RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK DE STICHTING NEDERLANDSE TAAL EN CULTUUR GHANA TE ACCRA

Transcriptie

1 RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK DE STICHTING NEDERLANDSE TAAL EN CULTUUR GHANA TE ACCRA School : de Stichting Nederlandse Taal en Cultuur Ghana te Accra Plaats : ACCRA - GHANA BRIN-nummer : 28HA Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 7, 8 en 9 oktober 2008 Datum vaststelling : 8 december 2008

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL BESCHOUWING VERVOLG VAN HET TOEZICHT

4

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs bezocht de Stichting Nederlandse Taal en Cultuur Ghana te Accra in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de indicatoren van kwaliteitsaspecten op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om indicatoren die betrekking hebben op de kwaliteitszorg, het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de onderwijsinspectie: Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alle indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school niet aan de orde geweest. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Daarnaast zijn tijdens het schoolbezoek documenten ingezien. Het betrof ondermeer de volgende documenten: jaarverslag 2007/2008, de leesscan, communicatieadvies, enquêtes onder leerlingen en ouders. Uw zelfevaluatie bevat geen zodanig vastgestelde oordelen dat het voor de inspectie mogelijk is deze over te nemen zonder zelf verder onderzoek te hoeven doen. De documenten zijn wel bij de oordeelsvorming van de inspectie betrokken. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. 5

6 Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1 tot en met 6. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directeur, tevens intern begeleider. Op uw school zijn verder gesprekken gevoerd met leerlingen, leraren en ouders. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met het bestuur, de directie en het team. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. 6

7 2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan indicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van de Stichting Nederlandse Taal en Cultuur Ghana te Accra Kwaliteitszorg 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.8 De school biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 4.1 De school heeft voldoende onderwijstijd gepland (120 uur per jaar). 4.2 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 4.3 De school heeft maatregelen genomen om ongeoorloofd verzuim tegen te gaan. 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. 7

8 Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen De school gebruikt de informatie van scholen en instellingen waar de leerlingen vandaan komen voor de begeleiding van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen De school voert de zorg planmatig uit De school gaat de effecten van de zorg na De school betrekt de ouders/verzorgers van leerlingen bij de zorg van hun kind. Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 5 8

9 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 5 9

10

11 3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op de Nederlandse School in Accra, Ghana en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren en de schoolcontext, de specifieke doelstellingen van de school en eerdere inspectieonderzoeken. Uitgangssituatie Op de Nederlandse school Ghana is sprake van een stabiele uitgangssituatie. Op de bezoekdatum telde de school in totaal 96 leerlingen voor de peuterspeelzaal, primair en voortgezet onderwijs tesamen. Er is sprake van een gestage groei, met name de laatste twee jaar. De instroom van onderop is bijzonder groot: groep 1 telt dit jaar 17 leerlingen. Na een mindere periode is ook het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs fors gegroeid naar nu 24 leerlingen. Aan de groei lijkt voorlopig een einde te komen: onder andere vanwege het vertrek van een groot bedrijf is de verwachting dat rond de zomervakantie ongeveer 30 leerlingen zullen verhuizen. De ouders van de meeste leerlingen werken als expat voor bedrijven. Een andere grote toeleverancier van leerlingen is de Nederlandse ambassade. Er is een goede werkrelatie tussen de school en de ambassade, bijvoorbeeld bij het ondersteunen van het aanvragen van werkvergunningen voor de leraren. Ontwikkelingswerkers vormen een derde belangrijke groep ouders. Er zijn relatief weinig leerlingen die lokale banden hebben en/of afkomstig zijn uit gemengde Nederlands-Ghanese huwelijken. De meeste leerlingen verblijven al langere tijd in het buitenland. De leerlingen volgen dagonderwijs aan de GIS (Ghana International School), of de Amerikaanse school, het Lincoln College. Een enkele leerling volgt overdag het Franse onderwijs. De school is gehuisvest in een woonhuis met ommuurde grote tuin in een buitenwijk aan de noordoostkant van Accra. De begane grond is als school ingericht met twee lokalen, een bibliotheek en een directiekamer. De directeur, die sinds augustus 2007 in dienst is, woont boven de school. De leerlingen zijn verdeeld over negen groepen, waarvan twee groepen voortgezet onderwijs, verdeeld over onder- en bovenbouw. Vanwege de grote aantallen leerlingen zijn er in het basisonderwijs geen combinatiegroepen, met uitzondering van groep 7/8. Op maandag tot en met donderdag na schooltijd krijgen gedurende twee en een half à drie uur steeds twee groepen tegelijkertijd les. De directeur die full time in dienst is, geeft steeds aan één groep les. Daartoe behoren ook de lessen aan het voortgezet onderwijs die op maandag en vrijdag plaatsvinden De andere groepen krijgen les van vier verschillende leraren. Iedere leraar heeft haar eigen lesdag met een vaste groep. In enkele groepen is er ondersteuning van vrijwillig werkende onderwijsassistenten. Daarnaast is er een vrijwilligster als bibliothecaris werkzaam. Op andere tijden is in de school gedurende twee dagdelen een Nederlandse peuterspeelzaal gevestigd. Het bestuur van de school is hiervoor verantwoordelijk. Boekhoudkundig is een scheiding tussen school en peuterspeelzaal aangebracht. 11

