Bij- en nawerkingen van manueel therapeutische interventies in de cervicale wervelkolom
|
|
- Ruben Maas
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bij- en nawerkingen van manueel therapeutische interventies in de cervicale wervelkolom Inleiding Bij en nawerkingen welke geassocieerd zijn met manuele therapie en met name met manipulaties moeten beschouwd worden binnen een klinisch redeneer proces. Alhoewel de risico s in het algemeen laag zijn laag zijn, dient een risico analyse onderdeel te zijn van het klinische redeneer proces. Nekpijn is een veelvoorkomende klacht met een 12-maands puntprevalentie variërend van 30 tot 50% (Hogg-Johnson et al., 2008). De puntprevalentie in de algemene populatie in Nederland varieert tussen 9 en 22% (Picavet & Schouten, 2003). Nekpijn gaat gepaard met beperkingen en een verminderd activiteitenniveau. Tussen de 5 en 15% van deze patiënten ontwikkelt chronische nekklachten en zoekt hulp bij onder andere de manueel therapeut (Borghouts et al., 1999). Een combinatie van manuele therapie en oefentherapie blijkt als behandeling het meest effectief te zijn (Gross et al, 2010; Gross et al., 2004; Gross et al., 2009). Behalve gunstige effecten worden benigne en maligne bij- en nawerkingen beschreven na met name manipulatieve interventies beschreven. Definitie bij- en nawerkingen ( adverse events) Bij- en nawerkingen kunnen worden ingedeeld als (Carnes et al, 2010); Ernstig; middellange en lange termijn problemen en middelmatige of ernstige aard Matig; middellange termijn van matige aard Mild; korte termijn Overzicht wetenschappelijk onderzoek Manipulaties van de cervicale wervelkolom worden veel toegepast door manueel therapeuten, chiropractoren en osteopaten waarbij in de meeste gevallen het doel is verloren gegane beweeglijkheid weer te herstellen. De veiligheid van dergelijke interventies is onderwerp van debat. Sinds begin 1900 zijn er diverse casussen beschreven waarbij ernstige bijwerkingen zoals een arteriële dissectie, CVA of dood worden genoemd(carlesso et al., 2010). De incidentie van dergelijke bij- en nawerkingen wordt geschat tussen de 1/ tot 1/5,8 miljoen manipulaties. Daarnaast worden veel goedaardige bijwerkingen beschreven welke in de meeste gevallen na twee dagen weer verdwijnen en die geen blijvend letsel veroorzaken (Cagnie, et al, 2004; Rubinstein, et al 2008). In de studie van Rubinstein gaf 46% van de patiënten (243) minstens een bijwerking aan bij de eerste behandeling met manipulaties, slecht 1 % bleek slechter af na een jaar. In de studie van Cagnie rapporteerden 60.9% (283) van de patiënten minstens een bijwerking, er werden geen ernstige bijwerkingen gerapporteerd. In een recente review van 134 case reports bleek dat 44.8 % vermeden had kunnen worden indien voldoende risicofactoren en rode vlaggen uitgevraagd zouden zijn. Echter 10.4 % van de casussen waren niet op voorhand te vermijden ondanks een grondig onderzoek en correct klinische redeneerproces (Puentedura et al., 2012). De review van Carnes beschrijft 8 prospectieve cohort studies naar bij- en nawerkingen van manuele therapie. Deze studies behelsden behandelingen manuele therapie in patienten. In deze studies werden bij 4712 behandelingen (0,13%) ernstige bijwerkingen gerapporteerd en ongeveer 4 % gaf hoofdpijn aan als matig beperkte bijwerking (Carnes et al., 2010).
2 In een prospectieve studie van Thiel et al werd data verzameld van 28,807 behandelingen en 50,276 cervicale manipulaties. Er werden geen ernstige bij- en nawerkingen gerapporteerd. Beperkte bij- en nawerkingen worden wel beschreven met mogelijk een neurologische oorsprong. Het risico van flauwvallen, duizeligheid en licht in het hoofdgevoel was het hoogst, 16 per 1000 interventies. 7 dagen na behandeling bleken 4 op de 100 patiënten nog last te hebben van hoofdpijn, 15 op de 1000 behandelingen last van gevoelloosheid en of tintelingen en 13 op de 1000 behandelingen van flauw vallen, hoofdpijn en duizeligheid. Geconcludeerd werd dat beperkte bij- en nawerkingen na cervicale manipulaties vaak voorkomen en dat het risico op ernstige bij- en nawerkingen binnen 7 dagen na de behandeling laag tot zeer laag is (Thiel et al, 2007). De studie van Carlesso naar ernstige gerapporteerde bij- en nawerkingen tijdens gerandomiseerde klinische trials (n=14) en observationele studies (n=3) leverde geen ernstige bij- en nawerkingen op (Carlesso et al., 2010). In de studie van Cassidy (analyse van de Ontario population-based study ) werd de hypothese onderzocht of patienten met typische verschijnselen van een CVA in ontwikkeling hulp zoeken bij een chiropractor of bij de huisarts. De populatie at risk bleek een evenredige risico toename ( 3x) te hebben vergeleken met een controle groep. Dit gold voor zowel een bezoek aan de chiropractor als een bezoek aan