre van Rossum, Projectleider gemeente Amsterdam voor vluchtelingenkamp Jordanië

16 05 strategie voor Afrika Wereldwijde wateruitdagingen De wateruitdagingen in de wereld zijn enorm groot. Ongeveer 780 miljoen mensen hebben geen schoon drinkwater en 2,4 miljard mensen zullen in 2015 nog steeds geen fatsoenlijke sanitaire voorzieningen hebben. De toenemende economische ontwikkeling in vrijwel alle regio s van de wereld legt een steeds grotere druk op de schaarse drinkwaterbronnen. Als relatief kleine organisatie willen we zoveel mogelijk mensen bereiken bij het verbeteren van hun leefomstandigheden. Daarom maken we onze inzet zo effectief mogelijk. Door onze ervaring te delen met drinkwaterorganisaties uit ontwikkelde landen, zodat zij gemotiveerd worden om organisaties in de relatief minder ontwikkelde landen te ondersteunen. En met de Afrikastrategie willen we ook aan efficiëntie winnen. Focus op Afrika Sinds 2011 richten we ons steeds meer op landen met de grootste achterstand. We focussen ons op. Met 56 landen en een landoppervlak van 30 miljoen m 2 (drie keer Europa) is het onmogelijk om het gehele continent te bereiken als individuele organisatie. Onze is erop gericht om de verder ontwikkelde WWn-partners in Afrika te motiveren om Water Operators in andere landen in Afrika te gaan versterken. Deels zien we het ook als een tegenprestatie voor onze vaak jarenlange ondersteuning aan deze partners. Om de Afrika-strategie uit te kunnen voeren werken we nauw samen met de partners in drie landen in Afrika. Deze kernlanden zijn Marokko, Egypte en Zuid-Afrika. In deze kernlanden willen we bijdragen aan de inrichting en versterking van trainingscentra met een internationale uitstraling en digitale leerprogramma s. Vanuit de trainingscentra in de drie kernlanden kunnen we waterorganisaties in de omringende landen naar een hoger niveau van waterbeheer brengen. De al aanwezige kennis in de regio wordt zo binnen diezelfde regio ingezet. Wereld Waternet streeft naar een blijvende rol in deze trainingscentra om zodoende voeling te houden met de ontwikke ling in het kernland en de omringende landen. Onze rol in deze samenwerking is vooral coachend en stimulerend. Wereld Waternet kreeg in 2014 verzoeken om kennis te delen met een aantal landen die in de buurt van onze kernlanden liggen. Omdat de trainingscentra in de kernlanden niet altijd direct kunnen ingaan op dit soort verzoeken, gaan we zelf directe Water Operators Partnerships aan met die landen. 05 strategie voor Afrika

17 Voorbeelden van deze tijdelijk aangepaste strategie zijn onze WOP s in Mozambique, Ethiopië, Burkina Faso en Ghana. Onze strategie om kern- en regiolanden duurzaam aan elkaar te verbinden blijft echter overeind. In 2015 zullen we ons heroriënteren op de Afrika-strategie en bekijken hoe we onze partners in de kernlanden kunnen betrekken bij de nieuwe situatie. De kernlanden Egypte, Marokko en Zuid-Afrika blijven een hoeksteen in de ambitie van Wereld Waternet, om in 2016 met en via deze landen kennis over te dragen aan 9 landen in de regio. Activiteiten en resultaten in 2014 We werkten in 2014 met de kernlanden Egypte, Marokko en Zuid-Afrika verder aan het overdragen van kennis naar de regio landen. In Zuid-Afrika hebben we sterk ingezet op de vorming van een trainings centrum voor de Zuid-Afrikaanse water sector. De operationele procedures voor afvalwaterbedrijven zijn vastgelegd in instructie- en trainingshandleidingen die zowel in Zuid-Afrika als in Mozambique gebruikt gaan worden. En we laten Nederlandse kennis zien in het Centre of Expertise in Durban. Hier zijn inmiddels 25 innovatieve demonstratieprojecten opgezet. Organisaties en bedrijven uit heel Zuid-Afrika komen naar dit centrum om van deze projecten te leren. Trainingscentra Vooral de trainingscentra van onze partners in Egypte en Marokko vormen een belang rijke schakel om de kennis van Wereld Waternet over hele watercyclus verder uit te rollen in Afrika. Met het Training Centre van het institute de L eau Et assainissement (IEA) in Marokko bekijken we hoe we elkaar kunnen versterken op e-learning en op technieken voor kennisontwikkeling. En met onze partner in Egypte is eind 2014 over eenstemming bereikt over de vervolgsamen werking voor Het is hierbij bevestigd dat het trainingscentrum trainingen op maat gaat verzorgen voor collega water organistaties in Egypte en voor waterorgani saties in de regiolanden rondom Egypte. Samenwerkingsverbanden In 2014 zijn we samenwerkingsverbanden aangegaan om onze Afrika-strategie verder vorm te geven. De Nederlandse social venture Safi Sana en Wereld Waternet werken in de buurt van de Ghanese hoofd stad Accra samen op sanitatie. Safi Sana levert de expertise voor een business model van afvalverwerking en sanitatie en Wereld Waternet neemt deel vanwege haar contacten met de publieke waterorganisaties

18 (de overheid). Met Wateropleidingen SWO tekenden we in 2014 een alliantiecontract om online modules te ontwikkelen met het trainingscentrum in Zuid-Afrika, en later voor de trainingscentra in de andere twee kernlanden Marokko en Egypte. Voor ZuidAfrika werken we samen met VEI en Wateropleidingen SWO om het Centre of Expertise in Durban verder vorm te geven. Nederlandse (water)organisaties die ook in Afrika werken, nodigen Wereld Waternet uit om te participeren in hun programma s daar. In Mozambique zijn we bijvoorbeeld gevraagd om samen met Vitens Evides International het drinkwater bedrijf AIAS te ondersteunen. Wereld Waternet neemt hier sanitatie voor haar rekening. In Ethiopië en Zuid-Afrika wordt de kennis van de gehele watercyclus van Wereld Waternet als aanvullend ervaren door andere Nederlandse waterschappen. En in Ghana en Ethiopië hebben de Nederlandse ambassades aangegeven geïnteresseerd te zijn om programma s van Wereld Waternet te financieren. In 2014 zijn we zelf directe Water Operators Partnerships aangegaan met Burkina Faso, Ghana en Ethiopië. In Ethiopië tekenden we een contract met de de Abay River Basin Authority voor een beter beheer van de Blauwe Nijl. In Burkina Faso gaan we met Waterschap Reest en Wieden de water autoriteit l Agence de l eau du Gourma (AEG) versterken. Het is een begin van een langdurige samenwerking met de uitgespro ken steun van de Minister van Water & Sanitatie. Na een bezoek van de Ghanese minister van Binnenlandse Zaken en Plattelandsontwikkeling aan Wereld Waternet tekenden we een intentieverklaring.

19 We waarderen de technologische ondersteuning van Wereld Waternet en hun hulp bij de opleiding Van onze mensen. Ik denk onder andere aan advisering over de werking van de afvalwaterzuiverings installaties. Deze verbetering kwam tot stand door bezoeken op locaties, gesprekken waarin we kennis uitwisselden en live meetings via videoconferenties tussen de specialisten van Waternet en onze medewerkers. Dat heeft geleid tot betere prestaties van onze afvalwaterzuiveringen. De kwaliteit van het eindproduct is enorm verbeterd. Ik ben blij met de ondersteuning bij de opleiding van onze mensen die plaatsvond in samenwerking met het ONEE-opleidingscentrum van Marokko. Khaled Hussain, Directeur Waterbedrijf BWADC, Egypte