12 Algemeen beeld De Nederlandse school Ghana realiseert over het geheel genomen voldoende tot goede onderwijskwaliteit. De opbrengsten aan het einde van de basisschoolperiode zijn voldoende. Daar staat tegenover dat de tussentijdse resultaten op het gebied van technisch lezen verbetering behoeven. Het pedagogisch handelen is een uitgesproken sterk punt van de school. Ook het didactisch handelen kent een aantal sterke punten, vooral op die onderdelen die te maken hebben met het bevorderen van een taakgerichte en actieve leerhouding. Het aspect leertijd is eveneens een sterk punt van de school. Op het gebied van de leerlingenzorg verdient de planmatigheid in de uitvoering verbetering. De oordelen worden hieronder toegelicht. Toelichting Opbrengsten Aan het eind van de basisschoolperiode worden leerlingen in staat gesteld mee te doen aan de Cito eindtoets. Hoewel het slechts om een gering aantal leerlingen gaat (en daardoor voorzichtigheid bij de interpretatie is geboden), kan gesteld worden dat deze leerresultaten van voldoende niveau zijn. Niet alle leerlingen hebben echter aan de eindtoets meegedaan. Daarom zijn de leerresultaten op het gebied van technisch en begrijpend lezen van de hele groep 8 bij de beoordeling betrokken. Deze resultaten zijn eveneens voldoende. Voor het oordeel op de tussentijdse opbrengsten kijkt de inspectie naar de resultaten op technisch en begrijpend lezen bij de leerlingen van richting 1. Bij technisch lezen blijken leerlingen in sommige periodes slechts een geringe vooruitgang te boeken. Ook de spelling blijft (mede daardoor) achter. Het begrijpend lezen vertoont wel een positief beeld. De inspectie concludeert dat de school tijdens de schoolperiode onvoldoende leerresultaten realiseert. De school dient de leesaanpak te verbeteren, waarbij met name gezocht moet worden naar wegen om de leerlingen meer in het Nederlands te laten lezen ('meters maken'). Daarnaast zal er bij de zwakkere lezers aandacht moeten zijn voor extra instructie. Inmiddels heeft de school zelf ook geconstateerd dat er meer aandacht moet komen voor het technisch lezen. In het team is een verbeterplan besproken. De inspectie vindt het nodig dat hierin nog een verdere aanscherping plaatsvindt. Het is vooral belangrijk om heldere leerdoelen te stellen en te bewaken of deze bereikt worden. De inspectie doet geen uitspraak over de leerresultaten van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften vanwege het ontbreken van deze doelgroep. Kwaliteitszorg De school kent een systematiek van regelmatige evaluatie van de onderwijspraktijk. De zelfevaluatie van de Stichting NOB voor de scholen in het buitenland is hierbij voor de Nederlandse school in Ghana richtinggevend. Onlangs zijn ook enquêtes afgenomen onder leerlingen, ouders en leraren. Op basis van de verzamelde gegevens wordt het langetermijnverbeterbeleid, zoals dat is aangegeven in het schoolplan, jaarlijks aangepast en uitgewerkt. Wat nog ontbreekt is een goede analyse van de leerresultaten als basis voor het aanbrengen van veranderingen. Dit heeft te maken met het feit dat een geautomatiseerd leerlingvolgsysteem ontbreekt. Leerresultaten worden op individueel niveau in beeld gebracht, maar niet op groeps- of schoolniveau. Een recente poging daartoe bleek erg tijdrovend. De inspectie raadt de school daarom ten zeerste de aanschaf van een digitaal leerlingvolgsysteem aan. 12

