Argumentatie Instroomeisen
|
|
- Nathan de Haan
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Argumentatie Instroomeisen HBO-I stichting juni 2010 HBO-I stichting Postbus MB Amsterdam T F info@hbo-i.nl
2 Inhoud Pagina Inleiding...3 Leeswijzer...5 Samenvatting argumentatie algemeen...6 Samenvatting argumentatie specifiek Ondersteuning bedrijfsleven Chiel Renique, portefeuillehouder onderwijs VNO NCW: uitspraak/mening Raad van Advies HBO-I ICT~Office: de ICT-branche is breed Berry Derksen, auteur Trends in IT en Hoofddocent Kwaliteit van de Informatievoorziening Vrije Universiteit te Amsterdam: HBO-i-man/vrouw wiskunde? Onlogisch! Gerard van Oortmerssen, directeur ICT Regie: Informatica eigenlijk geen bèta Bernd Taselaar, directeur ICT~Office: Voor elke havist een geschikte ICT-opleiding Ondersteuning met cijfermatig materiaal Havisten zijn competent genoeg ICT-Mentality groepen Cijfermateriaal Studiesucces en aansluiting Wiskunde uit de onderbouw is voldoende Intake bij diversiteit instroom is belangrijk en door accreditatiekader geborgd Bedrijfskundige Informatica en de sector Economie Ondersteuning onderwijs Intake en bijscholing: testimonial Wim Smit, opleidingscoördinator Informatica: omgaan met diversiteit van de instroom Cees Terlouw, directeur Lica en lector Instroommanagement & Aansluiting: WI alleen bij Technische Informatica Testimonial Hans van der Meer, teamleider BI, Hogeschool Utrecht: studenten doen het goed Erik Barendsen, hoogleraar Informatica Universiteit Nijmegen: laat wiskunde Instroomeis los en neem zelf relevante wiskunde-gerelateerde elementen op in de opleiding Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 1
3 3.5. Bert Zwaneveld, hoogleraar Informatica Open Universiteit nuanceert de uitspraken van Terlouw: Informatica is een serieus vak Wil van de Bogaard, teamleider BI, Avans hogeschool Breda: Havo en MBO geen probleem met logisch redeneren Hans Corstjens, directeur Platform Bèta Techniek ondersteunt de uitgangspunten van het HBO-I Aansluiting HvA-UvA: Instroomtoets test logisch denken Deny Smeets, directeur ICA Hogeschool Arnhem-Nijmegen: succes zonder wiskundige vooropleidingseisen Science Guide: Gerrit van der Hoeven, opleidingsdirecteur Creative Technology in Twente: we laten studenten toe ongeacht hun profiel Bijlage ad 1.2. Instroomprofielen ICT~Office, uitspraken Bernd Taselaar, 9 februari Bijlage ad 1.3:. De HBO-I er van de toekomst is een kleurrijk geheel!, Barry Derksen, MSc MMC CISA CGEIT RI, december Bijlage ad 2.1:. Havisten competent naar het HBO: Competentieprofiel voor de overgang van havo naar hbo, ICE en SHC, Bijlage ad 2.2: ICT-Mentality...35 Bijlage ad 2.3: Instroom havo profielen...37 Bijlage ad 3.2:. Is wiskunde een noodzakelijke vooropleidingseis voor een hbobachelor Informatica?, Dr. Cees Terlouw, 18 december Bijlage ad 3.4:. Wiskunde-instroomeisen voor HBO-informatica, Erik Barendsen, Institute for Computing and Information Sciences & Graduate School of Education (ILS-RU), Radboud Universiteit Nijmegen...49 Bijlage ad 3.5:. Ingangseisen voor hbo Inf, Bert Zwaneveld, 18 januari Bijlage ad 3.8:. Admission Procedure for MSc SNE...53 Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 2
4 Inleiding Een wereld zonder ict is niet meer denkbaar; ict is onmisbaar geworden. Zonder ict geen webwinkels, administratiesystemen, internet, games etc. De tijd ligt achter ons dat ict synoniem was met computers, automatiseringssystemen én met wiskunde. De enorme verbreding van de toepassingsgebieden van ict impliceert tevens dat de eisen die aan afgestudeerde hbo ers worden gesteld sterk gedifferentieerd zijn geworden. We zien dat ook terug in het onderwijsaanbod in het hbo. We zien dat insgelijks terug in de belangstelling van jongeren voor de betreffende opleidingen. De één wil computers bouwen. De ander wil software of games ontwikkelen. Weer een ander wil ict kunnen toepassen bijvoorbeeld in de wereld van de media, de creative industrie of de sport. Aan al die mensen is behoefte. Sterker nog die behoefte neemt toe. Wij als HBO-I, het platform van ict-opleidingen in het hbo, willen onze opleidingen meer richten op die verbreding van toepassingsgebieden. Die verbreding komt logischerwijze ook tot uiting in de eisen die moeten worden gesteld aan instromende studenten. Uiteraard staat buiten kijf dat geen concessies aan de kwaliteit van de opleidingen mogen worden gedaan. Integendeel, die moet omhoog. Wat betreft is, ook voor ons, de publicatie Kwaliteit als Opdracht van de HBO-raad richtsnoer. Het is ook tegen deze achtergrond dat wij u vorig jaar hebben voorgesteld om onze wens te ondersteunen de in de OCW-regeling opgenomen instroomeis wiskunde, te laten vervallen voor de meer gamma-achtige opleidingen Bedrijfskundige Informatica en Informatica maar te handhaven voor de meer bèta-achtige opleiding Technische Informatica. U heeft ons toen, terecht, aangegeven dat daarvoor dan adequate argumentatie zou moeten aangeleverd. Wij hebben die handschoen opgepakt. We zijn gaan praten met vertegenwoordigers uit het werkveld, met ict-bedrijven en met ict-wetenschappers. Ook hebben we ons cijfer-huiswerk gedaan en onze docenten gepolst. Dat alles is gebundeld en die bundel wordt u hierbij aangeboden. Enkele voorbeelden. Gerard van Ootmerssen, directeur ICT Regie, zegt:,,informatica eigenlijk geen bèta.. Bernd Taselaar, directeur ICT~Office, vindt dat er voor elke havist een geschikte ICTopleiding is. Barry Derksen, auteur van Trends in IT , is van mening dat het onlogisch is om te denken dat een HBO-i man/vrouw iemand is die vooral veel van techniek, natuur- en wiskunde zou moeten weten en benadrukt het belang van andere competenties zoals mensenskills en businessmanagement. De voorzitter van de werkveldadviesgroep van HBO-I, Chiel Renique (VNO-NCW):,,Voor sommige opleidingen zoals Technische Informatica is wiskunde noodzakelijk. Maar dit geldt niet voor alle ict-opleidingen zeker niet in de huidige context van ict. Hogescholen zijn goed in staat om zelf de verantwoordelijkheid te nemen over de toelating van studenten en aan de hand van de intake te bepalen of een student in staat is de opleiding met succes te volgen. Hans Corstjens, directeur Platform Bèta Techniek:,,De wereld verandert en het domein van de ict heeft zich uitgebreid. Het PBT vindt het een goede ontwikkeling dat HBO ictopleidingen de instroom en begeleiding goed geregeld hebben en zich richten op een veel bredere doelgroep, meer doelgroepen, en zien dat meer mensen geschikt zijn en gewenst zijn om een ict-opleiding te volgen. De bijeengebrachte cijfers laten zien dat er geen significante verschillen zijn in studiesucces tussen mbo-studenten, die ict-opleidingen in het hbo volgen, met of zonder wiskunde. Er is Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 3
5 geen reden om aan te nemen dat dit ook niet geldt voor havisten. Het is daarom dat Erik Barendsen, hoogleraar Informatica Universiteit Nijmegen, zegt:,,laat wiskunde instroomeis los en neem zelf relevante wiskunde-gerelateerde elementen op in de opleiding. Wij denken dat onze argumentatie overtuigend is en spreken de hoop uit dat u die mening deelt en ons verzoek aan OCW steunt om de instroomeis wiskunde voor de opleidingen bedrijfskundige informatica en informatica te laten vervallen. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 4
