ZWEDEN. 1. Het Hoger Onderwijs in Zweden In Zweden kan men hoger onderwijs volgen aan :

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ZWEDEN. 1. Het Hoger Onderwijs in Zweden. 1.1. In Zweden kan men hoger onderwijs volgen aan :"

Transcriptie

1 ZWEDEN 1. Het Hoger Onderwijs in Zweden 1.1. In Zweden kan men hoger onderwijs volgen aan : 7 universiteiten; 15 zelfstandige universitaire scholen ("University Colleges"); 17 instituten met gespecialiseerde opleidingen; 31 hogescholen voor gezondheidszorg Tot de oude universiteiten behoren deze van Uppsala (gesticht in 1477), Lund (1688), Stockholm (1877) en Göteborg (1891). De jonge universiteiten zijn gelegen in Malmö (1955), Umeå (1963) en Linköping (1970). In Uppsala ( inw.) is de landbouwhogeschool gevestigd. De bosbouwhogeschool heeft men in de hoofdstad Stockholm ( inw.). In Zweden hebben 83% van de twintigjarigen een diploma van secundair onderwijs. In België is dit 73%, in Denemarken 80%, in Portugal 36% en in Italië 56% (Bron : EU, 1995) Naar opleidingsduur onderscheidt men in Zweden 2 typen ingenieurs. Deze 2 typen worden opgeleid aan 5 universiteiten, 16 "colleges" en 2 gespecialiseerde instituten Tot 1985 kende Zweden de "Civilingenjör" en de "Bergsingenjör" (metallurgie en geotechnologie). De opleiding bedroeg 4,5 tot 5 jaar. Op vraag van de industrie werd een kortere ingenieursopleiding ingevoerd. Afhankelijk van de onderwijsinstelling en de specialiteit was de opleidingsduur 2 jaar of 2½ jaar. In 1985 werd voor deze opleiding de titel van "ingenjör" ingevoerd. De titel "Bergsingenjör" werd afgevoerd. Ter onderscheid sprak men van een "korte opleiding" en een "lange opleiding". Dit experiment (korte opleiding) bleek echter niet te voldoen. In 1990 (begin van de recessie in Zweden) werd eveneens een 3 jaar opleiding (leidend tot de graad van "ingenjör") ingevoerd. Een en ander klinkt ons vertrouwd in de oren. Bij de eeuwwisseling ontstond immers in ons land en precies op dezelfde vraag van de industrie, de opleiding voor "technisch ingenieur" (3 jaar) naast deze voor "civiel ingenieur" (burgerlijk ingenieur). De titel "technisch ingenieur" werd ingesteld bij Ministerieel Besluit van 23 mei In 1933, amper tien jaar na de instelling van de titel, waren er in ons land reeds 18 scholen voor technisch ingenieurs (10 in Wallonië en 8 in Vlaanderen). De keerzijde van het opzet was een proliferatie van scholen en een onoverzichtelijk aantal disciplines. In 1977 was het aantal scholen voor technisch ingenieurs reeds opgelopen tot 53. Veel scholen telden nog geen 200 studenten. De rest van het Belgisch verhaal is bekend. De kaderwet van 7 juli 1970 i.v.m. de structuur van het hoger onderwijs was een eerste maatregel om orde op zaken te stellen. Tenslotte zou de uitvoeringswet van 18 februari 1977 de nieuwe opleiding voor industrieel ingenieurs regelen. Daarna volgde er een fusie van onderwijsinstellingen. Tussen de "lange" opleiding voor burgerlijk ingenieur en de "korte" hogere technische opleiding voor gegradueerde (één cyclus) zit de opleiding voor industrieel ingenieur (2 cycli). Zweden 1

2 In de internationale context is dit een hoogst eigenaardige situatie. In Zweden vinden we sinds 1985 een navolging van het Belgisch hoger onderwijssysteem. Niet iedereen in Zweden vindt dit een goede oplossing. De korte opleiding voor "ingenjör", de proliferatie van de Zweedse onderwijsinstellingen en het niet homogeen beeld van de korte opleidingen heeft er geleid tot een controverse. De Zweedse aanhangers van het nieuw systeem gaan ervan uit dat het experiment zijn kans moet krijgen. De directe bruikbaarheid van hoger opgeleide technici blijkt voor de Zweedse industrie van een groot belang te zijn. Overigens hebben deze Zweedse hogere technici met hun titel, internationaal gezien, geen reden tot klagen. De titel van "ingenjör" is immers een internationaal label en dit is voor deze Zweedse technici best meegenomen. 2. De Zweedse industrie in een notedop Zweden heeft circa 8,8 miljoen inwoners. Dit is weinig voor een land dat ongeveer 15 keer zo groot is als België. De helft van het land is immers met bossen bedekt. Ruim 90% van de bevolking woont in de zuidelijke helft van het land. De drie grootste stedelijke agglomeraties zijn Stockholm (1,5 miljoen inwoners), Göteborg ( inw.) en Malmö ( inw.). Tegenover de ongeveer km lange gekartelde kustlijn liggen honderden eilandjes. In Stockholm en Göteborg liggen de 2 grootste onderwijsinstellingen voor ingenieurs (opleiding van 3 en 4,5 jaar). De "Kungliga Tekniska Högskola" (KTH) (Koninklijk Instituut voor Technologie) in Stockholm heeft circa studenten ("civilingenjör" - 4,5 jaar). Aan de "Chalmers Tekniska Högskola" (CTH) studeren circa studenten voor "civilingenjör" 1. Begin 1990 kende Zweden een recessie. Ondanks een lichte verbetering van de economie begin 1997 blijft de werkloosheid, zoals bij de overige Europese landen, het zorgenkind van de Zweeds economie. Dit vertaalt zich ook in de dalende belangstelling voor de lange opleidingsvorm voor ingenieurs. Inherent aan deze toestand is de hervorming geweest van het technisch hoger onderwijs. Veel "civilingenjörs" werken onder het niveau van hun opleidingskwalificatie 2. De zeer gediversifieerde Zweedse industrie wordt echter gedomineerd door grote ondernemingen. De machinebouw blijft de belangrijkste sector. Ze stelt circa 23% van de actieve bevolking tewerk 3. In deze machinebouwsector is de autoindustrie de grootste subsector (Volvo, Saab en Scania). Een speerpuntsector is de elektronica. In Kista bij Stockholm heeft men LM Ericcson die hybride elektronische schakelingen maakt. LM Ericcson, een wereldnaam in de telecomsector heeft eveneens een fabriek in Nörrköping, een industriestad van inwoners aan de Oostzee. Ooit behoorde Zweden tot de wereldleiders in het domein van de scheepsbouw. Maar de jongste jaren is deze sector flink afgekalfd. Zweden telt nu nog slechts een twintigtal werven met een bescheiden omvang. De belangstelling voor de opleiding van ingenieur in de scheepsbouw aan de CTH taande daardoor flink. 1 Bron : Prof. Susan Jagner, CTH Göteborg, Bron : Dr. Jörgen Sjöberg, CTH Göteborg, Bron : Belgische Dienst voor Buitenlandse Handel, Brussel, Zweden 2

