3/18/2015. Historisch perspectief bibliotheekwetgeving. Wet stelsel van openbare bibliotheekvoorzieningen. Aad van
|
|
- Fanny Christiaens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 3/18/2015 Historisch perspectief bibliotheekwetgeving Wet stelsel van openbare bibliotheekvoorzieningen Aad van VOB Provincie Gelderland Bibliotheekwet 1975: periode van opbouw verzorgingsstaat en welvaartsstaat. Tijd van nieuwe zwembaden, sporthallen, amateurkunst, wijkcentra. Vervolgens een vrijwel ononderbroken groei en bloei van het bibliotheekwerk tot aan economische crisis van Dat het wettelijk kader niet meer klopte, was geen probleem. Er was budget, er was consensus over wat een bibliotheek is en gemeenten bouwden tot circa 2010 veel nieuwe bibliotheken. 3 Wat er nu gebeurt, heeft meer impact dan de economische crisis van begin jaren 80. Waarom een nieuwe bibliotheekwet? Technologisch, maatschappelijk, institutioneel Nu een paar bibliotheekbepalingen in de Wet specifiek cultuurbeleid 1994, rudimenten uit de Welzijnswet 1987 en de Bibliotheekwet Decentrale, territoriale opbouw via gemeenten, provincies, rijk. Hebben vrijwel niets meer met de huidige praktijk van het bibliotheekwerk te maken; Gingen vooral over het fysieke netwerk (catalogus en IBL) en jeugdcontributie. Algemeen gesteld: technologische (1) en maatschappelijke (2) ontwikkelingen en ontwikkelingen in het bibliotheekwerk (3) maken nieuwe wetgeving noodzakelijk. Technologisch (1) Internet als de belangrijkste informatiebron (Google, Wikipedia). Geen informatieschaarste, maar informatie-overvloed. Digitalisering. Als iets niet digitaal beschikbaar is, bestaat het niet. Heeft grote impact op de functie van de openbare bibliotheek
2 3/18/2015 Technologisch, maatschappelijk, institutioneel Maatschappelijk (2) Doorwerking van nieuwe technologie in het gedrag. Online gedrag, minder lezen. Er is een online leven en leven IRL. Andere, concurrerende vormen van tijdsbesteding (media, sport, evenementen). Economische crisis, lokale bezuinigingen, veelheid aan invullingen, risico s voor het netwerk. Niet alleen een economische crisis, allerlei patronen zijn fundamenteel aan het veranderen. Casus Polare: terugloop omzet boekhandel, grotere fysieke verkoop via online winkelen en opkomst digitaal lezen. Technologisch, maatschappelijk, institutioneel Bestuurlijk-politieke reacties (4) Reacties lopen erg uiteen: Kaasschaaf, alles wat minder. Filialen verminderen of afbouwen en een sterke centrale vestiging. Centrale sluiten en vestigingen in wijken, bibliotheek op school. Uitbesteden aan commerciële partij. Conclusie: geen gemeenschappelijke opvattingen meer over wat een openbare bibliotheek is en moet doen. Bibliotheek blijft maatschappelijk relevant! 5 7 Technologisch, maatschappelijk, institutioneel Wat regelt de nieuwe bibliotheekwet? Bibliotheekwerk (3) Technologie -> gedrag -> instituties! Vergelijk Twitter. Gaat dwars door de klassieke hiërarchie heen! Bibliotheekwerk: krimpende sector: minder leden, minder uitleningen, kleinere collectie. Een paar cijfers : uitleningen 160 mln. -> 90 mln., daarbinnen non-fictie 26 mln.-> 10 mln. leden 4,3 mln. -> 4 mln. (minder volwassenen, meer jeugd) collectie 43 mln. -> 29 mln. Terugloop in arbeidsplaatsen. Ook: vergrijzing, vrijwel iedereen parttime. Vrijwel geen relevante aanwezigheid op internet. Eerst kleinschalig, later projectmatig opgebouwd. Niet structureel geregeld. En geen wettelijke basis voor digitale activiteiten. Wsc gaat alleen over fysieke bibliotheek. Wat is eigenlijk een openbare bibliotheek? Terug naar het doel: publieke toegang tot informatie en cultuur. Werkt vanuit publieke waarden: Onafhankelijkheid; Betrouwbaarheid; Pluriformiteit; Toegankelijkheid; Authenticiteit. Lijkt vanzelfsprekend, maar is het niet. Zie discussie over woningcorporaties
3 3/18/2015 Wat regelt de nieuwe bibliotheekwet? Verricht vijf functies: 1. Kennis en informatie (uitleenfunctie); 2. Ontwikkeling en educatie (relatie met onderwijs); 3. Lezen en literatuur (lezen, laaggeletterdheid); 4. Ontmoeting en debat (publieke ruimte); 5. Kunst en cultuur (relaties met lokale instellingen); Functies kunnen fysiek en digitaal worden uitgevoerd; Hoogontwikkelde, geletterde samenleving, kenniseconomie, leven lang leren, 21st century skills. Naast onderwijs is de bibliotheek de plek hiervoor. Wat regelt de nieuwe bibliotheekwet? Wat verwacht de wet van een openbare bibliotheek? Deelnemen aan het bibliotheeknetwerk. Samen is beter en goedkoper dan standalone. Betere dienstverlening aan de gebruikers. Netwerk wil zeggen: Gezamenlijke catalogus (collectie en toegang); Deelnemen aan digitale infrastructuur (fysiek en digitaal); Deelnemen aan het IBL (niet iedereen hoeft alles te hebben); Ondersteunt het onderwijs; Harmoniseert administratie (leden, gebruiksvoorwaarden) Wat regelt de nieuwe bibliotheekwet? Wat regelt de nieuwe bibliotheekwet? Digitale bibliotheek structureel geregeld Nodig vanuit EU-wetgeving (staatssteun). Digitale bibliotheek definiëren als publieke taak. KB beheert en ontwikkelt de digitale bibliotheek. KB verantwoordelijk voor de digitale infrastructuur. KB koopt namens de openbare bibliotheken e-content in. Bekostiging structureel geregeld. Infrastructuur Rijksoverheid. Content via uitname uit gemeentefonds (zie mei-circulaire). Soort lidmaatschap (fysiek en/of digitaal) keuze gebruiker. Hoge eisen aan privacy! Nieuwe rol KB/Den Haag KB nu: een wetenschappelijke bibliotheek, zonder universiteit. Depot van alles wat in NL verschijnt. Grote collectie, ook digitaal, maar weinig leden (17.000). OB, veel leden (4 miljoen), kleine digitale collectie. Wetsvoorstel verbindt de KB en de OB-sector aan elkaar. Worden ze allebei en de gebruikers beter van
4 3/18/2015 Overige onderwerpen in de wet (1) Jeugdcontributie Blijft bij fysieke bibliotheek ongewijzigd: geen contributie, tenzij B&W daartoe besluit. Dan maximaal de helft van tarief voor volwassenen. Bij digitale bibliotheek niet mogelijk. Digitale diensten vallen niet onder de leenrecht-exceptie in de Auteurswet. Voor uitlenen is vooraf toestemming van rechthebbenden (auteurs en uitgevers) nodig, via overeenkomsten. Er zullen geen overeenkomsten komen, als jeugd gratis zou kunnen lenen wat in de boekwinkel te koop is. Auteursrecht is in beweging. Markt voor het e-book is in opkomst. Grootschalige concurrentie van bibliotheken zou markt schaden. E-book model van Bibliotheek.nl: Actuele titels, tot 1 jaar oud (head), van 1 tot 3 jaar oud (shoulder), ouder dan drie jaar (long tail). Bibliotheken vooral actief in het 2 e en 3 e segment. Gespreksonderwerpen (1) Wet geeft kader, maar ook veel ruimte voor gemeente en bibliotheek Lokale invullingen (voorbeelden discussies in Delft). Plannen in nieuwe coalitieakkoorden? Samenstelling bevolking, maatschappelijke opgaven. Bijdrage bibliotheek aan doelen van 3 decentralisaties. Inzichtelijk maken van maatschappelijke opbrengsten. Lokale samenwerkingspartners. Bibliotheek op School, met de risico s (algemene toegankelijkheid) Overige onderwerpen in de wet (2) Collectieplan Onder leiding van de KB afspraken maken over de principes van collectievorming. Nodig vanwege de ontwikkelingen van alleen fysiek naar fysiek en digitaal. Niet iedereen hoeft alles te hebben. Andere opzet voor het IBL? Het rondrijden van vrachtwagens met boeken door provinciale organisaties. Gespreksonderwerpen (2) Relatie fysiek/digitaal Digitaal vervanging van fysiek? Uitleenfuctie lokale bibliotheek neemt af, kleinere collecties, steeds meer digitaal. Maar ook: nu circa actuele titels. Fysiek een veelvoud daarvan. Vergelijk detailhandel: clicks & bricks. Gevolgen voor gebouwen, vrijkomende ruimte. Meer activiteiten, instructies gekoppeld aan de vijf functies. Relaties met andere maatschappelijke en culturele voorzieningen. Antwoord geven op actuele vragen en behoeften, let op voor teveel trendgevoelige bewegingen :> kwetsbaar
5 Business Modeling and Business Case April 12th, 2012 Pleidooi voor krachtenbundeling Behoud de idealen Behoud de idealen, vernieuw de diensten! De noodzaak van vernieuwing Oproep: benut de mogelijkheden van de wet door nauwere samenwerking Peter van Eijk Bibliotheekinnovatie: complex & boeiend Behoud de idealen: de Verlichting Heb de moed je van je eigen verstand te bedienen Kant, L.J.M. Nieuwenhuis 1