6 Leeswijzer Het argumentatiedocument is in de onderstaande volgorde opgebouwd: Samenvatting argumentatie algemeen Samenvatting argumentatie specifiek Drie soorten argumentatie: 1. Ondersteuning door het bedrijfsleven 2. Ondersteuning door cijfermatig materiaal 3. Ondersteuning vertegenwoordigers uit het onderwijs Bijlagen Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 5
7 Samenvatting argumentatie algemeen In zijn algemeenheid kunnen we stellen dat: - dat de gedachte ondersteund wordt door het bedrijfsleven dat een mix aan ict ers ten goede komt aan productiviteit, creativiteit en innovatie en dat iedere gemotiveerde Havist een geschikte ict-opleiding moet kunnen kiezen. - men de gedachte ondersteunt dat voor het algemeen vormend onderwijs de minimaal 3 jaar wiskunde naast de andere algemene havo competenties en taal en rekenen voldoende is en dat wiskunde onbetwist vereist is voor de opleiding Technische Informatica. - de hogescholen voor mbo-studenten de verantwoordelijkheid en de ervaring hebben om aan de hand van een goede voorlichting, begeleiding en intake een studieroute op te stellen. Dit is niet toegestaan voor havisten terwijl zij minimaal 3 jaar wiskunde hebben gekregen. Dit is niet logisch en onredelijk. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 6
8 Samenvatting argumentatie specifiek Meer specifiek wordt dit ondersteund door het cijfermatig materiaal, betogen van vertegenwoordigers uit het onderwijs, en betogen van vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven: De betogen van vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven geven aan: 1.1: De voorzitter van de Raad van Advies, de heer C. Renique, portefeuillehouder onderwijs VNO-NCW concludeert na discussie dat de zorg voor de eindkwaliteit voorop staat. Voor sommige opleidingen zoals Technische Informatica zal dit inhouden dat wiskunde noodzakelijk is. Maar dit geldt niet voor alle ict-opleidingen zeker niet in de huidige context van ict. Hogescholen zijn goed in staat om zelf de verantwoordelijkheid te nemen over de toelating van studenten en aan de hand van de intake te bepalen of een student in staat is de opleiding met succes te volgen. De Raad van Advies ondersteunt het HBO-I bij haar inspanningen om wiskunde niet verplicht te stellen. 1.2: Instroomprofielen ICT~Office: Basiscompetentie Analytische vaardigheden gebaseerd op logisch denken. 1.3: Barry Derksen, auteur van Trends in IT en Hoofddocent Kwaliteit van de Informatievoorziening Vrije Universiteit te Amsterdam, op tijd investeren in de juiste technologie is van mening dat het onlogisch is om te denken dat een HBO-i man/vrouw iemand is die vooral veel van techniek, natuur- en wiskunde zou moeten weten en benadrukt het belang van andere competenties zoals mensenskills en businessmanagement. 1.4: Gerard van Oortmerssen, directeur ICT Regie: Informatica eigenlijk geen bèta. 1.5: Bernd Taselaar, directeur ICT~Office: Voor elke havist een geschikte ICT-opleiding. Het cijfermatig materiaal geeft aan: 2.1: Havisten met hun algemene vorming competent genoeg zijn voor goede start- en slaagkansen en geeft de wiskunde eis een verkeerd signaal af. 2.2: Het ICT-Mentality model laat zien dat de wereld groter is dan alleen functionele ict ers. 2.3: Studiesucces en aansluiting: MBO ers doen het bij hbo ict-opleidingen in het algemeen even goed als leerlingen met een HAVO vooropleiding. De instroommonitor laat zien dat de vraag over aansluiting van wiskunde voor een groot deel van de sector Informatica studenten deze vraag niet van toepassing te vinden. 2.4: Wiskunde uit de onderbouw is voldoende: succesvolle MBO er heeft evenveel wiskunde achtergrond als HAVO-C&M. 2.5: Voorlichting, begeleiding en intake is belangrijk bij de diversiteit van de instroom. Dit wordt door de hogescholen goed georganiseerd omdat een goede intake onderdeel is van de accreditatie eisen voor aansluiting en daarmee geborgd. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 7
9 2.6: De bachelor opleiding Bedrijfskundige Informatica behoort tot de sector Economie. Vanuit de BI-opleidingen is wiskunde als instroomeis niet in beeld, en zouden veeleer andere instroomeisen in beeld zijn, uit het bedrijfskundige en veranderkundige gebied. De betogen van de vertegenwoordigers uit het onderwijs geven het volgende aan: 3.1: Intake en bijscholing: testimonial Wim Smit, opleidingscoördinator Informatica: het hbo is goed geëquipeerd in het omgaan met diversiteit van de instroom. 3.2: Cees Terlouw, directeur Lica en lector Instroommanagement & Aansluiting: WI alleen bij een specifieke architectuurlaag voor programma s Technische Informatica vereist en niet bij de veranderde wereld van de andere architectuurlagen. 3.3: Testimonial Hans van der Meer, teamleider BI, Hogeschool Utrecht: de studenten doen het goed. 3.4: Erik Barendsen, hoogleraar Informatica Universiteit Nijmegen: laat wiskunde instroomeis los en neem zelf relevante wiskunde-gerelateerde elementen op in de opleiding. 3.5: Bert Zwaneveld, hoogleraar Informatica Open Universiteit nuanceert de uitspraken van Terlouw: Informatica is een serieus vak. 3.6: Wil van de Boogaard, teamleider BI, Avans hogeschool Breda: HAVO en MBO geen probleem met logisch redeneren. De ervaring leert dat zowel Havo studenten als MBO instromers geen bijzonder probleem hebben op het gebied van logisch redeneren. In het Hyperlink traject om achterstanden in te halen wordt geen wiskunde onderwezen. 3.7: Hans Corstjens, directeur Platform Bèta Techniek ondersteunt de uitgangspunten van het HBO-I. 3.8: Aansluiting HvA-UvA: Instroomtoets test logisch denken. 3.9: Deny Smeets, directeur ICA Hogeschool Arnhem-Nijmegen: succes zonder wiskundige vooropleidingseisen. 3.10: Science Guide: Gerrit van der Hoeven, opleidingsdirecteur Creative Technology in Twente: we laten studenten toe ongeacht hun profiel. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 8
10 1. Ondersteuning bedrijfsleven 1.1. Chiel Renique, portefeuillehouder onderwijs VNO NCW: uitspraak/mening Raad van Advies HBO-I De voorzitter van de Raad van Advies, de heer C. Renique van VNO-NCW, concludeert na discussie dat de zorg voor de eindkwaliteit voorop staat. Voor sommige opleidingen zoals Technische Informatica zal dit inhouden dat wiskunde noodzakelijk is. Maar dit geldt niet voor alle ict-opleidingen zeker niet in de huidige context van ict. Hogescholen zijn goed in staat om zelf de verantwoordelijkheid te nemen over de toelating van studenten en aan de hand van de intake te bepalen of een student in staat is de opleiding met succes te volgen. De Raad van Advies ondersteunt het HBO-I bij haar inspanningen om wiskunde niet verplicht te stellen. Zie Bijlage ad 1.1 voor het volledige verslag van de vergadering en de discussie. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 9
11 1.2. ICT~Office: de ICT-branche is breed De ICT-branche verwacht van het onderwijs dat zij afgestudeerde ICT ers met een solide basiskennis en de juiste attitudes afleveren, zodoende dat de kennis ervan voldoende stevig is voor directe inzetbaarheid met ruimte om zich verder te ontwikkelen, zowel vakinhoudelijk als domeinspecifiek. Het spectrum van functie- en opleidingsprofielen in de ICT-branche is breed, deze loopt van zeer technologisch tot creatief. De high-tech industrie en design zijn niet opgenomen in de instroomprofielen, deze bevatten wel de profielen: business, software en infrastructuur. Basisvaardigheden bevatten o.a. kennis van informatiesystemen en taalvaardigheid in Nederlands en Engels. Bij de basiscompetentie Analytische vaardigheden is het Analytisch vermogen belangrijk, evenals Oordeelsvorming en Probleemoplossend vermogen. Zie Bijlage ad 1.2 voor de Instroomprofielen ICT~Office. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 10