3 De chemische ondernemingen zijn van vrij bescheiden formaat. Hout blijft voor Zweden één van de belangrijkste natuurlijke rijkdommen. De bekende meubelindustrie Ikea werkt bovendien met talrijke onderaannemers. Tenslotte weze bij dit bondig overzicht nog vermeld dat het land over heel wat mijnrijkdommen beschikt : koper, zink, lood, zilver en vooral ijzer. Vrijwel alle ijzererts wordt te Kiruna, ten Noorden van de poolcirkel ontgonnen door de staatsonderneming LKAB. De "Kunglia Tekniske Högskola" van Stockholm heeft in dit opzicht een belangrijke afdeling voor "Bergsingenjör", die nu een "civilingenjör"- opleiding van 4½ jaar is in de metallurgie en materiaal-technologie. Zweden trad pas tot de EU toe op 1 januari Universiteiten en hogescholen nemen deel aan de uitwisselingsprogramma's van de EU. 3. Opleiding van ingenieurs in Zweden In Zweden onderscheidt men 2 typen ingenieurs met name de "ingenjör" en de "civilingenjör". De "ingenjör" is een korte opleiding, terwijl de "civilingenjör" behoort tot de lange opleidingen. De "civilingenjör" wordt opgeleid aan een universiteit of aan een gespecialiseerd instituut (zoals bv. het Koninklijk Instituut voor Technologie van Stockholm). De "ingenjör" wordt opgeleid aan hetzij een school die gehecht is aan een universiteit waar ook de "civilingenjör" wordt opgeleid, hetzij aan een school gehecht aan een universiteit echter zonder een opleiding voor "civilingenjör". Deze "scholen" worden in de internationale context wel eens aangeduid als "University Colleges". "CIVILINGENJÖR" * Opleidingsduur : 4,5 tot 5 jaar (inbegrepen een stage van 17 weken). * De "civilingenjör" heeft een academische kwalificatie. * De "Nationale Onderwijsregeling" van Zweden stelt de titel van "civilingenjör" gelijkwaardig met de internationale titel van "Master of Science in Engineering" (M.Sc.Eng.). * Voor de architect (Arkitekt) geldt de internationaal gebruikelijke titel van "Master of Science in Architecture". Architecten volgen een academische opleiding van 4½ jaar. * Een selectieproef ("högskoleprovet") bepaalt de toegang tot de opleiding van "civilingenjör" (dit geldt ook voor de architecten). * In 1995 werden voor alle Zweedse onderwijsinstellingen slechts eerstejaarsstudenten (civilingenjör) toegelaten 4. 4 Bron : Prof. Jörgen Sjöberg, CTH Göteborg. Zweden 3

4 * Voor "civilingenjör" kan men studeren aan de volgende 2 "gespecialiseerde" instellingen : E "Chalmers Tekniska Högskola" (CTH) te Göteborg (Chalmers' Universiteit voor Technologie). In 1995 waren er aan de "CTH" circa studenten ingeschreven 5. De voornaamste opleidingsdisciplines aan de "CTH" zijn : bouwkunde, chemie, elektriciteit, elektronica, fysica en mechanica. De "CTH" biedt ook een korte opleiding voor ingenieur aan ("ingenjör" zie verder). E Kungliga Tekniska Högskola" (KTH) te Stockholm (Koninklijk Instituut voor Technologie). In 1995 waren er aan de "KTH" ongeveer studenten ingeschreven 6. De voornaamste opledingsdisciplines aan de "KTH" zijn : architectuur, bouwkunde, chemie, fysica, landmeten, luchtvaart, mechanica en metallurgie en materialen. Aan de "KTH" kan men eveneens de kortere opleiding, leidend tot de graad van "ingenjör" volgen. E Andere onderwijsinstellingen voor "civilingenjör" (en tezelfdertijd ook voor "ingenjör" zijn : - Universiteit van Linköping (LITH) met circa studenten ("civil"). - Universiteit van Luleå (aantal studenten onbekend). - Universiteit van Lund (± studenten) (= faculteit voor "civilingenjör"). - Universiteit van Umeå (aantal studenten onbekend). - Universiteit van Uppsala (± 500 studenten) (= faculteit voor "civilingenjör") 7. 5 Bron : Prof. Jörgen Sjöberg, CTH Göteborg. 6 Bron : Prof. Jörgen Sjöberg, CTH Göteborg. 7 Bron : Prof. Susan Jagne, CTH Göteborg, Zweden 4

5 "INGENJÖR" * Opleidingsduur : 2 jaar, 2½ jaar, 3 jaar of 4 jaar. * De opleiding dateert van Oorspronkelijk voorzag men een opleiding van 2 jaar en 2½ jaar als een "voortgezet secundair technisch onderwijs". * Sinds 1990 zijn de meeste opleidingen 3 jaar, maar sommige scholen hebben ook een opleiding van 4 jaar. * Alle opleidingen leiden tot de titel van "ingenjör". * De "Nationale Onderwijsregeleing" van Zweden stelt de titel van "ingenjör" (3 jaar opleiding) gelijkwaardig met de internationale titel van "Bachelor of Engineering" (B. Eng.). * De 4 jaar opleiding (8 semesters) van "ingenjör" wordt gelijkgesteld met een "Master of Science" (M. Sc.). De internationale titel van "Master of Science in Engineering" (M.Sc.Eng.) is echter voorbehouden voor de "civilingenjör". * In 1995 werden er slechts eerstejaarsstudenten toegelaten tot de "ingenjör"-opleiding. * De "ingenjör" krijgt een praktische opleiding met een strikt minimum aan theoretische vakken. De "ingenjör" heeft geen academische kwalificatie. * De graad van "Master of Science" (4 jaar) wordt in Zweden ook "Magister" genoemd. * De opleidingen leidend tot de graad van "ingenjör" zijn, zoals eerder gezegd, in een experimentele fase. De diverse programma's vertonen geen homogene structuur (toestand 1997). * 22 onderwijsinstellingen bieden de opleiding aan van "ingenjör". Ze zijn van het "college"-type. Sommige van deze "colleges" zijn gehecht aan de onderwijsinstelling voor "civilingenjör". Alle onderwijsinstellingen voor de opleiding van "ingenjör" noemt men echter in Zweden (in de internationale contaxt) "University College". De 22 onderwijsinstellingen heeft men op volgende plaatsen: Boräs, Falun/Borlänge, Gävle, Halmstad, Jönköping, Kalmar, Karlskrona/Ronneby, Karlstad, Kristianstad, Linköping (1), Luleå (1), Lund (1), Mid-Sweden, Mälardaden, Örebro, Skövda, Trollhättan/Uddevalla, Umeå (1), Uppsala (1) en Växjö. Eveneens heeft men een "college" voor "ingenjör" te Göteborg ("CTH") en Stockholm ("KTH"). De met (1) aangeduide plaatsen bieden ook een opleiding aan voor "civilingenjör". Zweden 5