6 Business Modeling and Business Case April 12th, 2012 Behoud de idealen: Bildung Bildung: zelfontplooiing Wilhelm von Humboldt: streven naar algemene ontplooiing van alle menselijke kwaliteiten Cognitief Ethisch Esthetisch Behoud de idealen: geef prioriteit aan persoonlijke ontwikkeling De maatschappelijke opdracht van de openbare bibliotheek: bijdragen aan persoonlijke ontwikkeling Van burgers wordt veel verwacht (participatie, omscholing, zelfredzaamheid, mantelzorg ) dus laagdrempelige toegang tot middelen voor zelfontplooiing is cruciaal. Instandhouding van bibliotheekvoorziening is overheidstaak: ondersteun de persoonlijke ontwikkeling van individuen (primaire functie, korte termijn) breng daardoor de gemeenschap als geheel op een hoger niveau van welvaart en welzijn (secundaire functie, lange termijn) Behoud de idealen: Volksverheffing Greve: het Openbaar leesmuseum als instelling van opvoedkundige beteekenis voor het geheele leven De noodzaak van vernieuwing Volksverheffing! L.J.M. Nieuwenhuis 2
7 Business Modeling and Business Case April 12th, 2012 Oude bieb verdwijnt en er is geen stip De noodzaak van vernieuwing Fysieke bibliotheek krimpt (leden, uitleningen, collectie, subsidies, personeelsleden, vestigingen) Contouren brede, educatieve bibliotheek worden zichtbaar, maar inspanningen zijn versnipperd Intussen: brokkelt de politieke consensus over het belang van bibliotheekwerk verder af neemt het aanbod van content via marktpartijen snel toe heeft het internet ons verwachtingspatroon sterk veranderd Er is geen stip op de horizon Blendle: persoonlijke alerts dagelijks Annet Aris (docent digitale strategie Insead): het probleem is dat een groeiend aantal bedrijven geen stip meer aan de horizon heeft (FD ) de digitalisering heeft vele stippen doen verdwijnen, om te beginnen in de media industrie Het gaat er niet meer om waar de weg heengaat, maar hoe je samen een weg kan vinden L.J.M. Nieuwenhuis 3
8 Business Modeling and Business Case April 12th, 2012 Bol.com: gepersonaliseerde dienstverlening WPG uitgeverij: populaire titels De Correspondent: Bruna lanceert onbeperkt lezen L.J.M. Nieuwenhuis 4
9 Business Modeling and Business Case April 12th, 2012 Google rules waar is de bibliotheek? Een hybride bibliotheek? Term wordt sinds 1996 in bibliothecaire context gebruikt (Oppenheim en Smithson 99) Bibliotheekwet biedt de mogelijkheid om het hybride concept te vertalen naar waardeproposities voor diverse klantsegmenten Kenmerkend is de unieke combinatie van: fysieke diensten (veilige werkplek, toegang tot gedrukte media, huiskamer van de stad, taalcafé, computertrainingen,.. ) digitale diensten (7x24 uur toegang tot niet-openbare bronnen, gepersonaliseerde informatieservice op basis van klantprofiel, actuele beschrijving van het groeiende e-content aanbod) De hybride bibliotheek? Bedoeling: een bibliotheekvoorziening met waardeproposities voor miljoenen Nederlanders en een focus op persoonlijke ontwikkeling. Oproep: ontwerp een hybride bibliotheek Doelen ? Groei in waardecreatie! meer bereik van diverse klantsegmenten meer onderscheidend aanbod modernere dienstverlening L.J.M. Nieuwenhuis 5
10 Business Modeling and Business Case April 12th, 2012 Ontwerpprincipes voor hybride bibliotheek Hoe? openbaar: laagdrempelige toegang voor iedereen hanteert verschillende niveaus van diensten: van gratis entree en webbezoek, tot pay per view gebruikersvriendelijk (1 keer inloggen bij de bibliotheek ) gepersonaliseerde digitale informatiediensten (klantprofiel!) retourneren van materialen in alle fysieke bibliotheken de collectie Nederland is eenvoudig te vinden ( Google rules ) onderscheidend e-content aanbod (geen overlap met markt) eindgebruikers betrekken bij ontwerp en doorontwikkeling moderne interactie via Sociale Media voorop gaan in volgen: gebruik van moderne gereedschappen voor ontwerpen waardeproposities Wie? KB neemt voortouw en vormt kopgroep met enkele locale fysieke bibliotheken en Provinciale Service Organisaties Bestuurders kiezen voor optie Samen heruitvinden geef bescherming en ruimte: Zoektocht Nodig vertegenwoordigers van verschillende klantsegmenten uit voor leveren inbreng: panel bestaande bibliotheekleden (bijv. Plusbibliotheken) platform zzp-ers vertegenwoordigers scholen en zorginstellingen Maak gebruik van goede aanzetten die er in de praktijk al zijn en bundel veelbelovende initiatieven! Gebruik moderne gereedschappen Bundel goede initiatieven persoonlijke informatieservice: Almere L.J.M. Nieuwenhuis 6
11 Business Modeling and Business Case April 12th, 2012 Bundel goede initiatieven: Rotterdam Vier opties: kies voor samen heruitvinden samen nieuw heruitvinde n Bibliotheekwerk bestaandhandhaven status quo bestaand aanbested en ontwikkelfunctie aanbested en uitleenfunctie nieuw Subsidierelatie Peter van Eijk Bundel goede initiatieven: Apeldoorn Reacties? Welkom! e: peter@pbfinnovatie.nl m: L.J.M. Nieuwenhuis 7
12 Workshop bibliotheek in het sociaal domein Inleiding wethouder Lara de Brito van de gemeente Wageningen. Goedemiddag, ik zal beginnen met mezelf voor te stellen. Ik ben wethouder in Wageningen, Lara de Brito, verantwoordelijk voor zorg & welzijn, jeugd, onderwijs, cultuur, asiel en duurzaamheid. Heel jong was ik toen het tot me doordrong dat ik kansen had die andere kinderen niet hadden. Ik ben geboren en getogen in Maputo, de hoofdstad van Mozambique. Mijn schoolcarrière in Maputo begon op de lokale school. Een idealistische keuze van mijn moeder. In het klaslokaal zat de heft van de kinderen op de grond, zonder schoenen, zonder boeken. Uiteindelijk kwam toch de onvermijdelijke overstap naar de internationale school. Daar hadden kinderen zwembaden en tennisbanen en hun dure koloniale villa's werden bewaakt door meneren met Kalasjnikovs. Het is niet de armoede geweest die ik om me heen heb gezien dat mij zo jong gevormd heeft, maar het ongelofelijke contrast tussen arm en rijk. Ik vind dat we de dure plicht hebben om mensen kansen te bieden, te leren lezen en van lezen te leren houden. Het is een plicht die voortvloeit uit een probleem. Een groot probleem bij ons om de hoek. Daar hoeven we niet voor naar de andere kant van de wereld. Één op de tien Nederlanders is laaggeletterd. En het percentage stijgt, net als de ongelijkheid en de armoede in ons land. In een tijd waarin de een na de andere bibliotheek de deuren moet sluiten zijn ze belangrijker dan ooit. Lezen is ieders kaartje naar persoonlijke vrijheid en zelfvertrouwen. En de bibliotheek is de ideale plek om die vrijheid en dat vertrouwen te ontdekken, ontwikkelen en te onderhouden. Er zijn veel redenen waarom het een luxe is om bestuurder te zijn in Wageningen. Twee voor vandaag relevante redenen zijn dat ik wethouder ben in een stad dat zich met recht een sociale stad mag noemen. De tweede reden is dat we het geluk hebben dat we een bblthk hebben die een voorbeeldfunctie in Nederland heeft. Met een directeur, Sjaak Driessen voor degenen van u die hem niet kennen, die visie heeft en voorop durft te lopen. Zijn missie is om een wezenlijke bijdrage te leveren aan de maatschappelijke ontwikkeling, om onze stad beter te laten functioneren. Hij verwoordt het zelf prachtig: 'Mensen toerusten met handelingsalternatieven.' Daar spreekt niet alleen de intrinsieke waarden uit, maar ook de liefde voor taal. De bblthk in Wageningen is een maatschappelijke ondernemer optima forma: binden en verbinden. Als er een netwerksamenleving bestaat dan is de bblthk daar de personificatie van. 'Je moet een stad kunnen lezen' zei Driessen onlangs tegen mij: De bblthk staat niet buiten de stad en het beleid, maar maakt daar deel van uit.' Hij vervolgde: 'Als je de omgeving serieus neemt, dan word je ook serieus genomen.' Ik kan u zonder meer zeggen, de gemeente Wageningen neemt de bblthk serieus. Hetzelfde geldt voor andere partners in de stad. De verwevenheid tussen het sociale domein en de bblthk is evident, in Wageningen is het praktijk. Een bblthk is niet een opslagplaats voor boeken, een verzameling boekenkasten en een X aantal computers, het is een huis van de stad. Waar geleerd en genoten wordt, waar niet alleen kennis wordt opgehaald maar ook gebracht. Waar een maatschappelijke agenda geen last is of luxe, maar de drijvende kracht. Waar naast praten ook luisteren belangrijk is. Waar naast zien je ook gezien mag worden. Waar een stoel voor je op de tribune is en een plek op het podium. Voor iedereen, ook voor intellectuelen. Een plek waar reflectie en rust gecombineerd worden met uitdaging en agitatie. Het ter beschikking stellen van kennis en informatie; het bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie; het bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur; het organiseren van ontmoeting en debat en het laten kennismaken met kunst en cultuur. Vanuit een gebouw, hartje centrum worden deze doelen, waarden kan ik beter zeggen, vormgegeven, samen met een bonte verzameling andere maatschappelijke stakeholders. Ik had mijn tijd ook kunnen vullen met een powerpoint presentatie met sheets vol lijsten van projecten die de bblthk in samenwerking met anderen doet. Maar ik heb bewust gekozen om een verhaal te vertellen, dat past beter bij de waarden gedreven identiteit van onze bblthk.