20 06 regierol Wereld Waternet Inleiding Wereld Waternet is een regie-organisatie. De medewerkers van Waternet en van onze andere Nederlandse partners voeren technisch-inhoudelijke adviestaken uit. Wereld Waternet zorgt voor continuïteit, effectiviteit en legitimiteit van de programma s. Dit betekent dat wij de projecten coördineren en we voeren activiteiten uit ter ondersteuning van de programma s en de organisaties. We hebben als regie-organisatie de volgende activiteiten: programmamanagement & procesverbetering alliantiemanagement PR & communicatie financiering & financiële verantwoording planning & control. Activiteiten en Resultaten 2014 In 2014 heeft Wereld Waternet zich verder ontwikkeld en geprofessionaliseerd op het gebied van Planning & Control, Alliantiemanagement, Communicatie en Financiering & continuïteit. We zijn op zoek gegaan naar nieuwe structurele financiers en begonnen met de uitvoering van ons nieuwe alliantie beleid. Programma management & Procesverbetering De is de afgelopen jaren verder versterkt en de uitvoer van de is steeds meer gestructureerd. Onderdeel van dit proces zijn nieuwe contracten die we tekenden met alle partners, de Water Operators Partnerships. De afgesproken meerjarenplannen vormen de basis van ons programma management en vanaf 2014 werken we volgens deze lijn. Aan elk meerjarenplan ligt een gedegen analyse ten grondslag: 1 diagnose van de externe factoren en de positie van de partnerorganisatie in het krachtenveld van actoren. 2 diagnose van de beheercapaciteit en de organisatie van de waterorganisatie: de interne factoren. De Hogeschool van Amsterdam is een van de kennisinstellingen waarmee we een alliantie hebben voor de inzet van Nederlandse studenten bij onze programma s in het buitenland. Nederlandse studenten worden waar nodig gekoppeld aan studenten uit partnerlanden. Het onderzoek van twee studenten heeft bijgedragen aan beleidsveranderingen bij de inzet van Waternet projectmedewerkers in de buitenlandprojecten van Wereld Waternet en hoe de kennis die de medewerkers daar opdoen beter benut kan worden bij Waternet. Studenten van de opleiding Civiele Techniek 06 regierol Wereld Waternet

21 ontwikkelden een beslisboom voor sanitatie oplossingen in Zuid-Afrika en Mozambique. Wereld Waternet zet in het buitenland niet alleen technische specialisten in maar ook specialisten op andere vlakken zoals organisatiedeskundigen, trainers, financiële experts of communicatieadviseurs. Alliantiemanagement Wereld Waternet is volop bezig om haar alliantiemanagement te ontwikkelen. Naast de professionele begeleiding van onze mede werkers hebben we een gestructu reerde aanpak ontwikkeld voor onze allianties. De belangrijkste ontwikkeling is dat we nu onder scheid maken tussen Interne Allianties, WOP Allianties, WOP overstijgende allianties, en structurele samenwerking met financiers. Er zijn instrumenten ontwikkeld en geïntro duceerd om het samenwerken eenvoudiger te maken. Daarnaast zijn we nieuwe allianties aangegaan. In 2014 heeft de interne alliantie met Waternet extra aandacht gekregen, met als resultaat dat de samenwerking met de afdeling Middelen en Organisatie is verbeterd. Voor de WOP Allianties zijn nieuwe partners geïdentificeerd. Hierbij keken we naar com ple mentaire expertise op het gebied van water en sanitatie, maar ook naar complemen taire kennis op het gebied van landbouw of training. Ook is voor verschillende WOP allianties aanvullende financiering gezocht, en gevonden bij o.a. het NWB Fonds voor het programma in Ethiopië. Met de Nederlandse social venture Safi Sana sloten we een alliantie om samen business oplossingen voor sanitatie in Ghana te ontwikkelen. De alliantie met Wateropleidingen (SWO) is geformaliseerd met de ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst. Deze partner is belangrijk voor het verder vorm geven van (digitale) opleidingsprogramma s voor de trainingsinstituten in de kernlanden van de Afrika-strategie. Om de continuïteit van Wereld Waternet verder te borgen voeren we gesprekken met een aantal structurele financiers. Het belangrijkste resultaat is dat onder andere door onze contacten met de Wereldbank het nieuwe meerjarenprogramma van het Water en Sanitatie Programma (WSP) uitgaat van de integrale benadering. De Wereldbank wil daarnaast dat capaciteitsopbouw een belangrijker onderdeel wordt van de programma s die zij financiert, ook bij leningen. Hierdoor kreeg Wereld Waternet een betaalde opdracht voor de analyse en aanpak van het vijfjarige sanitatie programma van 2,8 miljoen Euro in de Nijldelta. Met de landelijke watercommissie van de Rotary bekijken we de mogelijkheid van een meer permanente bijdrage in plaats van een incidentele projectbijdrage. De gesprekken met de African Water Facility en Rotary Nederland zijn gaande. Communicatie Meer betrokkenheid van communicatie bij de programma s en verbeterde interne commu nicatie naar Waternet: dat waren belangrijke doelen van communicatie in Met vier lunchlezingen, vijf bijeenkomsten voor het personeel van Waternet, een intranetpagina en meer dan tien artikelen voor de interne media is het laatste doel zeker bereikt. Succesvolle externe communicatieactiviteiten

22 waren het organiseren van een kennis uitwisseling tussen de Nederlandse watersector en de Wereldbank en het organiseren van de jaarvergadering van het Water en Sanitatie programma van diezelfde bank. Ook presenteerden we ons actief op de Nationale Haringpartij, de landelijke techniekdag, de bijeenkomst KNVB voor Water en de tweejaarlijkse WISA bijeenkomst in Zuid-Afrika. Ook ontving Wereld Waternet in 2014 dertien, soms meerdaagse, delegaties uit onder andere Zuid-Afrika, Indonesië, Kenia, Amerika en Syrië. Maar ook Neder landse organisaties zoals Universiteiten, Arcadis of UNESCO-IHE bezochten Wereld Waternet. In 2014 was er aandacht van buitenlandse media, onder andere voor de EU-projecten in Suriname en het sanitatie programma in Indonesië. In Nederland kregen we media aandacht door de deelname aan de Natio nale Haringpartij en het organiseren van een kennisuitwisseling tussen de Nederlandse watersector en de Wereldbank. Er waren publicaties in sectorspecifieke vakbladen zoals The Dutch Watersector, Waterforum online, in het ontwikkelingsblad Vice Versa maar ook in landelijke dagbladen. Onze programma s staan uitgebreid beschreven op de website van VEWIN. Op Wereld Waterdag hebben we ruim anderhalf miljoen mensen bereikt met een videospot op 350 locaties in Amsterdam en omstreken. Financiering & continuïteit In 2014 zijn er acties ondernomen naar de Wereldbank, het fonds van de Nederlandse Waterschapsbank (NWB) en het Fonds Duurzaam Water (met twee voorstellen) om de uitvoering van programma s mogelijk te maken. Dit heeft geleid tot financiering van het NWB-fonds voor samenwerking in Ethiopië en goedkeuring van de RVO voor een programma in Ghana met de Social Venture Safi Sana over sanitatie en afvalwaterbehandeling. Voor de programma s in Ghana schreef Wereld Waternet ook twee voorstellen voor het Ghana Wash Window programma van de Nederlandse Ambassade in Accra. Twee aangevraagde subsidies uit het Water for life fonds voor Mozambique zijn beiden volledig toegekend. Planning & Control Planning & control is de laatste jaren sterk verbeterd en goed ingebed in de organisatie. Het jaarplan en de begroting zijn leidend voor de periodieke managementrapportages en verantwoording vindt plaats via een jaarverslag. Met de meerjarenplannen is de planning- & controlecyclus compleet met de planning op langere termijn. Deze zullen in het voorjaar 2015 worden geëvalueerd. Met de WOP- partners zijn alle geplande meerjarenplannen bekrachtigd in nieuwe Memoranda of Understanding.

23 We tekenden een alliantie contract voor de verdere vorm geving van trainingen in ZuidAfrika. Wereld Waternet en Water Opleidingen werken samen aan de opzet van trainingen in een trainings centrum. En in het Centre of Expertise in Durban richten we ons gezamenlijk op het showcasen van Nederlandse innovaties in Zuid-Afrika. We willen laten zien in dit centrum hoe die innovaties werken en ze ook daar uitproberen. Een van de aspecten in het uitrollen van dit Centre of Expertise zijn trainingen en opleidingen. Agnes Maenhout, Directeur Wateropleidingen, Nederland

24 07 economische ontwikkeling Inleiding Opdrachtgevers van Waternet vragen Wereld Waternet om een grotere rol te spelen bij de internationale samenwerking met econo misch doel. Wereld Waternet kan hiervoor naast de 1% voor de ideële p rogramma s een 1/2% van de capaciteit van Waternet inzetten voor deze niet-ideële activiteiten. Het bestuur van Amsterdam heeft meerdere relaties met steden in de ontwikkelde en minder ontwikkelde wereld om de economie van de Amsterdamse- en AGV-regio te stimuleren. In deze relaties speelt water vaak een rol. Wij hebben ons gecommitteerd om deze relaties mee te versterken. We ont vangen en begeleiden buitenlandse delegaties en participeren in handelsmissies. Ook zijn we vertegenwoordigd op conferen ties om Amsterdam en AGV in een positief daglicht te plaatsen op watergebied. Als het relevant is voor onze partners staan we open voor het Nederlandse bedrijfsleven om hen te introduceren bij deze partners. Activiteiten en Resultaten 2014 In 2014 is duidelijk geworden dat water uitdagingen niet beperkt zijn tot ontwikke lingslanden. De advisering aan programma s in midden- en hoog-inkomenslanden werden in 2014 uitgevoerd door Waternet. Met ingang van 2015 gaan we de activiteiten van Waternet en Wereld Waternet uitvoeren vanuit één organisatie.

