epilepsiechirurgie bij kinderen vaker, sneller, beter?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "epilepsiechirurgie bij kinderen vaker, sneller, beter?"

Transcriptie

1 epilepsiechirurgie bij kinderen vaker, sneller, beter? Kees Braun UMC Utrecht Hersencentrum

2 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen Geen Geen

3 inleiding kinderepilepsie epilepsie is de meest voorkomende chronische hersenaandoening bij kinderen in Nederland krijgen ongeveer 2000 kinderen per jaar de diagnose epilepsie in Nederland hebben ongeveer kinderen epilepsie

4 inleiding kinderepilepsie in het UMCU aandachtgebied binnen het UMCU Hersencentrum

5 inleiding kinderepilepsie in het UMCU aandachtgebied binnen het UMCU Hersencentrum landelijk expertisecentrum voor complexe kinderepilepsie

6 inleiding kinderepilepsie in het UMCU aandachtgebied binnen het UMCU Hersencentrum landelijk expertisecentrum voor complexe kinderepilepsie het enige centrum voor epilepsiechirurgie bij kinderen

7 inleiding kinderepilepsie in het UMCU aandachtgebied binnen het UMCU Hersencentrum landelijk expertisecentrum voor complexe kinderepilepsie het enige centrum voor epilepsiechirurgie bij kinderen patiëntenzorg en onderzoek gaan hand in hand: multidisciplinair en translationeel wetenschappelijk onderzoek ontstaan, gevolgen, behandeling van refractaire epilepsie

8 antiepileptica effectiviteit Schiller et al. 2008

9 epilepsiechirurgie de meest effectieve behandeling 60 70% aanvalsvrijheid

10 epilepsiechirurgie de meest effectieve behandeling 60 70% aanvalsvrijheid de enige curatieve behandeling 30 50% genezing (aanvals- en medicatievrij)

11 epilepsiechirurgie de meest effectieve behandeling 60 70% aanvalsvrijheid de enige curatieve behandeling 30 50% genezing (aanvals- en medicatievrij) veilige behandeling <<1% mortaliteit

12 epilepsiechirurgie in Nederland UMCU sinds 1973: > 1150 patiënten

13 epilepsiechirurgie in Nederland UMCU sinds 1973: > 1150 patiënten chirurgie bij volwassenen: Utrecht, Maastricht, Amsterdam epilepsiecentra: Kempenhaeghe SEIN Landelijke Werkgroep Epilepsie Chirurgie

14 epilepsiechirurgie bij kinderen in Nederland

15 epilepsiechirurgie bij kinderen U-task LWEC

16 epilepsiechirurgie bij kinderen n=

17 toenemende aantallen Connecticut Study of Epilepsy prospectieve populatie studie 613 kinderen met nieuw-gediagnostiseerde epilepsie Berg et al. 2006, 2009

18 toenemende aantallen Connecticut Study of Epilepsy prospectieve populatie studie 613 kinderen met nieuw-gediagnostiseerde epilepsie 142 (23%) refractair (2 AEDs falen) 19 (3%) resectieve/disconnectieve chirurgie 15 (2%) NVS Berg et al. 2006, 2009

19 toenemende aantallen 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie totaal:19 chirurgie

20 toenemende aantallen 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht NL: 405/jr 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie totaal:19 chirurgie NL: 54/jr Nederland kinderen incidentie 500/ /jr

21 toenemende aantallen 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie 22 25? 51 mogelijke chirurgische kandidaten? (Gary Mathern)

22 toenemende aantallen 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie uitgebreide prechirurgische evaluatie? (video-eeg +/- PET/SPECT) slechts bij 31% van MRI - refractaire patiënten slechts bij 58% van MRI + refractaire patiënten

23 toenemende aantallen 613 totaal cohort / 142 refractair NL: 405/jr totaal:19 chirurgie NVS NL: 54/jr NL: 50-70/jr

24 nieuwe inzichten epilepsiechirurgie bij kinderen vaker, sneller, beter? toenemende aantallen ruimere indicaties timing van chirurgie timing van AED-onttrekking

25 vaker en sneller nieuwe inzichten epilepsiechirurgie bij volwassenen is vaak te laat uitgevoerde kinder-epilepsiechirurgie niet alleen aanvalsvrijheid telt gegeneraliseerde epileptische encefalopathie: overweeg toch chirurgie is farmacoresistentie wel nodig? genezing is het doel: onttrek medicatie snel

26 vaker en sneller nieuwe inzichten epilepsiechirurgie bij volwassenen is vaak te laat uitgevoerde kinder-epilepsiechirurgie niet alleen aanvalsvrijheid telt gegeneraliseerde epileptische encefalopathie: overweeg toch chirurgie is farmacoresistentie wel nodig? genezing is het doel: onttrek medicatie snel

27 debuutleeftijd leeftijd bij operatie UMCU 757 volwassenen ( 18 jr) chirurgie debuutleeftijd epilepsieduur gemiddeld 34 jr 13 jr 21 jr 70% debuut < 18 jr!

28 1 chirurgie bij volwassenen: vaak te laat outcome: vroeg = beter vroege herkenning farmacoresistentie vroeg verwijzen naar tertiaire centra meer prechirurgische evaluaties verschuiving in epilepiechirurgie van volwassenen naar kinderen

29 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie vroege verwijzing en evaluatie

30 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie vroege verwijzing en evaluatie betere beeldvorming + intracraniële registraties

31 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie diagnostische uitdaging: structurele of genetische epilepsie?

32 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie MRI negatief soms toch structurele oorzaak betere beeldvorming stereo-eeg / grid

33 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie MRI: toevalsbevinding? concordantie met elektroklinisch syndroom?

34 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie soms: afwijzen opereren MRI positieve patiënten MRI negatieve patiënten

35 vaker en sneller nieuwe inzichten epilepsiechirurgie bij volwassenen is vaak te laat uitgevoerde kinder-epilepsiechirurgie niet alleen aanvalsvrijheid telt gegeneraliseerde epileptische encefalopathie: overweeg toch chirurgie is farmacoresistentie wel nodig? genezing is het doel: onttrek medicatie snel

36 doel aanvalsvrijheid? cognitieve ontwikkeling en gedrag zijn minstens even belangrijk Spencer et al kinderen met nieuw-gediagnostieerde epilepsie: 26% IQ < 80 Berg et al. 2008

37 doel aanvalsvrijheid? refractaire kinder epilepsie: mentale retardatie bij 61% Spencer et al. 2008

38 doel aanvalsvrijheid? refractaire kinder epilepsie: mentale retardatie bij 61% Spencer et al hemispherectomie kandidaten < 3 jr: 95% preoperatief MDI < 55 82% preoperatieve stagnatie / regressie Devlin et al. 2003, Jonas et al. 2004, Boshuisen et al. 2010, van Schooneveld et al. 2011