12 1.3. Berry Derksen, auteur Trends in IT en Hoofddocent Kwaliteit van de Informatievoorziening Vrije Universiteit te Amsterdam: HBO-iman/vrouw wiskunde? Onlogisch! Barry Derksen, auteur van Trends in IT , op tijd investeren in de juiste technologie is van mening dat het onlogisch is om te denken dat een HBO-i man/vrouw iemand is die vooral veel van techniek, natuur- en wiskunde zou moeten weten en benadrukt het belang van andere competenties zoals mensenskills en businessmanagement: Dat ICT iets is voor de techies of de nerds is reeds decennia geleden al naar de prullenbak verwezen. Momenteel zijn het de psychologen en andere inhoudelijk deskundigen die bepalen hoe, wat en waarmee de ICT ondersteunend is aan de (nog) verdere ICT verwevenheid in ons leven. Voor het volledige betoog zie Bijlage ad 1.3 De HBO-I er van de toekomst is een kleurrijk geheel! Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 11
13 1.4. Gerard van Oortmerssen, directeur ICT Regie: Informatica eigenlijk geen bèta. De directeur van ICT Regie ondersteunt het streven om alle HAVO-leerlingen toe te laten bij ICT-opleidingen bij het HBO. Technische Informatica houdt wel de wiskunde vooropleidingseis. Ict zit in alle sectoren en als as is zij de ruggengraat en de spil die de sectoren in beweging brengt, in beweging houdt en tot nieuwe beweging brengt. Daarvoor is veel meer nodig dan de (terecht) wiskundig goed onderlegde nerds. Jammer genoeg wreekt dit hardnekkige beeld (alle ict ers zijn wiskundig en nerd) zich op de ontwikkeling van het ict werkveld. Juist nu ict in alle sectoren zit en er deskundigen op een veel breder vlak nodig zijn, is een bredere ontwikkeling en opleiding van ict ers op het gebied van bedrijfskundige en communicatieve processen ingeperkt doordat de wiskunde instroomeis voor TI uitgebreid is naar alle ict opleidingen. Dit is een verouderd beeld wat de ontwikkeling van ict belemmert. We hebben een breder scala aan persoonlijkheden nodig. Nu wordt het beeld dat een ict er alleen maar een ict er kan worden met wiskunde en dan ook nog nerd is eenzijdig versterkt. Daardoor wordt er geen beroep gedaan op jonge mensen met andere talenten die we ook nodig hebben. Bovendien werkt dit beeld voor het interesseren van meisjes voor het ict-vakgebied helemaal averechts. Wiskunde is zeker belangrijk. Iedereen zou een brede en goede basis moeten hebben op het gebied van taal, rekenen en wiskunde (de laatste twee zijn 2 wezenlijk verschillende vakken). Die basis verdient aandacht, moet van goed niveau zijn in het hoger algemeen vormend onderwijs en is belangrijk voor elke professie. Wiskunde hoort dat te geven waarvoor het bedoeld is in het havo. Nu ligt er een nadruk op dat alleen via wiskunde opgeleid kan worden voor ict er. Dit wordt versterkt door het vak informatica. Er zou een ICT-vak in de havo basis moeten zijn dat een breed beeld geeft van het ict-domein en jonge mensen inspireert, verleidt, nieuwsgierig maakt naar meer. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 12
14 1.5. Bernd Taselaar, directeur ICT~Office: Voor elke havist een geschikte ICT-opleiding De ICT-professional vindt innovatie leuk, heeft een brede kennisbasis,kan goed communiceren, is creatief, en klantgericht. Kortom, de ICT-professional probleemoplossend bezig met het toepassen van technologieën. Elke havist moet in principe toelaatbaar zijn voor alle ICT-opleidingen hooguit met uitzondering van de meest technische opleiding Technische Informatica. Niet alleen komen daarmee alle aspecten van het ICT-vakgebied beter tot zijn recht, ook zal het imago van ICT aantrekkelijker worden. Maar hoe leuk ICT ook is; studenten die een HBO ICT-opleiding met succes willen volgen moeten ook beschikken over motivatie, doorzettingsvermogen en zelfkennis. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 13
15 2. Ondersteuning met cijfermatig materiaal 2.1. Havisten zijn competent genoeg Een onderzoek van het Bureau ICE en Stichting Havisten Competent geeft aan dat het HAVO kiest voor het sturen op algemeen vormende (en niet op branche specifieke) competenties en voldoende niveau in de vakken taal, rekenen en Engels voor leerlingen voor het slagen van een student in het hbo. Het HAVO met het brede uitgangspunt algemeen voorbereidend te zijn sluit uitstekend aan op het domein van de Bachelor of ICT waarvoor juist die algemene competenties voor het bedoelde start- en slaagvermogen in de diversiteit van leerwegen garandeert. Zie Bijlage ad 2.1: Havisten competent naar het HBO: Competentieprofiel voor de overgang van havo naar hbo, ICE en SHC, 2006, voor de hoofdlijnen en nog meer conclusies. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 14
16 2.2. ICT-Mentality groepen Het ICT-Mentality model (in opdracht van het HBO-I in ontwikkeling) deelt jongeren in op basis van hun normen en waarden en hun houding ten opzichte van de wereld van ict. Doel van het model is om het imago van de ict te verbeteren en jongeren te enthousiasmeren voor ict. Het model onderscheidt 4 types jongeren: 1. functionele ict ers 2. creatieve ict ers 3. carrière ict ers 4. sociale ict ers Deze onderverdeling laat de breedte zien van het ict-domein, en de potentie die aanwezig is bij jongeren om voor een studie in de ict te gaan. Het klassieke beeld/imago van ict ligt heel dicht bij type1: de functionele ict er, en die treffen we vaak aan bij opleidingen als Technische Informatica en Embedded Software Engineering. Zie Bijlage ad 2.2 voor de boeiende en samenvattende uitleg. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 15
17 2.3. Cijfermateriaal Studiesucces en aansluiting Het IOWO voert jaarlijks een onderzoek uit onder de nieuwe studenten in het HBO, de zogenaamde instroommonitor. Een van de aspecten die bevraagd worden is de tevredenheid over de aansluiting van de vakken van de middelbare school bij de huidige opleiding. Uit de instroom monitor komt het volgende beeld naar voren: Landelijk is ongeveer 15% van de studenten ontevreden over de aansluiting van wiskunde, dit is vergelijkbaar met de cijfers van de vakken Nederlands (15%) en Engels (18%). Kijken we specifiek naar Techniek, dan is 41% ontevreden over de wiskunde aansluiting, bij Informatica is dit slechts 14%, terwijl 36% van de Informatica studenten (tegenover landelijk gemiddeld 26%) aangeeft dat deze vraag niet van toepassing is (instroommonitor ). percentage ontevreden wiskunde Nederlands Engels wiskunde bij techniek wiskunde bij informatica Gemiddeld Zie Bijlage ad 2.3 voor veel meer informatie. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 16
18 2.4. Wiskunde uit de onderbouw is voldoende Het valt moeilijk met cijfers te bewijzen dat een HAVO-leerling zonder wiskunde succesvol is in een hbo-ict studie, omdat tot nu toe alle vorige profielen of keuzepakketten een bepaald stuk wiskunde bevatten. De MBO-instroom (altijd toelaatbaar) heeft veelal een VMBO vooropleiding, en heeft weinig wiskunde onderwijs genoten op het MBO. Cijfers laten zien dat zij even succesvol zijn als de gemiddelde HAVO-leerling. De argumentatie gaat dus niet over wel of niet wiskunde, maar over het niveau van de student met een HAVO of MBO opleiding. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 17