25 We adviseren over de modernisering van de afvalverwerkingsfabriek MUDOR in de hoofdstad van Ghana, Accra. We ondersteunen bij het ontwerp van de fabriek, bij het maken van trainings programma s voor lokale staf en we adviseren over het opzetten van een laboratorium. Daarnaast willen we een link leggen naar de centrale overheid, het ministerie van binnenlandse zaken dat verantwoor de lijk is voor vast afval en sanitatiezaken. Daarom is de samen werking met Wereld Waternet voor ons heel belangrijk, om het project nu stevig te kunnen neerzetten en in de toekomst verder te kunnen uitbreiden binnen Ghana. Aart van de Beukel, Projectleider Social Venture Safi Sana, Nederland

26 08 programma s en projecten Inleiding Wereld Waternet is actief in met in totaal. Dit jaar hebben we grote stappen gezet in de uitrol van onze Afrika-strategie naar een aantal regiolanden van onze kernlanden Marokko, Zuid-Afrika en Egypte. We gingen voortvarend aan de slag in drie nieuwe landen: Mozambique, Ghana en Burkina Faso. En in Ethiopië beginnen we in We werken ook in Indonesië en Suriname. Dit zijn de zogeheten herkomstlanden, landen waar de gemeente Amsterdam een band mee heeft vanwege het grote aantal inwoners uit deze landen in Amsterdam. Hier vindt u een overzicht van de per land. De effecten van de Arabische Lente in het Midden Oosten speelden ook in 2014 nog door in het programma van Egypte. In 2014 zijn alle nieuwe meerjarenplannen met de Water Operators Partnerships ontwikkeld en getekend. Deze dienen als basis voor het managen van de programma s volgens de integrale benadering. Resultaten in 2014 In 2014 zijn we in actief geweest in totaal. Ondanks de politieke en bestuurlijke situatie in enkele partnerlanden konden we de programma s dit jaar uitvoeren zoals gepland. Binnen de diverse programma s hebben we een breed scala aan projecten uitgevoerd, variërend van technische assistentie en projectbegeleiding tot informele adviezen over de inrichting van het waterbestel en de financiering van de watersector. In de verschillende van de programma s kun je hierover meer lezen. Wereld Waternet in beweging Partners sluiten de water cyclus De samenwerking met waterautoriteit AEG in komt in 2014 op gang. Na een verkenningsmissie met het Nederlandse Waterschap Reest en Wiede volgde de 08 programma s en projecten

27 ondertekening van een Letter of Intent. De integrale water situatie in het gebied is in kaart gebracht met de wateranalyse, de basis voor een langdurende samenwerkings overeenkomst (MOU). In de tweede helft van 2014 begonnen we met een aantal quick win projecten, projecten die snel een concreet resultaat opleveren. In Ethiopië tekende we een contract met de de Abay River Basin Authority voor een beter beheer van de Blauwe Nijl. Dit programma wordt deels gefinancierd door de Neder landse Waterschapsbank. Het ministerie van Water en Energie en de Nederlandse ambassade in Addis Abeba zijn erg geïnteresseerd in de kennis van Wereld Waternet. Kennisoverdracht met onze partner BWADC in Egypte vond in 2014 wegens de lokaal politieke situatie grotendeels online plaats. Omdat de vijfjarige samenwerking met ons kernland Egypte in 2015 ten einde loopt zijn er afspraken gemaakt voor de vervolg samenwerking. Deze wordt in 2015 verder uitgewerkt in een meerjarenplan en een MOU. Het watercyclus trainingscentrum krijgt hierbij een belangrijke rol naar de regiolanden. Naast advies over de modernisering van de afvalverwerkingsfabriek MUDOR in de Ghanese hoofdstad Accra gaan we helpen om de water en sanitatie situatie in vijf gemeenten rond Accra verbeteren. En we zijn betrokken bij het opschalen van een pilot van de Nederlandse social venture Safi Sana voor het vergisten van organisch materiaal in gemeente Ashaiman nabij Accra. Hierdoor trekken we meer financiering aan voor het realiseren van onze Afrika-strategie, onder andere van de Nederlandse ambassade in Accra. Samen met het Indonesische drinkwater bedrijf Perpamsi Banten is onderzocht hoe om te gaan met bronnenbeheer en er is een strategisch advies uitgebracht. Ook zijn er op diverse terreinen trainingen verzorgd. Verder is de basis gelegd voor het ontwikkelen van sanitatie. Met de vier gemeenten in Banten zijn de nieuwe contracten getekend om naast drinkwater ook sanitatie te ontwikkelen. De gemeente Amsterdam is specifiek benaderd om te helpen op infrastructurele projecten in het vluchtelingenkamp Al Zaatari in Jordanië. Wereld Waternet adviseerde in 2014 over hoe de drinkwatervoorzieningen en gevaarlijke sanitatie situatie verbeterd kan worden. We kijken hierbij ook buiten het kamp naar organisaties die in de regio verantwoordelijk zijn voor water en sanitatie.

28 Het trainingscentrum van de Marokkaanse partner ONEE speelt een belangrijke rol in onze Afrika-strategie en is het meest ontwikkeld van de drie kernlanden. Samen met partner ONEE is het aanbestedings document geschreven voor de ozonproef installatie voor drinkwaterdesinfectie. We hebben de processen geëvalueerd van twee moderne rioolwaterzuiveringen in Nador en Al Hociema, waar het ontbrak aan een slibstrategie. En we zijn begonnen met een masterplan voor de infrastructuur van sanitatie. Met Vitens Evides International, SNV en BOPinc zijn we gestart om het nationale drinkwaterbedrijf AIAS te versterken op water en sanitatie in 15 middelgrote steden die model staan voor 149 andere steden in Mozambique. Alle sanitatiegroepen in de 15 steden zijn opgericht. De training die we voor hen ontwikkelde is zo goed geëvalueerd dat het in het standaard trainingsprogramma van sanitatiegroepen in Mozambique is opgenomen. In Suriname voeren we twee EU- programma s uit. In de provincie Nickerie zetten we samen met waterschap Rijn en IJssel een belangrijke stap naar integraal waterbeheer met de oprichting van het breed gedragen Waterplatform Nickerie. In de kustvlakte van Suriname werken we onder andere samen met drinkwaterorganisatie SWM en Vitens Evides International aan het versterken van de beheercapaciteit van SWM. 3 Het oprichten van een Centre of Expertise Zuid-Afrika; 4 Ontwikkeling van trainings programma met de Tshwane University of Technology. Daarnaast zijn we ook betrokken bij de vorming van een trainingscentrum voor heel Zuid-Afrika en bij het opschalen van sanitatie vanuit een bedrijfsperspectief. Wereld Waternet werkt in Zuid-Afrika in vier programma s. 1 Ondersteuning van een aantal gemeenten in de Kaapregio op de hele watercyclus; 2 Het opzetten van 7 waterschappen (Kingfisher project);

29 Jordanië Marokko Egypte Mauri tanië 1 2 Ethiopië Burkina Faso Kenia Oeganda Suriname Indonesië Ghana Tanzania Mozam bique ideëel ZuidAfrika in voorbereiding ligt tijdelijk stil