39 determinanten van outcome AEDs preop IQ/DQ leeftijd chirurgie AEDs epileptogene pathologie debuut epilepsie duur epilepsie type/kant chirurgie outcome aantal aanvallen

40 2 doel niet alleen aanvalsvrijheid verbetering cognitieve uitkomt bij kinderen? - vroege chirurgie Jonas 2004, Freitag 2005, DelaLande 2007 Basheer 2007, Thomas 2010, d Argenzio vroege medicatie onttrekking? Skirrow et al. 2011

41 vaker en sneller nieuwe inzichten epilepsiechirurgie bij volwassenen is vaak te laat uitgevoerde kinder-epilepsiechirurgie niet alleen aanvalsvrijheid telt gegeneraliseerde epileptische encefalopathie: overweeg toch chirurgie is farmacoresistentie wel nodig? genezing is het doel: onttrek medicatie snel

42

43

44 gegeneraliseerde epileptische encefalopathie kinderen met hemisferale of unilaterale focale oorzaken kunnen gegeneraliseerde aanvallen en EEG patronen hebben Cross et al. 2006

45 is EEG lateralisatie wel nodig? evidente focale / hemispherale MRI pathologie: - gegeneraliseerde epileptische encephalopathie - gegeneraliseerde of contralateraal-max. EEG afw. - paradoxale ictale EEG lateralisatie - Lennox-Gastaut EEG 60 83% postoperatieve aanvalsvrijheid Gupta 2007, Wyllie 2007, Garzon 2009, Lee 2010, Boshuisen 2010

46 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie vroege verwijzing en evaluatie ook kinderen met gegeneraliseerde EEG afwijkingen

47 vaker en sneller nieuwe inzichten epilepsiechirurgie bij volwassenen is te laat uitgevoerde kinder-epilepsiechirurgie niet alleen aanvalsvrijheid telt gegeneraliseerde epileptische encefalopathie: overweeg toch chirurgie is farmacoresistentie wel nodig? genezing is het doel: onttrek medicatie snel

48 criteria farmacoresistentie (>12-18 mnd)?...vroege chirurgische interventie is cruciaal bij jonge kinderen met catastrofale epilepsie om ontwikkelings-stagnatie/regressie te voorkomen... Cross et al. 2006

49 criteria farmacoresistentie (>12-18 mnd)? kortere duur van epilepsie is geassocieerd met betere cognitieve outcome Jonas 2004, Freitag 2005, DelaLande 2007 Basheer 2007, Thomas 2010, d Argenzio 2011

50 criteria farmacoresistentie (>12-18 mnd)? kortere duur van epilepsie is geassocieerd met betere cognitieve outcome jonge kinderen met epileptische encefalopathie: formele criteria niet van toepassing

51 criteria farmacoresistentie (>12-18 mnd)? oudere kinderen met chirurgische behandelbare epileptogene lesies: is farmacoresistentie nodig? - zelfs als aanvalsvrij: hoge kans op recidief - consequenties van langdurig AED gebruik? - voor/nadelen van vroege chirurgie

52 criteria farmacoresistentie (>12-18 mnd)? oudere kinderen met chirurgische behandelbare epileptogene lesies: is farmacoresistentie nodig? - zelfs als aanvalsvrij: hoge kans op recidief - consequenties van langdurig AED gebruik? - voor/nadelen van vroege chirurgie chirurgie: laatste strohalm of vroege optie?

53 meta-analyse 39 studies, 910 patiënten GG / DNET aanvals uitkomst Engel1 80% < 18 en > 18 jr temporaal en extratemporaal GG en DNET preop refractair of niet ECoG of niet

54 meta-analyse 39 studies, 910 patiënten GG / DNET onafhankelijke determinanten van aanvalsvrijheid korte duur epilepsie (97% <1 yr, vs. 77% > 1 yr) totale resectie (87%, vs. subtotal 55%) alleen partiele aanvallen (87%, vs. generalized 73%)

55 4 wacht niet altijd op farmacoresistentie jonge kinderen met epileptische encefalopathie en focale / hemisferale lesie: haast geboden ontwikkelingstumor / cavernoom op veilige locatie vroege chirurgie kan: - aanvalsuitkomst verbeteren - de epilepsie genezen - ongewenste bijwerkingen AED verkomen

56 613 totaal cohort / 142 refractair 518 MRI verricht 82 MRI positief 436 MRI negatief 40 refractair 42 niet-refractair 92 refractair 344 niet-refractair 9 chirurgie 6 chirurgie 4 chirurgie 0 chirurgie farmacoresistentie niet altijd noodzakelijk

57 vaker en sneller nieuwe inzichten epilepsiechirurgie bij volwassenen is te laat uitgevoerde kinder-epilepsiechirurgie niet alleen aanvalsvrijheid telt gegeneraliseerde epileptische encefalopathie: overweeg toch chirurgie is farmacoresistentie wel nodig? genezing is het doel: onttrek medicatie snel

58 postoperatieve medicatieonttrekking AEDs hebben cognitieve bijwerkingen AED onttrekking in niet-chirurgische cohorten leidt tot cognitieve verbetering Aldenkamp et al. 1998, Hessen et al. 2006, Lossius et al. 2008

59 postoperatieve medicatieonttrekking AEDs hebben cognitieve bijwerkingen AED onttrekking in niet-chirurgische cohorten leidt tot cognitieve verbetering vaak geadviseerd om > 2 jr door te geven 71% van Amerikaanse neurologen overweegt afbouw pas na >2 jaar, of nooit Berg et al. 2007

60 gaan we te lang door met AED? UCLA n=172 n=253 pre-1997 post-1997 yr 58% 77% yr 31% 15% (AV / -AED) Hemb et al. 2010

61 AED onttrekking en outcome chirurgie voor TLE bij kinderen stoppen van AED was de sterkste predictor voor postoperatieve IQ verbetering Skirrow et al. 2011

62 hoe veilig is vroeg afbouwen? multicentrisch retrospectief Europees onderzoek 15 centra, 8 landen, 766 kinderen

63 NEF 08-10

64 timing van afbouw mediaan interval tot start afbouw (n=766) 12.5 m I_start mediaan interval tot volledig staken (n=444) 28.8 m I_stop

65 uitkomst 1: aanvalsrecidief associatie met tijdsintervallen: adjusted model I_start (mnd) I_stop (mnd) HR (95% CI) 0.98 ( ) p= ( ) p=0.02

66 uitkomst 2: uiteindelijk aanvalsvrij associatie met tijdsintervallen adjusted model I_start (mnd) I_stop (mnd) HR (95% CI) 0.99 ( ) p= ( ) p=0.55

67 uitkomst 3: aanvals- en AED-vrij associatie met tijdsintervallen adjusted model I_start (mnd) I_stop (mnd) HR (95% CI) 1.00 ( ) p= ( ) p=0.31

68 5 overweeg snellere afbouw bij kinderen vroege afbouw verhoogt in lichte mate het risico op recidief aanvallen, maar niet ten koste van uiteindelijke aanvalsvrijheid

