Biomedische wetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Aard- en Levenswetenschappen - B Biomedische Wetenschappen

Transcriptie

1 Biomedische wetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen I

2 De opleiding Biomedische Wetenschappen richt zich op de biologie van de gezonde en de zieke mens, op het doen van wetenschappelijk onderzoek naar het ontstaan en verloop van ziektes en naar de mogelijkheden tot ingrijpen daarin. De opleiding wordt gekenmerkt door het aanbieden van kennis op alle in de biomedische wetenschappen te onderscheiden organisatieniveaus: van het moleculaire niveau tot en met het niveau van humane populaties en de samenleving. Met de opleiding wordt beoogd zodanige kennis, vaardigheid en inzicht bij te brengen op het gebied van de biomedische wetenschappen dat de afgestudeerde bachelor is toegerust voor een algemene, brede of specialistische masteropleiding in de biomedische wetenschappen of een aanverwante discipline, of kan uitstromen naar de arbeidsmarkt. Om de doelstellingen te bereiken is naast een brede biomedische basisopleiding aandacht voor algemene en academische vorming noodzakelijk. Belangrijke aspecten hierbij zijn het leren samenwerken en communiceren met collega's van diverse disciplines en vakgebieden. Eveneens is het essentieel dat de afgestudeerde zich bekwaamd heeft in het verantwoord kiezen in wetenschappelijke problematieken. Daarnaast is het noodzakelijk dat de student gedurende enige tijd actief deelneemt aan het biomedisch onderzoek. Bovenstaande doelen zijn uitgewerkt in de onderstaande eindtermen, ingedeeld volgens de Dublin-descriptoren. Het jaarschema is te vinden op de FALW-website. Meer opleidingsinformatie is te vinden op de FALW-website. Een complete beschrijving van deze opleiding is te vinden in de Onderwijs- en Examenregeling op de FALW-website. Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen II

3 Inhoudsopgave Honours Programme BMW 1 Facultaire deel Honours programma 1 Stervariant cursussen Health & Life Sc. 1 Fac.Honourscursussen Levenswetenschappen 1 soverstijgend deel HP 2 Interdepartmental Honours Courses 2 BSc BMW jaar 1 3 BSc BMW jaar 2 3 BSc BMW jaar 2, keuzevakken 4 BSc BMW jaar 2, verplichte vakken 4 BSc BMW jaar 3 5 BSc BMW jaar 3, keuzevakken 5 BSc BMW jaar 3, verplichte vakken 6 Extern (buiten de VU) behaalde vakken op BSc-niveau 6 Vak: Bachelorstage (Bio / BMW) 6 Vak: Bachelorstage BMW 8 Vak: Bedreiging en afweer 9 Vak: Biochemie 11 Vak: Bioinformatica 12 Vak: Bioinformatica * 14 Vak: Biomedisch beleid & kennismanagement 14 Vak: Biomedische wetenschappen en maatschappij 15 Vak: Biotechnologie en maatschappelijke dynamiek 17 Vak: Brain and Behavior 18 Vak: Climate Change 18 Vak: Educating for the good life 18 Vak: Epidemiologie 19 Vak: Evolutie van de mens 20 Vak: Evolution and Human Behavior 21 Vak: Evolutionaire genetica 22 Vak: Evolutionaire genetica * 23 Vak: Five O Clock Neurosciences (Honours) 23 Vak: Future Entrepreneur 25 Vak: Genen en diversiteit 25 Vak: God-Man-World 26 Vak: Governing Security 27 Vak: Honours course: Communication and Innovation in Health and Life Sciences 27 Vak: Honours course: Evolutionary Origin of Life and its Driving Forces 28 Vak: Honours Individueel Vak 29 Vak: Honours Leadership 29 Vak: How to survive Vak: HP AUC: Programming your World 29 Vak: HP UvA: Creativiteit 29 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen III

4 Vak: HP UvA: Governance of Aquatic 29 Vak: HP UvA: Intelligence Studies 30 Vak: HP UvA: Love 30 Vak: Humane anatomie en fysiologie 30 Vak: Humane Anatomie en Fysiologie * 32 Vak: Humane neurofysiologie 32 Vak: Humane ontwikkeling * 33 Vak: Humane ontwikkeling en evolutie 34 Vak: Illness-Image-Metaphor 35 Vak: Impact of an Empire 35 Vak: Individueel werk 36 Vak: Individueel werk 36 Vak: Individueel werk 36 Vak: Individueel werk ALW 36 Vak: Individueel werk ALW 36 Vak: Individueel werk ALW 36 Vak: Individueel werk ALW 37 Vak: Individueel werk ALW 37 Vak: Individueel werk ALW 37 Vak: Individueel werk ALW 37 Vak: Individueel werk pass/fail 37 Vak: Individueel werk pass/fail 37 Vak: Individueel werk pass/fail 38 Vak: Individueel werk pass/fail 38 Vak: Individueel werk pass/fail 38 Vak: Individueel werk pass/fail 38 Vak: Individueel werk pass/fail 38 Vak: Individueel werk pass/fail 38 Vak: Individueel werk pass/fail 39 Vak: Infectieziekten 39 Vak: Integratieve tumorcelbiologie 40 Vak: Internationale volksgezondheid 42 Vak: Levensvragen en wetenschap 43 Vak: Life and Work 44 Vak: Management van innovaties 45 Vak: Medical Genomics 46 Vak: Medische farmacologie 47 Vak: Methodologie en statistiek I 49 Vak: Methodologie en statistiek II 50 Vak: Moleculaire celbiologie 52 Vak: Moleculaire ontwikkelingsbiologie 53 Vak: Moleculaire ontwikkelingsbiologie * 55 Vak: Molecular Microbiology 55 Vak: Neurowetenschappen I 56 Vak: Neurowetenschappen I * 57 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen IV

5 Vak: Neurowetenschappen II: Genes and the brain 58 Vak: Neurowetenschappen III: monitoring the brain 59 Vak: New Anatomy 61 Vak: Oncologie 61 Vak: Oncologie * 63 Vak: Onderzoek in de biomedische wetenschappen I 64 Vak: Onderzoek in de biomedische wetenschappen II 64 Vak: Onderzoek in de biomedische wetenschappen III 65 Vak: Oriëntatie op onderzoek 66 Vak: Oriëntatie op studie, loopbaan en maatschappij 67 Vak: Oriëntatie science educatie 68 Vak: Pathofysiologie van hart en circulatie 69 Vak: Pathologie 70 Vak: Pathologie * 72 Vak: Religion, Identity, Conflict 72 Vak: Structuurbiologie 72 Vak: The Roman Empire 74 Vak: The use of statistics in legal court cases 74 Vak: Theories of Consciousness 74 Vak: Uitbreiding bachelorthesis 74 Vak: Van molecuul tot mens 74 Vak: Wetenschapscommunicatie voor Bèta-onderzoekers 76 Vak: Wijsbegeerte in de biomedische wetenschappen 77 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen V