13 Wie Wageningen kent weet dat de bblthk fier aan het hoofd van de winkelstraat ligt. Sinds 2004 is de bblthk, na een grootscheepse verbouwing, steeds meer de 'huiskamer van de stad' verworden. Fysiek is het een open gebouw. Warm en uitdagend. Twee opgestapelde kubussen met in het midden een hele brede trap dat als tribune door het leven gaat. Een mooie verbinding met buiten door een grote raam op de bovenverdieping. Het is niet alleen esthetisch mooi, het is ook een etalage van duurzaamheid. Met als harde voorwaarde dat er geen enkele concessie aan de sfeer zou worden gedaan is het recent gelukt om honderd procent over te stappen op Led-verlichting. De aanvraag voor zonnepanelen is de deur uit. Als het gaat om inhoudelijke strategie dan springt de keuze van de bblthk om te focussen op de doelgroep 0-6 jaar er voor mij duidelijk boven uit. Een strategisch speerpunt en prioriteit dat uit mijn hart is gegrepen. Terecht want wil je mooie dingen bereiken maar ook misère zo goed mogelijk voorkomen -de primaire opdracht van de politiek volgens Karl Popper- dan moet je er zo vroeg mogelijk bij zijn. De scholen en de VVE- consulenten belast met de uitvoering van het voorschoolse achterstandenbeleid spreken dan ook vol liefde over de bblthk. Een basis vol boeken is een basis voor burgerschap. Burgerschap, medemenselijkheid moet je cultiveren, aldus Martha Nussbaum. Er is maar een plaats in onze stad buiten de eigen school waar elk kind komt: dat is de bblthk. Dat spreekt tot mijn verbeelding, het is hoopgevend. Omdat de bblthk met een palet aan projecten en een speciaal aanbod voor jonge kinderen daar bewust op inspeelt. Een van de nieuwste initiatieven en een mooie aanvulling op de huidige aanbod is de VoorleesExpress. Jonge kinderen met een taalachterstand worden gestimuleerd in hun taalontwikkeling in hun eigen thuisomgeving. Als het gaat om het sociale domein dan heeft Wageningen een aantal unieke keuzes gemaakt waarbinnen de bblthk een prominente plek en verschillende rollen op zich neemt. Heel erg gecomprimeerd: Twee jaar geleden hebben we het roer helemaal omgegooid. Samen met de stad zijn we aan een uniek en spannend traject begonnen om het nieuwe beleid voor maatschappelijke ondersteuning opnieuw uit te vinden. De eerste stap was een interactief traject waarbij inwoners en organisaties de behoeften hebben geïdentificeerd. Alles draaide om de vraag: wat willen we mensen aanbieden in het sociale domein? Toen was de politiek aan zet. Die mocht een prioritering aanbrengen en geld voor de verschillende doelen en domeinen -opgroeien en opvoeden, mantelzorg, vrijwilligerswerk, vluchtelingen en anderstaligen, gezondheid, gehandicapten, minima en schuldhulpverlening, leefbaarheid, ouder worden- beschikbaar stellen. Toen brak de spannendste fase aan. Alle partijen in de stad -groot en klein, bekend of nieuw- zijn uitgenodigd om per domein samen een integraal en sluitend aanbod te doen. Dat is inhoudelijk effectiever, door de overlap er uit halen zijn niet meer verschillende organisaties hetzelfde aan het doen. Maar door alle activiteiten binnen een domein bij elkaar te brengen worden bovendien de witte vlekken, waar het aanbod juist ontbreekt, zichtbaar. Dat kan dan ontwikkeld worden. Gedurende vier jaar blijven de partijen die samen een integraal aanbod hebben gedaan - bijvoorbeeld op het domein opvoeden en opgroeien- de regie voeren over de uitvoering ervan. Als er zich nieuwe vragen of ontwikkelingen voordoen wordt het samen opgepakt. De nieuwe aanpak betekent dat Wageningen het klassieke sturen op concurrentie achter zich heeft gelaten, we sturen op samenwerking. De gezamenlijke doelen staan centraal niet het organisatiebelang. Dan kan er ook werkelijk invulling worden gegeven aan het uitgangspunt 'de inwoner centraal', en wordt het meer dan alleen een gratuite kreet op papier. De bblthk heeft volop meegedaan met dit proces en speelt een grote rol in onze maatschappelijke ondersteuning. Op verzoek voert de bblthk de regie bij het domein vluchtelingen en anderstaligen. Daarnaast participeert de bblthk op een aantal andere domeinen: opvoeden & opgroeien; ouder worden; mantelzorg; en gezondheid. Op het ene terrein heeft het een wat grotere rol dan op het andere. Een deel van de sociale taken die de bblthk uitvoert wordt gesubsidieerd vanuit het beleidsplan maatschappelijke ondersteuning, een ander deel uit de reguliere begroting.
14 Het is niemand ontgaan dat de gemeenten sinds 1 januari nieuwe sociale taken er bij hebben gekregen op het terrein van de dagbesteding, begeleiding, de jeugdzorg, participatie en het passend onderwijs. Inwoners met vragen of behoefte aan hulp en ondersteuning kunnen vanaf januari in Wageningen bij een breed sociaal loket terecht. Deze integrale toegang heet het Startpunt. Er werken veertig medewerkers van verschillende organisaties samen om alle vragen zo snel en adequaat mogelijk te beantwoorden en te komen tot de beste hulp en ondersteuning op maat. Belangrijk voor zowel professionals als voor inwoners is dat er een goede digitale sociale kaart ontwikkeld wordt. De bblthk heeft de regie in de ontwikkeling daarvan. Nou hebben we ingezoomd op de relatie met het sociale domein, maar ook daarbuiten heeft de bblthk door de jaren heen een stevige positie veroverd in Wageningen. Niet alleen de scholen en de sociale sector zijn sterk verbonden met de bblthk, ook bijvoorbeeld de Wageningen UR en de ondernemers zijn samenwerkingspartners. De bblthk is een ideale dependance en podium voor de universiteit in het centrum. Zo is een van de vele zeer populaire programma's de zondagsuniversiteit, waar colleges worden gegeven door docenten van de Wageningen UR. Deze zijn zo populair dat ze altijd bomvol zitten. De ondernemers prijzen zich gelukkig met zo'n trekpleister in hartje centrum. De bblthk trekt veel publiek naar de binnenstad die zich vervolgens laten verleiden om te gaan winkelen. Voor de mensen die niet naar de bblthk toe kunnen zijn er vrijwilligers die bij mensen thuis komen om boeken te brengen en soms ook een kopje thee te drinken. Als je niet naar de bblthk kan komen dan komt de bblthk naar jou toe. De bblthk laat zich niet makkelijk begrenzen. Het is een permanente zoektocht naar nieuwe allianties en het creëren van originele kansen: continu creatief en actief. Klinkt het te mooi om waar te zijn of te gecompliceerd? Sjaak Driessen zou het volgende advies geven: Wacht niet totdat je gevraagd wordt, wacht niet totdat iemand je een opdracht geeft, wacht niet totdat je extra geld krijgt, laat je niet leiden door wetten en regels, kies niet altijd voor de veilige hoek. Begin bij de waarden die je echt wilt verwezenlijken dan vind je de ruimte binnen de regels wel. Ik beveel het iedere bibliotheekdirecteur van harte aan om zijn advies te volgen en iedere lokale bestuurder trouwens ook.