69 5 overweeg snellere afbouw bij kinderen vroege afbouw verhoogt in lichte mate het risico op recidief aanvallen, maar niet ten koste van uiteindelijke aanvalsvrijheid vroege afbouw: - sneller duidelijk of chirurgie succesvol was - voorkomt langdurig onnodig AED gebruik bij veel ptn - kan cognitieve voordelen hebben toekomstige gerandomiseerde trial (vroeg versus laat)

70 conclusies epilepsiechirurgie bij kinderen vaker en sneller? toenemende aantallen ruimere indicaties timing van chirurgie timing van AED-onttrekking

71 MRI afwijkend indicaties voor epilepsiechirurgie bij kinderen EEG localiserend

72 MRI afwijkend indicaties voor epilepsiechirurgie bij kinderen oud EEG localiserend

73 MRI afwijkend indicaties voor epilepsiechirurgie bij kinderen oud oud nieuw + EEG localiserend sneller en vaker verwijzen / evalueren, soms ook indien niet refractair

74 MRI afwijkend indicaties voor epilepsiechirurgie bij kinderen oud oud nieuw + EEG localiserend sneller en vaker verwijzen / evalueren, soms ook indien niet refractair + jong kind epileptische encefalopathie - - -

75 MRI afwijkend indicaties voor epilepsiechirurgie bij kinderen oud nieuw + EEG localiserend sneller en vaker verwijzen / evalueren, soms ook indien niet refractair + jong kind epileptische encefalopathie T / 7T MRI / PET / SPECT s-eeg / grids

76 MRI afwijkend indicaties voor epilepsiechirurgie bij kinderen oud nieuw + EEG localiserend sneller en vaker verwijzen / evalueren, soms ook indien niet refractair + jong kind epileptische encefalopathie + -? 3T / 7T MRI / PET / SPECT s-eeg / grids

77 epilepsiechirurgie bij kinderen vaker en sneller? toenemende aantallen ruimere indicaties timing van chirurgie timing van AED-onttrekking ook beter?

78 21 jaar kinderepilepsiechirurgie UMCU patienten met ten minste 2 jr follow-up <2002 n = n = n = 96

79 conclusies veranderingen over laatste decennia: meer FCD s operatielocatie: minder vaak temporaal, vaker frontaal meer aanvullende diagnostiek: (MEG, PET, invasief) dus: toename complexiteit over de jaren toch: - onveranderde 2-jaars uitkomst: 75% aanvalsvrij - significante toename medicatievrije patiënten

80 epilepsiechirurgie bij kinderen vaker en sneller? ook beter? JA!

81 epilepsiechirurgie bij kinderen UMCU Floor Jansen Kees Braun Peter van Rijen Peter Gosselaar Pieter van Eijsden Janine Ophof Frans Leijten Cyrille Ferrier Tineke Gebbink Gerard de Kort Truus de Groot Aag Jennekens-Schinkel Monique van Schooneveld Olga Braams Maeike Zijlmans Ron van Empelen Geertjan Huiskamp Suzanne Koudijs Wim Otte Kim Boshuisen Maryse van t Klooster Tim Veersema Landelijke Werkgroep Epilepsie Chirurgie U-task: European Taskforce for Epilepsy Surgery in Children TTS studie groep Alexis Arzimanoglou Helen Cross Cuno Uiterwaal

82 Visiting address: Heidelberglaan CX UTRECHT The Netherlands Postal address: Postbus GA UTRECHT The Netherlands T. +31 (0) E.

Najaarsvergadering NVKNF UPDATE. Willemiek Zweiphenning

Najaarsvergadering NVKNF UPDATE. Willemiek Zweiphenning 24.11.2017 Najaarsvergadering NVKNF UPDATE Willemiek Zweiphenning W.J.E.Zweiphenning@umcutrecht.nl Inhoudsopgave Epilepsie Chirurgie Algemeen ioecog tailoring Wat zijn HFOs? HFO-studie Praktische Aspecten

Nadere informatie

Nascholing epilepsie. De niet-medicamenteuze behandelmethode - epilepsiechirurgiebij. Inleiding

Nascholing epilepsie. De niet-medicamenteuze behandelmethode - epilepsiechirurgiebij. Inleiding Nascholing epilepsie Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION De niet-medicamenteuze behandelmethode - epilepsiechirurgiebij kinderen Verpleegkundig specialist Janine Ophorst- van Eck 13 juni 2014

Nadere informatie

HANNEKE RONNER ALBERT COLON

HANNEKE RONNER ALBERT COLON VUmc Basispresentatie Epilepsiechirurgie: indicatie en EEG diagnostiek HANNEKE RONNER ALBERT COLON KNF dagen 2016 Doel epilepsiechirurgie Aanvalsvrijheid Verwijderen of disconnecteren van de epileptogene

Nadere informatie

EpilepsiePlus: oorzaak structureel of niet? Kees Braun Rudolf Magnus Instituut voor Neurowetenschappen WKZ / UMC Utrecht

EpilepsiePlus: oorzaak structureel of niet? Kees Braun Rudolf Magnus Instituut voor Neurowetenschappen WKZ / UMC Utrecht EpilepsiePlus: oorzaak structureel of niet? Kees Braun Rudolf Magnus Instituut voor Neurowetenschappen WKZ / UMC Utrecht indeling oorzaken epilepsiesyndromen: de kapstok voor de neuroloog idiopathisch

Nadere informatie

SAMENVATTING Hoofdstuk 1 Introductie.

SAMENVATTING Hoofdstuk 1 Introductie. SAMENVATTING Hoofdstuk 1 Introductie. Bij mensen met medicamenteus onbehandelbare temporaalkwab epilepsie is epilepsie chirurgie een zeer goede behandelmogelijkheid. Het besluit om iemand wel of niet te

Nadere informatie

Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het do

Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het do Samenvatting Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het doel is immers om de aanvallen te stoppen

Nadere informatie

Koortsconvulsies: hoe zat het ook al weer? Oebo Brouwer, kinderneuroloog UMCG

Koortsconvulsies: hoe zat het ook al weer? Oebo Brouwer, kinderneuroloog UMCG Koortsconvulsies: hoe zat het ook al weer? Oebo Brouwer, kinderneuroloog UMCG Definitie (Epileptische) aanvallen bij koorts zonder infectie van het centrale zenuwstelsel of een andere specifieke oorzaak

Nadere informatie

classificatie van epilepsieën Floor Jansen

classificatie van epilepsieën Floor Jansen classificatie van epilepsieën Floor Jansen classificatie schema 2017 classificatie schema 2017 directe relatie tussen aanvalstype en etiologie directe relatie tussen aanvalstype en etiologie focaal Focal

Nadere informatie

Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1

Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1 Epilepsie bij kinderen Voorstellen kind met aanvallen volgens de nieuwe classificatie en 1e stap in de behandeling. Symposium 2 juni 2018 sessie 1 Marleen Arends Epilepsieconsulent Martiniziekenhuis Groningen

Nadere informatie

Wanneer is het epilepsie?