6 Honours Programme BMW Opleidingsdelen: - - Facultaire deel Honours programma soverstijgend deel HP Facultaire deel Honours programma Opleidingsdelen: - - Stervariant cursussen Health & Life Sc. Fac.Honourscursussen Levenswetenschappen Vakken: Naam Periode Credits Code Uitbreiding bachelorthesis Semester A_HP-I-3 Stervariant cursussen Health & Life Sc. Vakken: Naam Periode Credits Code Bioinformatica * Periode A_HP Evolutionaire genetica * Periode A_HP Humane Anatomie en Fysiologie * Fac.Honourscursussen Levenswetenschappen 3.0 A_HP Humane ontwikkeling * Periode A_HP Moleculaire ontwikkelingsbiologie * Periode A_HP Neurowetenschappen I * 3.0 A_HP Oncologie * Periode A_HP Pathologie * 3.0 A_HP Vakken: Naam Periode Credits Code Five O Clock Neurosciences (Honours) Periode A_HP003 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 1 van 78

7 Honours course: Communication and Innovation in Health and Life Sciences Honours course: Evolutionary Origin of Life and its Driving Forces 6.0 A_HP A_HP001 soverstijgend deel HP Opleidingsdelen: - Interdepartmental Honours Courses Interdepartmental Honours Courses Vakken: Naam Periode Credits Code Brain and Behavior Periode OH_BAB Climate Change Periode OH_CC Educating for the good life 6.0 OH-EFG Evolution and Human Behavior Periode OH-EHB Future Entrepreneur Periode OH_FE God-Man-World Periode OH_GMW Governing Security 6.0 OH_GS Honours Individueel Vak 8.0 OH_EXT1 Honours Leadership 6.0 OH_LEAD How to survive OH_HTS HP AUC: Programming your World 6.0 OH_APYW HP UvA: Creativiteit 6.0 OH_UCREA HP UvA: Governance of Aquatic HP UvA: Intelligence Studies 6.0 OH_UGOAQ 6.0 OH_UINST HP UvA: Love 6.0 OH_ULOVE Illness-Image-Metaphor Periode OH_IIM Impact of an Empire Periode OH_IE Life and Work 6.0 OH_LAW New Anatomy Periode OH_NA Religion, Identity, Conflict Periode OH_RIC The Roman Empire 6.0 OH_TRE The use of statistics in legal court cases 6.0 OH-SLC Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 2 van 78

8 Theories of Consciousness Periode OH_TOC BSc BMW jaar 1 Met ingang van het academisch jaar is het programma voor Biomedische wetenschappen herzien. Het eerste van jaar van het nieuwe curriculum start in september 2010, het tweede en derde jaar zal in september 2011 ingevoerd gaan worden. In het eerste jaar zijn alle vakken verplicht, er zijn geen keuzevakken. Het programma in het eerste jaar vormt een basis; het geeft een eerste overzicht van de Bio-medische wetenschappen en is bedoeld als een verbreding van de kennis op diverse terreinen. Er is voor gekozen om de cursussen van 8 weken thematisch op te zetten, en verschillende vakken met elkaar te integreren, zodat binnen een cursus alle organisatieniveaus aan de orde kunnen komen. De verschillende concepten van een cursus worden binnen de context van de gezonde en zieke mens aangeboden. De meeste cursussen behandelen per week een centraal thema. De thematische cursussen zijn in jaar 1: Genen en diversiteit, Van mens tot molecuul, Humane ontwikkeling en Evolutie en Bedreiging en afweer. De algemene en academische vaardigheden worden aangeleerd en geoefend in de thematische cursussen en verder verdiept in de cursussen van vier weken zoals Onderzoek in de biomedische wetenschappen I en II. Vakken: Naam Periode Credits Code Bedreiging en afweer Periode AB_ Genen en diversiteit Periode AB_ Humane ontwikkeling en evolutie Onderzoek in de biomedische wetenschappen I Onderzoek in de biomedische wetenschappen II BSc BMW jaar 2 Periode AB_ Periode AB_ Periode AB_ Van molecuul tot mens Periode AB_ Het tweede jaar van de bacheloropleiding is een verdere oriëntatie binnen de biomedische wetenschappen. Daarnaast wordt beoogd een verdieping van kennis, inzicht en vaardigheden op deelgebieden van de biomedische wetenschappen tot stand te brengen. Dit vormt de basis voor de differentiatie in het derde jaar. In het tweede jaar zijn alle vakken tot en met week 16 (2011) verplicht. Daarna, in de blokken van week en 22-26, kunnen studenten twee maalkiezen uit meerdere keuzecursussen. Opleidingsdelen: Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 3 van 78

9 - - BSc BMW jaar 2, keuzevakken BSc BMW jaar 2, verplichte vakken BSc BMW jaar 2, keuzevakken Vakken: Naam Periode Credits Code Humane neurofysiologie Periode AB_ Infectieziekten Periode AB_ Internationale volksgezondheid Moleculaire ontwikkelingsbiologie Neurowetenschappen III: monitoring the brain BSc BMW jaar 2, verplichte vakken Periode AB_ Periode AB_ Periode AB_ Oncologie Periode AB_ Oriëntatie op onderzoek 6.0 AB_ Pathofysiologie van hart en circulatie 6.0 AB_1015 Vakken: Naam Periode Credits Code Biochemie Periode AB_ Biomedisch beleid & kennismanagement Biomedische wetenschappen en maatschappij Humane anatomie en fysiologie Periode AB_ AB_1011 Periode AB_ Medical Genomics Periode AB_ Medische farmacologie Periode AB_ Methodologie en statistiek I Periode AB_ Neurowetenschappen I Periode AB_ Onderzoek in de biomedische wetenschappen III Oriëntatie op studie, loopbaan en maatschappij 6.0 AB_ AB_ Pathologie Periode 1, Periode AB_ Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 4 van 78

10 Wijsbegeerte in de biomedische wetenschappen 3.0 AB_1013 BSc BMW jaar 3 Het derde jaar vormt samen met het tweede jaar de tweede fase van de bacheloropleiding. In deze tweede fase is er ruimte voor een verdieping van kennis, inzicht en vaardigheden op deelgebieden. In het derde jaar kiezen studenten voor een deel hun eigen programma. Daarbij wordt ook tijd besteed aan oriëntatie op de verschillende richtingen die de masteropleiding biedt, zodat studenten aan het eind van het derde jaar een verantwoorde keuze maken uit verschillende differentiaties in de vervolg masteropleiding. Belangrijk onderdeel van het derde jaar is de bachelorstage. Opleidingsdelen: BSc BMW jaar 3, keuzevakken BSc BMW jaar 3, verplichte vakken Extern (buiten de VU) behaalde vakken op BSc-niveau BSc BMW jaar 3, keuzevakken Vakken: Naam Periode Credits Code Bioinformatica Periode AB_ Biotechnologie en maatschappelijke dynamiek Periode AB_ Epidemiologie Periode AB_ Evolutie van de mens Periode AB_ Evolutionaire genetica Periode AB_ Humane neurofysiologie Periode AB_ Infectieziekten Periode AB_ Integratieve tumorcelbiologie Internationale volksgezondheid Levensvragen en wetenschap Periode AB_ Periode AB_ Periode AB_ Management van innovaties Periode AB_ Moleculaire celbiologie Periode AB_ Moleculaire ontwikkelingsbiologie Periode AB_ Molecular Microbiology Period AB_ Neurowetenschappen II: Genes and the brain Neurowetenschappen III: monitoring the brain Periode AB_ Periode AB_ Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 5 van 78

