Inleiding. I. Decretaal kader en eisen vanuit het accreditatiekader

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inleiding. I. Decretaal kader en eisen vanuit het accreditatiekader"

Transcriptie

1 Leidraad ten behoeve van de leden van visitatiecommissies van academiserende opleidingen: Beoordeling van de potentialiteit van het academiseringsproces Inleiding Deze leidraad heeft tot doel de visitatiepanels van de academiserende opleidingen te ondersteunen bij hun beoordeling van de potentialiteit van academiseringsplannen. De te beoordelen onderwerpen en facetten, evenals de aandachtspunten in het kader van het academiseringsproces, zijn omstandig vervat in de Handleiding Onderwijsvisitaties, Aangevuld Protocol ter ondersteuning van de opleidingen in academisering (VLIR/VLHORA, september 2008). Voorliggend document moet het visitatiepanel een houvast bieden bij de nadere invulling van de criteria inzake academisering voor een bepaalde (cluster van) opleiding(en). Dit document bestaat uit twee delen. Het eerste deel schetst de achtergrond van het academiseringsproces in Vlaaanderen en geeft de essentiële eisen vanuit het structuurdecreet en het accreditatiekader van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) weer. In het tweede deel worden vervolgens een aantal elementen geduid die in het accreditatiekader niet als dusdanig worden gepreciseerd, maar wel in overweging worden genomen bij de beoordeling. I. Decretaal kader en eisen vanuit het accreditatiekader Met de goedkeuring van het structuurdecreet in 2003 werden de basisopleidingen in Vlaanderen omgevormd tot professionele bachelors, academische bachelors en academische masters. Tot voor het structuurdecreet bestond het hoger onderwijs uit een drieledige structuur: graduaatsopleidingen (of ééncyclusopleidingen ) aan de hogescholen en licentiaatsopleidingen (of tweecycliopleidingen ) aan de hogescholen en universiteiten. In de Vlaamse hogeronderwijsstructuur bewogen de tweecycliopleidingen van de hogescholen zich tussen een professionele en academische gerichtheid. De tweecycliopleidingen stoelden voorheen al op wetenschappelijke kennis, maar de relatie met onderzoek was minder rechtstreeks en minder diep dan bij de universitaire opleidingen. Met de omvorming naar de bachelor-masterstructuur stelde zich meteen de vraag welke plaats zij zouden innemen in dit nieuwe landschap. In Vlaanderen heeft men er voor gekozen de tweecycliopleidingen een volwaardige academische gerichtheid te geven. Dit impliceert dat de onderzoekscomponent volwaardig in deze opleidingen aanwezig moet zijn, willen zij geaccrediteerd worden. Het structuurdecreet bepaalt dat een hogeschool haar tweecycliopleidingen enkel kan omvormen tot academische bachelors en masters in de schoot van een associatie met een universiteit. Dit academiseringsproces startte in 2004 en moet volgens het structuurdecreet voltooid zijn in De academische opleidingen ingericht door de hogescholen blijven zich echter onderscheiden van de academische opleidingen aan de universiteiten door hun professionele oriëntatie en focus op het werkveld. Om het predicaat academisch te verkrijgen, dienen de voormalige tweecycliopleidingen te voldoen aan twee wezenlijke kenmerken: In de bachelor- en masteropleiding is wetenschappelijke ondersteuning in voldoende mate aanwezig; potentialiteit van het academiseringsproces 1

2 Het onderwijs in de bachelor- en masteropleiding is in voldoende mate verweven met het wetenschappelijk onderzoek/onderzoek in de kunsten. De Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO), die als externe instantie op basis van een kwaliteitsbeoordeling de opleidingen in Vlaanderen accrediteert, vat deze twee wezenskenmerken samen onder de noemer onderzoeksinbedding ( embedded in research ). Het NVAO-accreditatiekader omschrijft academisering duidelijk in termen van een proces: binnen een afgebakende overgangsperiode dienen de voormalige tweecycliopleidingen zich om te vormen tot academische opleidingen. Meer concreet betekent dit dat niet meteen aan alle standaarden moeten worden voldaan, maar dat men redelijkerwijze kan aannemen dat de opleiding in 2013 zal voldoen aan de eisen van het accreditatiekader. Naarmate de beoordeling dichter bij deze einddatum plaatsvindt, heeft men geleidelijk aan meer aandacht voor concrete realisaties inzake onderzoeksinbedding. Academisering kan dus als een overgangsfase worden omschreven, waarbij vóór de beoordeling van plannen doorweegt en na concrete resultaten belangrijker worden. Het gewicht verschuift met andere woorden progressief van het eerste naar het tweede element. Het gaat hier echter (nog) niet om een resultaatsbeoordeling, maar in de eerste plaats om een oordeel over de potentialiteit van de opleiding om te academiseren. Ter beoordeling van het academiseringsproces dient de commissie in essentie twee vragen te beantwoorden: 1. Sluiten de realisaties van de academisering tot het moment van de externe beoordeling aan bij de voornemens uit het omvormingsdossier 1 dat de opleiding bij de start van het academiseringsproces heeft ingediend? 2. Maken deze realisaties en de verdere academiseringsplannen het aannemelijk dat de opleiding uiterlijk in 2013 volledig aan de eisen uit het accreditatiekader zal voldoen met betrekking tot de onderzoeksinbedding? 2004 visitatiebezoek 2013 Vraag 2: prospectief beoordeling plan Vraag 1: retrospectief beoordeling resultaat Gezien het algemene karakter van bovenvermelde vragen, geeft het accreditatiekader ook aan op grond van welke informatie de beoordelingen over verschillende facetten dienen gestaafd te worden. In totaal wordt voor 7 van de 21 facetten (zowel met betrekking tot de doelstellingen, het programma, de inzet van personeel en de materiële voorzieningen) een overgangsmatige beoordeling voorzien. Voor de overige 14 facetten gelden de reguliere beoordelingscriteria. Onderstaande tabel verduidelijkt hoe de criteria uit het accreditatiekader worden ingevuld in de overgangsperiode. 1 Bij de start van het academiseringsproces in 2003 dienden de tweecycliopleidingen een omvormingsdossier in bij de Vlaamse regering. Daarin maken zij melding van: hun lidmaatschap van een universitaire associatie en het engagement van de betrokken universiteit om het onderzoek in associatieverband gestalte te geven; de manier waarop zij hun opleiding wetenschappelijk zullen ondersteunen; volgens welk tijdspad zij verwezenlijkingen qua ondersteuning door wetenschappelijk onderzoek zullen voorleggen. potentialiteit van het academiseringsproces 2

3 ONDERWERP / FACET SPECIFIEKE BEOORDELING VAN AANGEDUIDE ELEMENTEN NA 2008 SPECIFIEKE INFORMATIE ONDERWERP 1: DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING BACHELOR: De lange-termijn-doelstellingen van de opleiding inzake beoogde competenties van afgestudeerden wat wetenschappelijke ondersteuning en verwevenheid tussen onderwijs en onderzoek betreft sluiten aan bij algemene doelstellingen van academische bachelorsopleidingen uit het accreditatiekader bestaande opleidingen, onder andere m.b.t.: kennis en toepassing van onderzoeksmethoden en technieken onderzoekende houding oordeelsvorming Facet 1.1. Niveau en oriëntatie wetenschappelijk-disciplinaire vaardigheden De doelstellingen voor de korte termijn dienen progressief te evolueren om het aannemelijk te maken dat de lange-termijndoelstellingen uiterlijk in 2013 bereikt worden. MASTER: De lange-termijn-doelstellingen van de opleiding inzake beoogde competenties van afgestudeerden zijn integraal uitgewerkt en sluiten aan bij algemene doelstellingen van mastersopleidingen uit het ontwerp-accreditatiekader bestaande opleidingen De doelstellingen voor de korte termijn dienen progressief te evolueren om de lange-termijn-doelstellingen uiterlijk in 2013 te bereiken Facet 1.2. Domeinspecifieke eisen BACHELOR + MASTER De lange-termijn-doelstellingen van de opleiding inzake onderzoeksinbedding sluiten aan bij eisen van (buitenlandse) vakgenoten De doelstellingen voor de korte termijn dienen progressief te evolueren om de lange-termijn-doelstellingen uiterlijk in 2013 te bereiken. Beschrijving doelstellingen opleiding op korte en lange termijn Beschrijving doelstellingen opleiding op korte en lange termijn ONDERWERP 2: PROGRAMMA Facet 2.1. Relatie doelstelling en inhoud Facet 2.2. Eisen professionele en academische gerichtheid Er is sprake van toenemende mate van realisatie van het beschreven programma op lange termijn De realisatie van het programma op korte termijn maakt het aannemelijk dat het programma uiterlijk in 2013 volledig aan de eisen uit het accreditatiekader m.b.t. de verwevenheid met het onderzoek zal voldoen. BACHELOR + MASTER In de beschrijving van het programma op lange termijn is voldoende sprake Beschrijving opleidingsprogramma op korte en lange termijn Beschrijving opleidingsprogramma op korte en lange termijn potentialiteit van het academiseringsproces