de huisarts. De auteurs concludeerden dan ook dat er geen bewijs bestaat voor een toegenomen risico op een CVA bij een chiropractor bezoek. In deze grote studie die een periode van 9 jaar besloeg bleken slechts 8 gevallen beschreven van een CVA in personen jonger dan 45 die een manipulatie hadden ondergaan een week voor het ontstaan van een CVA (Cassidy et al 2009). In een review naar bij- en nawerkingen van manipulaties bij kinderen zijn 14 events beschreven waarvan 9 ernstige welke resulteerden in een ziekenhuisopname, blijvend letsel of dood. De incidentie blijkt echter moeilijk te bepalen ook door onderrapportage (Vohra, et al 2007). De International Federation of Orthopedic Manipulative Physical Therapists (IFOMPT) publiceerde in 2012 een framework waarin een risico analyse binnen het klinische redeneer proces wordt beschreven. Het framework is het resultaat van een Delphi ronde waarin 22 landen participeerden ( Rushton et al 2012). Een gedegen klinisch redeneer proces waarin een risico analyse standaard care is wordt aanbevolen (Rushton et al 2012). Indien besloten wordt na de risico analyse en een evidence-based indicatiestelling een manipulatie en met name een hoog cervicale manipulatie uit te voeren dient de patiënt volledig geïnformeerd te worden over de baten en de risico s van deze handeling. De patiënt dient tevens toestemming te geven voor het uitvoeren hiervan. Bij en nawerkingen cervicale manipulaties Mild* Stijfheid Napijn Stijfheid Vermoeidheid Toegenomen spierspanning Matig Toename van herkenbare klachten Uitstraling Duizeligheid Misselijk Hoofdpijn *Klachten blijven kortdurend bestaan tot maximaal twee dagen
3 Duizeligheid (vertigo, lightheadedness) Drop attacks (verminderd bewustzijn) Diplopia (moeite met zicht in een of beide ogen) Dysarthria/aphasia (spraakprobelemen) Dysphagia (incl. hoarseness, hiccups) Nausea Numbness or weakness (unilateral) Nystagmus Ataxia Rode vlaggen (5D s, 3N s, A) (relatieve) Contra-indicaties Multi-level zenuw wortel pathologie Toegenomen neurologische problemen Constante ernstige niet mechanische pijn Constante nachtelijke pijn Relevant recent trauma Neurologisch letsel Schade aan het CSZ (Spinal cord) Locale infectie Algemene ontsteking processen Carcinoom Carcinoom in het verleden Lang steroid gebruik Osteoporosis regelmatig onwel Hypermobiliteit syndromen Connective tissue ziekte heftige klachten voor het 18 jaar of na 55 jaar Cervicale anomalies Keel infecties bij kinderen Eerder gemanipuleerd door een andere professional Risicofactoren: Nektrauma in de geschiedenis ( spine en vaten) Geschiedenis met migraine achtige hoofdpijn (headache like never before) Hypertensie Hypercholesterolemie / hyperlipidemie Hart- en vaatziekte, eerder Stollingsproblematiek Langdurig steroid gebruik roken Recente infectie Post partum Afwezigheid van een plausibele mechanische verklaring voor de klachten.
4 doorgemaakte CVA of TIA Diabetes mellitus Vrouw jonger dan 45 jaar Conclusie De conclusie lijkt gerechtvaardigd dat bij- en nawerkingen van hoog cervicale manipulaties uitvoerig beschreven en onderzocht zijn en dat zij mild van aard zijn mits slechts twee dagen bestaand. Daarnaast zijn er ernstige bij- en nawerkingen bekend en beschreven zowel bij volwassenen als kinderen. Het risico op ernstige bij- en nawerkingen kan echter als zeer laag worden beschouwd alhoewel dat risico wel aanwezig is. Grondig onderzoek en correct klinische redeneerproces voorkomt niet alle risico s op complicaties. Referenties References Borghouts, J., Janssen, H., Koes, B., Muris, J., Metsemakers, J., & Bouter, L. (1999). The management of chronic neck pain in general practice. A retrospective study. Scandinavian Journal of Primary Health Care, 17(4), Cagnie, B., Vinck, E., Beernaert, A., & Cambier, D. (2004). How common are side effects of spinal manipulation and can these side effects be predicted? Manual Therapy, 9(3), Carlesso, L. C., Gross, A. R., Santaguida, P. L., Burnie, S., Voth, S., & Sadi, J. (2010). Adverse events associated with the use of cervical manipulation and mobilization for the treatment of neck pain in adults: A systematic review. Manual Therapy, 15(5), Carnes, D., Mars, T. S., Mullinger, B., Froud, R., & Underwood, M. (2010). Adverse events and manual therapy: A systematic review. Manual Therapy, 15(4), Cassidy J., Boyle E.,Cote P.,He Y.,Hogg-Johnson S.,Silver F.,Bondy S. (2009). Risk of vertebrobasilar stroke and chiropractic care: results of a population-based case-control and case-crossover study: J.Manipulative Physiol.Ther,32,2 Suppl,S201-8 Gross A,Miller J,D'Sylva J,Burnie SJ,Goldsmith CH,Graham N,Haines T,Bronfort G,Hoving,J.L. (2010). Manipulation or mobilisation for neck pain (review). Cochrane Database of Systematic Reviews (Online : Update Software), (1) Gross, A. R., Haines, A., Goldsmith, C. H., Santaguida, P. L., McLaughlin, L., Peloso, P., et al. (2009). Knowledge to action:a challenge for neck pain treatment. J Orthop Sports Phys Ther, 39(5), Gross, A. R., Hoving, J. L., Haines, T. A., Goldsmith, C. H., Kay, T., Aker, P., et al. (2004). A cochrane review of manipulation and mobilization for mechanical neck disorders. Spine, 29(14),