11 Oncologie Periode AB_ Oriëntatie science educatie Periode O_ORIBETA Structuurbiologie Periode AB_ Wetenschapscommunicatie voor Bèta-onderzoekers BSc BMW jaar 3, verplichte vakken Periode AB_ Vakken: Naam Periode Credits Code Bachelorstage (Bio / BMW) Semester AB_ Bachelorstage BMW 23.0 AB_1070 Methodologie en statistiek II Periode AB_ Oriëntatie op studie, loopbaan en maatschappij Extern (buiten de VU) behaalde vakken op BSc-niveau 1.0 AB_ Vakken: Naam Periode Credits Code Individueel werk 0.0 ABE_001 Individueel werk 0.0 ABE_002 Individueel werk 0.0 ABE_003 Individueel werk ALW 0.0 ABE_004 Individueel werk ALW 0.0 ABE_005 Individueel werk ALW 0.0 ABE_006 Individueel werk ALW 0.0 ABE_007 Individueel werk ALW 0.0 ABE_008 Individueel werk ALW 0.0 ABE_009 Individueel werk ALW 0.0 ABE_010 Individueel werk pass/fail 0.0 ABE_011 Individueel werk pass/fail 0.0 ABE_012 Individueel werk pass/fail 0.0 ABE_013 Individueel werk pass/fail 0.0 ABE_014 Individueel werk pass/fail 0.0 ABE_015 Individueel werk pass/fail 0.0 ABE_016 Individueel werk pass/fail 0.0 ABE_017 Individueel werk pass/fail 0.0 ABE_018 Individueel werk pass/fail 0.0 ABE_019 Bachelorstage (Bio / BMW) Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 6 van 78

12 Vakcode AB_ (470060) Periode Semester 2 Credits 23.0 Nederlands dr. M.P. Bergman Doel vak De bachelorstage heeft de volgende doelstellingen: Meewerken aan onderzoek in een omgeving waar Biomedisch en-/of Biologisch werk wordt verricht Training in academische vaardigheden. Hiertoe behoren: Een analyse maken van een Biomedisch/ Biologisch probleem Het schrijven van een individueel onderzoeksverslag Het geven van een mondelinge presentatie over onderzoeksresultaten Het maken en presenteren van een congresposter Oriënteren op een keuze voor een masteropleiding Eindtermen: Vakspecifiek: De student kan onder goede begeleiding zelfstandig onderzoek doen in het gekozen vakgebied en beschikt over praktische vaardigheden die hem daartoe in staat stellen. Met betrekking tot algemene academische vaardigheden: De student is in staat de wetenschappelijke literatuur m.b.t een nieuw onderwerp te ontsluiten en in korte tijd aan de hand van relevante artikelen kennis te nemen van de belangrijkste ontwikkelingen in het betreffende vakgebied; De student is in staat een projectvoorstel voor het eigen onderzoek te schrijven; De student heeft geleerd de voortgang tijdens de stage op een overzichtelijke wijze vast te leggen in een journaal; De student is in staat om over de door hem/haar behaalde wetenschappelijke resultaten tijdens de stage op een heldere wijze schriftelijk en mondeling te rapporteren, daarbij adequaat gebruik makend van diverse audiovisuele hulpmiddelen. Niveau 3: specialisatie De bachelorstage vormt een belangrijk onderdeel van de bacheloropleiding. Tijdens deze stage oriënteert en specialiseert de student zich in een door hem/haar gekozen richting. De stage wordt afgesloten met het schrijven van een bachelorthesis. Tevens biedt de bachelorstage de student de gelegenheid zich te oriënteren op de keuzes die gemaakt moeten worden voor een masteropleiding en - binnen die opleiding - voor een keuze voor een onderzoekers- of maatschappijgerichte variant, of een afstudeertraject in de richting van communicatie en/of educatie. Onderwijsvorm De student loopt de onderzoeksstage op een wetenschappelijke afdeling of bij een onderzoeksinstelling of bedrijf waar wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan Toetsvorm Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 7 van 78

13 Het eindcijfer bestaat uit het cijfer van de stage, te bepalen door de stagebegeleiders. Hiervoor wordt een beoordelingsformulier gebruikt die beschikbaar is op de website van de faculteit. Literatuur Startliteratuur wordt aangedragen door de begeleider. De student zoekt vervolgens zelf verdere literatuur die nodig is om de stage tot een succes te maken. Informatie rond de stage is te vinden op de Blackboardsite. Doelgroep Verplicht voor derdejaars BSc Biologie en Biomedische wetenschappen. Overige informatie Studenten worden aangemoedigd reeds in het 2e jaar te beginnen met het oriënteren op - en voorbereiden van - hun onderzoeksstage om zich nog bewuster in hun toekomst (keuzevakken en masteropleiding) te verdiepen. Meer informatie over de gang van zaken tijdens de bachelorstage is te vinden op de Blackboard Community Bachelorstage BMW/BIO 201x-201x (jaar waarin je stage loopt) en op de facultaire website > Studenten > Regelingen). Op de Blackboard stagecommunity kunnen tweedejaars zichzelf inschrijven vanaf medio februari. Bachelorstage BMW Vakcode AB_1070 (450003) Credits 23.0 dr. M.P. Bergman Doel vak De bachelorstage heeft de volgende doelstellingen: Meewerken aan onderzoek in een omgeving waar Biomedisch en-/of Biologisch werk wordt verricht Training in academische vaardigheden. Hiertoe behoren: Een analyse maken van een Biomedisch/ Biologisch probleem Het schrijven van een individueel onderzoeksverslag Het geven van een mondelinge presentatie over onderzoeksresultaten Het maken en presenteren van een congresposter Oriënteren op een keuze voor een masteropleiding Eindtermen: Vakspecifiek: De student kan onder goede begeleiding zelfstandig onderzoek doen in het gekozen vakgebied en beschikt over praktische vaardigheden die hem daartoe in staat stellen. Met betrekking tot algemene academische vaardigheden: De student is in staat de wetenschappelijke literatuur m.b.t een nieuw onderwerp te ontsluiten en in korte tijd aan de hand van relevante artikelen kennis te nemen van de belangrijkste ontwikkelingen in het betreffende vakgebied; De student is in staat een projectvoorstel voor het eigen onderzoek te schrijven; De student heeft geleerd de voortgang tijdens de stage op een overzichtelijke wijze vast te leggen in een journaal; Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 8 van 78