4 Facet 2.3. Samenhang Facet 2.4. Studieomvang Facet 2.5. Studietijd Facet 2.6. Afstemming vormgeving inhoud Facet 2.7. Beoordeling en toetsing Facet 2.8. Masterproef Facet 2.9.: Toelatingsvoorwaarden ONDERWERP 3: INZET VAN PERSONEEL Facet 3.1. Kwaliteit personeel Facet 3.2.: Eisen professionele/academische gerichtheid van: a. interactie met wetenschappelijk onderzoek (o.a. aanreiken onderzoeksthema s en terugkoppeling onderzoeksvraagstukken en resultaten in onderwijs, inschakeling studenten in onderzoek) b. verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën uit de betrokken disciplines c. ontwikkeling van vaardigheden m.b.t. wetenschappelijk onderzoek Het programma dient progressief te evolueren om de vereisten uiterlijk in 2013 te vervullen. Vanaf 2008/9 of 2009/10 (master): Er is sprake van toenemende mate van realisatie van het beschreven programma- de mate van realisatie van het programma maakt het aannemelijk dat het programma in 2013 volledig aan de eisen uit het accreditatiekader m.b.t. de verwevenheid met het onderzoek zal voldoen Het programma dient progressief te evolueren om de vereisten in 2013 te vervullen. Het concept op lange termijn van de masterproef sluit aan bij de decretale bepalingen, onder andere m.b.t. de substantiële wetenschappelijke onderbouwing Het concept voor de korte termijn en de realisatie ervan dient progressief te evolueren om de vereisten uiterlijk in 2013 te vervullen. Het is aannemelijk dat in 2013 het onderwijs voor een belangrijk deel zal worden verzorgd door medewerkers die actief onderzoek verrichten en hierdoor een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van hun vakgebied, op grond van de feitelijke realisatie en de voornemens m.b.t.: het personeelsbeleid en het wervingsbeleid de onderzoekstaakstelling en de kwalificaties van het Beschrijving opleidingsprogramma op korte en lange termijn (1) Personeelsbeleid: Wervingsbeleid Maatregelen om kwalificaties personeelsleden m.b.t. onderzoek te verhogen Beschrijving potentialiteit van het academiseringsproces

5 Facet 3.3. Kwantiteit personeel ONDERWERP 4: VOORZIENINGEN Facet 4.1. Materiële voorzieningen Facet 4.2. Studiebegeleiding ONDERWERP 5: INTERNE KWALITEITSZORG Facet 5.1. Evaluatie resultaten Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld ONDERWERP 6: RESULTATEN Facet 6.1. Gerealiseerd niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement BIJZONDERE KWALITEITSKENMERKEN Facet: Differentiatie en profilering Facet: Kwaliteit personeelsbestand (o.a. de mate waarin een substantiële onderzoekstaakstelling is opgenomen in vacatures voor nieuwe personeelsleden, toename aantal doctorandi, toename aantal doctores, toename onderzoekstaakstellling personeel in relatie tot totale taakstelling) de eventuele inzet van actieve onderzoekers vanuit partners binnen en buiten de associatie in het onderwijs a. de omvang van het onderzoek waar het personeel van de opleiding in participeert Vanaf 2008 moeten de eerste realisaties duidelijk zichtbaar zijn Op basis van de feitelijke realisatie en de voornemens is het aannemelijk dat de kwaliteit en kwantiteit van de onderzoeksfaciliteiten (infrastructuur, uitrusting, wetenschappelijke databanken e.a.), die nodig zijn om de inbedding van het onderwijs in het onderzoek te waarborgen, uiterlijk in 2013 toereikend zijn. personeelsbestand Onderzoekstaakstelling personeelskader, incl. uitsplitsing naar nieuwe personeelsleden en doctoraatsmandaten Meerjarenplannen Beschrijving onderzoeksbeleid (2) Onderzoeksprojecten waarin personeel participeert (incl. doctoraatsmandaten) (3) Kwalificaties personeelsleden: Doctoraat Onderzoekservaring Huidige onderzoeksactiviteiten (4) Inzet wetenschappelijk personeel vanuit partners (1) Onderzoeksfaciliteiten (realisaties en planning in instelling en via samenwerking binnen of buiten associatie) (2) Inzet academiseringsgelden en andere financiële middelen voor onderzoek en onderzoeksinbedding potentialiteit van het academiseringsproces

6 Facet: Concretisering potentialiteit van het academiseringsproces

7 II. Wat preciseren de accreditatiecriteria in de overgangsperiode (niet)? Zoals uit het overzicht op facetniveau in Tabel 1 kan worden afgeleid, zijn de criteria uit het accreditatiekader in de overgangsperiode ruim geformuleerd. Dergelijke algemeenheid laat uitdrukkelijk toe de accreditatiecriteria nader in te vullen naargelang (1) het specifieke domein waartoe de opleiding behoort; (2) het moment van de beoordeling (verder of dichter bij 2013). Deze concretere invulling behoort tot de autonomie van de visitatiecommissie. Het panel dient er zowel voor, gedurende als na de visitatiebezoeken over te waken dat de accreditatiecriteria, in hun algemeenheid maar in het bijzonder voor de elementen die betrekking hebben op academisering, consistent worden ingevuld voor vergelijkbare opleidingen. Om de betrokken commissieleden meer houvast te bieden bij de beoordeling, worden hieronder per facet een aantal aandachtspunten uitgeklaard. Hiervoor wordt beroep gedaan op verscheidene aanvullende informatiebronnen, zoals de toelichting bij het accreditatiekader (14 februari 2005) en het gezaghebbend advies van de NVAO over het aanvullend protocol (20 november 2007). Van recentere datum is de standpuntbepaling van de NVAO van 9 april 2009, waarin de accreditatieorganisatie toelicht hoe zij zal omgaan met de accreditatie van academiserende opleidingen. ONDERWERP 1 - DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING FACET NIVEAU EN ORIËNTATIE 2. De beoordelingscriteria voor facet 1.1 preciseren de aard van de kennis en de competenties die de academische bachelor en master dienen te verwerven. Over de mate van voortgang die de opleiding in dit omvormingsproces moet maken, bepaalt de NVAO dat de beoogde competenties van de afgestudeerden integraal moeten zijn uitgewerkt. De opleiding in academisering moet inzake beoogde competenties van de afgestudeerden aansluiten bij de algemene doelstellingen van academische bachelor- en masteropleidingen, o.a. met betrekking tot kennis en toepassing van onderzoeksmethoden en technieken, onderzoekende houding, oordeelsvorming en wetenschappelijkdisciplinaire vaardigheden. In haar standpuntbepaling van april 2009, verduidelijkt de NVAO dat de opleiding dus een evolutie mag doormaken wat haar academische oriëntatie betreft. Het niveau is daarentegen geen element van voortschrijdende omvorming. In de beginfase wordt het niveau van bachelor en master verondersteld aanwezig te zijn. Opleidingen in academisering hebben in de eerste plaats de taak hun wetenschappelijke oriëntatie te versterken, wat zich zeker moet manifesteren in de eindkwalificaties, maar evenzeer in de factoren die dit moeten kunnen waarmaken (zoals de onderzoeksomgeving en de aanwezigheid van onderzoeksgerichte docenten cf. infra). De nagestreefde wetenschappelijke oriëntatie moet echter nu al duidelijk zijn. FACET 1.2 DOMEINSPECIFIEKE EISEN. Niettegenstaande dat de voormalige tweecycliopleidingen doorheen hun academiseringsproces het predicaat academisch verwerven, kan en moet de professionele component een wezenlijk onderdeel blijven van de geacademiseerde hogeschoolopleiding. Volgens het structuurdecreet houdt deze professionele gerichtheid in dat opleidingen gericht zijn op algemene vorming en de verwerving van professionele kennis en competenties, gestoeld op de toepassing van wetenschappelijke of artistieke kennis, creativiteit en praktijkkennis (Art. 12, 2). De academische bachelors en masters aan de hogescholen hoeven hun eigenheid en specifieke focus op het werkveld dus niet te verliezen. In haar standpuntbepaling bevestigt de NVAO dit met de stelling dat de academische opleidingen van hogescholen en universiteiten hetzelfde niveau maar een andere uitstroom of finaliteit moeten kunnen hebben. ONDERWERP 2 - PROGRAMMA FACET 2.2 ACADEMISCHE EN PROFESSIONELE GERICHTHEID. De beoordelingscriteria met betrekking tot academische gerichtheid stellen dat het programma: 2 Dit verwijst naar het onderscheid tussen bachelor of masterniveau, waarbij in Vlaanderen de bachelor zowel een professionele als academische oriëntatie kan hebben maar de master enkel een academische oriëntatie kan kennen. potentialiteit van het academiseringsproces 7