Wanneer is het epilepsie? Wanneer is het epilepsie? Vascular rounds 2018 Syncope: een multidisciplinaire aanpak Mariëlle Vlooswijk Disclosure potential conflicts of interest Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

De ziektelast aan hepatitis in Nederland feiten gebaseerd op cohortmonitoring en registratie

De ziektelast aan hepatitis in Nederland feiten gebaseerd op cohortmonitoring en registratie De ziektelast aan hepatitis in Nederland feiten gebaseerd op cohortmonitoring en registratie Joop Arends Internist-Infectioloog Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) Voorzitter van de European Study

Nadere informatie

Eline. Interactieve casus. Zelfstandig leven met epilepsie: Een kwestie van vallen en opstaan?

Eline. Interactieve casus. Zelfstandig leven met epilepsie: Een kwestie van vallen en opstaan? Zelfstandig leven met epilepsie: Een kwestie van vallen en opstaan? Carly Jansen Ruby Soekhoe Verpleegkundig specialisten epilepsie Kempenhaeghe Interactieve casus Eline - Leeftijd: 35 jaar - Gezin: gehuwd,

Nadere informatie

Postanoxische myoclonieën

Postanoxische myoclonieën Postanoxische myoclonieën Michaël Kuiper MOVEMENT DISORDER EMERGENCIES 5 februari 2015 Driebergen Medisch Centrum Leeuwarden Disclosure belangen spreker (poteniële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Medicamenteuse en andere behandelingsvormen bij het kind met een moeilijk instelbare epilepsie

Medicamenteuse en andere behandelingsvormen bij het kind met een moeilijk instelbare epilepsie Medicamenteuse en andere behandelingsvormen bij het kind met een moeilijk instelbare epilepsie Eveline E.O. Hagebeuk Kinderneuroloog/ neuroloog SEIN Zwolle Niet medicamenteuse behandeling Jongen 1 jr Ongecompliceerde

Nadere informatie

PLASTIC Study Evaluation of PET and Laparoscopy in STagIng advanced gastric Cancer

PLASTIC Study Evaluation of PET and Laparoscopy in STagIng advanced gastric Cancer PLASTIC Study Evaluation of PET and Laparoscopy in STagIng advanced gastric Cancer Hylke Brenkman, Erik Vegt, Peter Siersema, Jelle Ruurda h.j.f.brenkman@umcutrecht.nl / arts-onderzoeker Gereviseerde richtlijn

Nadere informatie

Epilepsie chirurgie EPILEPSIECHIRURGIE

Epilepsie chirurgie EPILEPSIECHIRURGIE EPILEPSIECHIRURGIE Prof. dr. O. van Nieuwenhuizen, hoogleraar kinderneurologie (Lid van de Nederlandse Werkgroep voor epilepsiechirurgie; in het bijzonder belast met de zorg voor pediatrische operatiekandidaten)

Nadere informatie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en

Nadere informatie

CHIRURGIE. Epilepsiechirurgie. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

CHIRURGIE. Epilepsiechirurgie. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde CHIRURGIE Epilepsiechirurgie Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoudsopgave INHOUD 1. Inleiding 3 2. Organisatie van het epilepsiechirurgietraject 4 3. Het epilepsiechirurgietraject

Nadere informatie

Goed pijnmanagement op de SEH, belangrijk voor zowel acute als chronische pijn!

Goed pijnmanagement op de SEH, belangrijk voor zowel acute als chronische pijn! Goed pijnmanagement op de SEH, belangrijk voor zowel acute als chronische pijn! Jorien Pierik -Minisymposium pijnbestrijding van A tot Z- 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Epilepsie op de SEH. P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie. Source:

Epilepsie op de SEH. P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie. Source: Epilepsie op de SEH P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie Source: www.webmd.com Belangenconflict Geen belangenconflict te melden Indeling Introductie Definitie status epilepticus Epidemiologie

Nadere informatie

Volwassen vrouw met aanvallen

Volwassen vrouw met aanvallen Volwassen vrouw met aanvallen Carly Jansen, verpleegkundig specialist Kempenhaeghe Claudia Kamsma, verpleegkundig specialist SEIN Netwerk Epilepsie Zorg Even voorstellen Wie zijn jullie? Inhoud Diagnostiek

Nadere informatie

CVRM kwetsbare ouderen. Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io

CVRM kwetsbare ouderen. Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io CVRM kwetsbare ouderen Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Dagbehandeling: rol van de huisarts CONGRES NVDK 10 NOVEMBER 2016

Dagbehandeling: rol van de huisarts CONGRES NVDK 10 NOVEMBER 2016 Dagbehandeling: rol van de huisarts CONGRES NVDK 10 NOVEMBER 2016 YVONNE HOGEWONING-VAN DER HARTEN, HUISARTS, KADERHUISARTS OUDERENGENEESKUNDE (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst

Nadere informatie

MRI: more is less? Emiel Rutgers

MRI: more is less? Emiel Rutgers Het 9e NKI-AVL mammacarcinoom symposium Less is more? Minder overbehandeling voor meer borstkankerpatiënten MRI: more is less? Emiel Rutgers Indicaties MRI mammae Opsporen van onbekende primaire bij patiënten

Nadere informatie

. Preventie van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Nickie van der Wulp

. Preventie van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Nickie van der Wulp . Preventie van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap Nickie van der Wulp 7-02-2014 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Subarachnoidale bloedingen onderzoek in UMCU. G.J.E. Rinkel Hoogleraar en hoofd Neurologie afdeling Neurologie & Neurochirurgie

Subarachnoidale bloedingen onderzoek in UMCU. G.J.E. Rinkel Hoogleraar en hoofd Neurologie afdeling Neurologie & Neurochirurgie Subarachnoidale bloedingen onderzoek in UMCU G.J.E. Rinkel Hoogleraar en hoofd Neurologie afdeling Neurologie & Neurochirurgie Belangenverstrengeling Geen subsidies of betalingen van bedrijven Gezondheidsonderzoek

Nadere informatie

Klinisch vroeg-stadium ovariumcarcinoom: belang van een adequate lymfkliersampling

Klinisch vroeg-stadium ovariumcarcinoom: belang van een adequate lymfkliersampling Klinisch vroeg-stadium ovariumcarcinoom: belang van een adequate lymfkliersampling Prof. dr. Roy Kruitwagen Symposium Het ovariumcarcinoom Oncologiecentrum Maastricht UMC + 10 november 2016 Disclosure

Nadere informatie

Besluitvorming bij ouderen met kanker

Besluitvorming bij ouderen met kanker Besluitvorming bij ouderen met kanker Floor van Nuenen f.m.van.nuenen@umcg.nl Hanneke van der Wal- Huisman h.van.der.wal-huisman@umcg.nl 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

chemoradiatie en chemotherapie bij het rectumcarcinoom

chemoradiatie en chemotherapie bij het rectumcarcinoom Pre-operatieve chemoradiatie en chemotherapie bij het rectumcarcinoom Marie-Cecile Legdeur Relevante vragen 1. Hoe werkt chemoradiotherapie (CRT)? 2. Voegt chemotherapie iets toe aan pre-operatieve radiotherapie?