5 Hogg-Johnson, S., van, d. V., Carroll, L., Holm, L. W., Cassidy, J. D., Guzman, J., et al. (2008). The burden and determinants of neck pain in the general population: Results of the bone and joint decade task force on neck pain and its associated disorders. Spine, 33, S39-S51. Picavet, H. S., & Schouten, J. S. (2003). Musculoskeletal pain in the netherlands: Prevalences, consequences and risk groups, the DMC(3)-study. Pain, 102(1-2), Puentedura, E. J., March, J., Anders, J., Perez, A., Landers, M. R., Wallmann, H. W., et al. (2012). Safety of cervical spine manipulation: Are adverse events preventable and are manipulations being performed appropriately? A review of 134 case reports. The Journal of Manual & Manipulative Therapy, 20(2), Rubinstein, S. M., Knol, D. L., Leboeuf-Yde, C., & van Tulder, M. W. (2008). Benign adverse events following chiropractic care for neck pain are associated with worse short-term outcomes but not worse outcomes at three months. Spine, 33(25), E Rushton, A.,Rivett, D., Carlesso, L., Flynn, T., Hing, W., Kerry,R. (2012) International framework for examination of the cervical region for potential cervical arterial dysfunction prior to OMT intervention. Thiel, H. W., Bolton, J. E., Docherty, S., & Portlock, J. C. (2007). Safety of chiropractic manipulation of the cervical spine: A prospective national survey. Spine, 32(21), ; discussion doi: /brs.0b013e bb1 Vohra, S., Johnston, B. C., Cramer, K., & Humphreys, K. (2007). Adverse events associated with pediatric spinal manipulation: A systematic review. Pediatrics, 119(1), e doi: /peds NVMT 2013 Dr. Jan Pool, Hogeschool Utrecht Lectoraat Leefstijl en Gezondheid
BEROEPSNORM CERVICALE MANIPULATIE DOOR CHIROPRACTOREN: ZO VEILIG MOGELIJK HANDELEN.
Pagina 1 van 7 BEROEPSNORM CERVICALE MANIPULATIE DOOR CHIROPRACTOREN: ZO VEILIG MOGELIJK HANDELEN. Nederlands Chiropractoren Associatie - Maart 2014 - Pagina 2 van 7 BEROEPSNORM CERVICALE MANIPULATIE DOOR
Nadere informatieComplicaties bij patiënten met duizeligheid: te voorkomen? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp
Complicaties bij patiënten met duizeligheid: te voorkomen? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp AANDACHTSPUNTEN Cervicogene duizeligheid: welke vormen? Frequente verwijzing FT-MT Literatuur 1994 2006 Welke ernstige
Nadere informatieBeoordeling stand van de wetenschap Manuele Therapie
Beoordeling stand van de wetenschap Manuele Therapie Beste evidence synthesis naar aanleiding van een verzoek van College van Zorgverzekeraars, maart 2008 Mw. Dr. A.P. Verhagen In opdracht van de Nederlandse
Nadere informatieAdverse events following chiropractic care for subjects with neck pain Sidney M. Rubinstein
Adverse events following chiropractic care for subjects with neck pain Sidney M. Rubinstein Samenvatting Deze Nederlandse samenvatting is geschreven voor geïnteresseerden die weinig of geen wetenschappelijke
Nadere informatieParamedisch OnderzoekCentrum
Manueeltherapeutische classificaties voor lage-rugpijn: uitdaging voor de toekomst. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Prof.dr. Janusz Bromboszcz Opbouw Relevantie van classificaties voor MT Profielen KNGF-richtlijn
Nadere informatiePARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN. Klinisch redeneren bij mensen met nekpijn, State of the Art. Brochure
2017 PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN Klinisch redeneren bij mensen met nekpijn, State of the Art Brochure OPLEIDINGSINSTITUUT CIVA B.V. Organisatie cursus Organiserende instelling CIVA B.V. Adresgegevens
Nadere informatieDomeinbeschrijving manuele therapie NVMT
Domeinbeschrijving manuele therapie NVMT Voor u ligt de domeinbeschrijving manuele therapie. Deze beschrijving vormt de uitkomst van het project domeinbeschrijving manuele therapie dat door het bestuur
Nadere informatieDe zaak Lana Dale Lewis. Gert Oud, Arianne Verhagen, Commissie Wetenschap en Scholing NVMT
De zaak Lana Dale Lewis. Gert Oud, Arianne Verhagen, Commissie Wetenschap en Scholing NVMT In Canada is de Chiropractor Philip Emanuale door een jury veroordeeld voor de dood door schuld (death by accident)
Nadere informatieRichtlijn Nekpijn. Jasper Bier
Richtlijn Nekpijn Jasper Bier Inhoud Doelstellingen en uitgangspunten richtlijn De richtlijn Indeling van patiënten, subgroepen en diagnostiek Een casus Interventies en behandelprofielen Waarom deze richtlijn
Nadere informatieMOBILISEREN OF MANIPULEREN?