6 4. Doctoraat Zweden kent 2 soorten "onderzoeksgraden" met name "LICENTIAAT" en "DOKTOR". Voor de "civilingenjör" noemt men deze onderzoeksgraden respectievelijk "Teknologie Licentiaat" en "Teknologie Doktor". Ingenieurs kunnen echter aan andere faculteiten de graad behalen van "Filosofie Doktor" of "Medicine Doktor". Onderzoeksgraden in het domein van de technologie worden enkele uitgereikt door instituten die de graad van "civilingenjör" aanbieden. De graad van "Teknologie Licentiaat" wordt ten vroegste 2 jaar na het behalen van de graad van "civilingenjör" uitgereikt (per jaar worden hiervan circa 300 graden uitgereikt); de graad van "Teknologie Doktor" na 4 jaar (per jaar worden hiervan circa 300 graden uitgereikt) 8. Circa 2/3 van alle research-studenten zijn ingeschreven aan de "CTH" van Göteborg en de "KTH" van Stockholm. Aan alle Zweedse onderzoeks-instellingen waren er in 1995 ongeveer studenten (ingenieurs) ingeschreven. De graad van "Teknologie Licentiaat" werd in Zweden voor het eerst in 1982 uitgereikt. De graad van "Teknologie Doktor" dateert van veel vroeger en wordt door de industrie hoog gewaardeerd. 5. Industrieel ingenieur versus de Zweedse ingenieur De opleiding van industrieel ingenieur is van een hoger niveau dan deze van de Zweeds "ingenjör" (3 jaar). De Zweedse "civilingenjör" (4½ jaar) heeft een hoge wetenschappelijke vorming, gelijkwaardig met deze van de Belgische burgerlijk ingenieur. Een meerderheid wordt opgeleid aan de twee befaamde onderwijsinstellingen, met name deze van de "CTH" te Göteborg en de "KTH" in Stockholm. 8 Bron : Prof. Jörgen Sjöberg, CTH Göteborg. Zweden 6

GRIEKENLAND. 1. Inleiding

GRIEKENLAND. 1. Inleiding GRIEKENLAND 1. Inleiding 1.1. De republiek Griekenland, waarvan de officiële naam Elliniki Dimokratia (Helleense Democratie) luidt, telt zo'n 10,1 miljoen inwoners. Het vasteland en de 1425 eilanden (waarvan

Nadere informatie

DENEMARKEN. 1. Hervorming van het Hoger Onderwijs

DENEMARKEN. 1. Hervorming van het Hoger Onderwijs DNMARKN 1. Hervorming van het Hoger Onderwijs Zoals voor de meeste andere landen van de U vond ook in Denemarken, enkele jaren geleden, een hervorming plaats van het hoger onderwijs. Voor de opleiding

Nadere informatie

FINLAND. 1. Hervorming van het Hoger Onderwijs in Finland

FINLAND. 1. Hervorming van het Hoger Onderwijs in Finland FINLAND 1. Hervorming van het Hoger Onderwijs in Finland Het vooruitzicht van de toetreding tot de EU (1 januari 1995) en de aanhoudende economische recessie zorgde in Finland voor een structurele hervorming

Nadere informatie

TSJECHIË EN SLOVAKIJE

TSJECHIË EN SLOVAKIJE TSJCHIË N SLOVAKIJ 1. Het land in een notedop 1.1. Het universitair onderwijs heeft in Tsjechië en Slovakije een lange traditie. Reeds in 1348 werd in Praag een universiteit opgericht. Op de wereldranglijst

Nadere informatie

ITALIË. 1. Inleiding. Italië 1

ITALIË. 1. Inleiding. Italië 1 ITALIË. Inleiding.. Voor circa, miljoen inwoners telt de republiek Italië universiteiten ( openbare en 9 privéinstellingen). Tot dit aantal behoren eveneens de polytechnische hogescholen. Aan openbare

Nadere informatie

SPANJE. Over het hoger onderwijs in Spanje, en meer in het bijzonder over de opleiding van ingenieurs, bestaan er bij ons veel misvattingen.

SPANJE. Over het hoger onderwijs in Spanje, en meer in het bijzonder over de opleiding van ingenieurs, bestaan er bij ons veel misvattingen. SPANJE 1. Inleiding Over het hoger onderwijs in Spanje, en meer in het bijzonder over de opleiding van ingenieurs, bestaan er bij ons veel misvattingen. Tijdens het Franco-tijdperk (tot 1975) werd het

Nadere informatie

B.S.T. Beperkte statistische telling van de studenten in het hoger onderwijs op 31 oktober 2003. Academiejaar 2003-2004

B.S.T. Beperkte statistische telling van de studenten in het hoger onderwijs op 31 oktober 2003. Academiejaar 2003-2004 B.S.T. Beperkte statistische telling van de studenten in het hoger onderwijs op 31 oktober 2003 Academiejaar 2003-2004 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap departement Onderwijs Inhoudsopgave Hoger onderwijs

Nadere informatie

Bijlage 1. Diplomavoorwaarden (koppeling diploma - administratief niveau)

Bijlage 1. Diplomavoorwaarden (koppeling diploma - administratief niveau) Bijlage 1. Diplomavoorwaarden (koppeling diploma - administratief niveau) 1. De volgende diploma's en getuigschriften worden, naargelang van het administratieve niveau, in aanmerking genomen voor aanwerving:

Nadere informatie

Talen en wetenschappen

Talen en wetenschappen Talen en Grieks- Industriële Latijn-moderne talen Latijn- Moderne talen-wiskunde Wetenschappen-wiskunde Techniek- Studieaanbod derde graad 1 Grieks Aardrijkskunde 1 2 Esthetica 1 0 Grieks 4 4 Biologie 2 1

Nadere informatie

Overzicht van de behoeften aan wetenschappelijke en technologische beroepen

Overzicht van de behoeften aan wetenschappelijke en technologische beroepen Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Overzicht van de behoeften aan wetenschappelijke en technologische beroepen 7 Juli 2010 Stéphane THYS Coördinator Opzet van de presentatie Studenten in wetenschappelijke

Nadere informatie

Hoe begeleidt u uw leerlingen in hun studiekeuze? Prof. Gert de Cooman Onderwijsdirecteur FEA

Hoe begeleidt u uw leerlingen in hun studiekeuze? Prof. Gert de Cooman Onderwijsdirecteur FEA Hoe begeleidt u uw leerlingen in hun studiekeuze? Prof. Gert de Cooman Onderwijsdirecteur FEA DE OPLEIDINGEN DRIE GROTE RICHTINGEN BURGERLIJK INGENIEUR BURGERLIJK INGENIEUR-ARCHITECT INDUSTRIEEL INGENIEUR

Nadere informatie

Bijlage 5 Afdeling III. Bijlage 5 BIJLAGE BIJ HET KONINKLIJK BESLUIT VAN 2 OKTOBER 1937 HOUDENDE HET STATUUT VAN HET RIJKSPERSONEEL.