30 factsheet Burkina Faso land: Burkina Faso regio: Gourma aantal inwoners: WWn actief sinds: 2014 operationele partner: Waterschap l Agence de l Eau du Gourma (AEG) (alliantie) partner: Waterschap Reest & Wiede Situatie & Uitdaging Burkina Faso kampt met verwoestijning, onder andere door verkeerd landgebruik. Tijdens de moesson valt er in korte tijd een overdaad aan regen. Om waterstromen te leiden wordt er veel gebruik gemaakt van aarden dammen die bezwijken door erosie of verkeerde constructie. Burkina Faso werkt sinds 2003 hard aan een nationaal oppervlaktewater plan en een nationaal drinkwater- en sanitatieplan. Om het oppervlakte- en grondwater in Burkina Faso goed te beheren zijn er vijf waterschappen opgericht. Twee ervan zijn operationeel, waaronder waterschap l Agence de l Eau du Gourma (AEG). De anderen drie moeten de komende jaren operationeel worden. Het door Wereld Waternet ondersteunde waterschap l Agence de l Eau du Gourma (AEG) zal als voorbeeld waterschap dienen. AEG is verantwoordelijk voor het waterbeheer in de provincie Gourma in het Zuidoosten van Burkina Faso. Het stroomgebied Gourma beslaat 42 gemeenten en is twee keer zo groot als Nederland. AEG moet een voorbeeld waterschap worden voor Burkina Faso. Gebeurtenissen in 2014 De samenwerking met AEG komt in 2014 op gang. Na een succesvolle verkenningsmissie naar Burkina Faso met Waterschap Reest en Wiede volgde een onder tekening van een Letter of Intent door de voorzitter van AEG en de Directeur van Wereld Waternet. Het begin van een langdurige samenwerking met de uitgesproken steun van de Minister van Water & Sanitatie. Ondanks de politieke onrust en het aftreden van de zittende president, startte de samen werking met AEG in volle vaart. Activiteiten en resultaten 2014 De integrale water situatie in t

31 factsheet Burkina Faso het gebied is in kaart gebracht met de wateranalyse die Wereld Waternet ontwikkelde. Op basis hiervan wordt er een meerjaren plan vast gesteld als voorbereiding op de langdurende samen werkings overeenkomst en het tekenen van een Memorandum of Understanding. In de tweede helft van 2014 begonnen we met een aantal quick win projecten: projecten die snel een concreet resultaat opleveren, maar ook handig om elkaar beter te leren kennen. Naast een communicatieplan gaan we adviseren op de uitvoering van een aantal communicatie activiteiten.

32 factsheet Egypte, Beheira land: Egypte regio: provincie Beheira aantal inwoners: 5 miljoen WWn actief sinds: 1992 operationele partners: Beheira Water & Drainage Company (BWADC), Holding Company for Water and Wastewater (HCWW), Fayoum Water and Drainage Company (FWADC) (alliantie) partners: BWADC, Fayoum Water and Drainage Company (FWADC), Waterschap Aa en Maas en De Dommel, Brabant Water Situatie & Uitdaging Egypte is een van de kernlanden van de Afrika-strategie van Wereld Waternet. Door de enorme vervuiling van de Nijl ontkomt men in Egypte niet aan integraal water beheer. En waterbeheer is hier ook complex. Organisaties met heel verschillende belangen moeten samenwerken en zijn soms ook nog eens gevestigd in andere landen. Met de Egyptische waterorganisatie BWADC als partner willen we andere landen in de regio versterken op water en sanitatie gebied. BWADC is verantwoordelijk voor de drinkwatervoorziening en de verwerking van afvalwater in de provincie Beheira. Het is hier de uitdaging om de grote vervuiling aan te pakken van de drinkwaterbronnen (de Nijl en de daarmee verbonden afvalwater- en irrigatiekanalen) als gevolg van industrie, landbouw en ongezuiverd afvalwater. Gebeurtenissen in 2014 Vanwege de politieke- en organisatorische situatie was het ook een groot deel van 2014 niet mogelijk om naar Egypte te reizen en was actieve uitvoering van de pro gramma s ook in 2014 beperkt. Er vond kennis overdracht op afstand plaats via online plat vormen om advies op maat te geven. Omdat de vijfjarige samen werking afloopt vond eind 2014 een missie plaats om een nieuw contract te bespreken voor de vervolg samenwerking die in 2015 ten einde loopt. Met het over koepelende organisatie voor Water en afvalwater in Egypte (HCWW) zijn afspraken gemaakt over de samenwerkingsvorm met BWADC, de waterorganisatie die Wereld Waternet versterkt. Het trainingscentrum zal hier zeker onderdeel vanuit maken. t

wereld waternet jaarverslag 2015

wereld waternet jaarverslag 2015 wereld waternet voorwoord Een overzicht van onze projecten in 2015 Het achtste bestaansjaar van Wereld Waternet stond in het teken van een nieuwe visie op de toekomst, en het herijken van de Afrika-strategie.

Nadere informatie

wereld waternet jaar verslag 2012

wereld waternet jaar verslag 2012 wereld waternet jaar verslag 2012 Een overzicht van onze projecten in 2012. voorwoord Het vijfde bestaansjaar van Wereld Waternet stond in het teken van meer transparantie. Met name op gebied van communicatie

Nadere informatie

Parafering besluit PFO Hae 10-12-2014 I Gewijzigd akkoord Geparafeerd door: Boer, G. de D&H 06-01-2015 I - Geparafeerd door: Boer, G.

Parafering besluit PFO Hae 10-12-2014 I Gewijzigd akkoord Geparafeerd door: Boer, G. de D&H 06-01-2015 I - Geparafeerd door: Boer, G. agendapunt 3.b.10 1169960 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden KINGFISHER MISSIE ZUID-AFRIKA Portefeuillehouder Haersma Buma, M.A.P. van Datum 6 januari 2015 Aard bespreking Informatief Afstemming

Nadere informatie

wereld waternet jaar verslag 2012

wereld waternet jaar verslag 2012 wereld waternet jaar verslag 2012 Een overzicht van onze projecten in 2012. voorwoord Het vijfde bestaansjaar van Wereld Waternet stond in het teken van meer transparantie. Met name op gebied van communicatie

Nadere informatie

wereld waternet jaarverslag 2013

wereld waternet jaarverslag 2013 wereld waternet voorwoord Een overzicht van onze projecten in 2013. Het zesde bestaansjaar van Wereld Waternet stond in het teken van alliantievorming, uitbreiding van de activiteiten naar andere landen

Nadere informatie

Stichting Hi-Gene Jaarverslag 2015

Stichting Hi-Gene Jaarverslag 2015 Stichting Hi-Gene Jaarverslag 2015 Verslag van de uitgeoefende activiteiten 2015 stond in het teken van de eerste mederwerker reis naar Nakuru Kenia. Op de projecten van Vitens Evides International (VEI)

Nadere informatie

Aan de commissie wordt advies gevraagd op onderstaand voorstel aan het ab:

Aan de commissie wordt advies gevraagd op onderstaand voorstel aan het ab: Aan Leden van de commissie F.B.A. 17 juni 2019 Leden van het Algemeen Bestuur 10 juli 2019 VOORSTEL Portefeuillehouder F. ter Maten Documentnr. 1383317/1383320 Programma Bestuur en belasting Projectnummer

Nadere informatie

Donderdag 22 maart 2012. Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR

Donderdag 22 maart 2012. Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Donderdag 22 maart 2012 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Wereldwaterdag - Basisschool Heiende, Lokeren Geachte directeur en leerkrachten, Geachte burgemeester

Nadere informatie

Beleidsplan Stichting Hi-Gene

Beleidsplan Stichting Hi-Gene Beleidsplan Stichting Hi-Gene Voorwoord Voor u ligt het beleidsplan van stichting Hi-Gene. Dit plan is geschreven door het bestuur van de stichting. Het plan geeft inzicht in de gestelde doelen voor de

Nadere informatie

Symposium Waardevol Water. Samenwerking Water Governance in Zuid Afrika. Keimpe Sinnema: Waterschap Groot Salland en Landen

Symposium Waardevol Water. Samenwerking Water Governance in Zuid Afrika. Keimpe Sinnema: Waterschap Groot Salland en Landen Symposium Waardevol Water Samenwerking Water Governance in Zuid Afrika Keimpe Sinnema: Waterschap Groot Salland en Landen Coördinator Zuid Afrika voor Unie van Waterschappen 20 maart 2013 Inhoud presentatie

Nadere informatie

1. Inleiding Ontwikkeling Water for Life Oprichting Stichting Water for Life Fondsenwervingsactiviteiten...

1. Inleiding Ontwikkeling Water for Life Oprichting Stichting Water for Life Fondsenwervingsactiviteiten... JAARVERSLAG 2005 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Ontwikkeling Water for Life... 3 3. Oprichting Stichting Water for Life... 3 4. Fondsenwervingsactiviteiten... 3 4.1. Vitens-klanten... 3 4.2. Direct