14 De student is in staat om over de door hem/haar behaalde wetenschappelijke resultaten tijdens de stage op een heldere wijze schriftelijk en mondeling te rapporteren, daarbij adequaat gebruik makend van diverse audiovisuele hulpmiddelen. Niveau 3: specialisatie De bachelorstage vormt een belangrijk onderdeel van de bacheloropleiding. Tijdens deze stage oriënteert en specialiseert de student zich in een door hem/haar gekozen richting. De stage wordt afgesloten met het schrijven van een bachelorthesis. Tevens biedt de bachelorstage de student de gelegenheid zich te oriënteren op de keuzes die gemaakt moeten worden voor een masteropleiding en - binnen die opleiding - voor een keuze voor een onderzoekers- of maatschappijgerichte variant, of een afstudeertraject in de richting van communicatie en/of educatie. Onderwijsvorm De student loopt de onderzoeksstage op een wetenschappelijke afdeling of bij een onderzoeksinstelling of bedrijf waar wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan. Toetsvorm Het eindcijfer bestaat uit het cijfer van de stage, te bepalen door de stagebegeleiders. Hiervoor wordt een beoordelingsformulier gebruikt die beschikbaar is op de website van de faculteit. Literatuur Startliteratuur wordt aangedragen door de begeleider. De student zoekt vervolgens zelf verdere literatuur die nodig is om de stage tot een succes te maken. Informatie rond de stage is te vinden op de Blackboardsite. Doelgroep Verplicht voor derdejaars BSc Biologie en Biomedische wetenschappen. Overige informatie Studenten worden aangemoedigd reeds aan het eind van het 2e jaar te beginnen met het oriënteren op - en voorbereiden van - hun onderzoeksstage om zich nog bewuster in hun toekomst (keuzevakken en masteropleiding) te verdiepen. Meer informatie over de gang van zaken tijdens de bachelorstage is te vinden op de Blackboard Community Bachelorstage BMW 201x-201x (jaar waarin je stage loopt) en op de facultaire website > Studenten > Regelingen. Op de Blackboard stagecommunity kunnen tweedejaars zichzelf inschrijven vanaf medio maart. Bedreiging en afweer Vakcode AB_ (450003) Periode Periode 5 Credits 12.0 dr. F.C. Boogerd Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 9 van 78

15 Docent(en) prof. dr. H.V. Westerhoff, dr. F.C. Boogerd, dr. ir. J. Legler, dr. ir. T.H.M. Hamers, dr. M.P. Bergman, dr. R.E. Mebius Lesmethode(n) Hoorcollege, Werkgroep, Computerpracticum, Practicum Doel vak Het doel van de cursus is om te leren welke factoren vanuit het milieu de gezondheid bedreigen, hoe het lichaam op deze bedreiging reageert, hoe de immuunrespons tot stand komt en wat de eventuele gevolgen zijn wanneer deze afweer faalt. Bedreigingen die aan bod komen zijn (autonome) micro-organismen en giftige stoffen. Afweermechanismen die behandeld zullen worden zijn normale en pathologische immuunreacties, metabolisatie en uitscheiding. Er zullen zes thema's worden behandeld: Who is who? Inleiding in microbiologie, immunologie, toxicologie. Microorganismen, afweercellen en -weefsels, mechanismen van blootstelling en toxicokinetiek Gezonde balans Gezonde microben, microbiële voeding, gunstige interacties, barrières, tolerantie, regulatie, co-stimulatie, uitgebalanceerde voeding, giftige essentiële stoffen, bestrijdingsmiddelen Acute bedreiging Microbiële groei, schadelijke microbiële interacties, Innate immuniteit, complement, NK-cellen, exo- en endotoxines, acute vergiftiging en milieurampen Op de lange termijn Microbiële evolutie, resistentie en medicijnen, adaptieve immuniteit, memory, vroege blootstelling/laat effect, chemische carcinogenese, hormoonverstoring. Ontwikkeling T- en B-cellen, diversiteit, clonale selectie, ontwikkelingstoxicologie Leven met bedreiging Groeicontrole, epidemiologie, microbiële ziektes, T- en B-cel immuniteit, immuunziekten, vaccinatie, dioxines en PCB, risicobeoordeling Meten = weten X-omics, diagnostiek, celbiologische technieken, ELISA, lymfoide organen, dosis-respons curve, microtox Onderwijsvorm Hoorcollege: de hier behandelde stof behoort tot de leerstof Werkcollege: werken in kleinere groepen aan berekeningen. Facultatief, maar wordt wel getoetst in het tentamen Werkgroep: werken in kleine groepen aan literatuur. Verplicht Practicum: experimenten uitvoeren. Verplicht Computerpracticum: facultatief, maar wordt wel getoetst in het tentamen COO: programma ter oefening van de leerstof. Facultatief Toetsvorm Twee deeltoetsen (meerkeuzevragen), die elk voor 50% meetellen voor het eindcijfer van de cursus. Beide dienen apart met een voldoende afgesloten te worden. Practica en werkgroepen zijn verplicht. Literatuur Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 10 van 78

16 Klaassen, CD and Watkins III, JB: Casarrett and Doull's Essentials of Toxicology, second edition 2010 McGraw Hill ISBN , ± 55 euro Madigan, Martinko, Dunlap, Clark: Brock Biology of Microorganisms, 12th ed., 60 euro Parham: The Immune System, 3rd ed., ± 55 euro Doelgroep Verplichte cursus voor eerstejaars BSc Biomedische Wetenschappen Biochemie Vakcode AB_ (450003) Periode Periode 1 Docent(en) Lesmethode(n) M.J.C. Scholts prof. H. Lill, M.J.C. Scholts, prof. dr. B. Teusink, dr. I.M. van Die Hoorcollege, Werkgroep, Werkcollege, Practicum Doel vak Begrip van hoe de macromoleculen in de levende cel in netwerken functioneren en hoe ze daarin samenwerken om de belangrijke levensprocessen uit te voeren. Bijzondere aandacht ligt op de cellulaire energiehuishouding, en op de samenhang en regulatie van metabole routes in de mens. Het practicum omvat voornamelijk proeven uit dit gebied. Eindtermen De student kan: - de ordenende en chaotische krachten die het leven bepalen benoemen; - de centrale rol van ATP in cellulaire systemen beschrijven; - aan de hand van voorbeelden in grote lijnen beschrijven welke mechanismen voor de productie van ATP gebruikt worden; - verschillen tussen chemische en chemiosmotische productie van ATP opnoemen en beschrijven; - mechanismen en drijvende krachten van elektronen transport ketens beschrijven; - de efficiëntie van Gibbs- energietransductie en Gibbsenergiedissipatie in oxidatieve fosforylering, ademhalingsketens, actieve transportprocessen en fotosynthese berekenen; - de paradox tussen de 2de hoofdwet en de ordening van levende organismen oplossen; - beschrijven hoe d. m. v koppeling bergafwaartse processen bergopwaartse processen drijven. - het onderlinge verband uitleggen tussen verschillende metabole routes in de mens, en hoe dat op cellulair nivo georganiseerd is - beschrijven wat de rol van de lever is in de glucose- en vethuishouding, en hoe de pancreas hormonen daarbij een essentiele rol spelen De student kent: - in grote lijnen de reacties en regulatie van glycolyse en fermentaties; - de glycogeen opbouwende en afbrekende reacties en hun regulatie; Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 11 van 78