Marian Paauw en Karlijn in t Veld Beroepsopdracht opleiding Fysiotherapie, Hogeschool van Amsterdam, Amsterdam School of Health Professions, Amsterdam, Nederland. MOBILISEREN OF MANIPULEREN? Opdrachtgever:
Nadere informatieDomeinbeschrijving manuele therapie NVMT
Domeinbeschrijving manuele therapie NVMT Voor u ligt de domeinbeschrijving manuele therapie. Deze beschrijving vormt de uitkomst van het project domeinbeschrijving manuele therapie dat door het bestuur
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieNekklachten in de eerste lijn; hoe zit dat met predictie modellen? Arianne Verhagen Afd Huisartsgeneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam
Nekklachten in de eerste lijn; hoe zit dat met predictie modellen? Arianne Verhagen Afd Huisartsgeneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam Opzet presentatie Inleiding / epidemiologie Diagnostiek Behandeling Predictie
Nadere informatie25 jaar whiplash in Nederland
25 jaar whiplash in Nederland Vanuit een fysiotherapeutisch perspectief Maarten Schmitt M.Sc 1 2 Fysiotherapeut & manueeltherapeut Hoofd van de Divisie Onderwijs Stichting Opleidingen Musculoskeletale
Nadere informatieBehandeling van een trigger finger. Loes van Boxmeer & Emma Wassenaar
Behandeling van een trigger finger Loes van Boxmeer & Emma Wassenaar Overzicht Inleiding PICO Zoekstrategie & Flowchart Artikelen Chirurgie Anatomie Open vs percutaan Conclusie Inleiding Klinische symptomen
Nadere informatieHOOFD /HALS / NEKPIJNKLACHTEN STATE OF THE ART
HOOFD /HALS / NEKPIJNKLACHTEN STATE OF THE ART drs. John Bos Literatuur KNGF Richtlijn Nekpijn. KNGF 2016. (red. Bier JD, Scholten Peeters G.G.M., Staal JB et al) Neck Pain: Clinical Practice Guidelines
Nadere informatieRichtlijn Nekpijn. Jasper Bier. Inhoud. Waarom deze richtlijn. Diagnosecodes. Doelstellingen. Alle interventies
Inhoud Richtlijn Nekpijn Jasper Bier Doelstellingen en uitgangspunten richtlijn De richtlijn Indeling van patiënten, subgroepen en diagnostiek Interventies en behandelprofielen Klinimetrie Stand van zaken
Nadere informatieHET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE
HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Vrije Universiteit Brussel UMC St Radboud, Nijmegen NPi, Amersfoort 1 NVMT 4e LUSTRUM VAN HARTE PROFICIAT 2 WAAROM
Nadere informatieOpleiding Orthopedische Manuele Therapie. 18 april 2013
Opleiding Orthopedische Manuele Therapie 18 april 2013 Opleiding Orthopedische Manuele Therapie Is Orthopedische Manuele Therapie nog Orthopedische Manuele Therapie? Zijn de huidige paradigma shifts wenselijk?
Nadere informatieCOMPRESSIE- of TRACTIETHERAPIE bij ASPECIFIEKE NEKPIJN: WAT HELPT?
Paramedisch OnderzoekCentrum POC COMPRESSIE- of TRACTIETHERAPIE bij ASPECIFIEKE NEKPIJN: WAT HELPT? Prof.dr. Rob Oostendorp Ann Pattyn MSc Dr. Wendy Scholten-Peeters Prof.dr. William Duquet Fysiotherapie
Nadere informatieLECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE. Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose
LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose Symposium onderzoeksresultaten 2017 Sonja Kuipers, MSc MSW RN PhD-Student Zonder
Nadere informatieParamedisch OnderzoekCentrum
Cefalalgiafobie: een nieuwe loot aan de boom?. Prof.dr. Rob Oostendorp Kinesiophobia Phonophobia Photophobia Cefalalgiaphobia Phobia: excessive, irrational fear resulting from a feeling of vulnerability
Nadere informatieEXTRA Nieuwsbrief 30 augustus 2013. Geacht NVMT-lid,
EXTRA Nieuwsbrief 30 augustus 2013 Geacht NVMT-lid, In de afgelopen dagen spoelde een golf van publiciteit over ons heen. In de media stonden diverse artikelen over hoog cervicale manipulaties en het NVMT-standpunt
Nadere informatieRode Vlaggen. Cursus. Directe Toegankelijkheid Oefentherapie
Rode Vlaggen Cursus Directe Toegankelijkheid Oefentherapie Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, foto-kopie, microfilm
Nadere informatieRelatie nekpijn en hoofdpijn
Relatie nekpijn en hoofdpijn dr. René Castien, manueel therapeut, onderzoeker Paramedisch Behandelcentrum Hoofdpijn, Gezondheidscentra Haarlemmermeer, Hoofddorp Faculty of Behavioural and Movement Sciences
Nadere informatieIs de behandeling van lage rugklachten door middel van tractie evidence based? Dr Peter Verspeelt Fysische geneeskunde en revalidatie 24 oktober 2015
Is de behandeling van lage rugklachten door middel van tractie evidence based? Dr Peter Verspeelt Fysische geneeskunde en revalidatie 24 oktober 2015 Wat is de invloed van tractie op een lumbale
Nadere informatieFactsheet Manuele therapie en therapeutische mogelijkheden bij zuigelingen (0-1 jaar)
1/4 Manuele therapie en therapeutische mogelijkheden bij zuigelingen (0-1 jaar) Auteurs F. Driehuis, MSc, FT Prof. dr. M.W.G. Nijhuis - van der Sanden, KFT E. R. I. C. Saedt, MT B. H. van der Woude, MT
Nadere informatieMigraine met aura. Migraine 31-1-2013. Tension-type headache: 1 jaar prevalentie Tension-Type Headache. flimpje 1. filmpje 2.