Nadere informatie

wereld waternet jaarverslag 2011

wereld waternet jaarverslag 2011 wereld waternet jaarverslag 2011 voorwoord 2011 was een jaar van transitie, dit jaarverslag is daar een resultaat van. Johan de Bondt, voorzitter van het bestuur van Wereld Waternet nodigt u van harte

Nadere informatie

BIJLAGEN. Voortgangsrapportage Watersector 2004

BIJLAGEN. Voortgangsrapportage Watersector 2004 BIJLAGEN Voortgangsrapportage Watersector 2004 BIJLAGE 1 In de hierna volgende tabellen zijn input en output gegevens opgenomen m.b.t. uitgaven over 2004. De tabellen zijn samengesteld uit gegevens verkregen

Nadere informatie

SAMENVATTING WATER OS PROGRAMMA. Hoge kwaliteit ontwikkelingssamenwerking door nauw betrekken van Nederlandse water sector

SAMENVATTING WATER OS PROGRAMMA. Hoge kwaliteit ontwikkelingssamenwerking door nauw betrekken van Nederlandse water sector SAMENVATTING WATER OS PROGRAMMA Hoge kwaliteit ontwikkelingssamenwerking door nauw betrekken van Nederlandse water sector Voor meer informatie: Joris van Oppenraaij, 070-304 3732, j.vanoppenraaij@nwp.nl

Nadere informatie

SUCCESVOL INNOVEREN GAAT SNELLER MET DE JUISTE PARTNERS!

SUCCESVOL INNOVEREN GAAT SNELLER MET DE JUISTE PARTNERS! Innovatieplatform voor industrieel oppervlaktebehandelend Nederland SUCCESVOL INNOVEREN GAAT SNELLER MET DE JUISTE PARTNERS! VOORSPRONG DOOR INNOVATIEGERICHTE SAMENWERKING Dat Nederland er economisch goed

Nadere informatie

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking

Nadere informatie

Operationeel Programma EFRO Noord-Nederland

Operationeel Programma EFRO Noord-Nederland Samenvatting Operationeel Programma EFRO Noord-Nederland 2014-2020 Inzet op innovatie en een koolstofarme economie In het Europa van 2020 wil Noord-Nederland zich ontwikkelen en profileren als een regio

Nadere informatie

Opties voor Internationale samenwerking Bijlage 2 bij advies internationale samenwerking

Opties voor Internationale samenwerking Bijlage 2 bij advies internationale samenwerking I Inleiding Het LOGO SOUTH programma is beëindigd en geëvalueerd. Op basis van de resultaten van de evaluatie is het aan de Raad om op grond van haar kaderstellende bevoegdheid een keuze te maken over

Nadere informatie

Regionale broedplaatsen voor onderzoek en praktijkleren

Regionale broedplaatsen voor onderzoek en praktijkleren Werkplaatsen Sociaal Domein Regionale broedplaatsen voor onderzoek en praktijkleren www.werkplaatsensociaaldomein.nl Verbinden en versterken De transitie en vooral de daaruit voortvloeiende transformaties

Nadere informatie

Kenniscentrum Duurzaam Verpakken

Kenniscentrum Duurzaam Verpakken Kenniscentrum Duurzaam Verpakken 1. Aanleiding In de Raamovereenkomst 2013-2022 is in Artikel 4 afgesproken een Kennisinstituut op te richten (verder te noemen Kenniscentrum Duurzaam Verpakken [KCDV]).

Nadere informatie

Water Treatment. Gateway to Altijd solutions. een oplossing verder

Water Treatment. Gateway to Altijd solutions. een oplossing verder Water Treatment Gateway to Altijd solutions een oplossing verder Afvalwater DHV heeft sinds jaar en dag een leidende positie op het gebied van afvalwaterzuivering en afvalwatertransport. Of het nu gaat

Nadere informatie

Met het Global Water Partnership en ontwikkelingsbanken zijn afgelopen jaar nieuwe afspraken gemaakt.

Met het Global Water Partnership en ontwikkelingsbanken zijn afgelopen jaar nieuwe afspraken gemaakt. ---Speech 6 januari 2012--- Toespraak van de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, Ben Knapen, bij Deltares op 9 januari 2012 te Delft (gesproken woord geldt) Dames en heren, Vandaag stuur ik de brief

Nadere informatie

Informatienota. Onderwerp EU Partnerschap Urban Agenda Innovative and responsible public procurement

Informatienota. Onderwerp EU Partnerschap Urban Agenda Innovative and responsible public procurement Informatienota Onderwerp EU Partnerschap Urban Agenda Innovative and responsible public procurement Nummer 2018/176459 Portefeuillehouder Botter, J. Programma/beleidsveld 6.2 Gemeentelijk bestuur Afdeling

Nadere informatie

Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta)

Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Agenda Stad Concernstaf CSADV Stadhuis Grote Kerkplein 15 Postbus 538 8000 AM Zwolle Telefoon (038) 498 2092 www.zwolle.nl Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Hoe houden we onze delta leefbaar

Nadere informatie

Algemeen bestuur Veiligheidsregio Groningen

Algemeen bestuur Veiligheidsregio Groningen AGENDAPUNT 2 Algemeen bestuur Veiligheidsregio Groningen Vergadering 12 december 2014 Strategische Agenda Crisisbeheersing In Veiligheidsregio Groningen werken wij met acht crisispartners (Brandweer, Politie,

Nadere informatie

IenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving

IenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving IenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving 16 september 2014-15:25 Het ministerie van Infrastructuur en Milieu besteedt in 2015 9,2 miljard euro aan een gezond, duurzaam

Nadere informatie

DIE EXTRA STAP MAAKT HET VERSCHIL

DIE EXTRA STAP MAAKT HET VERSCHIL DIE EXTRA STAP MAAKT HET VERSCHIL VanSoestDolmans & Associates VanSoestDolmans is een onafhankelijke business management organisatie die pragmatische en sterk oplossingsgerichte ondersteuning biedt aan

Nadere informatie

Water in Klavertje 4

Water in Klavertje 4 Niels van Geenhuizen Coördinator milieu & duurzaamheid DCGV Projectleider Water en Energie Water in Klavertje 4 Maximaal zelfvoorzienend 24 september 2013 Agenda Wie zijn Greenport Venlo/ Klavertje 4 Ambities

Nadere informatie

FUNCTIEPROFIEL. VOORZITTER RAAD VAN TOEZICHT EN LID RAAD VAN TOEZICHT (profiel bedrijfsvoering)

FUNCTIEPROFIEL. VOORZITTER RAAD VAN TOEZICHT EN LID RAAD VAN TOEZICHT (profiel bedrijfsvoering) FUNCTIEPROFIEL VOORZITTER RAAD VAN TOEZICHT EN LID RAAD VAN TOEZICHT (profiel bedrijfsvoering) April 2016 DE ORGANISATIE Stichting is een onafhankelijke Nederlandse stichting die zich wereldwijd richt

Nadere informatie

Geachte gasten, beste collega s

Geachte gasten, beste collega s Geachte gasten, beste collega s Ik heet u allen van harte welkom bij de officiële ingebruikname van de volledig nieuwe voorzuivering voor ons Productiebedrijf Andijk. In het bijzonder wil ik verwelkomen,

Nadere informatie

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Datum: 22 april 2013 Betreft: Beleidsreactie op het advies "De

Nadere informatie

Meer waarde creëren. Assetmanagement op maat

Meer waarde creëren. Assetmanagement op maat Meer waarde creëren Assetmanagement op maat Zo maken wij assetmanagement toepasbaar Met de toolbox Zeven bouwstenen van professioneel assetmanagement maken we de ISO55000 toepasbaar voor u. Belanghebbenden

Nadere informatie

Internationale Waterambitie

Internationale Waterambitie Internationale Waterambitie Adequate watervoorziening Grotere weerbaarheid Minder schade wereldwijd Een toelichting op de beleidsaccenten Eén ambitie Minister Infrastructuur en Milieu Mw. Drs. M.H. Schultz

Nadere informatie

Verslag bijeenkomst medicijnresten uit water 10 maart 2016

Verslag bijeenkomst medicijnresten uit water 10 maart 2016 We starten de dag met het teruggeven van de resultaten uit de interviews Vitens en Vallei en Veluwe hebben gesproken met deskundigen, beleidsmakers en bestuurders om meer zicht te krijgen op het probleem,

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Agro Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den

Nadere informatie

DE BASIS EN SPEERPUNTEN VOOR

DE BASIS EN SPEERPUNTEN VOOR 1 JAARPLAN 2015 Voorwoord Het jaar 2014 is bijzonder succesvol geweest voor Present Rotterdam. Met succes zijn we op weg naar een stabiele organisatie met vaste partners, hebben we veel groepen vrijwilligers

Nadere informatie

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 3 Samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

Samen sterker in het buitenland met de overheid als partner

Samen sterker in het buitenland met de overheid als partner Internationaal Ondernemen Samen sterker in het buitenland met de overheid als partner In opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken Partners for International Business Internationaal ondernemen

Nadere informatie

Ministerie van Veiligheid en Justitie. Strafrechtk ten. versterkt & versnelt. Opleidingen. Opleidingsprogramma Continu Verbeteren

Ministerie van Veiligheid en Justitie. Strafrechtk ten. versterkt & versnelt. Opleidingen. Opleidingsprogramma Continu Verbeteren Ministerie van Veiligheid en Justitie Strafrechtk ten Opleidingen versterkt & versnelt Opleidingsprogramma Continu Verbeteren Opleidingsprogramma Continu Verbeteren Het programma SV&V is gestart in 2011.