8 a) kennisontwikkeling moet toelaten in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek/onderzoek in de kunsten binnen de discipline; b) de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden moet bevatten; c) verbanden moet vertonen met actuele wetenschappelijke theorieën binnen de discipline. De opleiding kiest zelf de manier waarop zij haar studenten wenst te betrekken in het lopende onderzoek. Het accreditatiekader spreekt zich evenmin uit over de aard van het gevoerde onderzoek in de opleiding (fundamenteel, toepassingsgericht ) of het type valorisatie (wetenschappelijk, marktgericht ). De visitatiecommissie heeft immers tot opdracht de kwaliteit van het verstrekte onderwijs te beoordelen en niet van het gevoerde onderzoek. Een beoordeling van de wijze waarop de opleiding haar programma academisch oriënteert, kan echter niet zonder de ontwikkeling van omringende onderzoeksgroepen mee te nemen in de overwegingen van de commissie. De NVAO heeft daarom in haar standpuntbepaling verduidelijkt dat de opleiding moet kunnen aantonen dat een begin is gemaakt met de uitbouw van kennisgenererende, innovatieve onderzoeksgroepen die de opleidingen omringen, ondersteunen en voeden. De opleiding moet tevens kunnen aantonen in welke richting ze dit verder wenst te ontwikkelen. Naast de academische gerichtheid wordt binnen dit facet ook beoordeeld hoe de professionele gerichtheid vorm krijgt binnen het opleidingsprogramma. FACET 2.8 MASTERPROEF. Het beoordelingscriterium bepaalt dat de student door middel van de masterproef blijk moet geven van analytisch en synthetisch vermogen of zelfstandig probleemoplossend vermogen op academisch niveau. De eigenlijke beoordeling van de kwaliteit van de ter beschikking gestelde masterproeven behoort tot de taken van de visitatiecommissie. In haar gezaghebbend advies van 20 november 2007 stelt de NVAO uitdrukkelijk dat de kwaliteit van de masterproeven dient meegenomen te worden in de beoordeling van het facet gerealiseerd niveau (6.1). Voor de masteropleiding moet er ook steeds een schriftelijk reflectieverslag zijn met een probleemdefinitie, een methode van aanpak, een bespreking van de resultaten en een reflectie hierop. ONDERWERP 3 - INZET VAN PERSONEEL FACET 3.2 ACADEMISCHE EN PROFESSIONELE GERICHTHEID. Facet 3.2. vermeldt dat tegen 2013 het onderwijs voor een belangrijk deel verzorgd moet worden door medewerkers die actief onderzoek verrichten en hierdoor een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van hun vakgebied. De toetsing van de eisen uit het accreditatiekader in de overgangsperiode dient mede aan de hand van de onderzoeksactiviteiten van het personeel (o.a. onderzoeksprojecten, doctoraatsonderzoek, onderzoeksoutput) te gebeuren. Het accreditatiekader spreekt zich zoals vermeld niet uit over de aard het gevoerde onderzoek of welk type (academische) valorisatie noodzakelijk is om aan de accreditatievoorwaarden te voldoen. Belangrijk is dat de opleiding hieromtrent een duidelijke visie heeft ontwikkeld die zij ter beoordeling aan de visitatiecommissie kan voorleggen. Hetzelfde geldt voor de uitbouw van onderzoeksgroepen binnen de opleiding. Het NVAO-standpunt stelt dat de opleiding moet kunnen aantonen dat ze hier een begin mee heeft gemaakt en duidelijk moet maken in welke richting ze dit verder wil ontwikkelen. Daarnaast wordt binnen dit facet ook beoordeeld hoe de opleiding tegelijk gestalte geeft aan de professionele gerichtheid van haar personeel. ONDERWERP 4 - VOORZIENINGEN FACET 4.1 MATERIËLE VOORZIENINGEN. Het accreditatiekader stelt voorop dat de kwaliteit en kwantiteit van de onderzoeksfaciliteiten (infrastructuur, uitrusting, wetenschappelijke databanken enz.) tegen 2013 toereikend moet zijn voor de inbedding van het onderwijs in het onderzoek. Haar beoordeling mag de visitatiecommissie baseren op de realisaties en planning in de instelling en via samenwerking binnen of buiten associatie Met betrekking tot de vraag of de opleiding eigen onderzoeksinfrastructuur in situ moet kunnen voorzien, heeft de NVAO in haar standpuntbepaling een verduidelijking aangebracht. Zij heeft hieromtrent bepaald dat de ontwikkeling van een onderzoeksomgeving in de steigers moet staan. Dit betekent niet dat elke opleiding in een hogeschool een volledige en eigen onderzoeksinfrastructuur in situ moet ontwikkelen. Ze moet wel aan kunnen tonen hoe ze er voor zal zorgen dat de opleiding zich ontwikkelt in een onderzoeksomgeving, dat de studenten geconfronteerd worden met een onderzoeksomgeving, dat ze ingebed worden in een cultuur van kritisch wetenschappelijk denken. potentialiteit van het academiseringsproces 8

9 ALGEMEEN De eisen betreffende de onderzoeksgebondenheid van de opleiding en de verwevenheid van het onderwijs en onderzoek mogen volgens het accreditatiekader verschillend worden ingevuld naargelang de opleiding (bachelor, master of master na master) en de plaats in het opleidingstraject. De inbedding van het onderwijs in het onderzoek zal doorgaans sterker zijn in de masteropleiding dan in de bacheloropleiding. Ook zal de introductie van onderzoeksvaardigheden vaker aan bod komen in de master, met de masterproef als sluitstuk. Dit neemt echter niet weg dat de bacheloropleiding reeds aandacht besteedt aan de ontwikkeling van een onderzoekende houding en de verwerving van onderzoeksvaardigheden binnen verschillende opleidingsonderdelen, als basis waarop de masteropleiding kan verder bouwen. Zo kan een bachelorproef of ander afsluitend project worden geconcipieerd als een voorbereiding op de masteropleiding en de masterproef. potentialiteit van het academiseringsproces 9