19 2.5. Intake bij diversiteit instroom is belangrijk en door accreditatiekader geborgd Intake is belangrijk bij de diversiteit van de instroom en dit wordt goed georganiseerd door de HBO opleidingen omdat een goede intake inherent is aan de accreditatie eisen voor instroom en daarmee gegarandeerd. Voor de eis zie: Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs, NVAO, 14 feb onderwerp Programma, facet Instroom : Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten ( ) Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 18
20 2.6. Bedrijfskundige Informatica en de sector Economie De bachelor opleiding Bedrijfskundige Informatica behoort oorspronkelijk tot de sector Economie. Vanuit dit perspectief is het vreemd dat het wiskunde als instroomeis heeft en zouden veeleer andere instroomeisen in beeld zijn, uit het bedrijfskundige en veranderkundige gebied. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 19
21 3. Ondersteuning onderwijs 3.1. Intake en bijscholing: testimonial Wim Smit, opleidingscoördinator Informatica: omgaan met diversiteit van de instroom Alle leerlingen met een MBO diploma zijn toelaatbaar bij een studie aan het HBO. Hogescholen hebben procedures ontwikkeld om de instroom van MBO-leerlingen te monitoren en te begeleiden. Afhankelijk van de gekozen richting worden steunlessen aangeboden. Leerlingen met een HAVO diploma komen naar het hbo toe met verschillende profielen en ervaringen. Tijdens de studie op het hbo wordt relatief vaak een andere studie overwogen. Ook in deze gevallen is het hbo geëquipeerd om deficiënties weg te werken Testimonial: Wim Smit, Hogeschool Leiden. Hoe gaat de opleiding Informatica van de Hogeschool Leiden om met de diversiteit van de instroom, met name de verschillende HAVO-profielen en de instroom vanuit het MBO? De opleiding Informatica van de Hogeschool Leiden staat open voor alle leerlingen van de HAVO en van het MBO. Uitgangspunt is dat deze leerlingen voldoen aan de eindtermen van de HAVO of van het MBO, en daarmee een bepaald niveau bewezen hebben. Informatica is een breed vakgebied, dat aansluit bij verschillende domeinen. Binnen de opleiding Informatica van de Hogeschool Leiden zijn voldoende mogelijkheden voor studenten om zich te specialiseren. Het eerste jaar is oriënterend, breed. De verschillende thema s bieden de student de mogelijkheid om zich te informeren en daarna te kiezen voor een richting binnen de informatica, als IT servicemanagement, innovatie en ICT, software engineering, mediatechnologie of Forensisch ICT. Vaak kiezen studenten een richting die een logisch gevolg is op hun profiel, anderen kiezen juist voor een andere richting. Studenten die een bepaalde expertise, die nodig is binnen hun specialisatie, missen worden geholpen met ondersteuningslessen en/of een speciaal blok om zich de benodigde expertise toe te eigenen. Interessant is dat studenten die voorheen gekozen hadden voor een specifiek profiel of richting binnen de HAVO of MBO, nu een paar jaar later, een bewuste keus maken voor de mogelijkheden binnen de studierichting Informatica, en de bijbehorende steunlessen ook vanzelfsprekend accepteren. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 20
22 3.2. Cees Terlouw, directeur Lica en lector Instroommanagement & Aansluiting: WI alleen bij Technische Informatica Dr. Cees Terlouw, Directeur LICA; lector Instroommanagement & Aansluiting Saxion Hogeschool onderzoekt of wiskunde een noodzakelijke vooropleidingseis is voor de hboprogramma s die onder de beschrijving van de Bachelor of ICT, met de life-cycle-fasen hardware interfacing, infrastructuur, software, bedrijfsprocessen, en gebruikersinteractie, de architectuurlagen en de beheersingsniveaus vallen. Het standpunt is: Wiskunde is alleen noodzakelijk als een bachelor zich profileert als een opleiding technische informatica, gericht op de twee onderste architectuurlagen, geldt de wiskunde b eis die hoort bij het NT-profiel. Andere profielen hebben toegang mits men - naar keuze van de opleiding - voorafgaand of tijdens het eerste jaar voldoet aan deze eis. In alle andere hbo-bachelor informaticaopleidingen hoeven geen nadere wiskunde-eisen worden gesteld, omdat de focus is gericht op de bovenste architectuurlagen. Zie Bijlage ad 3.2 voor het volledige onderzoek en betoog. Hier wordt ingegaan op de bachelor en de vragen: Over welke soort wiskunde gaat het in een mogelijke vooropleidingseis? En hoe verhoudt zich dat tot de wiskunde op het mbo? De vragen worden beantwoord, en vervolgens wordt een aantal overwegingen gegeven die uitmonden in o.a. het bovengenoemde standpunt. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 21
23 3.3. Testimonial Hans van der Meer, teamleider BI, Hogeschool Utrecht: studenten doen het goed Hans van der Meer Verzonden: woensdag 20 januari :18 Aan: Jansen, Joke J. CC: Gerritjan Boshuizen Onderwerp: RE: Werkdocument HBO-I Bij de opleidingen BI en I van Hogeschool Utrecht is de situatie als volgt: Het curriculum van BI en I gaat uit van en sluit aan op het niveau van MBO-ers met een ICTopleiding niveau 4. Deze MBO-ers hebben een wiskunde niveau dat overeenkomt met het eindniveau van het VMBO. Tijdens de MBO opleiding wordt weinig of geen aandacht besteed aan wiskunde. De gemiddelde havist heeft altijd een hoger wiskunde niveau dan dat van een mbo-er en de aansluiting op het curriculum van BI en I komt daarom niet in gevaar. De Faculteit Natuur en Techniek (waar BI en I onder vallen) hebben afgelopen najaar bijeenkomsten georganiseerd over aansluiting vo-hbo voor de technische opleidingen. Hier waren opleidingscoördinatoren en wiskundedocenten van vo en hbo uitgenodigd. De conclusie van dit overleg was dat aansluitingsproblemen meer liggen op het vlak van studiehouding en motivatie dan op wiskundedeficienties. Overigens is er dit jaar bij I een sterke stijging van de instroom van havisten met het e&m en c&m profiel. Deze studenten doen het gemiddeld bij I slechter dan de andere profielen en ook slechter dan instroom vanuit het mbo. Het leren programmeren bij I blijkt voor deze studenten soms te moeilijk. Via mijn vo-contacten heb ik begrepen dat informatica een niet al te zwaar en daarom populair keuzevak is bij de niet technische profielen. Ik ben bang dat het havo-vak niet bijdraagt aan een goed beeld van een hbo-informaticaopleiding. Bij BI doet instroom vanuit de e&m en c&m profielen het wel goed. Hans van der Meer Hogeschool Utrecht Teamleider Institute for ICT Nijenoord 1 kamer D01.05 T AS Utrecht hans.vandermeer@hu.nl<mailto:hans.vandermeer@hu.nl> Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 22