Nadere informatie

Een korte handleiding

Een korte handleiding Een korte handleiding Inleiding Je gaat deelnemen of bent in elk geval geïnteresseerd in deelname aan een kennisuitwisseling gefaciliteerd door E-motive. Zo n uitwisseling kan bestaan uit het bijwonen

Nadere informatie

De missie van Eye Care Foundation is het toegankelijk maken van primaire oogzorg voor kansarme mensen in ontwikkelingslanden.

De missie van Eye Care Foundation is het toegankelijk maken van primaire oogzorg voor kansarme mensen in ontwikkelingslanden. Strategisch plan 2011-2015 Missie & Visie Eye Care Foundation handelt vanuit de overtuiging dat elk mens recht heeft op gezichtsvermogen. Het verlies aan gezichtvermogen kan voor blinden en slechtzienden

Nadere informatie

Micro Water Facility. Beleidsplan. Frederik Claasen. In opdracht van Bestuur MWF. December 2013 Projectnummer 1564

Micro Water Facility. Beleidsplan. Frederik Claasen. In opdracht van Bestuur MWF. December 2013 Projectnummer 1564 Micro Water Facility Beleidsplan Frederik Claasen In opdracht van Bestuur MWF December 2013 Projectnummer 1564 Micro Water Facility C/o Aidenvironment Barentszplein 7 1013 JN Amsterdam The Netherlands

Nadere informatie

Bantopa Terreinverkenning

Bantopa Terreinverkenning Bantopa Terreinverkenning Het verwerven en uitwerken van gezamenlijke inzichten Samenwerken als Kerncompetentie De complexiteit van producten, processen en services dwingen organisaties tot samenwerking

Nadere informatie

Ministerie van Veiligheid en Justitie

Ministerie van Veiligheid en Justitie Dienst Terugkeer en Vertrek Ministerie van Veiligheid en Justitie Hoofdkantoor b 14augustus2014 I J age Interne Weekrapportages (gedeeltelijk) Datum openbaar Dienst Terugkeer en Vertrek Bijlage nummer

Nadere informatie

Reglement raad van bestuur SKVOH

Reglement raad van bestuur SKVOH Reglement raad van bestuur SKVOH Stichting Katholiek Voortgezet Onderwijs Heerhugowaard Dit Reglement raad van bestuur is opgesteld conform de statuten en maakt deel uit van een samenhangende reeks van

Nadere informatie

Publieke waarde creëren. Daniël van Geest en Peter Teesink

Publieke waarde creëren. Daniël van Geest en Peter Teesink Publieke waarde creëren Daniël van Geest en Peter Teesink Een kortere versie van onderstaand artikel verscheen eerder in het magazine Vensters Open 2. Het is geschreven door Peter Teesink, gemeentesecretaris

Nadere informatie

Raadsvergadering. Grondslag Samenwerkingsverband U10; strategische agenda (Stepping Stones) en jaarlijks werkplan uit te voeren door EBU

Raadsvergadering. Grondslag Samenwerkingsverband U10; strategische agenda (Stepping Stones) en jaarlijks werkplan uit te voeren door EBU RAADSVOORSTEL Raadsvergadering Nummer 12-05-2016 16-023 Onderwerp Afsluiten convenant tussen EBU en U10 regio Aan de raad, Onderwerp Afsluiten convenant tussen EBU en U10 regio Gevraagde beslissing 1.

Nadere informatie

Partners voor Water subsidieregeling 2 * circa 40 pax. Aantal deelnemers (inschatting) http://nwp.nl/_docs/nieuwsbrief_bijlagen/geldalswater_pvw.

Partners voor Water subsidieregeling 2 * circa 40 pax. Aantal deelnemers (inschatting) http://nwp.nl/_docs/nieuwsbrief_bijlagen/geldalswater_pvw. Conveners Rapporteur/aanspreekpunt Workshop titel Aantal deelnemers (inschatting) Presentaties Dennis van Peppen (RVO.nl; dennis.vanpeppen@rvo.nl) Erwin Dirkse (Dirkse Milieu Technologie; edirkse@dmt-et.nl)

Nadere informatie

Genoeg water voor iedereen

Genoeg water voor iedereen Genoeg water voor iedereen eerlijk verdeeld - betaalbaar - schoon - duurzaam Of je nu rijk bent of arm, als je een dag niet drinkt heb je dorst. Niemand kan zonder water. Met genoeg en schoon water hebben

Nadere informatie

KRACHTEN BUNDELING SMART MOBILITY O K TO B E R

KRACHTEN BUNDELING SMART MOBILITY O K TO B E R KRACHTEN BUNDELING SMART MOBILITY O K TO B E R 2 0 1 8 Wij Rijk, provincies, G5, metropoolen vervoerregio s kiezen ervoor om onze krachten te bundelen om met Smart Mobility maximale impact te hebben. Om

Nadere informatie

Fulco Stoekenbroek Hoger Veiligheidskundige. Waternet Taken o.a.

Fulco Stoekenbroek Hoger Veiligheidskundige. Waternet Taken o.a. Fulco Stoekenbroek Hoger Veiligheidskundige Waternet Taken o.a. Afvalwater zuivering (onderhoud Rioolstelsel) Waterbeheer taken (Amstel, Gooi & Vechtstreek en Gem. Amsterdam) Nautisch Vaarwegbeheer Drinkwater

Nadere informatie

Investeren in klimaatactie, investeren in LIFE

Investeren in klimaatactie, investeren in LIFE istock Investeren in klimaatactie, investeren in LIFE Overzicht van het nieuwe LIFE-subprogramma Klimaatactie 2014-2020 Klimaat Wat is het nieuwe LIFE-subprogramma Klimaatactie? De Europese staatshoofden

Nadere informatie

Over de. Bernard van Leer Foundation

Over de. Bernard van Leer Foundation Over de Bernard van Leer Foundation Wie wij zijn De Bernard van Leer Foundation gelooft dat het realiseren van een sterke start voor alle jonge kinderen niet alleen goed is om te doen vanuit moreel perspectief,

Nadere informatie

EEN VAN ONZE EXPERTS. For every situation, there is a suitable line from a song

EEN VAN ONZE EXPERTS. For every situation, there is a suitable line from a song EEN VAN ONZE EXPERTS For every situation, there is a suitable line from a song Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn

Nadere informatie

VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 13.7.2015 COM(2015) 335 final VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD Jaarverslag over de uitvoering van het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire

Nadere informatie

JA: BETTER YN WETTER! VERKIEZINGSPROGRAMMA PVDA FRYSLÂN WETTERSKIP MAKKELIJK LEZEN

JA: BETTER YN WETTER! VERKIEZINGSPROGRAMMA PVDA FRYSLÂN WETTERSKIP MAKKELIJK LEZEN JA: BETTER YN WETTER! VERKIEZINGSPROGRAMMA PVDA FRYSLÂN WETTERSKIP MAKKELIJK LEZEN INLEIDING Foto: Timo Tijhof, Creative Commons OP PEIL BRENGEN Voor iedereen is het belangrijk dat er genoeg schoon water