Nadere informatie

Verstandelijke beperking Epilepsie. Verstandelijke beperking + epilepsie

Verstandelijke beperking Epilepsie. Verstandelijke beperking + epilepsie Carly Jansen Verpleegkundig specialist Academisch Centrum voor Epileptologie Kempenhaeghe & Maastricht UMC+ 13 juni 2014 Verstandelijke beperking en epilepsie Thema s in leven met epilepsie Risicomanagement

Nadere informatie

Oudere patiënt met chronisch nierfalen: wel of geen start dialyse? Wouter Verberne, arts-onderzoeker

Oudere patiënt met chronisch nierfalen: wel of geen start dialyse? Wouter Verberne, arts-onderzoeker Oudere patiënt met chronisch nierfalen: wel of geen start dialyse? Wouter Verberne, arts-onderzoeker Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

De rol van optimisme (en andere beschermende factoren) voor lichamelijke klachten

De rol van optimisme (en andere beschermende factoren) voor lichamelijke klachten De rol van optimisme (en andere beschermende factoren) voor lichamelijke klachten madelon peters de overtuiging dat men over het algemeen goede uitkomsten zal ervaren in het leven Scheier & Carver, 1985

Nadere informatie

Responsevaluatie met 3T-DWI-MRI na inductie met FOLFIRINOX chemotherapie bij lokaal gevorderd PDAC (IMAGE-MRI)

Responsevaluatie met 3T-DWI-MRI na inductie met FOLFIRINOX chemotherapie bij lokaal gevorderd PDAC (IMAGE-MRI) Responsevaluatie met 3T-DWI-MRI na inductie met FOLFIRINOX chemotherapie bij lokaal gevorderd PDAC (IMAGE-MRI) Eran van Veldhuisen, Bengt van Rijssen, Remy Klaassen, Yung Nio, Hanneke Wilmink, Krijn Van

Nadere informatie

2

2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Vergelijkende studie om de effectiviteit van natuurlijke enzymen oraal versus injectiepreparaat en valproïnezuur te vergelijken in tonisch clonische aanvallen bij primaire systemische

Nadere informatie

De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk. Maaltijdsalade. Disclosure belangen. Hilde M.

De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk. Maaltijdsalade. Disclosure belangen. Hilde M. De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk Hilde M. Geurts @dutcharc 1 Disclosure belangen Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring

Nadere informatie

Subarachnoidale bloeding: eens maar nooit weer. G.J.E. Rinkel Hoogleraar en hoofd Neurologie afdeling Neurologie & Neurochirurgie

Subarachnoidale bloeding: eens maar nooit weer. G.J.E. Rinkel Hoogleraar en hoofd Neurologie afdeling Neurologie & Neurochirurgie Subarachnoidale bloeding: eens maar nooit weer G.J.E. Rinkel Hoogleraar en hoofd Neurologie afdeling Neurologie & Neurochirurgie statistiek 9 april 2016 - # 2 statistiek 9 april 2016 - # 3 statistiek 9

Nadere informatie

Behandeling thoraxtrauma in het ziekenhuis. Pieter Hoogland AIOS chirurgie

Behandeling thoraxtrauma in het ziekenhuis. Pieter Hoogland AIOS chirurgie 12-12-2018 Behandeling thoraxtrauma in het ziekenhuis Pieter Hoogland AIOS chirurgie Disclosure belangenverstrengeling voor de sprekers van de scholingsavond (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Effectiveness of case management in the reduction of COPD re-admissions: results of a pilot study Annelies E. van Eeden, Ingrid van de Poll, Gertrud van Vulpen, Tim Roldaan, Wies Wagenaar, Melinde Boland,

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting 153 Tubereuze sclerose complex (TSC), ook wel de ziekte van Bourneville-Pringle genoemd, is een aandoening die zich manifesteert in verscheidene organen, waaronder de hersenen. TSC is een

Nadere informatie

Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom

Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom Disclosures Ik heb geen belangenverstrengeling in relatie tot deze presentatie Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom Bij

Nadere informatie

Beter genezen dan voorkomen. Oratie Kees Braun

Beter genezen dan voorkomen. Oratie Kees Braun Beter genezen dan voorkomen. Oratie Kees Braun Beter genezen dan voorkomen Inaugurele rede uitgesproken bij de aanvaarding van de leerstoel Kinderneurologie aan de Faculteit der Geneeskunde van de Universiteit

Nadere informatie

Over angst en chronische pijn

Over angst en chronische pijn Over angst en chronische pijn Maurice Theunissen afdeling Anesthesiologie & Pijnbehandeling Maastricht UMC+ Ik ga naar huis.. Preoperatieve angst Angst Operatie Postoperatieve pijn Angst Acute pijn

Nadere informatie

dr. Boudewijn Gunning, dr. Frans Leijten [red.] basisboek

dr. Boudewijn Gunning, dr. Frans Leijten [red.] basisboek Epilepsie dr. Boudewijn Gunning, dr. Frans Leijten [red.] basisboek ISBN 978-90-368-2057-8 ISBN 978-90-368-2058-5 (ebook) DOI 10.1007/978-90-368-2058-5 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media

Nadere informatie

De zorg voor mensen met epilepsie s nachts

De zorg voor mensen met epilepsie s nachts De NightWatch van de bewoner met epilepsie De NightWatch van de bewoner met epilepsie De zorg voor mensen met epilepsie s nachts Thea Gutter, Afd. Onderzoek en Ontwikkeling, SEIN locatie Zwolle theagutter@gmail.com

Nadere informatie

Kinderepilepsiechirurgie in Nederland: patiëntkarakteristieken en chirurgische uitkomsten tussen 1990 en 2011

Kinderepilepsiechirurgie in Nederland: patiëntkarakteristieken en chirurgische uitkomsten tussen 1990 en 2011 Neurochirurgie Kinderepilepsiechirurgie in Nederland: patiëntkarakteristieken en chirurgische uitkomsten tussen 1990 en 2011 Pediatric epilepsy surgery in The Netherlands: patient characteristics and surgical

Nadere informatie

Epilepsiechirurgie: indicaties, screening en resultaten

Epilepsiechirurgie: indicaties, screening en resultaten N E U R O C H I R U R G I E Epilepsiechirurgie: indicaties, screening en resultaten O. van Nieuwenhuizen In Nederland worden patiënten met therapieresistente epilepsie vaak te laat verwezen voor een chirurgische

Nadere informatie

Nervus Vagus Stimulatie Voorbereidingstraject en nazorg rondom de behandeling van epilepsie met Nervus Vagus Stimulatie

Nervus Vagus Stimulatie Voorbereidingstraject en nazorg rondom de behandeling van epilepsie met Nervus Vagus Stimulatie EPILEPSIE Nervus Vagus Stimulatie Voorbereidingstraject en nazorg rondom de behandeling van epilepsie met Nervus Vagus Stimulatie Nervus Vagus Stimulatie (NVS) is een behandeling die wordt toegepast om

Nadere informatie

Wat weten we over de oudere Dravetpatiënt?