13 Indien de school meer zicht heeft op de leeropbrengsten per groep en per deelgroep zal ook het taalbeleid verder ingevuld kunnen worden. Leerlingen zijn ingedeeld in richting 1, 2 of 3, maar dit dient nu meer als beschrijving van de achtergrondkenmerken van de leerling dan als handvat voor de inrichting van het onderwijs. De meeste leerlingen krijgen thans les op het niveau van richting 1 of 2. De inspectie raadt aan om naast de achtergrondkenmerken van leerlingen ook bereikte leerresultaten richtinggevend te laten zijn voor de inrichting van het onderwijs. De school pakt verbeteringen planmatig aan, en legt daarover verantwoording af in de halfjaarlijkse algemene vergaderingen en in de schoolgids. Dit schooljaar staat onder andere het integratieplan op de agenda, namelijk om de lessen (waaronder de lessen cultuur) zoveel mogelijk qua thema's en onderwerpen in samenhang te geven. Andere onderwerpen zijn onder andere leesbeleid, de invoering van ict en het verbeteren van de leerlingenzorg De wijze waarop personeelsbeleid wordt gevoerd (onder andere jaarlijkse functioneringsgesprekken met de leraren) ondersteunt het veranderbeleid, maar dit kan wel verder worden ontwikkeld. Het profiel waar leraren aan moeten voldoen kan bijvoorbeeld nog scherper worden neergezet, waarna gerichte scholing en/of coaching kan helpen om te voldoen aan de vereiste competenties. Leraren worden in staat gesteld de scholing van de Stichting NOB te volgen. Een specifiek onderwerp dat met het bestuur en de directie is besproken, is de borging van werkwijzen en procedures. De directeur heeft hiermee inmiddels een begin gemaakt. Dit helpt het bestuur om de kwaliteit te bewaken en om de continuïteit op langere termijn te waarborgen. Onderwijspraktijk Zoals aangegeven vormen het pedagogisch en enkele onderdelen van het didactisch handelen sterke punten van de school. Hoewel op alle onderdelen voldoende beoordeeld, heeft de inspectie geconstateerd dat er nog meer eenduidigheid in het handelen van de verschillende leraren kan worden aangebracht. Dat geldt vooral voor de mate waarin wordt gedifferentieerd en de zelfstandige leerhouding van leerlingen wordt bevorderd. In sommige lessen overheerst de klassikale instructie nog, waar (ook) andere instructievormen geëigend zouden zijn. De lessen verlopen ordelijk en goed gestructureerd, met een heldere instructie. Leerlingen zijn goed betrokken, ondanks het vaak late tijdstip van de lessen na schooltijd. Dat is zeker de verdienste van de leraren die zorgen voor een taakgerichte werksfeer met een actieve leerhouding van de leerlingen, onder andere door de gevarieerde en interactieve werkvormen. Zelfstandig werken wordt gebruikt om tijd vrij te maken voor instructie en differentiatie. Dit kan echter nog verder worden uitgebouwd. Een ander sterk punt van de school is het kwaliteitsaspect onderwijstijd. De school programmeert ruim voldoende onderwijstijd en gaat met het huiswerk dat vanaf groep 3 wordt gegeven daar nog bovenuit. Alleen de jongste groepen halen net niet het vereiste aantal uren. De overige groepen compenseren dit ruimschoots. De kwaliteit van de beschikbare onderwijstijd is zonder meer goed te noemen. De geplande onderwijstijd wordt zeer efficiënt besteed, met nauwelijks tussentijds verlies van leertijd. Met de integratie van thema's en onderwerpen is de school de efficiëntie nog verder aan het vergroten. 13

14 De school hanteert een uitgebreid toetssysteem van landelijk genormeerde toetsen. Mede op grond hiervan worden zorgleerlingen gesignaleerd en wordt hulp geboden. Sinds enige tijd worden zorgleerlingen in het team besproken. De systematiek van signalering en planmatige hulp bieden is nog te afhankelijk van de individuele leraar. Dit heeft tot gevolg dat niet alle leerlingen die daarvoor in aanmerking komen, daadwerkelijk de benodigde planmatige hulp krijgen. Veel hulp vindt op meer informele wijze plaats. Dat betekent dat het ook niet goed mogelijk is om te evalueren of de hulp effect heeft gehad. De school betrekt al wel op goede wijze bij de intake informatie van de vorige school en van ouders en bespreekt met de ouders de doelen van het onderwijs. Deze informatie wordt in de leerlingendossiers vastgelegd. Ouders worden op goede wijze bij de zorg van hun kinderen betrokken. Dat geldt, ruimer gesteld, voor alle activiteiten die de school onderneemt en voor de informatievoorziening over het onderwijs en de vorderingen van de leerlingen. De ouders zijn uiterst tevreden over de school, en over de wijze waarop zij bij het onderwijs worden betrokken. Dat geldt ook voor de leerlingen die de inspectie heeft gesproken. De school biedt een heel veilige (leer)omgeving. In een recent gereed gekomen veiligheidsplan zijn daarbij de puntjes nog eens op de i gezet. Het leerstofaanbod is eigentijds en dekkend voor de kerndoelen. Recent zijn computerprogramma's voor de woordenschatuitbreiding en spelling als pilot in gebruik genomen. De school werkt voor taal met de nieuwste versie van Taalactief en gebruikt daarbij de modules voor NTC-scholen. De inspectie heeft met het team en bestuur gesproken over de wenselijkheid nog meer accenten te leggen in het leerstofaanbod en de didactiek, afhankelijk van het taalniveau van de leerlingen. Voor begrijpend lezen maakt de school gebruik van Nieuwsbegrip, methodisch materiaal en aanvullende leermiddelen. Eerder in dit rapport is al aangegeven dat het leesbeleid wordt herzien. Ondersteuning van het Nederlandse taalaanbod thuis (niet op een schoolse manier) is daarbij eveneens een belangrijk punt van aandacht om als school te blijven bevorderen. 14

15 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een digitaal onderzoek naar de eindopbrengsten plaats. 15