Nadere informatie

STAND VAN ZAKEN INZAMELING EN RECYCLING DRANKENKARTONS

STAND VAN ZAKEN INZAMELING EN RECYCLING DRANKENKARTONS STAND VAN ZAKEN INZAMELING EN RECYCLING DRANKENKARTONS STICHTING HERGEBRUIK KARTONNEN DRANKVERPAKKINGEN Stichting HEDRA is de Nederlandse brancheorganisatie van drankenkartonproducenten. Wij werken voortdurend

Nadere informatie

Watersysteem van de Toekomst: vervolg debat-diner

Watersysteem van de Toekomst: vervolg debat-diner Memo Aan deelnemers diner-debat Eye Kopie aan Contactpersoon Rik van Terwisga Datum 8 januari 2015 Onderwerp Vervolg Debat-diner "Watersysteem van de Toekomst" Watersysteem van de Toekomst: vervolg

Nadere informatie

Index. 1. Waar komen we vandaan? 1. 2. Waar gaan we naartoe? 2. 3. Beleidsthema s 2014-2016 6

Index. 1. Waar komen we vandaan? 1. 2. Waar gaan we naartoe? 2. 3. Beleidsthema s 2014-2016 6 Index 1. Waar komen we vandaan? 1 2. Waar gaan we naartoe? 2 2.1 Missie 2 2.2 Visie 2 2.3 Doelstellingen 3 2.4 Strategie 4 2.4.1 Organisatie 4 2.4.2 Aanbod 4 2.4.3 Maatschappelijk rolmodel 4 2.4.4. Marketing

Nadere informatie

Informational Governance

Informational Governance Story Informational Governance Juli 2013 Nog niet zo heel lang geleden voltrokken veranderingen in de maatschappij zich volgens logische, min of meer vaste patronen. Overheden, bedrijven, wetenschappers,

Nadere informatie

VOORSTEL AB AGENDAPUNT :

VOORSTEL AB AGENDAPUNT : VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : F.K.L. Spijkervet AB CATEGORIE : B-STUK (Beleidsstuk) VERGADERING D.D. : 26 november 2013 NUMMER : WM/MIW/RGo/7977 OPSTELLER : R. Gort, 0522-276805 FUNCTIE

Nadere informatie

Programmalijnen. Stichting izovator:

Programmalijnen. Stichting izovator: Programmalijnen Stichting izovator 2014 Stichting izovator, 27 november Stichting izovator: Oude Amersfoortseweg 121 1212 AA Hilversum E-mailadres: info@izovator.nl Website: www.izovator.nl 1 1. Context

Nadere informatie

Waterbewuste gemeenschappen: van bereidheid naar daadwerkelijk handelen om eigen erf waterbestendig te maken.

Waterbewuste gemeenschappen: van bereidheid naar daadwerkelijk handelen om eigen erf waterbestendig te maken. Waterbewuste gemeenschappen: van bereidheid naar daadwerkelijk handelen om eigen erf waterbestendig te maken. Een klimaatbestendige stad vraagt inspanningen van iedereen, van waterschap tot particuliere

Nadere informatie

WASH & Learn. Rotary Waterseminar Sandra van der Willigen Eventmanager

WASH & Learn. Rotary Waterseminar Sandra van der Willigen Eventmanager WASH & Learn Rotary Waterseminar 07-04-2018 Sandra van der Willigen Eventmanager Inhoudsopgave 1. Introductie Simavi 2. Belang van water, sanitatie en hygiëne 3. Het WASH & Learn Programma 4. Discussie

Nadere informatie

JAARPLAN HV AFDELING OOST-BRABANT 2017

JAARPLAN HV AFDELING OOST-BRABANT 2017 JAARPLAN HV AFDELING OOST-BRABANT 2017 Inleiding De afdeling Oost-Brabant van het Humanistisch Verbond bestaat nu twee jaar en we mogen rustig zeggen dat het HV ondertussen stevig geworteld is in onze

Nadere informatie

Inkoop en contractmanagement

Inkoop en contractmanagement Syllabus Inkoop en contractmanagement Een inspirerende bundeling van theorie en praktijk, tips en ervaringen, kansen en bedreigingen. Inclusief best practices bij onder meer Universiteit Twente, ING, provincie

Nadere informatie

EU subsidies voor KRW opgaven

EU subsidies voor KRW opgaven EU subsidies voor KRW opgaven Themabijeenkomst op 26 november 2015 Govert Kamperman en Wimjan van der Heijden Waar staan we bij stil Kerndoelstellingen Europa Europa 2020-strategie EU subsidies, waar begint

Nadere informatie

Water nu en... KRW De Europese. Kaderrichtlijn water. Een grote kans voor. de verbetering van de. waterkwaliteit. en daarmee ook voor de

Water nu en... KRW De Europese. Kaderrichtlijn water. Een grote kans voor. de verbetering van de. waterkwaliteit. en daarmee ook voor de KRW De Europese Kaderrichtlijn water Een grote kans voor de verbetering van de waterkwaliteit en daarmee ook voor de drinkwatervoorziening. Water nu en... Vereniging van Waterbedrijven in Nederand KRW

Nadere informatie

Afvalwaterplan DAL/W 2 In vogelvlucht. Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s

Afvalwaterplan DAL/W 2 In vogelvlucht. Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s In vogelvlucht Gemeente Delfzijl Gemeente Appingedam Gemeente Loppersum Waterschap Noorderzijlvest Waterschap Hunze en Aa s watersysteem De afvalwaterketen Wij beschouwen de afvalwaterketen als één geheel,

Nadere informatie

Ambitie Samen werken in de wereld

Ambitie Samen werken in de wereld WELKOM AAN BOORD Ambitie Samen werken in de wereld Gezamenlijke kansen NLWorks onderscheidt zich door het vinden en verbinden van innovatieve ondernemers, overheden en onderwijsinstellingen met internationale

Nadere informatie

2015 Wandelen voor Water. Rotary clubs: Almelo, Ambt Almelo, Rijssen, samen met Wilde Ganzen

2015 Wandelen voor Water. Rotary clubs: Almelo, Ambt Almelo, Rijssen, samen met Wilde Ganzen 2015 Wandelen voor Water Rotary clubs: Almelo, Ambt Almelo, Rijssen, Twenterand, Wierden, samen met Wilde Ganzen Wat gaan we vandaag doen? Wat is Wandelen voor Water? Hoe is het eigenlijk bij ons? Voor

Nadere informatie

Openhartig Managen volgens de. Montalto methode

Openhartig Managen volgens de. Montalto methode Openhartig Managen volgens de Montalto methode Managen van verbinding Leiders en managers kunnen veel meer bereiken dan ze voor mogelijk houden. Veel potentieel van medewerkers blijft onbenut, omdat hun

Nadere informatie

Nummer: 776429. Onderwerp: Krachtenbundeling door waterschappen ten behoeve van internationale samenwerking (bestuurlijk actiepunt 246)

Nummer: 776429. Onderwerp: Krachtenbundeling door waterschappen ten behoeve van internationale samenwerking (bestuurlijk actiepunt 246) COLLEGE VAN DIJKGRAAF EN HOOGHEEMRADEN COMMISSIE BMZ ALGEMEEN BESTUUR Onderwerp: Krachtenbundeling door waterschappen ten behoeve van internationale samenwerking (bestuurlijk actiepunt 246) Nummer: 776429

Nadere informatie

Naar een duurzame industriewatervoorziening in de Eemshaven

Naar een duurzame industriewatervoorziening in de Eemshaven Naar een duurzame industriewatervoorziening in de Eemshaven Verwachte groei vraagt In totaal nemen de bedrijven in de Eemshaven nu 300.000 m 3 drinkwater af voor industriële activiteiten. Waterbedrijf

Nadere informatie

Beknopt Jaarverslag

Beknopt Jaarverslag Stichting Emda 1 Beknopt Jaarverslag 2015-2016 Operations Netherlands Stichting Emda Beknopt Jaarverslag 2016 Voorwoord 2 De publicatieplicht voor de ANBI-status geeft vooral bij de kleinere NGO s, zoals

Nadere informatie

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren.