Wat weten we over de oudere Dravetpatiënt? Wat weten we over de oudere Dravetpatiënt? Myra de Groot en Boudewijn Gunning Dravet Groep Nederland, SEIN Noord-Oost Nederland Syndroom van Dravet (SMEI) Geen hersenschade voordat de epilepsie begint

Nadere informatie

Etalagestage in Kempenhaeghe voor AIOS neurologie

Etalagestage in Kempenhaeghe voor AIOS neurologie KANSEN VOOR PROFESSIONALS Etalagestage in Kempenhaeghe voor AIOS neurologie Kempenhaeghe (circa 550 bedden, 786 fte, 1100 medewerkers) is een ambitieus expertisecentrum in epileptologie en slaapgeneeskunde.

Nadere informatie

Kinderepilepsie in beeld. Nynke Doornebal Kinderarts - kinderneuroloog

Kinderepilepsie in beeld. Nynke Doornebal Kinderarts - kinderneuroloog Kinderepilepsie in beeld Nynke Doornebal Kinderarts - kinderneuroloog Kenmerken van epilepsie: 1. Excessieve ontlading van populatie neuronen 2. Onwillekeurige, aanvalsgewijs optredende motorische, sensibele,

Nadere informatie

Behandeling van een trigger finger. Loes van Boxmeer & Emma Wassenaar

Behandeling van een trigger finger. Loes van Boxmeer & Emma Wassenaar Behandeling van een trigger finger Loes van Boxmeer & Emma Wassenaar Overzicht Inleiding PICO Zoekstrategie & Flowchart Artikelen Chirurgie Anatomie Open vs percutaan Conclusie Inleiding Klinische symptomen

Nadere informatie

prof.dr. E. Achten, MD, PhD, afdeling Neuroradiologie, Universiteit van Gent

prof.dr. E. Achten, MD, PhD, afdeling Neuroradiologie, Universiteit van Gent PERSONALIA prof.dr. E. Achten, MD, PhD, afdeling Neuroradiologie, Universiteit van Gent drs. J.J. Ardesch, neuroloog, Stichting Epilepsie Instellingen Nederland, Zwolle prof.dr. P. Boon, Dienst Neurologie,

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse Samenvatting 195 NEDERLANDSE SAMENVATTING DEEL I Evaluatie van de huidige literatuur De stijgende incidentie van slokdarmkanker zal naar verwachting continueren in

Nadere informatie

Kinder epilepsie syndromen. Mieke Daamen Verpleegkundig specialist Kempenhaeghe

Kinder epilepsie syndromen. Mieke Daamen Verpleegkundig specialist Kempenhaeghe Kinder epilepsie syndromen Mieke Daamen Verpleegkundig specialist Kempenhaeghe Opbouw presentatie Korte kennistoets 3 casus Heb je vragen, stel ze gerust! Korte kennistoets Hoe vaak komt epilepsie bij

Nadere informatie

Zes - Traps Raket. Epidemiologie. Classificatie van aanvallen en epilepsiesyndromen. Epidemiologie. Epilepsie ja/nee

Zes - Traps Raket. Epidemiologie. Classificatie van aanvallen en epilepsiesyndromen. Epidemiologie. Epilepsie ja/nee Epidemiologie Classificatie van en epilepsiesyndromen Joost Nicolai Sepion 12 juni 2009 Incidentie epilepsie: 50 per 100.000 (NL 7.500 per jaar) Prevalentie epilepsie: 5-10 per 1.000 (NL: 75.000-150.000)

Nadere informatie

ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk

ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk Dr. P. Remijnse, psychiater UWV Breda, 4-7-2017 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

GRZ vanuit het perspectief van de klinisch geriater samenwerken in de ouderengeneeskunde

GRZ vanuit het perspectief van de klinisch geriater samenwerken in de ouderengeneeskunde GRZ vanuit het perspectief van de klinisch geriater samenwerken in de ouderengeneeskunde Arend Arends, klinisch geriater Topzorg voor ouderen Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Behandeling van hypertensie

Behandeling van hypertensie NECF onderwijsbijeenkomst 19 juni 2014 Farmacotherapie bij 80+ers: Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Behandeling van hypertensie Evelien Lutke Schipholt, apotheker externe instellingen, CWZ Gerard Rongen,

Nadere informatie

Ellen Peeters MANP Karin schlepers Stichting Epilepsie Instellingen Nederland

Ellen Peeters MANP Karin schlepers Stichting Epilepsie Instellingen Nederland Ellen Peeters MANP Karin schlepers Stichting Epilepsie Instellingen Nederland 1. Algemene informatie verstandelijke beperking 2. Oorzaken Verstandelijk beperking en epilepsie 3. Complexe zorg 4. Behandeling

Nadere informatie

Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog

Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten Ton Kuijpers, Epidemioloog Guru based medicine Inhoud Voorbeeld van een wetenschappelijk onderzoeksdesign (RCT) Mate van bewijs Conclusies

Nadere informatie

Subarachnoidale bloedingen onderzoek in UMCU: toekomst. G.J.E. Rinkel Hoogleraar en hoofd Neurologie afdeling Neurologie & Neurochirurgie

Subarachnoidale bloedingen onderzoek in UMCU: toekomst. G.J.E. Rinkel Hoogleraar en hoofd Neurologie afdeling Neurologie & Neurochirurgie Subarachnoidale bloedingen onderzoek in UMCU: toekomst G.J.E. Rinkel Hoogleraar en hoofd Neurologie afdeling Neurologie & Neurochirurgie 1984 2014 29-11-2014 - # 2 2014 29-11-2014 - # 3 2014 2024 29-11-2014

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Om de behandeling met intrauteriene inseminaties (IUI) zo optimaal mogelijlk te laten verlopen zijn een aantal factoren noodzakelijk. Deze factoren betreffen 1) voldoende progressief

Nadere informatie

Ontwikkelingen aanvalsdetectie. Roland D. Thijs Neuroloog SEIN Heemstede/ LUMC

Ontwikkelingen aanvalsdetectie. Roland D. Thijs Neuroloog SEIN Heemstede/ LUMC Ontwikkelingen aanvalsdetectie Roland D. Thijs Neuroloog SEIN Heemstede/ LUMC Inhoud Waarom? Waar kan detectie bij helpen? Wat is er nu? Wat biedt de Nightwatch Waarom? I. Aanvallen hebben impact Verlies

Nadere informatie

Disseminatiediagnostiek bij locoregionaal recidief van mammacarcinoom: klinische praktijk en perspectief voor PET