Hoofdpijn: classificatie en behandeling Waarom is het kunnen classificeren van hoofdpijn van belang voor de FT/MT februari 2013 René Castien, manueel therapeut, Master SPT, PhD i.o. Regelmatig voorkomend
Nadere informatieWAT NEMEN WE MEE NAAR HUIS
NVMT-Congres 2003 1 WAT NEMEN WE MEE NAAR HUIS PROF.DR. Rob A.B. Oostendorp NVMT-Congres 2003 2 OMVANG van het GEZONDHEIDSPROBLEEM NEKPIJN NVMT-Congres 2003 3 OMVANG van NEKPIJN GUEZ e.a., Acta Orthop
Nadere informatieHuisarts of hometrainer?
Huisarts of hometrainer? In het literatuuroverzicht werden zes studies opgenomen. Vier studies onderzochten het effect van training op ziekteverzuim, drie daarvan bestudeerden tevens de effecten op klachten
Nadere informatieDissectie van de A. carotis door een stomp trauma. Fanny Vuik Keuze Coassistent IC
Dissectie van de A. carotis door een stomp trauma Fanny Vuik Keuze Coassistent IC 17-09-2014 Inhoud. Casus Epidemiologie Indeling Pathofysiologie Kliniek Diagnostiek Therapie Conclusie Casus Man, 32 jaar.
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Binnen het domein van hart- en vaatziekten is een bypassoperatie de meest uitgevoerde chirurgische ingreep. Omdat bij een hartoperatie het borstbeen wordt doorgesneden en er meestal
Nadere informatieCursus pijneducatie in de praktijk
Cursus pijneducatie in de praktijk Transcare & pain in motion organiseren in het voorjaar van 2016 in het Noorden van Nederland een driedaags cursus pijneducatie in de praktijk. Data: 18 februari, 25 februari,
Nadere informatieEditoriaal: Hoeveel body of evidence zit er in een vleugje politieke wil?
Editoriaal Editoriaal: Hoeveel body of evidence zit er in een vleugje politieke wil? Hoe verkoopt men zijn diensten aan de buitenwereld? Welke variabelen zijn hierbij van belang? In het geval van de osteopathie
Nadere informatieFysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma
Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Fysiotherapie na acceleratie
Nadere informatieWelke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline?
Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Joost Hoekstra, internist, AMC Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse Samenvatting 195 NEDERLANDSE SAMENVATTING DEEL I Evaluatie van de huidige literatuur De stijgende incidentie van slokdarmkanker zal naar verwachting continueren in
Nadere informatieGezondheidsklachten bij conservatorium studenten
Gezondheidsklachten bij conservatorium studenten de aanzet tot langdurig monitoren Suze Steemers, MSc Codarts Rotterdam/Erasmus MC 30-09-2017 aanleiding zware fysieke/mentale eisen relatief weinig studies
Nadere informatieStaken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie
Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een
Nadere informatieTromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten. Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC
Tromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC achtergrond veneuze trombose komt frequent voor Medisch jaarverslag FNT 2014
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Cardiovasculaire Beoordeling na Hypertensieve Afwijkingen van de Zwangerschap Hypertensieve zwangerschapscomplicaties rondom de uitgerekende datum zijn veelvoorkomende complicaties.
Nadere informatievoer eventueel de ULTT uit voor de plexus brachialis en n. medianus (uitsluittest)
Diagnostisch proces Anamnese/lichamelijk onderzoek screenen op rode vlaggen rode vlaggen: vermoeden van ernstige pathologie (nekpijn graad IV) geen rode vlaggen huisarts of verwijzend specialist Vaststellen
Nadere informatieRob Heerdink Universitair Hoofddocent Klinische Farmacoepidemiologie Universiteit Utrecht
Hoe vertaal ik resultaten uit de medische literatuur en richtlijnen naar de dagelijkse praktijk? Interpretatie van resultaten van geneesmiddelenonderzoek Rob Heerdink Universitair Hoofddocent Klinische
Nadere informatieRecente inzichten voor veilige(re) manueeltherapeutische zorg
Recente inzichten voor veilige(re) manueeltherapeutische zorg Nawerkingen en complicaties Pathofysiologie en aetiologie Hypothesen relatie CAD en manuele therapie Herkennen van risicopatienten Risk factors
Nadere informatieHeupklachten. Prof. Sita Bierma-Zeinstra Hoogleraar Artrose en gerelateerde aandoeningen
Heupklachten Prof. Sita Bierma-Zeinstra Hoogleraar Artrose en gerelateerde aandoeningen Dept of General Practice / Dept of Orthopedics Erasmus MC University Medical Center Rotterdam Heupklachten Prevalentie
Nadere informatieOvergebleven risico op hart-en vaatziekten in patiënten met Familiaire Hypercholesterolemia, wat nu?