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren. Het Cruyff Foundation Community Program De Johan Cruyff Foundation wil jongeren langdurig binden aan het Cruyff Court en de wijk. Wij willen jongeren meer zelfvertrouwen geven, kansen bieden om hun talent

Nadere informatie

JAARVERSLAG STICHTING GEEFEROM

JAARVERSLAG STICHTING GEEFEROM JAARVERSLAG STICHTING GEEFEROM 2013 Arnhem, juni 2014 Voorwoord Voor u ligt het eerste jaarverslag van Stichting Geeferom 2013. Een Stichting opgericht vanuit een visie dat vele kleine beetjes een mooiere,

Nadere informatie

EXPERTS MEET THE. Seminars voor financials in de zorg WWW.BAKERTILLYBERK.NL/FINANCE4CARE DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG

EXPERTS MEET THE. Seminars voor financials in de zorg WWW.BAKERTILLYBERK.NL/FINANCE4CARE DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG MEET THE EXPERTS KENNISMAKING MET LEAN IN DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG DOOR DR. VINCENT WIEGEL OP 16 OKTOBER 2014 VERBINDENDE CONTROL DOOR MR. DR. HARRIE AARDEMA OP 6 NOVEMBER 2014 INKOOP

Nadere informatie

Voorwoord. In deze brochure geven wij u inzicht in de branche en de rol van NLingenieurs als haar vertegenwoordiger.

Voorwoord. In deze brochure geven wij u inzicht in de branche en de rol van NLingenieurs als haar vertegenwoordiger. Voorwoord De Nederlandse advies- en ingenieursbranche levert innovatieve en duurzame oplossingen voor de Nederlandse en internationale samenleving. De branche is bepalend geweest voor het ontstaan van

Nadere informatie

Functieprofiel: Adviseur Functiecode: 0303

Functieprofiel: Adviseur Functiecode: 0303 Functieprofiel: Adviseur Functiecode: 0303 Doel (Mede)zorgdragen voor de vormgeving en door het geven van adviezen bijdragen aan de uitvoering van het beleid binnen de Hogeschool Utrecht kaders en de ter

Nadere informatie

DORDRECHT. Aan. de gemeenteraad

DORDRECHT. Aan. de gemeenteraad *P DORDRECHT Retouradres: Postbus 8 3300 AA DORDRECHT Aan de gemeenteraad Gemeentebestuur Spuiboulevard 300 3311 GR DORDRECHT T 14 078 F (078) 770 8080 www.dordrecht.nl Datum 4 december 2012 Begrotingsprogramma

Nadere informatie

EFQM model theoretisch kader

EFQM model theoretisch kader EFQM model theoretisch kader Versie 1.0 2000-2009, Biloxi Business Professionals BV 1. EFQM model EFQM staat voor European Foundation for Quality Management. Deze instelling is in 1988 door een aantal

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Y Kamer der Staten-Generaal Binnenhof Y Den Haag

Aan de Voorzitter van de Y Kamer der Staten-Generaal Binnenhof Y Den Haag Aan de Voorzitter van de Y Kamer der Staten-Generaal Binnenhof Y Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland Datum 2 december 2010 Betreft IOB-impactevaluatie van door Nederland

Nadere informatie

Leerervaringen excursie Nijmegen

Leerervaringen excursie Nijmegen Leerervaringen excursie Nijmegen In het kader van het project Watercoalitie van het Ministerie van I&M vond op 10 september 2012 een excursie plaats. Medewerkers van het ministerie, de gemeenten Delft

Nadere informatie

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen

1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen. Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 1 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Samenwerking in de Rotterdamse afvalwaterketen 2 Samenwerkingsovereenkomst Rotterdamse afvalwaterketen Bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 30 220 Publiek ondernemerschap Toezicht en verantwoording bij publiek-private arrangementen Nr.6 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 14

Nadere informatie

Ecological Management Foundation

Ecological Management Foundation Ecological Management Foundation Beleidsplan Frederik Claasen In opdracht van Bestuur EMF December 2013 Projectnummer 2047 Ecological Management Foundation C/o Aidenvironment Barentszplein 7 1013 JN Amsterdam

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 31 250 Beleidsbrief Ontwikkelingssamenwerking Nr. 5 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR ONTWIKKELINGSSAMENWER- KING Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

Jaarplan SWV PO3002

Jaarplan SWV PO3002 Jaarplan 2018-2019 SWV PO3002 In het Ondersteuningsplan 2018-2022 zijn de ambities van het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Roosendaal-Moerdijk e.o. (PO 30.02) verwoord om te komen tot thuisnabij

Nadere informatie

Cyber Security Raad. Jos Nijhuis Voormalig covoorzitter CSR.

Cyber Security Raad. Jos Nijhuis Voormalig covoorzitter CSR. Cyber Security Raad Jos Nijhuis Voormalig covoorzitter CSR www.cybersecurityraad.nl Over de CSR Onafhankelijk en strategisch adviesorgaan van het kabinet en bedrijfsleven als het gaat om cybersecurity

Nadere informatie

Draagvlak en ambitieniveau voor het Vlaams Partnerschap water voor Ontwikkeling in SDG-context door Kristof Debrabandere (Sustenuto)

Draagvlak en ambitieniveau voor het Vlaams Partnerschap water voor Ontwikkeling in SDG-context door Kristof Debrabandere (Sustenuto) Draagvlak en ambitieniveau voor het Vlaams Partnerschap water voor Ontwikkeling in SDG-context door Kristof Debrabandere (Sustenuto) Flemish Partnership Water for Development in SDG context: creating support

Nadere informatie

KLIMAATADAPTATIE LEEFT, MAAR LEIDT NOG NIET

KLIMAATADAPTATIE LEEFT, MAAR LEIDT NOG NIET KLIMAATADAPTATIE LEEFT, MAAR LEIDT NOG NIET www.atosborne.nl Klimaatadaptatie leeft, maar leidt nog niet. Klimaatadaptatie leeft, maar leidt nog niet. Dat is de belangrijkste conclusie die getrokken kan

Nadere informatie

Beknopt Jaarverslag

Beknopt Jaarverslag Stichting Emda 1 Beknopt Jaarverslag 2014-2015 Operations Netherlands Stichting Emda Beknopt Jaarverslag 2015 Voorwoord 2 De publicatieplicht voor de ANBI-status geeft vooral bij de kleinere NGO s, zoals

Nadere informatie

DIRECTEUR BELEID EN STRATEGIE

DIRECTEUR BELEID EN STRATEGIE FUNCTIEPROFIEL DIRECTEUR BELEID EN STRATEGIE HOGESCHOOL LEIDEN Inhoudsopgave 1 Hogeschool Leiden 3 De organisatie 3 De structuur 3 De thema s 4 2 4 Plaats in de organisatie 4 Taken en verantwoordelijkheden

Nadere informatie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Voorstellen Waterschap Hollandse Delta John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Waterschap Hollandse Delta Dynamiek in de Delta [2] Inhoud De taken van het waterschap De dynamiek in de tijd Een dynamische

Nadere informatie

Sociale wijkteams. en de lokale aanpak gezondheidsachterstanden. Training voor wijkteamleden

Sociale wijkteams. en de lokale aanpak gezondheidsachterstanden. Training voor wijkteamleden Sociale wijkteams en de lokale aanpak gezondheidsachterstanden Training voor wijkteamleden de training Na deze training hebben de deelnemers kennis en praktische handvatten voor de lokale aanpak van gezondheidsachterstanden.

Nadere informatie

Bantopa Kennismaken met Samenwerken

Bantopa Kennismaken met Samenwerken Bantopa Kennismaken met Samenwerken Vernieuwen door Samenwerken Samenwerken als Kerncompetentie De complexiteit van producten, processen en services dwingen organisaties tot samenwerking met andere bedrijven

Nadere informatie

Factsheet Training Project Leadership Simulatie (PLS)

Factsheet Training Project Leadership Simulatie (PLS) Factsheet Training Project Leadership Simulatie (PLS) LEARNING BY DOING Kort signalement Road2Results heeft op basis van haar jarenlange ervaring met het managen van business en ICT projecten vanuit diverse

Nadere informatie

Europese projecten in de praktijk. Maandag 8 december, Provincie West-Vlaanderen

Europese projecten in de praktijk. Maandag 8 december, Provincie West-Vlaanderen Europese projecten in de praktijk Maandag 8 december, Provincie West-Vlaanderen Europese projecten in de praktijk Waarom een Europees project? Hoe begin je aan een Europees project? Hoe stel je de aanvraag

Nadere informatie

Criteria en voorwaarden voor Young Experts

Criteria en voorwaarden voor Young Experts Criteria en voorwaarden voor Young Experts Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Young Expert Programma Water... 4 3. Opzet YEP Water... 8 a. Hoofdproces Young Expert Programme Water... 9 4. Criteria en voorwaarden

Nadere informatie