Bijlage 5 Afdeling III. Bijlage 5 BIJLAGE BIJ HET KONINKLIJK BESLUIT VAN 2 OKTOBER 1937 HOUDENDE HET STATUUT VAN HET RIJKSPERSONEEL. Bijlage 5 Afdeling III Bijlage 5 BIJLAGE BIJ HET KONINKLIJK BESLUIT VAN 2 OKTOBER 1937 HOUDENDE HET STATUUT VAN HET RIJKSPERSONEEL 1 diplomkb) De volgende diploma's of getuigschriften komen in aanmerking

Nadere informatie

N Landmeters A05 Brussel, 29.9.2005 MH/BL/LC A D V I E S. over DE GELIJKWAARDIGHEID VAN DIPLOMA'S VOOR HET BEKOMEN VAN DE TITEL VAN LANDMETER-EXPERT

N Landmeters A05 Brussel, 29.9.2005 MH/BL/LC A D V I E S. over DE GELIJKWAARDIGHEID VAN DIPLOMA'S VOOR HET BEKOMEN VAN DE TITEL VAN LANDMETER-EXPERT N Landmeters A05 Brussel, 29.9.2005 MH/BL/LC A D V I E S over DE GELIJKWAARDIGHEID VAN DIPLOMA'S VOOR HET BEKOMEN VAN DE TITEL VAN LANDMETER-EXPERT (bekrachtigd door de Hoge Raad voor de Zelfstandigen

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Deel 8. internationale vergelijking

Deel 8. internationale vergelijking Deel internationale vergelijking INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Is de jongere gestopt met studeren? Vul het formulier in a.u.b, onderteken het en stuur het dadelijk terug.

Is de jongere gestopt met studeren? Vul het formulier in a.u.b, onderteken het en stuur het dadelijk terug. Kinderbijslag na de leerplicht Studenten contact telefoon dossiernummer Als jongeren na de leerplicht studeren of een opleiding volgen, kan de kinderbijslag doorbetaald worden tot hun 25e. Om het recht

Nadere informatie

DUITSLAND. Tot deze soort instellingen behoren: - de Universiteiten; en - de gelijkwaardige instellingen voor hoger onderwijs.

DUITSLAND. Tot deze soort instellingen behoren: - de Universiteiten; en - de gelijkwaardige instellingen voor hoger onderwijs. DUITSLAND 1. Hoger onderwijs in Duitsland De Bondsrepubliek Duitsland heeft 234 instellingen voor hoger onderwijs. Deze instellingen voor hoger onderwijs zijn in de regel staatsinstellingen van de deelstaten.

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

DE VLAAMSE MINISTER VAN BESTUURSZAKEN, BINNENLANDS BESTUUR, INBURGERING, TOERISME EN VLAAMSE RAND

DE VLAAMSE MINISTER VAN BESTUURSZAKEN, BINNENLANDS BESTUUR, INBURGERING, TOERISME EN VLAAMSE RAND Ministerieel besluit tot vaststelling van de lijst van erkende diploma s of getuigschriften per niveau ter uitvoering van artikel 11, 2, tweede lid, van het besluit van de Vlaamse Regering van 7 december

Nadere informatie

Bekwaamheidsbewijzen ten minste bachelor + BPB

Bekwaamheidsbewijzen ten minste bachelor + BPB Bekwaamheidsbewijzen ten minste bachelor + BPB Voor het ambt van directeur is een vereist bekwaamheidsbewijs nodig: Ten minste bachelor + BPB Uit het Besluit van de Vlaamse Regering van 27 juni 1990 betreffende

Nadere informatie

focus op vrijstelling voor studies in het kader van de knelpuntberoepen

focus op vrijstelling voor studies in het kader van de knelpuntberoepen focus op vrijstelling voor studies in het kader van de knelpuntberoepen U bent uitkeringsgerechtigd volledig werkloos? U hebt sinds tenminste 2 jaar uw studies of leertijd beëindigd? U hebt geen einddiploma

Nadere informatie

Rapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel

Rapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel Rapport alumni-enquête 2016 Vrije Universiteit Brussel 1 Inleiding Naar aanleiding van het nieuwe kwaliteitszorgsysteem dat werd ingevoerd bij de opschorting van de opleidingsvisitaties, werd beslist om

Nadere informatie

Bijlage bij POC PB NR

Bijlage bij POC PB NR Bijlage bij POC PB NR 20170518 Artikel 23 van het OER stelt dat Studenten die zich voor het eerst in een welbepaalde bacheloropleiding inschrijven bij de start van het academiejaar, moeten ofwel het volledige

Nadere informatie

Het hoger onderwijs verandert

Het hoger onderwijs verandert achelor & master Sinds september 2004 is de hele structuur van het hoger onderwijs veranderd. Die nieuwe structuur werd tegelijkertijd ingevoerd in andere Europese landen. Zo sluiten opleidingen in Vlaanderen

Nadere informatie

focus op vrijstelling voor studies in het kader van de knelpuntberoepen

focus op vrijstelling voor studies in het kader van de knelpuntberoepen focus op vrijstelling voor studies in het kader van de knelpuntberoepen U bent uitkeringsgerechtigd volledig werkloos? U hebt sinds tenminste 2 jaar uw studies of leertijd beëindigd? U hebt geen einddiploma

Nadere informatie

ONTWERP VAN DECREET. betreffende de kwalificatiestructuur AMENDEMENTEN

ONTWERP VAN DECREET. betreffende de kwalificatiestructuur AMENDEMENTEN Zitting 2008-2009 25 maart 2009 ONTWERP VAN DECREET betreffende de kwalificatiestructuur AMENDEMENTEN Zie: 2158 (2008-2009) Nr. 1: Ontwerp van decreet 5571 OND 2 AMENDEMENT Nr. 1 Artikel 7 In a), tweede

Nadere informatie

Koppeling diploma - administratief niveau

Koppeling diploma - administratief niveau BIJLAGE Bijlage nr. Koppeling diploma - administratief niveau 1. De volgende diploma's en getuigschriften worden, naar gelang van het administratieve niveau, in aanmerking genomen voor aanwerving bij de