15 Constateringen De Bibliotheek in het Sociaal Domein Inzet en ervaringen rond Werkateliers Decentralisaties zijn komende jaren het lokale thema zowel inhoudelijk als budgettair. Delen van het bibliotheekwerk staan feitelijk heel dicht bij gedachtegoed en thematieken van decentralisaties. Bibliotheek niet op de radar als je naar beleidsstukken Sociale Domein kijkt. Groot deel van de gemeenten heeft nog geen expliciete transformatieagenda met een concrete activiteitenplanning bij invulling taken in Sociaal Domein. Transities Waarde propositie Concullega s Taal Aan tafel 1
16 Ronkende beleidstaal Zelfredzaamheid Participerende burger Sociale cohesie Burgerkracht Preventie Praktische vertaling Ondersteuning richting Arbeidsmarkt Themagerichte Informatievoorziening Ondersteuning Mantelzorg Laaggeletterdheid Vrijwilligersbeleid Concrete diensten en producten Waslijst aan mogelijkheden Lessen uit werkateliers BIBLIOTHEEK IS ZEER WAARDEVOLLE PARTIJ VOOR GEMEENTE BIJ INVULLEN OPGAVEN IN SOCIAAL DOMEIN. GEMEENTE EN BIBLIOTHEEK MOETEN ELKAAR, IN VEEL GEVALLEN, NOG VINDEN ROND DE SOCIALE AGENDA. RUIMTE, INHOUD EN MOGELIJKHEDEN ZIJN ER GENOEG. OPGAVE: VIND ELKAAR ALS GEMEENTE EN BIBLIOTHEEK BIJ HET LEGGEN VAN SLIMME VERBINDINGEN ROND LOKALE VRAAG EN AANBOD BINNEN HET SOCIALE DOMEIN. 2
17 Verslag workshop Verantwoordelijkheid en grenzen. Moderator Tineke Hoogendijk Met medewerking van Jan Engels, wethouder gemeente Bronckhorst, en Peter van de Wardt, wethouder gemeente Oude IJsselstreek. In de workshop worden de bestuurlijke grenzen besproken waarlangs de nieuwe bibliotheek gaat. De landelijke overheid heeft een aantal doelen gesteld bij de nieuwe wet. De gemeente wordt geacht om die doelen uit te voeren. Plattelandsgemeenten lopen daarmee tegen andere zaken aan dan b.v. de grote steden. Rol van de Provincie is niet altijd helder. Waar kunnen we elkaar vinden. Daar gaat het om in deze workshop. Workshop 1. Inleidende woorden waren van wethouder Engels (gemeente Bronckhorst) over de ontwikkelingen van de bibliotheek in een plattelandsgemeente. Als je zoveel kernen hebt binnen je gemeente (44 verschillende plaatsnaambordjes) is het lastig om aan alle doelen die gesteld zijn in de wet te voldoen. Het doel samenkomen en ontmoeten is degene die in de meeste gevallen naar voren komen. De manier waarop deze termen worden ingevuld is ook divers. Kwaliteit van b.v. een collectie boeken die beschikbaar zijn in een kern laat soms te wensen over. Hoe behoud je de kwaliteit die je als gemeente voor ogen hebt, juist ook in de kleine kernen. Het lezen en ontmoeten bevorderen met daarbij de kwaliteit van de collectie voor ogen. In de discussie kwam de waarde van combinaties naar voren. Uiteindelijk moet je niet voor de hand liggen verbindingen aan gaan die uiteindelijk enorm voor de hand blijken te liggen. Op die manier kan je met elkaar een laagdrempelige voorziening open houden. Voorzieningen die worden gedragen door de plaatselijke gemeenschap. De rol van de Provincie is (en zou misschien nog wel meer moeten zijn) die van de verbinden. Daarnaast wordt van zowel de Provincie als van de ondersteunende organisatie (Rijnbrink Groep) innovatie verwacht. Meedenken in verbindingen die mogelijk en noodzakelijk zijn. Ondersteunen van slimme verbindingen in het sociale domein ziet men uitdrukkelijk als een rol van de Provincie. Vanuit OCW werd ingebracht dat er ook een kans ligt vanuit deze nieuwe wet. Nieuw beleid zonder nieuw geld betekent ook dat gemeenten een vrije hand hebben in de invulling en uitrol van de wet. Er liggen geen sancties als je als gemeente bepaalde verbindingen aangaat. Doelen uit de wet kunnen in een breder verband (b.v. regionaal) worden opgepakt. Digitale ontwikkeling is uitdrukkelijk de taak van de KB. Daar wordt veel van verwacht. De praktijk valt een aantal mensen nog wel wat tegen. Een oproep werd gedaan aan de KB om onderscheidend in te kopen. Op die manier komen mensen wel naar de (digitale) bibliotheek. De rol van de bibliotheken wordt in gemeenten op verschillende manier ingevuld. Soms zijn ze de verbinder en soms de meeloper. In een aantal gevallen neemt de bibliotheek de rol van aanjager op zich. Het gebrek aan personeel voor ontwikkeling en vernieuwing wordt genoemd als belangrijkste oorzaak voor de keuze van een bepaalde rol. Om (nog) meer gebruik te maken van elkaars rol en expertise werd een oproep gedaan aan de gemeentes om meer dan tot nu toe innovatie projecten zichtbaar te maken voor de Provincie. Provincie kan dan (meer dan tot nu toe) ondersteuning bieden bij deze projecten. Taak van de Provincie is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het bibliotheekwerk, het verbinden van kennis, het faciliteren van kennis en expertise en het faciliteren van expertise. Nu werkt de Rijnbrink Groep nog vanuit de Provincie richting de bibliotheken. De wens vanuit een aantal gemeentes is om ook de expertise van de Rijnbrink Groep in te zetten voor de noodzakelijk innovatie en ontwikkeling van het bibliotheekwerk op gemeentelijk niveau. In april komt er vanuit de VNG een handreiking bibliotheek voor gemeenten beschikbaar. Workshop 2. Ook in deze workshop begon wethouder Engels met het uiteen zetten van de ontwikkelingen
18 binnen de plattelands gemeente Bronckhorst. Initiatieven vanuit de samenleving om elkaar te ontmoeten en te lezen. Waarbij de kwaliteit van de collectie vanuit het perspectief van de gemeente te wensen over laat. Vraag is hoe je als gemeente deze ontwikkeling verder vorm geeft waarbij de kwaliteit van de collectie een uitdrukkelijke wens is. In deze workshop ging het er vooral over de vraag hoe je als (klein) gemeenten alle functies die in de wet zijn genoemd tot uitvoer kunt brengen. Als voorbeeld werd genoemd dat de gemeente Bronckhorst de bibliotheek in Doetinchem gebruikt voor een aantal functies die ze zelf niet heeft (en kan hebben) binnen de gemeente grenzen. Discussie ging ook over het al dan niet behouden van een certificaat en de mogelijke sancties die hier op staan. Deelnemers vanuit gemeenten waren duidelijk opgelucht dat de uitvoering van sancties (geen toegang meer tot landelijke content) niet aan de orde is. Certificering is iets dat de branche met elkaar afspreekt en niet vanuit de wet wordt geïnitieerd. Men ziet in de taak digitale vaardigheden duidelijk een rol voor de bibliotheek. Dichtstreek wordt als voorbeeld genoemd waarvan men van mening is dat hiervoor een landelijke content aangeschaft zou moeten worden. Burgers moeten steeds mee digitaal communiceren met de overheid. Burgers dit leren ziet men als taak van de bibliotheek.