10 Bijlage: Leidraad NVAO ten behoeve van de accreditatie van academiserende opleidingen Deze tekst beoogt een interpretatie te geven aan de decretale bepalingen in verband met de accreditatie van academiserende opleidingen om aldus een leidraad te bieden aan de NVAO bij het uitvoeren van het accreditatieproces. 1. Decretale context: a. het decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen (het structuurdecreet), art 58, art en 5, art 124 9, van 4 april 2003; b. het Accreditatiekader Bestaande Opleidingen Vlaanderen van 14 februari De tweecyclusopleidingen aangeboden door hogescholen worden omgevormd naar academische bachelor- en masteropleidingen. Volgens het decreet (art 12 1) zijn masteropleidingen op het einde van het omvormingsproces academisch gericht, maar kunnen daarenboven een professionele gerichtheid hebben. In de beginfase wordt het niveau bachelor en master verondersteld aanwezig te zijn. De oriëntatie academisch zal worden ontwikkeld in een tijdsperiode van ongeveer acht jaar ( ). 3. In 2003 hebben de instellingen voor elk van de te academiseren opleidingen een omvormingsdossier ingediend bij de Vlaamse overheid (art 123 3). In het dossier is de opleiding beschreven en zijn de plannen en het tijdpad toegelicht voor de realisatie van de omvorming tot academische opleiding. 4. Het begrip academisering wordt omschreven als de inbedding van onderwijs in wetenschappelijk onderzoek, waardoor het onderwijsprogramma sterker op onderzoek wordt gericht en de afgestudeerden van deze opleidingen over duidelijke onderzoekscompetenties beschikken (werkgroep academisering, 29 juni 2005). Academisering wordt overigens vertaald als inbedded in research. Het academiseringsproces omvat vier opgaven: (1) het ontwikkelen van een onderzoeksomgeving, (2) het investeren in personeel, (3) het creëren van de nodige randvoorwaarden en (4) het aanpassen van de doelstellingen en het programma van de opleiding. Daarbij wordt uitgegaan van de stelling dat de academische opleidingen van hogescholen en universiteiten van hetzelfde niveau zijn maar een andere finaliteit kunnen hebben. Het is overigens evident dat ze beide een bachelor- of masterniveau halen maar met een verschillende uitstroom of finaliteit. In deze stelling ligt ook de essentie van de academisering: de domeinspecifieke doelstellingen zijn eigen aan elke opleiding terwijl het academische karakter een aantal kernbegrippen of basisprincipes veronderstelt, maar tegelijk een grote variatie inhoudt. De eindkwalificaties zijn dan ook ontleend aan zowel wetenschappelijke als professionele eisen. 5. De academische opleiding gaat uit van drie basisprincipes: (1) ze krijgt vorm in een onderzoeksomgeving, (2) de wetenschappelijke oriëntatie weerspiegelt zich zowel in de doelstellingen of eindkwalificaties als in het curriculum en (3) een belangrijk deel van het onderwijzend personeel doet onderzoek om permanent nieuwe wetenschappelijke inzichten in de opleiding te brengen. 6. Samenvattend: a. Het niveau van de opleiding voldoet aan de algemene, internationaal geaccepteerde eisen voor een bachelor- of masteropleiding; b. De (domeinspecifieke) eigenheid van de opleiding blijft beantwoorden aan de maatschappelijke verwachtingen van het afnemende veld; potentialiteit van het academiseringsproces 10

11 c. De wetenschappelijke oriëntatie van de opleiding wordt versterkt. Dit komt tot uiting in de eindkwalificaties en in aspecten die dit bij uitstek ondersteunen (met name onderzoeksomgeving, onderzoekgerichte docenten). 7. Een en ander leidt ertoe dat bij de evaluatie en accreditatie van academiserende opleidingen de volgende aspecten essentieel zijn: a. Het bachelor- of masterniveau (cf. Dublin-descriptoren) moet aantoonbaar aanwezig zijn. Van een voortschrijdende omvorming of potentiële aanwezigheid kan geen sprake zijn; b. De domeinspecifieke doelstellingen, zoals die in de eindfase van het academiseringsproces aanwezig zullen zijn, moeten nu reeds duidelijk zijn, wat niet noodzakelijk veronderstelt dat ze in de huidige fase al worden gehaald; c. De beoogde wetenschappelijke oriëntatie die men nastreeft moet duidelijk aantoonbaar zijn, wat niet noodzakelijk betekent dat deze in de huidige fase al wordt gerealiseerd; d. Een onderzoeksomgeving moet in ontwikkeling zijn. Dit betekent niet dat elke opleiding in een hogeschool een volledige en eigen onderzoeksinfrastructuur in situ moet ontwikkelen. De instelling moet wel kunnen aantonen hoe ze ervoor zal zorgen dat studenten worden opgeleid in een onderzoeksomgeving, volledig ingebed in een cultuur van kritisch wetenschappelijk denken; e. Duidelijk moet worden aangetoond dat een begin is gemaakt met de uitbouw van kennisgenerende, innovatieve onderzoeksgroepen die de opleidingen omringen, ondersteunen en voeden en er wordt aangetoond hoe dit verder zal evolueren; f. Tot slot moet duidelijk blijken hoe de opleiding zich heeft reeds heeft ontwikkeld en wat de perspectieven zijn naar 2013 toe. potentialiteit van het academiseringsproces 11

Concept Academisering Concrete vereisten Evolutie naar academisch: quid? Academisering. Anton Schuurmans. 8 oktober 2009

Concept Academisering Concrete vereisten Evolutie naar academisch: quid? Academisering. Anton Schuurmans. 8 oktober 2009 Concept 8 oktober 2009 Concept Wat vooraf ging... Invoering Bologna Concept Bolognaverklaring 19 juni 1999: verhoging mobiliteit binnen Europa bachelor-masterstructuur studiepunten (credits) uitwisseling

Nadere informatie

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase 11 februari 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Accreditatiekader, toegespitst

Nadere informatie

Onderwijsvisitaties van de eerste academiserende opleidingen van de hogescholen afgerond

Onderwijsvisitaties van de eerste academiserende opleidingen van de hogescholen afgerond PERSBERICHT Onderwijsvisitaties van de eerste academiserende opleidingen van de hogescholen afgerond maandag 7 december 2009 van 14.00 tot 17.00 uur, Brussel Paleis der Schone Kunsten Volgens het structuurdecreet

Nadere informatie

Informatievergadering. Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding

Informatievergadering. Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding Informatievergadering Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding Wie zijn we? Besluit Vlaamse Regering Visitatieprotocol Planning ZER en beoordelingskader Visitatieproces Visitatiecommissie 23/04/2014 2

Nadere informatie

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs

Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs Concept Beoordelingskader voor het bijzondere kenmerk residentieel onderwijs 2 december 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 pagina 2 1 Inleiding Dit beoordelingskader bevat een aantal facetten

Nadere informatie

Ontwerp Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen April 2004

Ontwerp Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen April 2004 Ontwerp Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen April 2004 Lange Voorhout 20 Postbus 556 2501 CN Den Haag P.O. Box 556 2501 CN The Hague The Netherlands T +31 (0)70 312 2300 F +31

Nadere informatie

Handleiding onderwijsvisitaties aangevuld protocol ter ondersteuning an de opleidingen in academisering DEEL 1

Handleiding onderwijsvisitaties aangevuld protocol ter ondersteuning an de opleidingen in academisering DEEL 1 Brussel september 2008 Handleiding onderwijsvisitaties aangevuld protocol ter ondersteuning an de opleidingen in academisering DEEL 1 VLIR Ravensteingalerij 27 B 1000 Brussel TEL +32 (0)2 792 55 00 FAX