17 - in grote lijnen de reacties en regulatie van de citroenzuurcyclus - structuren en compartimenten in cellen, waar verschillende metabole reacties plaats vinden; - de principes van controle en regulatie; - opbouw en onderdelen van elektronen transportketens; - experimenten om deze reacties te onderzoeken. - de voornaamste metabole routes in de mens en hun onderlinge samenhang Niveau 2: verdieping De colleges behandelen het samenwerken van reacties en enzymen in biochemische paden en reactieketens. Reacties en principes betrokken bij de cellulaire productie van ATP staan centraal. Thermodynamische grondslagen voor deze reacties worden besproken en vervolgens gebruikt om de resultaten van practicumproeven te bewerken. Tevens zal worden behandeld hoe biologische functies van eiwitten worden gereguleerd via posttranslationele modificaties. Onderwijsvorm Hoorcolleges (32 uur); werkcolleges (4 dagdelen); practicum (12 dagdelen). Deelname aan practica inclusief voor- en nabespreking en werkcolleges is verplicht. Deelname aan hoorcolleges wordt sterk aanbevolen (i. v. m. tentamen). Literatuur Voet, Voet & Pratt, " Fundamentals of Biochemistry", Wiley, ISBN , ca. 50 Euro, Handleiding practica, Syllabus, en labjournaal totaal ca. 15 Euro. Aanbevolen voorkennis De inhoud van de eerstejaarscursus "Biologische chemie" wordt als bekend verondersteld. Doelgroep Verplicht voor tweedejaars studenten Biomedische Wetenschappen. Keuzecursus voor de tweedejaars BSc Gezondheid en Leven. Overige informatie Bij het experimentele gedeelte is het dragen van een laboratoriumjas verplicht. Bioinformatica Vakcode AB_ (450003) Periode Periode 4 dr. ir. B.W. Kooi Docent(en) dr. ir. B.W. Kooi, dr. D.T. Jager Lesmethode(n) Hoorcollege, Computerpracticum Doel vak Het interdisciplinaire vakgebied Bioinformatica gebruikt mathematische/computer modellen en geavanceerde statistische analyse Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 12 van 78

18 methoden om inzicht te krijgen in complexe biologische processen op alle niveaus van organisatie, van molecuul tot organisme tot populatie. Bioinformatica is tegenwoordig een onmisbaar onderdeel geworden van bijna alle gebieden binnen de biologische en biomedische wetenschappen. De moderne (medische) biologie bestudeert zulke complexe processen, en produceert zoveel data, bijvoorbeeld in de moleculaire biologie (expressie en activiteit van genen en proteïnen), neurowetenschappen (activiteit van neuronen en neuronale netwerken) en ecologie (biodiversiteit), dat die alleen met behulp van een bioinformatische benadering te onderzoeken en analyseren zijn. Deze cursus geeft een inleiding tot de bioinformatica en de methoden die binnen de bioinformatica gehanteerd worden. Niveau 3: specialisatie De onderwerpen en specifieke doelen van de cursus zijn: Leren omgaan met de computer; Het schrijven van computer programma's; Leren omgaan met databases; Leren omgaan met cluster analyse programmas voor de analyse van, bijvoorbeeld gen en proteïne sequenties; Leren opstellen van eenvoudige mathematische modellen voor biologische processen, van molecuul tot populatie; Leren analyseren van modellen met behulp van numeriek wiskundige methoden; Kennismaken met modellen voor neuronen en met neurale netwerk modellen voor leren en geheugen; Kennismaken met ecologische en populatie modellen, bijvoorbeeld van predator-prooi interacties, verspreiding van ziektes, en tumorgroei. Onderwijsvorm Hoorcolleges, computerpractica, zelfstudie en werkstuk. Een belangrijk onderdeel van de cursus zijn de computerpractica (waarbij MATLAB wordt gebruikt) met betrekking tot programmeren, modelleren en data analyse. Toetsvorm Computeropgaven (30%) en schriftelijk tentamen (70%) Literatuur Syllabus en practicumhandleiding, prijs samen ongeveer 13 Euro. Doelgroep Keuzecursus voor derdejaars BSc Biologie en Biomedische Wetenschappen. De cursus wordt zeer aanbevolen voor studenten in de biomedische wetenschappen, neurowetenschappen, moleculaire en celbiologie en ecologie. Overige informatie Bij dit studieonderdeel is het voor studenten die het Bachelor Honoursprogramma Biologie of Biomedische Wetenschappen volgen, mogelijk te kiezen voor de stervariant. Bij de stervariant wordt aan het bovenomschreven studieonderdeel een individueel literatuuronderzoek toegevoegd naar een onderwerp dat binnen de cursus aan de orde komt. Over dit literatuuronderzoek rapporteert de student in een verslag, dat de vorm heeft van een wetenschappelijk artikel. Het thema van dit literatuuronderzoek wordt in overleg tussen de docent en de student vastgesteld. Het literatuuronderzoek wordt individueel begeleid door de docent die voor de cursus verantwoordelijk is. Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 13 van 78

19 Het verslag wordt apart beoordeeld met een cijfer. De stervariant wordt geregistreerd onder een aparte vakcode. De beoordeling van de stervariant telt niet mee in de eindbeoordeling van de cursus zelf. De studielast van de stervariant van de cursus bedraagt 3 EC boven de normale belasting van de cursus. Bioinformatica * Vakcode A_HP () Periode Periode 4 Credits 3.0 prof. dr. M. van Eck van der Sluijs-van Bij de stervariant wordt aan het gelijknamige studieonderdeel een individueel literatuuronderzoek toegevoegd naar een onderwerp dat binnen de cursus aan de orde komt. Over dit literatuuronderzoek rapporteert de student in een verslag, dat de vorm heeft van een wetenschappelijk artikel. Het thema van dit literatuuronderzoek wordt in overleg tussen de docent en de student vastgesteld. Het literatuuronderzoek wordt individueel begeleid door de docent die voor de cursus verantwoordelijk is. Het verslag wordt apart beoordeeld met een cijfer. De beoordeling van de stervariant telt niet mee in de eindbeoordeling van de cursus zelf. De studielast van de stervariant van de cursus bedraagt 3 stp. boven de normale belasting van de cursus. Biomedisch beleid & kennismanagement Vakcode AB_ (450003) Periode Periode 2 Docent(en) Lesmethode(n) prof. dr. J.E.W. Broerse prof. dr. J.E.W. Broerse, J.E. Elberse MSc, T.N. den Hertog MSc Hoorcollege, Werkgroep, Computerpracticum Doel vak Verwerven van kennis van en inzicht in: Beleidswetenschappen, met name beleidsprocessen, beleidstheorie en beleidsanalyse. De structuur en het beleid van de Nederlandse overheid met name op het gebied van biomedisch onderzoek. Project- en kennismanagement. Het toepassen van verkregen kennis en inzicht door: Het in de praktijk oefenen met het analyseren van een maatschappelijk probleem en het identificeren van beleidsopties. Het opdoen van leerervaringen ten aanzien van: Projectmatig werken in teamverband. Het kunnen toepassen van enkele praktische vaardigheden, zoals Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 14 van 78