19 Werken aan taal en aanpakken laaggeletterdheid? Natuurlijk! Jos Debeij, Ria Lücke, Sella Meijs Bibliotheeksymposium Gelderland, Wat denkt u? Hoeveel procent van de woorden van een tekst moet je kunnen lezen om die tekst te kunnen begrijpen? A. 62% B. 84% C. 93% Doel van deze bijeenkomst: Laaggeletterdheid komt vaker voor dan u denkt, ook bij mensen van wie u het niet verwacht. Er zijn mogelijkheden voor herkennen en scholing. Bibliotheken kunnen een belangrijke rol vervullen 62% Arnhem We moeten, zei een uit Arnhem tegen. We hebben geen meer. Nederland is maar een met een. We met dat we niet kunnen. ik een met een aan, het er. Voor de mensen is dat nog de van, maar het is een niet meer te geworden. Stichting Lezen & Schrijven 1
20 % Arnhem We moeten, zei een uit Arnhem tegen me. We hebben geen meer. Nederland is maar een klein met een sterk groeiende bevolking. We met zo n dat we niet anders kunnen. ik iedereen een huis met een aan beide zijden, het liefst er. Voor de meeste mensen is dat nog steeds de wijze van wonen, maar het is een niet meer te geworden. 100% Arnhem bouwt omhoog We moeten omhoog, zei een stedenbouwkundige uit Arnhem tegen me. We hebben geen keuze meer. Nederland is maar een klein land met een sterk groeiende bevolking. We kampen met zo n ruimtegebrek dat we niet anders kunnen. Uiteraard gun ik iedereen een huis met een tuin aan beide zijden, het liefst er eromheen. Voor de meeste mensen is dat nog steeds de ideale wijze van wonen, maar het is een niet meer te realiseren utopie geworden. 93% Arnhem omhoog We moeten omhoog, zei een uit Arnhem tegen me. We hebben geen keuze meer. Nederland is maar een klein land met een sterk groeiende bevolking. We met zo n ruimtegebrek dat we niet anders kunnen. ik iedereen een huis met een tuin aan beide zijden, het liefst er. Voor de meeste mensen is dat nog steeds de ideale wijze van wonen, maar het is een niet meer te geworden. Wat is laaggeletterdheid? Het onvoldoende kunnen lezen, schrijven of rekenen of beschikken over digitale vaardigheden om effectief te kunnen handelen in persoonlijke en maatschappelijke situaties en in situaties van studie en werk. (bron: Maastricht University) analfabeet Stichting Lezen & Schrijven 2
21 Wat is laaggeletterdheid? Feiten en Cijfers 1,3 miljoen = 12% = 1 op 9 (16-65 jaar) 65% daarvan is autochtoon 57% vrouw, 43% man 43% laaggeletterden is werkloos of inactief 11% van de recent werklozen is laaggeletterd 25% van de langdurig werklozen is laaggeletterd 50% laaggeletterden woont in één van de 30 grootste gemeenten Wat is laaggeletterdheid? In de praktijk: Niet goed functioneren in de samenleving Niet goed functioneren op de werkplek Eigen doelstellingen niet realiseren Eigen kennis en ontwikkeling niet realiseren Eigen kinderen niet kunnen voorlezen of helpen met huiswerk Mogelijke oorzaken Thuissituatie en sociale omgeving Individuele factoren Opgroeien in een taalarme omgeving Algemene leer- en gedragsproblemen Bij ouderen: vroeg werken vanwege Concentratiestoornis financiële situatie Taalzwakte en dyslexie Als thuis een andere taal wordt gesproken Vaardigheid waarbij Use it or lose it geldt Het onderwijs Onvoldoende aandacht en begeleiding op school Weinig opleiding (bijv. ziekte, lichamelijke handicap, spijbelen, voortijdig schoolverlaten, reizend bestaan) Weinig aandacht voor taal tijdens de opleiding Stichting Lezen & Schrijven 3
22 Gevolgen laaggeletterdheid Veiligheid, angst, schaamte Zelfvertrouwen Sociale vaardigheden, sociale redzaamheid Weinig mobiliteit, weinig participerend Meer kans op ziekten, ongevallen Minder kansen benutten Gevolgen voor kinderen Er wat aan doen? Natuurlijk! Herkennen (evt. inzetten taalmeter) Bespreken Verwijzen (evt. inzetten taalzoeker) Vereenvoudigen eigen communicatie! Kortom Laaggeletterdheid komt voor bij: Jong en oud Autochtoon en allochtoon Werkenden en niet werkenden Wat doen? Denk ook aan eigen communicatie Uitwisseling kennis en ervaringen (intern, extern) Activiteiten week van de alfabetisering (zie Bekendheid thema laaggeletterdheid Stichting Lezen & Schrijven 4
23 Bondgenootschap voor geletterdheid Nu 3 in Gelderland: regio s Achterhoek, Arnhem, Nijmegen (Rivierenland i.o.) Afspraken: herkennen en verwijzen, activiteiten en aandacht, uitwisseling kennis en ervaring en vereenvoudiging eigen communicatie. Steun Stichting Lezen en Schrijven Hoe verder? Wat gaat u morgen doen met wat u vandaag hebt gehoord? Wat doen: Bibliotheken Actieve rol binnen bondgenootschap(pen) Inzet en uitwisseling eigen netwerk/ achterban Denken vanuit gezichtspunt laaggeletterde Opzetten Taalhuis/Taalcafé Adviseur partners/organisaties Contact Fleur Kaldenberg Stichting Lezen en Schrijven Mail: fleur@lezenenschrijven.nl Stichting Lezen & Schrijven 5
Nu een paar bibliotheekbepalingen in de Wet specifiek cultuurbeleid 1994, rudimenten uit de Welzijnswet 1987 en de Bibliotheekwet 1975.
Wetsvoorstel stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen Aad van Tongeren @AadvanTongeren VOB Bibliotheekwet als kans! 17 november 2014 Waarom een nieuwe bibliotheekwet? Nu een paar bibliotheekbepalingen
Nadere informatieStichting Lezen & Schrijven
Laaggeletterden herkennen en dan? Clarine van Ommeren Apeldoorn 18 september 2014 Initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien Doel: het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid op zowel korte als lange
Nadere informatieOndernemend Bibliotheekwerk
Ondernemend Bibliotheekwerk Ideeën voor professionalisering van opdrachtgeverschap en krachtenbundeling bij innovatie Peter van Eijk aanleiding en introductie De marktomstandigheden zijn en blijven uitdagend:
Nadere informatiede maatschappelijke bibliotheek
de maatschappelijke bibliotheek Jos Debeij / kb en Peter van Eijk / bisc Samen bouwen aan de maatschappelijke bibliotheek Bijeenkomst Bibliotheken Provincie Utrecht 19 april 2017 Bijeenkomst bibliotheken
Nadere informatieDe bieb in De buurt 2
De bieb in de buurt 2 Inleiding De bibliotheek is een plek waar kennis, informatie, mooie verhalen en inspiratie voor het oprapen liggen. De bibliotheek dient als trefpunt in de buurt. Het is een plek
Nadere informatieLokaal bibliotheekwerk Een handreiking voor gemeenten
Lokaal bibliotheekwerk Een handreiking voor gemeenten Op 1 januari 2015 is de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob) van kracht geworden. Deze wet neemt openbare bibliotheekvoorzieningen
Nadere informatieWelkom bij het VCA Examen
Welkom bij het VCA Examen Je hebt 2 minuten per vraag stilte tijdens het Examen vereist Vraag 1 Wat is van invloed op het letsel als gevolg van stroomdoorgang door het menselijk lichaam? A. De weg die
Nadere informatieKoninklijke Bibliotheek. Memorandum. Tarieven voor het gebruik van de digitale bibliotheek. Aan de minister van OCW
Koninklijke Bibliotheek Prins Willem-Alexanderhof 5 Postbus 90407 2509 LK Den Haag Aan de minister van OCW Telefoon (070) 314 09 11 Fax (070) 314 04 50 Website www.kb.nl Memorandum Datum 28 oktober 2015
Nadere informatieAandacht voor laaggeletterde ouders. Nynke Okma Stichting Lezen & Schrijven
Aandacht voor laaggeletterde ouders Nynke Okma Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien Doel: het voorkomen en verminderen
Nadere informatieVNG Handreiking voor gemeenten Eindhoven, 15 april 2015 Driebergen Zeist, 16 april 2015 Rento Zoutman
Lokaal bibliotheekbeleid VNG Handreiking voor gemeenten Eindhoven, 15 april 2015 Driebergen Zeist, 16 april 2015 Rento Zoutman Handreiking lokaal bibliotheekwerk Vraagbaak: Wsob, landelijk netwerk, instrumenten
Nadere informatieJos Debeij Hoofd stafafdeling Bibliotheekstelsel Koninklijke Bibliotheek
Jos Debeij Hoofd stafafdeling Bibliotheekstelsel Koninklijke Bibliotheek Ontwikkelingen bij de Koninklijke Bibliotheek visie op de toekomst van het (openbaar) Bibliotheekstelsel. Jos Debeij OCLC Contactdag
Nadere informatieStrategische visie. van de Drentse bibliotheken 2012-2015
Strategische visie van de Drentse bibliotheken 2012-2015 Al deze veranderingen hebben ingrijpende gevolgen De bibliotheken in Drenthe krijgen te maken met bezuinigingen en veranderende politieke opvattingen.
Nadere informatieLES 1 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID. Laaggeletterdheid: een probleem
LES 1 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID Laaggeletterdheid: een probleem Laaggeletterdheid Lesmodule met 4 delen: Wat is laaggeletterdheid? Hoe herken je laaggeletterdheid? Waar kan je naar verwijzen als je iemand
Nadere informatieRegiobijeenkomsten. maart - april 2019
Regiobijeenkomsten maart - april 2019 Programma 14.30u Inloop met koffie en thee 15.00u Strategie VOB 3.0 15.50u Evaluatie bibliotheekwet 16.10u - Commissie Digitaal 16.30u - Rondvraag en afsluiting Strategie
Nadere informatieTrends bij openbare bibliotheken
100 jaar Trends bij openbare bibliotheken - 2015 157 bibliotheekorganisaties (in ca. 400 gemeenten) en 9 provinciale service organisaties verzorgen het openbaar bibliotheekwerk in Nederland met ca. 800
Nadere informatieToekomst Bibliotheek De Kempen
Toekomst Bibliotheek De Kempen Introductie Beleid en organisatieontwikkeling Conceptontwikkeling bibliotheken Public Governance Projectmatig creëren Maatschappelijke meerwaarde Business Modelling Presentatie
Nadere informatieDe participatiebibliotheek
Voor meer informatie: Marjolein Bakker adviseur Communicatie marjolein.bakker@bibliotheek-zoetermeer.nl Hoofdbibliotheek Stadhuisplein 2 2711 EC Zoetermeer T 079-34 38 200 www.bibliotheek-zoetermeer.nl
Nadere informatieBiblionet Verbindt Samen de toekomst leren lezen Een nieuwe koers voor de bibliotheken in Groningen
Biblionet Verbindt Samen de toekomst leren lezen Een nieuwe koers voor de bibliotheken in Groningen Beeld > Koptekst en voettekst... 1 Beeld > Koptekst en voettekst... 2 Beeld > Koptekst en voettekst...
Nadere informatieDe gemeenteraad aan zet Wat wilt u weten over de jongeren met een beperking in uw regio?