Overgebleven risico op hart-en vaatziekten in patiënten met Familiaire Hypercholesterolemia, wat nu? Annette Galema-Boers, MANP 24-11-2017 Clinic for dyslipidemias and inherited cardiovascular diseases
Nadere informatieEn plots lig je op de stroke Wat nu?
En plots lig je op de stroke Wat nu? Over verschillende trajecten bij CVA. dr. Peter Soors, neuroloog, Jessa Ziekenhuis CVA in cijfers (voor België) Incidentie (per jaar): 19000/jaar Mortaliteit: Eerste
Nadere informatieChronificatie van postoperatieve pijn
Chronificatie van postoperatieve pijn Dr. Baeyens Malika, ASO Dienst anesthesie 5 december 2017 Wat is pijn? IASP definition (1994) An unpleasant sensory and emotional experience associated with actual
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Dit proefschrift richt zich op statinetherapie in type 2 diabetespatiënten; hiervan zijn verschillende aspecten onderzocht. In Deel I worden de effecten van statines op LDLcholesterol en cardiovasculaire
Nadere informatieCoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies
'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum
Nadere informatieZorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking?
Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking? Jeroen van Oostrum Hoofd Business Intelligence Center 24 november 2009 Stellingen Stelling 1: Patiëntuitkomstmaten, zoals heropnames, complicaties en patiënttevredenheid,
Nadere informatieAddendum. Nederlandse Samenvatting
Addendum A Nederlandse Samenvatting 164 Addendum Cardiovasculaire ziekten na hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Hypertensieve aandoeningen zijn een veelvoorkomende complicatie tijdens de zwangerschap.
Nadere informatieEpidurale en periradiculaire injecties bij chronische rugklachten is geen te verzekeren prestatie
Onderwerp: Epidurale en periradiculaire injecties bij chronische rugklachten is geen te verzekeren prestatie Samenvatting: Soort uitspraak: Datum: 10 juli 2007 Uitgebracht aan: Er is onvoldoende evidence
Nadere informatiePARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN. Brochure
2018 PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN LAGE RUGPIJN PAIN AND MOTOR INTERACTIONS Brochure OPLEIDINGSINSTITUUT CIVA B.V. Organisatie cursus Organiserende instelling CIVA B.V. Adresgegevens Rumpenerstraat
Nadere informatieRecente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek
Recente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht j.j.m.vandelden@umcutrecht.nl Inleiding Medisch-wetenschappelijk
Nadere informatieBeroepsziekten te lijf met de RI&E!
Beroepsziekten te lijf met de RI&E! + Dr. Paul Kuijer, p.p.kuijer@amc.uva.nl Coronel Instituut voor Arbeid & Gezondheid, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Polikliniek Mens & Arbeid Beroepsziekte?
Nadere informatiePARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN. Brochure
2018 PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN LAGE RUGPIJN PAIN AND MOTOR INTERACTIONS Brochure OPLEIDINGSINSTITUUT CIVA B.V. Organisatie cursus Organiserende instelling CIVA B.V. Adresgegevens Rumpenerstraat
Nadere informatieSystematisch literatuuronderzoek naar de effecten van behandeling bij zuigelingen met 'kopgewrichteninvloed bij storingen in de symmetrie' ('KISS-syndroom') 03-06-2005 Het artikel van Brand et al. (2005:703-7)
Nadere informatieBiopsychosociaal model
Biopsychosociaal model binnen de behandeling van whiplash-patiënten Wendy Peeters, MScMT Dr. Arianne Verhagen Prof. dr. Rob Oostendorp 1 23-03-2001 Doel presentatie State of the art wetenschappelijke evidentie
Nadere informatieDe overgang van stepped care naar personalized care bij de combinatie van lichamelijke en psychische klachten
De overgang van stepped care naar personalized care bij de combinatie van lichamelijke en psychische klachten Dr. Jonna van Eck van der Sluijs Psychiater en senior onderzoeker Symposium Personalized medicine:
Nadere informatieMotorisch functioneren in Noonan syndroom: Een interview met Noonan syndroom personen en/of hun ouders
Motorisch functioneren in Noonan syndroom: Een interview met Noonan syndroom personen en/of hun ouders Ellen Croonen, AIOS kindergeneeskunde Radboudumc Inhoudsopgave Achtergrond Doel Methode Resultaten
Nadere informatieChapter 9. Samenvatting
Chapter 9 Samenvatting 130 Samenvatting 131 Samenvatting Complicaties van de onderste extremiteit, in het bijzonder voetulcera (voetwonden), veroorzaken een zeer grote ziektelast en een grote mate van
Nadere informatieOefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij
Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit Mariëtte de Rooij Inhoud Artrose en comorbiditeit Aangepaste oefentherapie bij comorbiditeit Resultaten pilot studie Voorbeeld Conclusie Randomized
Nadere informatieWat weten we nu eigenlijk van hielklachten zoals fasciosis plantaris en hielspoor? [+ tips en oefeningen]
Door: Marjolein Stegeman Wat weten we nu eigenlijk van hielklachten zoals fasciosis plantaris en hielspoor? [+ tips en oefeningen] Zo n 1 op de 10 Nederlanders heeft wel eens last van zijn hiel, in 80%
Nadere informatiePijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici By Jo Nijs READ ONLINE
Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici By Jo Nijs READ ONLINE If you are looking for the book by Jo Nijs Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici in pdf form, then
Nadere informatievertigo beoordeling op de SEH Bart van der Worp
vertigo beoordeling op de SEH Bart van der Worp disclaimer geen duizeligheidsexpert geen belangenverstrengeling oorzaken duizeligheid vestibulair centraal cardiovasculair intoxicatie metabool BPPD neuritis
Nadere informatieNederlandse samenvatting. Chapter 11
Nederlandse samenvatting Chapter 11 Chapter 11 Samenvatting Dit proefschrift beschrijft de resultaten van een groot vragenlijstonderzoek over de epidemiologie van chronisch frequente hoofdpijn in de Nederlandse
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66111 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Streit, S.R. Title: Perspectives on treating hypertension in old age : the burden
Nadere informatieRibfixatie bij fladderthorax Vaker doen? Vera Linssen, AIOS anesthesiologie 5 november 2015
Ribfixatie bij fladderthorax Vaker doen? Vera Linssen, AIOS anesthesiologie 5 november 2015 Casus M: motorrijder versus ander voertuig, van motor gevlogen, helm losgeraakt I: verdenking hematothorax, hoofdwond
Nadere informatiebehandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.
Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan
Nadere informatieUitgebreide toelichting van het meetinstrument. Global Perceived Effect (GPE)
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Global Perceived Effect (GPE) 31-03-2014 Review: R.A.H.M. Swinkels Invoer: E. van Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende
Nadere informatieObesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar
Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Kaart toenemende demografie obesitas The influence of obesity on total joint arthroplasty.
Nadere informatieBeroepsorganisati e en kwaliteitsbewaking: Manuele therapie Heeft u vragen of wilt u een afspraak maken?
Manuele therapie De Manueel Therapeut Peter Algera Wat is een manueel therapeut? Een manueel therapeut is een fysiotherapeut die na zijn opleiding fysiotherapie een opleiding manuele therapie heeft gevolgd.
Nadere informatieSubtotaal - Ondersteuners Subtotaal - Honorarium. Subtotaal - Poorter. Subtotaal - Kosten. Declaratiecode Zorgproduct.
14C010 990029011 Reguliere ongecompliceerde zorg (1 of 2 contacten door Consultatieve Psychiatrie) bij Een psychische 76,13 stoornis 116,64 5,96 122,60 198,73 14C021 990030011 Multidisciplinaire behandeling
Nadere informatieDenken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van. zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten
Denken is Doen? De cognitieve representatie van ziekte als determinant van zelfmanagementgedrag bij Nederlandse, Turkse en Marokkaanse patiënten met diabetes mellitus type 2 in de huisartsenpraktijk Thinking
Nadere informatieIntroduction Henk Schwietert
Introduction Henk Schwietert Evalan develops, markets and sells services that use remote monitoring and telemetry solutions. Our Company Evalan develops hard- and software to support these services: mobile
Nadere informatieOnderzoeksprojecten SOMT afdeling Wetenschappelijk Onderzoek
Onderzoeksprojecten SOMT afdeling Wetenschappelijk Onderzoek Promotieonderzoek: Functional consequences of neck pain Promovendus:, MSc Deelproject Projectleiders Uitvoerder(s) onderzoek Validering WAL-vragenlijst
Nadere informatieAlcohol misbruik Consequenties voor IC. Roger van Groenendael
Alcohol misbruik Consequenties voor IC Roger van Groenendael à Meerdere MC/IC patiënten met alcohol abusus in VG à Belang voor IC opname? Omvang Meest gebruikte en misbruikte drug wereldwijd NL getallen:
Nadere informatieLITERATUURONDERZOEK NAAR DE EFFECTIVITEIT VAN DE ORTHOMANUELE GENEESKUNDE. 28 juni 2005 M.B. van Hogezand Arts voor OrthoManuele Geneeskunde
LITERATUURONDERZOEK NAAR DE EFFECTIVITEIT VAN DE ORTHOMANUELE GENEESKUNDE 28 juni 2005 M.B. van Hogezand Arts voor OrthoManuele Geneeskunde INHOUDSOPGAVE Samenvatting 3 Inleiding 4 Onderzoeksvraag 4 Het
Nadere informatieVerbeteren van effectiviteit en efficiëntie van cognitieve gedragstherapie middels cliëntfeedback VGCt najaarsconferentie 2015
Verbeteren van effectiviteit en efficiëntie van cognitieve gedragstherapie middels cliëntfeedback VGCt najaarsconferentie 2015 Prof. dr. Marc Verbraak, klinisch psycholoog / cognitief-gedragstherapeut
Nadere informatiePositieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen
Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieFysius werkt samen met u aan een leven zonder rugpijn.