Nadere informatie

Opleiding van leraren in de informaticawetenschappen

Opleiding van leraren in de informaticawetenschappen Opleiding van leraren in de informaticawetenschappen Studienamiddag Informaticawetenschappen in het leerplichtonderwijs Paleis der Academiën, Brussel, 2015-04-29 Bern Martens Lerarenopleiding Sec. Onderwijs

Nadere informatie

VLAAMSERAAD ONTWERP VAN DECREET. betreffende de hogescholen in de Vlaamse Gemeenschap AMENDEMENTEN. voorgesteld na indiening van het verslag

VLAAMSERAAD ONTWERP VAN DECREET. betreffende de hogescholen in de Vlaamse Gemeenschap AMENDEMENTEN. voorgesteld na indiening van het verslag Stuk 548 (1990-1991) - Nr. 5 VLAAMSERAAD ZITTING 1991-1992 15 OKTOBER 1991 ONTWERP VAN DECREET betreffende de hogescholen in de Vlaamse Gemeenschap EN voorgesteld na indiening van het verslag Artikel 6

Nadere informatie

! " #" $ % & $ & "! ' ( ) & ) & ) * + *,+ *,+ + -.& / 0 (

!  # $ % & $ & ! ' ( ) & ) & ) * + *,+ *,+ + -.& / 0 ( De tekst in cursief is het Aanvullend facultair reglement betreffende het doctoraat in de wetenschappen en het doctoraat in de toegepaste biologische wetenschappen De bijzondere bepalingen en criteria

Nadere informatie

DECREET. betreffende de hervorming van het hoger onderwijs in de kinesitherapie en de revalidatiewetenschappen in de Vlaamse Gemeenschap

DECREET. betreffende de hervorming van het hoger onderwijs in de kinesitherapie en de revalidatiewetenschappen in de Vlaamse Gemeenschap VLAAMS PARLEMENT DECREET betreffende de hervorming van het hoger onderwijs in de kinesitherapie en de revalidatiewetenschappen in de Vlaamse Gemeenschap HOOFDSTUK I Inleidende bepalingen Artikel 1 Dit

Nadere informatie

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische

Nadere informatie

NARIC-Vlaanderen: Een buitenlands diploma, wat nu? EuroguidanceNascholing. 13 mei 2019

NARIC-Vlaanderen: Een buitenlands diploma, wat nu? EuroguidanceNascholing. 13 mei 2019 NARIC-Vlaanderen: Een buitenlands diploma, wat nu? EuroguidanceNascholing 13 mei 2019 Inhoud Wat weten we over (stellingen) Wie is NARIC-Vlaanderen Wanneer vraag ik een erkenning aan van mijn buitenlands

Nadere informatie

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische

Nadere informatie

Bijlage bij POC PB NR

Bijlage bij POC PB NR Bijlage bij POC PB NR 20161020 Artikel 23 van het OER stelt dat Studenten die zich voor het eerst in een welbepaalde bacheloropleiding inschrijven bij de start van het academiejaar, moeten ofwel het volledige

Nadere informatie

Aandachtspunten schooljaar

Aandachtspunten schooljaar Aandachtspunten schooljaar 2000-2001 1. Inleiding Enkele jaren geleden werd de lerarenopleiding van één cyclus vernieuwd. De eerste studenten van de opleiding van geaggregeerde voor het secundair onderwijs-groep

Nadere informatie

Omvorming naar de masteropleidingen

Omvorming naar de masteropleidingen Omvorming naar de masteropleidingen Data van indiening van de ingevulde formulieren: Dit beperkt formulier op 4 oktober 2002 Uitgebreider formulier (met o.m. de doelstellingen en eindtermen) uiterlijk

Nadere informatie

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. Koninkrijk België TANDARTSEN. Orthodontie O Eerste aanvraag O

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. Koninkrijk België TANDARTSEN. Orthodontie O Eerste aanvraag O FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Koninkrijk België TANDARTSEN Aanvraag erkenning als stagemeester-coördinator en als universitair opleidingscentrum Orthodontie O Eerste

Nadere informatie

van professionele bachelor naar industrieel ingenieur

van professionele bachelor naar industrieel ingenieur van professionele bachelor naar industrieel ingenieur Greet Langie, Verderstudeerbeurs 24 februari 2017 2 Ervaringen van (ex) schakelstudenten Film: interviews met schakelstudenten 3 Wat wil je te weten

Nadere informatie

TITEL III BIJZONDERE VOORWAARDEN VOOR DE TOEGANG TOT DE BETREKKINGEN DEEL III EERSTE TECHNICUS. Specialiteit: spoorwerken

TITEL III BIJZONDERE VOORWAARDEN VOOR DE TOEGANG TOT DE BETREKKINGEN DEEL III EERSTE TECHNICUS. Specialiteit: spoorwerken 501 TITEL III BIJZONDERE VOORWAARDEN VOOR DE TOEGANG TOT DE BETREKKINGEN DEEL III EERSTE TECHNICUS Specialiteit: spoorwerken A. WERKZAAMHEDEN De spoorwerken betreffen zowel de infrastructuur als de bovenbouw.

Nadere informatie

OVERZICHT. Inleiding... 4 Organisatie van het hoger onderwijs in Vlaanderen... 5 Tabel 1: Aantal inschrijvingen in het hoger onderwijs...

OVERZICHT. Inleiding... 4 Organisatie van het hoger onderwijs in Vlaanderen... 5 Tabel 1: Aantal inschrijvingen in het hoger onderwijs... HOGER ONDERWIJS IN CIJFERS - BEKNOPT /////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ACADEMIEJAAR 2016-2017 OVERZICHT Inleiding...

Nadere informatie

Advies van 10 maart 2014 met betrekking tot de wijziging van het koninklijk besluit van 22 november 1990

Advies van 10 maart 2014 met betrekking tot de wijziging van het koninklijk besluit van 22 november 1990 Advies van 10 maart 2014 met betrekking tot de wijziging van het koninklijk besluit van 22 november 1990 betreffende de diploma's van de kandidaat-accountants en de kandidaat-belastingconsulenten Ontwerp

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

NEDERLAND. Voor het secundair onderwijs in Nederland onderscheidt men drie mogelijkheden :

NEDERLAND. Voor het secundair onderwijs in Nederland onderscheidt men drie mogelijkheden : NEDERLAND 1. Secundair onderwijs in Nederland Voor het secundair onderwijs in Nederland onderscheidt men drie mogelijkheden : 1.1 Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs (VWO) (pre-university education).

Nadere informatie

6 SEPTEMBER 1993. - Koninklijk besluit tot bescherming van de beroepstitel en van de uitoefening van het beroep van vastgoedmakelaar.