De gemeenteraad aan zet Wat wilt u weten over de jongeren met een beperking in uw regio? Transities sociale domein Gemeenten staan zoals bekend aan de vooravond van drie grote transities: de decentralisatie
Nadere informatieParticipatieverslag Nieuw & Anders
Participatieverslag Nieuw & Anders Op 26 en 31 maart vonden twee bijeenkomsten plaats met de titel Nieuw & Anders plaats. Twee bijeenkomsten die druk bezocht werden door vrijwilligers, verenigingen en
Nadere informatiePLEIDOOI DOORONTWIKKELING HUIS VAN EEMNES TEN BEHOEVE VAN BEHOUD, VERSTERKEN EN VERBETERING VAN VOORZIENINGEN EN LEEFBAARHEID VOOR DE GEMEENSCHAP VAN
Eemnes, 28 maart 2018. Onderwerp: Pleidooi Stichting Huis van Eemnes/St. De Hilt & Bibliotheek Gooi en meer in het kader van de noodzakelijke doorontwikkeling van het Huis van Eemnes als gemeenschapshuis
Nadere informatiede Bibliotheek en basisvaardigheden Kunst van Lezen 0-18 jaar
de Bibliotheek en basisvaardigheden Kunst van Lezen 0-18 jaar Jos Debeij Gerlien van Dalen Adriaan Langendonk VNG regionale conferenties 15 en 16 april 2015 de Bibliotheek en basisvaardigheden 1 Inhoud
Nadere informatieVerankering laaggeletterdheid in gemeentelijk beleid. Soler Berk Stichting Lezen & Schrijven
Verankering laaggeletterdheid in gemeentelijk beleid Soler Berk Stichting Lezen & Schrijven Dinsdag 30 oktober 2012 Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven initiatief van H.K.H. Prinses
Nadere informatieJONGEREN IN GELDERLAND OVER
JONGEREN IN GELDERLAND OVER een sterk bestuur en hun gemeente Aanleiding De provincie Gelderland werkt samen met VNG Gelderland aan het project Sterk Bestuur Gelderland (SBG). In het project wordt het
Nadere informatieMantelzorg, waar ligt de grens?
Mantelzorg, waar ligt de grens? CDA Talentacademie 2014-2015 Anita Relou Wat is volgens het christendemocratisch gedachtengoed de grens van mantelzorg. Inleiding 2015. Een jaar met veel veranderingen in
Nadere informatieRaadsvergadering : 8 december 2015 agendapunt : Commissie : Sociaal
Zaaknummer : Raadsvergadering : 8 december 2015 agendapunt : Commissie : Sociaal Onderwerp : Beleidsvisie Bibliotheek Oost- Achterhoek Collegevergadering : 10 november 2015 agendapunt : 32 Portefeuillehouder
Nadere informatieDe gezamenlijke (innovatie) agenda netwerk openbare bibliotheekvoorzieningen
De gezamenlijke (innovatie) agenda netwerk openbare bibliotheekvoorzieningen 2016-2018 De gezamenlijke (innovatie)agenda Pagina 1 Inhoud Inhoud Aanleiding en opdracht Procesaanpak Uitkomsten Vervolg De
Nadere informatieMeer Waarde Boeken! Hoofdlijnen Beleidsrichting Vastgesteld RvT maart 2015 Ton Mengerink / Mark Deckers / Lynn Karsijns
Meer Waarde Boeken! Hoofdlijnen Beleidsrichting 2015-2018 Vastgesteld RvT maart 2015 Ton Mengerink / Mark Deckers / Lynn Karsijns Gemeenteraad Berkelland 29 september 2015 M. Deckers Strategisch adviseur
Nadere informatieAllen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten:
Vaststelling van een geactualiseerd stelsel van openbare bibliotheekvoorzieningen (Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen) VOORSTEL VAN WET Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen
Nadere informatieVisie op de invulling van de lokale bibliotheekfunctie. Periode Gemeente Asten
Visie op de invulling van de lokale bibliotheekfunctie Periode 2015-2016 Gemeente Asten 1. Inleiding De rol van de bibliotheek in de maatschappij is niet meer zo vanzelfsprekend als vroeger. Van de bibliotheek
Nadere informatieBUITENSTE BINNEN. Op weg naar een nieuwe werkelijkheid
BUITENSTE BINNEN Op weg naar een nieuwe werkelijkheid Aanleiding 1. Visie kabinet hervorming langdurige zorg 2. Transitie AWBZ Wmo-Jeugdwet-Participatiewet: Overheveling taken rijk gemeenten Bezuiniging
Nadere informatieSamen bruggen bouwen. Het manifest: de basis van en voor SDW
Samen bruggen bouwen Het manifest: de basis van en voor SDW Inhoud Samen bruggen bouwen 10 4 6 De basis van en voor SDW Waarom bestaat SDW? 8 Waar willen we naar toe? Van waaruit handelen wij? Onze belofte
Nadere informatieLydia de Jong, netwerk coördinator NH en ZH: De bibliotheek voor ontmoeting in. de buurt. TYMPAAN 20 mei 2015
Lydia de Jong, netwerk coördinator NH en ZH: De bibliotheek voor ontmoeting in de buurt 2 TYMPAAN 20 mei 2015 De bibliotheek is een laagdrempelige plek voor ontmoeting in de buurt, want: 3 Je kunt er altijd
Nadere informatieDe Bibliotheek; óók partner in het sociale domein
De Bibliotheek; óók partner in het sociale domein Laaggeletterden hebben vaker te maken met armoede, Schuldhulp en gezondheidsproblemen. Gemeenten, wijkteams en consulenten Werk en Inkomen zijn zich hier
Nadere informatieStichting Lezen & Schrijven. Paul Mosterd, directeur Marlies Olthuis, themamanager bedrijven
Stichting Lezen & Schrijven Paul Mosterd, directeur Marlies Olthuis, themamanager bedrijven Educatie Werkt!, Amsterdam 30 september 2011 Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven initiatief
Nadere informatieJaarbericht auditoren SCOB. Zeven signaleringen over 2015
Jaarbericht auditoren SCOB Zeven signaleringen over 2015 Jaarbericht auditoren SCOB Zeven signaleringen over 2015 De negentien auditoren van de Stichting Certificering Openbare Bibliotheken (SCOB) verzamelen
Nadere informatieTOEKOMST BIBLIOTHEEK OOSTZAAN PLAN VAN AANPAK & STAND VAN ZAKEN EN ONTWIKKELINGEN
TOEKOMST BIBLIOTHEEK OOSTZAAN PLAN VAN AANPAK & STAND VAN ZAKEN EN ONTWIKKELINGEN Gemeente Oostzaan april 2013 INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 2 1. ONTWIKKELINGEN IN DE BIBLIOTHEEKSECTOR... 4 1.1 LANDELIJKE
Nadere informatieBeleidsvisie ten behoeve van de Stichting Lezen en Schrijven
Beleidsvisie ten behoeve van de Stichting Lezen en Schrijven Auteur: Barbara Griot Bonaire Maart 2017 Inleiding: Hare Koninklijke Hoogheid Laurentien heeft in het gesprek op 8 maart 2017 duidelijk aangegeven
Nadere informatieBeleidsregel bibliotheekwerk
Beleidsregel bibliotheekwerk Afdeling: Team Maatschappelijke Ontwikkeling & Participatie Versienummer: 1.0 Datum: 17 juni 2013 Corsanummer: Aanleiding De bibliotheek is jarenlang een basisvoorziening geweest
Nadere informatieVisie De bibliotheek Noordenveld is er voor iedereen! Zij is laagdrempelig, toegankelijk en biedt literatuur, informatie, inspiratie en interactie.
Aan de gemeenteraad Roden, 12 juni 2013 G E M E E N T E T N O O R D E N V E L D Agendapunt: 6.5/19062013 Documentnr.: RV13.0062 : : Raadd.d.1 Onderwerp Beleidskader Bibliotheekwerk 2013-2016 Onderdeel
Nadere informatieMANTELZORG VANAF JANUARI 2015 EEN GROTERE ZORG VOOR GEMEENTEN
MANTELZORG VANAF JANUARI 2015 EEN GROTERE ZORG VOOR GEMEENTEN Veel jongeren hebben al vroeg de zorg voor een gezinslid. Maar wie zorgt er eigenlijk voor hen? De klassieke verzorgingsstaat verandert in
Nadere informatieDe rol van de bibliotheek in het sociaal domein
De rol van de bibliotheek in het sociaal domein Probiblio en BISC 19 juni 2014 Jantine Kriens Voorzitter Directieraad Maatschappelijke trends Participatiemaatschappij. - Burger is zelf aan het roer, de
Nadere informatieCommissie Samenleving Harderwijk 12 mei 2016
Commissie Samenleving Harderwijk 12 mei 2016 Agenda 1. Welkom 2. Ontwikkelingen 3. Strategienota 4. Digitale vaardigheden 5. Taalvaardigheden (inleiding door Chérif Ait Abderrahman (Stichting Lezen en
Nadere informatieMeer (voor)lezen, beter in taal. De Bibliotheek en basisvaardigheden Kunst van Lezen 0-18 jaar
Meer (voor)lezen, beter in taal De Bibliotheek en basisvaardigheden Kunst van Lezen 0-18 jaar Adriaan Langendonk Miniconferentie Flevoland 23 september 2015 de Bibliotheek en basisvaardigheden 1 Inhoud
Nadere informatieWetgeving rond participatiesamenleving biedt kansen. voor bibliotheken
Wetgeving rond participatiesamenleving biedt kansen voor bibliotheken Breng vraag en aanbod bij elkaar en help laaggeletterden vooruit Nederland telt 1,3 miljoen laaggeletterde volwassenen (16-65 jaar).