20 onderzoeksopzet maken, literatuurstudie, kritisch analyseren, argumenteren, en schriftelijk presenteren. Niveau 1: basiscursus Beleid speelt op vele manieren en niveaus een rol in onze samenleving. Ook binnen de wetenschap heb je eigenlijk altijd met beleid te maken. Enerzijds speelt beleid een rol bij het stimuleren en/of reguleren van wetenschappelijk onderzoek. Anderzijds wordt wetenschap ingezet om beleid rondom een maatschappelijk probleem te ondersteunen of te adviseren. Inzicht in deze processen en principes maakt dat je begrijpt waarom bepaalde keuzes gemaakt worden en waarom wetenschappelijke kennis soms niet of nauwelijks wordt gebruikt. In het theoretisch deel van deze cursus leer je in werkgroepen over diverse beleidsaspecten en kennismanagement geïllustreerd aan de hand van casussen uit de biomedische sector. Dit deel wordt afgesloten met een tentamen. In het praktisch deel van de cursus vorm je met een aantal medestudenten een consultancy-team dat zich gespecialiseerd heeft in beleidsadvisering. Jullie krijgen van een opdrachtgever de vraag om een uitgebreid onderzoeksvoorstel te schrijven voor een later uit te voeren beleidsonderzoek rondom een actueel, maatschappelijk medisch-biologisch vraagstuk. Voorbeelden zijn de introductie van nieuwe vaccins, Functional Foods of euthanasie. Daarmee ontstaat een leersituatie die nauw aansluit bij de praktijk van beleidsmatig onderzoek en projectmatig werken. De resultaten, conclusies en aanbevelingen worden weergegeven in een voorstel voor beleidsonderzoek dat aan het eind van de cursus mondeling gepresenteerd wordt. Onderwijsvorm Hoorcollege, werkgroepen, groepsopdracht en zelfstudie Toetsvorm Individuele toetsing bestaat uit: (1) tentamen met multiple-choice en open vragen (50%), en (2) projectopdracht (50%). Individuele beoordeling van de projectopdracht vindt plaats op basis van individuele producten, het functioneren in de projectgroep en de beoordeling van groepsproducten. Beide onderdelen (1 en 2) moeten met een voldoende worden afgesloten. Literatuur Wordt bekendgemaakt via Blackboard Doelgroep Verplichte cursus voor tweedejaars bachelorstudenten Biomedische Wetenschappen. Overige informatie Aanwezigheidsplicht: iedere student mag maximaal eenmaal afwezig zijn bij de werkgroepen. Biomedische wetenschappen en maatschappij Vakcode AB_1011 (450003) prof. dr. J.E.W. Broerse Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 15 van 78

21 Doel vak Verwerven van kennis en inzicht in: De plaats van biomedisch onderzoek in de maatschappelijke context en de maatschappelijke relevantie van de biomedische wetenschappen Wisselwerking tussen biomedisch onderzoek enerzijds en de maatschappij en maatschappelijke ontwikkelingen anderzijds. Wetenschapssociologie, Technologisch aspecten (TA) ondezoek en ELSA (Economic, Legal and Social Aspects) onderzoek (kwalitatief sociaalwetenschappelijk onderzoek) Het beleid van de Nederlandse overheid op het gebied van biomedisch onderzoek. Het toepassen van verkregen kennis en inzicht door: Het in de praktijk oefenen met het analyseren van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van medische farmacologie en neurowetenschappen en de (mogelijke) maatschappelijke implicaties. Het opdoen van vaardigheden ten aanzien van: Uitvoeren van een TA-onderzoeksproject middels literatuurstudie en interviews Projectmatig werken in teamverband. Opzetten, uitvoeren en analyseren van semi-gestructureerde interviews Schriftelijke verslaglegging In deze cursus staat de maatschappelijke context van de biomedische wetenschappen centraal. Het gaat om een expliciete reflectie op de wisselwerking tussen biomedisch onderzoek enerzijds en de maatschappij en maatschappelijke ontwikkelingen anderzijds. Het onderwijs is opgebouwd rondom een aantal praktijkvoorbeelden van biomedisch onderzoek, die gebaseerd zijn op de cursus Medische farmacologie en neurowetenschappen, zoals bijvoorbeeld personalized medicine en neuro-imaging. Bij de bespreking van de casussen in het theoretische deel van de cursus wordt aandacht besteed aan huidige en toekomstige technologische ontwikkelingen en (mogelijke) maatschappelijke implicaties op het gebied van economie, beleid, sociale verhoudingen, ethiek, et cetera. Tevens wordt aandacht besteed aan de methodologie van wetenschapssociologie, technologische aspecten onderzoek en ELSA (Economic, Legal and Social Aspects) onderzoek. In het praktische deel van de cursus (dat parallel loopt aan het theoretische deel) wordt de opgedane kennis toegepast in een onderzoeksproject waarin de studenten groepsgewijs onder begeleiding een TA onderzoek uitvoeren naar een specifieke casus op het terrein van de medische farmacologie en/of neurowetenschappen. Dit mondt uit in een onderzoeksverslag met een advies voor overheidsbeleid, dat op de laatste dag van de cursus mondeling wordt gepresenteerd. Onderwijsvorm Hoorcollege, werkcollege, projectopdracht (onderzoekspracticum) en zelfstudie. Toetsvorm Individueel schriftelijk tentamen (50%), Projectverslag (30%) en presentatie (20%). De verschillende onderdelen moeten met een voldoende worden afgesloten. Literatuur Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 16 van 78