6 SEPTEMBER 1993. - Koninklijk besluit tot bescherming van de beroepstitel en van de uitoefening van het beroep van vastgoedmakelaar. 6 SEPTEMBER 1993. - Koninklijk besluit tot bescherming van de beroepstitel en van de uitoefening van het beroep van vastgoedmakelaar. Gelet op de kaderwet van 1 maart 1976 tot reglementering van de bescherming

Nadere informatie

5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief

5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief 5.6 Het s hoger onderwijs in internationaal perspectief In de meeste landen van de is de vraag naar hoger onderwijs tussen 1995 en 2002 fors gegroeid. Ook in gaat een steeds groter deel van de bevolking

Nadere informatie

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische

Nadere informatie

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische

Nadere informatie

In de Erasmushogeschool (15F) zijn er enkel afstudeerrichtingen binnen een algemene opleiding Industriële wetenschappen.

In de Erasmushogeschool (15F) zijn er enkel afstudeerrichtingen binnen een algemene opleiding Industriële wetenschappen. code AHO-IND-IND 1/7 Klemtonen Industriële wetenschappen beoogt de verschillende aspecten van de techniek diepgaand theoretisch wetenschappelijk en toegepast wetenschappelijk te doorgronden. De klemtoon

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

focus op vrijstelling voor studies in het kader van de knelpuntberoepen

focus op vrijstelling voor studies in het kader van de knelpuntberoepen focus op vrijstelling voor studies in het kader van de knelpuntberoepen U bent uitkeringsgerechtigd volledig werkloos? U hebt sinds tenminste 2 jaar uw studies of leertijd beëindigd? U hebt geen einddiploma

Nadere informatie

Annexe XII: Exemple de donne es «EFT» (enque te sur les forces de travail)

Annexe XII: Exemple de donne es «EFT» (enque te sur les forces de travail) Annexe XII: Exemple de donne es «EFT» (enque te sur les forces de travail) 1.1. Liste des variables (n, nom de variable brute, type de données, longueur maximale de la chaîne, libellé) n variable type

Nadere informatie

31 JANUARI Ministerieel besluit tot. vaststelling van de lijst van opleidingstitels van. huisarts

31 JANUARI Ministerieel besluit tot. vaststelling van de lijst van opleidingstitels van. huisarts 31 JANUARI 2008. - Ministerieel besluit tot vaststelling van de lijst van opleidingstitels van huisarts afgeleverd door de lidstaten van de Europese Unie BS 25/04/2008 gdp 1 / 6 Artikel 1. Onder voorbehoud

Nadere informatie

Schakelprogramma s UHasselt

Schakelprogramma s UHasselt 2018-2019 Schakelprogramma s UHasselt Heb je een professioneel bachelordiploma op zak en wil je een academische master behalen? Dat kan! Via een schakelprogramma kun je doorstromen naar een bepaalde master.

Nadere informatie

1. Onderwijsbevoegdheid lerarenopleiding van een cyclus voor het schooljaar in het secundair onderwijs

1. Onderwijsbevoegdheid lerarenopleiding van een cyclus voor het schooljaar in het secundair onderwijs Aandachtspunten schooljaar 2001-2002 1. Onderwijsbevoegdheid lerarenopleiding van een cyclus voor het schooljaar 2001-2002 in het 1.1. Inleiding De omzendbrief "Onderwijsbevoegdheid lerarenopleiding van

Nadere informatie

IERLAND. 1. Inleiding

IERLAND. 1. Inleiding IERLAND 1. Inleiding 1.1. De laatste jaren is Ierland bezig met het inhalen van een enorme economische achterstand. Industriële sectoren voor elektronische apparatuur, computers, textiel en farmaceutische

Nadere informatie

HET PERSONEELSBESTAND AAN DE VLAAMSE UNIVERSITEITEN OP 1 FEBRUARI 2009 EN DE PERSONEELSEVOLUTIE SINDS 1992: KENNISGEVING

HET PERSONEELSBESTAND AAN DE VLAAMSE UNIVERSITEITEN OP 1 FEBRUARI 2009 EN DE PERSONEELSEVOLUTIE SINDS 1992: KENNISGEVING HET PERSONEELSBESTAND AAN DE VLAAMSE UNIVERSITEITEN OP 1 FEBRUARI 2009 EN DE PERSONEELSEVOLUTIE SINDS 1992: KENNISGEVING In oktober 2009 is het jaarlijkse overzicht Statistische gegevens betreffende het

Nadere informatie

Textieltechnologie. Bachelor via studieomvangvermindering NIEUWE TRAJECTEN TOT EEN UNIEKE OPLEIDING

Textieltechnologie. Bachelor via studieomvangvermindering NIEUWE TRAJECTEN TOT EEN UNIEKE OPLEIDING Textieltechnologie Bachelor via studieomvangvermindering vanuit een bachelor in de modetechnologie vanuit een bachelor in het industrieel productontwerpen of in de productontwikkeling vanuit een technisch-wetenschappelijk

Nadere informatie

De verantwoordelijkheid over de klinisch-gebonden opleiding

De verantwoordelijkheid over de klinisch-gebonden opleiding De verantwoordelijkheid over de klinisch-gebonden opleiding Prof. dr. Dirk Van Raemdonck Bestuurslid KAGB Programmadirecteur, bachelor- & masteropleiding geneeskunde, 7 oktober 2017 7 oktober 2017 De

Nadere informatie

Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL

Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL Geïntegreerde lerarenopleiding Aandacht

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

Technisch onderwijs West-Vlaanderen Werkt 3, 2009

Technisch onderwijs West-Vlaanderen Werkt 3, 2009 West-Vlaanderen Werkt 3, 2009 in West-Vlaanderen dr. Marie Van Looveren sociaaleconomisch beleid, WES Jongeren uit het gewone secundair onderwijs kunnen na de eerste graad kiezen voor één van de volgende

Nadere informatie

Aandachtspunten schooljaar

Aandachtspunten schooljaar Aandachtspunten schooljaar 2013-2014 Oorspronkelijk meegedeeld in Actualisering Bekwaamheidsbewijzen gewoon secundair onderwijs vanaf 1 september 2013 referentie : SO/2013/03 Publicatiedatum : (29/07/2013,

Nadere informatie

STUDEREN IN QUÉBEC. Catherine Mussely catherine.mussely@mri.gouv.qc.ca. Délégation générale du Québec à Bruxelles

STUDEREN IN QUÉBEC. Catherine Mussely catherine.mussely@mri.gouv.qc.ca. Délégation générale du Québec à Bruxelles STUDEREN IN QUÉBEC Catherine Mussely catherine.mussely@mri.gouv.qc.ca Délégation générale du Québec à Bruxelles (Algemene Afvaardiging van Québec in Brussel) www.quebec-europe.be + Twitter / Facebook :

Nadere informatie

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische

Nadere informatie

Eerder stelde ik reeds een schriftelijke vraag (nr 510 van 16 juli 2015) over de eerste sessie van het toelatingsexamen in juli 2015.