Nadere informatieMeer succes met je website
Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?
Nadere informatieHet gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren.
Het Cruyff Foundation Community Program De Johan Cruyff Foundation wil jongeren langdurig binden aan het Cruyff Court en de wijk. Wij willen jongeren meer zelfvertrouwen geven, kansen bieden om hun talent
Nadere informatieTaal voor het Leven VCA-examen en Taalvaardigheid
Taal voor het Leven VCA-examen en Taalvaardigheid Voorstellen Voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid. Agenderen. Ondersteuningsprogramma voor lokale samenwerking ter bevordering van een sluitende
Nadere informatieLaaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen
Laaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen Lydia de Jong, Jorijn Tragter 28 mei 2016 Wie zijn wij? Voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid en bevordering van digitale vaardigheid. Actie programma
Nadere informatieHet Slimme Connecteren In de praktijk bij Service Centrum Flevolandse Bibliotheken
Het Slimme Connecteren In de praktijk bij Service Centrum Flevolandse Bibliotheken Optimale ondersteuning voor Flevolandse bibliotheken De rol van de Nederlandse bibliotheken verandert. Enerzijds is een
Nadere informatieBuurthuizen en activiteiten
Invalshoek: een wijkbudget voor activiteiten We stoppen met de financiering van (een gedeelte van) de huidige activiteiten in de wijk en stellen per wijk een budget beschikbaar voor initiatieven van inwoners
Nadere informatieVoorbereiden door krachten te bundelen... 2. Visie op nieuwe taken... 2. Vernieuwingen in welzijn, (jeugd)zorg en werk... 2
Nieuwsbrief sociaal domein, #1 Vernieuwing welzijn, (jeugd)zorg en werk Inhoud Voorbereiden door krachten te bundelen... 2 Visie op nieuwe taken... 2 Vernieuwingen in welzijn, (jeugd)zorg en werk... 2
Nadere informatieAdinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële
Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,
Nadere informatie2013.10.03 POSITIONERING EN NAAMGEVING
2013.10.03 POSITIONERING EN NAAMGEVING positionering meest kansrijke, relevante, effectieve, ware en onderscheidende verhaal voor de spoorzone DE AMBITIE gebiedsontwikkeling Delft wil een nieuw stuk stad
Nadere informatiePresentatie d.d. 23/4/2013 Huis van de Buurt Huis van.
Presentatie d.d. 23/4/2013 Huis van de Buurt Huis van. Logo Huis van de Buurt Caroline van Gessel, coördinator Huis van de Buurt St. Zorgcentra de Betuwe Stel U wordt nu geboren, hoe zou u de zorg en welzijn
Nadere informatieDE TOEKOMST VAN DE BIEB. Wat is er aan de hand in Heeze?
DE TOEKOMST VAN DE BIEB Wat is er aan de hand in Heeze? Waarom deze bijeenkomst? 2 Recente standpunten van de Raad en acties van B&W maken de toekomst van de bibliotheek in t Perron onzeker Wij (Vrienden
Nadere informatieVrijwilligers als handjes of als strategische keuze? VOB 15 juni Utrecht Joost van Alkemade directeur NOV
Vrijwilligers als handjes of als strategische keuze? VOB 15 juni Utrecht Joost van Alkemade directeur NOV kengetallen 49% van de bevolking ( 15+) Per persoon gemiddeld 200u p jr 1 miljard vrijwilligersuren
Nadere informatieMediawijsheid in de Bibliotheek op school vo verkenning
Mediawijsheid in de Bibliotheek op school vo verkenning Achtergrond In de huidige informatiesamenleving groeien jongeren op met media. Om te werken en te leren in de (digitale) wereld moeten jongeren leren
Nadere informatieMedezeggenschap van Vrijwilligers
Terugkoppeling netwerkbijeenkomst 1 december 2014 Medezeggenschap van Vrijwilligers In deze derde en laatste bijeenkomst keken we opnieuw naar verschillende mogelijkheden om meedenken en meepraten van
Nadere informatieOntwikkelingen. in zorg en welzijn. Wij houden daarbij onverkort vast aan de Koers 2010-2013,
KOERS 2014-2015 3 Het (zorg)landschap waarin wij opereren verandert ingrijpend. De kern hiervan is de Kanteling, wat inhoudt dat de eigen kracht van burgers over de hele breedte van de samenleving uitgangspunt
Nadere informatieDe kunst van samen vernieuwen
De kunst van samen vernieuwen Cultuuragenda gemeente Zutphen 2016 Kunst, cultuur en erfgoed geven kleur aan Zutphen. Ze zorgen voor een leefbare en dynamische samenleving, sociale en economische vitaliteit
Nadere informatieLevensloopbegeleiding
Levensloopbegeleiding vanuit bekeken Omdat een andere blik je leven verrijkt Levensloopbegeleiding bij autisme Levensloopbegeleiding is ondersteuning in iedere fase van het leven, op alle levensgebieden
Nadere informatieMeer vaardig meer burger!
(Digi)taalhuis Wageningen Projectplan 2016/2017 Meer vaardig meer burger! Kernpartners, Wageningen, augustus 2016 1. Probleemstelling In Nederland zijn 1,3 miljoen mensen tussen de 16 en 65 jaar minder
Nadere informatieMeerjarenprogramma begroting 2015-2017 en 2 e concernbericht 2013.
Meerjarenprogramma begroting 2015-2017 en 2 e concernbericht 2013. Voorzitter, college, collega raadsleden, mensen op de publieke tribune, luisteraars van de Zuidwest FM en lezers van onze GBWP bijdrage.
Nadere informatieCollectief wat kan, lokaal wat moet
Collectief wat kan, lokaal wat moet HKA Klantendag 22 november 2012 Diederik van Leeuwen, directeur Dennis Eijsten, Manager Informatiemanagement Inhoud Expansiedrift van HKA Kleine update BNL Relatie BNL
Nadere informatieProgramma Community School De Horizon in de Buitenhof
Programma Community School De Horizon in de Buitenhof Opening door Jan Bloemberg van TOP Intro filmpjes Buitenhof, Oshin van der Hansz en Lizzy in den Haak Presentatie Communityschool de Horizon door Nora
Nadere informatieWonen, Zorg en Maatschappelijk Vastgoed. Gerard Koster VNG
Wonen, Zorg en Maatschappelijk Vastgoed Gerard Koster VNG Opbouw presentatie 1. Ontwikkelingen 2. Opgaven regionaal/lokaal 3. Samenwerking 4. Voorbeelden 5. Vragen aan u 1. Ontwikkelingen Extramuralisering:
Nadere informatieHAALT MEER UIT ONDERWIJS. Uw partner in Brede School activiteiten
HAALT MEER UIT ONDERWIJS Uw partner in Brede School activiteiten Dit is WIJS! WIJS vindt dat leren vooral leuk moet zijn. Vanuit deze gedachte verbinden we educatie en entertainment aan elkaar. Door een
Nadere informatieReimerswaal VERKIEZINGSPROGRAMMA RAADSPERIODE HET KAN ANDERS! STEM GEWOON CDA!
Reimerswaal VERKIEZINGSPROGRAMMA RAADSPERIODE 2014-2018 HET KAN ANDERS! STEM GEWOON CDA! Reimerswaal Het kan anders Ons land verandert snel. Niet alleen kennen we op dit moment in Nederland financieel
Nadere informatieLanger zelfstandig wonen
Langer zelfstandig wonen Inspiratiedag 5 oktober 2013 Kenniscentrum Leefbaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen HAN Centre of Expertise Krachtige Kernen Martha van Biene, martha.vanbiene@han.nl Daniëlle
Nadere informatieHET BOEKEN MANIFEST LEZEN WAT JE WENST, WANNEER JIJ DAT WENST, IN IEDER DOOR JOU GEWENST FORMAAT. #MYNEXTREAD
HET BOEKEN MANIFEST LEZEN WAT JE WENST, WANNEER JIJ DAT WENST, IN IEDER DOOR JOU GEWENST FORMAAT. #MYNEXTREAD 2 I Het Boeken Manifest De Europese en Internationale Federatie van Boekhandels (EIBF) vertegenwoordigt
Nadere informatieSociale Kwaliteit. Brainstorm 9 december 2015
Sociale Kwaliteit Brainstorm 9 december 2015 Aanleiding Nieuw beleid sociale kwaliteit moet ontwikkeld worden. Binnen de Provincie tijdens de vorige Statenperiode is dit thema wegbezuinigd waardoor er
Nadere informatieKOERS VAN CODA
KOERS VAN CODA 2017-2020 CODA ontvangt per maand 60.000 bezoekers:maatschappelijk ondernemer van formaat CODA Cultuurhuis van Apeldoorn Centrale toegang voor de (culturele) ontwikkeling van alle inwoners
Nadere informatieBESTURINGSFILOSOFIE GEMEENTE GOOISE MEREN
BESTURINGSFILOSOFIE GEMEENTE GOOISE MEREN Projectleider Afdeling Iris van Gils Kerngroep Visie/Missie Datum 28 november 2014 Planstatus Vastgesteld in de Fusieraad 24 november 2014 Opdrachtgever Stuurgroep
Nadere informatieBondgenootschap voor. Geletterdheid Drenthe. Convenant 2019
Bondgenootschap voor Geletterdheid Drenthe Convenant 2019 Inleiding Laaggeletterdheid Er zijn nog te veel mensen die onvoldoende kunnen lezen en schrijven. Landelijk gezien gaat het om 11% van de bevolking.