Rugpijn? Rugpijn is niet vanzelfsprekend Volgens het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft 1 op de 5 volwassenen last van terugkerende rugklachten. Dit zijn 2,6 miljoen mensen die
Nadere informatieHoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli
Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Inhoud Cijfers Wat gebeurt er in het ziekenhuis? Typen hoofdpijn Spanningshoofdpijn
Nadere informatieCOMPUTERWERK. Multidisciplinaire Richtlijn NVAB. Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL
COMPUTERWERK Multidisciplinaire Richtlijn NVAB Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL PROGRAMMA Begripsbepaling computerwerk Uitgangspunten en doel Inhoud richtlijn Behandeling vragen
Nadere informatieIBOM-2. Het effect van Medicatiereview en begeleiding van patiënten na verblijf in het ziekenhuis
IBOM-2 Het effect van Medicatiereview en begeleiding van patiënten na verblijf in het ziekenhuis Abeer Ahmad Ruth Mast Giel Nijpels Jacqueline Dekker Piet Kostense Jacqueline Hugtenburg Afdelingen Klinische
Nadere informatie2nd BBS Newsletter. Geachte collega s,
2 februari2016 2nd BBS Newsletter Geachte collega s, De Belgian Back Society (BBS) verheugt zich om u allen een prachtig nieuw jaar toe te wensen. U vindt in deze tweede nieuwsbrief vooral informatie betreffende
Nadere informatieHeleen Boven Voorzitter HNN Eerste lijn, manueeltherapeut Tweede lijn, diagnostisch fysiotherapeut hoofdpijncentrum MZH Lid werkgroep Hoofdpijn
Heleen Boven Voorzitter HNN Eerste lijn, manueeltherapeut Tweede lijn, diagnostisch fysiotherapeut hoofdpijncentrum MZH Lid werkgroep Hoofdpijn eerste lijn MZH De twee hoofd vragen: Waarom de nek behandelen
Nadere informatieOntspanning met de Occiflex
Ontspanning met de Occiflex Nekpijn.. dr. Jan-Paul van Wingerden Bestuurder SJC Behandelprofiel A Nekpijn Prognose en beloop Nekpijn is wereldwijd de op drie na grootste categorie van klachten van het
Nadere informatieDE GEAVANCEERDE EN VEILIGE OPLOSSING VOOR NEK- EN HOOFDPIJN
DE GEAVANCEERDE EN VEILIGE OPLOSSING VOOR NEK- EN HOOFDPIJN 02 DE COMFORTABELE OPLOSSING VOOR NEK- EN HOOFDPIJN 03 04 EEN ONGELOFELIJK RESULTAAT NA SLECHTS EEN PAAR SESSIES! DE COMFORTABELE OPLOSSING VOOR
Nadere informatieOLD SCHOOL - NEW TREATMENTS
Hoofdpijn en de nek OLD SCHOOL - NEW TREATMENTS Vereniging Nederlandse Hoofdpijncentra Woerden Dr. René Castien FT,MT, onderzoeker VUmc/EMGO Old school versus new treatments Hoofdpijn en fysiotherapie:
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21978 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Goeij, Moniek Cornelia Maria de Title: Disease progression in pre-dialysis patients:
Nadere informatieBijlage 2 Wetenschappelijke onderbouwing van de risicofactoren voor nekpijn
KNGFrichtlijn Nekpijn Bijlage 2 Wetenschappelijke onderbouwing van de risicofactoren voor nekpijn Demografische risicofactoren Lichaamslengte risk ratio = 0,5 (0,31,0); < 1,58 bij vr., < 1,73 bij m. beeldschermwerkers)
Nadere informatieManueel therapie. Wat is Manueel therapie?
Manueel therapie Fysio De Kolk Sociaal Medisch Centrum De Kolk E.G.M. Bos en R.H.F. Eggink Zuideinde 80 1511 GH Oostzaan Telefoon: 075-684 5573 E-mail: info@fysiodekolk.nl Manueel therapie Wat is Manueel
Nadere informatieInterventionele pijntherapie, een nuttige tussenstap?
Interventionele pijntherapie, een nuttige tussenstap? Dr. Veerle Dirckx mariaziekenhuis.be Mensen zorgen voor mensen Interventionele pijntherapie, een nuttige tussenstap? Radiculair pijnsyndroom Symptomen
Nadere informatiePatiënten die rechtstreeks bij de fysiotherapeut komen behalen vaker de behandeldoelen.
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL De gegevens mogen met bronvermelding (Ilse CS Swinkels, Margit K Kooijman, Chantal J Leemrijse. Patiënten die rechtstreeks bij de fysiotherapeut komen behalen
Nadere informatieDe rol en positie van passief segmentaal bewegingsonderzoek binnen het klinisch redeneren
Abstractprogramma vrijdag 13 maart en zaterdag 14 maart 2009 De rol en positie van passief segmentaal bewegingsonderzoek binnen het klinisch redeneren Emiel van Trijffel MSc Afd. Klinische Epidemiologie,
Nadere informatieKosten en baten van lokale gezondheidspromotie
Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Prof. Dr. Lieven Annemans Ghent University, Brussels University Lieven.annemans@ugent.be Lieven.annemans@vub.ac.be VIGeZ April 2013 1 Growth 7% Eén van de
Nadere informatie2016_1. Studie design - Patiënt-controle of cohort: wanneer doe ik wat, hoe kies ik en waar moet ik aan denken
Tele-ARENA (Telefonisch Aangenaam Refereren En Netwerken AMPHI) 2016_1. Studie design - Patiënt-controle of cohort: wanneer doe ik wat, hoe kies ik en waar moet ik aan denken Host: Ellen van Jaarsveld
Nadere informatie