Nadere informatie

AANVULLENDE VISITATIE

AANVULLENDE VISITATIE AANVULLENDE VISITATIE Industriële wetenschappen: elektronica-ict Een aanvullend onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloropleiding en de masteropleiding Industriële wetenschappen:

Nadere informatie

Nieuw accreditatiestelsel: de opleidingsbeoordeling

Nieuw accreditatiestelsel: de opleidingsbeoordeling Wie zijn wij? Patrick van den Bosch Expert Kwaliteitszorg Patrick.vandenbosch@vluhr.be Nieuw accreditatiestelsel: de opleidingsbeoordeling Wouter Teerlinck Expert Kwaliteitszorg Wouter.teerlinck@vluhr.be

Nadere informatie

VISITATIE TOEGEPASTE TAALKUNDE

VISITATIE TOEGEPASTE TAALKUNDE VISITATIE TOEGEPASTE TAALKUNDE EEN KIJK VAN ONDERUIT Prof.dr. Rita Godyns, decaan Faculteit Toegepaste Taalkunde Hogeschool Gent Universiteit Gent Overzicht: situering van de opleiding het visitatieproces

Nadere informatie

2QWZHUS$FFUHGLWDWLHNDGHU EHVWDDQGHRSOHLGLQJHQKRJHU RQGHUZLMV9ODDQGHUHQ $SULO

2QWZHUS$FFUHGLWDWLHNDGHU EHVWDDQGHRSOHLGLQJHQKRJHU RQGHUZLMV9ODDQGHUHQ $SULO 2QWZHUS$FFUHGLWDWLHNDGHU EHVWDDQGHRSOHLGLQJHQKRJHU RQGHUZLMV9ODDQGHUHQ $SULO Lange Voorhout 20 Postbus 556 2501 CN Den Haag P.O. Box 556 2501 CN The Hague The Netherlands T +31 (0)70 312 2300 F +31 (0)70

Nadere informatie

Brussel september 2008. Deel 1 Handleiding onderwijsvisitaties

Brussel september 2008. Deel 1 Handleiding onderwijsvisitaties Brussel september 2008 Deel 1 Handleiding onderwijsvisitaties Brussel september 2008 Handleiding onderwijsvisitaties DEEL 1 VLIR Ravensteingalerij 27 B 1000 Brussel t e l +32 (0)2 792 55 00 f a x +32 (0)2

Nadere informatie

De lijst vermeldt de gegevens bedoeld in artikel 64, 2, 2 [... geschr. decr. 19 maart 2004, art. V.25,I: 1 januari 2003)].

De lijst vermeldt de gegevens bedoeld in artikel 64, 2, 2 [... geschr. decr. 19 maart 2004, art. V.25,I: 1 januari 2003)]. AFDELING 3 OVERGANGSBEPALINGEN ONDERAFDELING 1 OMVORMING NAAR BACHELOR-MASTERSTRUCTUUR Art. 123. 1. De universiteiten en hogescholen vormen hun academische opleidingen c.q. hun basisopleidingen die zij

Nadere informatie

Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 4 november 2011 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordelingskader 4 3 Procedure 6 pagina 2 1 Inleiding Instellingsbesturen kunnen voor opleidingen met kleinschalig,

Nadere informatie

ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING

ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING Opzet en structuur De sjabloon van het aanvraagdossier

Nadere informatie

Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017

Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017 Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017 Situering van de Kwaliteitscode Afstemming op Europese referentiekaders De regie-pilots De uitgebreide instellingsreview In de periode 2015-2017 krijgen de universiteiten

Nadere informatie

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige opleiding. Positionering

Nadere informatie

Richtlijn beoordeling onderzoeksmasters vanaf 1 september 2015. 23 april 2015

Richtlijn beoordeling onderzoeksmasters vanaf 1 september 2015. 23 april 2015 Richtlijn beoordeling onderzoeksmasters vanaf 1 september 2015 23 april 2015 Parkstraat 28 Postbus 85498 2508 CD Den Haag P.O. Box 85498 2508 CD The Hague The Netherlands T +31 (0)70 312 2300 info@nvao.net

Nadere informatie

HERSTRUCTURERING VAN HET HOGER ONDERWIJS IN VLAANDEREN

HERSTRUCTURERING VAN HET HOGER ONDERWIJS IN VLAANDEREN AANBEVELING 21 HERSTRUCTURERING VAN HET HOGER ONDERWIJS IN VLAANDEREN VOORONTWERP VAN DECREET 13 juni 2002 VRWB-R/AANB-21 13 juni 2002 1/10 INHOUD SITUERING... 3 VASTSTELLINGEN EN AANBEVELINGEN... 5 1.

Nadere informatie

Doelstellingen van de opleiding Onderwerp niet behandeld tijdens de verkorte procedure na tijdelijke erkenning.

Doelstellingen van de opleiding Onderwerp niet behandeld tijdens de verkorte procedure na tijdelijke erkenning. nvao nederiands - viaamse accreditatieorganisatie Besluit datum 21 november 2016 onderwerp Definitief accreditatiebesluit (004107) bijlage 1 Intrekking en nieuwe vaststelling van het accreditatiebesluit

Nadere informatie

H a n d l e i d i n g O n d e r w i j s v i s i t a t i e s v l i r v l h o r a 125

H a n d l e i d i n g O n d e r w i j s v i s i t a t i e s v l i r v l h o r a 125 H a n d l e i d i n g O n d e r w i j s v i s i t a t i e s v l i r v l h o r a 125 BIJLAGE 6.4. CHECKLIST Inleiding De onderwerpen en facetten waarover de commissie zich een oordeel moet vormen, zijn

Nadere informatie

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014

PEER REVIEWS. Managementgroep Interactum September 2014 PEER REVIEWS Managementgroep Interactum September 2014 Met peer review wordt een systeem bedoeld waarbij de betreffende opleidingen structureel gebruik maken van elkaars deskundigheid en elkaars critical

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

Gedragscode Onderwijstaal Universiteit Antwerpen UITGANGSPUNTEN

Gedragscode Onderwijstaal Universiteit Antwerpen UITGANGSPUNTEN Gedragscode Onderwijstaal Universiteit Antwerpen (Raad van Bestuur, 23 april 2013, 27 mei 2014, 31 maart 2015, 12 april 2016, 28 maart 2017 en 27 maart 2018) UITGANGSPUNTEN De Universiteit Antwerpen wenst

Nadere informatie

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe College van Bestuur Hogeschool Drenthe Postbus 2080 7801 CB EMMEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool

Nadere informatie

Protocol TNO Educatieve Master

Protocol TNO Educatieve Master Protocol TNO Educatieve Master NVAO 14 maart 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Werkwijze toets nieuwe opleiding educatieve master (womaster) 4 3 Toelichting op het beoordelingskader beperkte toets nieuwe opleiding

Nadere informatie

Doelstellingen Onderwerp niet behandeld tijdens de verkorte procedure na tijdelijke erkenning.