Eerder stelde ik reeds een schriftelijke vraag (nr 510 van 16 juli 2015) over de eerste sessie van het toelatingsexamen in juli 2015. SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 557 van ANN BRUSSEEL datum: 9 september 2015 aan HILDE CREVITS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS Toelatingsexamen arts en tandarts -

Nadere informatie

Besluit inzake het inrichten van de Doctoraatsopleiding Vrije Universiteit Brussel

Besluit inzake het inrichten van de Doctoraatsopleiding Vrije Universiteit Brussel Besluit inzake het inrichten van de Doctoraatsopleiding Vrije Universiteit Brussel Gelet op het decreet van 12 juni 1991 betreffende de universiteiten in de Vlaamse Gemeenschap, zoals gewijzigd, verder

Nadere informatie

Studierichtingen met bijhorende lessentabellen aangeboden door het Atheneum De Vesten

Studierichtingen met bijhorende lessentabellen aangeboden door het Atheneum De Vesten Studierichtingen met bijhorende lessentabellen aangeboden door het Atheneum De Vesten Atheneum De Vesten Augustijnenlaan 32 2200 Herentals Tel. 014/21 11 44 Fax 014/21 61 06 Email: info@goherentals.be

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige

Nadere informatie

Onderwijs en vorming. 1 73.609 leerlingen. Streekpact 2013-2018 Cijferanalyse

Onderwijs en vorming. 1 73.609 leerlingen. Streekpact 2013-2018 Cijferanalyse Streekpact 2013-2018 Cijferanalyse Publicatiedatum: 30 september 2013 Contactpersoon: Kim Nevelsteen Onderwijs en vorming Samenvatting 73.609 leerlingen (2012) 16.981 kleuters 26.537 kinderen in het lager

Nadere informatie

Positionering technologische profielen. Johan Baeten Campusvoorzitter KU Leuven Diepenbeek Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen

Positionering technologische profielen. Johan Baeten Campusvoorzitter KU Leuven Diepenbeek Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen Positionering technologische profielen Johan Baeten Campusvoorzitter KU Leuven Diepenbeek Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen Situering v/d industrieel ingenieur Doen Theorie Academische opleiding

Nadere informatie

Workshops. Wetenschappen: labo (EDUGO campus De Toren) Technologie: workshops (EDUGO campus Glorieux)

Workshops. Wetenschappen: labo (EDUGO campus De Toren) Technologie: workshops (EDUGO campus Glorieux) STEM in de lessen Workshops Proeven van STEM Techniekacademie LAGER ONDERWIJS 3 de graad Wiskunde Wereldoriëntatie Mens en techniek Mens en natuur Wetenschappen: labo (EDUGO campus De Toren) Technologie:

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

VTI School voor wetenschap en techniek

VTI School voor wetenschap en techniek VTI School voor wetenschap en techniek Het VTI staat bekend als de school voor wetenschap en techniek. We bieden je opleidingen in het technisch en het beroepssecundair onderwijs aan. In het eerste leerjaar

Nadere informatie

Coach Profession Profile

Coach Profession Profile Arenberggebouw Arenbergstraat 5 1000 Brussel Tel: 02 209 47 21 Fax: 02 209 47 15 Coach Profession Profile AUTEUR PROF. DR. HELMUT DIGEL / PROF. DR. ANSGAR THIEL VERTALING PUT K. INSTITUUT Katholieke Universiteit

Nadere informatie

BESTEMMELING. K i n d e r b i j s l a g n a d e le e r p l i c h t - S t u d e n t e n

BESTEMMELING. K i n d e r b i j s l a g n a d e le e r p l i c h t - S t u d e n t e n 1 R e f e r e n t i e : C o n t a c t p e r s o o n : integrity@securex.be T é l : 0 7 0 2 3 3 2 5 2 BESTEMMELING K i n d e r b i j s l a g n a d e le e r p l i c h t - S t u d e n t e n Na 31 augustus

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

HET PERSONEELSBESTAND AAN DE VLAAMSE UNIVERSITEITEN OP 1 FEBRUARI 2008 EN DE PERSONEELSEVOLUTIE SINDS 1992

HET PERSONEELSBESTAND AAN DE VLAAMSE UNIVERSITEITEN OP 1 FEBRUARI 2008 EN DE PERSONEELSEVOLUTIE SINDS 1992 HET PERSONEELSBESTAND AAN DE VLAAMSE UNIVERSITEITEN OP 1 FEBRUARI 2008 EN DE PERSONEELSEVOLUTIE SINDS 1992 In oktober 2008 is het jaarlijkse overzicht Statistische gegevens betreffende het personeel aan

Nadere informatie

TITEL III BIJZONDERE VOORWAARDEN VOOR DE TOEGANG TOT DE BETREKKINGEN DEEL III EERSTE TECHNISCH TEKENAAR

TITEL III BIJZONDERE VOORWAARDEN VOOR DE TOEGANG TOT DE BETREKKINGEN DEEL III EERSTE TECHNISCH TEKENAAR 501 TITEL III BIJZONDERE VOORWAARDEN VOOR DE TOEGANG TOT DE BETREKKINGEN DEEL III EERSTE TECHNISCH TEKENAAR A. SPECIALITEITEN De betrekking van eerste technisch tekenaar omvat de volgende specialiteiten

Nadere informatie

NIEUWE TECHNOLOGIE VOOR BOYOMA STUDENTEN vzw

NIEUWE TECHNOLOGIE VOOR BOYOMA STUDENTEN vzw NIEUWE TECHNOLOGIE VOOR BOYOMA STUDENTEN vzw Kisangani Democratische Republiek Kongo 26/02/2011 1 Website: www.etudiantsboyomais.org Email: belgie@etudiantsboyomais.org Doelen? Verhogen toegang tot computers

Nadere informatie

Klaar voor een universitaire studie in Vlaanderen?

Klaar voor een universitaire studie in Vlaanderen? Klaar voor een universitaire studie in Vlaanderen? Februari 2019 Mieke Vermeire Marnix Van Roosbroeck International Students Office Universiteit Antwerpen +32 3 265 31 89 internationalstudents@uantwerpen.be

Nadere informatie

MEMORANDUM. voor het beleid op politiek en academisch vlak

MEMORANDUM. voor het beleid op politiek en academisch vlak MEMORANDUM voor het beleid op politiek en academisch vlak Academiseren? Laat het ons dadelijk goed doen! VIK-memorandum voor het beleid op politiek en academisch vlak. - 2 - De graad en het diploma van

Nadere informatie

Apotheker in de administratie

Apotheker in de administratie Apotheker in de administratie Bijkomend diploma niet noodzakelijk op federaal en Europees niveau Apothekers een belangrijke rol spelen in de diverse commissies betrokken bij registratie en terugbetaling