24 3.4. Erik Barendsen, hoogleraar Informatica Universiteit Nijmegen: laat wiskunde instroomeis los en neem zelf relevante wiskundegerelateerde elementen op in de opleiding Erik Barendsen schrijft: Het HBO-I streeft naar het loslaten van de wiskunde-instroomeis voor studenten vanuit het havo voor alle hbo-bachelor informatica-opleidingen met uitzondering van Technische Informatica. Ik ondersteun dat standpunt. Verder adviseer ik om in de hbo-bachelor opleidingen zelf relevante wiskunde-gerelateerde elementen op te nemen. Wiskunde in informatica Universeel In alle deelgebieden van de informatica is het belangrijk om een (veelal nieuwe) situatie systematisch te kunnen analyseren en beschrijven, en een probleem op een welgekozen niveau van abstractie aan te pakken en op te lossen. De algemene vaardigheden die daarmee samenhangen zijn bijvoorbeeld: modelleren, schematiseren, abstraheren, formaliseren. Deze algemene vaardigheden spelen ook een rol in de wiskunde. Verder vinden veel van de gebruikte formalismen, zoals specificatietalen en modelleermethoden, hun fundament in de wiskunde. Daarbij gaat het met name om deelgebieden als discrete wiskunde, logica en algebra. Deze observaties worden vaak als motivatie gebruikt om wiskunde als toelatingseis op te nemen. Dit is niet geheel terecht. Ten eerste komen de hier bedoelde algemene vaardigheden zelden expliciet aan de orde in de examenprogramma s. Verder hebben de genoemde wiskunde-deelgebieden een ondergeschikte rol in de VO-wiskunde. Tenslotte gaat het hier vooral om het gebruik van wiskunde als (leverancier van een) precieze taal, en niet om het uitvoeren van geavanceerde wiskundige bewerkingen. Schoolwiskunde heeft daarom een heel beperkte match : enerzijds ontbreken essentiële ingrediënten, anderzijds heeft een groot deel van het vak geen relatie met de gemeenschappelijke kern van HBOinformatica. Voor een strikte vooropleidingseis ontbreekt daarom voldoende grond. De HBO-informaticaopleidingen zullen zelf moeten zorgen dat hun studenten de algemene vaardigheden rond modelleren e.d. verwerven. Deze zouden dus onderdeel moeten zijn van de bachelorprogramma s informatica. Specifiek Voor de technische informatica zijn naast de algemene wiskundige vaardigheden ook specifieke vaardigheden onontbeerlijk. Hierbij gaat het wel om rekenen, dat wil zeggen het uitvoeren van wiskundige bewerkingen. In dit vakgebied zien we bijvoorbeeld toepassingen van calculus/analyse, lineaire algebra en kansrekening. De match met de schoolwiskunde is hier zodanig dat een voorkenniseis op zijn plaats is. Vervolgopleiding Hierboven heb ik betoogd dat algemene vaardigheden op het gebied van modelleren en formaliseren expliciet onderdeel zouden moeten uitmaken van HBO-I-opleidingen. Als daarbij (op maat gesneden) aandacht wordt besteed aan de verwante wiskunde-onderwerpen, zou dat een meerwaarde opleveren bovendien hebben studenten die te zijner tijd doorstromen naar het WO dan een streepje voor. Dat blijkt uit ervaringen met studenten die afkomstig zijn van HBO-I opleidingen die reeds een wiskundecomponent aanbieden. Zie Bijlage ad 3.4 voor het volledige betoog. Argumentatie Instroomeisen HBO-I Stichting, juni 2010 Pagina 23
Stichting NIOC en de NIOC kennisbank
Stichting NIOC Stichting NIOC en de NIOC kennisbank Stichting NIOC (www.nioc.nl) stelt zich conform zijn statuten tot doel: het realiseren van congressen over informatica onderwijs en voorts al hetgeen
Nadere informatieBACHELOROPLEIDING DEELTIJD
HBO-ICT INFORMATICA BACHELOROPLEIDING DEELTIJD 2015-2016 2014-2015 LEERROUTES: BUSINESS IT & MANAGEMENT, SOFTWARE ENGINEERING, SYSTEM AND NETWORK ENGINEERING CREATING TOMORROW HBO-ICT DE VIERJARIGE DEELTIJDOPLEIDING
Nadere informatieAanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam
Aanvraagformulier nieuwe opleiding Basisgegevens Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Universiteit van Amsterdam Postbus 19268 1000 GG Amsterdam Contactgegevens Naam opleiding Internationale
Nadere informatieLéren door te stromen en aan te sluiten
Léren door te stromen en aan te sluiten Workshop GoLeWe-conferentie Hasselt, 9 december 2010 MBO Dr. Cees Terlouw Lector Instroommanagement & Aansluiting Directeur LICA HBO Kom verder. Saxion. VO Inleiding
Nadere informatieAanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014
J uni 2016 SAMENVATTING Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014 Basisgegevens Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): X Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma
Nadere informatie1.Inleiding. 2.Profielen per 1 augustus 2007
logoocw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Den Haag Ons kenmerk VO/OK/2003/53723 Uw kenmerk Onderwerp tweede fase havo/vwo 1.Inleiding In het algemeen
Nadere informatieBIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG
BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in
Nadere informatieFormat samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf
Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het
Nadere informatieBOKS HBO-ICT NIOC 2013 5 APRIL 2013 MISCHA BECKERS
BOKS HBO-ICT NIOC 2013 5 APRIL 2013 MISCHA BECKERS INHOUD Body of knowledge and skills (BoKS) HBO-i domeinbeschrijving Curriculumontwikkeling 3 BODY OF KNOWLEDGE AND SKILLS verantwoording veel hogescholen
Nadere informatieBASISGGEVENS. Naam Functie
1 BASISGGEVENS Soort aanvraag:: Nieuwe opleiding De startdatum van de Ad opleiding is gepland per 1 september 2018. Hiermee is te verwachten dat deze nieuwe opleiding valt onder de nieuwe wetgeving rond
Nadere informatieCREaTINg TOmORROw TECHNISCHE BEDRIJFSKUNDE. Hva TECHNIEK
CREaTINg TOmORROw 2013 2014 TECHNISCHE BEDRIJFSKUNDE Hva TECHNIEK HVA TECHNIEK TECHNISCHE BEDRIJFSKUNDE 2013-2014 Technische Bedrijfskunde: méér dan bedrijfskunde, méér dan techniek Bij de opleiding Technische
Nadere informatieOVERSTAP MAVO4-HAVO4. 28 november 2016
OVERSTAP MAVO4-HAVO4 28 november 2016 29-11-2016 PROGRAMMA - Uitleg Zeeuwse Code - Profielen HAVO - Leerlingen aan het woord - Wesley en Nemo, havo 4 NG - Vragen? 29-11-2016 2 ZEEUWSE CODE Intake gesprek
Nadere informatieOnderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding
Faculteit der Exacte Wetenschappen Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Bedrijfswiskunde en Informatica Deel B Preambule In dit document wordt een A en een B gedeelte onderscheiden. In
Nadere informatieAlle talenten van meisjes benutten! Cocky Booij Directeur VHTO Landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek
Alle talenten van meisjes benutten! Cocky Booij Directeur VHTO Landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek VHTO VHTO Een stichting met een missie: de participatie van meisjes en vrouwen
Nadere informatieInformatiekunde algemene presentatie
Informatiekunde algemene presentatie Hoe ziet jouw toekomst eruit? Wat is informatiekunde? De studie van inzet van ICT in organisaties en maatschappij bij games en interacties in life sciences en gezondheid
Nadere informatieInformatica kiezen. Informatica: iets met computers? Informatie over het vak informatica in de Tweede Fase van havo en vwo
Informatica kiezen Informatica: iets met computers? Informatie over het vak informatica in de Tweede Fase van havo en vwo Voorlichtingsmateriaal voor leerlingen in havo en vwo Het vak informatica Waarom
Nadere informatieASO - studierichtingen in VIA-TIENEN
ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN De onderwijsvorm ASO is een breed algemeen vormende doorstroomrichting waarin de leerlingen zich voorbereiden op een academische of professionele bacheloropleiding.
Nadere informatieFoto: V.l.n.r. Bas van der Veldt (Algemeen Directeur AFAS), Margriet Jongerius (wethouder Gemeente Utrecht) en Jan Bogerd Vz CvB Hogeschool Utrecht
Hogeschool Utrecht, AFAS Software en de gemeente Utrecht hebben de pilot in samenwerking ontwikkeld. Deze Utrechtse partners maken gebruik van de expertise van de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF
Nadere informatieAanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014
S AMENVATTI NG Ok t ober2015 Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014 Basisgegevens Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): X Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma
Nadere informatieHoge school van Amsterdam. Jeroen Zonneveld [POP VERSLAG] BU Keuzen verslag Jeroen Zonneveld. Publieke versie
2013 Hoge school van Amsterdam Jeroen Zonneveld [POP VERSLAG] BU Keuzen verslag Jeroen Zonneveld Publieke versie Contents Inleiding... 3 Zelfportret... 4 Persoonlijke doelstellingen... 5 Korte termijn....