Doelstellingen Onderwerp niet behandeld tijdens de verkorte procedure na tijdelijke erkenning. Ontwerp van accreditatierapport en -besluit met een positieve beoordeling van de accreditatieaanvraag voor de opleiding Master of Science in de architectuur (master) van de Universiteit Antwerpen (na tijdelijke

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

Politieonderwijs & externe kwaliteitszorg op weg naar accreditatie

Politieonderwijs & externe kwaliteitszorg op weg naar accreditatie Politieonderwijs & externe kwaliteitszorg op weg naar accreditatie dr. Steven Van Luchene [VLIR Cel Kwaliteitszorg] op weg naar accreditatie 1. routebeschijving: tno visita e accredita e 2. de meet: generieke

Nadere informatie

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs

Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs Handreiking bij het beoordelingskader voor het bijzonder kenmerk Kleinschalig en intensief onderwijs 12 november 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Handreiking voor specifieke invulling van de standaarden

Nadere informatie

Nadere uitwerking aanvullende criteria onderzoeksmasters

Nadere uitwerking aanvullende criteria onderzoeksmasters Nadere uitwerking aanvullende criteria onderzoeksmasters 30 mei 2016 Nadere uitwerking aanvullende criteria onderzoeksmasters 30 mei 2016 pagina 2 Inhoud Pag. Profiel van de onderzoeksmaster 4 Beoordeling

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

Indeling hoger onderwijs

Indeling hoger onderwijs achelor & master Sinds enkele jaren is de structuur van het hoger onderwijs in België afgestemd op die van andere Europese landen. Hierdoor kan je makkelijker switchen tussen hogescholen en universiteiten

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

Accreditatie in Nederland en Vlaanderen

Accreditatie in Nederland en Vlaanderen Vlaanderen en Nederland werken samen bij de invoering van accreditatie in het hoger onderwijs. Dit komt onder meer tot uitdrukking in de oprichting van een gezamenlijke accreditatieorganisatie en afstemming

Nadere informatie

Handleiding Onderwijsvisitaties vlir vlhora Brussel, februari 2005

Handleiding Onderwijsvisitaties vlir vlhora Brussel, februari 2005 Handleiding Onderwijsvisitaties vlir vlhora Brussel, februari 2005 2 Handleiding Onderwijsvisitaties vlir vlhora INHOUD Voorwoord 5 1. Kwaliteitszorg en kwaliteitszorgstelsels 9 1.1. Het begrip kwaliteit

Nadere informatie

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie

Breakout sessie 2-5. Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling. Introductie Breakout sessie 2-5 Stelsel 3.0 Accreditatie op Maat: Opleidingsbeoordeling De voorstellen beschreven in deze notitie dienen als uitwerking van (aangekondigde) wetswijzigingen. Op basis van deze wetswijzigingen

Nadere informatie

Brussel, 10 december _Advies_accreditatieverdrag. Advies. Accreditatieverdrag met Nederland

Brussel, 10 december _Advies_accreditatieverdrag. Advies. Accreditatieverdrag met Nederland Brussel, 10 december 2003 111903_Advies_accreditatieverdrag Advies Accreditatieverdrag met Nederland Inhoud Inhoud... 2 1. Inleiding en situering adviesvraag... 3 2. Samenvatting... 4 3. Advies...5 2 1.

Nadere informatie

Praktijkgebaseerd Onderzoek in de Bachelor opleidingen Sociaal Werk: visie en uitdagingen

Praktijkgebaseerd Onderzoek in de Bachelor opleidingen Sociaal Werk: visie en uitdagingen Praktijkgebaseerd Onderzoek in de Bachelor opleidingen Sociaal Werk: visie en uitdagingen Peter Raymaekers Lector en coördinator onderzoek en dienstverlening Departement Sociale School Heverlee KHleuven

Nadere informatie

Sjabloon aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- en/of masteropleiding

Sjabloon aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- en/of masteropleiding Sjabloon aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- en/of masteropleiding Decretale context De aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- of masteropleiding

Nadere informatie

Arteveldehogeschool. Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs. (professioneel gerichte bachelor)

Arteveldehogeschool. Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs. (professioneel gerichte bachelor) Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs (professioneel gerichte bachelor) Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Ontwerp van Accreditatierapport en besluit 2 december 2008 Inhoud

Nadere informatie

Toetsingskaders opleidingsschool en academische kop 2013

Toetsingskaders opleidingsschool en academische kop 2013 Toetsingskaders opleidingsschool en academische kop 2013 NVAO 10 juni 2013 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Definitie 6 3 Toetsingskaders 7 4 Werkwijze 12 pagina 2 1 Inleiding 1.1 Vooraf Beoordeling kwaliteit opleidingsschool

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV College van bestuur NHTV Internationale Hogeschool Breda Postbus 3917 4800 DX BREDA Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture

Nadere informatie

Goedgekeurd door de Raad van bestuur 19/01/2007. Nota: academisch onderwijs en academisering. januari 2007

Goedgekeurd door de Raad van bestuur 19/01/2007. Nota: academisch onderwijs en academisering. januari 2007 Werkgroep Onderwijskundige aspecten academisering Associatie K.U.Leuven Nota: academisch onderwijs en academisering januari 2007 Inleiding Het structuurdecreet van 4 april 2003 heeft de voorheen bestaande

Nadere informatie

Operationeel kader vermindering studieomvang masteropleidingen

Operationeel kader vermindering studieomvang masteropleidingen Bijlage. Operationeel kader vermindering studieomvang masteropleidingen als vermeld in artikel 1. Operationeel kader vermindering studieomvang masteropleidingen 13 april 2018 Inhoud 1 Inleiding 4 2 De

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN College van bestuur Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Facility

Nadere informatie

Beoordelingskader Pilot Bijzonder Kenmerk Ondernemen

Beoordelingskader Pilot Bijzonder Kenmerk Ondernemen Beoordelingskader Pilot Bijzonder Kenmerk Ondernemen 22 november 2011 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordeling van het bijzonder kenmerk ondernemen 5 2.1 Uitgangspunten voor de beoordeling van het bijzonder

Nadere informatie

Arteveldehogeschool. Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs. (professioneel gerichte bachelor)

Arteveldehogeschool. Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs. (professioneel gerichte bachelor) Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs (professioneel gerichte bachelor) Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Accreditatierapport en besluit 2 december 2008 Inhoud 1 Samenvattende

Nadere informatie

Naar transparanter hoger onderwijs. Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk

Naar transparanter hoger onderwijs. Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk Naar transparanter hoger onderwijs Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk Samenvatting van het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk hoger onderwijs Toegang vanuit [1] Eerste cyclus Tweede

Nadere informatie

1 Samenvattende conclusie 3. 2 Besluit 4

1 Samenvattende conclusie 3. 2 Besluit 4 Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen Bachelor in de industriële wetenschappen: elektromechanica (academisch gerichte bachelor) Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Accreditatierapport

Nadere informatie

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen 2 de ronde

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen 2 de ronde Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen 2 de ronde 25 januari 2013 Inhoud 1 Opzet 4 2 Generieke kwaliteitswaarborgen 4 2.1 Generieke kwaliteitswaarborg 1: beoogd eindniveau 4 2.2

Nadere informatie

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland 17 december 2015 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Wanneer een Toets Nieuwe Opleiding? 4 3 Werkwijze Toets Nieuwe Opleiding 5 4 Aanvraagdossier ten behoeve van

Nadere informatie

Het hoger onderwijs verandert

Het hoger onderwijs verandert achelor & master Sinds september 2004 is de hele structuur van het hoger onderwijs veranderd. Die nieuwe structuur werd tegelijkertijd ingevoerd in andere Europese landen. Zo sluiten opleidingen in Vlaanderen

Nadere informatie

Kader Opleidingsaccreditatie. - Vlaanderen 2015-2021

Kader Opleidingsaccreditatie. - Vlaanderen 2015-2021 Kader Opleidingsaccreditatie - Vlaanderen 2015-2021 20 maart 2015 Pagina 2 van 17 Inhoud 1 Opzet 5 2 Beoordelingskader 6 3 Beoordelingsschaal en beslisregel 7 4 Samenstelling van de visitatiecommissie

Nadere informatie

Standpunt van de VLIR betreffende de visitatie van het onderwijs aan de universitaire instellingen in Vlaanderen

Standpunt van de VLIR betreffende de visitatie van het onderwijs aan de universitaire instellingen in Vlaanderen Standpunt van de VLIR betreffende de visitatie van het onderwijs aan de universitaire instellingen in Vlaanderen Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België Yvette Michotte 27 februari 2016 10-3-2016

Nadere informatie

Toekomstige structuur Vlaams Hoger Onderwijs

Toekomstige structuur Vlaams Hoger Onderwijs Toekomstige structuur Vlaams Hoger Onderwijs standpunt Vlaamse Hogescholenraad 17 maart 2010 Algemeen De VLHORA is tevreden dat de instellingen, die in eerste instantie verantwoordelijkheid dragen voor