Nadere informatie

Verder studer e n. Zoek de zeven verschillen: bachelor en master

Verder studer e n. Zoek de zeven verschillen: bachelor en master Verder studer e n Zoek de zeven verschillen: bachelor en master Alles over bachelors en masters Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Beleidsdomein Onderwijs Vorming www.hogeronderwijsregister.be Awel,

Nadere informatie

Indeling hoger onderwijs

Indeling hoger onderwijs achelor & master Sinds enkele jaren is de structuur van het hoger onderwijs in België afgestemd op die van andere Europese landen. Hierdoor kan je makkelijker switchen tussen hogescholen en universiteiten

Nadere informatie

2. Beter nu dan later

2. Beter nu dan later Daarom Duits 1. Engels is niet voldoende Natuurlijk is kennis van de Engelse taal essentieel, maar: Englisch ist ein Muss, Deutsch ist ein Plus. Onderzoek wijst uit dat 86 procent van de Nederlandse ondernemers

Nadere informatie

Tekort aan onderzoekers

Tekort aan onderzoekers Tekort aan onderzoekers Prof. dr. J.C. Verhoeven Prof. dr. P. van Petegem Leen Dom 13/04/2002 Tekort aan Onderzoekers 1 Hoofdvraag van dit onderzoek is: Ondervindt men in de Vlaamse universiteiten en openbare

Nadere informatie

STUDIE 86 OPLEIDINGSPROFIEL. nautische wetenschappen

STUDIE 86 OPLEIDINGSPROFIEL. nautische wetenschappen STUDIE 86 OPLEIDINGSPROFIEL nautische wetenschappen OPLEIDINGSPROFIEL nautische wetenschappen studiegebied : industriële wetenschappen & technologie basisopleiding : 1C nautische wetenschappen (opleiding

Nadere informatie

INHOUD. Geschiedenis Missie Structuur Onderwijs. Internationaal Netwerk Rankings Personeel Onderzoek

INHOUD. Geschiedenis Missie Structuur Onderwijs. Internationaal Netwerk Rankings Personeel Onderzoek INHOUD Geschiedenis Missie Structuur Onderwijs Internationaal Netwerk Rankings Personeel Onderzoek 2 200 JAAR GESCHIEDENIS 3 TIJDSLIJN 1817 1876-1890 1991 2013 2017 Plechtige opening Onderzoek wordt Naamsverandering

Nadere informatie

ELEKTROMECHANICA HBO5. Situering HBO5. Situering HBO5. Dagopleiding HBO5 EM: Avondopleiding HBO5 EM: Nieuwe dagopleiding. Uniek in Vlaanderen

ELEKTROMECHANICA HBO5. Situering HBO5. Situering HBO5. Dagopleiding HBO5 EM: Avondopleiding HBO5 EM: Nieuwe dagopleiding. Uniek in Vlaanderen Nieuwe dagopleiding sinds 01 01 Uniek in Vlaanderen Thomas More Kempen, Geel EM HBO5 luc.moonen@hik.be 1 Dagopleiding ook ism VDAB (OKOT-trajecten) Campus Geel Meer info: luc.moonen@hik.be ELEKTROMECHANICA

Nadere informatie

INPROFIEL. 2 de graad TSO

INPROFIEL. 2 de graad TSO INPROFIEL 2 de graad TSO INLEIDING Wanneer je deze infomap in handen krijgt, duidt dit op interesse voor het technisch onderwijs. Kiezen voor het technisch onderwijs is kiezen voor ruime studiemogelijkheden

Nadere informatie

Fedactio Federatie van Actieve Verenigingen van België

Fedactio Federatie van Actieve Verenigingen van België Over Fedactio Koepelorganisatie 54 Verenigingen actief in verschillende domeinen in Brussel, Vlaanderen en Wallonië gemeenschappelijke doel : actieve bijdrage leveren aan de sociale cohesie www.fedactio.be

Nadere informatie

Resultaten van een bevraging bij de apothekers afgestudeerd aan de K.U.Leuven in de periode 1970 1999

Resultaten van een bevraging bij de apothekers afgestudeerd aan de K.U.Leuven in de periode 1970 1999 Resultaten van een bevraging bij de apothekers afgestudeerd aan de K.U.Leuven in de periode 1970 1999 In de periode december 1999 februari 2000 organiseerde de faculteit Farmaceutische Wetenschappen in

Nadere informatie

INFODAG: ZATERDAG 21 APRIL 2018 CAMPUS DE NAYER

INFODAG: ZATERDAG 21 APRIL 2018 CAMPUS DE NAYER INFODAG: ZATERDAG 21 APRIL 2018 CAMPUS DE NAYER FACULTEIT INDUSTRIËLE INGENIEURSWETENSCHAPPEN INFORMATIE VOOR ALLE OPLEIDINGEN BACHELOR IN DE INDUSTRIËLE WETENSCHAPPEN (INDUSTRIEEL INGENIEUR) SCHAKELEN

Nadere informatie

Coordinatie--MB Lijst-van-opleidingstitels--APOTHEKER--EU-lidsaten

Coordinatie--MB Lijst-van-opleidingstitels--APOTHEKER--EU-lidsaten 31 JANUARI 2008. - Ministerieel besluit tot vaststelling van de lijst van opleidingstitels van apotheker afgeleverd door de lidstaten van de Europese Unie BS 25/05/2008 gdp 1 / 9 Artikel 1. Onder voorbehoud

Nadere informatie

Ti L te eal va n S n i o x Sp i l geiding ma & Business Analytics we ib bs isuit v e a.nl

Ti L te eal va n S n i o x Sp i l geiding ma & Business Analytics we ib bs isuit v e a.nl Titel Lean van Six Sigma opleiding & Business Analytics website ibisuva.nl Waarom Lean Six Sigma & Business Analytics studeren aan de UvA? Lean Six Sigma is een aanpak voor het organiseren en uitvoeren

Nadere informatie

VTI School voor wetenschap en techniek

VTI School voor wetenschap en techniek VTI School voor wetenschap en techniek Het VTI staat bekend als de school voor wetenschap en techniek. Vanaf het eerste leerjaar A kun je in de optie Industriële Wetenschappen STEM alle facetten van STEM

Nadere informatie

INFODAG: WOENSDAG 5 SEPTEMBER 2018 CAMPUS DE NAYER

INFODAG: WOENSDAG 5 SEPTEMBER 2018 CAMPUS DE NAYER INFODAG: WOENSDAG 5 SEPTEMBER 2018 CAMPUS DE NAYER FACULTEIT INDUSTRIËLE INGENIEURSWETENSCHAPPEN INFORMATIE VOOR ALLE OPLEIDINGEN BACHELOR IN DE INDUSTRIËLE WETENSCHAPPEN (INDUSTRIEEL INGENIEUR) SCHAKELEN

Nadere informatie

Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau

Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau dr. H. Knipprath ing. J. De Meester STEM Science Engineering Technology Mathematics 2

Nadere informatie