Nadere informatieWijziging van de Regeling nadere vooropleidingseisen hoger onderwijs 2007 in verband met vervanging van de bijlagen
Algemeen Verbindend Voorschrift Betreft de onderwijssector(en) Voortgezet onderwijs Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek Informatie CFI/ICO vo 079-3232.444 bvh 079-3232.666 Wijziging van de Regeling
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 0 03 30 079 VMBO Nr. 36 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 9 oktober
Nadere informatieFeiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs
Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 1 Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs 2010 Ten opzichte van 2009 is de instroom stabiel: -0,3 procent
Nadere informatieSamenvatting aanvraag
Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen Contactgegevens Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe
Nadere informatieMINOR SOFTWARE KWALITEIT EN TESTEN. 15 mei 2019 Maurice van Haperen
MINOR SOFTWARE KWALITEIT EN TESTEN 15 mei 2019 Maurice van Haperen Agenda Introductie Aanleiding, ontwikkeltraject Programma en toetsing Ervaringen Hoe verder Discussie / vragen en (eventueel) een bijdrage
Nadere informatieOVERSTAP MAVO4-HAVO4. 4 december 2017
OVERSTAP MAVO4-HAVO4 4 december 2017 5-12-2017 PROGRAMMA - Uitleg Zeeuwse Code - Profielen HAVO - Welke keuze - Vragen? 5-12-2017 2 ZEEUWSE CODE Uitgangspunt is de motivatiebrief van de leerling Eindadviezen
Nadere informatieWELKOM OP HET GROENE LYCEUM!
De andere route naar het hbo! WELKOM OP HET GROENE LYCEUM! Binnenkort ga jij naar het voortgezet onderwijs. Een grote stap! Kun je goed leren, maar ben je ook praktisch ingesteld? Dan past het Groene Lyceum
Nadere informatieHbo tweedegraadslerarenopleiding
Hbo tweedegraadslerarenopleiding Verkort traject www.saxionnext.nl Inhoudsopgave Inleiding 3 Een bijzondere opleiding 4 Opbouw 5 Toelating en inschrijving 7 Beste student, Je hebt een afgeronde hbo- of
Nadere informatieInformatieavond klas 3 Profielkeuze
Informatieavond klas 3 Profielkeuze Even voorstellen: Welkom Erik Hegge decaan / docent Aardrijkskunde hg@sgdb.nl Waarom een informatieavond over profielkeuze? Belangrijke inhoudelijke keuze Een keuze
Nadere informatieBeleidsplan HBO-I 2009-2012. versie november 2008
Beleidsplan HBO-I 2009-2012 versie november 2008 Beleidsplan HBO-I, 2009-2012 HBO-I stichting, het samenwerkingsverband van HBO Informatica-opleidingen in Nederland, november 2008 Overnemen van (delen
Nadere informatieforum beroepsonderwijs. DEC 6 dilemma s pittige discussies constructieve uitkomsten én hilarische momenten 1 oktober 2015 @THNK
forum beroepsonderwijs 1 oktober 2015 @THNK Vindt u ook wat van het beroepsonderwijs? Praat mee! De volgende bijeenkomst vindt plaats op: n e x t DEC 3 Terugblik op het eerste Forum op 1 oktober met als
Nadere informatieONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel): Bachelor Wijsbegeerte
ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2015-2016 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel): Bachelor Wijsbegeerte Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt
Nadere informatieDe Brede School Academie Utrecht
OOK IN uw wijk! De Brede School Academie Utrecht Er gebeurt iets nieuws in Utrecht. Iets bijzonders. Basisscholen uit de wijken Overvecht, Hoograven, Ondiep/Zuilen, Kanaleneiland en Lombok/Oog in Al werken
Nadere informatieOpleidingsspecifieke deel OER, Opleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences
Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het
Nadere informatieKIESWIJZER 2015. Laar & Berg STROOMKEUZE VWO EN MYP PROFIELKEUZE HAVO PROFIELKEUZE VWO
KIESWIJZER 2015 Laar & Berg STROOMKEUZE VWO EN MYP PROFIELKEUZE HAVO PROFIELKEUZE VWO INHOUD INLEIDING... 3 STROOMKEUZE V3 EN T3... 4 PROFIELKEUZE HAVO... 5 Maatschappijprofielen in havo 4 en 5... 6 Natuurprofielen
Nadere informatieNationale DenkTank 2014 Big Data Academy
Big Data Academy Achtergrond en uitwerking Big Data Academy (BDA) Management Summary Oplossing [Twintig] deelnemers waarvan [80%] masterstudenten en PhD s en[20%] werknemers die voldoen aan de voorkenniseisen
Nadere informatieWiskunde en informatica: innovatie en consolidatie Over vragen in het wiskunde- en informaticaonderwijs
Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen 22 (2005) nr. 1 & 2 53 Oratie, uitgesproken op 11 maart 2005, bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Professionalisering in het bijzonder in het onderwijs
Nadere informatiecreating tomorrow Logistiek en economie Hva techniek
creating tomorrow 2013 2014 Logistiek en economie Hva techniek HVA TECHNIEK Logistiek en Economie 2013-2014 Het muziekfestival staat op de kalender, de artiesten zijn geboekt. Maar hoe komen al die onderdelen
Nadere informatieVan mbo en havo naar hbo
Van mbo en havo naar hbo Dick Takkenberg en Rob Kapel Studenten die naar het hbo gaan, komen vooral van het mbo en de havo. In het algemeen blijven mbo ers die een opleiding in een bepaald vak- of studiegebied
Nadere informatieKIESWIJZER LAAR & BERG
KIESWIJZER LAAR & BERG 2018-2019 Versie: 9 april 2018 Stroomkeuze MYP Profielkeuze havo Profielkeuze vwo Laar & Berg - 2 - Kieswijzer 2018-2019 Inhoud Inleiding... 4 Profielkeuze havo... 5 Maatschappijprofielen
Nadere informatieOpleidingen in het HBO met (mogelijk) een tweede loting, studiejaar 2015 2016
Centrale Aanmelding en Plaatsing Opleidingen in het HBO met (mogelijk) een tweede loting, studiejaar 2015 2016 Bij een aantal opleidingen/instellingen zijn na de uitvoering van de loting nog plaatsen over.
Nadere informatieHavo, hier hbo: loud and clear, over.
Havo, hier hbo: loud and clear, over. Bert Schroën Voorzitter netwerk HTNO 28 september 2016 Overzicht presentatie Op naar toekomstbestendig bètatechniekonderwijs ontwikkelingen binnen hbo bètatechniek
Nadere informatieHAN en duurzame energie
Beroepsonderwijs tijdens de energie transitie HAN en duurzame energie Van buiten naar binnen. Tinus Hammink programma-manager SEECE Hogeschool van Arnhem en Nijmegen HBO en topsectoren; keuze van HAN 1.
Nadere informatieProfielkeuze-test (PKT)
Profielkeuze-test (PKT) Anoniem 2014 TalentFocus Inleiding Het kiezen van een profiel is voor veel leerlingen lastig. Want als je nog niet precies weet wat je later wilt studeren is het moeilijk om op
Nadere informatieNTERVIEW. In Bedrijf.Bite Coaching, loopbaan & studiekeuze. Doen waar je goed in bent
NTERVIEW In Bedrijf.Bite Coaching, loopbaan & studiekeuze Doen waar je goed in bent Ieder mens moet regelmatig keuzes maken. Dat begint al met de keuze voor een bepaalde school, een studie of een opleiding.