Nadere informatie

COMMISSIE HOGER ONDERWIJS VLAANDEREN

COMMISSIE HOGER ONDERWIJS VLAANDEREN COMMISSIE HOGER ONDERWIJS VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS M.H.O. OP TOETS NIEUWE OPLEIDING Opzet en structuur Dit sjabloon met richtlijnen

Nadere informatie

Rapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel

Rapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel Rapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel 1 Inleiding Naar aanleiding van het nieuwe kwaliteitszorgsysteem dat werd ingevoerd bij de opschorting van de opleidingsvisitaties, werd beslist om

Nadere informatie

DEEL B VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE BACHELOROPLEIDING ROEMEENSE TAAL EN CULTUUR

DEEL B VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE BACHELOROPLEIDING ROEMEENSE TAAL EN CULTUUR DEEL B VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE BACHELOROPLEIDING ROEMEENSE TAAL EN CULTUUR 2015-2016 Deel B: opleidingsspecifiek deel 1. Algemene bepalingen Artikel 1.1 Begripsbepalingen Artikel 1.2

Nadere informatie

Kader Toets Nieuwe Opleiding. - Vlaanderen 2015-2021

Kader Toets Nieuwe Opleiding. - Vlaanderen 2015-2021 Kader Toets Nieuwe Opleiding - Vlaanderen 2015-2021 28 mei 2015 Pagina 2 van 13 Inhoud 1 Opzet 5 2 Beoordelingskader 6 3 Beoordelingsschaal en beslisregel 7 4 Samenstelling van de visitatiecommissie 8

Nadere informatie

Advies over het nieuwe NVAO-reglement

Advies over het nieuwe NVAO-reglement Raad Hoger Onderwijs 8 oktober 2013 RHO-RHO-ADV-002 Advies over het nieuwe NVAO-reglement Vlaamse Onderwijsraad Kunstlaan 6 bus 6 BE-1210 Brussel T +32 2 219 42 99 F +32 2 219 81 18 www.vlor.be info@vlor.be

Nadere informatie

Concept. Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA

Concept. Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA Versie juli 2013 Concept Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders NOVA Algemene toelichting bij de Accreditatiekaders April 2012 0 Inhoud Gebruikte begrippen en afkortingen... 2 Inleiding... 5 Opbouw

Nadere informatie

Het referentiekader van de visitatiecommissie Informatica-Toegepaste Informatica-Computerwetenschappen 2009

Het referentiekader van de visitatiecommissie Informatica-Toegepaste Informatica-Computerwetenschappen 2009 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 INLEIDING Het referentiekader van de visitatiecommissie Informatica-Toegepaste

Nadere informatie

Drama Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Drama aan de Artesis Hogeschool Antwerpen

Drama Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Drama aan de Artesis Hogeschool Antwerpen A A N V U L L E N D E V I S I T A T I E Drama Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Drama aan de Artesis Hogeschool Antwerpen V l a a m s e H o g e s c h

Nadere informatie

Conceptkaders HBO5 3 november 2009

Conceptkaders HBO5 3 november 2009 Conceptkaders HBO5 3 november 2009 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Toetsing van tot HBO 5 om te vormen opleidingen 5 2.1 Opzet 5 2.2 Beoordelingskader voor tot HBO 5 om te vormen opleidingen 6 2.2.1 Basisgegevens

Nadere informatie

Het domeinspecifieke referentiekader masteropleiding Monumenten- en landschapszorg

Het domeinspecifieke referentiekader masteropleiding Monumenten- en landschapszorg Uittreksel uit het visitatierapport, 7 december 2010 Het domeinspecifieke referentiekader masteropleiding Monumenten- en landschapszorg 1.1 Inleiding Voor iedere opleiding wordt een domeinspecifiek referentiekader

Nadere informatie

Formuleren van de onderwijsdoelen van de bacheloropleidingen aan de UA

Formuleren van de onderwijsdoelen van de bacheloropleidingen aan de UA Formuleren van de onderwijsdoelen van de bacheloropleidingen aan de UA Inleiding Tijdens de eerste studiedag van de BAMA-werkgroep op 10 oktober l.l. werd aan de BAMAcoördinatoren de opdracht gegeven om

Nadere informatie

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren.

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren. Bijlage V Bij het advies van de Commissie NLQF EQF Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en. Tabel ter vergelijking NLQF niveaus 5 t/m 8 en Dublindescriptoren NLQF Niveau 5 Context Een onbekende, wisselende

Nadere informatie

Beoordelingskader Bijzonder (Kwaliteits)Kenmerk Ondernemen

Beoordelingskader Bijzonder (Kwaliteits)Kenmerk Ondernemen Beoordelingskader Bijzonder (Kwaliteits)Kenmerk Ondernemen september 2013 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Beoordeling van het bijzonder kenmerk ondernemen 5 3 Beoordeling standaarden 10 pagina 2 1 Inleiding Vanuit

Nadere informatie

Besluit. Oordeel en samenvattend advies van de visitatiecommissie. Doelstellingen. Programma

Besluit. Oordeel en samenvattend advies van de visitatiecommissie. Doelstellingen. Programma n ed erl a n ds - v I a a mse a ccr e ditati eo r ga ni sati e Besluit Accreditatierapport en -besluit met een positieve beoordeling van de accreditatieaanvreag voor de opleiding Master of Arts in de bedrijfscommunicatie*

Nadere informatie

Reglement EVC-EVK Associatie K.U.Leuven

Reglement EVC-EVK Associatie K.U.Leuven vzw Associatie K.U.Leuven Schapenstraat 34, B-3000 Leuven Reglement EVC-EVK Associatie K.U.Leuven Goedgekeurd op de Raad van bestuur van 16.06.2006 met ingang van het academiejaar 2006-2007 1. Definities

Nadere informatie

Kwaliteitszorg en accreditatie

Kwaliteitszorg en accreditatie Infofiche Kwaliteitszorg en accreditatie Om kwaliteitsvol onderwijs te garanderen, worden opleidingen en instellingen beoordeeld. Enerzijds is er interne kwaliteitszorg die binnen de hogeschool of universiteit

Nadere informatie

Opleidingsstatuut Bacheloropleiding Automotive Studiejaar 2015 2016. Regeling Externe toezichthouders bij examens

Opleidingsstatuut Bacheloropleiding Automotive Studiejaar 2015 2016. Regeling Externe toezichthouders bij examens Opleidingsstatuut Bacheloropleiding Automotive Studiejaar 2015 2016 Regeling Externe toezichthouders bij examens Inhoudsopgave 1. Positie en benoeming externe toezichthouders... 3 2. Taak externe toezichthouder

Nadere informatie

Productdesign Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Productdesign aan de Vlaamse hogescholen

Productdesign Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Productdesign aan de Vlaamse hogescholen O N D E R W I J S V I S I T A T I E Productdesign Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Productdesign aan de Vlaamse hogescholen V l a a m s e H o g e s

Nadere informatie

Bijlage V. Vervolgopdracht aan de Ministeriële Commissie Optimalisatie en rationalisatie van het hoger onderwijslandschap en -aanbod Vervolgopdracht aan de Ministeriële Commissie maart 2008 Frank Vandenbroucke

Nadere informatie

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren.

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren. Bijlage V Bij het advies van de Commissie NLQF EQF Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en. Tabel ter vergelijking NLQF niveaus 5 t/m 8 en Dublindescriptoren NLQF Niveau 5 Context Een onbekende, wisselende

Nadere informatie

betreffende het Onderwijs XXIII

betreffende het Onderwijs XXIII stuk ingediend op 2066 (2012-2013) Nr. 5 19 juni 2013 (2012-2013) Ontwerp van decreet betreffende het Onderwijs XXIII Amendementen Stukken in het dossier: 2066 (2012-2013) Nr. 1: Ontwerp van decreet Nr.