22 Reader Doelgroep Verplicht vak voor tweedejaars BSc Biomedische Wetenschappen Biotechnologie en maatschappelijke dynamiek Vakcode AB_ (450003) Periode Periode 5 prof. dr. J.T. de Cock Buning Docent(en) prof. dr. J.T. de Cock Buning, dr. J.F.H. Kupper Lesmethode(n) Hoorcollege Doel vak Verdere verdieping in de technische aspecten van recente biotechnologische technieken (cisgenese, gentherapie, cloneren, genomics, micro arrays) Historisch en sociologisch inzicht verwerven in de structuur van de maatschappelijke reacties op genetische modificatie. Inzicht verwerven in het juridische antwoord van de maatschappij/politiek op biotechnologische onzekerheden. Analyseren van wetenschappelijke en maatschappelijke aspecten van de media topics (Stier Herman, Schaap Dolly, Pompe Konijnen, Koreaanse stamcel fraude etc.) In de praktijk oefenen in argumentatie en debat met behulp van cases en team-opdrachten. Kunnen toepassen van enkele praktische en analytische vaardigheden, zoals het uitvoeren van literatuurstudie, kritisch analyseren van diverse wetenschappelijke publicaties, theorieën, hypotheses en argumenten, en de bevindingen zowel schriftelijk en mondeling kunnen verantwoorden en presenteren. Oriëntatie op interdisciplinair (gamma-bèta) onderzoek. Niveau 3: specialisatie Deze cursus bouwt voort op moleculaire basiskennis en gaat met enkele gastcolleges dieper in op specifieke technieken in het biomedische onderzoek m.b.t. virussen, bacteriën, planten en dierexperimenteel onderzoek. Daarnaast worden de ontwikkelingen van moleculair biologische technieken in historisch maatschappelijk perspectief geplaatst: vanaf de eerste recombinant discussies tot de huidige genomics discussies. De onrust van de maatschappij over het sleutelen aan de erfelijke machinerie van organismen, resulteerde in een grote hoeveelheid aan veiligheidsafspraken en wetgeving die wereldwijd nu gelden vanaf de gemeentelijke ontheffingen van een laboratorium tot mondiale VN verdragen zoals het Cartagena Protocol en Biodiversiteitsverdrag. Er zal worden ingegaan op theorieën en sleutelconcepten achter 'risk perception/assessement' en het 'voorzorgbeginsel'. In teams van vier tot zes studenten wordt er elke week gewerkt aan een casus, die de teams op grond van de theorie van de colleges en eigen literatuuronderzoek verder wetenschappelijk en sociologisch analyseren. Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 17 van 78

23 Onderwerpen voor cases zijn biotechnologische innovaties zoals Golden rice, xenotransplantatie, genetische enhancement, screening kits. Hier bij spelen op de achtergrond ook de discussies over stamceltherapie, gentherapie, micro arrays, patenttering van moleculaire informatie etc. Op deze manier leer je de vaardigheden om theorie en methodiek van exacte wetenschappen met die van sociale wetenschappen te integreren (gamma-beta-onderzoek). Iedere vrijdag presenteren de teams hun analyses aan elkaar (powerpoint), en zal de discussie tussen de analyses een verdieping van de stof opleveren. De participatie en leermomenten uit deze discussies worden bijgehouden in een persoonlijk portfolio dat deel uitmaakt van de individuele beoordeling. Onderwijsvorm De ochtenden bestaan uit kennis overdragende colleges die verzorgd worden door verschillende gastsprekers (onderzoekers, sociologen). Aanwezigheid bij deze colleges is onontbeerlijk. In de middagen wordt er gewerkt aan een groepsopdracht waarbij een case gezamenlijk wordt geanalyseerd op basis van de theorie uit de colleges. Elke vrijdag wordt die case (3-4 verschillende gedurende de cursus) gepresenteerd en bediscussieerd. Contacturen: colleges 10 x 1,5= 15 uur, presentaties 3x 3 uur= 9 uur. Toetsvorm Toetsing bestaat uit: beoordeling individuele bijdrage aan de case studies in de vorm van de portofolio(50%) en de beoordeling van de bijdrage in de vier case studies als groepsopdracht (50%). Beide onderdelen moeten met een voldoende worden afgesloten. Literatuur Blackboard Doelgroep Keuzecursus voor tweedejaars BSc Gezondheid en Leven en derdejaars BSc Biologie en BSc Biomedische Wetenschappen. Brain and Behavior Vakcode OH_BAB (986009) Periode Periode 5 drs. L.H.C. Plantinga Climate Change Vakcode OH_CC (986003) Periode Periode 2 drs. L.H.C. Plantinga Educating for the good life Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 18 van 78

24 Vakcode OH-EFG () prof. dr. D.J. de Ruyter Epidemiologie Vakcode AB_ (450003) Periode Periode 5 dr. M.W. Heijmans Docent(en) dr. M.W. Heijmans, dr. M.R. de Boer Lesmethode(n) Hoorcollege, Werkgroep, Computerpracticum Doel vak Het algemene doel is dat jullie aan het eind van deze cursus in staat zijn om zelfstandig verschillende onderdelen van epidemiologisch onderzoek te kunnen uitvoeren. Dit houdt in dat je een epidemiologisch onderzoeksdesign kan toepassen op een gezondheidsgerelateerde onderzoeksvraag. Ook zullen jullie na de cursus in staat moeten zijn om de juiste statistische technieken te kunnen kiezen om de wetenschappelijke onderzoeksvraag te beantwoorden en op de juiste manier verslaglegging te doen van het resultaat. Daarnaast moeten jullie in staat zijn na de cursus om zelf kritischer naar andere gezondheidswetenschappelijke problemen of artikelen te kijken. Ook zullen jullie moeten kunnen aangeven in hoeverre gepubliceerd materiaal op de juiste manier een probleem behandeld heeft en hier zo nodig punten van kritiek in kunnen aanbrengen. Niveau 1: basiscursus De cursus biedt een inleiding op en toepassing van de epidemiologie en een uitbreiding van technieken uit de toegepaste biostatistiek. De volgende onderwerpen komen aan bod: Wetenschappelijk onderzoek met mensen Designs van epidemiologisch onderzoek Frequentie- en Associatiematen Bronnen van vertekening Statistische technieken, o.a. T-toets, regressietechnieken zoals lineaire, logistische en Cox regressie. Zelfstandig statistische technieken uit te voeren met behulp van het statistische programma SPSS. Onderwijsvorm Hoorcolleges Werkgroepen (verplicht) Practica Individuele opdracht Toetsvorm Tijdens het onderdeel epidemiologie wordt een opdracht gemaakt waarin zelf een onderzoeksdesign wordt uitgewerkt aan de hand van een epidemiologische gezondheidsgerelateerde onderzoeksvraag. Bij een Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 19 van 78