Nadere informatieAandacht voor de zwakke lezer in Kennemerwaard. Van collecties naar communities
Aandacht voor de zwakke lezer in Kennemerwaard Van collecties naar communities 10 jaar MLP en 4YOU! 17 mei 2013 2 Mooie plekken in de bibliotheek 17 mei 2013 Aandacht voor de zwakke lezer in Kennemerwaard
Nadere informatieBeleidsplan 2015-2020 Bibliotheek Angstel, Vecht en Venen OPEN. De Bibliotheek als. kennis- en informatieplatform. van een lerende gemeenschap...
Beleidsplan 2015-2020 Bibliotheek Angstel, Vecht en Venen OPEN De Bibliotheek als kennis- en informatieplatform van een lerende gemeenschap... kennis maatschappij community organisatie wifi educatie samenwerking
Nadere informatieEerst even: de bedoeling Transformatie-opgave:
8 november 2017 Lectoraat Welzijn Nieuwe Stijl Eerst even: de bedoeling Transformatie-opgave: verbinding met inwoners en met hun sociale netwerken; integrale benadering van inwoners met hun vraag; ontwikkeling
Nadere informatieWelzijn nieuwe stijl. Thema-avond gemeenteraad Geldermalsen. 19 oktober 2010 Marjon Breed
Welzijn nieuwe stijl Thema-avond gemeenteraad Geldermalsen 19 oktober 2010 Marjon Breed Presentatie Welzijn nieuwe stijl Welzijn in Geldermalsen De Wmo Welzijn Actuele ontwikkelingen Welzijn nieuwe stijl
Nadere informatieGezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen
Gezondheidsachterstanden Gelijke kansen voor iedereen Goede gezondheid: niet voor iedereen Een goede gezondheid is een groot goed, voor de individuele burger én voor de samenleving als geheel. We worden
Nadere informatieInspirerende voorbeelden van bibliotheekinnovatie.
Inspirerende voorbeelden van bibliotheekinnovatie. MAATSCHAPPELIJKE VRAAGSTUKKEN? BESPREEK ZE MET DE BIBLIOTHEEK! Onze samenleving staat voor grote uitdagingen. Hoe houden we onze kenniseconomie op peil?
Nadere informatieOogst Netwerkborrel Samenwerkingspartners Nieuwland
Oogst Netwerkborrel Samenwerkingspartners Nieuwland 4 februari 2016 Thema: Hoe kunnen wij een stevigere sociale samenwerking en effectieve zorg in de wijk bevorderen? Op 4 februari 2016 werd een netwerkborrel
Nadere informatieAan de raad van de gemeente LEIDSCHENDAM-VOORBURG
Aan de raad van de gemeente LEIDSCHENDAM-VOORBURG Datum 20 december 2011 Onderwerp Raadsbrief: Sociale structuurvisie Categorie B Verseonnummer 668763 / 681097 Portefeuillehouder De heer Rensen en de heer
Nadere informatie28-8-2013. Een betere buurt met. mijnbuurtje. www.mijnbuurtje.nl. Vroeger
Een betere buurt met mijnbuurtje www.mijnbuurtje.nl Vroeger 1 Nu 1 op de 3 huishoudens bezit een tablet 2 Nu Nu 3 In alle Nederlandse gemeentes: Bezuinigingen Zelfredzaamheid Stimuleren bewoners Meer verantwoordelijkheid
Nadere informatieMet het nieuwe welzijnsbeleid werkt de gemeente Tiel vanuit de volgende uitgangspunten:
Opdrachtformulering kwartiermaker integrale welzijnsopdracht Aanleiding De gemeenteraad van de gemeente Tiel heeft in haar vergadering van juli 2014 het besluit genomen om een inhoudelijke discussie te
Nadere informatieDrie decentralisaties voor gemeenten
Drie decentralisaties voor gemeenten Onze visie en aanpak Pim Masselink Joost van der Kolk Amersfoort 24 april 2014 Inhoud 1. Inleiding 2. Veranderende rol van de gemeente 3. Veranderopgave: richten, inrichten
Nadere informatieDe maatschappelijke stage als onderdeel van burgerschapsvorming
De maatschappelijke stage als onderdeel van burgerschapsvorming Jeroen Bron en Minke Bruning, 27 november 2014 27-11-2014 SLO projectgroep burgerschap; Jeroen Bron CPS Onderwijsontwikkeling en advies;
Nadere informatieAANVRAAGFORMULIER ACTIVITEITENSUBSIDIE:
AANVRAAGFORMULIER ACTIVITEITENSUBSIDIE: AANVRAGER Naam organisatie Postadres Postcode + plaats Bezoekadres Postcode + plaats Contactpersoon Functie contactpersoon Telefoonnummer E-mail adres ACTIVITEIT
Nadere informatieRegionale broedplaatsen voor onderzoek en praktijkleren
Werkplaatsen Sociaal Domein Regionale broedplaatsen voor onderzoek en praktijkleren www.werkplaatsensociaaldomein.nl Verbinden en versterken De transitie en vooral de daaruit voortvloeiende transformaties
Nadere informatieBegrijpen Verbinden Meedoen communicatieplan transities sociaal domein Rivierenland
september 13 Begrijpen Verbinden Meedoen communicatieplan transities sociaal domein Rivierenland Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg. (Albert Einstein, 1879-1955) M e r k c o a
Nadere informatieInbreng Tweede Termijn Kaderbrief Gijs Holla
Inbreng Tweede Termijn Kaderbrief Gijs Holla Dank u wel voorzitter, Graag wil ik beginnen met het danken van het college en haar ambtenaren voor de uitvoerige beantwoording van alle vragen die wij hadden.
Nadere informatieHierbij delen wij u mee dat op donderdag 13 februari het Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen is opgericht.
Maatschappelijke Ingekomen stuk D1 (PA 12 maart 2014) Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 323 59 92 E-mail
Nadere informatieUfuk Dogerle. Contact: Aandachtspunt. Landelijk politiek Stedelijk politiek Media. Lijsttrekker-Voorzitter
Landelijk politiek Stedelijk politiek Media info@onsutrecht.nl www.onsutrecht.net Lijsttrekker-Voorzitter Ufuk Dogerle Sinds 1984 werkzaam in de pipeline industrie in Engeland, Canada, Irak, Dubai, Amerika
Nadere informatieHoe doet de Bibliotheek het op (social) media? Wat doen bibliotheken op online en social media?
Hoe doet de Bibliotheek het op (social) media? Wat doen bibliotheken op online en social media? Inspiratiesessie VOB en Meltwater 9 december 015 Het Nationale Bibliotheekcongres Wat vertellen wij wat zeggen
Nadere informatieAanjagers 1 december 2015 Ctylab
Ctylab zoekt aanjager(s) Je hebt misschien al eens van ons gehoord. Een online platform voor klein nieuws en frisse ideeën uit je eigen omgeving. Nu doen we dat nog op Facebook met een kleine groep. Maar
Nadere informatieNieuwsbrief Sociaal Domein Kop van Noord-Holland
Nieuwsbrief Sociaal Domein Kop van Noord-Holland Maandag 28 juli 2014 Nieuwsbrief nummer 3 Colleges Den Helder, Schagen en Hollands Kroon wijzigen samenwerking Sociaal Domein De colleges van Den Helder,
Nadere informatieDigitale buurt(markt)plaatsen; welke kies je en hoe wordt die succesvol?
Digitale buurt(markt)plaatsen; welke kies je en hoe wordt die succesvol? Hanneke van Stokkom Munity Services Wij ontwikkelen en verbinden mensen in communities Mede oprichter mijnbuurtje.nl hanneke@munityservices.nl
Nadere informatieEén. contract. Eén. opdracht. Eén. missie. Meer dan 100 partners Meer dan 1000 professionals
Eén opdracht Eén contract Meer dan 100 partners Meer dan 1000 professionals Eén missie 1 Het gewone leven Vrijwilligers- & Verenigingswerk Ons speelveld Mantelzorg & Welzijn Participatie & Inkomen & Schuldhulpverlening
Nadere informatieEigenzinnige zorg van Zideris Wij zijn er voor jou!
Eigenzinnige zorg van Zideris Wij zijn er voor jou! Eigenzinnige zorg, wat verstaan jullie daar onder? vragen mensen mij wel eens. De claim zet je ook aan het denken, want het betekent ook dat je eigenwijs
Nadere informatieThema maatschappelijke participatie
Naam organisatie Jongerenvereniging KPJ Limburg 1. Activiteitnaam (en nummer) LimburgPaviljoen 2. Korte omschrijving Jongeren hebben verfrissende ideeën en weten hoe ze andere jongeren kunnen enthousiasmeren.
Nadere informatie