Nadere informatie

NVAO NEDERLAND RICHTLIJN PANELSAMENSTELLING

NVAO NEDERLAND RICHTLIJN PANELSAMENSTELLING NVAO NEDERLAND RICHTLIJN PANELSAMENSTELLING FEBRUARI 2019 NVAO NEDERLAND Richtlijn panelsamenstelling RICHTLIJN BEHOREND BIJ BEOORDELINGSKADER ACCREDITATIE HOGER ONDERWIJS NEDERLAND 2018 FEBRUARI 2019

Nadere informatie

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het advies van de Inspectie van Financiën, gegeven op 8 februari 2008;

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het advies van de Inspectie van Financiën, gegeven op 8 februari 2008; Ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 11 juni 2004 tot vaststelling van de vorm van de diploma's en de inhoud van het bijhorend diplomasupplement

Nadere informatie

Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool

Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool Bijlage 1: Toetsingskader opleidingsschool NVAO, 3 maart 2009 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Definitie 5 3 Beoordelingskader 6 4 Werkwijze 12 pagina 2 1 Inleiding In de kwaliteitsagenda voor het opleiden van leraren

Nadere informatie

Visitatieprotocol. specifieke lerarenopleidingen november 2009

Visitatieprotocol. specifieke lerarenopleidingen november 2009 Visitatieprotocol specifieke lerarenopleidingen 9 10 12 november 2009 Programma 1. Wie zijn we? 2. Terminologie 3. De specifieke lerarenopleiding 4. Stelsel van kwaliteitszorg 5. Genese visitatieprotocol

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Psychobiologie van de Universiteit van Amsterdam

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Psychobiologie van de Universiteit van Amsterdam }nvao r n e d e rlcw d s- vlaam se a ccre d ita tie o rg a n is a tie les Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding wo-bachelor Psychobiologie van de Universiteit van Amsterdam

Nadere informatie

Nadere uitwerking beoordeling educatieve minoren behorende bij wo-bacheloropleidingen

Nadere uitwerking beoordeling educatieve minoren behorende bij wo-bacheloropleidingen Nadere uitwerking beoordeling educatieve minoren behorende bij wo-bacheloropleidingen 15 juli 2013 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Werkwijze huidige beoordelingsronde 4 3 Beoordeling educatieve minoren met toelichting

Nadere informatie

Uitbreiding studieomvang

Uitbreiding studieomvang Infofiche Uitbreiding studieomvang Om te voldoen aan internationale verwachtingen en de studiedruk te verlagen, werd de mogelijkheid gecreëerd de masteropleidingen in de humane wetenschappen te verlengen

Nadere informatie

ONTWERP VAN DECREET. betreffende de kwalificatiestructuur AMENDEMENTEN

ONTWERP VAN DECREET. betreffende de kwalificatiestructuur AMENDEMENTEN Zitting 2008-2009 25 maart 2009 ONTWERP VAN DECREET betreffende de kwalificatiestructuur AMENDEMENTEN Zie: 2158 (2008-2009) Nr. 1: Ontwerp van decreet 5571 OND 2 AMENDEMENT Nr. 1 Artikel 7 In a), tweede

Nadere informatie

Rapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut.

Rapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Samenvatting Rapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. In 2007 is de Vereniging CultuurProfielScholen (VCPS) opgericht, het

Nadere informatie

Productontwikkeling Een aanvullend onderzoek naar de kwaliteit van de masteropleiding Productontwikkeling aan de Artesis Hogeschool Antwerpen

Productontwikkeling Een aanvullend onderzoek naar de kwaliteit van de masteropleiding Productontwikkeling aan de Artesis Hogeschool Antwerpen A A N V U L L E N D E V I S I T A T I E Productontwikkeling Een aanvullend onderzoek naar de kwaliteit van de masteropleiding Productontwikkeling aan de Artesis Hogeschool Antwerpen V l a a m s e H o g

Nadere informatie

Omvorming naar de masteropleidingen

Omvorming naar de masteropleidingen Omvorming naar de masteropleidingen Data van indiening van de ingevulde formulieren: Dit beperkt formulier op 4 oktober 2002 Uitgebreider formulier (met o.m. de doelstellingen en eindtermen) uiterlijk

Nadere informatie

Advies over de wijziging van het accreditatieverdrag

Advies over de wijziging van het accreditatieverdrag Raad Hoger Onderwijs IDR / 16 april 2013 RHO-RHO-ADV-005 Advies over de wijziging van het accreditatieverdrag Vlaamse Onderwijsraad Kunstlaan 6 bus 6 BE-1210 Brussel T +32 2 219 42 99 F +32 2 219 81 18

Nadere informatie

AP- Koninklijk Conservatorium Antwerpen Vademecum Onderzoeksproject

AP- Koninklijk Conservatorium Antwerpen Vademecum Onderzoeksproject AP- Koninklijk Conservatorium Antwerpen Vademecum Onderzoeksproject 2014-2015 2 Inleiding Dit boekje is een handleiding voor het opleidingsonderdeel Onderzoeksproject Muziek. Het Onderzoeksproject Muziek

Nadere informatie

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen ,nvao F nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot het verlenen van accreditatie aan de opleiding hbo-master Social Work van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen datum 31 juli

Nadere informatie

Toetsing en beoordeling en de beperkte opleidingsbeoordeling

Toetsing en beoordeling en de beperkte opleidingsbeoordeling Toetsing en beoordeling en de beperkte opleidingsbeoordeling Conferentie Onderwijsinspectie, Amersfoort, 20 mei 2015 Sietze Looijenga, QANU In deze workshop: Hoe wordt in visitaties aandacht besteed aan

Nadere informatie

Protocol voor Nederlandse aanvragen Toets Nieuwe Opleiding leidend tot een Joint degree. 7 juni 2010

Protocol voor Nederlandse aanvragen Toets Nieuwe Opleiding leidend tot een Joint degree. 7 juni 2010 Protocol voor Nederlandse aanvragen Toets Nieuwe Opleiding leidend tot een Joint degree 7 juni 2010 versie februari 2011 Inhoud Voorwoord 3 1 Inleiding 3 2 Wanneer kan een toets nieuwe opleiding leidend

Nadere informatie

De onderwijsvisitatie Industriële wetenschappen: informatica

De onderwijsvisitatie Industriële wetenschappen: informatica ONDERWIJSVISITATIE Industriële wetenschappen: informatica Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloropleiding en masteropleiding Industriële wetenschappen: informatica aan de Vlaamse

Nadere informatie

DEEL B van de onderwijs- en examenregeling voor de bacheloropleiding Algemene cultuurwetenschappen, 2014-2015

DEEL B van de onderwijs- en examenregeling voor de bacheloropleiding Algemene cultuurwetenschappen, 2014-2015 DEEL B van de onderwijs- en examenregeling voor de bacheloropleiding Algemene cultuurwetenschappen, 2014-2015 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Toepasselijkheid van de regeling Deze regeling bestaat uit

Nadere informatie

Op 22 april 2005 heeft het panel advies uitgebracht aan de NVAO. 2.1 Samenvatting van bevindingen van het panel

Op 22 april 2005 heeft het panel advies uitgebracht aan de NVAO. 2.1 Samenvatting van bevindingen van het panel College van bestuur Technische Universiteit Eindhoven Postbus 513 5600 MB EINDHOVEN Besluit datum 22 juni 2005 onderwerp Definitief besluit Toets NO wo-master Embedded Systems Technische Universiteit Eindhoven

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool

Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool nvao nederlands - vlaamse accreditatieorganisatie Besluit strekkende tot een positief oordeel van een aanvraag toets nieuwe opleiding van de hbo-bachelor HBO-Rechten van Capabel Hogeschool datum 29 december

Nadere informatie

1.4. Studentennummer: de persoonlijke studentencode vermeld in de databank van de instelling.

1.4. Studentennummer: de persoonlijke studentencode vermeld in de databank van de instelling. Bijlage 1 bij het besluit van de Vlaamse Regering van.../.../... tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2014 tot vaststelling van de vorm van het hogeronderwijsdiploma en

Nadere informatie