25 onvoldoende resultaat van de opdracht volgt aftrek van 0,5 punten van het eindcijfer. De cursus wordt afgesloten met een practicumtoets (SPSS-toets) en een schriftelijk tentamen. De practicumtoets bestaat uit open vragen die afgeleid zijn uit de computerpractica, werkgroepen en colleges. De schriftelijke tentamenvragen zijn afgeleid uit de werkgroepen en de colleges. Het schriftelijke tentamen bestaat uit een mix van kennis- en inzichtvragen. Het eindcijfer van de cursus wordt voor 75% bepaald door het resultaat van het schriftelijke tentamen en voor 25% bepaald door het resultaat van de practicumtoets (voor beide toetsen dient een voldoende behaald te worden). Daarnaast volgt zoals hierboven beschreven aftrek van 0,5 punten bij een onvoldoende ingeleverde epidemiologie-opdracht. Literatuur L.M. Bouter, M.C.I.M van Dongen en G.A. Zielhuis. Epidemiologisch onderzoek, opzet en interpretatie, vijfde herziene druk, 2005, Bohn Stafleu Van Loghum, Houten. Prijs 41,70 euro J.W.R. Twisk. Inleiding in de toegepaste biostatistiek. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, Nederland. ISBN Doelgroep Deze cursus is bedoeld voor studenten Biomedische wetenschappen die geïnteresseerd zijn in epidemiologie en de statistische toepassingen daarbinnen. De cursus vormt een aanvulling op de cursussen Methodologie en Statistiek I en II. Ook studenten uit andere studierichtingen, o.a. geneeskunde of bewegingswetenschappen, kunnen instromen in de cursus. Voor de instroom in de Master International Public Health en alle andere gezondheidswetenschappelijke masters is deze cursus verplicht. Evolutie van de mens Vakcode AB_ (450003) Periode Periode 5 prof. dr. N.M. van Straalen Docent(en) prof. dr. N.M. van Straalen, prof. dr. G.J. Boekschoten Lesmethode(n) Hoorcollege, Practicum Doel vak Kennismaking met discussies over de reconstructie van de evolutie van homininen. Verwerven van inzicht in de argumenten die vanuit verschillende disciplines gebruikt worden om zulke reconstructies te onderbouwen. Eindtermen De student is in staat: - de huidige stand van zaken met betrekking tot de afstammingsgeschiedenis van Homo sapiens en andere homininen uiteen te zetten; - bewijsmateriaal voor humane evolutie vanuit de moleculaire genetica, de palaeantropologie en de vergelijkende ethologie op hun waarde te schatten; - zich een oordeel te vormen over recente artikelen in Nature en Science waarin nieuwe palaeontologische vondsten en genetische gegevens Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 20 van 78

26 gepresenteerd worden. Niveau 2: verdieping In de cursus worden de principes van de evolutieleer en de fylogenetische analyse geïllustreerd, gevolgd door een analyse van fossiele en genetische gegevens en hun belang voor de reconstructie van de homininen- subfamilie. Achtereenvolgens komen aan de orde: - Historische visies op de evolutie van mensen; - Dateringsmethodes en tafonomie; - Fylogenetische reconstructies; - Bouwplannen van de primaten; - Sociale structuren en seksueel gedrag bij apen en mensen; - Anatomische overeenkomsten tussen mensapen en mensen; - De oorsprong van de homininen; - Evolutionaire verklaringen voor bipedalisme; - De Australopithecus- soorten; - Homo habilis en Homo erectus; - Verschillende culturen van stenen werktuigen; - Het raadsel van de neanderthalers; - De oorsprong van Homo sapiens: in Afrika?; - Evolutie van de hersenen, zelfbewustzijn en taal; - Migraties van Homo sapiens; - De landbouwrevolutie. Onderwijsvorm Responsiecolleges (8 uur); hoorcolleges (12 uur); osteologisch practicum met humane botten en modellen van fossiele schedels (8 uur); onbegeleide zelfstudie (120 uur); excursie (8 uur) Literatuur Verplicht studieboek: R. Lewin & R.A. Foley, Principles of Human Evolution, ; 2nd edition, ; Blackwell Science, Malden, ISBN Prijs ongeveer 55 euro. Tevens is een syllabus nodig, prijs ongeveer 20 euro, waarin tevens de toegang tot de grot van Sclayn en vervoer vanaf Maastricht begrepen is Aanbevolen voorkennis Basiskennis van evolutiebiologie op het niveau van de eerstejaars cursus voor biologen (470175) of biomedische wetenschappers (470154) wordt sterk aanbevolen. Voor de BSc Gezondheid en Leven wordt de kennis van; Mens en Evolutie; (487013) bekend verondersteld. Doelgroep Keuzecursus voor derdejaars bachelorstudenten Biologie, Biomedische wetenschappen, Gezondheidswetenschappen. De cursus staat open voor belangstellenden vanuit andere opleidingen. Studenten uit andere studierichtingen moeten vooraf contact opnemen met de docent en goedkeuring vragen bij de examencommissie van hun eigen opleiding. Evolution and Human Behavior Vakcode OH-EHB () Periode Periode 4 Onderwijscentrum VU Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 21 van 78

27 Evolutionaire genetica Vakcode AB_ (450003) Periode Periode 6 dr. J.M. Kooter Docent(en) dr. J.M. Kooter, dr. H. Schat, dr. ir. T.F.M. Roelofs Lesmethode(n) Hoorcollege, Werkgroep, Computerpracticum Doel vak Verwerven van kennis en inzicht in : dynamische karakter van genetisch materiaal oorzaken genetische variatie op nucleotide, gen, en chromosoom-niveau genoomevolutie bij pro- en eukaryoten, en organellen evolutionaire gevolgen van sex ecologische en moleculaire oorzaken van soortvorming horizontale DNA overdracht moleculaire evolutie van pathogenen (bacterien, virussen, protozoa) gebruik van genomische databanken bij evolutiestudies modellen van de moleculaire oorsprong van leven op aarde reconstructie van fylogenetische bomen verschillende vormen van selectie en theoretische onderbouwing manieren waarop genetische variatie wordt gebruikt om oorzaken van stochastische en deterministische processen af te leiden toepassing van wiskundige regels die bestaan voor het gedrag van allelen van één of twee loci in ideale populaties, en voor genen met een kwantitatief effect Niveau 2: verdieping De cursus behandelt: - Genetische concepten die de basis vormen voor het begrijpen van de evolutietheorie, waaronder moleculaire evolutie, ontstaan van nieuwe genen en functies, genoom organisatie, vergelijkende genomics, soortvorming, evolutie humane genoom, relatie tussen ontwikkeling en evolutie (Evo- devo), en hypothesen over het ontstaan van `leven', - Theoretische principes van de populatie genetica, waaronder verschillende vormen van selectie, quantitatieve genetica, drift, en hun toepassingen bij het bestuderen van variatie en evolutie in natuurlijke populaties. - Fylogenetische reconstructies op basis van DNA sequenties met behulp van een cladistisch computerprogramma - Fylogeografie Onderwijsvorm - Hoor- en werkcolleges (60 uur) - Literatuurbespreking (verplicht, 9 uur) - Computerpracticum (verplicht, 9 uur) - Zelfstudie - Ondersteuning via Blackboard Vrije Universiteit Amsterdam - - B Biomedische Wetenschappen Pagina 22 van 78