Disseminatiediagnostiek bij locoregionaal recidief van mammacarcinoom: klinische praktijk en perspectief voor PET Disseminatiediagnostiek bij locoregionaal recidief van mammacarcinoom: klinische praktijk en perspectief voor PET F.J. van Oost 1, J.J.M. van der Hoeven 2,3, O.S. Hoekstra 3, A.C. Voogd 1,4, J.W.W. Coebergh

Nadere informatie

Geen belangenverstrengeling. Amyloïd PET in de klinische praktijk. ABIDE project 3/27/2018. Arno de Wilde Arts-onderzoeker VUmc Alzheimercentrum

Geen belangenverstrengeling. Amyloïd PET in de klinische praktijk. ABIDE project 3/27/2018. Arno de Wilde Arts-onderzoeker VUmc Alzheimercentrum Amyloïd PET in de klinische praktijk ABIDE project Arno de Wilde Arts-onderzoeker VUmc Alzheimercentrum Geen belangenverstrengeling The Alzheimer Center VUmc has received unrestricted funding from: Aegon,

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Lesies in het verbonden brein: een netwerk perspectief op hersentumoren en lokalisatiegebonden epilepsie In hoofdstuk 1 worden klinische aspecten van gliomen besproken, een type

Nadere informatie

Analyse en behandeling bij verdenking op maligniteit bij de oudste ouderen

Analyse en behandeling bij verdenking op maligniteit bij de oudste ouderen Dr. M.E. Hamaker Klinisch geriater mhamaker@diakhuis.nl Analyse en behandeling bij verdenking op maligniteit bij de oudste ouderen Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

De postoperatieve stijve schouder. Toegevoegde waarde van het Deventer Schoudernetwerk. Rinco Koorevaar. Orthopedisch chirurg Deventer Ziekenhuis

De postoperatieve stijve schouder. Toegevoegde waarde van het Deventer Schoudernetwerk. Rinco Koorevaar. Orthopedisch chirurg Deventer Ziekenhuis De postoperatieve stijve schouder. Toegevoegde waarde van het Deventer Schoudernetwerk Rinco Koorevaar Orthopedisch chirurg Deventer Ziekenhuis Fellowship shoulder and elbow Nottingham, Engeland Schouderfysiotherapeuten

Nadere informatie

Verstandelijk beperkt en Epilepsie. Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION K. Schlepers J. Zwiers MSc MANP NASCHOLING EPILEPSIE

Verstandelijk beperkt en Epilepsie. Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION K. Schlepers J. Zwiers MSc MANP NASCHOLING EPILEPSIE Verstandelijk beperkt en Epilepsie Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION K. Schlepers J. Zwiers MSc MANP NASCHOLING EPILEPSIE Inhoud Verstandelijke beperking Relatie VB en epilepsie De praktijk

Nadere informatie

Een zeldzame genetische diagnose, en dan..?

Een zeldzame genetische diagnose, en dan..? Een zeldzame genetische diagnose, en dan..? Antwerpen, 29 januari 2016 Esther Bakker-van Gijssel, AVG Tjitske Kleefstra, klinisch geneticus Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde Afdeling Genetica Geneeskunde

Nadere informatie

Chemoradiatie bij het spierinvasief blaascarcinoom

Chemoradiatie bij het spierinvasief blaascarcinoom Chemoradiatie bij het spierinvasief blaascarcinoom Richard P. Meijer, Uroloog DUOS 4-12-2015 Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met

Nadere informatie

22-10-2015. Tinnitus kwaliteit van leven en kosten. Besluitvorming. Vergoeding in Nederland. Effecten: kwaliteit van leven. Economische Evaluatie

22-10-2015. Tinnitus kwaliteit van leven en kosten. Besluitvorming. Vergoeding in Nederland. Effecten: kwaliteit van leven. Economische Evaluatie 220205 Condite, Nieuwegein, 205 Disclosure belangen spreker kwaliteit van leven en kosten Potentiële belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsering of

Nadere informatie

ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG

ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG ADHD en ASS Bij normaal begaafde volwassen Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Niet-aangeboren Hersenletsel (NAH) en Arbeidsparticipatie

Niet-aangeboren Hersenletsel (NAH) en Arbeidsparticipatie Niet-aangeboren Hersenletsel (NAH) en Arbeidsparticipatie Richtlijn voor bedrijfs- en verzekeringsartsen Birgit Donker-Cools Haije Wind Monique Frings-Dresen Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde Coronel

Nadere informatie

Kennisgebieden. The happy decision. Zwangerschapsdiabetes en zwangeren met type 2 diabetes in 20 minuten 27-6-2016

Kennisgebieden. The happy decision. Zwangerschapsdiabetes en zwangeren met type 2 diabetes in 20 minuten 27-6-2016 Disclosure belangen spreker Zwangerschapsdiabetes en zwangeren met type 2 diabetes in 20 minuten Dr Harold de Valk, internist-endocrinoloog UMC Utrecht (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Kempenhaeghe ondersteunt onderzoek naar epilepsie gedurende alle levensfasen

Kempenhaeghe ondersteunt onderzoek naar epilepsie gedurende alle levensfasen Kempenhaeghe ondersteunt onderzoek naar epilepsie gedurende alle levensfasen In Kempenhaeghe (het expertisecentrum voor epileptologie, slaapgeneeskunde en neurocognitie) wordt veel onderzoek gedaan naar

Nadere informatie

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Gynaecologisch-oncologische Studies Gynaecongres 11 november 2010 Focus Radiotherapie R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Overzicht: Focus Radiotherapie Cervix Lopend EORTC Embrace Nieuw Outback

Nadere informatie

De correlatie tussen postoperatieve video-eeg monitoring en de outcome na chirurgie voor refractaire epilepsie.

De correlatie tussen postoperatieve video-eeg monitoring en de outcome na chirurgie voor refractaire epilepsie. Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen 2de jaar Master Biomedische Wetenschappen De correlatie tussen postoperatieve video-eeg monitoring en de outcome na chirurgie voor refractaire epilepsie.