Nadere informatieHoofdlijn advies. Wat vind jij? Laat het ons weten op: Persoonlijke ontwikkeling. Basiskennis en -vaardigheden. Vakoverstijgend leren
Hoofdlijn advies Taalvaardig Rekenvaardig Digitaal vaardig Sociaal vaardig Persoonlijke ontwikkeling Basisvaardigheden Basiskennis en -vaardigheden Natuur & technologie Mens & maatschappij Taal & cultuur
Nadere informatieBenchmark Axisopleidingen
Benchmark Axisopleidingen In opdracht van: Platform Bèta Techniek In samenwerking met Ministerie van OCW HBO-raad Project: 2008.104 Datum: Utrecht, 22 december 2008 Auteurs: Guido Ongena, MSc. drs. Rob
Nadere informatiedienstverlenend zijn. Volop doorstroommogelijkheden
SAMIRA KIEST ICT 1 ICT is continu in ontwikkeling. Vraagt om mensen die goed kunnen samenwerken En die dienstverlenend zijn. Volop doorstroommogelijkheden naar hbo. Veel banen. Nu en in de toekomst. 2
Nadere informatiehbo-opleiding Engineering - Werktuigbouwkunde
hbo-opleiding Engineering - Werktuigbouwkunde De beste manier om aan goed opgeleid hbo personeel te komen! Informatie en aanvragen Onno Niessen, Programmamanager Vanessa Fleuren, Start People M: 06 13
Nadere informatiecreating tomorrow Bouwkunde hva techniek
creating tomorrow 2013 2014 Bouwkunde hva techniek HVA TECHNIEK bouwkunde 2013-2014 Bouwkunde: studeren in dé bouwplaats van Nederland Bouwkunde studeren in Amsterdam biedt veel uitdagingen. Want als er
Nadere informatieHet programma. l.blankers@gerritvdveen.nl
Het programma De profielkeuze in klas 3 Op weg naar de profielkeuze De vier profielen Qompas Tips voor leerlingen Tips voor ouders Regels profielkeuze en overgangsregels l.blankers@gerritvdveen.nl De profielkeuze
Nadere informatieTechnische Bedrijfskunde
Format samenvatting aanvraag macrodoelmatigheidstoets Associate Degree Technische Bedrijfskunde Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen
Nadere informatiePresentatie onderzoeksverslag Plaatje 1 Welkom bij mijn presentatie. Mijn naam is Monica Heikoop en ik ben docent aan de opleiding Communicatie van
Presentatie onderzoeksverslag Plaatje 1 Welkom bij mijn presentatie. Mijn naam is Monica Heikoop en ik ben docent aan de opleiding Communicatie van de Hogeschool Rotterdam. Mijn presentatie is opgebouwd
Nadere informatieOpleiding / programma: BA Liberal Arts and Sciences. Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum
Opleidingsspecifieke deel OER, 2018-2019 Opleiding / programma: Artikel Tekst 2.3 Colloquium doctum Het toelatingsonderzoek, bedoeld in art. 7.29 van de wet, heeft betrekking op de volgende vakken op het
Nadere informatieWORKSHOP 1W7. Persoonlijke leerschema s: tussen dromen en werkelijkheid
WORKSHOP 1W7 Persoonlijke leerschema s: tussen dromen en werkelijkheid Serge Wallagh hogeschooldocent-teamleider Business IT & Management bij IICT-FNT na een lange carrière in de commerciële advisering
Nadere informatieScience. De nieuwe bètabrede bacheloropleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen
Science De nieuwe bètabrede bacheloropleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen Waarom een brede natuurwetenschappelijke opleiding? Je krijgt een brede natuurwetenschappelijke basis met vakken uit de
Nadere informatieInformatieavond klas 3 Profielkeuze
Informatieavond klas 3 Profielkeuze Even voorstellen: Welkom Erik Hegge decaan / docent Aardrijkskunde hg@sgdb.nl Mentoren klas 3: - Mw. Ockenburg (3A) - Mw. Min (3B) - Mw. Korgerova (3C) - Mw. Van den
Nadere informatieInformatieavond over de profielkeuze in de 3 e klas
Informatieavond over de profielkeuze in de 3 e klas 24 november 2015 26-06-14 1 Na vanavond begrijpt en weet U: Wat profielen zijn. Welke profielen er op het Cosmicus College zijn. Hoe een profiel gekozen
Nadere informatieAanspreekpunt voor studenten Informatica van Avans Hogeschool voor stage en afstuderen.
Aanspreekpunt voor studenten Informatica van Avans Hogeschool voor stage en afstuderen. Innovatie & inspiratieprogramma + werkplek @ Jamfabriek (code A02) Heeft u een idee, project of opdracht, neem dan
Nadere informatiePiter Jelles Strategisch Perspectief
Piter Jelles Strategisch Perspectief Strategisch Perspectief Inhoudsopgave Vooraf 05 Piter Jelles Onze missie 07 Onze ambities 07 Kernthema s Verbinden 09 Verbeteren 15 Vernieuwen 19 Ten slotte 23 02 03
Nadere informatieschoolleiders, besturen, decanen, leerlingen, universiteiten en hogescholen. Er is gewezen op andere manieren om de kunstvakken de positie te laten
leraren Verslag van een gesprek van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Maria J.A. van der Hoeven met vertegenwoordigers van de organisaties van de in de kunstvakken en van het brede onderwijsveld
Nadere informatieRichtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen
Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige opleiding. Positionering
Nadere informatieContextschets Techniek
Contextschets Techniek Nationaal Techniekpact 2020... 2 Welke activiteiten ondernemen de hbo-instellingen?... 2 Welke activiteiten ondernemen de universiteiten?... 3 Welke activiteiten onderneemt de 3TU?...
Nadere informatieAdvies onderzoeksfase Lef L up! Samenvatting
Advies onderzoeksfase Lef L up! Samenvatting Achtergrond Aansluitend op de strategische doelstelling van Noorderlink 'Mobiliteit tussen Noorderlink organisaties bevorderen' gaan we de kracht van het netwerk
Nadere informatieUitval en studiesucces van Avans studenten vergeleken met de landelijke cijfers in 2017
Leer- en Innovatiecentrum Breda, 's-hertogenbosch, Tilburg NOTITIE ons kenmerk IR21062018 contactpersoon Daniël Rijckborst datum 21-06-2018 telefoon 0610359505 onderwerp Factsheet Vereniging Hogescholen
Nadere informatieA. Persoonlijke gegevens
Windesheim, Gesprek op afstand Zelfevalutie/feedbackformulier Beste (aankomende) student, Hartelijk dank voor het invullen en versturen van het Intakeformulier Afstandsleren School of Education. Per e-mail
Nadere informatieKIESWIJZER LAAR & BERG
KIESWIJZER LAAR & BERG 2019-2020 Versie: 26 maart 2019 Stroomkeuze MYP Profielkeuze havo Profielkeuze vwo Laar & Berg - 2 - Kieswijzer 2018-2019 Inhoud Inleiding... 4 Profielkeuze havo... 5 Maatschappijprofielen
Nadere informatieOverzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2016-2017
Overzicht met lotingstudies in het HBO, studiejaar 2016-2017 Is één van onderstaande opleidingen de opleiding waarvoor je je hebt aangemeld? Dan moet je meedoen aan de selectieprocedure (loting). Om deel
Nadere informatiePartnerschap. en scholen werken op basis van een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen met studenten aan hun ontwikkeling tot professional.
Sinds een tiental jaren hebben we opleidingsvormen ontwikkeld die recht doen aan zowel vakbekwaamheid als praktijkkennis van aanstaande leraren. In toenemende mate doen we dat op basis van opleiden in
Nadere informatieOpleiding van leraren in de informaticawetenschappen
Opleiding van leraren in de informaticawetenschappen Studienamiddag Informaticawetenschappen in het leerplichtonderwijs Paleis der Academiën, Brussel, 2015-04-29 Bern Martens Lerarenopleiding Sec. Onderwijs
Nadere informatiemiddelbaar beroepsonderwijs Brainport regio Eindhoven Onderwijsvisie Onze kijk op onderwijs
middelbaar beroepsonderwijs Brainport regio Eindhoven Onderwijsvisie Onze kijk op onderwijs Summa College maart 2013 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: De vijf onderwijspijlers 4 Hoofdstuk 2: De vijf onderwijspijlers
Nadere informatiePROFIELKEUZE HAVO 3. Maandag 30 januari 2017
PROFIELKEUZE HAVO 3 Maandag 30 januari 2017 PROGRAMMA Uitleg profielen Uitleg nieuwe vakken Proces tot profielkeuze Vervolg 7-2-2017 2 4 PROFIELEN Natuur / Techniek Natuur / Gezondheid Economie / Maatschappij
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 31 200 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2008 Nr. 183 BRIEF
Nadere informatieMaak afgestudeerden (20-30 jaar) bewust dat een baan in de zorg de mogelijkheid biedt om door te kunnen groeien tot zorgondernemers.
Maak afgestudeerden (20-30 jaar) bewust dat een baan in de zorg de mogelijkheid biedt om door te kunnen groeien tot zorgondernemers. Uitdaging zorgsector: meer zorg voor hetzelfde geld. Vraag zorgsector:
Nadere informatieWendbaar en waarde(n)vol onderwijs!
Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn
Nadere informatieFACTSHEET MCSA SERVER 2012 Plus Microsoft Certified Solutions Associate
1 BUSINESS ICT MANAGEMENT STUDIES. FACTSHEET MCSA SERVER 2012 Plus Microsoft Certified Solutions Associate INCLUDED DATA CABLING AND WIRELESS NETWORKING LINUX SQL PHP CISCO - Hyper V - CLOUD Unieke opleiding
Nadere informatieFeiten en cijfers. Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs. februari 2010
Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs februari 2010 1 Feiten en cijfers Studentenaantallen in het hoger beroepsonderwijs Inleiding Deze factsheet geeft informatie over het
Nadere informatieInformatica. Ontwikkelgesprek. Bert Dekker, 12 april Ontwikkelgesprek Informatica Pagina 1 van 6
Informatica Ontwikkelgesprek Bert Dekker, 12 april 2018 Ontwikkelgesprek Informatica Pagina 1 van 6 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Agenda en aanwezigen... 3 Ontwikkelgesprek... 3 Inleidend... 3 Personeel...
Nadere informatieOuderavond 3HAVO 12 januari 2016
Ouderavond 3HAVO 12 januari 2016 19.30 uur Ben Wester (afdelingsleider) over klas 3 19.45 uur Monica ten Hagen (decaan HAVO) over de profiel- en vakkenkeuze 20.15 uur Pauze Koffie/thee in de hal 20.30
Nadere informatieFactsheet Toelatingstoets PABO
Pabo-opleidingen zitten in de lift De pabo s hebben de afgelopen jaren veel stappen gezet om de kwaliteit verder te versterken, onder meer door de invoering van de toelatingstoetsen. Deze maatregelen betalen
Nadere informatieKadernotitie Platform #Onderwijs 2032 SLO, versie 13 januari 2015
Kadernotitie Platform #Onderwijs 2032 SLO, versie 13 januari 2015 Doel en beoogde opbrengst van de dialoog De opdracht van het platform is te komen tot een integrale, maatschappelijk breed gedragen en
Nadere informatiePROFIELKEUZE HAVO 3. Maandag 22 januari 2018
PROFIELKEUZE HAVO 3 Maandag 22 januari 2018 PROGRAMMA Uitleg profielen Uitleg nieuwe vakken Proces tot profielkeuze Vervolg 23-1-2018 2 4 PROFIELEN Natuur / Techniek Natuur / Gezondheid Economie / Maatschappij
Nadere informatieJoanne van Emmerik & Marianne Driessen 24 mei 2012 VAN MBO NAAR HBO?
Joanne van Emmerik & Marianne Driessen 24 mei 2012 KANSRIJKE DOORSTROOM VAN MBO NAAR HBO? Inhoud Achtergrond onderzoek Methode Versant Pro Speaking & Writing Resultaten Discussie De cijfers: instroom in
Nadere informatieContact. particuliere hogeschool voor beroepsonderwijs. bezoekadres Handelskade 75. postadres Postbus 2119 7420 AC Deventer
Contact bezoekadres Handelskade 75 postadres Postbus 2119 7420 AC Deventer telefoon 0570-60 30 83 fax 0570-60 37 05 e-mail info.next@saxion.nl particuliere hogeschool voor beroepsonderwijs Hbo Tweedegraadslerarenopleiding
Nadere informatieJan des Bouvrie Academie, interior design & styling - hbo bachelor
Jan des Bouvrie Academie, interior design & styling - hbo bachelor De opleiding interior design & Styling - hbo bachelor Mensen zien hun omgeving steeds meer als een verlengstuk van hun persoonlijkheid.
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieStudieloopbaan en Loopbaanorientatie. Nieke Campagne Studenten Loopbaan Service Universiteit Leiden
Studieloopbaan en Loopbaanorientatie Nieke Campagne Studenten Loopbaan Service Universiteit Leiden Programma - Wat kan er in de opleiding - Hoe kies je? - Loopbaan oriëntatie en Studieloopbaankeuzes, binnen
Nadere informatieHBO SPORTMARKETING VOOR TOPSPORTERS
HBO SPORTMARKETING VOOR TOPSPORTERS Leerroute van de opleiding Commerciële Economie Amsterdam 2018-2019 JOHAN CRUYFF ACADEMY AMSTERDAM INSTITUTE COLLEGE ALGEMENE INFORMATIE Diploma: HBO-diploma van de
Nadere informatieOuder(s)/verzorger(s) van leerlingen uit havo-3 en vwo-3. Goirle, 26 mei 2016. Uw kenmerk : : LOB-HV-1516-363/DIN/PUF/spe
Ouder(s)/verzorger(s) van leerlingen uit havo-3 en vwo-3 Goirle, 26 mei 2016 Uw kenmerk : Ons kenmerk Onderwerp : LOB-HV-1516-363/DIN/PUF/spe : studievoorlichtingsavond 2 juni2016 Geachte heer/mevrouw,
Nadere informatieBASISGEGEVENS. Contactpersoon. Dr. E.W.M. Gielen. Naam. Portfoliomanager & Organisatieontwikkeling Adacademies. Functie
1 BASISGEGEVENS Soort aanvraag: Nieuwe opleiding De startdatum van de Ad opleiding is gepland per 1 september 2018. Hiermee is te verwachten dat deze nieuwe opleiding valt onder de nieuwe wetgeving rond
Nadere informatieBachelor of ICT Jos van Weert
Informatica-opleiding Bachelor of ICT Jos van Weert ngetallen Studenten: totaal 300-400 studenten instroom 2012: 130 (+30% tov 2011 :-)) 60% HAVO, 10% VWO, 30% MBO uitstroom: ca 50-60 bachelors per jaar
Nadere informatieMijn interesse zijn al eerder naar deze studierichtingen gegaan, maar nu kan ik ze dus beter onderzoeken.
Werkstuk door een scholier 3335 woorden 12 juni 2002 4,8 30 keer beoordeeld Vak LOB Inleiding Het lijkt mij erg leuk om in de toekomst iets met economie te gaan doen. Ik vind dit dus ook een leuke opdracht
Nadere informatieTU/e Bachelor College Herontwerp bacheloropleidingen. VSNU Conferentie Studiesucces 13 juni 2012 dr. Diana Vinke en drs.
TU/e Bachelor College Herontwerp bacheloropleidingen VSNU Conferentie Studiesucces 13 juni 2012 dr. Diana Vinke en drs. Jim Bergmans Inhoud presentatie Grote veranderingen in het TU/e bacheloronderwijs
Nadere informatiewww.hbo-engineering.nl Verslag Landelijk overleg Elektrotechniek - Domein HBO-Engineering Datum: 2 november 2012
Verslag Landelijk overleg Elektrotechniek - Domein HBO-Engineering Datum: 2 november 2012 Aanwezig: Jeen Postma (Hanzehogeschool Groningen - j.postma@pl.hanze.nl) Jorien Schreuder (Hogeschool van Amsterdam
Nadere informatieToelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland
Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige
Nadere informatieOnderzoek studie uitval HBO studenten Het belang van een goede studiekeuze. oktober 2011
Onderzoek studie uitval HBO studenten Het belang van een goede studiekeuze oktober 2011 Hoog percentage studie uitvallers Uit cijfers van de HBO-raad blijkt dat gemiddeld 15,8% van de HBO studenten afvalt
Nadere informatie