Nadere informatie

De behandeling van complexe rouw. Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut

De behandeling van complexe rouw. Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut De behandeling van complexe rouw Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut Disclosure of interest Mogelijke belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

Ketogeen dieet bij refractaire epilepsie. Liesbeth Rietveld Carly Jansen

Ketogeen dieet bij refractaire epilepsie. Liesbeth Rietveld Carly Jansen Ketogeen dieet bij refractaire epilepsie Liesbeth Rietveld Carly Jansen Voorstellen Inhoud Epilepsie; gevolgen en behandelingen Ketogeen dieet Verpleegkundige interventies Samenvatting - Epilepsie Tijdelijke

Nadere informatie

Lokaal irresectabel pancreascarcinoom: valkuilen bij diagnostiek na chemotherapie. Prof. dr. Marc Besselink HPB chirurg, Amsterdam UMC

Lokaal irresectabel pancreascarcinoom: valkuilen bij diagnostiek na chemotherapie. Prof. dr. Marc Besselink HPB chirurg, Amsterdam UMC Lokaal irresectabel pancreascarcinoom: valkuilen bij diagnostiek na chemotherapie Prof. dr. Marc Besselink HPB chirurg, Amsterdam UMC Casus: hr D Man 64 jaar Trotse opa van 4 kleinkinderen Komt bij u op

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands. Samenvatting

Samenvatting in het Nederlands. Samenvatting Samenvatting Dit proefschrift bevat de resultaten van enkele wetenschappelijke studies over magnetische resonantie (MR) enteroclyse en video capsule endoscopie (VCE). Deze twee minimaalinvasieve onderzoeksmethoden

Nadere informatie

bij welk gedrag denken aan epilepsie?

bij welk gedrag denken aan epilepsie? bij welk gedrag denken aan epilepsie? Scenario Jongen bekend met aandacht, leer, taal, gedrag en interactie problematiek van jongs af aan. Loopt vast -> heranalyse -> afwezigheden, staren Epilepsie? Scenario

Nadere informatie

Van Ulcusproject naar samenwerking in de wondzorg. Drs. A. Deijl, huisarts/projectleider Stichting KOEL

Van Ulcusproject naar samenwerking in de wondzorg. Drs. A. Deijl, huisarts/projectleider Stichting KOEL Van Ulcusproject naar samenwerking in de wondzorg. Drs. A. Deijl, huisarts/projectleider Stichting KOEL Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Lokale handreiking epilepsie voor de specialist ouderengeneeskunde regio Arnhem-Nijmegen

Lokale handreiking epilepsie voor de specialist ouderengeneeskunde regio Arnhem-Nijmegen Lokale handreiking epilepsie voor de specialist ouderengeneeskunde regio Arnhem-Nijmegen DEFINITIE Epilepsie is een ziekte van de hersenen waarbij er sprake is van twee nietgeprovoceerde epileptische aanvallen

Nadere informatie

Geïndividualiseerde behandeling van oudere patiënten met borstkanker. Dr. N.A. de Glas

Geïndividualiseerde behandeling van oudere patiënten met borstkanker. Dr. N.A. de Glas Young Investigator Award 2018 Geïndividualiseerde behandeling van oudere patiënten met borstkanker Dr. N.A. de Glas AIOS Interne geneeskunde & Postdoc geriatrische oncologie LUMC Geen (potentiële) belangenverstengeling

Nadere informatie

Disclosure belangenverstrengeling voor de sprekers van de AZO scholingsavond

Disclosure belangenverstrengeling voor de sprekers van de AZO scholingsavond Disclosure belangenverstrengeling voor de sprekers van de AZO scholingsavond (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen Geen Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

Depressie bij ouderen Trends over de tijd

Depressie bij ouderen Trends over de tijd DEPARTMENT OF PSYCHIATRY Disclosure belangen spreker Depressie bij ouderen Trends over de tijd Hans Jeuring Psychiater en onderzoeker, UMCG Afdeling Ouderenpsychiatrie (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

18/09/2012. Nieuwe diagnostische technieken : ook relevant in de klinische praktijk? Vooruitgang? Moleculaire biologie en genetica

18/09/2012. Nieuwe diagnostische technieken : ook relevant in de klinische praktijk? Vooruitgang? Moleculaire biologie en genetica Nieuwe diagnostische technieken : ook relevant in de klinische praktijk? Lieven Lagae, Kinderneurologie, UZ Leuven Vooruitgang? Moleculaire biologie en genetica Probleem : - genotype fenotype correlatie

Nadere informatie

BVO Darmkankerscreening in de spreekkamer van de huisarts Nazorg darmkanker in de huisartsenpraktijk. Dokter de kanker is nu weg wat nu verder?

BVO Darmkankerscreening in de spreekkamer van de huisarts Nazorg darmkanker in de huisartsenpraktijk. Dokter de kanker is nu weg wat nu verder? BVO Darmkankerscreening in de spreekkamer van de huisarts Nazorg darmkanker in de huisartsenpraktijk Dokter de kanker is nu weg wat nu verder? Disclosure belangen spreker Jan Wind (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Kennispoort conferentie 2016

Kennispoort conferentie 2016 Kennispoort conferentie 206 Het effect van de geplande plaats van bevalling op obstetrische interventies en maternale uitkomsten bij laagrisico vrouwen Belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Lage tractus digestivus. Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum

Lage tractus digestivus. Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum Lage tractus digestivus Lieke Simkens Internist-oncoloog Máxima Medisch Centrum Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22739 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22739 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22739 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Barzouhi, Abdelilah el Title: Paradigm shift in MRI for sciatica Issue Date: 2013-12-03

Nadere informatie

Patiëntvoorkeuren in het MDO Resultaten

Patiëntvoorkeuren in het MDO Resultaten 13 december 2017 Patiëntvoorkeuren in het MDO Resultaten Floor van Nuenen f.m.van.nuenen@umcg.nl Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Baarmoederkanker. Roy Kruitwagen MUMC +

Baarmoederkanker. Roy Kruitwagen MUMC + Roy Kruitwagen MUMC + Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven GEEN Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Behandeling van symptomen

Behandeling van symptomen Behandeling van symptomen van het fragiele X syndroom Dr. Anke Van Dijck Doctoraatsstudent Centrum Medische Genetica ASO neurologie Universitair Ziekenhuis Antwerpen Studiedag VVAG NVAVG 29/01/2016 Investigator-initiated

Nadere informatie

De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)

De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Improving Mental Health by Sharing Knowledge De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa de Weerd, Henny Sinnema, Bauke Koekkoek, Ton van Balkom,

Nadere informatie

(Neo)adjuvante chemotherapie bij het rectumcarcinoom. Prof.dr. Kees Punt afd. Medische Oncologie AMC Amsterdam

(Neo)adjuvante chemotherapie bij het rectumcarcinoom. Prof.dr. Kees Punt afd. Medische Oncologie AMC Amsterdam (Neo)adjuvante chemotherapie bij het rectumcarcinoom Prof.dr. Kees Punt afd. Medische Oncologie AMC Amsterdam Adjuvante chemotherapie bij rectumcarcinoom in Nederland Geloof Gewoonte Evidence-based medicine

Nadere informatie

Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom. Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam

Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom. Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam Amsterdam, 19 Januari 2018 Pancreascarcinoom Slechte prognose (5 jaars-overleving,

Nadere informatie

Antipsychoticastudie en bewegingsstoornissen. Vilans, 31 Januari 2019 Marie-Louise Hoekstra & Sylvie Beumer

Antipsychoticastudie en bewegingsstoornissen. Vilans, 31 Januari 2019 Marie-Louise Hoekstra & Sylvie Beumer Antipsychoticastudie en bewegingsstoornissen Vilans, 31 Januari 2019 Marie-Louise Hoekstra & Sylvie Beumer Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie